Implementatie werkwijze ketenaanpak overgewicht kinderen

Transcriptie

1 = Module diëtist Implementatie werkwijze ketenaanpak overgewicht kinderen Proeftuin ketenaanpak overgewicht bij kinderen Opgesteld door: OLIC In samenwerking met: GGD Hart voor Brabant Vivent, shertogenbosch Diëtistenpraktijk Naomi de Werdt, shertogenbosch Versienummer: Versie 1.1 Datum:

2 Inhoudsopgave 1 ALGEMENE INFORMATIE OVER MODULE DIËTIST BELANG VAN DE DIËTIST IN DE KETENAANPAK OVERGEWICHT DOEL VAN DE MODULE DIËTIST DOELGROEP VOOR GEBRUIK MODULE DIËTIST GEBRUIK VAN DE MODULE IN DE PRAKTIJK GEHANTEERDE BASIS VOOR BEPALEN WERKWIJZE DIËTIST LEESWIJZER 4 2 KETENAANPAK EN DE ROL VAN DE DIËTIST DE BLAUWDRUK VAN DE BOSSCHE KETENAANPAK DE ROL EN POSITIE VAN DE DIËTIST IN DE KETEN 6 3 DE TAKEN EN ACTIVITEITEN VAN DE DIËTIST 7 KERNTAAK 1 SIGNALEREN 7 KERNTAAK 2 AFNEMEN ANAMNESE/ DIAGNOSTICEREN 8 ACTIVITEIT 2.1 VERWERKEN VERWIJZING VOOR DIËTISTISCH ONDERZOEK 9 ACTIVITEIT 2.3 AFSTEMMEN VERVOLG MET JGZ 12 ACTIVITEIT 2.4 BESPREKEN RESULTATEN ANAMNESE EN VERVOLGSTAPPEN 13 ACTIVITEIT 2.5 OVERIGE AFGESPROKEN VERVOLGSTAPPEN IN GANG ZETTEN 14 KERNTAAK 3 BESPREKEN IN HET ZORGTEAM OF WIJKTEAM 15 KERNTAAK 4 TOELEIDEN INTERVENTIE 16 KERNTAAK 5 BEHANDELEN 17 KERNTAAK 6 BIEDEN NAZORG 18 4 ONTWIKKELEN EN IMPLEMENTATIE WERKWIJZE DIËTIST BELANG VAN EEN WELOVERWOGEN IMPLEMENTATIE BELANGRIJKE PRINCIPES VOOR EEN SUCCESVOLLE IMPLEMENTATIE ACTIVITEITEN IMPLEMENTATIEPROCES 22 STAP 1 BETREKKEN RELEVANTE LOKALE PARTNERS 23 STAP 2 ONTWIKKELEN WERKWIJZE 24 STAP 3 VOORBEREIDEN PILOT 26 STAP 4 PILOT UITVOEREN EN EVALUEREN 28 STAP 5 AANPASSEN WERKWIJZE 29 STAP 6 PERIODIEK EVALUEREN 30 5 BENODIGDE CAPACITEIT IMPLEMENTATIE WERKWIJZE DIËTIST 31 Module diëtist versie Diet1.1 2

3 1 Algemene informatie over module diëtist Deze module wordt aangeboden vanuit de Proeftuin Ketenaanpak overgewicht bij kinderen, een initiatief uit shertogenbosch, dat is ontstaan in afstemming met het ministerie van VWS. Het doel van de proeftuin is om kennis te ontsluiten vanuit een best practice situatie waarin de benodigde ketensamenwerking voor het verminderen van overgewicht bij kinderen gerealiseerd is. 1.1 Belang van de diëtist in de ketenaanpak overgewicht Het heeft sterk de voorkeur dat er in de keten samengewerkt wordt met een diëtist vanwege de specialistische kennis over verantwoorde voeding voor kinderen met fysieke aandoeningen (o.a. allergieën, intoleranties, hormoon aandoeningen en stofwisselingsziekten) en voor kinderen met eetproblemen. De diëtist is in staat om een deskundig advies te geven over de problematiek van de voeding in relatie tot groei, metabole stoornissen of andere ziekten. Tevens is zij in staat om bij (dreigende) voedingsproblematiek doelmatig en doeltreffend te handelen en kind (en gezin) te begeleiden. De diëtist is direct toegankelijk voor kinderen met overgewicht en hun ouders als zij actief hulp zoeken voor begeleiding bij de aanpak van het overgewicht. Er is vaak geen verwijsbrief nodig en voor deze zorg wordt geen aanspraak gedaan op de eigen bijdrage van de zorgverzekering. De diëtist is hierdoor een belangrijke partner in het signaleren van overgewicht, ook eventueel bij aanwezige broertjes of zusjes van het kind waarvoor het consult plaatsvindt. De jeugdgezondheidszorg kan bij specifieke zorgen rondom voeding en het eetgedrag van een kind, een beroep doen op de diagnostiek van de diëtist vanwege hun expertise op dit gebied. Een nauwkeurige bepaling van gebruikte voedingsmiddelen en de eetgewoonten van het kind (en gezin) in combinatie met kennis over eventueel aanwezige aandoeningen of eetproblemen bij het kind, geven belangrijke informatie voor de wijze waarop het kind het best begeleid kan worden in het bevorderen van de gewenste leefstijl op voedingsgebied. Indien bij het kind en gezin andere problemen aanwezig zijn die het doorvoeren van een gedragsverandering in leefstijl bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken, kan de diëtist omgekeerd een beroep doen op de jeugdgezondheidszorg om gewenste begeleiding hierbij in gang te zetten. Samenwerking binnen de keten biedt uitkomst bij problemen die niet tot de expertise van de diëtist behoren maar waarin andere partners in de keten wel van betekenis kunnen zijn. Een samenwerking tussen de diëtist met de jeugdgezondheidszorg biedt dus extra mogelijkheden op tijdige signalering van overgewicht bij kinderen, een meer complete diagnostiek over de (on)mogelijkheden in de verdere begeleiding en inzet van gespecialiseerde zorg op gebied van voeding en eetgedrag indien dit geïndiceerd is. Kinderen met overgewicht en hun ouders die zich direct wenden tot een diëtist voor begeleiding, krijgen door de samenwerking met de jeugdgezondheidszorg toegang tot een begeleidingstraject dat een grotere kans biedt op succes in het realiseren van de gewenste duurzame leefstijlverandering. Dit geldt met name in geval van meervoudige/complexe problematiek. 1.2 van de module diëtist Het doel van deze module is de diëtist een volwaardige en herkenbare rol in de keten overgewicht bij kinderen te geven en te laten in nemen. 1.3 groep voor gebruik module diëtist Deze module is bedoeld voor personen die het als zijn of haar verantwoordelijkheid zien de diëtist onderdeel te maken van de ketenzorg voor kinderen met overgewicht. Dit kunnen professionals zijn die zelf een actieve rol in de zorg (willen) verlenen zoals de diëtist zelf, de jeugdverpleegkundige of de jeugdarts. Dit kunnen ook projectleiders zijn die daartoe opdracht hebben gekregen vanuit betrokken of verantwoordelijke organisaties zoals de gemeente, de GGD/ jeugdgezondheidszorg of een gezondheidscentrum. Module diëtist versie Diet1.1 3

