Fietsroute 'Grote graanmolens en groene grenzen'.

Transcriptie

1 Fietsroute 'Grote graanmolens en groene grenzen'. Een route van de Afdeling IVN Veenendaal- Rhenen. Start- en eindpunten. Startpunt A: De Cultuurfabriek, Kees Stipplein 74 te Veenendaal. Begin bij routenummer 1. Startpunt B: Het Fort aan de Buursteeg, Nieuweweg- Noord, grens Veenendaal, Renswoude. en Ede. Begin bij routenummer 13. Startpunt C: Huis Kernhem, Kernhemseweg 7, Ede. Begin bij routenummer 47. Het gekozen startpunt is ook het eindpunt. Afstand en tijd. 34 km, ongeveer 3 uur. Samenvatting. U fietst tussen Veenendaal, Lunteren en Ede. Tijdens deze mooie tocht maakt u kennis met vier monumentale molens, een deel van de Grebbelinie en drie unieke natuurgebieden. Dit alles in het grensgebied van de provincies Utrecht en Gelderland. Tips. Controleer uzelf na de fietstocht op eventuele "teken". Kaartje en GPS-route. Bij deze tocht hoort een kaartje. Hierop staan nummers tussen haakjes, die verwijzen naar de extra informatie in de routebeschrijving. Een gps-route is te downloaden van de website. Overige informatie. Openingsuren van de molens: Veenendaal, De Nieuwe Molen, zaterdag van tot Website: Veenendaal, molen De Vriendschap, zaterdag van tot Lunteren, molen De Hoop, 1e en 3e zaterdag v.d. maand tot Ede,- buurtschap Doesburg, Doesburgermolen, zaterdag 10:00 tot 16:00. Verzoek. We stellen het op prijs indien u opmerkingen over de route wilt sturen naar natuurpaden@ivnveenendaal-rhenen.nl Start van de route. RA= rechtsaf LA= linksaf. RD= rechtdoor. RI=richting. fietsroute grote graanmolens 30 mei /8

2 1. Start met de rug naar de Cultuurfabriek. Na 30 m RA, Brouwersgracht. 2. Op het Zwaaiplein schuin oversteken naar links, door het Achterstraatje. 3. Eind Achterstraatje, rechts aanhouden, Nieuweweg. 4. Kruispunt oversteken RD, vervolg Nieuweweg. (1). De Nieuwe Molen. Rechts op een oude zandbult ziet u een windkorenmolen, een ronde stenen stellingmolen uit Het is de opvolger van een standerdmolen met dezelfde naam. De molen is gebouwd met onderdelen van een poldermolen uit Noord-Holland. De molen heeft twee koppels maalstenen, die door de wind en zo nodig elektrisch worden aangedreven. De vlucht van twee wieken in elkaars verlengde is 26 m. In 1954,1968 en in zijn er restauraties uitgevoerd. Op zaterdag 9 maart 2002 werd de draaiende molen getroffen door een onweersbui, waarbij de bovenas brak en het wiekenstelsel naar beneden kwam. In 2010 kreeg de voet van de romp een betonnen ring om verder uitzakken te voorkomen. In de molen houden vrijwilligers van Utrechts Landschap een winkeltje waar allerlei meelsoorten, boekjes, recepten en andere Figuur 1 Veenendaal De Nieuwe Molen producten te koop zijn. 5. Keer terug naar de Nieuweweg en vervolg deze. Op nummer 109 kunt u de volgende molen bezoeken. (2). De Vriendschap. De windkorenmolen De Vriendschap is een rietgedekte houten achtkanter stellingmolen op vierkante, stenen onderbouw, bouwjaar Deze molen is de opvolger van een omstreeks 1870 gesloopte standerdmolen aan de Molenstraat in Stichts Veenendaal met de naam "Oude Molen".. In 1952 werd de molen deels gesloopt om plaats te maken voor een paar lelijke silo's. Sinds 1995 is de molen echter weer volledig hersteld. De Vriendschap heeft twee maalkoppels. Bij een windsterkte van 4 Bft kan per maalkoppel 300 kg graan per uur gemalen worden. De molen heeft een vlucht van 23 meter. 6. Keer terug naar de Nieuweweg en rijdt verder. 7. Sla op de kruising LA, Holleweg, later de Vendelseweg, dan de Munnikenweg. 8. Bij verkeerslicht RD, Munnikenweg 1 km vervolgen. 9. Einde Munnikenweg RA, Kooiweg. 10. Na 1 km en scherpe bocht naar links, eerste halfverharde weg RA in slaan, De Schalm. 11. Spoorweg oversteken. Let op: laat kinderen niet alleen vooruit fietsen! 12. Na spoorwegovergang fietspad in een bocht RA en over dijkje volgen naar het fort aan de Buursteeg. Figuur 2 "De Vriendschap, Veenendaal bj 1872 fietsroute grote graanmolens 30 mei /8

