Strategische agenda 2014 Zuid-Holland voor het Nationaal Deltaprogramma. November 2013

Transcriptie

1 Strategische agenda 2014 Zuid-Holland voor het Nationaal Deltaprogramma November 2013

2

3 Inhoud 1. Waarom een strategische agenda? 2 2. Deltabeslissing waterveiligheid Voorstel vanuit Deelprogramma Waterveiligheid Inzet Zuid-Holland voor Waterveiligheid Deltabeslissing ruimtelijke adaptatie Voorstel vanuit Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering Inzet Zuid-Holland voor Ruimtelijke Adaptatie Deltabeslissing Zoetwater Voorstel vanuit Deelprogramma Zoetwater Inzet Zuid-Holland voor Zoetwater Deltabeslissing Rijn-Maasdelta Voorstel vanuit Deltaprogramma voor Rijn-Maasdelta Inzet Zuid-Holland voor Rijn-Maasdelta Strategische keuzes zandig kustsysteem Voorstel vanuit Deltaprogramma voor de Kust Inzet Zuid-Holland voor de Kust Strategie Rijnmond Drechtsteden Voorstel vanuit deelprogramma Rijnmond-Drechtsteden Inzet Zuid-Holland voor Rijnmond-Drechtsteden Strategie Zuidwestelijke Delta Voorstel vanuit Deltaprogramma Zuidwestelijke Delta Rijksstructuurvisie Grevelingen Volkerak Zoommeer Gebiedsontwikkeling Inzet Zuid-Holland voor Zuid-westelijke Delta Governance na de deltabeslissingen Nationale governance van het Deltaprogramma na Regionale governance

4 1. Waarom een strategische agenda? Het Deltaprogramma is een nationaal programma waarin rijk, provincies, gemeenten en waterschappen samenwerken. Het Deltaprogramma leidt in 2014 leidt tot een advies van de Deltacommissaris aan het kabinet over een vijftal richtinggevende beslissingen, de deltabeslissingen. In figuur 1 is de fasering van het Deltaprogramma weergegeven. Het kabinet zal de deltabeslissingen nemen op basis van adviezen van de landelijke stuurgroep Deltaprogramma. De deltabeslissingen raken belangen van Zuid-Holland en betreffen ook onderwerpen waar de provincie een verantwoordelijkheid heeft. Provincie Zuid-Holland probeert de uitkomst van de Deltabeslissingen daarom te beïnvloeden. Dit gebeurt door deelname in de gebiedsgerichte stuurgroepen (Rijnmond-Drechtsteden en Zuidwestelijke Delta), in de stuurgroep Nieuwbouw en Herstructurering, het Bestuurlijk Platform Zoetwater en in de landelijke stuurgroep Deltaprogramma. In november 2011 hebben Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland de eerste strategische agenda voor het Nationaal Deltaprogramma vastgesteld. Daarbij is afgesproken deze jaarlijks te actualiseren naar aanleiding van de vorderingen van het Deltaprogramma. In de strategische agenda 2014 is de inzet van Zuid-Holland beschreven ten aanzien van de concept Deltabeslissingen, voor zover deze op dit moment (oktober 2013) zijn uitgekristalliseerd. Eind november worden de concept Deltabeslissingen in de landelijke stuurgroep Deltaprogramma besproken. Met de strategische agenda Nationaal Deltaprogramma 2014 bepalen GS de inzet van Zuid-Holland voor de concept deltabeslissingen en bieden PS de mogelijkheid hierover van gedachten te wisselen. Tevens gaat de agenda in op de mogelijke rol van Zuid-Holland bij het deltaprogramma nà de Deltabeslissingen en wat dit betekent voor de governance. In de Strategische Agenda 2014 wordt met name aandacht gegeven aan de verbinding tussen de opgaven vanuit water met opgaven vanuit ruimtelijke invalshoek. Voor zover relevant is de Strategische Agenda verwerkt in de Provinciale Visie Ruimte en Mobiliteit DP2012 analyse opgaven DP2013 mogelijke strategieën DP2014 voorkeursstrategieën DP2015 voorstel deltabeslissingen Figuur 1: fasering van het Deltaprogramma In de hoofdstukken 2 t/m 5 wordt per deltabeslissing beschreven wat de stand van zaken is en wordt de inzet van Zuid-Holland beschreven. In hoofdstuk 6, 7en 8 wordt dit gedaan voor de voor Zuid-Holland relevante voorkeursstrategieën die in het Deltaprogramma zijn ontwikkeld. Na de deltabeslissingen gaat het deltaprogramma een volgende fase in. Hoofdstuk 9 gaat in op de mogelijke rol van Zuid-Holland bij het deltaprogramma nà de Deltabeslissingen en wat dit betekent voor de governance. 2

5 2. Deltabeslissing waterveiligheid De Deltabeslissing waterveiligheid gaat over nieuw waterveiligheidsbeleid, vooral gericht op een nieuwe normeringssystematiek. De nieuwe systematiek gaat uit van daadwerkelijke overstromingsrisico s en biedt daarmee toepassingsmogelijkheden voor meerlaagsveiligheid. Dit betekent naast nieuwe normen voor de waterkeringen ook aandacht voor het benutten van de mogelijkheden van ruimtelijke inrichting en rampenbeheersing. 2.1 Voorstel vanuit Deelprogramma Waterveiligheid De minister heeft haar visie op de actualisatie van de veiligheidsnormen in een brief aan de Tweede Kamer (26 april 2013) toegelicht. Onderstaande principes komen uit deze brief. Drie principes zijn leidend bij de actualisering van het waterveiligheidsbeleid: Een basisveiligheidsniveau voor iedereen achter de dijk Iedereen die in Nederland achter een dijk woont kan rekenen op een basisveiligheidsniveau. Dat kan bereikt worden door de plekken met relatief grote individuele risico s gericht aan te pakken. Daarbij richt de minister zich op een individueel overlijdensrisico, waarbij de kans op overlijden voor een individu ten gevolge van een overstroming niet groter mag zijn dan 1 op de per jaar (10-5 ) 1. Uitgangspunt daarbij is wel dat de rampenbeheersing op orde is, zodat ook de mogelijkheden die evacuatie biedt om overlijdensrisico s te reduceren worden benut. Tegengaan maatschappelijke ontwrichting Sommige overstromingen hebben een dermate grote impact dat dit ons land langdurig kan ontwrichten, omdat er grote groepen slachtoffers vallen en/of de economische schade zeer omvangrijk is. Daarom wil de minister aanvullend op de basisveiligheid van 10-5 gericht investeren in extra bescherming van die gebieden waar nu een relatief grote kans is op grote economische schade en op grote groepen slachtoffers. Bescherming vitale en kwetsbare infrastructuur Bepaalde voorzieningen, zoals nutsvoorzieningen of ziekenhuizen, zijn tijdens en na een ramp cruciaal voor het functioneren van het lokale gebied, een hele regio of zelfs het hele land. Daarom is het nodig om aandacht te besteden aan de gevolgen van een overstroming voor vitale en kwetsbare infrastructuur. Naast de drie principes noemt de minister in haar brief nog twee belangrijke kenmerken van de nieuwe normeringssystematiek: 1 De kans van 10-5 is kleiner dan de kans om te overlijden ten gevolge van een verkeersongeval, maar groter dan de kans op overlijden in het domein van externe veiligheid (daar is de norm 10-6 ). Dat heeft te maken met de aard van de dreiging. De risico s uit het externe veiligheidsdomein komen voort uit menselijk handelen, waardoor we er meer grip op hebben. De risico s op het terrein van waterveiligheid komen voort uit een natuurdreiging, die bovendien speelt in heel laag Nederland en zijn daarom lastiger te beperken. Aanscherping naar een basisveiligheid van 10-6 voor heel Nederland is bovendien volgens de Maatschappelijke Kosten Batenanalyse (MKBA) niet kosteneffectief. De middelen die hiervoor nodig zijn, kunnen doelmatiger worden ingezet in gebieden waar ze bijdragen aan het verkleinen van maatschappelijke ontwrichting. 3