4 1.4 Gebruik van de module in de praktijk Afhankelijk van de situatie ter plaatse kan op verschillende manieren de informatie uit deze module gebruikt worden: Ter invoering van een vergelijkbare werkwijze voor de diëtist: de werkwijze past grotendeels in de lokale situatie en wordt zoals in de module omschreven ingevoerd; Ter inspiratie: op basis van de hier uitgewerkte werkwijze zelf komen tot een variant voor de werkwijze van de diëtist en de samenwerking tussen de diëtist en de jeugdgezondheidszorg; Ter informatie: onderdelen uit de module worden gebruikt om betrokkenen te informeren en te stimuleren om meer samenwerking te realiseren, eventueel op andere aandachtsgebieden, aandoeningen of thema s. Belangrijk bij het gebruik van deze module is dat betrokken professionals altijd ruimte wordt geboden om de ketensamenwerking op eigen wijze te realiseren. Zowel voor wat betreft de inhoud van de werkwijze als het implementatieproces. De module is niet bedoeld om in te zetten als dé manier waarop de samenwerking moet worden ingericht. Het is een best practice en daarmee dus een voorbeeld. Iedere gemeente, GGD, wijk, gezondheidscentrum of diëtistenpraktijk heeft zijn eigen signatuur die van invloed kan zijn op een passende werkwijze en het implementatieproces. 1.5 Gehanteerde basis voor bepalen werkwijze diëtist De Zorgstandaard Obesitas, de NHGrichtlijn Overgewicht, de JGZrichtlijn Overgewicht, de JGZrichtlijn Voeding en eetgedrag en de Artsenwijzer Diëtetiek zijn als basis gebruikt om de werkwijze te ontwikkelen. Uitgangspunt bij het vertalen van de zorgstandaard en de richtlijnen naar een werkwijze voor de diëtist is geweest dat de werkwijze vooral handzaam, eenvoudig en praktisch toepasbaar moet zijn. 1.6 Leeswijzer De blauwdruk van de ketenaanpak overgewicht van kinderen in shertogenbosch wordt in hoofdstuk 2 toegelicht en vertaald naar de rol die de diëtist hierin heeft. In hoofdstuk 3 worden de Bossche werkwijze, taken en activiteiten beschreven. Hoofdstuk 4 gaat over het implementatieproces en hoofdstuk 5 geeft inzage in de benodigde capaciteit en middelen voor implementatie van de werkwijze bij een diëtistenpraktijk. Daar waar in de tekst gesproken wordt over het kind met overgewicht wordt ook het kind met obesitas bedoeld. Met de term ouder wordt de primaire verzorger van het kind bedoeld. Module diëtist versie Diet1.1 4

5 2 Ketenaanpak en de rol van de diëtist 2.1 De blauwdruk van de Bossche ketenaanpak De blauwdruk van de Bossche ketenaanpak overgewicht kinderen is de basis waarbinnen de werkwijzen van de diverse professionals is ontwikkeld. Figuur Diet1: Blauwdruk ketenaanpak overgewicht kinderen in shertogenbosch Binnen het zorgproces van de ketenaanpak worden zes kerntaken onderscheiden: 1. Het signaleren van het kind met overgewicht door de jeugdgezondheidszorg, huisarts, kinderarts, professionals uit het onderwijs, kinderfysiotherapeuten, diëtisten, opvoedadviseurs en andere relevante zorg en wijkprofessionals. 2. Het diagnosticeren van oorzakelijke en onderhoudende factoren van het overgewicht en het afnemen van een uitgebreide anamnese om draaglast en draagkracht van het gezin voor mogelijke behandelingen te inventariseren. Deze kerntaak wordt uitgevoerd door de jeugdverpleegkundige, jeugdarts, huisarts en/of de kinderarts. 3. Als er sprake is van meervoudige problematiek in het gezin of bij het kind wordt de situatie als casus ingebracht in het zorgteam van school, dat bestaat uit de interne begeleiding van school, schoolmaatschappelijk werk en de jeugdgezondheidszorg. Het zorgteam zorgt er dan voor dat de behandeling van het overgewicht onderdeel wordt van een integraal plan van aanpak voor het gezin of kind, eventueel in overleg of in samenwerking met het wijkteam. Het wijkteam is gemachtigd 2 e lijns jeugdhulpverlening in te schakelen. 4. Op basis van de diagnose, anamnese en een eventueel opgesteld integraal plan van aanpak kan de jeugdgezondheidszorg het kind/gezin toeleiden naar bij de draagkracht en de gezinscontext passende interventie(s). 5. Het behandelen gebeurt door het inzetten en uitvoeren van passende interventies. Het interventieaanbod wordt ingezet aan de hand van het stepped en matched care principe. Dit houdt in dat gegeven de ernst van de aandoening altijd wordt begonnen met de minst ingrijpende behandeling en dat de zorg aansluit bij de behoefte, draagkracht en draaglast van het gezin. Door de principes van stepped en matched care toe te passen, wordt onnodige verwijzing, zorgconsumptie en belasting van het gezin voorkomen. Er Module diëtist versie Diet1.1 5

6 wordt onderscheid gemaakt tussen vier categorieën interventies (oplopend van minst ingrijpende naar meest ingrijpende behandeling): Reguliere voorzieningen: voorzieningen die al in de wijk of stad aanwezig zijn en die ondersteunend kunnen zijn voor het realiseren van de gewenste gedragsverandering. Voorbeelden daarvan zijn sport en beweegvoorzieningen, beschikbare informatie via websites, folders, bijeenkomsten en beschikbare ondersteuning /begeleiding op gebied van opvoeding en ontwikkeling (vanuit het onderwijs, de GGD, welzijnsorganisaties, maatschappelijk werk e.d.). Individueel leefstijladvies: het één op één kortstondig begeleiden van een gezin op leefstijlverandering door de jeugdverpleegkundige of de praktijkondersteuner van de huisarts (POHer). Gecombineerde leefstijlinterventies (GLI s): het begeleiden van het kind en gezin op gebied van voeding, beweging en gedragsverandering door deskundigen. De gedragsverandering betreft bij GLI S ook het versterken van opvoedkundige vaardigheden van de ouders en verzorgers. Aanvullende zorg: als er een indicatie is voor specifieke zorg voor het kind en gezin of voorgaande interventietypen hebben onvoldoende effect gehad, kan aanvullende zorg ingezet worden. Voorbeelden hiervan zijn een uitgebreid diagnostisch traject in het ziekenhuis, diëtetiek, kinderfysiotherapie, psychologische begeleiding, GLI+ en opname (meest intensieve interventievorm). 6. De jeugdverpleegkundige houdt contact met het gezin om te toetsen of de behandeling effect heeft en om eventueel een opschaling van zorg in gang te zetten bij het uitblijven van het gewenste effect. Na afronding van de behandeling blijft de jeugdverpleegkundige in contact om eventuele terugval te voorkomen door een nazorgtraject te bieden De rol en positie van de diëtist in de keten De rol van de diëtist is of kan van belang zijn bij het signaleren, diagnosticeren van problemen in voeding en eetgedrag van het kind en in de behandeling indien zorg door de diëtist geïndiceerd is. Figuur Diet2: Belangrijkste bijdrage diëtist in de keten (groen gearceerd) 1 Het bieden van nazorg wordt in de Zorgstandaard obesitas begeleiding genoemd. Module diëtist versie Diet1.1 6