3 (3). Fort aan de Buursteeg. Het Fort aan de Buursteeg kreeg zijn uiteindelijke vorm in 1785, toen er een toenemende Franse oorlogsdreiging ontstond. Hiermee werd de Grebbelinie versterkt. In 1793, toen de Fransen ons de oorlog verklaarden, werd deze waterverdedigingslinie in staat van paraatheid gebracht. Het waterpeil in de Rijn was echter zo laag dat men het te verdedigen land niet kon laten onderstromen. Gelukkig kwam het Oostenrijkse leger te hulp en de Fransen kozen het hazenpad. Maar dat was niet voor lang: een jaar later trokken de Fransen weer op. Nu stond er meer water in de Rijn en kon de linie onder water gezet worden. Het hield de Fransen maar tijdelijk tegen: de winter van was een zeer strenge en toen het water bedekt was met een stevige laag ijs, konden de Fransen weer verder oprukken. De huursoldaten in de forten sloegen op de vlucht en de vijand kon zonder noemenswaardige problemen verder trekken richting Utrecht en Amsterdam. 13. Na het Fort aan de Buursteeg LA Onderweg. 14. U rijdt de Slaperdijk op en slaat hier RA. 15. Na 1 km gevaarlijke weg oversteken. 16. Aan de overkant het pad over de Slaperdijk 1 km vervolgen. (4). De Slaperdijk. Deze dijk is in 1653 aangelegd om extra bescherming te bieden tegen een doorbraak van de Grebbedijk tussen Rhenen en Wageningen. De Slaperdijk werd later een belangrijk onderdeel van de militaire Grebbelinie. In 2015 is de begroeiing van dit stuk dijk zwaar gedund. Diverse eiken zijn gekapt en struiken tot de bodem gesnoeid. Het uitzicht vanaf deze verdedigingsdijk is hiermee wel mooier geworden. Op de struik en plantenlaag valt nu veel licht, die zullen weer snel groeien. Langs de Slaperdijk kunt u o.a. tegen komen: kamperfoelie, vlier, hazelaar, sporkehout, vogelkers, lijsterbes, es, els en eik. 17. Aan het eind van het pad over de Slaperdijk RA en onmiddellijk LA, Munnikeweg, RI Lunteren. 18. Bocht RA Munnikeweg, RI Lunteren 1 km vervolgen. 19. Einde weg 10 m RA, daarna onmiddellijk LA, Bruinehorst. 20. Einde weg LA, Bruinehorst. 21. Eerste weg RA, Luntersekade. (5). Bruinhorst, Kasteel. U komt hier langs het Kasteel 'De Bruinhorst' in Ederveen, het opvallendste gebouw van dit dorp en een gemeentelijk monument. Het is mooi gelegen op een iets hoger gelegen stuk land en gebouwd in 1879 in de uitbundige stijl eclecticisme. Vanaf de Lunterse Kade kijkt u tegen de achterkant aan, na de bocht naar links ziet u nog een deel van de bijgebouwen en het park. Het huis heeft een recentelijk bewogen geschiedenis achter de rug: in de oorlog stond het bekend als "Kamp Bruinhorst". Na de oorlog hebben er gezinnen uit het voormalig Nederlands-Indië gewoond. Tot 2009 was er een kerkgenootschap gevestigd en vervolgens kwam in handen van een particulier. 22. Gelijk na het kasteelhuis LA, Bruinehorsterpad. 23. Na 1,5 km einde weg RA, Klomperweg. 24. Na 500m LA, Drieënhuizerweg, onverhard. Figuur 3 Kasteel Bruinhorst Ederveen (1955) fietsroute grote graanmolens 30 mei /8

