1 Inleiding. 1.1 Adviesaanvraag
|
|
- Joachim Jan Koster
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Inleiding 1.1 Adviesaanvraag De economische machtsverhoudingen verschuiven sterker dan we tot voor kort in het Westen konden voorzien, zo stelt minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie in de adviesaanvraag over dit onderwerp van 13 mei Opkomende economieën in Azië en Latijns-Amerika ontwikkelen zich in hoog tempo als de nieuwe dynamische centra in de wereldeconomie. Hun aandeel in de wereldomspannende productie- en handelsketens groeit sterk. De hoge economische groei buiten het OESO-gebied is in beginsel positief voor het Nederlandse bedrijfsleven. Maar dit vergroot de uitdaging om adequaat op de veranderende wereldhandelsen investeringspatronen in te spelen, aldus de adviesaanvraag. De adviesaanvraag geeft aan dat het SER-advies Duurzame globalisering uit 2008 nog steeds relevant is, maar door de sindsdien gewijzigde context om een actualisering en nieuwe accenten vraagt 2. Het gaat hierbij volgens het kabinet onder meer om minder publieke middelen voor de kennisinvesteringsagenda, scherpere groeiverschillen tussen de OESO-landen en opkomende economieën, en de gevolgen van de veranderende internationale verhoudingen voor de economic governance. De vele vragen uit de adviesaanvraag zijn grofweg in drie thema s te groeperen: Versterking van het Nederlandse vestigingsklimaat en de acquisitie van buitenlandse investeringen, onder meer gelet op een toenemend belang van opkomende economieën als bron van buitenlandse investeringen, inclusief overnames. Veranderend internationale speelveld en de belangenbehartiging van het bedrijfsleven, vooral waar het gaat om Nederlandse bedrijven die actief willen zijn in opkomende economieën. Nederlandse inzet bij de vormgeving van een communautaire handelspolitieke strategie die leidt tot meer markttoegang voor het Nederlandse bedrijfsleven in opkomende economieën. In vervolg op het bovengenoemde globaliseringsadvies bevat de adviesaanvraag ook het verzoek om de SER-visie op de verdelingseffecten van de internationalisering van de Nederlandse economie op inkomens en werkgelegenheid te actualiseren. Dit biedt de mogelijkheid om de recente ontwikkelingen, met name beïnvloed door 1 Zie bijlage 1 voor de adviesaanvraag. 2 SER (2008) Advies Duurzame globalisering: een wereld te winnen. 29
2 de financieel-economische crisis, en nieuwe inzichten op het terrein van globalisering in kaart te brengen en op basis van de adviesvragen van beleidsmatige reacties te voorzien. Ook de analyse van de effecten van globalisering op de inkomensverschillen tussen landen, zoals die gemaakt is in het globaliseringsadvies, wordt geactualiseerd. Daarmee komen de verschuivende economische (machts)verhoudingen scherper in beeld. Het advies is voorbereid door de ad-hoccommissie Verschuivende Economische Machtsverhoudingen 3. Het advies is vastgesteld in de openbare raadsvergadering van 15 juni Het verslag van deze vergadering is te raadplegen op de website van de raad: Achtergrond Internationale context sterk in verandering Dit advies beoogt tegen de achtergrond van verschuivende economische machtsverhouding een bijdrage te leveren aan de brede beleidsagenda die zicht geeft op een eerlijke en duurzame vorm van globalisering. De adviesvragen zijn hierbij leidend. Daarbij is van belang dat een grotere verwevenheid van de nationale economieën weliswaar tot een andere verdeling van de opbrengsten kan leiden een verschuiving in de richting van de opkomende economieën maar dat economische groei ervoor kan zorgen dat hier geen sprake hoeft te zijn van een zero-sum game, waarbij toegenomen welvaart van de een ten koste gaat van de welvaart van een ander. Integendeel, ook de Nederlandse bevolking kan profiteren van welvaartsgroei elders. Bepalend hierbij zijn de voorwaarden waaronder die groei tot stand komt. Uiteindelijk gaat het om een betere balans tussen de economische, sociale en ecologische belangen van de huidige en toekomstige generaties. Bij de mondiale machtsverdeling is daarentegen wel sprake van een zero-sum game. Toenemende macht van het ene land gaat ten koste van de macht van een of meerdere andere landen. Door de opkomst van landen als China en India is de dominantie van de westerse landen afgenomen en zijn de machtsverhoudingen in oostelijke richting verschoven. Deze eeuw is een multipolaire wereld ontstaan met meerdere invloedrijke landen en regio s. Het doel moet zijn om in dit veranderende krachtenveld te komen tot een bevredigend evenwicht dat voorwaarden schept voor een grotere mondiale maatschappelijke welvaart en dat daarmee bijdraagt aan een proces in de richting van duurzame globalisering. 3 Zie bijlage 3 voor de samenstelling van deze commissie. 30