7 3 De taken en activiteiten van de diëtist Kerntaak 1 Signaleren Figuur Diet3: Plaats Signaleren in de keten Het (vroegtijdig) signaleren van overgewicht van het kind. Input Acties diëtist 1. Meet en weeg het kind en bepaal BMI. Voor toelichting op actieve rol of volgende rol, zie extra informatie in deze paragraaf. 2. Bespreek het resultaat, eventueel met behulp van de gewichtsverloopkaarten (Bijlage ALG.1). 3. Indien BMI hoger is dan het equivalent van volwassenen BMI 35, dan is onderzoek door kinderarts geïndiceerd. Verwijs ouder en kind naar huisarts of jeugdarts voor verwijzing naar de kinderarts. 4. Indien BMI lager is dan het equivalent van volwassenen BMI 35: a. Indien kind obesitas heeft (tussen equivalent volwassenen van BMI 30 en 35), verwijs kind naar JGZ of huisarts voor medisch onderzoek. b. Kerntaak 2 afnemen anamnese/diagnosticeren kan direct gestart worden. Output BMI van het kind Eventuele verwijzing naar huisarts of jeugdgezondheidszorg Hulpmiddelen Meetlat Gekalibreerde weegschaal (ijkklasse III) Bijlage ALG.1 Gewichtsverloopkaart Extra informatie Mogelijke opties bij signaleren De mate waarin de diëtist een actieve rol vervult in het signaleren van overgewicht kan variëren en is afhankelijk van welke rol de diëtist zelf wenst te vervullen. Optie 1: Volgende rol: Een kind komt op consult vanwege overgewicht. Diëtist start de anamnese (kerntaak 2). Optie 2: Actieve rol: Diëtist signaleert overgewicht kind op basis van zicht terwijl het kind vanwege een andere reden dan overgewicht de diëtist consulteert of aanwezig is (bijv. Moeder is de cliënt). Het kan ook gaan om broertjes of zusjes die meegekomen zijn. Aan ouder en kind wordt gevraagd of het vermoeden van overgewicht onderzocht mag worden door een BMIbepaling. Optie 3: Proactieve rol: Module diëtist versie Diet1.1 7

8 Ieder kind dat voor een eerste consult bij de diëtist komt, wordt gemeten en gewogen (indien het kind hiermee akkoord gaat). De diëtist bespreekt altijd kort het resultaat van de meting. Kerntaak 2 Afnemen anamnese/ diagnosticeren Figuur Diet4: Plaats Anamnese/diagnosticeren in de keten In figuur Diet5 worden de verschillende stappen van het proces anamnese afnemen en diagnosticeren door de diëtist weergegeven. In de volgende paragrafen worden de stappen 2.1 tot en met 2.5 uitgewerkt. Figuur Diet5: Processchema Anamnese afnemen/ diagnosticeren Toelichting op figuur Diet5: Een kind met overgewicht kan op twee manieren instromen in het proces Anamnese en diagnosticeren : Instroom door verwijzing vanuit de JGZ voor een diëtistisch onderzoek of verdere begeleiding. Instroom na signalering van het overgewicht door de diëtist (waaronder op eigen verzoek van ouder of kind) en na verwijzing door huisarts (er heeft immers bij de huisarts nog geen uitgebreide anamnese plaatsgevonden en JGZ is nog niet betrokken). De afname van de diëtistische anamnese, het bespreken van de bevindingen en het in gang zetten van het vervolgtraject staan centraal bij deze kerntaak. Is het kind verwezen door de JGZ voor een diëtistisch onderzoek dan worden de bevindingen met ouder en kind besproken, een behandeling aangeboden bij de diëtist indien geïndiceerd en begeleiding op andere relevante factoren bij de JGZ opgepakt of gecoördineerd. De diëtist brengt de JGZ van de bevindingen en eventuele behandeling op de hoogte. De terugkoppeling op de verwijzing is van belang om goed af te stemmen en zo de samenwerking te optimaliseren. Is het kind gesignaleerd door de diëtist en heeft het ook de JGZ bezocht voor een aanvullende anamnese dan worden de bevindingen en vervolgstappen besproken met ouder en kind door de diëtist en indien nodig in bijzijn van de JGZ. Het vervolgtraject kan bestaan uit een behandeltraject bij de diëtist (indien daarvoor een Module diëtist versie Diet1.1 8

9 duidelijke indicatie aanwezig is) en/of begeleiding of zorgcoördinatie op relevante factoren betreffende het overgewicht door de JGZ. Indien er sprake is van andere vervolgstappen, worden deze door de diëtist geïnitieerd. Activiteit 2.1 Verwerken verwijzing voor diëtistisch onderzoek Figuur Diet6: Activiteit 2.1 Verwerken verwijzing voor diëtistisch onderzoek in proces anamnese afnemen / diagnosticeren Verwerken van een verwijzing voor een diëtistisch onderzoek door de diëtist in het kader van het overgewicht van het kind. Input Contactgegevens kind en ouder via zorgmail Hulpvraag ouder en kind/onderzoeksvraag vanuit anamnese JGZ Relevante informatie uit anamnese JGZ Acties diëtist 1. Koppel verwijzing in systeem aan patiëntgegevens. Zie extra informatie voor redenen waarom de JGZ kan verwijzen naar de diëtist. 2. Benader ouder voor plannen van afspraak voor diëtistisch onderzoek. 3. Bevestig de afspraak per mail/post. Output Afspraakbevestiging Hulpmiddelen Agenda diëtist Extra informatie Redenen voor verwijzing door JGZ naar de diëtist: Problematisch eetgedrag bij het kind (kritische eters/ eenzijdig eetpatroon) Medische aandoeningen die metabolisme beïnvloeden Medische aandoeningen die beperkingen geven in voeding Bij een licht, matig, sterk of zeer verhoogd GGR (gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico) praktische vragen rondom voeding/ extra ondersteuning rondom voedingswensen Verdieping op voedingsanamnese (bijvoorbeeld bij een vermoeden van onderrapportage) Module diëtist versie Diet1.1 9

