maak je eigen cosmetica procestechniek Praktijkopdracht voor vmbo, leerjaar: 3/en 4 Vul hier je gegevens in Naam Klas Datum

Transcriptie

1 procestechniek maak je eigen cosmetica Praktijkopdracht voor vmbo, leerjaar: 3/en 4 Vul hier je gegevens in Naam Klas Datum

2 I. Inleiding Je hebt vast vanmorgen cosmetische middelen gebruikt, ook de jongens! Niet alleen mascara, oogschaduw en lippenstift zijn cosmetische middelen maar ook zeep, tandpasta en gel behoren daartoe. Ze worden allemaal gemaakt in de sector chemie van de procesindustrie. In de procesindustrie bestaat de productie uit verschillende handelingen en bewerkingen (processen). Die processen beïnvloeden elkaar ook weer. In de sector chemie van de procesindustrie gaat het dan vooral om scheikundige (chemische) en natuurkundige processen. Er werken laboranten, procesoperators en productontwikkelaars. De laboranten onderzoeken in het laboratorium voortdurend de samenstelling van allerlei stoffen en producten. Die moet van constante kwaliteit zijn. De procesoperators zijn verantwoordelijk voor de voortgang van de processen in de fabriek. Omdat veel fabrieken in de sector chemie dag en nacht draaien, werken procesoperators vaak in ploegendienst. Productontwikkelaars zijn steeds bezig met het verbeteren van bestaande producten en het ontwikkelen van nieuwe producten. Opdracht Doe onderzoek naar de chemie-sector. Word productontwikkelaar en maak een (vernieuwd) cosmetisch product. Waar moet de opdracht aan voldoen? Je zoekt in je eigen omgeving naar producten, die afkomstig zijn van de chemische industrie. Je probeert te achterhalen waar die vandaan komen. Je zoekt informatie over die fabrieken en over de fabricage van die producten. Daardoor krijg je een beter beeld van de chemie-sector in de procesindustrie. Je ontwikkelt een (vernieuwd) cosmetisch product. Je kunt daarbij kiezen uit: gel, zeep en tandpasta. Bij het ontwikkelen let je op de gegevens die bekend zijn uit consumentenonderzoek. Zo kun je een cosmetisch product maken dat aansluit bij de behoeften van consumenten. Je bedenkt argumenten die duidelijk maken waarom mensen jullie product moeten kopen. Producten worden verkocht met argumenten. Je hoort ze bijvoorbeeld in televisiereclames: Nu nóg beter! Want Vernieuwd! Nu met nóg meer! In een bedrijf zullen productontwikkelaars zulke argumenten doorgeven aan de mensen van een reclamebureau. Die weten dan wat ze in de reclames over het nieuwe product moeten benadrukken. Jullie gaan straks verkoopargumenten voor jullie product bedenken. Die ga je aan een andere leerling overdragen. Die leerling gaat jullie product vervolgens aan de klas presenteren. De opdracht wordt in groepjes van ongeveer 3 deelnemers uitgevoerd. Je hebt 4 lessen (van 4 uur) de tijd om deze opdracht uit te voeren. 1

3 De lessen zijn verdeeld in de stappen: les 1. I. Inleiding Wat houdt de opdracht in? Wat heb je geleerd na het voltooien van deze opdracht? II. Onderzoeken Je doet onderzoek naar cosmeticaproducten en hun bestanddelen. Je zoekt informatie over de beroepen laborant, productontwikkelaar en procesoperator. Je leert meer over scheikundige- en natuurkundige processen. les 2. III. Ontwikkelen Je brainstormt over het cosmetisch product dat jullie gaan ontwikkelen. Je bepaalt en berekent de hoeveelheden van de ingrediënten, die jullie daarvoor nodig hebben. Je doet proefjes om vast te stellen welk effect toevoegingen hebben. les 3. IV. Maken, Testen en aanpassen Aan de hand van een recept maak je een cosmetisch product. Dat product test je en verbeter je zo nodig. les 4. V. Overdragen en Presenteren Je draagt de kenmerken van jullie product over aan een ander, die het product zal gaan presenteren. Wat heb je geleerd na deze opdracht? - Je hebt meer inzicht gekregen in de producten en processen van de sector chemie in de procesindustrie. - Je hebt zelf een cosmeticaproduct ontwikkeld, gemaakt en getest. - Je bent meer te weten gekomen over de werkzaamheden van een productontwikkelaar, procesoperator en laborant. - Je hebt bij het ontwikkelen van jullie product samengewerkt in een team. Jullie hebben de verkoopargumenten van jullie product aan een ander overgedragen. - Je hebt een presentatie van een nieuw cosmetisch product gegeven. - Het hebt lesstof uit de vakken scheikunde, wiskunde, natuurkunde, IT en LOB/PSO toegepast. 2