3 INLEIDING Het gaat niet alleen om de verschuiving in de economische machtsverhoudingen, maar ook om de verschuiving in opvattingen over de relatie tussen overheid en markt. Die relatie ligt in BRIC(S)-landen 4 als China en Rusland wezenlijk anders dan in het Westen. Door de grote overheidsinvloed op veel (staats)ondernemingen spelen in laatstgenoemde landen naast bedrijfseconomische motieven ook geopolitieke overwegingen in het internationale handelsverkeer vaak een belangrijke rol. De relatie tussen overheid en markt verschuift ook vanwege de herregulering van de financiële markten. De behoefte aan internationaal toezicht moet leiden tot heldere en handhaafbare spelregels die de handelingsruimte van de betrokken ondernemingen en overheden inkadert. Ten slotte zijn de overheidsuitgaven in de westerse wereld de afgelopen jaren relatief fors gegroeid vanwege het opvangen van de economische en financiële crisis via stimuleringsmaatregelen, garantiebepalingen en het laten werken van de automatische stabilisatoren. Ook dit werkt door in de relatie tussen overheden en de markt. Naar een eerlijke, duurzame én veilige globalisering De centrale vraag in het globaliseringsadvies uit 2008 was hoe ervoor te zorgen dat globalisering de welvaart in brede zin ten goede komt. Die vraag is na het uitbrengen van het advies nog dringender geworden vanwege de harde confrontatie met de keerzijde van het globaliseringsproces: grotere risico s en meer onzekerheid. Door de grotere verwevenheid van economieën zijn uitslagen naar boven en beneden groter geworden. Maar ook de richting van de ontwikkelingen is onzeker, zelfs voor nieuwe grootmacht China. Dit land heeft zich inmiddels ontwikkeld tot de tweede economie van de wereld en lijkt de Verenigde Staten in de toekomst te gaan passeren; volgens het IMF zou dat zelfs al in 2016 het geval kunnen zijn. Tegelijkertijd wordt ook China in toenemende mate afhankelijk van de buitenwereld ; bovendien wordt het land binnenslands geconfronteerd met zowel grote economische onevenwichtigheden als sociale spanningen. Kortom, recente ontwikkelingen zijn zeker niet zomaar naar de toekomst door te trekken. Het globaliseringsadvies constateerde dat de gebeurtenissen op de Amerikaanse hypotheekmarkt mondiale consequenties zou kunnen hebben 5 ; maar dat deze consequenties vervolgens zo ernstig zouden kunnen zijn, was op dat moment nog niet te voorzien. De bankencrisis is een schuldencrisis geworden die vervolgens is uitgemond in een eurocrisis. De verwevenheid van de financiële markten en de lacunes in het toezicht de global governance gap op dit terrein bleken veel groter dan 4 BRIC-landen staat voor: Brazilië, Rusland, India en China. BRICS-landen staat voor dezelfde landen met Zuid-Afrika erbij. 5 SER (2008) Advies Duurzame globalisering: een wereld te winnen, p
4 gedacht. Het tekent de mondiale verwevenheid en de verschuiving in de economische verhoudingen dat ook de BRICS-landen er baat bij hebben om de financiële markten weer te normaliseren en dat zij aangeven onder bepaalde voorwaarden mee te willen werken aan stabilisatiemaatregelen. Het globaliseringsadvies constateerde ook dat globalisering weliswaar ruimte laat voor eigen beleid, maar dat de beleidseffecten ook sterker doorwerken bij een grotere mate van integratie 6. De gebeurtenissen na 2008 versterken deze vaststelling. Slecht beleid in combinatie met een gebrekkige beleidscapaciteit en een beperkt aanpassingsvermogen worden door de financiële markten genadeloos afgestraft. Het is dan ook van cruciaal belang te komen tot mechanismen die ervoor zorgen dat vormen van besmettingsgevaar, zoals nu in de financiële