10 Activiteit 2.2 Afnemen anamnese Figuur Diet7: Activiteit 2.2 Afnemen anamnese Het afnemen van anamnese bij het kind met overgewicht. Input Indien verwezen door de JGZ: relevante informatie uit anamnese JGZ Acties diëtist 1. Inventariseer de hulpvraag van ouder en kind. 2. Licht toe wat de bedoeling is van de anamnese: inzicht krijgen in de factoren die bijdragen aan het ontstaan en/of in stand houden van eet en gewichtsproblemen en het overgewicht. 3. Start de anamnese met behulp van de anamneselijst overgewicht van de JGZ (bijlage JGZ.6 voor leeftijdscategorie 212 jaar, bijlage JGZ.8 voor leeftijdscategorie 1319 jaar) als diëtist als eerste in de lijn zit (dus ouder en kind hebben nog geen contact met de JGZ over het overgewicht van het kind). Aandachtspunten in gespreksvoering: a. Voorkom het puntsgewijs doorlopen van de anamneselijst. Dit brengt het creëren van een evenwichtig en gelijkwaardig gesprek met de ouder in gevaar. b. Vat samen en vraag door op relevante informatie. c. Check regelmatig de anamneselijst zodat de gewenste relevante informatie wel vergaard wordt. 4. Registreer de verkregen informatie. 5. Indien kind rechtstreeks bij diëtist is gekomen (dus niet via verwijzing JGZ): a. Beoordeel of betrokkenheid van de JGZ gewenst is. b. Bespreek de samenwerking met de JGZ. Licht toe dat een behandeling bij de diëtist bij voorkeur ingezet wordt als deze geïndiceerd is op basis van een gezamenlijke anamnese van de diëtist en de JGZ. Zie extra informatie wat de meerwaarde van inzet JGZ is/ kan zijn. c. Vraag toestemming om patiëntgegevens te delen met JGZ als contact met de JGZ gewenst is en ook als zodanig gewenst wordt door ouder en kind. Voor contactgegevens JGZ: contactgegevens jeugdgezondheidszorg (bijlage Diet.1). Output Inzicht in de meest relevante factoren die tot overgewicht leiden of het in stand houden Inzicht in de mate waarin ouder en kind bereid zijn tot gewenste gedragsverandering Vervolgafspraken voor eventueel af te nemen testen en voor aanvullende anamnese bij de JGZ Module diëtist versie Diet1.1 10

11 Hulpmiddelen Bijlage Diet.1 Contactgegevens jeugdgezondheidszorg Bijlage JGZ.6 Anamneselijst overgewicht 212 jaar Bijlage JGZ.8 Anamneselijst overgewicht 1319 jaar Extra informatie Inzet JGZ als samenwerkingspartner biedt: Expertise in het afnemen van een uitgebreide anamnese en uitvoeren van het medisch onderzoek (in samenwerking met huisarts en kinderarts) om een goede inschatting te maken over welk vervolgtraject nodig is dan wel het meest kansrijk is. Expertise in begeleiding van gezinnen. De JGZ heeft kennis van de relevante componenten van een gezonde leefstijl (voeding, beweging, slapen), beschikbare bewegingsaanbod in de wijk, begeleiden in gedragsverandering, begeleiding bij lichte systeemproblematiek, licht psychosociale problemen en licht opvoedingsproblematiek. Aansluiting met het sociale domein (wijkprofessionals) en school (zorgteam) om bij multiproblematiek de casuïstiek in breder verband te kunnen bespreken en te begeleiden. Beschikking over een groot netwerk voor inzet van ondersteunende interventies. In de Bossche ketenaanpak vervult bij voorkeur de JGZ de centrale zorgverlenersrol. Dit betekent onder andere dat de JGZ de zorg coördineert indien er meerdere partijen betrokken zijn in het zorgproces. Per casus wordt bekeken wie deze centrale zorgverlenersrol het best kan vervullen. Module diëtist versie Diet1.1 11

12 Activiteit 2.3 Afstemmen vervolg met JGZ Figuur Diet8: Activiteit 2.3 Afstemmen vervolg met JGZ in proces anamnese afnemen / diagnosticeren Het bespreken van het diëtistisch onderzoek en de anamnese van de JGZ. Input Bevindingen anamneses bij JGZ en diëtist Acties diëtist 1. Bereid met JGZ (indien JGZ centrale zorgverlener is) telefonisch (of via zorgmail) de terugkoppeling van de anamneses en onderzoeken voor: a. Deel de belangrijkste bevindingen. b. Bepaal mogelijke relevante interventies en verwijzingen aan de hand van het best passende assessmenttool (bijl ALG.2, ALG.3 en ALG.4). c. Stel een agenda op voor het overleg met ouder en kind. 2. Bepaal gezamenlijk wie de terugkoppeling van de bevindingen verzorgt. In principe is het niet nodig om beiden aanwezig te zijn. Wie daarvoor de meest aangewezen persoon is, is onder meer afhankelijk van de bevindingen uit de anamneses en onderzoeken. 3. Indien de diëtist de terugkoppeling verzorgt, maak een afspraak met ouder en kind. 4. Stuur, indien gewenst, een afspraakbevestiging. Output Agenda terugkoppelingsgesprek met ouder en kind Afspraakbevestiging indien diëtist terugkoppeling doet Hulpmiddelen Bijlage Diet.1 Contactgegevens jeugdgezondheidszorg Bijlage ALG.2 Assessmenttool eenvoudig Bijlage ALG.3 Assessmenttool meervoudig Bijlage ALG.4 Assessmenttool complex Extra informatie Module diëtist versie Diet1.1 12

13 Activiteit 2.4 Bespreken resultaten anamnese en vervolgstappen Figuur Diet9: Stap 2.4 Gezamenlijk bespreken resultaten en vervolgstappen in proces anamnese afnemen/diagnosticeren Bespreken van de resultaten uit de anamnese en het diëtistisch onderzoek en de benodigde en/of gewenste vervolgstappen met ouder(s) en kind. Input Onderzoeksrapport diëtist met daarin de bevindingen diëtistisch onderzoek Relevante bevindingen anamnese JGZ (indien van toepassing) Agenda terugkoppelingsgesprek met ouder en kind Acties diëtist of JGZprofessional 1. Bespreek tijdens het consult met ouder en kind: a. De belangrijkste bevindingen uit anamnese en diëtistisch onderzoek, b. Toets of ouder(s) en kind zich hierin herkennen, c. Vraag aan ouder(s) en kind aan welke vervolgstappen zij zelf denken en d. Bespreek met ouder(s) en kind welke vervolgstappen gewenst zijn. 2. Indien behandeling bij diëtist geïndiceerd is, bespreek het behandelplan met ouder(s) en kind. 3. Indien begeleiding door of via JGZ zinvol is, bespreek wat de rol en bijdrage van de JGZ inhoudt. 4. Indien andere vervolgstappen belangrijk zijn of de voorkeur hebben van ouder(s) of kind, maak afspraken over wie deze vervolgstappen initieert. 5. Indien er geen aanleiding is voor verdere begeleiding of ouder(s) en kind zien af van verdere begeleiding/ behandeling, dan stopt na dit consult het traject. 6. Informeer de verwijzer over het vroegtijdig stopzetten van de begeleiding de verwijzer informeren. 7. Registreer gemaakte afspraken in het digitaal dossier. Output Afspraken over vervolgtraject voor begeleiding/ behandeling overgewicht en aanverwante klachten Hulpmiddelen Bijlage ALG.2 Assessmenttool eenvoudig Bijlage ALG.3 Assessmenttool meervoudig Bijlage ALG.4 Assessmenttool complex Extra informatie Module diëtist versie Diet1.1 13

14 Activiteit 2.5 Overige afgesproken vervolgstappen in gang zetten Figuur Diet10: Activiteit 2.5 Overige afgesproken vervolgstappen in gang zetten in proces anamnese afnemen/diagnosticeren In gang zetten van afgesproken vervolgstappen door de diëtist indien daarover bij het bespreken van de resultaten van de anamnese en/of testen afspraken zijn gemaakt. Denk hierbij aan: Informeren van een behandelaar, niet zijnde diëtist of JGZ Melding bij specifieke instanties Input Afspraken gemaakt bij het bespreken van de resultaten van het onderzoek Acties diëtist 1. Voer de bij de gemaakte afspraak behorende acties uit. 2. Registreer ondernomen acties in het digitaal dossier. 3. Informeer ouder(s) over ondernomen acties. Output Geregistreerde acties in digitaal dossier Hulpmiddelen Extra informatie Module diëtist versie Diet1.1 14

