Pedagogiek. Pedagogische theorieën of begrippen : opvoedingspraktijk meer kwaliteit te geven.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Pedagogiek. Pedagogische theorieën of begrippen : opvoedingspraktijk meer kwaliteit te geven."

Transcriptie

1 Pedagogiek 1. Pedagogiek en opvoeden : wat is dat? 1.1 Pedagogiek : een wetenschappelijk kennisdomein over opvoeden Pedagogie = het handelen, opvoeden zelf Pedagogiek = ( 2 eeuwen oud ) Kennis over opvoeden die door wetenschappelijk onderzoek, op grond van dagelijkse opvoedingspraktijken, is ontwikkeld tot wetenschappelijke kennis. è 3 niveaus ( beïnvloeden elkaar!!! ) : o Wetenschapstheoretisch niveau : theorie achter de theorie o Theoretisch niveau : kennis over opvoeden o Niveau van met aandacht handelen ( = praktijk ) Pedagogische theorieën of begrippen : opvoedingspraktijk meer kwaliteit te geven. Pedagoog = over opvoeden onderwijzen, onderzoek doen of over opvoeden schrijven.! Pedagogisch handelen afstemmen en richten op het kind. 1.2 Definities en omschrijvingen van opvoeden Opvoeden is een functioneel proces van in relatie staan! Kok ( 1929 ) Opvoeden = - In relatie staan - Juiste klimaat : sfeer vanuit materiële en niet materiële leefomgeving, manier waarop de ruimte is ingericht. - Proces : structuren, patronen, ordening van dingen in de wereld om je heen - Functioneel karakter : opvoeder draagt bepaalde verantwoordelijking en het is een niet doelgerichte opvoeding. Vormgeving in hanteren situatie en klimaat. - Kern : klimaat, in relatie staan!! opvoeden is een functioneel proces van in relatie staan Kind vraagt om opvoeding : 3 ontwikkelingsgebieden - Affectieve aspect : menswording, basisveiligheid - Cognitieve aspect : structuren en kennisverweren - Conatieve aspect : eigenheid, streven naar ontplooiing en voltooiing Opvoeden is een intentionele ontmoeting Langeveld ( ) Opvoeden = - Omgang tussen volwassenen en kinderen - Doel : kind moet kunnen zelfstandig handelen, besluiten en oordelen = mondig worden 1

2 = ZELFVERANTWOORDE ZELFBEPALING - Vorm van communicatief handelen = continu gedachten, bedoelingen, gevoelens en wensen uitwisselen. - Door opvoeding daalt afhankelijkheid en stijgt weerbaarheid - Doordacht proces waarbij de opvoeder een levenshouding aanneemt om op kortere of langere termijn het kind te leiden tot een autonoom persoon - Intentionele opvoeding via opvoedingsmiddelen : bescherming geven, beloning of straf = pedagogische middelen om doel te bereiken - Kern : invloed uitoefenen, pedagogisch ingrijpen in liefde en vertrouwen gericht op zelfverantwoorde zelfbepaling!! Opvoeden is een intentionele ontmoeting è Intentioneel : met doel, verwachting, droom. Invloed van volwassene op kind met opvoedingsmiddelen. è Ontmoeting : omgang tussen volwassene en kind!! 3 voorwaarden 1. Tussen volwassenen en kinderen 2. Er moet invloed worden uitgeoefend 3. Van volwassene op kind : rollen liggen vast Malschaert & Traas Opvoeden = vorm van omgang tussen volwassenen en jeugdigen die erop gericht is steun en richting te geven aan het proces van volwassenwording è Kuipers : omgang = interactie Referentiekader = gemeenschappelijke ervaringen en betekenissen van verscheidene mensen in ongeveer dezelfde sociale situatie. Invloeden van school, groepen, netwerk, milieu, cultuur!! Referentiekaders kunnen botsen Opvoedingsfactoren = factoren die de intentionaliteit van opvoeding bepalen. è Factor = persoon, een gebeuren, een feit è Binnen een opvoeding het proces beïnvloedt of in richting stuurt opvoedingsdoelen Mate waarin opvoeding bewust verloopt Streven naar een doel voor later maar met tussendoelen. Vb : tussendoel : zindelijkheid; hoofddoel : autonomie opvoedingsvoorwaarden Verantwoordelijkheid : niet gelijk in opvoedingsrelatie. Wederzijds respect en betrokkenheid is aanwezig. Naar mate de leeftijd vordert, schuift de verantwoordelijkheid meer naar de jongere toe 2

3 Bij geen verantwoordelijkheid : problematische opvoedingssituatie Veiligheid : gevoel bij een kind wekken dat hij/zij op de opvoeders kunnen rekenen en dat hij/zij geaccepteerd wordt zoals hij/zij is. Uitdaging : ruimte hebben, stimulans ervaren om op avontuur te gaan, risico s nemen, ervaringen opdoen, ook de negatieve. Echtheid en authenticiteit : eerlijke, duidelijke, echte opvoedingsrelatie is belangrijk want kind voelt dat aan opvoedingsmiddelen = wanneer opvoedingsvoorwaarden expliciet worden, bewust worden ingezet en gehanteerd. è Straffen en belonen 1.3 Opvoedingscontexten Maatschappij Vb : media, jeugdbeweging, school, vrienden, overheid Als opvoeder buiten de grenzen gaat, grijpt de maatschappij in è Jeugdrechter, kind en gezin, begeleiding, sector bijzondere jeugdzorg Gezin Is zeer breed en iedereen ziet dat anders door eigen referentiekader School Vaardigheden aanleren, kennis overdragen Buurt, leeftijdsgroep Groepsvorming, leeftijdsgenoten, peergroup 1.4 Pedagogie : Opvoedend handelen en erover nadenken Opvoeden : de werkelijkheid en wat erachter zit Kuipers Ideële dimensie = nadenken over opvoedingssituatie; wordt bepaald door referentiekader 3

4 Materiële dimensie = handelingen binnen opvoeden die waarneembaar zijn. Vb: hoe vader met kind speelt maar ook hoe jeugdhuis wordt ingericht Je eigen opvoeding en die van iedere andere Opvoeden is nooit waardevrij è Professionele opvoeders, begeleiders, pedagogen : opvoedingssituaties benaderen met OPEN blik, neutrale manier!! eigen persoonlijke opvoedingssituatie en context goed kennen Referentiekader = omstandigheden waarin wij verkeren, groeperingen en netwerken wij behoren, het milieu waaruit we afkomstig zijn en het werk dat wij dagelijks verrichten. è Vormt sociale bril, culturele lens, rugzak è Is niet onveranderlijk of niet stabiel 2 perspectieven op opvoeding 2.1 inleiding Opvoeden is geen natuurlijk verlopend vanzelfsprekend proces è!! nadenken over opvoeden 3perspectieven : ontwikkeling, leren en vrijheid è Geen enkel perspectief is de waarheid è!! we bekijken het kind als lerend, ontwikkelend en vrij wezen Ontwikkelen perspec6even op opvoeden Vrijheid Leren ONTWIKKELEN : vaak vergeleken met een plant die je water moet geven zodat die groeit. Het kind is dingen geven om te groeien. LEREN : vaak vergeleken met een blok klei of leeg blad. Opvoeder leert het kind iets door te kneden. 4

5 VRIJHEID : vaak vergeleken met een vogeltje. + Langeveld : kind mondig worden = zelfverantwoorde zelfbepaling 2.2 het ontwikkelingsperspectief op opvoeding Bij ontwikkeling op de voorgrond = nadruk op ontplooien Opvoeder zorgt voor een ideale omgeving die de ontwikkelingen stimuleert Ontwikkeling = proces waarbij het organisme voortdurend naar een evenwicht zoekt met de omgeving. Dit evenwicht wordt steeds complexer Jean Piaget Theorie van de cognitieve ontwikkeling è Achterhalen welke cognitieve structuren zich achtereenvolgens ontwikkelen doorheen de kindertijd en de adolescentie è 4 universele stadia : structuur en volgorde van de niveaus ligt vast en verloopt bij elk kind ongeveer op dezelfde wijze Vygotsky Kind leert de wereld te begrijpen door interacties met volwassenen en andere kinderen. = sociaal gebeuren!! cultuur en taal om in dialoog te gaan met andere mensen Tijd van de arbeidsbewegingen Zone van de naaste ontwikkeling è Kind niet alleen aanspreken op wat het al zelf kan, maar ook aandacht hebben voor wat het kind kan met een beetje hulp è Goed voorbeeld : puzzelen : kind kan op 4 jarige leeftijd nog niet puzzelen maar je geeft hem de stukjes, laat hem de hoekjes zoeken en leggen, laat hem de kanten zoeken en leggen 5

