School for Action Research

Transcriptie

1 Studie en netwerkdagen op Woensdag 11 november 2015 Dinsdag 1 maart 2016 School for Action Research Kennis en opleidingsplatform van /voor actieonderzoekers In deze tijd van veelsoortige en vaak niet planbare veranderingen is een praktijk achterhaald nog voor het als evidence wordt erkend. Actieonderzoek is gericht op het realiseren van concrete verandering en vernieuwing. Het is bij uitstek te gebruiken in een dynamische omgeving vanwege het gericht combineren van veranderen, leren en kennis ontwikkelen. Het is geworteld in de praktijk en draagt ook direct bij aan die praktijk. Daardoor is het dé aanpak voor praktijkgeoriënteerde onderzoekers en onderzoekende practitioners. Goed actieonderzoek profiteert zowel van de inbedding in de praktijk als van het hanteren van robuuste onderzoeksmethoden, waardoor vanuit het onderzoek ook rijke, vernieuwende wetenschappelijke inzichten kunnen worden ontwikkeld. Sioo, interuniversitair centrum voor organisatie- en veranderkunde, kent een lange traditie op het gebied van (insider) action research. Zo doen verschillende mensen in het Sioo-netwerk actieonderzoek; deelnemers aan de beide Sioo-masteropleidingen (Advanced Change Methodologies, ACM, en Executive Change Management, ECM) zetten een actieonderzoek uit in hun eigen werkpraktijk. De Sioo School for Action Research is een kennis- en opleidingsplatform voor onderzoekers, bestuurders, managers en adviseurs die zich verder willen bekwamen in het uitvoeren van actieonderzoek. We nodigen actieonderzoekers nadrukkelijk uit om zich aan te melden voor het platform, hun ervaringen te delen met collega practitioners, hun methodische vragen en dilemma s in te brengen, en hun eigen inzichten en methodiek te verrijken. 1

2 Studie en netwerkdagen De School for Action Research organiseert het komende half jaar twee studie/netwerkdagen in The Colour Kitchen in Utrecht: op woensdag 11 november 2015 en op dinsdag 1 maart Deze studie- en netwerkdagen zijn / worden voorbereid door dr. Wenny Ho (zelfstandig gevestigd onderzoeker en adviseur), dr. Wilfred Verweij (als programma manager / docent / onderzoeker verbonden aan Sioo) en prof.dr. Danielle Zandee (hoogleraar Nyenrode Business Universiteit en docent Sioo). Het programma voor de tweede studiedag op 1 maart staat nog niet helemaal vast. In ieder geval hebben dr. David Coghlan en dr. Hans Vermaak hun medewerking toegezegd. David Coghlan komt over vanuit Dublin, waar hij Fellow Emeritus van Trinity College en Adjunct Professor of Business Studies is. Hij is een autoriteit op het gebied van action research, en verzorgt sinds enkele jaren een seminar over insider action research in de Sioo-masteropleiding Executive Change Management (ECM). Hans Vermaak verzorgde al een sessie tijdens de Masterclass van de School for Action Research op 26 en 27 maart jl. in Barchem. Op 1 maart a.s. zal Hans vertellen over de uitkomsten en het ontwerp van een recent actieonderzoek in de Amsterdamse jeugdzorg, dat hij uitvoerde samen met Nicolette Engbers, bestuurder van Altra. Programma 11 november 2015 Het programma voor de studie- en netwerkdag op woensdag 11 november 2015 ziet er als volgt uit: Ontvangst Plenaire openingssessie e ronde: drie parallelsessies (zie onderstaande beschrijvingen) Lunch Verdieping 1e ronde parallelsessies Pauze e ronde: twee parallelsessies (zie onderstaande beschrijvingen) Afsluitende sessie (plenair) Informeel dinerbuffet ) 2

3 De drie parallelsessies van tot en van tot (met lunch tussendoor 1) Onderzoek van binnenuit Jeannette Knol Mijn onderzoek betreft een longitudinaal veldonderzoek naar de relatie tussen het handelen van bestuurders, de interne dynamiek en de prestaties van ziekenhuis Tergooi. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden in het ziekenhuis waar ik al geruime tijd werk, dus vanuit een (embedded) positie van betrokken en tegelijkertijd beschouwende medespeler. Gedurende een periode van 5 jaar heb ik de dynamiek in mijn organisatie, en de bijdrage van de bestuurders, gedocumenteerd. Ik heb narratieven (leergeschiedenissen en verhalen) gemaakt, die ik vervolgens teruggaf aan de ziekenhuiswerkers die ik sprak en observeerde. Op basis van drie leergeschiedenissen heb ik een verdiepende analyse gedaan, om te achterhalen welke patronen tussen de diverse werkculturen in de organisatie bijdragen aan goede zorg, leuk werk en een vitale organisatie, en welke patronen in de weg zitten. Mijn onderzoek in actie heeft geleid tot een aantal inzichten en aanbevelingen voor de wetenschap, maar vooral voor de praktijk: ziekenhuizen en de actoren in deze organisaties. Deze sessie gaat over de vertrekpunten en aanpak van mijn onderzoek in actie, over het embedded onderzoeker worden en zijn, en over het bewegen tussen de wereld van de praktijk en de wereld van de wetenschap. Begin 2016 promoveer ik op dit actieonderzoek. 2) Het 1e persoonsperspectief in actieonderzoek Gertjan Schuiling Geïnspireerd door een suggestie van een Zweedse actieonderzoeker ben ik in 2014 met vijf andere mensen een 1e persoonsonderzoek gestart naar ieders eigen werkpraktijk als scholar-practitioner. Wij zijn drie consultants en drie managers. We beogen daarmee verdieping van ons inzicht in hoe interventie en theorieontwikkeling elkaar wederzijds kunnen versterken. Daarbij blijken we drie strategieën te gebruiken: reflecteren, pendelen en verstrengelen. Ik kan op de studiedag drie onderwerpen voorleggen: 1. De methoden die we gebruiken: reflectief logboek; selectie en thick descriptions van betekenisvolle gebeurtenissen; gezamenlijke analyse van deze gebeurtenissen; 2. Wat ik ontdek en hoe door het lezen en analyseren van mijn eigen logboek over het herontwerpen het onderwijsproces en de organisatie van een bacheloropleiding van een hogeschool; 3. Een reflectie op het concept van 1e-persoonsonderzoek en het idee ons onderzoek te herdefiniëren als meta-actieonderzoek. We kunnen overleggen welke van deze drie strategieën we met elkaar willen doordenken. 3