6 Normen kunnen differentieren binnen een dijkring De huidige aanpak gaat er vanuit dat een hele dijkring volledig overstroomt als er ergens een bres ontstaat. We weten inmiddels dat veel dijkringen niet functioneren als een badkuip die helemaal volloopt. Met behulp van overstromingscenario s en computersimulaties hebben we een beter beeld gekregen van de omvang van overstroomde gebieden, de waterdieptes en de mogelijke gevolgen. Aangezien de gevolgen van een overstroming zo afhankelijk zijn van de locatie van de bres, wil de minister toe naar een situatie waarbij voor verschillende dijktrajecten binnen een dijkring ook verschillende normhoogten kunnen gelden (differentiatie). Op deze manier wordt een duidelijke relatie gelegd tussen de hoogte van de norm en de gevolgen van een overstroming. Minder strenge normen waar de risico s klein zijn Wanneer de risicobenadering en de bovenstaande drie principes worden toegepast, leidt dat in de gebieden met grote risico s tot strenge normen. In deze gebieden kunnen de komende decennia aanzienlijke dijkaanpassingen noodzakelijk zijn. In de gebieden waar de risico s klein zijn zou een consequente doorwerking van deze werkwijze leiden tot een minder strenge norm. Daar zou dan de komende decennia, naast het handhaven van de basisveiligheid, minder hoeven te gebeuren. 2.2 Inzet Zuid-Holland voor Waterveiligheid In het algemeen kan Zuid-Holland instemmen met bovenstaande principes en kenmerken van de nieuwe waterveiligheidsnormering. Er zijn nog enkele aandachtspunten: Preventie voorop Met betrekking tot de benodigde maatregelen om aan de nieuwe normering te voldoen ondersteunt Zuid- Holland de mening dat de preventie met waterkeringen voorop blijft staan. Slechts in enkele gevallen - als preventie alleen tot maatschappelijk onaanvaardbare oplossingen leidt kunnen slimme combinaties van preventie en gevolgenbeperking een alternatief zijn. Vooralsnog is de provincie hier terughoudend in. Ook vanuit de regionale deelprogramma s zijn nog weinig concrete voorbeelden van slimme combinaties. Doorwerking van evacuatie in de basisveiligheid De minister stelt dat voor het behalen van de basisveiligheid de rampenbeheersing op orde is. De provincie heeft haar twijfels of dit uitgangspunt altijd realistisch is. Bij de berekening van mogelijke aantallen slachtoffers is er vanuit gegaan dat een deel van de bevolking is geëvacueerd voordat zich een overstromingsramp voordoet. In gebieden waar overstromingen vanuit zee de grootste dreiging vormen zou 15% van de bevolking geëvacueerd kunnen worden, in gebieden waar de rivieren de grootste bedreiging vormen zou dat zelfs tot 75% kunnen oplopen. Hoge rivierafvoeren ziet men immers tijdig aankomen. Zuid-Holland is van mening dat het transparant moet zijn in hoeverre evacuatie in de basisveiligheid is verwerkt (met welke evacuatiefractie is rekening gehouden), dat de veiligheidsregio s deze doorwerking van evacuatie in de waterveiligheidsnorm moeten valideren, en dat deze moet worden geborgd. In het nationaal bestuurlijk overleg van juni 2013 hebben de minister van IenM en de Deltacommissaris dit toegezegd. 4

7 Communicatie over de nieuwe normering Zuid-Holland is met de minister van mening dat basisveiligheid voor iedereen in de nieuwe normeringssystematiek het uitgangspunt is, waardoor overstromingsrisico s in Nederland minder ver uiteenlopen. Hiervoor zullen in de nieuwe normeringssystematiek delen van eenzelfde dijkring een andere norm krijgen. Door gedifferentieerd te normeren kan gerichter in de veiligheid geïnvesteerd worden. Ook vergroot het de kansen op maatwerk en biedt het meer ruimte aan een integrale belangenafweging bij dijkversterking. Het is moeilijk te motiveren dat bovenop de norm die gebaseerd is op de risico s van het achterliggende gebied strengere normen (overbeveiliging) gehandhaafd blijven, ook voor dijkringdelen waar de nieuwe systematiek leidt tot een minder strenge norm. Aandachtspunt is hoe deze differentiatie voor verschillende dijkringdelen wettelijk wordt vastgelegd. De differentiatie in de normering vraagt een heldere uitleg waarvoor het rijk primair verantwoordelijk is. Anders dan het rijk, vindt Zuid-Holland dat de norm betrekking zou moeten hebben op het achterliggende gebied in plaats van de dijk. De gebiedsnorm wordt vervolgens vertaald naar specificaties voor delen van dijkringen. Dat de specificaties voor dijkringdelen kunnen verschillen op basis van een gelijke gebiedsnorm is beter uitlegbaar. Tevens kan de norm voor het gebied dienen om maatregelen in de 2 e en 3 e laag te borgen (zoals preventieve evacuatie, zie vorig punt). Ook voor deze maatregelen gelden dan specificaties. Primaire keringen en compartimenterende keringen als samenhangend stelsel Slimme combinaties zijn mogelijk met compartimenterende keringen. De normvoorstellen voor de primaire keringen die in het Deltaprogramma worden ontwikkeld zijn gebaseerd op gevolgberekeningen waarin de werking van bestaande compartimenteringskeringen is meegerekend. Impliciet worden compartimenteringskeringen daarmee onderdeel van het veiligheidssysteem en moeten gehandhaafd worden. Het is een provinciale taak om keringen met een compartimenterende werking te normeren. Hierna krijgt de kering de status regionale kering. Zuid-Holland zal in het Deltaprogramma voorstellen om de primaire keringen en compartimenterende keringen als een samenhangend stelsel te beschouwen, om zo te kunnen beoordelen in welke onderdelen van het stelsel (primaire keringen en/of compartimenterende keringen) het beste geïnvesteerd kan worden en welke compartimenterende keringen genormeerd dienen te worden. Op deze wijze kan de normering van beide typen waterkering op elkaar af gestemd worden. Optimalisatie van compartimenterende keringen financieren uit het Deltafonds Mede door de aanwezigheid van compartimenterende keringen kan bij de nieuwe normeringssytematiek gerichter, en daarmee efficiënter, in de primaire keringen geïnvesteerd worden. Het ligt daarom voor de hand om optimalisaties van het stelsel van primaire en compartimenteringskeringen uit het Deltafonds te financieren (in huidige situatie zijn de kosten voor compartimenterende keringen voor 100% voor het waterschap). 5