4 II. Onderzoeken Wat heb je nodig voor deze les: - computer met internet - pen en papier Onderzoeken We gebruiken allemaal dagelijks consumentenproducten uit de procesindustrie. Verzamel thuis 5 producten, die je gebruikt. Ga na waar ze gemaakt worden en wat de bestanddelen zijn. Verklaren en combineren Je bent wellicht bestanddelen tegengekomen als: Sorbitol, Glycerol, PEG en Sodium. In de procesindustrie worden deze stoffen gebruikt voor hun specifieke eigenschappen (stofeigenschappen). Stofeigenschappen kunnen bijvoorbeeld zijn: kleur, geur en smaak. Maar ook oplosbaarheid, vloeibaarheid (viscositeit). Sommige stoffen hebben meerdere van deze eigenschappen. Deze stoffen worden gebruikt om de eigenschappen van producten te verbeteren. Ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat producten als douchecrème, tandpasta of haargel de juiste kleur, geur en smeerbaarheid krijgen. - Plaats zelf de juiste stof-(eigenschap) bij het product en leg uit waarom je denkt dat het in het product verwerkt zit. product merk fabrikant bestanddelen stof stofeigenschap tandpasta zeep haargel Glycerol (Glycerine) Is een soort vet en stoot dus water af PEG (Polyethyleen glycol) Sodium (natrium) Parabeen Sorbitol Trekt water aan, bindt zich aan water Stoffen met de naam sodium zijn meestal zouten Is een conserveringsmiddel, vergroot de houdbaarheid Is een zoete smaakstof / suikervervanger 3

5 Bekijken en doen Bekijk de filmpjes op Kijk bij: Interactief, Video s, klik op de menubutton links, selecteer: MBO en vervolgens Procesoperator Chemie en Laborant Chemie. Wat ben je te weten gekomen over hun werkzaamheden? Vul dat hieronder in. Procesoperator Welke processen vinden er plaats op haar werk? Welke werkzaamheden verricht zij op haar controleronde? Wat vindt ze leuk aan haar werk? Laborant Wat voor onderzoek doet hij? Wie zijn de klanten van dit bedrijf? Wat ontwikkelt hij? Wat vindt hij leuk aan z n werk? Kijk ook eens op de werkzaamheden van de productontwikkelaar Processen In het filmpje van de procesoperator wordt gesproken over een reactiegedeelte, een destillatiegedeelte en een opslaggedeelte van de fabriek. Bij het reactiegedeelte van de fabriek vinden chemische (scheikundige) reacties plaats. In de destillatieafdeling vinden fysische bewerkingen plaats. Weet jij wat de verschillen bij deze processen zijn? Lees de volgende stellingen en zet een vinkje bij de juiste stelling. Stelling juist juist Scheikundige reactie de moleculen veranderen van de moleculen blijven onveranderd samenstelling Fysische bewerking de moleculen veranderen van de moleculen blijven onveranderd samenstelling Destillatie processen is bedoeld om stoffen vloeibaar te is bedoeld om stoffen te scheiden maken Eindproduct het product wat een fabriek gemaakt heeft aan het einde van alle processen het product dat voor de consumenten in de winkel ligt Halffabricaat een product halverwege het productieproces een grondstof waarmee een eindproduct wordt gemaakt 4

6 III. Ontwikkelen Wat heb je nodig voor deze les: - grote vellen papier en kleurstiften - rekenmachine Je hebt ontdekt dat alledaagse producten worden gemaakt in de procesindustrie. Deze consumentenproducten worden regelmatig verder ontwikkeld of aangepast. Dat gebeurt om de concurrentie vóór te blijven en ook om te kunnen voldoen aan de vraag van de consumenten. Je ziet daarom vaak reclames waarin verteld wordt dat een product verbeterd is. Dat verbeteren van producten, is het werk van een productontwikkelaar in de procesindustrie. Jullie gaan een recept voor een eigen product ontwikkelen en dat product vervolgens maken. Houd daarbij goed rekening met wat de consument wil. Bedenk wat jij aan nieuwe ontwikkelingen wilt aanbieden. Brainstormen Onderzoekers hebben aan mensen gevraagd waar ze op letten als ze tandpasta, gel en zeep kopen. De mensen konden reageren op begrippen die genoemd werden. Welke productkenmerken vinden ze belangrijk? Uit dat marktonderzoek kwam naar voren dat de mensen vooral letten op kenmerken als fris, natuurlijk, in de mode, duurzaam en veilig en iets nieuws. Kies één van de producten tandpasta, gel of zeep. Hoe zou dat product verder ontwikkeld kunnen worden? Ga daarover met elkaar in je groepje brainstormen. Probeer elkaar op ideeën te brengen. Noteer in het schema hieronder een aantal ideeën die aansluiten bij dingen die de consumenten in het onderzoek genoemd hebben. Consumentenvraag: Het product moet fris zijn. Ontwikkel-ideeën De kleur moet natuurlijk zijn. Het moet aansluiten bij wat op dit moment mode is. Het product moet duurzaam en veilig zijn. Het product moet iets nieuws te bieden hebben. 5