4 Dr. Gertjan Schuiling heeft in 2014 een longitudinale studie gepubliceerd van vijf actieonderzoeksprojecten die hij in een tijdsbestek van 25 jaar heeft ondernomen bij Gist-brocades (later DSM/DSP). Sindsdien ondersteunt hij actieonderzoeksprojecten als adviseur, als docent aan de VU en als visiting lector bij hogeschool Windesheim. 3) Verlangen naar meedoen, een actie-onderzoek in leerkringen van gemeentesecretarissen over hun rol in de transformatie van het sociale domein Sandra Kensen Ik ben er zo van overtuigd. De decentralisatie van jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en werk van het Rijk naar gemeenten per 1 januari 2015 kan niet worden overgelaten aan ambtelijke managers, maar is ook een zaak van gemeentesecretarissen. Met hun inbreng kan de transitie van Rijk naar gemeenten ook gaan over de waarden die op het spel staan in de verhouding tussen burger en gemeentebestuur. In zes leerkringen, verspreid over het land, willen achtentwintig gemeentesecretarissen met mij onderzoek doen om uit te zoeken wat een waardevolle bijdrage voor hen zou betekenen. Het moeilijkste voor de gemeentesecretarissen is om zichzelf toe te staan te verkennen en te verlangen. Mijn grootste uitdaging is om vertrouwen te putten uit de kleinste stappen die toch maar mooi werden gezet. Door middel van twee publicaties en het aanbod om naar aanleiding daarvan het gesprek verder aan te gaan, gunnen we anderen ook kennis te maken met de lessen uit het onderzoek. Dr. Sandra Kensen is verbonden aan Sioo en aan de Academie voor Waarderend Vernieuwen. De twee parallelsessie van tot e persoon actieonderzoek: 1) Inspireren en conceptualiseren Danielle Zandee In actieonderzoek staat kennisontwikkeling met en door betrokkenen rond hun eigen verandervraagstukken centraal. Het gaat hierbij om contextuele kennis die vernieuwend, relevant en toepasbaar is voor een bepaalde groep onder specifieke omstandigheden. Hoe kan deze rijke, lokale kennis voor anderen worden ontsloten op een wijze die ook daar en later het repertoire voor denken en handelen vergroot? Dit is een vraag die richting geeft aan 3e persoon actieonderzoek. In haar bijdrage verkent Danielle hoe vanuit lokale kennis tot overdraagbare kennis te komen. De eerste opgave is het op generatieve wijze communiceren van ervaringen, inzichten en inspiratie met anderen binnen het zelfde sociale systeem (organisatie) of naar vergelijkbare systemen. Hoe kunnen we delen, verbinden, vertalen en schalen? De tweede uitdaging is om vanuit het faciliteren van praktijkgerichte initiatieven te conceptualiseren richting theorievorming die het academisch gesprek verrijkt. Hoe kunnen we systematiek aanbrengen in data verzameling en analyse op een wijze die lokaal integer blijft en methodologisch klopt? Dr. Danielle Zandee is hoogleraar Duurzame Organisatieontwikkeling aan Nyenrode Business Universiteit. Via waarderend actieonderzoek 4

5 2) Actieonderzoek en leiderschap in multi-actor netwerken Art Dewulf en Inge Vermeersch Actieonderzoek over duurzaamheidsvraagstukken krijgt al snel te maken met de complexiteit van een netwerk van betrokken actoren en een veelheid aan besluitvormingsarena s. Wat betekent dat voor de rol van de actieonderzoeker? Hoe verhoudt die rol zich tot de verschillende leiderschapsrollen in een multi-actor netwerk? Het delen van concrete praktijkervaring met actieonderzoek in multi-actor netwerken vormt de basis voor een interactieve reflectie over deze vragen. Dr. Art Dewulf is hoofddocent Bestuurskunde, Wageningen University. Hij is verbonden aan Cycloop, netwerk voor facilitatie en actie-onderzoek in multi-actor-samenwerking. Inge Vermeersch is doctoraatsstudent aan de K.U. Leuven. Praktische informatie De kosten per studie/netwerkdag bedragen, inclusief lunch en dinerbuffet, 269,- (BTW vrijgesteld). Bij inschrijving voor beide studie/netwerkdagen gezamenlijk bedraagt de prijs 499,- (incl. lunches en diners, BTW vrijgesteld). Aanmelding: bericht aan Wilfred Verweij, Per studie/netwerkdag kunnen maximaal 35 mensen deelnemen. 5