15 Kerntaak 3 Bespreken in het zorgteam of wijkteam Figuur Diet11 Plaats Bespreken in zorgteam (evt. wijkteam) in de keten De diëtist brengt niet rechtstreeks een casus in voor bespreking in het zorgteam of het wijkteam. Dit verloopt via de jeugdarts, huisarts, school of andere wijkprofessionals. Een diëtist (die dan al contact heeft gehad met bijvoorbeeld een jeugdverpleegkundige) kan deelnemen aan het zorgteam of wijkteamoverleg op verzoek van school, leden van het zorgteam/wijkteam of de ouder indien nodig. Input Acties diëtist Output Hulpmiddelen Extra informatie Module diëtist versie Diet1.1 15

16 Kerntaak 4 Toeleiden interventie Figuur Diet12: Plaats Toeleiden interventie in de keten Een voorspoedige toeleiding naar interventies die gezien de ernst van het overgewicht en eventuele comorbiditeit én de persoonlijke situatie van het kind en gezin het meest geschikt lijken. De rol van de diëtist kan variëren van geïnformeerd worden over de toeleiding tot het zelf begeleiden van het kind en het gezin naar passende interventies. Zie kopje extra informatie in welke situaties een bijdrage van de diëtist gewenst is. Het gaat hier om een taak die bij de centrale zorgverlener behoort te liggen. Input Acties diëtist 1. Overleg met de JGZ de mogelijkheden voor passende interventies (indien ouder en kind niet begeleid wil worden door de JGZ). 2. Bespreek met ouder en kind de mogelijkheden voor verdere begeleiding in plaats van of naast de zorg van diëtist. 3. Stem met ouders af of gegevens gedeeld mogen worden met de professionals die betrokken gaan worden en of ouder zelf contact opneemt voor een afspraak of dat de ouder benaderd wil worden hiervoor. 4. Registreer gemaakte afspraken in het digitaal dossier. 5. Informeer de professionals die betrokken gaan worden over de casus en of ouder benaderd wilt worden voor een afspraak. 6. Informeer de JGZ over de gemaakte afspraken. Output Begeleidingsafspraken Eventuele verwijzingen naar passende interventies Hulpmiddelen Bijlage ALG.1 Gewichtsverloopkaart (indien van toegevoegde waarde tijdens gesprek met ouder en kind) Extra informatie In een aantal situaties is een actieve bijdrage van de diëtist in het toeleiden gewenst. Situatie 1: Begeleiding door de diëtist zelf. De begeleiding naar een passende behandeling invullen vanuit de diëtistenpraktijk kan overwogen worden op het moment dat de diëtist merkt dat er bezwaren of drempels zijn om naar de jeugdgezondheidszorg te gaan voor een begeleidingstraject. Advies is om de jeugdverpleegkundige te raadplegen voor bij het kind/gezin passende interventies voor behandeling overgewicht. Situatie 2: Autoriteit diëtist Als de jeugdverpleegkundige of jeugdarts merkt dat het advies van de diëtist meer gewicht in de schaal legt, wordt met de diëtist besproken wie welke bijdrage levert in de toeleiding naar een passende interventie. Module diëtist versie Diet1.1 16

17 Kerntaak 5 Behandelen Figuur Diet13: Plaats Behandelen in de keten Het uitvoeren van het behandelplan conform afspraak. De diëtist kan één van de professionals zijn die een aandeel levert door behandeling van medische oorzaken of complicaties. Input het behandelplan overgewicht van het betreffende kind Acties diëtist 1. Behandelen van het kind conform gemaakte afspraken in het behandelplan. 2. Registreren van de resultaten van de contactmomenten en de behandeling. 3. Driemaandelijks (afhankelijk van gemaakte afspraken): a. Bepaal verandering en/of voortgang op voedingsgedrag/ gewicht. b. Bepaal eventuele hobbels voor voortgang en/of mogelijke borging van het resultaat. c. Nog in te zetten vervolg in het kader van behandelen. 4. Informeren JGZ over voortgang (format terugkoppeling) Output Behandelplan overgewicht betreffende kind Hulpmiddelen Format terugkoppeling (volgt later) Extra informatie Module diëtist versie Diet1.1 17

18 Kerntaak 6 Bieden nazorg Figuur Diet14: Plaats Bieden nazorg in de keten Het evalueren van de behandelfase en bieden van een nazorgtraject na behandeling om te volgen of het behaalde resultaten behaald of behouden wordt. Indien nodig wordt het begeleidingstraject weer hervat bij terugval. In het geval ouder en kind in samenspraak met diëtist gekozen hebben voor begeleiding zorgcoördinatie door de diëtist (en niet door de JGZ) wordt deze kerntaak door de diëtist uitgevoerd. Input Digitaal dossier Evaluatie begeleiding overgewicht en gemaakte nazorgafspraken Acties diëtist 1. Uitvoeren lichamelijk onderzoek: a. Bepaal lengte b. Bepaal gewicht c. Bepaal BMI 2. Bespreken stand van zaken. 3. Bespreken of vervolg nazorgtraject of start terugvalpreventie gewenst is. 4. Plan vervolgafspraak indien afgesproken. 5. Bevestig gemaakte afspraak. 6. Registreer resultaten gesprek in digitaal dossier. 7. Informeer JGZ over gemaakte afspraken (format terugkoppeling). Output Geregistreerde resultaten van metingen en gemaakte afspraken Hulpmiddelen Meetlat Gekalibreerde weegschaal ((ijkklasse III)) Format terugkoppeling (volgt later) Digitaal dossier Extra informatie Module diëtist versie Diet1.1 18