sector en in euroschuldenlanden aan de orde is, zo goed mogelijk worden afgedekt. In dat verband kan worden gesproken van veilige globalisering 7. Het is de geschetste context van toenemende afhankelijkheid van de Nederlandse economie van internationale ontwikkelingen die bijdraagt aan gevoelens van onzekerheid en onbehagen bij een deel van de Nederlandse bevolking. Dit kan leiden tot het gevoel de grip op het eigen leven te verliezen. De ongrijpbare ontwikkelingen komen van buiten waarop nationale overheden maar in beperkte mate vat hebben. Zeker in tijden van recessie maken relatief veel mensen zich zorgen over hun werk en inkomensperspectieven. Dit geldt vooral voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Nationale en internationale beleidsagenda De beleidsopgave om te zorgen dat ook bij een verschuiving van het economische zwaartepunt naar opkomende economieën de toekomstige welvaart in brede zin kan worden veiliggesteld, vereist een brede aanpak op meerdere niveaus. Zoals in het globaliseringsadvies is vastgesteld, is er ook bij voortgaande globalisering op nationaal niveau de nodige beleidsruimte, via het nationale beleid, door het mede vormgeven aan EU-beleid en via mondiale gremia. De hieruit voortvloeiende agenda s zijn te breed en te omvattend om in één SER-advies te behandelen. Zij vormen meer een overkoepelend programma voor verschillende SER-adviezen en -projecten. In navolging van het globaliseringsadvies kent het nationale beleid een tweesporenbenadering: het versterken van comparatieve voordelen en het vestigingsklimaat 6 SER (2008) Advies Duurzame globalisering: een wereld te winnen, pp Rinnooy Kan, A.H.G. (2009) Duurzame én veilige globalisering, Rabobank-lezing
5 INLEIDING alsook het vergemakkelijken van aanpassingsprocessen ter vermindering van gevoelens van onzekerheid. Dit laatste vereist volgens de SER herkenbare ankerpunten, die tegemoetkomen aan de zorgen van betrokkenen: burgers hebben behoefte aan adequate vormen van (tijdelijke) inkomensbescherming, jongeren willen goed en toegankelijk onderwijs, werknemers willen hun inzetbaarheid op peil kunnen houden en ondernemers willen een goed en stabiel ondernemingsklimaat. Verankering biedt dan als het ware een vorm van houvast die betrokkenen in staat stelt, in te spelen op veranderingen. Aangezien omstandigheden steeds veranderen, is verankering niet statisch maar dynamisch. De internationale beleidsagenda richt zich op de governance gap: hoe instituties Europees maar ook mondiaal zodanig in te richten en te laten functioneren dat zij zorgen voor een eerlijker, duurzamer én veiliger globaliseringsproces. Nederland is evenals andere lidstaten van de EU elk voor zich te klein om de spelregels voor het globaliseringsproces als zodanig, bijvoorbeeld de internationale handel, te kunnen beïnvloeden en vormgeven. De EU heeft wél het gewicht om daarop flinke invloed uit te oefenen en daarmee de loop van het globaliseringsproces te richten op het duurzaam vergroten van de maatschappelijke welvaart. 1.3 Opbouw van het advies Het advies is als volgt opgebouwd. Allereerst brengt hoofdstuk 2 een aantal recente trends in de wereldeconomie in beeld, inclusief de gevolgen hiervan in Nederland. Voor zover beschikbaar gaat het hierbij vooral om ontwikkelingen na Vervolgens besteedt hoofdstuk 3 aandacht aan de effecten op burgers van het voortgaande globaliseringsproces en andere recente ontwikkelingen. Een deel van de bevolking blijkt het gevoel te hebben hierdoor grip op het eigen leven te verliezen. Hoofdstuk 4 richt zich op het nationale beleid om een aantal van de benoemde beleidsuitdagingen het hoofd te bieden. Hierbij komen ook de adviesvragen over het vestigingsen investeringsbeleid aan bod. Ten slotte staat de internationale dimensie in hoofdstuk 5 centraal. In dit hoofdstuk beschrijft de raad een groot aantal beleidssporen die het kabinet in internationaal verband kan bewandelen om invulling te geven aan het streven naar duurzame globalisering in een multipolaire wereld. 33
2018D19763 LIJST VAN VRAGEN
2018D19763 LIJST VAN VRAGEN De vaste commissie voor Financiën, heeft over de brief van de Minister van Financiën van 16 februari 2018 met zijn toelichting op de opbouw van het Nederlandse handelsoverschot