6 2.3 het leerperspectief op opvoeding Basisgedachte : bij opvoeding worden leerprocessen in gang gezet, aangestuurd en begeleid door de opvoeder Behavioristische theorie : GEDRAG : SKINNER Kind leert gedrag door zijn omgevingsfactoren ( = prikkels ). Leert aan door belonen en straffen è Skinner : opvoeden = sociaal leerproces dat hoofdzakelijk verloopt volgens de operante conditionering. è Zeer optimistisch : als gedrag aangeleerd is, kan het ook afgeleerd worden. è Positief opvoeden : kind aanmoedigen en belonen, aandacht geven bij positief gedrag Een straf om bestwil? Liever een aanmoediging en aandacht bij positief gedrag Enkel bij herhaald ongewenst gedrag (verwittiging) Niet als je boos bent (opgelet! wraak, woede, agressie) Strafmaat volgens strafdaad Niet ingaan op verzet > consequente houding opvoeder en opvoeders samen Zinvol, uitvoerbaar > vb time out Straf opvolgen Terug op pad brengen (schone lei)... EN ZAND EROVER!! Constructivistische leertheorie : HANDELEN Kind bouwt zelf kennis op door informatie te zoeken, verwerken, begrijpen en samen te leggen door middel van taal. Constructivisme : betekenissen construeren, actief omgaan met de wereld ( bouwsteden uit de wereld nemen en eigen wereld opbouwen), handelen is informatie verwerken, taal als middel tot nadenken over wereld. 6

7 è Informatieverwerking en taalverwerving is in het sociaal constructivisme een belangrijk proces. è Vaste kennis bestaat niet. Kennis zal telkens weer veranderen wanneer de mens verandert. è Constructies zijn sociaal, cultureel en historisch bepaald.!! Freinetonderwijs : niet ongemotiveerd op de schoolbanken zitten maar ze leergierig maken door uit te gaan van wat bij hen leefde, hen actieve werkvormen aanbieden, hen te laten samenwerken Socialisatietheorie : MAATSCHAPPIJ Kinderen en jongeren leren door zich normen en waarden eigen te maken. DURKHEIM : maatschappij kan pas overleven wanneer er tussen de leden een voldoende mate van overeenkomst bestaat betreffende de fundamentele waarden. Opvoeding is proces tot maatschappij - opbouw : er is een groep mensen nodig met gedeelde waarden en normen om een maatschappij te vormen Morele socialisatie in opvoeding Leraren met moreel gezag (collectieve regels) Jongeren identificeren zich met die waarden en normen Waarde : cultuurgebonden : tijd, plaats, context, gezin.. Norm : een maat voor een waarde ADORNO : kinderen en jongeren tot mondigheid bewegen ( LANGEVELD!!! )!! in de jaren 60 : veel protestbewegingen waaronder studentenopkomsten Heteronome maatschappij : machten in de maatschappij die burgers onderdrukken Opvoeden tot tegenspraak en verzet Emancipatie è Democratie! 2.4 het vrijheidsperspectief op opvoeding Iedere persoon is uniek Fundamentele vraag : mag je ingrijpen in het leven van het kind en zijn vrijheid beperkingen opleggen? è Paradox tussen vrijheid en dwang/macht 7

8 2.4.1 het morele vrijheidsbegrip Opvoeden = in contact brengen met waarden en normen ( -> Durkheim ) Morele vrijheid : het zelf vrij kunnen kiezen voor bepaalde normen en waarden Langeveld : zelfverantwoorde zelfbepaling è zich laten leiden door het gezag dat uitgaan van waarden en normen die het individu overstijgen om zo bij te dragen tot de verdere opbouw van de maatschappij?? is het kind van bij de start van de opvoeding vrij om waarden te kiezen? è Nee, kind weet niet onmiddellijk wat goed en slecht is, wat kan wat niet kan het existentiële vrijheidsbegrip Typisch tijdens de verlichting, typisch westers : jezelf zijn, eigen individualiteit Opvoeden = begrenzing van de vrijheid van individualiteit!! spanningsveld tussen beide visies op vrijheid!! è belangrijk om communicatief te handelen. Macht in opvoeding ombuigen tot gezagsvrije dialoog. In het dialoog het kind herkennen als gesprekspartner. 2.5 besluit : pedagogische verantwoordelijking Opvoeden = wederkerig proces en het kind is in dat proces een actieve betekenisgever. In de interactie tussen kind en opvoeder zal het kind evenzeer de opvoeder beïnvloeden. = circulair proces Beïnvloeden =/= opvoeden want opvoeden is met een pedagogische verantwoordelijkheid Vanuit pedagogische verantwoordelijk de omgeving zo vorm geven dat het kind zinvol kan leren en ontwikkelen!! verbonden met machtsproblematiek!! Opvoeder zoekt evenwicht tussen : Sturen Zelfac6viteit 2visies van Hans Malschaert hierbij te verbinden : volg de natuur van het kind, stuur niet, laat het kind haar eigen weg zoeken en vinden geef richting, wees een voorbeeld. Voed op! Neem je ouderrol H1 + H2 : Stelling : een kind is een leeg doek waar ouders hun dromen op kunnen schilderen Begrippen : Functionele opvoeding, Intentionele opvoeding, Opvoedingsdoelen, Opvoedingsvoorwaarden, Opvoedingsmiddelen, Referentiekader, Ontwikkelingsperspectief, Leerperspectief, Vrijheidsperspectief, Pedagogische verantwoordelijkheid è zie ppt mijn documenten + zie proefexamen 8

9 3 Opvoeding : vroeger en nu, hier en elders 3.1 Inleiding Opvoeden is veranderd door de eeuwen heen > opvoedingsgeschiedenis in de Westerse wereld : Lea Dasberg > geschiedenis van Jeugdland Jeugdland : kinderen en jeugdigen in een gescheiden leefwereld afgeschermd worden van de volwassenen. Opvoeden hangt nauw samen met normen en waarden & dus ook met culturele tradities Ontwikkeling pedagogische wetenschap 3.2 Historische dimensie van opvoeden Voor jeugdland : grote mensen in zakformaat ( ca ) Tot 6 à 7 jaar werden kinderen als een aparte categorie gezien omwille van hun lichamelijke afhankelijkheid + periode van hulpeloosheid zo kort mogelijk è Hoge sterfte en veel wezen Vanaf 6 à 7 jaar werd een kind een volwassene in zakformaat > Werd opgenomen in de volwassen wereld : hangt af van de sociale klassen en geslacht è Eerst stiel bij vader leren in werkplaats, dan inwonen bij andere handwerker, 15 jaar : gezel als loondienst bij hun meester -> na enkele jaren : meesterproef en zelfstandig worden è Meisjes : geen ambacht maar helpen in huishouden : zware dagtaak : grote gezinnen door meerdere generaties onder 1 dak (geen pensioenen!! ) en inwonende gezellen/leerlingen o Harmonicastructuur = kerngezin blijft het aantal niet stabiel ( pas geborenen sterven, ouderen dood ) Dus kind groeit op in een wisselende verhouding van aantal gezinsleden è Adellijke stand : geen andere kijk op kind + vanaf 6 jaar : deelname aan activiteiten voor volwassen : jagen, vissen, borduren.. è Over alle klassen heen : niet weghouden van schokkende gebeurtenissen ( omgaan met dood ( hoge kindersterfte, epidemieën) ); volksverhalen ( geen gekuiste versies );geen taboes rond seks > Werd weerbaar gemaakt tegen de harde wereld Kledij : weinig verschil tussen kinderen en volwassenen School : meeste kinderen niet naar school -> leren : bijbel! Geschiedenis pedagogische wetenschappen è Ontstaan van pedagogiek als wetenschap : 17 e eeuw : enkel voor kinderen van adel en rijken è Nadruk op formele scholing, normen en waarden è Belangrijke stromingen : empirisme = waarneming centraal; rationalisme : theoretische kennis Grootbrengen door kleinhouden ( ) Bevolkingsgroei => agrarische bronnen onvoldoende om de bevolking te voeden => verschuiving macht naar bourgeoisie ( hadden kapitaal om handel, nijverheid en techniek uit te bouwen ) Opkomst burgerij => ideeën Verlichting Voor de Verlichting: > leven werd gestuurd door Gods plan 9

10 > erfzonde > conformeren stond centraal Vanaf de Verlichting: > Mens is van nature goed (verwerpen erfzonde) > Accent verschoof van maatschappij naar individu > Nastreven individuele geluk > Opvoeden = bewustmaken van de mens > Afzonderlijk kindbeeld : een kind moest nog opgevoed worden. Kinderen en jongeren moesten zich nog bewust worden van de wereld en hun rol daarin ontdekken. > Accent verschoof van maatschappij naar individu : individu moest tevreden zijn met zijn rol in de maatschappij è Opvoedingsdoel : nastreven van individueel geluk; positieve kennismaking met de wereld noodzakelijk è Dasberg : Ontstaan van Jeugdland : kind hoefde niet meer volwassen te zijn Jean- Jacques Rousseau - 18e eeuw - Werk Emile ou de l éducation : pleitte voor een lange jeugdperiode waarin het kind de wereld waarneemt en exploreert in een veilige, op kindermaat aangepaste wereld. - visie over seksualiteit : bedekken en verdoezelen - meisjes en jongens gescheiden, aparte kamers - puberteit : overgangsfase = wachtkamer naar de volwassenheid - kind hoefde niet meer volwassen te zijn. Ideeën verlichting over opvoeden - Eerst toegankelijk voor adel en rijken - Pas 150 jaar later : ook voor arbeiderskinderen è Heeft te maken met de politieke evolutie : Franse Revolutie van 1789 : leidde tot parlementaire democratie in de Westerse wereld = volk ook stem Belangrijke nieuwe wetten in België - Schoolwet, wet op de kinderarbeid, wet op de leerplicht, wet op de kinderbescherming è Kinderen mochten niet meer volwassen zijn è Jeugdland kreeg vorm : spel en school werden niet meer gedeeld met volwassenen; kinderen werden geïsoleerd / beschermd tegenover de volwassen maatschappij o Spel, speelgoed, jeugdbeweging o Specifieke kledij o School è Kinderen wilden niet meer volwassen zijn Geschiedenis kinderboek : schetst mooi het kindbeeld en de opvoeding - 18 e eeuw ontstaan - Opkomst hing samen met de opvoedingsideeën van de Verlichting : kind bewust maken van de wereld rondom zich - Eerst rationalisme ( feiten ), dan romantiek ( sprookjes, dood verdoezelen ), dan realisme ( over kind zelf ) Betere scholing è Meer kennis 10