7 Besluiten In het volgende hoofdstuk (IV. Maken) staat het basisrecept om jouw product (tandpasta, gel of zeep) te maken. Daar staan de ingrediënten, de benodigdheden en alle bewerkingen die nodig zijn, vermeld. Lees dat recept zorgvuldig. Probeer dan extra bewerkingen en ingrediënten te bedenken die jullie product nog verder zouden kunnen verbeteren. Denk daarbij weer aan de kenmerken fris, natuurlijk, in de mode, duurzaam en veilig en iets nieuws. Noteer jullie ideeën in het schema hieronder. Producteisen Ingrediënten Bewerkingen anders Fris Natuurlijk (kleur) Huidige mode Duurzaam en veilig Nieuw Proefjes Om te bepalen of je nieuwe recept het gewenste effect bereikt ga je straks een aantal proefexemplaren maken. Doe dit in water om het effect goed te kunnen bepalen (water is n.l. een vrij neutrale basis, waardoor je het effect van een toevoeging goed kan zien). Bedenk bijvoorbeeld één proefje gericht op de kleur, één gericht op de frisheid, enzovoort. Leg bij ieder proefje precies vast in welk opzicht je van het basisrecept gaat afwijken. Ga je afwijkende ingrediënten gebruiken? Ga je afwijkende bewerkingen toepassen? Bedenk minstens drie van zulke proefjes. Noteer alles goed! Test 1 Test 2 Test

8 IV. Maken Wat heb je nodig voor deze les: - de ingrediënten en materialen - eventueel PBM (persoonlijke beschermingsmiddelen) bij het maken. Uitvoeren Zo gaat het in de fabriek: de productontwikkelaars hebben een recept ontwikkeld voor een nieuw product. De laboranten testen dat recept zorgvuldig. De machines worden opnieuw ingesteld. Als de productie eenmaal in gang is gezet, is het de taak van de procesoperators om het fabricageproces bewaken. Jullie gaan nu ook echt beginnen. Hieronder staan de drie basisrecepten voor het maken van zeep, tandpasta en gel. Voer uit wat je de vorige keer bedacht en genoteerd hebt. Let op dat je de instructies precies opvolgt, zeker wat veiligheid betreft! Zeep maken ingrediënten benodigdheden bewerkingen 500 gram olijfolie -thermometer, Trek handschoenen aan en zet een veilgheidsbril op. 64 gram Natriumhydroxide (gootsteen- -pan, dig af. -weegschaal, Meet het water af in de mengbeker en weeg de NaOH zorgvulontstopper) -staafmixer, Voeg, gelijkmatig roerende, de NaOH aan het water toe. -glazen mengbeker, 178 gram water Laat de Natronloog afkoelen tot C. -mal met Weeg de olie af in de pan. Verwarm die tot ± C. bakpapier, Voeg de Natronloog voorzichtig toe aan de olie. -handschoenen Meng het geheel ± 15 minuten met de staafmixer. en veiligheidsbril Voeg eventuele geur- en kleurstoffen toe en giet het mengel in de mal. Na een aantal dagen kun je de zeep uit de mal snijden. Tandpasta maken ingrediënten benodigdheden bewerkingen 15 ml. glycerol -2 maatcilinders -2 mengbekers Meet in de maatcilinder 15 ml glycerol af en doe dit in de mengbeker. 25 ml. water -2 roerspatels Voeg een halfafgestreken theelepel Kukident toe. 4 druppels pepermuntolie - plastic theelepeltjes Meet 25 ml water af en voeg dat aan het mengsel toe. - injectiespuit ½ theelepel sacharine - etiketten Voeg 4 druppels pepermuntolie en ½ theelepel sacharine - 4 lege tubes toe. Meet 3 ml vloeibare zeep af en voeg dat toe, Roer het 3 ml. vloeibare zeep geheel goed. Voeg 5 theelepels krijt toe. Blijf roeren tot een gladde pasta ontstaat. 5 theelepels fijngemalen krijt theelepel Kukident Doe de tandpasta met de injectiespuit in de tube. Knijp de achterzijde van de tube dicht en vouw die twee keer om. 7