4 25. Na 2 km einde weg RA, Postweg naar Lunteren. 26. Na 2 km vóór plein in het centrum LA buigen, Dorpsstraat. 27. Tweede weg RA, Spoorwiel. 28. Eerste weg LA, Spoorwiel. (6). Molen de Hoop. Deze korenmolen staat om meer wind te vangen op een molenpol. De Hoop is een achtkante grondzeiler, gedekt met riet, bouwjaar 1855 met een vlucht van 24 meter. De molen heeft twee koppels (maalinrichtingen, met molenstenen).. De laatste restauratie is in 2011 klaargekomen. Deze laatste bracht een complete vervanging van het rietdek op de kap en het achtkant. De oude houten veldmuren met zeldzame inscripties zijn aan de buitenzijde afgedekt met nieuw hout, het achtkant werd recht gezet, het kruiwerk werd gerepareerd en het 2e maalkoppel weer maalvaardig gemaakt. Er zijn demonstraties waarbij graan wordt gemalen. 29. Na bezoek aan de molen het Spoorwiel vervolgen. 30. Einde weg RA, Molenparkweg. 31. Later over de Westelijke Parallelweg langs de spoorlijn blijven rijden. 32. Via een knik rechts/links door de Spoorstraat langs station gaan. 33. Einde weg LA slaan, spoorlijn over Boslaan. 34. Na 1 km en na huisnummer 80 RA Molenweg. (7). Luntersche Buurtbosch. Dit bos is van de inwoners van Lunteren. Omstreeks 1890 kocht de plaatselijke notaris Van den Ham van de inwoners stukken heidegrond aan de oostkant van het dorp. Hij liet ze door de dorpelingen bebossen. Na het overlijden van notaris Van den Ham in 1912,bleek dat hij in zijn testament alle gronden die hij van de Buurtschap had gekocht, weer terug wenste te geven aan de Lunterse gemeenschap. Daartoe moest volgens het testament van De Oude Notaris een stichting Het Luntersche Buurtbosch worden opgericht. 35. (Hier rechtdoor brengt u bij het restaurant de Lunterse Boer). 36. Anderhalve km doorrijden, Doesburger Molenweg. 37. T-splitsing RA, spoorweg over, LA weg vervolgen. (8). Doesburger molen. Onmiskenbaar staat hier de unieke Doesburger molen in de buurtschap Doesburg te pronken. U ziet één van de oudste windmolens in Nederland De huidige molen is de opvolger van een veel oudere molen, die op een kaart uit 1568 te zien is. Het is een zogenaamde grondzeiler: de punten van de wieken gaan bijna over de grond. Ook kan de molenaar vanaf de grond de wieken van zeilen voorzien en de romp met de wieken draaien op de wind. De 60 cm dikke standerd (standaard) is gemaakt van een boom die tussen 1618 en 1628 geveld is. De huidige molen moet dus na ongeveer 1620 gebouwd zijn. De molen is eigendom van de gemeente Ede, is een Rijksmonument en werd in de jaren 1935, 1952, 1969 en 1983 gerestaureerd. Nog altijd wordt de molen gebruikt voor het malen van graan. Het landschap achter de molen met de oude akkertjes (engen) is goed bewaard gebleven. fietsroute grote graanmolens 30 mei /8