8 Rekening houden met de potentiële gevolgen van een overstroming bij infrastructuur De veiligheidsregio`s zijn verantwoordelijk voor evacuatie bij dreigende rampen. De inzet van de provincie is om bij de vormgeving van infrastructuur rekening te houden met evacuatiemogelijkheden bij overstromingen. Nieuwe systematiek veiligheidsnormering vraagt om nieuwe afspraken over governance Doordat in de nieuwe systematiek voor de veiligheidsnormering meer dan voorheen rekening wordt gehouden met de eigenschappen van het gebied, de ruimtelijke inrichting en de rampenbeheersing verandert de invloed van de verschillende (overheids)partijen op het waterveiligheidsbeleid. Om de drie principes van het nieuwe beleid duurzaam te borgen moeten afspraken worden gemaakt over taken en verantwoordelijkheden van verschillende partijen. Deze governance aspecten verdienen nader onderzoek. 6

9 3. Deltabeslissing ruimtelijke adaptatie De Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie wordt voorbereid in het deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en gaat over de koppeling van ruimte en water. De ambitie hierbij is om het ruimtelijk beleid meer water- en klimaatbewust te maken, en om het waterveiligheidsbeleid meer ruimtebewust te maken. Met de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie wordt gewerkt aan een samenhangende aanpak waarmee ruimtelijke maatregelen kunnen bijdragen aan het beperken van de gevolgen van extreem weer (overstromingen, hevige neerslag, langdurige droogte en hitte). Dit wordt vertaald naar de onderdelen waterrobuust inrichten en klimaatbestendige stad. 3.1 Voorstel vanuit Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering Waterrobuust inrichten Waterrobuust inrichten heeft als doel om overstromingsrisico s beter mee te laten wegen in plannen voor ruimtelijke (her)ontwikkeling. Het is erop gericht om met ruimtelijke maatregelen de gevolgen van een eventuele dijkdoorbraak te beperken. Het is niet bedoeld om invulling te geven aan de huidige waterveiligheidsopgave, daarvoor heeft de preventieve aanpak met dijken en ruimte voor de rivier de voorkeur, eventueel in slimme combinaties met andere meerlaagse maatregelen (zie Deltabeslissing Waterveiligheid). Wel kan met waterrobuust inrichten worden voorkomen dat in de toekomst een nieuwe waterveiligheidsopgave ontstaat. Het rijk wil in de deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie een afwegingsmethode opnemen voor waterrobuust inrichten, dat benut moet worden bij het opstellen van ruimtelijke plannen (structuurvisies en bestemmingsplannen). Deze afwegingsmethode geldt zowel voor binnendijkse als buitendijkse gebieden. De deltabeslissing zelf heeft geen juridische status, formeel is het een rijksbesluit. Het rijk wil de afwegingsmethode wettelijk borgen als afwegingskader en motiveringseis, in een AmvB onder de Omgevingswet en/of via een koppeling aan de watertoets. Klimaatbestendige Stad De focus van Klimaatbestendige Stad is gelegd op de ambitie dat de steden uiterlijk in 2050 klimaatbestendig zijn ingericht. Om dat te bereiken moet langdurig en consequent klimaatadaptief gehandeld worden door alle partijen die de stad vormgeven: overheden, bedrijven en burgers. Vergelijkbaar met de uitwerking van het onderdeel waterrobuust inrichten, wordt gezocht naar mogelijkheden voor een (wettelijke) borging van een aanpak en de instrumenten voor het bereiken van een klimaatbestendige inrichting. Daarnaast wil het rijk afspraken maken over de financiering van hulpmiddelen/instrumenten en adaptatiemaatregelen, en de ontwikkeling van adaptatiestrategieën. 7