19 4 Ontwikkelen en implementatie werkwijze diëtist In dit hoofdstuk is het implementatieproces voor de bijdrage van de diëtist in de ketenaanpak uitgewerkt. Voordat dit proces beschreven wordt en de hulpmiddelen geïntroduceerd worden, volgt eerst een uiteenzetting van een aantal belangrijke principes voor een succesvolle implementatie. De in paragraaf 4.2 uitgewerkte principes liggen ten grondslag aan het implementatieproces van de ketenaanpak in shertogenbosch en zijn van invloed op de implementatieprocesstappen, beschreven in paragraaf Belang van een weloverwogen implementatie Implementeren van een nieuwe werkwijze is meer dan betrokken professionals vertellen wat zij moeten doen. Het is ervoor zorgen dat betrokkenen willen doen wat nodig is om de gewenste verandering door te voeren en in stand te houden. De beste uitkomst is als betrokkenen zich verantwoordelijk voelen voor de uitvoering, het periodiek evalueren van de nieuwe werkwijze en in samenspraak met andere ketenpartners het voortouw nemen in het doorvoeren van benodigde aanpassingen in de werkwijze. Neem de Bossche werkwijze niet zomaar over, ook niet als deze prima lijkt te passen. Het is van belang dat betrokkenen uit het werkveld zelf een proces doorlopen door te beoordelen in hoeverre het Bossche voorbeeld past, waar eventueel aanpassingen gewenst zijn en hoe hun eigen werkwijze eruit moet komen te zien. Dit proces hoeft niet lang te duren maar is noodzakelijk voor de commitment van de betrokkenen en het nemen van de verantwoordelijkheid om tot implementatie van hun deel in de ketenaanpak te komen. 4.2 Belangrijke principes voor een succesvolle implementatie Het belang van de andere partij centraal zetten Creëer draagvlak bij directe stakeholders door aan te sluiten bij hun belang om vervolgens vandaaruit samen het gezamenlijk belang te onderzoeken, te benoemen en tenslotte te formuleren. Vervolgens ontstaat er ruimte om te bespreken wat er nodig is om dit doel te bereiken. Een blauwdruk ketenaanpak hanteren als basis voor de implementatie De blauwdruk ketenaanpak is een globale uitwerking van het zorgproces. In paragraaf 2.1 van deze module is de blauwdruk van de Bossche ketenaanpak overgewicht weergegeven en toegelicht. Iedere gemeente, wijk, gezondheidscentrum of huisartsenpraktijk heeft zijn eigen signatuur die van invloed is op een passende werkwijze. Daarom is het niet mogelijk om werkwijzen zonder inbreng van deze partners invulling te geven. De blauwdruk biedt een mooie tussenoplossing. Het is niet zo ver uitgewerkt dat het niet toepasbaar is in andere wijken en gemeenten. Het is ver genoeg uitgewerkt om een kader te bieden voor verdere invulling van de samenwerking en werkwijze. Pas als er zicht is op een concrete werkwijze als invulling van de blauwdruk in de betreffende wijk en voor de betrokken professionals, wordt de implementatie van de werkwijze in gang gezet. De voordelen om vanuit een blauwdruk te werken: Het biedt houvast voor de gesprekken om tot een gezamenlijk belang en doel te komen. Het is de basis om tot een concrete invulling te komen van de werkwijze in een bepaalde wijk of gemeente. Het biedt een kader dat voorkomt dat er in iedere wijk een volledig andere werkwijze wordt ingevoerd. Dat zou onwerkbaar zijn voor partners zoals de jeugdgezondheidszorg die een groter bedieningsgebied hebben dan een huisartsenpraktijk of school. Zorgvuldig omgaan met de tijd van de betrokken professionals Tijd om te overleggen en te participeren in projecten is voor professionals in de wijk een schaars goed. Hun kerntaak staat in het teken van direct contact met kind, cliënt of patiënt. Het andere komt er extra bij. Zorgvuldig met deze tijd om gaan, betekent resultaatgericht en efficiënt werken met deze professionals. Denk daarbij aan: Gericht informeren van betrokkenen; beperkt informeren over het groter geheel en uitgebreid informeren over de activiteiten die direct van invloed zijn op het werk van de betrokkenen. Maak daarbij onderscheid in subdoelgroepen. De vakleerkracht LO op school hebben namelijk een andere informatiebehoefte dan de huisarts of een jeugdverpleegkundige. Module diëtist versie Diet1.1 19

20 Het organiseren van overleg met alleen directbetrokkenen bij het onderwerp. Stel de groep samen op basis van het onderwerp wat besproken gaat worden of kies de onderwerpen zodanig dat deze relevant zijn voor de genodigden van het overleg. Overleg alleen wanneer het proces daarom vraagt. Voorkom teveel vooraf geplande periodiek terugkerende besprekingen zoals maandelijkse projectgroep bijeenkomsten. Faciliteer het implementatieproces zoveel mogelijk. Mensen raken het snelst intrinsiek gemotiveerd en betrokken als er maximale opbrengst gerealiseerd kan worden met minimale inzet. Bepaal daarom zorgvuldig welke bijdrage van de professionals in het werkveld wordt verlangd. Leg geen oneigenlijke taken neer bij deze professionals. Faciliteer de professional optimaal in het kunnen uitvoeren van zijn bijdrage. Denk daarbij aan het plannen van overleg en het uitvoeren van het voorwerk op basis waarvan vervolgstappen of keuzes gemaakt kunnen worden. Op basis daarvan kan in het overleg snel en doortastend het vervolg besproken worden en de benodigde keuzes gemaakt worden. Het eenvoudig maken om te veranderen Maak het de professional zo eenvoudig mogelijk om met de nieuwe werkwijze aan de slag te gaan: Introduceer stapsgewijs veranderingen daar waar dat nodig en mogelijk is. Zorg dat de takenverdeling tussen de ketenpartners heel helder is. Ondersteun ieders taak door het bieden van hulpmiddelen en instrumenten als dit relevant en mogelijk is. De professionals gaan zich hierdoor in staat voelen om aan de verwachtingen te voldoen. Aansluiten bij kansen die zich voor doen Sluit zoveel mogelijk aan bij ontwikkelingen die zich gedurende het implementatieproces als kansen voordoen en die positief bijdragen aan het gewenste einddoel. Als professionals op eigen initiatief aangeven een aandeel te willen leveren, dan is het de moeite waard om te onderzoeken hoe aan deze behoefte invulling gegeven kan worden. Voorbeeld: De diëtisten die benaderd zijn waren op voorhand al geïnteresseerd om te werken als onderdeel in een ketenaanpak. Vanuit daar is de verkenning aangegaan hoe de diëtisten vanuit de toegevoegde waarde van hun kennis en kunde een rol kunnen krijgen binnen de ketenaanpak. Gehoor geven aan de signalen van professionals Het gehoor geven aan signalen die professionals afgeven over de beoogde verandering is erg belangrijk voor het behouden en vergroten van commitment van de betreffende professionals, ongeacht of deze signalen realistisch van aard zijn of niet. Ook ongeacht of deze vanuit de praktijk of vanuit weerstand tegen verandering worden ingegeven. Het is erg belangrijk om op enigerlei wijze gehoor te geven aan het signaal. Verken samen wat de betekenis van het signaal is voor het beoogde doel en hoe het signaal het proces of het eindresultaat gaat beïnvloeden. Voorbeeld: De diëtisten gaven aan dat ze de rol en bijdrage van JGZ niet helder voor ogen hadden. Zij vroegen zich af of voor iedere casus de JGZ betrokken moet worden. Dit is een terechte afweging, ouders komen immers niet voor niets naar de diëtist. Indien er niet meer aan de hand is dan een leefstijl gerelateerd probleem, dan is het informeren van de JGZ voldoende. Zijn er problemen die de leefstijl kunnen beïnvloeden, dan wordt verwacht dat de JGZ betrokken wordt. Implementatie als een continue proces zien Nieuwe ontwikkelingen in kennis over de aanpak van overgewicht bij kinderen en in de werkomgeving van de betrokken professionals zullen eerder standaard zijn dan uitzondering. Dit betekent dat de werkwijze van de professionals in de keten steeds weer getoetst en aangepast moet worden om aansluiting te houden met deze nieuwe ontwikkelingen. Het is dus belangrijk om het vertalen van nieuwe ontwikkelingen naar aanpassingen in de werkwijze te borgen. Borging die zich uit in het gezamenlijk bespreken van de impact van nieuwe ontwikkelingen en het doorvoeren van de benodigde aanpassingen door de betrokken organisaties en personen. Niet vanuit een projectgedachte maar vanuit de gedachte dat de samenwerking aan continue verandering onderhevig is en dat het dus een regulier doorlopend proces betreft. Module diëtist versie Diet1.1 20