5 38. Doesburger Molenweg vervolgen. 39. Na Doesburger Molen en 1 km einde weg oversteken en LA, Kernhemseweg. 40. RA parkeerplaats oprijden. 41. Einde LA slaan en vóór het Pannenkoekenhuis RA, oprijlaan van Huis Kernhem uitrijden. (9). Huis Kernhem. Huis Kernhem is gebouwd op de ruïnes van de burcht Kernhem en wel in Dit huis toont een sober uiterlijk in de classicistische stijl.`de laatste bewoners vertrokken in 1968, en in 1970 kwam de gemeente Ede in bezit van het Huis Kernhem. Het was een ruïne, dus restauratie was geboden. Sinds de jaren negentig gebruikt de gemeente de benedenverdieping voor het voltrekken van huwelijken en culturele activiteiten. ; 42. Na 500m einde weg RA fietspad langs Lunterse- Figuur 4 Huis Kernhem Ede weg. 43. Op de Rotonde LA, (derde afslag) Doesburgerdijk. 44. Na 1,2 km en na huisnummer 15, LA pad ingaan, Lagewoud. 45. Einde weg RA, het fietspad op en bij het verkeerslicht de N224 over steken. 46. Na oversteken RA, fietspad oprijden. 47. Bij verkeerslicht LA en gelijk weer RA, Dwarsweg. 48. Na haakse bocht naar links, parallel aan A Einde weg en vóór spoorwegovergang RA, over het Langekamppad. 50. Na viaduct de tweede spoorwegovergang oversteken, Kade. 51. Vanaf de spoorbaan, de tweede weg RA inslaan, Binnenweg. 52. Eerste weg LA indraaien, Pakhuisweg. (10). Kade en Pakhuis. Vreemde namen voor een weidegebied. Ze stammen uit de tijd van de veenafgravingen, toen hier schuiten over veenkanalen voeren. 53. Einde weg oversteken en RA, het fietspad nemen. 54. Weer oversteken naar het fietspad over het viaduct. 55. Na het viaduct de tweede weg LA inrijden, Dragonderweg. 56. Op het kruispunt met Spitsbergenweg, RD rijden. fietsroute grote graanmolens 30 mei /8

