Betreft : Producentenverantwoordelijkheid / herschikking Richtlijn afgedankte elekt(on)ische apparatuur (WEEE)

Transcriptie

1 Per Aan de Vaste Commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Betreft : Producentenverantwoordelijkheid / herschikking Richtlijn afgedankte elekt(on)ische apparatuur (WEEE) Mevrouw, Mijne Heren, Zoetermeer, 30 september 2009 Naar wij hebben begrepen vindt aanstaande donderdag 8 oktober een overleg plaats tussen de Tweede Kamer en de minister van VROM over Afval en verpakkingen. Voor dit overleg is ook het onderwerp producentenverantwoordelijkheid geagendeerd. De gezamenlijke organisaties van producenten/importeurs van elektr(on)ische apparatuur, verenigd in de Vereniging NVMP, die thans ruim 10 jaar de inzameling en recycling van afgedankte apparatuur organiseren, willen over de herschikking van de AEEA-richtlijn (WEEE Directive), die momenteel in de Europese Unie in behandeling is, gaarne het volgende onder Uw aandacht brengen. De WEEE Directive is sinds 15 augustus 2005 in Nederland operationeel; daarvoor is reeds sinds 1999 hier een succesvol inzamel- en recyclingsysteem is opgezet. Bij de start van de Europese wetgeving is in een herschikking (recast) per 2011 voorzien. Na het uitbrengen van het eerste standpunt van de Regering over de voorstellen van de Europese Commissie ( bij brief d.d. 4 februari 2009, Kamerstuk nr 800 met fiche) heeft de Minister van VROM in haar brief (Kamerstuk nr 233 d.d. 17 juni 2009) over de handhaving van de Milieuwetgeving (naar aanleiding van de witgoedfraude en afvaldumping o.a. in Ghana) herhaald dat zij zich zal inzetten voor het opnemen van een afgifteplicht van afgedankte apparatuur. Dit duidt op inzicht in onze problematiek en is een positieve bijdrage aan de Europese besluitvorming Daarenboven zijn ook de volgende elementen van belang. 1. Er zijn verplichtingen, óók voor andere actoren 2. Producentenverantwoordelijkheid gaat in vanaf de milieustraat 3. De huidige registratie van deelnemers voldoet prima 4. Inzameldoelstellingen moeten realistisch zijn 5. Een afgifteplicht van e-waste aan erkende systemen 6. Invoering van een zgn. clearing house leidt tot ongewenste effecten 7. Het huidige onderscheid tussen consumenten apparatuur en business apparatuur is afdoende geformuleerd

2 Gezien de aanzienlijke belangen voor zowel consument, industrie en het milieu om ook in de toekomst een goed inzamel- en verwerkingssysteem van elektr(on)ische apparatuur in Nederland te laten functioneren, verzoeken wij U te bewerkstelligen dat de Nederlandse regering in Brussel bovenstaande punten naar voren brengt en gerealiseerd ziet. Uiteraard zijn wij gaarne tot nadere toelichting bereid en verblijven, hoogachtend, voor Vereniging NVMP André L.M. Habets voorzitter Vereniging NVMP: Stichting Bruingoed, Mr A.L.M. Habets Stichting Lightrec Nederland, Drs J.H.M.Bartels. Stichting Metalektro Recycling, Mr E.W. Canneman Stichting Verwijdering Elektrische Gereedschappen en Stichting Verwijdering Elektrische Ventilatoren, ing A.G. Vonkeman Stichting Witgoed, Mr S.A.J. de Roos cc Minister van VROM, mevrouw Dr J. Cramer Directeur-Generaal Milieu, de heer H. Von Meijenfeldt Directeur Duurzaam Produceren, de heer K. Plug Directeur Internationale Zaken, mevrouw M. Gerards Directie Duurzaam Produceren: Mevrouw M. Span, Mevrouw J. Aanen, en Mevrouw M. Veenstra volgt Toelichting

3 Toelichting Ad 1 Verplichtingen voor alle actoren De richtlijn gaat uit van de producentenverantwoordelijkheid. De Raad heeft in haar laatste voorstellen erkend dat er verplichtingen horen te zijn voor alle actoren die e-waste behandelen. Volgens ons dienen niet alleen alle producenten, maar ook alle actoren die e- waste behandelen (handelaren, recyclers enz.) aan dezelfde verplichtingen, zoals registratie, rapportage en behoorlijke recyclage te voldoen. Deze actoren behoren derhalve ook in de werkingssfeer van de richtlijn te worden opgenomen ter vermijding van schaduwmarkten en illegale export. Ad 2 Producentenverantwoordelijkheid. Producenten kunnen alleen verantwoordelijk zijn voor zaken die ze zelf in de hand hebben. Zo is in Nederland het ophalen van afval van huishoudens voorbehouden aan de gemeenten, die dit op hun beurt veelal hebben uitbesteed aan al dan niet commerciële organisaties. Juridisch kan een dergelijk monopolie niet ook nog eens aan producenten (het betreft in Nederland alleen al zo n 1500 verschillende ondernemingen) worden opgedragen. Laat staan dat producenten de zeer verschillende inzamelkosten vanaf de voordeur van alle ruim 400 gemeenten kunnen bepalen en betalen. De producentenverantwoordelijk kan derhalve alleen vanaf de milieustraat van de verschillende gemeenten bepaald worden. Ad 3 Registratie In Brussel wordt aangedrongen op een geharmoniseerd register waarbij producenten geregistreerd moeten worden en hun jaarlijkse rapportages moeten indienen. Onderzoek (zie heeft uitgewezen dat de huidige Nederlandse wijze van registratie via o.a. de systemen goed werkt en ook makkelijk te handhaven is. Dezerzijds bestaat er geen bezwaar tegen een Europees format van registratie (inschrijving en opgave van jaarlijkse hoeveelheden), maar handhaving van de (financiële) verplichtingen op lidstaatniveau is essentieel. Het voorstel voor een Europese registratie en clearing van financiële verplichtingen moet evenwel als totaal onwerkbaar in de praktijk van de hand worden gewezen. Ad 4 Inzameldoelstellingen Primair dient de nationale overheid verantwoordelijk te zijn voor het behalen van inzameldoelstellingen, net zoals thans het geval is (minimaal 4 kg e-waste per inwoner), omdat: - producenten geen handhavingsmogelijkheden hebben; - producenten niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor activiteiten die zij niet kunnen beïnvloeden; - rapportages van andere actoren (schroothandelaren en recyclers) aan alle producenten nu eenmaal onmogelijk is (zowel fysiek als qua privacy). Als al nieuwe inzameldoelstellingen worden voorgeschreven dan dienen deze als een percentage van afgedankte hoeveelheden te worden uitgedrukt en niet van nieuwverkopen, zoals het voorstel thans luidt, omdat:

4 - er sprake is van continue innovatie, juist op het gebied van elektronica. De veelvuldige productwijzigingen van aard, gewicht en toepassingen maken een vergelijking tussen nieuw-verkopen en afdankingen vrijwel onmogelijk; - er continu wijzigingen van de markt plaats vinden. De markt van sommige categorieën zakt in, waardoor het makkelijker wordt een bepaald percentage te halen, terwijl voor andere sterk stijgende categorieën (bijv. spaarlampen) het onmogelijk is een voorgeschreven percentage te halen omdat zich nog geen afdanking voordoet; - er geen correlatie is tussen aanschaf en afdanking van apparatuur. Zo hebben oude TV s nog een heel leven te gaan elders in het huis als men een nieuwe platte TV aanschaf; - er een zeer verschillende levensduur (hetzij technisch, hetzij commercieel) is, die de afdanking bepaalt. Mede hierom achten wij een gedifferentieerde doelstelling per categorie onjuist, waarbij bovendien speelt dat: - de verschillende categorieën een onduidelijke indeling hebben; - het milieueffect per categorie verschillend is en kan wijzigen; - ook producten met een minder milieueffect maar met een hoge restwaarde ingezameld en milieuvriendelijk verwerkt moeten worden. Bij het niet halen van de doelstellingen zullen producenten geconfronteerd worden met aanzienlijke kosten, omdat dan e-waste als handelswaar aan het einde van het jaar tegen woekerprijzen aangeboden gaat worden, zoals thans in de UK het geval is. Dit gaat dan de kosten voor de consument uiteindelijk aanzienlijk opjagen. Ad 5 Afgifteplicht. Onderzoek (zie heeft uitgewezen dat thans ruim 30% van de Nederlandse e-waste via de collectieve systemen loopt en een kleine 70% via andere kanalen ingezameld en gerecycled wordt. Zoals de Minister van VROM heeft aangegeven is afgifteplicht door gemeente en detailhandel een absolute voorwaarde om hogere doelstellingen te halen. Ook de rapportageplicht voor de alternatieve kanalen, zoals thans door de Raad van de Europese Unie wordt voorgesteld, is essentieel. Daar zal in ieder geval een flinke handhavingsinspanning voor noodzakelijk zijn, omdat het lucratief blijft e- waste met een restwaarde in te zamelen en ter verwerking en/of export aan te bieden. Ad 6 Clearinghouse De mogelijkheid van de invoering van een nationaal clearinghouse is een verwerpelijk alternatief. Bij zo n systeem zou immers een omvangrijke handel ontstaan in inzamelresultaten tussen bedrijven. Het aan- of afkopen van e-waste zal sowieso extra prijsstijgingen veroorzaken nog afgezien van de extra administratieve lasten. Dit alles uiteindelijk ten koste van de consument. Het werkt bovendien unfaire handelspraktijken in de hand en lijkt uiterst problematisch te handhaven. Het is van belang dergelijke praktijken te voorkomen. Producenten kunnen geen afvalstromen controleren, laat staan handhaven. Het is een reden temeer om direct aan de bron (de milieustraat c.q. detailhandel) een afgifteplicht voor te schijven.

5 Ad 7 Professionele apparatuur Het onderscheid tussen consumenten apparatuur (B2C) en professionele apparatuur (B2B), zoals thans in de wetgeving omschreven is kan gemakkelijk gehandhaafd blijven. Tenminste als de zg dual use apparatuur (die zowel door consumenten als professioneel gebruikt kan worden) in zijn geheel onder consumentenapparatuur begrepen wordt, zoals thans in Nederland het geval is. Dan hoeft geen expliciet onderscheid gemaakt te worden met alle administratieve lasten van dien. Voor de volledig professionele apparatuur is dan het onderscheid niet moeilijk meer. De afdanking van deze apparatuur moet gezien de grote diversiteit gewoon tussen leverancier en afnemer geregeld kunnen blijven, waarbij de vaste apparatuur (machines etc.) net zoals nu buiten de werking van de richtlijn vallen.