10 3.2 Inzet Zuid-Holland voor Ruimtelijke Adaptatie Gezamenlijke afwegingsmethode Zuid-Holland ziet de beleidsontwikkeling voor waterrobuust inrichten als een provinciale rol. Inzet van de provincie is dat de landelijke afwegingsmethode gezamenlijk wordt ontwikkeld, en dat deze door de provincie(s) kan worden aangepast aan de regionale situatie en ambitie. Aansluitend daarop is het streven van de provincie dat het rijk de (provinciale) tool RisicoApplicatie Buitendijks landelijk doorontwikkelt en beheert. Beleidsontwikkeling voor waterrobuust inrichten De provincie geeft zelf actief invulling aan de provinciale rol betreffende het waterrobuust inrichten. Hiertoe participeert de provincie in de werkgroep voor het opstellen van de landelijke afwegingsmethode. In wisselwerking daarmee formuleert de provincie ruimtelijk beleid voor waterrobuust inrichten in binnendijkse gebieden, aanvullend op preventie. Voor buitendijkse gebieden heeft de provincie al beleid ontwikkeld. In de (concept) Visie Ruimte en Mobiliteit is aangekondigd dat de provincie binnendijkse aandachtsgebieden overstromingsrisico s aanwijst. In deze gebieden wil de provincie dat de mogelijkheden van waterrobuust inrichten expliciet worden meegewogen bij plannen voor (her)ontwikkeling. Rijksbeleid voor vitaal en kwetsbaar Een specifiek onderdeel van het waterrobuust inrichten betreft beleid voor vitale infrastructuur, kwetsbare objecten en risicovolle objecten. Hiervoor staat het rijk primair aan de lat. Dit moet met sectorafspraken en eventueel rijksregels worden geborgd. Het is nog onduidelijk of er op dit punt regionale afwegingsruimte overblijft. Om die reden gaat de provincie hier vooralsnog geen beleid voor ontwikkelen. Stimuleren klimaatbestendige ontwikkeling stedelijk gebied De provincie ziet het als een gezamenlijke, maatschappelijke opgave om de leefomgevingskwaliteit en het vestigingsklimaat op niveau te houden. Het beperken van schade en overlast als gevolg van extreem weer draagt daaraan bij. Stedelijke (her)ontwikkeling moet daarom anticiperen op de verwachte toename van wateroverlast, droogte en hitte. De provincie ziet dit primair als een verantwoordelijkheid van de gemeenten. De provincie kan hierin wel een stimulerende rol vervullen. Daarnaast zet de provincie in op de ontwikkeling van een groenblauwe dooradering van het stedelijk gebied. Eigen verantwoordelijkheid voor goede RO Een wettelijke borging van aanpak en instrumenten voor waterrobuust en/of klimaatbestendig inrichten, onder de toekomstige Omgevingswet danwel door koppeling aan de watertoets, acht de provincie niet nodig. Provincies (en gemeenten) hebben hierin een eigen verantwoordelijkheid. Aangesloten kan worden op de algemene regel in de Bro betreffende de zorg voor een goede RO. Over doelen, verantwoordelijkheden en financiering kunnen (samenwerkings)afspraken worden gemaakt, bijvoorbeeld in de vorm van een convenant of bestuursakkoord. 8

11 4. Deltabeslissing Zoetwater Het deltaprogramma zoetwater gaat uit van de volgende generieke doelen voor zoet water: - Beschermen van cruciale gebruiksfuncties; - Bevorderen van de concurrentiepositie van Nederland; - Instand houden en bevorderen van een gezond en evenwichtig watersysteem; - Stimuleren van zo effectief en zuinig mogelijk gebruiken van het beschikbaar water; - Ontwikkelen van waterkennis, -kunde en innovatie. Daarbij worden niet alleen knelpunten op gebied van zoetwater opgelost, maar ook kansen benut. Provincie Zuid-Holland heeft een gunstige zoetwatervoorziening, vanwege de permante aanvoer van zoet water via de grote rivieren. Dat water wordt goed benut, onder andere voor natuur, drinkwaterproductie, procesindustrie en land- en tuinbouw. Ook wordt het water gebruikt voor peilhandhaving, wat nodig is om de stabiliteit van veendijken en bebouwing te handhaven. De beschikbaarheid van voldoende zoet water van voldoende kwaliteit is echter niet altijd vanzelfsprekend. Er zijn nu al knelpunten in de zoetwatervoorziening en deze nemen naar verwachting toe bij klimaatverandering. De overheid kan niet in alle situaties in alle vragen naar zoetwater voorzien. Voor watergebruikers is het daarom belangrijk inzicht te hebben waar ze op kunnen rekenen in normale situaties en ten tijde van droogte, zodat ze hier op in kunnen spelen. 4.1 Voorstel vanuit Deelprogramma Zoetwater Het streven van de overheid is om op korte termijn de huidige knelpunten in het watersysteem aan te pakken via investeringen in geen-spijt maatregelen waardoor het watersysteem fexibeler en robuuster wordt. Mogelijke mogelijke maatregelen in het hoofdwatersysteem die momenteel worden onderzocht zijn o.a. het aanbrengen van bellenpluimen in de Nieuwe Waterweg (zout water tegenhouden) en het robuust maken van de zoetwateraanvoer naar West-Nederland door uitbreiding van de huidige Kleinschalige Water Aanvoer (KWA). Met een voorzieningenniveau wordt de verantwoordelijkheid van de overheid en gebruikers in beeld gebracht. Het rijk stelt hiervoor kaders op. Na de deltabeslissingen wordt het voorzieningenniveau per regio (gebiedsgedifferentieerd) afgeleid. De overheid maakt daarmee duidelijk tot waar haar verantwoordelijkheid gaat en welke inspanningen en restrisico s van overheid én gebruikers daarbij horen, zowel voor normale als extreme omstandigheden. Het voorzieningenniveau wordt vastgelegd als een inspanningsverplichting en wordt periodiek herzien. Gebruikers weten zo waar ze op kunnen rekenen, zodat ze het risico op onvoldoende of te zout water kunnen meewegen in hun investeringsplannen en zelf kunnen bijdragen aan oplossingen. 9

12 4.2 Inzet Zuid-Holland voor Zoetwater Economische ontwikkeling Zuid-Holland wil ook in de toekomst optimaal gebruik blijven maken van het zoetwater dat door de grote rivieren wordt aangevoerd en dit benutten voor economische ontwikkeling. Hiermee wordt invulling gegeven aan het nationale doel bevorderen van de concurrentiepositie van Nederland. Aanvoer zoetwater vanuit Rijkswateren Provincie Zuid-Holland zet in op behoud van en zo nodig verbetering van de aanvoer van zoet water vanuit de Rijkswateren (zoals de strategische aanvoer via Biesbosch-Hollandsch Diep-Haringvliet en de robuuste aanvoer van zoetwater voor West Nederland). Nieuwe Waterweg Bijzonder aandachtspunt is de Nieuwe Waterweg die een open verbinding heeft en houdt met de zee. Provincie Zuid-Holland wil afspraken maken met het rijk over criteria voor eventuele verdieping van de Nieuwe Waterweg, vanwege de consequenties voor de zoetwatervoorziening. Alternatieve aanvoer Voor een duurzame zoetwatervoorziening van West-Nederland is het nodig om de Kleinschalige Water Aanvoer (KWA) om te vormen naar een robuuste wateraanvoer. Dit betekent dat de bestaande aanvoercapaciteit door verbreding en verdieping wordt uitgebreid en kan worden aangevuld met nieuwe routes, zoals een mogelijke aanvoer door de Krimpenerwaard. Afhankelijk van de mate van klimaatverandering kunnen deze routes op de lange termijn een permanente alternatieve aanvoer zijn ter vervanging van de inlaat bij Gouda. Financiering Zuid-Holland vindt mede-financiering van regionale maatregelen uit het Deltafonds voor de hand liggen als hierdoor minder maatregelen in het hoofdwatersysteem nodig zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor bovengenoemde omvorming van de KWA naar een robuuste wateraanvoer. Regionale uitwerking voorzieningenniveau Zuid-Holland ziet de regionale uitwerking van het voorzieningenniveau als een provinciale rol en neemt het initiatief om dit samen met de waterschappen en gebruikers uit te werken. Zuid-Holland werkt het regionale voorzieningenniveau uit op basis van een integrale belangenafweging (kosten, baten, regionale economie, natuur), informatievoorziening en dialoog. Duidelijke afspraken met het rijk over de aanvoer van zoetwater via het hoofdwatersysteem zijn noodzakelijk voor de regionale uitwerking van het voorzieningenniveau. 10