11 è Gestegen welvaart en betere voeding -> vroegere fysieke rijpheid Geschiedenis van de pedagogische wetenschappen in deze periode - Verlichting : opvoedbaarheid van het individu en de maakbaarheid van de samenleving zijn centrale thema s o Rousseau o Pestalozzi : ontwikkelde methodiek voor het volksonderwijs en ging uit van activerend onderwijs > veel invloed op schoolpedagogiek - Romantiek o Gekant tegen de eenzijdigheid van de Verlichting, die teveel nadruk legt op kennis o Gevoelsleven centraal o Rousseau : geloof in het goede van de natuur, o Fröbel : eigen lesmethode voor het jongste kind ontwikkelde : trachtte door middel van spel en speelleermateriaal de ontwikkeling van het kind te stimuleren - Reformpedagogiek = verzamelnaam voor diverse stromingen en had kritiek op het starre volksonderwijs van de 19 e eeuw. Reformpedagogen hebben eigen scholen opgericht waarin hun uitgangspunten zichtbaar worden. Kenmerkend is het vertrouwen in de natuurlijke ontwikkeling van het kind, dwang en autoriteit worden afgewezen Invasie in jeugdland ( ) = afbrokkeling van jeugdland - WO I eerste aanslag op jeugdland - Na WOII breekpunt : kinderen terug in volwassen wereld : confrontatie è Ouders werden onzeker over opvoeding en wilden graag vasthouden aan het kinderlijke, zorgeloze kind en de traditionele waarden van voor de oorlog maar dit lukte niet meer - Dr. Spock : ouders mogen kind zijn met de kinderen o Richtlijnen die een combinatie waren van het behoud van jeugdland en de sympathie winnen van je kinderen - Jeugdigheidcultus = volwassenen willen niet meer oud worden en doen er alles aan om jong te blijven ( vb : sporten, kledij aanpassen) - Gedesoriënteerde jeugd : jeugd blijven beschermen en isoleren is niet meer mogelijk in moderne maatschappij Vanaf Jeugdland voldoet niet meer - Jongeren verdienden opnieuw geld - Opkomst massamedia : onmogelijk om kinderen in het ongewisse te laten - Opvoeden in nieuwe situaties (vb scheidingen ) - Gepleit voor een nieuw kindbeeld è Verdrag inzake de rechten het kind = bescherming en participatie Geschiedenis van pedagogische wetenschappen van 1900 tot heden - Pas na WO II : geseculariseerde pedagogiek : proberen aan objectieve en wetenschappelijke criteria te voldoen - 20 e eeuw : 3 belangrijke stromingen 11

12 o Geesteswetenschappelijke pedagogiek : Langeveld, stelt de opvoedingspraktijk en de pedagogische relatie tussen opvoeder en kind centraal o Empirische analytische pedagogiek : onderzoekscyclus, Skinner o Kritisch emancipatorische pedagogiek : Adorno, maatschappij kritisch, verzet zich tegen onrecht en de maatschappelijke onderdrukking - Recent : nieuwe stroming : Ecologische pedagogiek : Malschaert en Traas o Hangt samen met ontwikkelingen in de samenleving o Vaste waarden en normen staan onder druk. Iedere opvoeder moet zelf op zoek gaan naar de normen en de waarden die hij / zij belangrijk vindt om door te geven aan de volgende generatie o 2 filosofische bewegingen die aan de basis liggen Sociaal constructivisme : mensen zelf actief vorm geven aan hun wereld. Belangrijk daarbij is menselijke subjectiviteit.!! er is dus niet één waarheid Postmodernisme : veelvoudigheid en diversiteit. Er bestaan geen grote verhalen maar vele kleine verhalen naast elkaar o Malschaert en Traas pleiten voor een integratieve pedagogiek : het goede van de 4 stromingen samen. Opvoeden is een dynamisch proces waarbij kind, opvoeder en samenleving in een voortdurende wisselwerking elkaar beïnvloeden!!! : participatie!!! : bescherming = jeugdland!!! : bescherming en participatie 3.3 Culturele dimensie van opvoeden Cultuur = een samenhangend stelsel van voorstellingen, opvattingen, kennis, gewoonten, verwachtingen, waarden en normen dat de leden van een samenleving overdragen aan een volgende generatie Tradities = culturele gebruiken die vaak worden ingezet bij overgangsmomenten in het leven of om bepaalde gebeurtenissen van symbolen te voorzien om deze gebeurtenissen op te heffen boven gewone dagelijkse feiten Normen = geven een gedragsregel weer om aan te geven welk gedrag goed of niet goed is binnen een bepaalde gemeenschap of cultuur. Het zijn richtlijnen voor handelen Waarden = opvattingen of idealen die een samenleving nastreeft Sociale rollen = een sociale rol krijg je toebedeeld vanuit een gemeenschap waarin je leeft waarbij de gemeenschap je bepaalde kenmerken of verwachtingen toedicht Multiculturele identiteit = mensen behoren tot meerdere culturen. Niet enkel de etnische cultuur maar ook tot een cultuur van de graad van opleiding, beroepsgroep, sociaaleconomische klasse.. è Cultuurelementen met invloed op opvoeding : taal, tradities, normen en waarden, sociale rollen Proces van internalisatie 12

13 Vygotsky : - Russische filosoof - Belang van cultuur en taal - Zone van de naaste ontwikkeling - Interiorisatie = het proces waarin de culturele context het ontwikkelingsverloop van een persoon beïnvloedt. = internalisatie o Door cultuurelementen op te nemen in zichzelf kan het kind ontwikkelen tot een zelfstandige deelnemer aan maatschappij en cultuur Nu : internalisatie = proces waarbij het kind zich die ideeën en opvattingen eigen maakt en zich zo leert te gedragen Proces van socialisatie Vygotsky - Socialisatie = het proces waarbij kinderen ontdekken en leren dat zij deel uitmaken van de maatschappij o Religie en traditie zijn belangrijk Cultuuroverdracht van de maatschappij : beweging van generatie op generatie Niet westerse culturen : opvoeden vooral gericht op socialisatie als invoegen in de traditiee; westerse culturen : opvoeding = persoonsontwikkeling Collectivistische culturen - Gemeenschap centraal - Agrarische leefwijze - Lage welvaart - Opvoedingsstijl is autoritair - Opvoedingswaarden zijn sterk groepsgericht : sociale cohesie, solidariteit, gehoorzaamheid Individualistische culturen - Persoon centraal - Stedelijke leefwijze - Hoge welvaart - Onafhankelijk van elkaar - Weinig kinderen - Opvoedingsstijl is tolerant en democratisch - Opvoedingswaarden zijn autonomie ( mondigheid ), zelfcontrole - Sinds de verlichting!! 21 e eeuw : hybride opvoedingsstijl = veel ouders in deze geglobaliseerde wereld, doordat ze blootgesteld worden aan massamedia die allen dezelfde mix van culturele normen en waarden uitzenden, maken dat er een soort homogene, nieuwe opvoedingspraktijk ontstaat met een mix van de eerder oudere opvoedingsvormen en nieuwere Hechting en cultuur Gehechtheid = affectieve relaties die iemand heeft met één of meer significante anderen en die bescherming biedt bij gevaar en een veilige basis voor exploratie Cultuur heeft geen invloed op hechting maar wel de sensitiviteit van de ouderfiguur 13

14 4 Modellen voor analyse van opvoedingscontexten en opvoedingsvragen 4.1 Opvoeden gaat ( niet altijd ) vanzelf Opvoeden : alledaags proces dat meestal vanzelf loopt è Kan snel ontregeld geraken door tal van beïnvloedende factoren o Kind : karakter, moe, ruzie gehad o Ouders : relatiemoeilijkheden, werkloosheid, persoonlijkheid o Omgeving : huis te klein, sterfgeval Modellen zijn bedoeld om de werkelijkheid te vereenvoudigen en te schematiseren è Kunnen helpen bij het bestuderen van opvoedingsprocessen, om die processen te ontleden en te beschrijven dus niet om te beoordelen 4.2 Ecologisch systeemmodel ( Bronfenbrenner ) Open te kijken, om op ruimere manier een opvoedingsrelatie te bestuderen met alle invloeden die van buiten op de relatie binnen komen Kind of gezin de vraag stellen : van waar of door wie wordt de ontwikkeling van het kind of de opvoeding binnen een gezin beïnvloed en omgekeerd. è Maakt het mogelijk om de leefwereld waarin een kind leeft en opgroeit, nauwkeurig te bekijken en ook zelf in schema te brengen 14