9 Gel maken ingrediënten benodigdheden bewerkingen 2 velletjes gelatine -pipet, Trek handschoenen aan en zet de veilgheidsbril op. 4 druppels heliozimt -weegschaal, Meet 500 ml. water af en verwarm het in de pan tot het K -pan, lauwwarm is. (conserveringsmiddel) -plastic bakje, -maatbeker, Meet 100 ml. af in de maatbeker en doe dit in het plastic bakje. (afsluitbaar) 15 druppels LV 14 -roerspatel Druppel met de pipet 4 druppels heliozomt K, (oplosverbeteraar) -handschoenen 5 druppels parfumolie, Water en veiligheidsbril en 15 druppels LV 14 in het bakje. 1 maatlepel PN 73 (gelvormer) Parfumolie en glitters Voeg 1 maatlepel gelvormer PN 73 toe. Sluit het bakje met de deksel goed af en schud het geheel totdat een gelachtige massa ontstaat. Testen Je hebt vooraf bepaald welk effecten je wilde bereiken met de nieuwe recepten. Voer de testen uit die je had voorbereid. Beoordeel de proefexemplaren. Noteer de resultaten. Welke aanpassingen zou je achteraf nog willen doen? Komt er uit de testen een sterk punt naar voren dat erg goed gelukt is? Onthoud dit punt om door te geven aan degene, die straks jullie product zal presenteren. Wat zou verbeterd kunnen worden aan jullie product? Wat zijn de sterke punten aan jullie product? 8

10 V. Overdragen en Presenteren Wat heb je nodig voor deze les: - pen en papier - computer met internet Overdragen De procesoperator werkt vaak in ploegendienst. Hij of zij moet daarom z n werk overdragen aan de operator van de volgende ploeg. Bij dat overdragen gaat het om de belangrijkste punten. Die moeten kernachtig worden samengevat. Jullie gaan ook belangrijke punten overdragen. Nu gaat het erom de belangrijkste kenmerken van jullie product over te dragen aan een lid van een ander groepje. Die gaat straks jullie product presenteren. Hij of zij is niet bij jullie ontwikkelproces aanwezig geweest en zal dus niet zomaar weten wat belangrijk is om te vertellen. Spreek met elkaar af welke punten je wilt overdragen. Wat is bijzonder aan dit nieuwe product? Is er sprake van een USP (een Unique Selling Point, zoals: de enige tandpasta met. ) Hoe hebben jullie ingespeeld op de wensen van de consumenten? Is er een doelgroep die jullie vooral willen aanspreken? Wat is bijzonder aan het nieuwe product? (USP = unique selling point) Hoe hebben jullie aan de klantvraag voldaan? Welk onderdeel/thema moet voorop staan in de presentatie. Welke doelgroep willen jullie vooral aanspreken? Presenteren Geef een presentatie aan de klas van het product van de ander groep. Evalueren Bespreek de werkzaamheden van de afgelopen lessen en de presentatie. Laat andere meekijken! Zet je proefje op Facebook of de Hyvespagina van Bij de pagina over deze site vind je een link naar Facebook of Hyves. De smaak te pakken om proefen en experimenten te doen? Op deze site staan nog veel meer proefjes en kijk dan ook eens op:

11 In deze serie verschenen ook: Wil je meer weten over de procestechniek of ben je geïnteresseerd in informatie over opleidingen, beroepen, bedrijven bij jouw in de buurt? Kijk dan eens op: procestechniek een speculaaskoek maken Praktijkopdracht voor vmbo, basis en kader leerjaar: 1 Wanneer je klaar bent met de opdrachten kan je de resultaten naar je docent verzenden door op de onderstaande knop te drukken! procestechniek De lekkerste chocolademelk Praktijkopdracht voor vmbo, kader leerjaar: 1 Bouw je eigen fabriek procestechniek Colofon: Deze uitgave is gemaakt in opdracht van: R.A.P. Noord-Holland, ten behoeve van de VMBO scholen in Noord-Holland en is tot stand gekomen met steun van het Praktijkopdracht voor vmbo, leerjaar: 2/en 3 Met dank aan docenten van: Compaen VMBO Saenredam College Trias VMBO Triade VMBO Regio College Zaandam Speel ook eens de App POPERATOR. Leer meer over processen, beroepen en bedrijven. Voor deze opdracht is een docentenhandleiding beschikbaar Je kunt het gratis downloaden in de Appstore voor Apple of Playstore voor Android Productie, vormgeving: Mark Kamoen projecten & advies, 2012 Redactie: Paul Stapel Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd zonder toestemming van POPERATOR swaen projecten & advies Digitale versie Juni 2013 Dit is een product van: projecten & advies, 2013