13 5. Deltabeslissing Rijn-Maasdelta De Rijn-Maasdelta is het gebied waar de Rijn en de Maas uitmonden in de noordelijke bekkens van de Zuidwestelijke Delta en de Nieuwe Waterweg: het overgangsgebied tussen zee en rivieren. De deltabeslissing Rijn Maasmonding gaat over de vraag of systeemingrepen zoals een dam met zeesluis in de Nieuwe Waterweg of een ring van rivierkeringen nodig zijn om dit gebied beter te beschermen. Dit is in het Deltaprogramma verkend en hieruit blijkt dat deze ingrepen niet nodig zijn: de afgelopen decennia is een stevig fundament voor waterveiligheid opgebouwd, dat een goede basis vormt voor verdere verbeteringen. 5.1 Voorstel vanuit Deltaprogramma voor Rijn-Maasdelta Het Deltaprogramma stelt voor de Rijn-Maasdelta ook op lange termijn te blijven beschermen met een afsluitbare open stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg. Deze keuze kan als uitgangspunt dienen voor alle ruimtelijke en economische ontwikkelingen in de omgeving van de Nieuwe Waterweg. Verder wordt onderzoek gedaan naar de wijze waarop de Maeslantkering op de middellange termijn (tot aan de vervanging in 2070) te verbeteren is. De huidige kennis geeft onvoldoende basis voor een besluit om de afvoerverdeling over de Rijntakken voor hoogwater te herzien. Wel is er verder onderzoek nodig voor de Nederrijn-Lek (tot m3/s) en de afvoerverdeling over de Rijntakken boven de m3/s. Waterberging in de Grevelingen wordt momenteel nader onderzocht in de Rijksstructuurvisie Grevelingen- Volkerak-Zoommeer (zie hoofdstuk over Zuidwestelijke Delta), samen met de keuze voor getij en een zout Volkerak. Hierbij wordt niet alleen naar veiligheid gekeken, maar ook naar ecologische en economische doelen. De deltabeslissing Rijn-Maasdelta zal ook keuzes voor de zoetwatervoorziening bevatten. De calamiteitenvoorziening KWA wordt uitgebreid. Hiermee is het mogelijk zoetwater uit het Amsterdam- Rijnkanaal en de Lek naar Midden-West-Nederland aan te voeren als het inlaatpunt bij Gouda verzilt. Deze kansrijke oplossing bestaat uit een gefaseerde uitbreiding door de capaciteit te vergroten en een snellere inzet mogelijk te maken in samenhang met verziltingsbestrijding in de Nieuwe Waterweg. Het kabinet heeft besloten dat het Kierbesluit een zelfstandig besluit is en geen opmaat vormt voor verder herstel van de estuariene dynamiek. Mede omdat verder openstellen van de Haringvlietsluizen zorgt voor minder erosie in het Spui, Oude Maas, Dordtse Kil en de Noord is er in het deltaprogramma wel gekeken naar het beheerregime van de Haringvlietsluizen. Het Haringvliet en Hollandsch Diep zijn als strategische buffer en aanvoerroute van zoetwater essentieel en dit staat op gespannen voet met het verder openstellen van de Harinvlietsluizen. Daarom is de conclusie is getrokken dat eerst ervaringen met het op een kier zetten van de Haringvlietsluizen nodig zijn, voordat aan verdere openstellen gedacht kan worden. 11

14 5.2 Inzet Zuid-Holland voor Rijn-Maasdelta Verkleinen faalkans stormvloedkering Zuid-Holland vindt het nodig dat de faalkans van de (huidige) stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg wordt verkleind. Integrale keuzes Grevelingen Volkerak-Zoommeer De keuze voor waterberging op de Grevelingen moet niet alleen gebaseerd worden op kosten en baten van met de kosten en baten van de maatregel an sich. Ook dienen de besluiten over het terugbrengen van een beperkt getij op de Grevelingen en het zout maken van het Volkerak-Zoommeer hierbij betrokken te worden. Deze besluiten hebben het verbeteren van de waterkwaliteit en het bereiken van een economisch vitaal gebied tot doel. In de Rijksstructuurvisie Grevelingen Volkerak-Zoommeer wordt dit integraal afgewogen. Optimalisatie van de berging op het Volkerak-Zoommeer (waartoe reeds is besloten), door het verdelen van de hoeveelheid water die op het Volkerak-Zoommeer zou worden geborgen over het Volkerak- Zoommeer èn de Grevelingen, dient eveneens onderdeel te zijn van het onderzoek. Lek ontzien Zuid-Holland zet in op een verdeling over de riviertakken bij hoog water waarbij de Lek zoveel mogelijk wordt ontzien. Kleinschalige Wateraanvoer eerste stap Zuid-Holland beschouwt de uitbreiding van de calamiteitenvoorziening Kleinschalige Wateraanvoer (KWA) als eerste stap in de goede richting naar een robuuste alternatieve aanvoer ter vervanging van de inlaat bij Gouda op de lange termijn (zie inzet Zuid-Holland voor zoetwater). Alternatieve oplossingen voor bestrijden erosie Zuid-Holland vindt dat eerst de effecten van het Kierbesluit gemonitord moeten worden voordat gedacht wordt aan een ander beheer van de Haringvlietsluizen. Erosie in het Spui, de Oude Maas, de Dordtse Kil en de Noord, die wordt veroorzaakt door het verschil in getij op de Nieuwe Waterweg en op het Haringvliet Hollandsch Diep, kan worden tegengegaan door het vastleggen/bestorten van de bodem en de geulwanden. Dit staat echter op gespannen voet met de wens voor natuurlijke processen en overgangen. De provincie vindt dat onderzocht moet worden of voor het bestrijden van de erosie alternatieve oplossingen mogelijk zijn. 12