15 Microsystemen : elk afzonderlijk deel van de wereld waarin een kind opgroeit; als een patroon van activiteiten, rollen en inter-persoonlijke relaties die de persoon ervaart in een bepaalde situatie met de specifieke fysieke en materiële kenmerken daarvan è 4 grote gebieden Gezin, school, vriendjes en vrije tijd of sport!!! telkens op zoek gaan naar nog meer microsystemen als bv grootouders è het kind gaat in een microsysteem met vaste partners om ( relaties ). Er zijn ook materiële en fysieke aspecten ( setting) verbonden. è Sociaal netwerk met specifieke eigen gedragspatronen binnen een ruimtelijke omgeving. Heeft invloed op gewoontes, gevoelens, denkbeelden, verwachtingen van de afzonderlijke leden van het netwerk of systeem è Systeem kan je afgrenzen : materieel en relationeel Mesosysteem : het geheel van wederzijdse relaties, de interrelaties tussen de microsystemen è Vragen als : hoe loopt de relatie tussen gezin en school, of tussen school en vrije tijd? Exosysteem : systemen die van buiten inwerken op het mesosysteem è Het werk van de ouders, woonbeleid van de gemeente, openbaar vervoer è Waar het kind niet rechtstreeks mee betrokken is maar het heeft wel invloed op het kind Macrosysteem : het geheel van externe factoren è Sociaal economische context, culturele context, globale maatschappelijke context vb : de crisis, wetgeving!!! Enkele bedenkingen bij dit model : 1. Kinderen geven ook mee vorm aan de systemen waartoe ze behoren 2. Kind en zijn omgeving zijn niet te scheiden volgens Bronfenbrenner. Daarom is dit model met cirkels die gesloten zijn misschien geen zuivere weergave van het gedachtegoed dat erachter zit 4.3 Een gezinspedagogisch kader ( Hellinckx en Ghesquière ) Theoretisch kader uitwerken voor het analyseren en ondersteunen van opvoedingssituaties. Bruikbaar bij gezinsgerichte opvoedingsondersteuning en hulpverlening. De focus ligt op wat het kind nodig heeft en hoe ouders daarop inspelen en hoe dat weer effect heeft op het ontwikkelen en functioneren van kinderen Het opvoeden Opvoeden wordt getypeerd als complementair en circulair o Complementair = ouders en kind dragen in gelijke mate bij o Circulair = ouder en kind beïnvloeden elkaar 15

16 Component 1 : de pedagogische vraag van het kind o Kind = ontwikkelend persoon o Vraag op cognitief, affectief en conatief vlak ( KOK ) o In zijn gedrag drukt het zijn noden uit o Elk kind wil op een eigen manier opgevoed worden Component 2 : het pedagogische aanbod van de opvoeder o Pedagogische aanbod van de opvoeder harmonieert met de pedagogische vraag van het kind : verhoogde kans dat opvoeden optimaal verloopt o Aanbod van de opvoeder wordt beïnvloed door tal van zaken Opvoeden van andere kinderen o Vb : als moeder borstvoeding aan kind 1 geeft en het loopt fout, dan zal de moeder geen borstvoeding meer geven aan kind 2 Opvoedingsverantwoordelijkheid o Vb : ongewenste kinderen Opvoedingsbeschikbaarheid ( tijd ) o De tijd dat ouders hebben Opvoedingsbetrokkenheid ( contact ) o Meedoen, interactie -> hoe voel je je kind aan? Visie van opvoeden o Hoe zie je het opvoeden Beleving van opvoeden o Vb opvoeden is veel stress -> negatieve beleving Inzicht in de kinderlijke ontwikkeling o Niet iedereen heeft evenveel kennis van opvoeding Plaats van opvoeding naast andere functies o Welke rollen heb je nog? Partner, werk,.. 16

17 4.3.2 Hoe het opvoedproces analyseren aan de hand van dit model? 2 algemene principes bij de analyse o Pedagogische aanbod : rechtstreeks waar te nemen o Pedagogische vraag : indirect waar te nemen in het gedrag van het kind. De pedagogische vraag valt samen met de pedagogische handelingen waarop het kind adequaat reageert o!!! pedagogische vraag en aanbod zijn niet met elkaar in overeenstemming. Ze wordt vaak ervaren als : gedragsproblemen bij het kind of het falen in het pedagogisch handelen door de ouders o Doel hulpverlening : overeenstemming brengen van vraag en antwoord Middel : analyse van het opvoedingsproces Opvoedingsdomeinen : verzorgen, werken, samen spreken en ontspannen. 17

18 2 invalshoeken : o Pedagogisch klimaat : sfeer o Pedagogische situatie : hoe speelt het gedrag van de opvoeder en het kind op elkaar in binnen verschillende situatie è Wordt samen geconcretiseerd adhv concrete pedagogische handelingen Aandacht geven : handelingen waardoor de opvoeder uitdrukt dat hij oog heeft voor het kind zoals het zich in de relatie presenteert o Aanwezigheid manifesteren o Belangstelling tonen o Fysiek contact hulp bieden : handelingen waarmee de opvoeder het kind bijstaat of bekwaam maakt in het verrichten van nog niet (helemaal) verworven handelingen o informeren o structureren van de situatie o variëren van het situatieaanbod o suggereren van handelingsstrategieën grenzen stellen : handelingen van de opvoeder die een bepaald gedragsrepertorium van het kind expliciet voorschijven of inperken o grens aangeven o gedragsregels afspreken o gedrag opleggen sanctioneren : handelingen in reactie op grensrespecterend of grensoverschrijdend gedrag van het kind o belonen o straffen o negeren o confronteren met de gevolgen van het gedrag 4.4 De driehoeken van Kousemaker 18

19 Niet alle ouders worden met dezelfde opvoedingsvragen geconfronteerd. è Meestal eerst bespreken met hun partner en eigen sociale netwerk van familie en vrienden. Tweede stap: huisarts of professionals die ze al kennen = opvoedingsvoorlichting Bij sommige ouders wordt de draaglast groter dan de draagkracht waardoor ouders het niet meer zien zinnen è Opvoedingsspanning Die spanning kan uitmonden in matige tot ernstige opvoedingsproblemen : escalatie, crisis of opvoedingsnood Opvoedingsvragen Opvoedings-spanning Opvoedings-crisis Opvoedingsnood Vragen zijn naar tevredenheid op te lossen Opvoedingsvragen niet soepel oplosbaar, beginnende problemen Opvoedingsproblemen worden acuut / escaleren Opvoedingsproblemen zijn hardnekkig en complex Ouders voelen zich competent Ouders twijfelen (soms) aan eigen competentie Gevoel van competentie is (tijdelijk) weg Ouders voelen zich incompetent en machteloos Behoefte aan informatie en uitwisselen van ervaringen Behoefte aan vrijblijvend advies en steun Behoefte aan (directieve) steun Behoefte aan intensieve hulp of steun Steun eigen netwerk voldoet Ondersteuning eigen netwerk schiet soms te kort. Steun eigen netwerk onvoldoende Steun eigen netwerk ontbreekt 19

20 4.5 Balansmodel Dit hangt sterk af van een aantal beïnvloedende factoren. Balansmodel focust niet alleen op de problemen maar geeft ons ook de kans te vertrekken vanuit de krachten van een gezin. Zowel kindfactoren, ouderfactoren als omgevingsfactoren hebben invloed! Risicofactoren verhogen de kans op het ontstaan van problemen en daarnaast zullen een aantal factoren de opvoeding ook positief beïnvloeden ( beschermende factoren ) Op het macroniveau : ouder-, kind- en gezinsfactoren Op het mesoniveau : sociale factoren, gezins- en buurtfactoren ( sociale netwerk, sociale bingdingen en de kwaliteit van de buurt 20

21 Op het macroniveau : maatschappelijke achtergrondfactoren. De culturele achtergrond en sociaal- economische positie ( opleiding, werk, inkomen ) è Het balansmodel geeft het samenspel tussen beschermende en risicofactoren op de 3 niveaus weer. è Er ontstaan pas problemen als de risicofactoren zich opstapelen. De draagkracht = het geheel van competenties en beschermende factoren waarmee ouders en kinderen de draaglast het hoofd bieden De draaglast = het geheel van taken dat ouders en kinderen te vervullen hebben 4.6 Sociale steuntheorie Soms is het voor ouders voldoende als ze vaststellen dat andere ouders met dezelfde opvoedingsvragen kampen Sociale steun = een proces dat niet los gezien kan worden van relaties. De aard van de relatie bepaalt of de interactie als steunend wordt ervaren of niet. J Niet alle gezinnen kunnen echter beroep doen op een sterk sociaal netwerk, dit kan een risicofactor vormen voor de opvoeding 4.7 Opvoedingsstijlen : model om te kijken naar typisch opvoedersgedrag Opvoedingsstijlen = gedragingen van opvoeders of ouders ( die zichtbaar zijn ) en hun cognities (die onzichtbaar zijn). Cognities = wat ouders over opvoeden weten, hoe ze erover denken, de gedachten over hun eigen opvoeding.. è 2 dimensies aan opvoedingsstijl Buitenkant : gedrag van ouders met een zeker continuïteit en stabiliteit Binnenkant : cognities en persoonlijkheid ouders Model opvoedingsstijl Angenent : onderscheidt 2 grondpatronen van grondhoudingen bij ouders die in elke vorm van opvoeden te vinden zijn en die en invloed hebben op het opvoedingsklimaat 1. Warm koel : Warm : veel liefde, gevoelsmatig, geborgenheid en veiligheid 21