21 Voorbeeld: Medio 2016 is de GGD gestart met het implementeren van zorgmail om zo op een beveiligde manier digitaal te kunnen communiceren met andere zorgprofessionals zoals de huisarts, de kinderarts en de diëtist. Een zeer gewenste verandering in de Bossche ketenaanpak zowel door de jeugdgezondheidszorg als de diëtisten. Gezamenlijk wordt gekeken of het haalbaar is om met zorgmail te werken en of het de eerder afgesproken werkwijze en de bijbehorende instrumenten en hulpmiddelen beïnvloedt. De weerstand achter de weerstand herkennen Ben ervan bewust dat bij verandering de weerstand een ander gezicht kan hebben dan de bezwaren die worden aangedragen. Soms wordt het pas na invoering van de verandering duidelijk wat de echte weerstand is of was. Ruimte geven aan het verandertempo van de individuele professional Ieder individu gaat anders om met veranderingen. De ene persoon is altijd op zoek naar vernieuwing, de ander kijkt de kat uit de boom. Ruimte geven aan het verandertempo van een individu levert uiteindelijk meer winst op dan van alle betrokkenen hetzelfde te verwachten en daarmee de verandering af te dwingen. Afdwingen werkt weerstandverhogend met verlies van commitment en een minder succesvolle implementatie tot gevolg. Module diëtist versie Diet1.1 21

22 4.3 Activiteiten implementatieproces In deze paragraaf wordt het in shertogenbosch doorlopen proces voor implementatie van de werkwijze voor de diëtist weergegeven. Het ontwikkelen van de werkwijze is een stap die in shertogenbosch één keer is doorlopen. De werkwijze die daaruit is voortgekomen is nog niet doorgezet naar andere diëtistenprakijken. De best passende werkwijze wordt tijdens het voorbereiden van de pilot doorgenomen en getoetst op haalbaarheid en wenselijkheid in de situatie van de deelnemende diëtistenpraktijk. Als het aangereikte materiaal uit de Bossche proeftuin als basis wordt gebruikt voor de implementatie elders, dan kan de stap ontwikkelen werkwijze overgeslagen worden. In het voorbereiden van de lokale pilot wordt bepaald welke delen van de Bossche werkwijze bruikbaar zijn en welke delen aanpassingen behoeven. Figuur DIET15: Ontwikkeling en implementatieproces bijdrage diëtist Module diëtist versie Diet1.1 22

23 Stap 1 Betrekken relevante lokale partners Figuur DIET16: Stap 1 Implementatieproces: Betrekken relevante lokale partners Relevante lokale partners binden aan het doel om een effectieve ketensamenwerking te realiseren. Betrokken professionals Vertegenwoordiging van de diëtistenpraktijk Vertegenwoordiging van de jeugdgezondheidszorg (jeugdverpleegkundige bekend met de werkwijze binnen de ketenaanpak) Diëtisten van deelnemende praktijken Ketenregisseur of projectleider/ coördinator implementatie ketenaanpak (indien beschikbaar) Aanpak 1. In kaart brengen van de relevante lokale partners. In geval van implementatie van de werkwijze van de diëtist zijn dat de diëtistenpraktijken en de jeugdverpleegkundigen (afgevaardigden van de JGZ) waar de werkwijze ingevoerd gaat worden. 2. Bij het vinden van de geschikte diëtistenpraktijken is gekeken naar de mate waarin de diëtist: regelmatig kinderen ziet tijdens consulten, belangstelling heeft getoond voor intensievere samenwerking binnen de ketenaanpak, innovatief is ingesteld, overgewichtvermindering bij kinderen als onderdeel van hun zorgverlening zien Tips: Professionals uit het werkveld weten vaak wel welke diëtistenpraktijken voldoen aan één of meer van deze kenmerken. Schakel hen in bij het vinden van geschikte partners. Starten met gemotiveerde diëtisten zorgt voor een goede kans van slagen. Andere diëtisten kunnen later aanhaken indien gewenst. Het meenemen van minder geïnteresseerde of innovatief ingestelde organisaties of functionarissen in de invoering van de ketenaanpak, is makkelijker na aangetoond succes elders. 3. Organiseren van een oriënterend gesprek. Dit gesprek staat in het teken van het inventariseren van ieders doel, belang, rol en ideeën bij het invoeren van de samenwerking op gebied van overgewicht bij kinderen. Er is gebruik gemaakt van de blauwdruk ketenaanpak (bijlage IMP.1) en de resultaten van de knelpuntenanalyse (bijlage IMP.2) om het gesprek vorm te geven. Resultaat De benodigde diëtistenpraktijken voor implementatie werkwijze diëtist zijn geworven. Nuttige hulpmiddelen IMP.1 IMP.2 Blauwdruk ketenaanpak overgewicht kinderen Factsheet resultaten knelpuntenanalyse werkwijze Module diëtist versie Diet1.1 23

24 Stap 2 Ontwikkelen werkwijze Figuur DIET17: Stap 2 Implementatieproces: Ontwikkelen werkwijze De blauwdruk vertalen naar een voor de diëtist passende werkwijze en rol in de ketenaanpak. Betrokken professionals Diëtisten van deelnemende praktijken Vertegenwoordiging van de jeugdgezondheidzorg (jeugdverpleegkundige bekend met de werkwijze binnen de ketenaanpak) Ketenregisseur of projectleider / coördinator implementatie ketenaanpak (indien beschikbaar) Aanpak 1. Bepalen samenstelling van de werkgroep. In shertogenbosch zijn de volgende disciplines betrokken: Diëtist Jeugdverpleegkundige Projectleider/ coördinator implementatie ketenaanpak (indien beschikbaar) 2. Bepalen welke individuen in de werkgroep gewenst zijn. Daarbij is rekening gehouden met: Het betrekken van personen die zelf de te ontwikkelen werkwijze gaan uitvoeren zoals de jeugdverpleegkundige die verbonden is aan de deelnemende diëtistenpraktijk. De motivatie en mate waarin de persoon het onderwerp relevant vindt en erin wil investeren. De bereidheid van directe collega s om zich te committeren aan de keuzes die hun vertegenwoordiger maakt (in hoeverre krijgt persoon het vertrouwen en het mandaat). 3. Bespreken wie de trekkersrol vanuit de werkgroep op zich neemt en wat de bijbehorende taken zijn. Het gaat dan om activiteiten zoals: Plannen en organiseren van de werkgroepbijeenkomsten Opstellen en bijhouden actielijst om tot gewenste werkwijze te komen Bewaken voortgang afgesproken acties Tip: Zorg voor een persoon die met overtuiging de trekkersrol invulling wil en kan geven. Zonder een gemotiveerde trekker is de kans groot dat het uiteindelijke gewenste resultaat niet behaald wordt doordat de uitvoering van de benodigde acties overruled worden door de dagelijkse gang van zaken. 4. Uitwerken van de rol en bijdrage van de diëtist en de samenwerking tussen de diëtist en de andere ketenpartners. De werkgroepen in de Bossche pilot zijn voor deze taak drie keer bijeengekomen. De blauwdruk van de ketenaanpak en de resultaten van de knelpuntenanalyse van bestaande werkwijze zijn als basis gebruikt voor de nieuwe werkwijze. Resultaat Een uitwerking van de werkwijze van de diëtist als onderdeel van de ketenaanpak overgewicht kinderen en de benodigde hulpmiddelen voor de diëtist en de relevante ketenpartners om deze werkwijze goed uit te kunnen voeren. Module diëtist versie Diet1.1 24