15 6. Strategische keuzes zandig kustsysteem Kenmerkend voor de kust is de grote verwevenheid van waterveiligheid met ecologie, economie en landschap. Kansrijke strategieën voor de kust zijn tot stand gekomen door twee denkrichtingen te combineren: kustveiligheid en areaal op orde en ruimtelijke ontwikkeling. Dit is uitgewerkt in de Nationale Kustvisie die in het kader van het Deltaprogramma is verschenen. Nu bijna alle zwakke schakels aan de Zuid-Hollandse kust zijn versterkt gaat het bij de kustveiligheid voor een groot deel over de vraag hoeveel zand wordt gesuppleerd om de kust op orde te houden en met welke frequentie. 6.1 Voorstel vanuit Deltaprogramma voor de Kust De Nationale Visie Kust zet in op een aanpak waarbij bescherming van het achterland tegen zout water samengaat met ruimtelijke ontwikkeling. En hoe die elkaar, waar mogelijk, kunnen versterken en voordelen kunnen opleveren. Gebieden worden zo ingericht dat zeeweringen meegroeien met de zeespiegelstijging. Vanuit beheer en onderhoud wordt bekeken of het zand voor de kustveiligheidtegelijkertijd ten goede kan komen aan andere maatschappelijke functies zoals cultuur, natuur, recreatie en toerisme. Het Deltaprogramma stelt een Adaptatieagenda Zand op met voorstellen voor continuering en vernieuwing van het huidige beleid voor zandsuppleties. Veiligheid langs de kust door preventie staat voorop. De inzet is om het landareaal te behouden én het kustfundament in evenwicht te houden met de relatieve zeespiegelstijging. Dit is belangrijk voor de veiligheid op lange termijn, behoud van ruimte voor gebruiksfuncties langs de kust en voor innovaties met zand. Om het kustfundament in evenwicht te houden met de zeespiegelstijging moeten de zandsuppleties in de periode geleidelijk toenemen. Provincies en gemeenten gaan samen met de waterschappen en Rijkswaterstaat de regionale doelen realiseren. Hiervoor zijn parelprojecten benoemd; bijzondere plekken aan de kust met een grote ontwikkelpotentie. 13

16 6.2 Inzet Zuid-Holland voor de Kust De provincie Zuid-Holland heeft al in 2011 met de Strategische Agenda Kust haar prioriteiten voor de kust benoemd en een belangrijke bouwsteen voor de Nationale Visie Kust geleverd. De veiligheid van de Zuid- Hollandse kustzone is voor de komende 50 jaar op orde door versterking van de zwakke schakels. Verdere verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van de kust en betere benutting van het economische (toeristischrecreatieve) potentieel van de kust zijn de thema's die op kortere termijn aandacht vragen. Benutten kennis Zandmotor Zuid-Holland zet in op het zo goed mogelijk benutten van de kennis die wordt opgedaan met het pilotproject Zandmotor. Suppletiestrategie Ten aanzien van de adaptatieagenda Zand is Zuid-Holland voorstander van een suppletiestrategie waarbij het kustfundament volledig meegroeit met de zeespiegelstijging, zodat er ook in de toekomst ruimte blijft voor innovatieve oplossingen en voor het meekoppelen van andere belangen dan veiligheid, bijvoorbeeld bij de Brouwersdam. Hiervoor is aanzienlijk meer zand nodig dan nu jaarlijks wordt gesuppleerd. Zuid- Holland zet in op een bredere gebiedsontwikkeling waar dit door kustaangroei mogelijk wordt gemaakt. Versterken gebiedskwaliteit Zuid-Holland vindt instandhouding van de kwaliteiten van het duingebied van groot belang, met het oog op biodiversiteit en kustveiligheid. Zuid-Holland beschouwt een gebiedsgerichte versterking van de toeristische kwaliteiten als een centrale opgave voor de gehele kustzone. De kust vormt een belangrijke drager voor de versterking van het vestigingsklimaat in Zuid-Holland. Belangrijk is een goede zonering en aansluiting bij de grote variatie in stedelijke, cultuurhistorische, landschappelijke en ecologische kwaliteiten. Verbetering van de bereikbaarheid van enkele badplaatsen is hier onderdeel van. Van belang is dat de diverse badplaatsen aan de Zuid-Hollandse kust een eigen, onderscheidend profiel ontwikkelen, afgestemd op hun ligging en bereikbaarheid. Zuid-Holland is van mening dat de parelprojecten bij kunnen dragen aan deze opgaven voor de Zuid-Hollandse kust. 14

17 7. Strategie Rijnmond Drechtsteden 7.1 Voorstel vanuit deelprogramma Rijnmond-Drechtsteden In de westelijke gebieden zal dijkversterking de belangrijkste pijler blijven. Waar de normen volgens de nieuwe systematiek worden aangescherpt (zie deltabeslissing waterveiligheid) heeft maatwerk per dijkringdeel de voorkeur om aan deze strengere norm te voldoen. Op verschillende plaatsen is feitelijk al sprake van een hoger beschermingsniveau. Ook voorlanden kunnen bijdragen aan een hoger veiligheidsniveau. Langs de Hollandse IJssel is de dijkversterkingsopgave aanzienlijk te verkleinen door voorlanden te benutten bij de veiligheid van de waterkeringen en waarschijnlijk ook door de faalkans en het sluitregime van de stormvloedkering te verbeteren. Een overlaat naar een natuurgebied in de Krimpenerwaard kan mogelijk een bijdrage leveren. Maatwerk is ook een kosteneffectieve mogelijkheid om het Eiland van Dordrecht een hoger veiligheidsniveau te geven. Dit gebied wordt één van de pilots voor meerlaagsveiligheid. De voorkeursstrategie voor de Lopiker- en Krimpenerwaard (dijkring 15) en de Alblasserwaard en Vijfherenlanden (dijkring 16) vraagt nog nader onderzoek naar de mogelijkheden om de complexe opgaven op te lossen met maatregelen in het hoofdwatersysteem en naar de kansen van meerlaagsveiligheid. Langs de Merwedes lijkt het verlagen van de hoogwaterstand door het treffen van rivierverruimtende maatregelen een kansrijke strategie. Naast opties langs de zuidelijke oever (provincie Noord-Brabant) wordt de mogelijkheid voor het graven van een nevengeul in het uiterwaardgebied bij Gorinchem (Avelingen) onderzocht. Voor de lange termijn, na 2050, kan het noodzakelijk zijn ook andere opties te bezien. 7.2 Inzet Zuid-Holland voor Rijnmond-Drechtsteden Dijkversterking als ruimtelijke opgave De dijken, oorspronkelijk ontstaan als civieltechnische oplossing in de strijd met het water, zijn in de afgelopen decennia uitgegroeid tot een kenmerkend dijkenlandschap. Daarbij zijn de dijken niet zelden historische structuren die stad en land verbinden. De provincie wil de structurerende en verbindende kracht van de dijken behouden en weegt dit mee in de keuze voor het wel of niet versterken van keringen en/of de keuze voor alternatieve maatregelen. Het ontwerpen aan een dijk is naast een civieltechnische opgave vooral ook een ruimtelijke opgave. Dijkversterkingsplannen moeten daarom onderdeel zijn van integrale gebiedsplannen. 15