22 Koel : weinig betrokken, onverschilligheid, afstand tussen ouders en kind!! sommige auteurs gebruiken in dit verband ook wel de term sensitiviteit. Sensitiviteit = de mate waarin ouders gevoelig ziin voor de behoeften van hun kind 2. Dominant toegeeflijk Dominant : overheersende houding van de ouders, ouders leidende rol; geordend opvoedingsklimaat Toegeeflijk : vrijblijvend, stellen weinig eisen, open opvoedinigsklimaat Door deze 2 met elkaar te vergelijken krijg je 4 opvoedingsstijlen Tolerante opvoedingsstijl : een vriendelijke en accepterende opvoedingsstijl. Veel warmte en ruimte. De zelfstandigheid van het kind wordt gestimuleerd è Ook wel democratische of autoritatieve opvoedingsstijl genoemd. Autoritaire opvoedingsstijl : strenge, harde afstandelijke opvoedingsstijl. Warmte ontbreekt en geen ruimte voor de kinderen. Discipline, straf, gehoorzaamheid staan centraal. Opvoeders zijn baas en emotionele betrokkenheid ontbreekt. è Negatieve invloed op het zelfbeeld en het vertrouwen van het kind Betrokken opvoedingsstijl : ouders geven veel liefde en affectie aan hun kinderen maar tegelijkertijd ook wel controle. è Opletten voor verstikking van het kind door te weinig ruimte te geven Onverschillige opvoedingsstijl : laisser faire, weinig grenzen, weinig controle. Eerder gebrek aan belangstelling en aan afstandelijke omgang 22

23 4.8 Geweldloze opvoeding ( Pat Patfoort ) Wat is geweldloosheid? Meerdere mindere model of het M m model = ieder probeert zijn/haar eigen kenmerk, gedrag of standpunt voor te stellen als beter dan dat van de ander. Ieder probeert gelijk te krijgen, het te halen, te winnen. Ieder probeert zichzelf in de M positie te plaatsen è Gevolgen : 3 mechanismen van geweld Het geweld ten opzichte van zichzelf Het geweld ten opzichte van de ander Het geweld ten opzichte van een derde Het M m model ligt aan de basis van geweld. Het biedt geen uitwegen, want iedere keer als wij ons verdedigen volgens dat model, doen we dat op een aanvallende manier waardoor de ander wordt uitgedaagd om zichzelf te verdedigen op een aanvallende manier Gelijkwaardigheidmodel of G model = ligt aan de basis van geweldloosheid. Het G model geeft ons de mogelijkheid ons weerbaar op te stellen en ons dus niet in de m positie te bevinden, maar zonder dat het ten koste van andere moet gaan, zoals dat het geval is bij het M m model Welke zijn de instrumenten van het M-m model en het G-model Het M m model maakt gebruik van argumenten. Deze worden naar voor geschoven, geuit om gelijk proberen te krijgen. è 3 belangrijkste soorten argumenten Positieve argumenten : om eigen standpunt op te tillen naar de M - positie Negatieve argumenten : om het standpunt van de ander naar beneden te halen naar de m positie Vernietigende argumenten : men haalt negatieve aspecten aan van de andere persoon om de ander samen met zijn of haar standpunten naar beneden te halen ( hier horen onder andere racistische en seksistische opmerkingen bij ) In het G model moeten funderingen worden aangewend : redenen waarom beide partijen hun standpunten hebben : de motivaties, de noden, de belangen, de waarden, de doelstellingen. Het zijn zowel rationele als emotionele elementen De oplossing van een conflict of meningsverschil Volgens het M m model zijn er maar 2 mogelijkheiden Ofwel heeft de ene gelijk ofwel de ander Volgens het G model zijn er heel veel mogelijke oplossingen. Bijeenbrengen van alle funderingen die aanwezig zijn in een conflict, zowel deze van de ene partij as deze van de andere. Hier is het proces het belangrijkste : het feit van zich open te stellen voor de funderingen van beide kanten 23

24 è 3 stappen naar een geweldloze oplossing 1. Op stellen in gelijkwaardigheid : peilen naar funderingen van beide partijen. Hiervoor moeten we onze macht leren hanteren, onze machtsvormen, de middelen die we hebben waardoor we invloed kunnen uitoefenen. We moeten erover waken dat we onze machtsvormen niet misbruiken, maar wel gebruiken. Hiervoor moeten we aan zelfbewustzijn werken. 2. De funderingen van beide partijen verzamelen, via communicatie. 3. Vanuit de verzameling van alle funderingen wordt gezocht naar een oplossing die beide partijen voldoet. Vaardigheid creativiteit is hiervoor nodig Geweldloze opvoeding De meest voorkomende manier van opvoeden steun op het M m model. Daar zijn verscheidene redenen voor : - Ouders, leerkrachten en opvoeders hebben daar nooit echt over nagedacht. - Volwassenen beseffen niet wat de gevolgen zijn van het M m model. - Jonge ouders en opvoeders zijn bang voor kritiek van de omgeving - Ze voelen zich onzeker over hoe ze het G model in de praktijk kunnen toepassen - Ze zijn bang voor de gevolgen bij de kinderen zelf, maar ook in relatie met andere kinderen Om meer en meer over te schakelen naar het G model in de opvoeding is het belangrijk : - Bewust worden van de gevolgen ( op persoonlijk & maatschappelijk vlak) - Meer inzicht hebben in de perspectieven, de mogelijkheden en de resultaten van het G model - Beter weten hoe het G model kan worden toegepast De modellen worden aangeboden aan de kinderen via 3 wegen 1. V V weg : hoe volwassenen met elkaar omgaan 2. V K weg : hoe volwassenen met kinderen omgaan 3. V K/K weg : hoe volwassenen omgaan met de relatie tussen 2 kinderen Een geweldloze opvoeding aanbieden aan kinderen betekent dan ook dat men als ouder of opvoeder zoveel mogelijk via deze 3 bovenstaande wegen kinderen een gelijkwaardige omgangswijze aanbiedt. 24

25 25

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale

Nadere informatie

De (vak)docent als Pedagoog en Sociaal Agent

De (vak)docent als Pedagoog en Sociaal Agent De (vak)docent als Pedagoog en Sociaal Agent Student : Grell, Soraima Module : De (vak)docent als Pedagoog en Sociaal Agent Opdracht : Studiewijzer 1 Docent : Drs. Jose Fernandes Perna Blok : 1.1 Studiewijzer

Nadere informatie

Er zijn vele definities of visies van opvoeding. Een hele neutrale visie is van Malschaert en Traas uit het Basisboek opvoeden:

Er zijn vele definities of visies van opvoeding. Een hele neutrale visie is van Malschaert en Traas uit het Basisboek opvoeden: Hoorcollege 2 Jeugdparticipatie Pedagogische visies Er zijn vele definities of visies van opvoeding. Een hele neutrale visie is van Malschaert en Traas uit het Basisboek opvoeden: Opvoeding is een bepaalde

Nadere informatie

Wonen Doe Je Thuis: inhoudelijk kader van Combinatie Jeugdzorg

Wonen Doe Je Thuis: inhoudelijk kader van Combinatie Jeugdzorg Combinatie Jeugdzorg helpt kinderen en ouders vakkundig bij complexe vragen over opvoeden en opgroeien, zodat kinderen zich optimaal ontwikkelen en meedoen in de samenleving. Daarbij worden participatie

Nadere informatie

5, Aanleiding. 1.2 Het project. Scriptie door een scholier 1403 woorden 3 december keer beoordeeld.