6 (11). De Wijk Veenendaal Oost. U rijdt langs de wijk Veenendaal-Oost, waar in 2017 nog uitbreiding plaatsvindt. Dit geldt ook voor het natuurgebied ten oosten van de wijk: de Groene Grens (met Ede). De woonwijk is verdeeld in drie landschappelijk bepaalde delen. Als eerste passeert u Groenpoort met veel landschappelijk groen. Buurstede ligt in het midden, het is de meest stedelijke deelwijk met de centrale voorzieningen. Tenslotte rijdt u langs het meest waterrijke deel: de Veenderij. Door de wijk als geheel liggen veel fietspaden en ruime groenstroken met een flink aantal sloten, speelvelden en stukjes weiland. Figuur 5 Luchtfoto Veenendaal- Oost, richting NW. 57. Dragonderweg 2 km vervolgen. Links natuurreservaat de Groene Grens. (12). Natuurreservaat de Groene Grens. "De Groene Grens" is een gezamenlijk project van de gemeenten Veenendaal en Ede om de eentonige, agrarische grensstrook om te zetten in een gevarieerd natuurgebied. Hierdoor krijgen insecten, vlinders en vogels nieuwe kansen. U ziet hier blauwgraslanden, genoemd naar de blauwkleurige grassoorten die hier goed kunnen groeien op voedselarme grond. Hierbij zorgt het kwelwater van de Veluwe en de Heuvelrug voor voldoende bevochtiging. Het gebied is in 2017 nog in ontwikkeling en ziet er veelbelovend uit. Figuur 6 De Groene Grens. 58. Na Kruispunt en brug over Valleikanaal eerste weg RA, Grebbeweg. 59. Na 700m staat u aan de Ketelweg op de grens van twee natuurgebieden. (13). De Hel en de Blauwe Hel. Op Veenendaals grondgebied vormen de natuurgebieden de Hel en de Blauwe Hel de laatste resten van een afgegraven oorspronkelijk hoogveengebied. Door het veen diep af te graven ontstonden veenplassen die later weer dichtgroeiden tot veenmoerassen ook wel "hellen"genoemd. Aan de linkerkant ziet u eerst het natuurgebied de Hel: een moerasbosgebied met een oude veenplas. Rechts stroomt de Grift of het Valleikanaal. Na de Ketelweg aan uw linkerkant ziet u de kleinere Blauwe Hel. Dit moeras is dichtgegroeid, maar de waterspiegel ligt zo hoog, dat de ondergrond meebeweegt als u er op zou lopen. Dit trilveengebied is erg kwetsbaar en de plantenvariatie zo zeldzaam, dat u het alleen met speciale excursies van o.a. IVN kunt bezoeken. Het water in de beide "Hellen" is via diepere Figuur 7 de Blauwe Hel. grondlagen afkomstig van de Heuvelrug. Dit zuivere kwelwater is een voorwaarde voor het bestaan van de grote variatie van planten en dieren. Er komen 52 soorten voor, die op de rode lijst staan. (Minke Van Raamsdonk, inventarisatierapport, 2016) Beide natuurterreinen zijn in beheer bij Staatsbosbeheer. Samen zijn ze 46 ha groot. fietsroute grote graanmolens 30 mei /8

7 60. Grebbeweg vervolgen, eerste weg RA en na de brug over de Grift LA slaan. 61. Na de kerk op kruispunt van fietspaden RD fietsen. 62. RA rotonde oprijden en op de derde afslag fietspad langs Raadhuisstraat nemen. 63. Bij de verkeerslichten RA buigen, Wolweg. 64. Na het fabrieksgebouw LA, naar het Kees Stipplein en de Cultuurfabriek rijden. 65. Indien u de route ergens anders bent gestart, vervolgt u bij nr.1 We hopen dat u een fijne fietstocht heeft gehad en nodigen u uit om meer natuurwandelingen en fietstochten van IVN Veenendaal-Rhenen te verkennen. Website: Ga verder met het menu: 'wandelen en fietsen'. Opmerkingen en vragen over onderstaande wandel- en fietstochten? natuurpaden@ivnveenendaal-rhenen.nl Natuurpad "Prattenburg" Natuurpad "Elsterberg" Natuurpad "Grebbeberg" Natuurpad "De Holle Boom" Natuurpad "Egelmeer" Natuurpad "Plantage Willem III" Fietsroute "Door bos en Binnenveld" Fietsroute "Fietsen langs forten" Fietsroute "Veerpontroute" Fietsroute "Grote graanmolens en groene grenzen. IVN (Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid)is een landelijke natuur- en milieuvereniging die werkt aan een duurzame samenleving. Ons idee is dat betrokkenheid bij de natuur, duurzaam handelen stimuleert. Daarom laten wij jong en oud de natuur van dichtbij beleven. IVN Veenendaal-Rhenen organiseert allerlei activiteiten voor jeugd en volwassenen zoals excursies, lezingen, cursussen en educatieve activiteiten voor schoolklassen. Lid worden? secretariaat@ivnveenendaal-rhenen.nl. fietsroute grote graanmolens 30 mei /8

8 IVN fietstocht grote graanmolens en groene grenzen. Opmerking: De nummers (12) enz. verwijzen naar de extra informatie in de routebeschrijving fietsroute grote graanmolens 30 mei /8