18 Preventieve maatregelen in het westen In de westelijke gebieden zet Zuid-Holland in op dijkversterking. Hierbij wordt altijd maatwerk geleverd en afgewogen of bestaande overhoogte en oversterkte en de stabiliteit die voorlanden bieden kan worden benut. Meekoppelkansen in het oosten De mogelijkheden voor dijkversterking lopen vooral in het oosten tegen grenzen aan, door slappe veenbodem maar ook door bestaande bebouwing. Dit speelt vooral in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en in de Krimpenerwaard. Hier ziet de provincie kansen om voor het beperken van overstromingsrisico s, aanvullend op dijkversterking ook alternatieve (ruimtelijke) maatregelen te onderzoeken. Bij de keuze voor een maatregelenpakket streeft de provincie ernaar om de plannen voor waterveiligheid te koppelen aan andere regionale opgaven en ambities voor ruimtelijke kwaliteit. Alternatieven voor dijkversterking langs de Lek Voor een betere bescherming van de Randstad (dijkring 14) is het nodig om het riviergedomineerde deel van de Lekdijk (dijkring 15 en 44) een strengere norm te geven. De provincie staat achter deze keuze, omdat de mogelijkheden om de dijken aan de normen te laten voldoen langs de gekanaliseerde Hollandsche IJssel zeer beperkt zijn. Consequentie hiervan is dat dijkversterking moet plaatsvinden langs de Lek in plaats van langs de gekanaliseerde Hollandsche IJssel. Ook dijkversterking langs de Lek stuit op bezwaren vanuit landschap en cultuurhistorie, maar in mindere mate dan langs de gekanaliseerde Hollandsche IJssel. Onderzocht moet worden hoe dijkversterking langs de Lek het beste ruimtelijk kan worden ingepast, en welke aanvullende ruimtelijke maatregelen mogelijk zijn. Ruimte voor de Merwedes Preventie is de eerste stap voor het waterveiligheidsbeleid. Naast dijkversterking kan ook het ruimte bieden aan de rivier een effectieve preventieve maatregel zijn. De provincie staat dan ook positief tegenover voorstellen voor rivierverruimende maatregelen langs de Merwedes, mits deze integraal zijn afgewogen ten opzichte van andere regionale belangen. Net als bij voorstellen voor dijkversterkingsplannen vindt de provincie dat eventuele voorstellen voor rivierverruimende maatregelen langs de Merwedes onderdeel moeten zijn van integrale gebiedsplannen. 16

19 8. Strategie Zuidwestelijke Delta Het programma Zuidwestelijke Delta loopt al langer (sinds 2004) dan het overkoepelende Deltaprogramma. De aanleiding van het programma was de problematiek van de waterkwaliteit van een aantal deltawateren. Het doel van het programma is inmiddels verbreed: streven naar evenwicht in de driehoek klimaatbestendig en veilig - economisch vitaal - ecologisch veerkrachtig. De opgaven van het nationaal deltaprogramma (veiligheid en zoetwatervoorziening) zijn hierin opgenomen. 8.1 Voorstel vanuit Deltaprogramma Zuidwestelijke Delta De veiligheidsopgaven in de Zuidwestelijke Delta zijn ook op lange termijn op te lossen met dijkversterkingen. Optimalisatie van deze strategie biedt kansen om tot integrale oplossingen voor veiligheid, ecologie en economie te komen. Een keuze die nog open staat, is of de Grevelingen in extreme situaties kan dienen als waterbergingsgebied voor rivierwater, zodat de waterstand in Haringvliet en Hollands Diep minder hoog oploopt (zie ook deltabeslissing Rijn-Maasdelta). Voor gebieden met externe aanvoer van zoetwater is het behoud van Haringvliet, Hollandsch Diep en Biesbosch als strategische zoetwaterbuffer en aanvoerroute essentieel. 8.2 Rijksstructuurvisie Grevelingen Volkerak Zoommeer De waterkwaliteitsproblemen die de aanleiding vormden voor het programma Zuidwestelijke Delta, de veiligheidsstrategie voor langere termijn en het streven naar een economisch vitale delta komen samen in drie grote vraagstukken rond het waterbeheer van de Grevelingen en het Volkerak-Zoommeer - Waterkwaliteit Grevelingen: wel of geen getij? - Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer: zoet of zout? - Waterveiligheid Rijnmond-Drechtsteden: wel of geen waterberging? De rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer heeft tot doel keuzes hierover mogelijk te maken. De keuze is bepalend voor de toekomst van deze meren en de economische en ecologische ontwikkeling in het gebied. De keuzes hebben onderling verband en de volgorde van uitvoering is van belang. De rijksstructuurvisie is eind 2014 gereed. 8.3 Gebiedsontwikkeling De regionale partijen in de stuurgroep Zuidwestelijke Delta streven naar het terugbrengen van beperkt getij op de Grevelingen en een zout Volkerak-Zoommeer. De waterbeheerder (het rijk) heeft aangegeven de komende jaren onvoldoende geld op de begroting te hebben voor de ingrijpende maatregelen die nodig zijn voor verbetering van de waterkwaliteit. De financiering van deze ambitie is daardoor een ingewikkeld vraagstuk geworden. 17

20 De provincies Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant hebben daarom opdracht gegeven voor het programma gebiedsontwikkeling. Het programma gebiedsontwikkeling moet leiden tot concrete afspraken tussen overheden, marktpartijen en maatschappelijke organisaties over financiële arrangementen en uitvoeringsstrategieën en stimuleert de totstandkoming van bindende en concrete afspraken over de realisatie van projecten. Belangrijke pijlers van de financiële arrangementen voor de Grevelingen en voor Volkerak-Zoommeer zijn de ontwikkeling van een getijcentrale in de Brouwersdam en de ontwikkeling van de schelpdiervisserij. 8.4 Inzet Zuid-Holland voor Zuid-westelijke Delta Programma Zuidwestelijke Delta Zuid-Holland onderschrijft de strategie en doelstelling van het programma Zuidwestelijke Delta (ecologisch veerkrachtig, veilig en klimaatbestendig, economische vitaal). Waterveiligheid en zoetwater Zuid-Holland stemt in met het voorstel vanuit het Deltaprogramma t.a.v. waterveiligheid en zoetwater (zie ook deltabeslissing Rijn-Maasdelta) Financiering regionale ambitie Zuid-Holland zal medio 2014 een besluit nemen over an offer you can t refuse aan het rijk met betrekking tot de financiering van de regionale ambitie van een zout Volkerak-Zoommeer en het terugbrengen van getij op de Grevelingen. Parallel hieraan zullen ook de provincies Zeeland en Noord-Brabant een besluit nemen. Zuid-Holland zet zich (als voorzitter van de stuurgroep Zuidwestelijke Delta) in voor het gezamenlijk optrekken van de regio in het overleg met het rijk. Getijcentrale Brouwersdam Zuid-Holland zet, gezamenlijk met provincie Zeeland, rijk en gemeenten, actief in op de realisatie van een getijcentrale in de Brouwersdam en een Tidal Testcentrum in de Grevelingen. Daarmee kunnen innovatie, duurzame energieopwekking en waterkwaliteitsverbetering van de Grevelingen gecombineerd worden. 18