5, Aanleiding. 1.2 Het project. Scriptie door een scholier 1403 woorden 3 december keer beoordeeld. Scriptie door een scholier 1403 woorden 3 december 2002 5,7 41 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Conflictensituatie als grenzen stellen aan puber Als je over opvoeden spreekt, spreek je ook altijd

Nadere informatie

Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie

Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie & Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie E HO DIT T RK AL E W ITA? G I D IER H CA mens & maatschappij specifieke visie van leerlijn naar methodiek van methodiek naar leerlijn

Nadere informatie

Opvoeden in andere culturen

Opvoeden in andere culturen Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552

Nadere informatie

drs. Leonard Coffi, MBA OPVOEDING HOEZO, HOEZO OPVOEDING?

drs. Leonard Coffi, MBA OPVOEDING HOEZO, HOEZO OPVOEDING? drs. Leonard Coffi, MBA OPVOEDING HOEZO, HOEZO OPVOEDING? Introductie Definitie van opvoeding en opvoedingsstrategiën Doel van de opvoeding Het opvoedingsproces Opvoedingsstijlen drs. Leonard Coffi,MBA

Nadere informatie

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei

Nadere informatie

1. Peter Petersen. De effectieve groepsleid(st)er. 1.1.Opvoeding is het leren zelf

1. Peter Petersen. De effectieve groepsleid(st)er. 1.1.Opvoeding is het leren zelf De effectieve groepsleid(st)er 1. Peter Petersen Voorwaarden om veel en breed te leren: uitgaan van positieve vermogens van kind; rijke en veelzijdige leerwereld creëren die vol zit met de meest verschillende

Nadere informatie

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Onze ideologie We zien iedereen als uniek en waardevol. Ieder kind heeft talenten en samen gaan we die ontdekken en ontwikkelen. Hierdoor kunnen

Nadere informatie

Inhoudsopgave 1. Brede School Schimortera (=BredeSchool Schimortera) 2. Doelstelling BSS 3. Mensvisie BSS 4. Mensvisie BSS 5. Pedagogische visie van B

Inhoudsopgave 1. Brede School Schimortera (=BredeSchool Schimortera) 2. Doelstelling BSS 3. Mensvisie BSS 4. Mensvisie BSS 5. Pedagogische visie van B November 2011 1 Inhoudsopgave 1. Brede School Schimortera (=BredeSchool Schimortera) 2. Doelstelling BSS 3. Mensvisie BSS 4. Mensvisie BSS 5. Pedagogische visie van BSS 6. Pedagogische dialoog Continuüm

Nadere informatie

INHOUDSTAFEL I ONTWIKKELEN: EEN LEVENSLANG PROCES 19. Voorwoord 13. Pictogrammen 14. Doelstellingen 15

INHOUDSTAFEL I ONTWIKKELEN: EEN LEVENSLANG PROCES 19. Voorwoord 13. Pictogrammen 14. Doelstellingen 15 INHOUDSTAFEL Voorwoord 13 Pictogrammen 14 Doelstellingen 15 I ONTWIKKELEN: EEN LEVENSLANG PROCES 19 A Wat is ontwikkeling? 21 1 Definitie en kenmerken 21 1.1 Definitie 21 1.2 Algemene kenmerken van ontwikkeling

Nadere informatie

De paradox van de burger als uitgangspunt

De paradox van de burger als uitgangspunt GEMEENTE WINTERSWIJK De paradox van de burger als uitgangspunt De dialoog als methodiek Rhea M. Vincent 1-11-2013 In het nieuwe zorgstelsel staat de vraag van de burger centraal. De professional en de

Nadere informatie

Academiejaar KBO 4. Uitgangspunten van de module. KBO4 - Sessie 3 - De leraar als opvoeder 1

Academiejaar KBO 4. Uitgangspunten van de module. KBO4 - Sessie 3 - De leraar als opvoeder 1 KBO 4 Uitgangspunten van de module opvoeder 1 Programma Leerkracht als opvoeder Opvoedende rol van de leraar Pedagogische dilemma s Leerkracht, wie ben je? Pedagogische visies in de praktijk Historiek

Nadere informatie

Is een klas een veilige omgeving?

Is een klas een veilige omgeving? Is een klas een veilige omgeving? De klas als een vreemde sociale structuur Binnen de discussie dat een school een sociaal veilige omgeving en klimaat voor leerlingen moet bieden, zouden we eerst de vraag

Nadere informatie

KBO 4. Uitgangspunten van de module

KBO 4. Uitgangspunten van de module KBO 4 Uitgangspunten van de module Programma Leerkracht als opvoeder Opvoedende rol van de leraar Pedagogische dilemma s Leerkracht, wie ben je? Pedagogische visies in de praktijk Historiek Ervaringsgericht/leefschool

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan

Pedagogisch beleidsplan Pedagogisch beleidsplan Auteur: Ingeborg van der Zanden Bartels Datum: 05 januari 2015 Plaats: Kerkdriel Versie: 0.1 Pedagogisch beleidsplan BSO VillaDriel 12 april 2015 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding...

Nadere informatie

Informatie voor gezinnen over Jeugdbescherming

Informatie voor gezinnen over Jeugdbescherming Informatie voor gezinnen over Jeugdbescherming Wat is Jeugdbescherming? Jeugdbescherming heette vroeger Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam. Wij dragen bij aan de bescherming van kinderen en daardoor

Nadere informatie

VISIE PEDAGOGISCH PROJECT

VISIE PEDAGOGISCH PROJECT VISIE PEDAGOGISCH PROJECT van daltonschool De Kleine Icarus Algemene visie De opdracht van daltonschool De Kleine Icarus bevat naast het onderwijskundig eveneens een maatschappelijk aspect Wij brengen

Nadere informatie

Doelen relationele vorming

Doelen relationele vorming Doelen relationele vorming RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf RV 1.1. Ontdekken dat ieder uniek is. RV 1.2. Zich bewust worden van hun eigen kwetsbaarheid en ermee kunnen omgaan. RV 1.3. Eigen

Nadere informatie

Pedagogisch fundament. handboek ikc leeuwarden

Pedagogisch fundament. handboek ikc leeuwarden Pedagogisch fundament handboek ikc leeuwarden pedagogisch fundament Inhoud Moreel kader IKC Leeuwarden Dit handboek is een hulpmiddel te komen tot een pedagogisch fundament voor een IKC s. Uitgangspunt

Nadere informatie

De Vreedzame School. Sociale competentie en actief burgerschap in het basisonderwijs

De Vreedzame School. Sociale competentie en actief burgerschap in het basisonderwijs De Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap in het basisonderwijs Aanleidingen voor het ontstaan van De Vreedzame School (1999) toenemende gedragsproblematiek in scholen grensoverschrijdend

Nadere informatie

Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen

Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf. RV1.1 RV1.2 RV1.3 RV1.4 Ontdekken dat iedereen uniek is. Ik heb door dat iedereen

Nadere informatie

Richtlijnen voor het werken in een multiculturele setting

Richtlijnen voor het werken in een multiculturele setting Richtlijnen voor het werken in een multiculturele setting Quality needs diversity 1. Inleiding Deze richtlijnen zijn een uitwerking van de kernwaarde Ruimte voor talent en groei voor iedereen, onderdeel

Nadere informatie

WAARDEGOED. betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten

WAARDEGOED. betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten WAARDEGOED betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten 1 HET DOEL VAN ONDERWIJS Jongeren kennis en vaardigheden aanreiken

Nadere informatie

Identiteit van de Koos Meindertsschool

Identiteit van de Koos Meindertsschool Identiteit van de Koos Meindertsschool 1. Identiteit - het karakter van de school Wij zijn een open school waarin een ieder gelijkwaardig is. Wij heten elk kind welkom op de Koos Meindertsschool, ongeacht

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan

Pedagogisch beleidsplan Pedagogisch beleidsplan Pedagogisch beleid van Kappio (locaties Seppelin en Gastouderbureau) Voor u ligt het pedagogisch beleid van Kappio (locaties Seppelin en Gastouderbureau). Hierin wordt beschreven

Nadere informatie

Collectief aanbod Jeugd Houten

Collectief aanbod Jeugd Houten Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining

Nadere informatie

Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien

Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien Inleiding Kinderopvang Haarlem heeft één centraal pedagogisch beleid. Dit is de pedagogische basis van alle kindercentra van Kinderopvang Haarlem.

Nadere informatie

Pedagogisch Beleid. Nanny Association

Pedagogisch Beleid. Nanny Association Pedagogisch Beleid Nanny Association Rijen, juni 2006 Inhoud Inleiding 1. Nanny Association 2. Profiel nanny 3. Functie- en taakomschrijving 4. Accommodatie en materiaal 5. Ouderbeleid 6. Pedagogische

Nadere informatie

Diverse school, diverse kansen

Diverse school, diverse kansen Diverse school, diverse kansen Stel je buur de volgende 3 vragen: 1. Hoe kom jij in aanraking met diversiteit in onderwijs? 2. Wat is het eerste gevoel dat jij hebt wanneer je denkt aan diversiteit? 3.