25 Nuttige hulpmiddelen IMP.1 IMP.2 Blauwdruk ketenaanpak overgewicht kinderen Factsheet Resultaten knelpuntenanalyse werkwijze Module diëtist versie Diet1.1 25

26 Stap 3 Voorbereiden pilot Figuur DIET18: Stap 3 Implementatieproces: Voorbereiden pilot Benodigde voorbereidingen treffen zodat er gestart kan worden met het uitvoeren van de nieuwe werkwijze in een pilotsituatie. Betrokkenen Diëtisten van deelnemende praktijken Jeugdverpleegkundige (bekend met de werkwijze binnen de ketenaanpak) Ketenregisseur of projectleider/ coördinator implementatie ketenaanpak (indien beschikbaar) Aanpak 1. In kaart brengen van verwachte bezwaren die gebaseerd zijn op signalen vanuit de werkgroep, eerdere informatiebijeenkomsten of op ervaringen bij eerdere implementaties e.d. 2. Voorbereidingen treffen zodat geanticipeerd kan worden op de verwachte en aanwezige bezwaren. De strategieën die hiervoor ingezet zijn, staan onder het kopje Extra informatie opgenomen. 3. Informeren van alle professionals die (een deel van) de werkwijze gaan uitvoeren of op de hoogte moeten zijn van de nieuwe werkwijze. Bij voorkeur wordt geïnformeerd tijdens een bestaand overleg van de diëtisten. De betrokkenen uit de werkgroep kunnen deze taak uitvoeren. Indien gewenst sluit de jeugdverpleegkundige die bekend is met de werkwijze binnen de ketenaanpak aan om vragen te beantwoorden en bezwaren te inventariseren en te bespreken. Bijlage IMP.10 is een voorbeeld presentatie die gehouden is voor alle diëtisten van de praktijk om commitment met het onderwerp en de rol van de diëtist daarin te vergroten. 4. De betrokken professionals voorzien van alle benodigde materialen en hulpmiddelen die nodig zijn om de nieuwe werkwijze uit te voeren. Resultaat Alle betrokkenen die nodig zijn voor het uitvoeren van de pilot zijn geïnformeerd en gefaciliteerd om hun aandeel te leveren. De pilot kan gestart worden. Nuttige hulpmiddelen IMP.10 Presentatie over belang van bijdrage diëtist De uitgeschreven werkwijze en de instrumenten voor de uitvoering van de nieuwe werkwijze zoals uitgewerkt in hoofdstuk 3 van deze module. Module diëtist versie Diet1.1 26

27 Extra informatie Gebruikte strategieën bij het anticiperen op verwachte of ingebrachte bezwaren. Strategie 1: Feitenmateriaal verzamelen om bepaalde bezwaren te weerleggen. Strategie 2: Pilot zo in richten dat bezwaren bevestigd dan wel weerlegd worden. Strategie 3: Betrokkenen uitnodigen om tijdens de pilotperiode de voorgestelde werkwijze uit te voeren maar de toezegging doen dat zij na de pilotperiode bepalen wat de werkwijze wordt. Strategie 4: Herkaderen van een bepaald bezwaar naar een onmisbaar functioneel onderdeel. Strategie 5: Werkwijze aanpassen aan ingebracht bezwaar of signaal. Module diëtist versie Diet1.1 27

28 Stap 4 Pilot uitvoeren en evalueren Figuur DIET19: Stap 4 Implementatieproces: Uitvoeren pilot en evalueren De nieuwe werkwijze van de diëtist, in de praktijk te toetsen op volledigheid, werkbaarheid en effectiviteit. Betrokkenen Diëtisten van deelnemende praktijken Jeugdverpleegkundige (bekend met de werkwijze binnen de ketenaanpak) Ketenregisseur of projectleider/ coördinator implementatie ketenaanpak (indien beschikbaar) Aanpak 1. De pilot starten zoals afgesproken bij de voorbereidingen. 2. Anticiperen op vragen en signalen vanuit het werkveld. Dit kan inhouden: a. Afspraken herzien / bijstellen als deze onvoldoende werkbaar blijken te zijn. b. Nieuwe afspraken maken die nodig zijn maar waar nog niet in voorzien is. 3. Tussentijds evalueren: een officieel moment creëren halverwege de pilot om inzicht te krijgen of de gemaakte afspraken worden nagekomen, de eerste ervaringen te inventariseren en daar waar nodig andere afspraken te maken of nieuwe hulpmiddelen te bieden. 4. Betrokkenen in het werkveld informeren over eventueel doorgevoerde wijzigingen naar aanleiding van de tussentijdse evaluatie en hen daarin faciliteren. 5. Op gestructureerde wijze evalueren van de pilot met behulp van bijvoorbeeld een vragenlijst zoals IMP.11Evaluatie ketenaanpak overgewicht: diëtist. In deze evaluatie is aandacht het aantal verwijzingen e.d. maar vooral ook voor hoe de werkwijze en de samenwerking met partners is ervaren en waar verbeterpunten mogelijk zijn. Resultaat Een werkwijze die getoetst is aan de praktijk en op basis daarvan is aangevuld en aangepast. Nuttige hulpmiddelen IMP.11 Evaluatie ketenaanpak overgewicht: diëtist Module diëtist versie Diet1.1 28

29 Stap 5 Aanpassen werkwijze Figuur DIET20: Stap 5 Implementatieproces: Aanpassen werkwijze Het resultaat van de evaluatie van de pilot verwerken in de werkwijze en de bijbehorende hulpmiddelen en deze vervolgens introduceren als zijnde onderdeel van de normale reguliere werkzaamheden van de diëtist. Betrokkenen Diëtisten van deelnemende praktijken Jeugdverpleegkundige (bekend met de werkwijze binnen de ketenaanpak) Ketenregisseur of projectleider/ coördinator implementatie ketenaanpak (indien beschikbaar) Aanpak 1. Op basis van de evaluatie bepalen hoe de werkwijze beter passend gemaakt kan worden. 2. Definitieve werkwijze beschrijven en hulpmiddelen aanpassen. 3. Definitieve werkwijze communiceren naar betrokkenen via regulier overleg. Het communiceren via regulier overleg zorgt voor inbedding van de werkwijze in de reguliere werkzaamheden. Worden er aparte overleggen voor de ketenaanpak gepland dan blijft het teveel een gevoel geven alsof het extra werk is en dat het een tijdelijk project is. 4. Uitvoeren definitieve werkwijze als zijnde normale reguliere werkzaamheden. Resultaat Een volledig geïmplementeerde werkwijze voor de diëtist Nuttige hulpmiddelen Module diëtist versie Diet1.1 29