21 9. Governance na de deltabeslissingen Na de deltabeslissingen blijft Zuid-Holland met andere overheden en maatschappelijke partners in beleid, samenwerken aan het nationaal deltaprogramma. Het Deltaprogramma komt na de deltabeslissingen in de implementatiefase terecht, die nieuwe eisen zal stellen aan de bestuurlijke organisatie en de verdeling van rollen, taken en verantwoordelijkheden. Zuid-Holland zal de periode tot en met voorjaar 2014 benutten om de regionale governance verder uit werken in samenwerking met relevante regionale overheden en partners in beleid. Hieronder wordt een beeld geschetst van veranderingen/verschuivingen binnen het nationaal deltaprogramma nadat de deltabeslissingen zijn genomen waar op geanticipeerd moet worden. 9.1 Nationale governance van het Deltaprogramma na 2015 Om op een verstandige manier om te gaan met onzekerheden wordt in het Deltaprogramma gewerkt volgens het adaptief deltamanagement. Hierbij gaat het erom: de korte termijn beslissingen te verbinden met de lange termijn opgaven voor waterveiligheid en zoetwater; flexibiliteit inbouwen in oplossingsrichtingen zelf en door opties voor bijstelling in de toekomst open te houden; werken met meerdere strategieën waartussen gewisseld kan worden, zogenaamde adaptatiepaden; verschillende investeringsagenda s met elkaar te verbinden. Omdat het wisselen tussen, of bijstellen van, strategieën en het openhouden van opties onderdeel is van adaptief deltamanagement, zal op nationaal niveau blijvend gestuurd moeten worden op het tijdig halen van doelen. De Deltacommissaris zal ook na de deltabeslissingen verantwoordelijk blijven voor het adaptief deltamanagement. Ook de nationale programmering van maatregelen voor waterveiligheid en zoetwater (die wordt opgenomen in resp. het deltaplan waterveiligheid en het deltaplan zoetwater) valt onder verantwoordelijkheid van de Deltacommissaris. In het najaar van 2014 zal professor Teisman van de Erasmus Universiteit Rotterdam in opdracht van de Deltacommissaris onderzoek verrichten naar de wenselijke governance structuur van het Deltaprogramma na de deltabeslissingen. 9.2 Regionale governance Wanneer met de Deltabeslissingen de hoofdlijnen en de kaders op nationaal niveau in de vorm van een kabinetsbeslissing zijn vastgesteld, zal verdere uitwerking en uitvoering van deze maatregelen op regionaal niveau moeten plaatsvinden. Daarmee verschuift ook het zwaartepunt van besluitvorming naar het regionaal niveau. Zuid-Holland anticipeert op deze situatie door na te gaan aan welke eisen de governance op regionaal niveau moet voldoen. 19

22 Provinciale beleidsontwikkeling In de (concept) Visie Ruimte en Mobiliteit heeft Zuid-Holland aangekondigd dat provinciaal beleid zal worden ontwikkeld voor waterrobuust inrichten (zie deltabeslissing ruimtelijke adaptatie) en regionale uitwerking van het zoetwatervoorzieningenniveau. Hiermee worden de nationale kaders vertaald naar kaders voor specifieke gebieden. Waterrobuust inrichten zal met name in samenwerking met gemeenten vorm moeten krijgen. Bij de uitwerking van het zoetwatervoorzieningenniveau is samenwerking met waterschappen, rijk en gebruikers van zoetwater nodig. Voor beide onderwerpen moet nog worden uitgewerkt welke (bestuurlijke) organisatie het beste aansluit bij de opgave. Het normeren van compartimenterende keringen (zie deltabeslissing waterveiligheid) is een provinciale taak die Zuid-Holland graag in samenhang met de normering van primaire keringen wil oppakken. Het normeren van compartimenterende keringen zal in samenwerking met waterschappen, gemeenten en rijk gebeuren. Ook hiervoor moet worden uitgewerkt welke (bestuurlijke) organisatie het beste aansluit bij de opgave. Gebiedsuitwerkingen In deze strategische agenda is een indruk gegeven van wat de deltabeslissingen voor Zuid-Holland kunnen betekenen. Voor een aantal gebieden zijn of worden nadere uitwerkingen gestart, waarbij de nationale kaders in regionale kaders vertaald worden, financiële afspraken tussen rijk en regio worden gemaakt en maatregelen worden uitgewerkt. Het gaat hier om de volgende gebieden: de Alblasserwaard Vijfheerenlanden, de Krimperenwaard, het Eiland van Dordrecht, het gebied rond de Hollandsche IJssel, de zoetwateraanvoer naar west Nederland (Greenport & Mainport), de Zuidwestelijke Delta en de kustparels. Voor deze gebieden dient onderzocht te worden of combinatie met lopende of nog op te starten regionale uitvoeringsprogramma s mogelijk is en welke bestuurlijke organisatie daarbij past: de regionale governance. Het accent van de regionale governance ligt bij het samenbrengen van de verschillende actoren en op het sturen op samenhang binnen en tussen de diverse opgaven en uitvoeringsgerichte programma s. Als regisseur van bovenregionale processen en integrale belangenafweging daarin, is de provincie bij uitstek de partij om de governance samen met haar partners vorm te geven. Bij het vormgeven van de regionale governance hanteert Zuid-Holland de volgende uitgangspunten: Maatschappelijke opgaven gelden als vertrekpunt; Ruimte scheppen. De provincie zal aan partners meer mogelijkheden bieden hun initiatieven in te brengen en eventueel te verbinden aan de provinciale doelen en belangen; Effectieve en efficiënte allianties. De provincie wil samenwerken met partijen (overheid, markt en kennisinstellingen) die kunnen bijdragen aan de maatschappelijke opgaven (waarbij gelet wordt op de driehoek moeten, willen en kunnen ). 20