Nadere informatie

Pedagogisch beleid Flexkidz

Pedagogisch beleid Flexkidz Pedagogisch beleid Flexkidz Voor u ligt het verkorte pedagogisch beleidsplan van Flexkidz. Hier beschrijven we in het kort de pedagogische visie en uitgangspunten. In dit pedagogisch beleidsplan beschrijven

Nadere informatie

In verbinding zelf keuzes maken. Petri Embregts

In verbinding zelf keuzes maken. Petri Embregts In verbinding zelf keuzes maken Petri Embregts Cliënten eigen keuzes laten maken, ze regie geven over hun eigen leven, dat is wat we nastreven Dhr Hans Bouter Leidsch Dagblad Eigen regie, zelf keuzes maken

Nadere informatie

Informatie voor gezinnen

Informatie voor gezinnen Informatie voor gezinnen Wat is Jeugdbescherming? Jeugdbescherming Regio Amsterdam draagt bij aan de bescherming van kinderen en daardoor aan een blijvend veilige ontwikkeling van kinderen. Kinderen hebben

Nadere informatie

Visie op burgerschap en sociale integratie

Visie op burgerschap en sociale integratie Visie op burgerschap en sociale integratie CNS De Regenboog Inleiding Tegenwoordig leven we in een multiculturele samenleving. Burgerschap is in toenemende mate belangrijk geworden. Kennis hebben over

Nadere informatie

waar denkt u aan bij het woord opvoeden? De kracht van Positief opvoeden Overzicht Hoop en verwachting

waar denkt u aan bij het woord opvoeden? De kracht van Positief opvoeden Overzicht Hoop en verwachting Overzicht De kracht van Positief opvoeden 1 Hoop en verwachting Opvoeden in de praktijk Waarom positief opvoeden? De 5 principes van positief opvoeden Tijd voor vragen en discussie 2 Hoop en verwachting

Nadere informatie

Rijksuniversiteit Groningen

Rijksuniversiteit Groningen De adolescentiefase: over puberen, hersenontwikkeling, studiekeuze, risicogedrag en de relatie met ouders. Dr. Saskia Kunnen i.s.m. Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle

Nadere informatie

VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg. een populair recept

VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg. een populair recept VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg een populair recept een maatschappelijk probleem add some learning opgelost! deze bijdrage een perspectief

Nadere informatie

Gewoon opvoeden in Groningen

Gewoon opvoeden in Groningen Gewoon opvoeden in Groningen Voorbeeld : gewoon opvoeden, alledaags opvoeden, alledaagse opvoedvragen Wat is dit? Start: Eigen voorbeeld geven. Voor iedereen verschillend, afhankelijk van de situatie van

Nadere informatie

Brochure. Primair onderwijs. Brochure. Primair onderwijs

Brochure. Primair onderwijs. Brochure. Primair onderwijs Brochure Primair onderwijs Brochure Primair onderwijs Positive Action Positive Action is een programma waarmee kinderen ondersteund en uitgedaagd worden in het ontwikkelen van hun unieke talenten. Het

Nadere informatie

Inleiding in de pedagogiek primair onderwijs

Inleiding in de pedagogiek primair onderwijs Leeswijzer XI Deze Inleiding in de pedagogiek primair onderwijs bestaat uit drie delen. Deel 1 richt zich op de praktische kant van het opvoeden en bevat veel praktijkvoorbeelden, terwijl de theorie achter

Nadere informatie

Opleiding. systemische pedagogiek. Bert Hellinger Instituut Nederland

Opleiding. systemische pedagogiek. Bert Hellinger Instituut Nederland Opleiding systemische pedagogiek Bert Hellinger Instituut Nederland Inleiding Het systemisch fenomenologisch werk met opstellingen heeft in Nederland zo langzamerhand zijn plek gekregen. De opstellingen

Nadere informatie

Opvoedingsstijlen en pedagogische verwaarlozing Symposium Pedagogie opvoedingstoolbox Curaçao, 7 december 2012

Opvoedingsstijlen en pedagogische verwaarlozing Symposium Pedagogie opvoedingstoolbox Curaçao, 7 december 2012 Opvoedingsstijlen en pedagogische verwaarlozing opvoedingstoolbox Curaçao, 7 december 2012 drs. Leonard Coffi, MBA Voorzitter StepAhead Curaçao Directeur Onderwijs en Wetenschap Ministerie van Onderwijs

Nadere informatie

Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE

Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Voorstelronde Mesut Cifci, onderwijsondersteuner/oudercontactpersoon Welke ouders zijn er vandaag aanwezig? Samen met en van elkaar leren! Het belang

Nadere informatie

Samen doen. Zorgvisie. Zorg- en dienstverlening van A tot Z

Samen doen. Zorgvisie. Zorg- en dienstverlening van A tot Z Samen doen Zorgvisie Zorg- en dienstverlening van A tot Z Wat en hoe? 3 W Samen met de cliënt bepalen we wát we gaan doen en hóe we het gaan doen. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen op diverse

Nadere informatie

Alleenstaande opvoeders steunen elkaar

Alleenstaande opvoeders steunen elkaar Alleenstaande opvoeders steunen elkaar Riny Koersen, orthopedagoge, Community Support Het aantal alleenstaande ouders in Nederland blijft toenemen. Opvoeden en grootbrengen in één hand. In de Gemeente

Nadere informatie

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen 1. Kijkt veel naar andere kinderen. 1. Kan speelgoed met andere kinderen 1. Zoekt contact met andere kinderen 1. Kan een emotionele

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN

PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN 3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens 3.2 Exploreren, verkennen en integreren van de grenzen van de mens 3.3 Ontdekken

Nadere informatie

Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten

Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten Eerste leerjaar B 3.1. Mijn rechten Beroepsvoorbereidend leerjaar 3.1. Mijn rechten Wie ben ik? * De leerlingen ontdekken wie ze zelf zijn - de mogelijkheden

Nadere informatie

Toolkit. Mijn kind wil een kind. Kinderen, waar kies ik voor?

Toolkit. Mijn kind wil een kind. Kinderen, waar kies ik voor? Toolkit Kinderen, waar kies ik voor? Mijn kind wil een kind Informatiefolder voor ouders van mensen met een verstandelijke beperking en een kinderwens 2 Vraag een willekeurige persoon wat voor hem belangrijk

Nadere informatie

Morele Ontwikkeling van Jongeren. Hanze Jeugdlezing 2012

Morele Ontwikkeling van Jongeren. Hanze Jeugdlezing 2012 Morele Ontwikkeling van Jongeren Hanze Jeugdlezing 2012 Wiel Veugelers Universiteit voor Humanistiek Universiteit van Amsterdam Opbouw verhaal Wat is morele ontwikkeling? Wat leert onderzoek over morele

Nadere informatie

2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden

2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden 2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden Opmerking:dit procesdoel zal normaal gezien bij elke les terugkomen. Het belang ervan is dat leerlingen beseffen dat heel veel keuzes in het leven waardegeladen

Nadere informatie

Deel 1 Opvoedingsproject

Deel 1 Opvoedingsproject Deel 1 Opvoedingsproject 1 Beste ouders, Welkom aan onze school. U kiest onze school voor het onderwijs en de opvoeding van uw kind. Wij zijn blij en dankbaar voor het vertrouwen in onze school. De directie

Nadere informatie

Adolescentiepsychologie

Adolescentiepsychologie Adolescentiepsychologie B I J E E N K O M S T 6 M O R E L E O N T W I K K E L I N G Redmar Oosterkamp ML00327 r.oosterkamp@hr.nl Doel vandaag D E S T U D E N T K A N : D E T H E O R I E VA N K O H L B

Nadere informatie

Eindexamen Filosofie havo I

Eindexamen Filosofie havo I Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan

Nadere informatie

Van gedragsregulering naar opvoeding

Van gedragsregulering naar opvoeding Van gedragsregulering naar opvoeding Over het voorkomen en aanpakken van ongewenst gedrag Gebruikelijke benadering van gedragsproblemen: een kindgerichte blik (factoren in het kind) Leidt tot classificatie

Nadere informatie

De Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt

De Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt Positionering De Klankhof en t Kofschip, Etten-Leur Kernwoorden: Je mag er zijn Vertrouwen Positief kijken naar jezelf en anderen Meervoudige intelligentie Samen de merkbelofte van De Klankhof t Kofschip:

Nadere informatie

De Vreedzame School. Sociale competentie en actief burgerschap in het basisonderwijs

De Vreedzame School. Sociale competentie en actief burgerschap in het basisonderwijs De Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap in het basisonderwijs Aanleidingen voor het ontstaan van De Vreedzame School (1999) toenemende gedragsproblematiek in scholen grensoverschrijdend

Nadere informatie

GIBO HEIDE. pedagogisch project

GIBO HEIDE. pedagogisch project GIBO HEIDE pedagogisch project gemeenteraadsbesluit van 26 mei 2015 Het pedagogisch project is de vertaling van de visie van directie en leerkrachten die betrekking heeft op alle aspecten van het onderwijs

Nadere informatie

Moet mijn kind nog luisteren?

Moet mijn kind nog luisteren? Moet mijn kind nog luisteren? Grenzen stellen in de opvoeding Mauri Met dank aan M. Wysmans Schoolreglement uit 1848 Kaartspelen in de klas Vloeken Alcohol drinken op school Liegen Meisjes spelen met jongens

Nadere informatie

Samenvatting. (Summary in Dutch)

Samenvatting. (Summary in Dutch) (Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

Nieuwe Autoriteit Children s Zone Kiel

Nieuwe Autoriteit Children s Zone Kiel Nieuwe Autoriteit Children s Zone Kiel Stijn Wielemans 20/03/2017 Inhoud Wie ben ik? Voorstelling Jeugdzorg Emmaus Antwerpen Nieuwe Autoriteit Wie ben ik? Jeugdzorg Emmaus Antwerpen Jeugdzorg Emmaus Antwerpen

Nadere informatie

Sociaal werk en politie: een moeilijke ontmoeting?

Sociaal werk en politie: een moeilijke ontmoeting? Sociaal werk en politie: een moeilijke ontmoeting? ONDERZOEKER: TIJS VAN STEENBERGHE PROMOTOREN: DIDIER REYNAERT, MARLEEN EASTON & RUDI ROOSE Overzicht 1. Inleiding 2. Een (historisch) moeilijke ontmoeting?

Nadere informatie

Werken in Teamverband Vragen voor een groepsgesprek

Werken in Teamverband Vragen voor een groepsgesprek Werken in Teamverband Vragen voor een groepsgesprek Don Boscocollege Hechtel Hieronder vind je een tekst en bijbehorende vragen waarmee de gangmakers in Hechtel een gesprek op gang willen brengen in verschillende

Nadere informatie

Informele en sociale steun bij de opvoeding in Vlaanderen. Modellen van ontmoetingsplaatsen voor jonge kinderen en hun ouders.

Informele en sociale steun bij de opvoeding in Vlaanderen. Modellen van ontmoetingsplaatsen voor jonge kinderen en hun ouders. Informele en sociale steun bij de opvoeding in Vlaanderen. Modellen van ontmoetingsplaatsen voor jonge kinderen en hun ouders. Benedikte Van den Bruel en Sarah Vanden Avenne Inhoud 1. Waarom aandacht naar

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

SKH Zonnelicht. Pedagogisch beleid: liefde, licht, lucht

SKH Zonnelicht. Pedagogisch beleid: liefde, licht, lucht SKH Zonnelicht Pedagogisch beleid: liefde, licht, lucht SKH Zonnelicht biedt opvang voor kinderen van 0-12 jaar in de Openbare Montessorischool op de Gording 123 in Hoorn. SKH Zonnelicht biedt kinderdagopvang

Nadere informatie

Pedagogisch beleid Tussenschoolse opvang

Pedagogisch beleid Tussenschoolse opvang Pedagogisch beleid Tussenschoolse opvang Introductie Introductie Het pedagogisch beleid van de tussenschoolse opvang SKN s Eetclub biedt een kader dat de overblijfkrachten en de coördinatoren tussenschoolse

Nadere informatie

PROCESDOEL 4 VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES

PROCESDOEL 4 VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES PROCESDOEL 4 VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES Bijzondere procesdoelen 4.1 Verantwoordelijkheid tegenover zichzelf 4.2 Eerbied voor de anderen 4.3 Zorg voor de anderen 4.4 Eerbied

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

No time to waste. Kinderen en hun recht op vrije tijd

No time to waste. Kinderen en hun recht op vrije tijd No time to waste. Kinderen en hun recht op vrije tijd Docentendag Bachelor Pedagogie van het Jonge Kind Bruno Vanobbergen Kinderrechtencommissaris Artikel 31 van het VRK Elk kind heeft recht op rust en

Nadere informatie

ACCEPTATIE AUTONOMIE BESCHERMING BIEDEN COMFORTABEL LEVEN CREATIVITEIT DE KOST WINNEN DOELGERICHTHEID

ACCEPTATIE AUTONOMIE BESCHERMING BIEDEN COMFORTABEL LEVEN CREATIVITEIT DE KOST WINNEN DOELGERICHTHEID ACCEPTATIE geaccepteerd worden zoals ik ben ACCURAATHEID precies zijn in mijn meningen en opvattingen ALLEEN ZIJN tijd en ruimte vinden om alleen te zijn AUTONOMIE zelfstandig en onafhankelijk zijn AVONTUUR

Nadere informatie

Missie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging.

Missie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging. Missie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging. Wij zijn een katholieke school en daarom vinden het belangrijk

Nadere informatie

Schoolveiligheidsplan Versie 1.0

Schoolveiligheidsplan Versie 1.0 Schoolveiligheidsplan Versie 1.0 1. Inleiding In dit schoolveiligheidsplan wordt aan de hand van de visie van Educatis op het gebied van sociale veiligheid gestalte gegeven aan het veiligheidsbeleid op

Nadere informatie

Oplossingsgericht en waarderend coachen.

Oplossingsgericht en waarderend coachen. Oplossingsgericht en waarderend coachen. Coaching is die vorm van professionele begeleiding waarbij de coach als gelijkwaardige partner de cliënt ondersteunt bij het behalen van zelfgekozen doelen. Oplossingsgericht

Nadere informatie

5,9. Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer

5,9. Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari 2011 5,9 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Pluriforme samenleving In Nederland wonen ruim zestien miljoen mensen.

Nadere informatie

PROCESDOEL 5 OEFENING IN ZINGEVEN

PROCESDOEL 5 OEFENING IN ZINGEVEN PROCESDOEL 5 OEFENING IN ZINGEVEN Bijzondere procesdoelen: 5.1 Erkenning van de mens als zingever 5.2 Erkennen dat de mens niet de enige zindrager is 5.3 Exploratie, verkenning en integratie van de betekening

Nadere informatie

Het onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013

Het onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013 Bijlage 7: Het onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013 Visie opleidingen Pedagogiek Hogeschool van Amsterdam Wij dragen als gemeenschap en daarom ieder van ons als individu, gezamenlijk

Nadere informatie

Onderwijssociologie & Diversiteit

Onderwijssociologie & Diversiteit Onderwijssociologie & Diversiteit Hoorcollege 1: inleiding sociologie en burgerschap IVL Leike van der Leun Om deze presentatie te kunnen volgen op je mobiele telefoon, tablet of laptom, ga je naar: www.presentain.com

Nadere informatie

De PLG-bril. De drie capaciteiten

De PLG-bril. De drie capaciteiten De PLG-bril De PLG-bril (Verbiest, 2008) kan als hulpmiddel gebruikt worden om na te gaan in hoeverre de leerprocessen op verschillende niveaus met elkaar verbonden zijn en verbonden zijn aan de koers.

Nadere informatie

Wacht maar tot ik groot ben!

Wacht maar tot ik groot ben! www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen

Nadere informatie

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt: Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan

Nadere informatie

Inge Glazemakers. Overzicht. Hoop en verwachting. Ouderschap en opvoeding

Inge Glazemakers. Overzicht. Hoop en verwachting. Ouderschap en opvoeding Overzicht Inge Glazemakers Onze hoop en verwachtingen Opvoeden bij kinderen met metabole aandoening: een extra uitdaging Gedrag van kinderen: wat opvoeden soms moeilijk maakt Wat is positief opvoeden?

Nadere informatie

1 Aanbevolen artikel

1 Aanbevolen artikel Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht

Nadere informatie

Visie Missie. De missie van onze stichting is de volgende: wie je morgen bent creëer je vandaag met de som van gisteren

Visie Missie. De missie van onze stichting is de volgende: wie je morgen bent creëer je vandaag met de som van gisteren Visie Missie De Jan Ligthartscholen van de Jan Ligthartgroep Tilburg hebben een duidelijk doel voor ogen: het onderwijs dusdanig inrichten dat het de basis vormt van het levenslang leren dat een mens doet.

Nadere informatie

Sociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur

Sociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur Sociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur Begrippen: -Cultuur -Cultureel relativisme -Cultuur patroon -Cultural lag -Culturele uitrusting -Subcultuur -Contracultuur Definitie Cultuur Samenhangend geheel van

Nadere informatie

BIJLAGE 3 DE LEERPLANNEN EN RELATIONELE EN

BIJLAGE 3 DE LEERPLANNEN EN RELATIONELE EN BIJLAGE 3 DE LEERPLANNEN EN RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING In deze bijlage maken we de vergelijking tussen de Ontwikkelingsdoelen uit het Ontwikkelingsplan van de katholieke kleuterschool en de doelen

Nadere informatie

Infant Mental Health

Infant Mental Health Infant Mental Health WAIMH Vlaanderen wants you! WAIMH Vlaanderen VZW Draagvlak uitbouwen voor IMH professionals 16 november 2017 20u Antwerpen www.waimh-vlaanderen.be Ik zie u graag Motherhood constellation

Nadere informatie

2 Training of therapie/hulpverlening?

2 Training of therapie/hulpverlening? Bewustwording wordt de sleutel voor veranderen Peter is een zeer opvallende leerling die voortdurend conflicten heeft met medeleerlingen en de schoolleiding. Bij een leerlingbespreking wordt opgemerkt

Nadere informatie

Interculturele jeugd en opvoedhulp

Interculturele jeugd en opvoedhulp Interculturele jeugd en opvoedhulp Op zoek naar vertrouwen en doeltreffendheid Presentatie TriviumLindenhof 9/2012 1 Ary Scheffer. Mignon verlangend naar haar vaderland 1836 2 Cijfertjes Bij TriviumLindenhof

Nadere informatie

INSCHATTING VAN RELATIECONFLICTEN 1

INSCHATTING VAN RELATIECONFLICTEN 1 INSCHATTING VAN RELATIECONFLICTEN 1 Doel Doel is om bij de start van relatiebegeleiding deze vragenlijst af te nemen om een zicht te krijgen over waar de conflicten zitten maar ook om partnergeweld te

Nadere informatie

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding

Nadere informatie

Het leven leren. De theorie en visie achter het levo lesmateriaal

Het leven leren. De theorie en visie achter het levo lesmateriaal Het leven leren De theorie en visie achter het levo lesmateriaal Waar gaat kaderdocument Het leven leren (2003) over? De levensbeschouwelijke ontwikkeling èn beroepsethische vorming van onderwijsdeelnemers

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan kort

Pedagogisch beleidsplan kort Pedagogisch beleidsplan kort Auteur: Ingeborg van der Zanden Bartels Datum: 8 januari 2017 Plaats: Kerkdriel Versie: 0.5 Pedagogisch beleidsplan KDV VillaDriel 8 januari 2017 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding...

Nadere informatie

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest

Nadere informatie