Nadere informatieHoofdpunten SER-advies TTIP
Hoofdpunten SER-advies TTIP april 2016 1 / 6 Adviesaanvraag Minister Ploumen (Buitenlandse handel) heeft de SER advies gevraagd over het waarborgen van arbeidsnormen in het handels- en investeringsverdrag
Nadere informatieNederland en de crisis. Kees van Paridon
Nederland en de crisis Kees van Paridon Overzicht Vergelijking met crisis jaren 30 Belangrijkste oorzaken crisis nu Beleidsreacties en gevolgen Toekomstperspectief Ontwikkeling economische groei 4 2 0-2
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieVisiedocument Neutralis. Visiedocument Neutralis 2013-06- 07
Visiedocument Neutralis 1 Inhoudsopgave: 1. Doel Visiedocument.... 3 2. Ontwikkelingen in de wereldeconomie... 4 3. Ontwikkelingen in de Nederlandse economie. 6 4. Ontwikkelingen binnen de financiële branche
Nadere informatieTot slot. Aanbevelingen. Inleiding. Naar een lerende economie Investeren in het verdienvermogen van Nederland synopsis van WRR - rapport 90
Hoe ziet dat er on de praktijk uit? (per sector / organisatie / afdeling / functie) Natuurlijke hulpbronnen en mensen zullen schaars zijn en de beschikbaarheid van kapitaal is niet te voorspellen. Met
Nadere informatie2 Bouwstenen uit eerdere SER-advisering
BOUWSTENEN UIT EERDERE SER-ADVISERING 2 Bouwstenen uit eerdere SER-advisering 2.1 Doel van dit hoofdstuk Dit hoofdstuk geeft het vertrekpunt aan van de SER bij de analyse en beoordeling van TTIP. De SER
Nadere informatieBuitenlandse handel. Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010.
Buitenlandse handel Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010. Link naar editie 2008/2009 van de Europese Schoolagenda: www.ec.europa.eu/consumers/empowerment/cons_education_en.htm#diary
Nadere informatieDe wereld van overmorgen
De wereld van overmorgen Nederland en de wereld over 10 jaar Hans Stegeman 27 januari 2016 2 Agenda Niet te voorspellen Vijf megatrends in de wereld Het Nederland van overmorgen: van handelsland naar kennisland?
Nadere informatieVoorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's
IP/11/565 Brussel, 13 mei 2011 Voorjaarsprognoses 2011-2012: Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's Het geleidelijke herstel van de EU-economie zet door, zo blijkt uit de vooruitzichten voor
Nadere informatie3.5 De overlegeconomie
De SER vindt goede medezeggenschap belangrijk. Hierbij treft u paragraaf 3.5 uit het advies Verschuivende Economische Machtsverhoudingen dat de SER in juni 2012 heeft vastgesteld. In deze paragraaf benadrukt
Nadere informatieVerschuivende economische machtsverhoudingen
ADVIES 12/04 Juni 2012 Verschuivende economische machtsverhoudingen SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD ADVIES 12/04 Juni 2012 Verschuivende economische machtsverhoudingen UITGEBRACHT AAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieWAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS?
WAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS? Driekwart van de buitenlandse besluitvormers vindt dat Frankrijk een aantrekkelijke bestemming is voor investeringen (74%, toename van
Nadere informatieDe economische omgeving. Een cruciaal jaar voor Nederland en Europa
De economische omgeving Een cruciaal jaar voor Nederland en Europa Inhoud Wereldeconomie Traag herstel Verengde Staten Europa Nederland Ook 2017 een conjunctureel goed jaar Ons land staat er heel goed
Nadere informatieHet waren weekjes weer wel: 38 en 39
aug. okt. dec. feb. april juni aug. aug. okt. dec. feb. april juni aug. aug. okt. dec. feb. april juni aug. Het waren weekjes weer wel: 38 en 39. De nieuwe macrocijfers.5..5. -.5 -. -.5 -. -.5 % -.6 -.6.
Nadere informatieAmerika en Europa van bondgenootschap naar partnerschap: een uitdaging voor Nederland
Jan Rood Amerika en Europa van bondgenootschap naar partnerschap: een uitdaging voor Nederland Dat de internationale machtsverhoudingen een ingrijpende verandering ondergaan, mag onderhand voldoende bekend
Nadere informatieVoorjaarsprognose : naar een licht herstel
EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Voorjaarsprognose 2012-13: naar een licht herstel Brussel, 11 mei 2012 Na de productiekrimp eind 2011 wordt de EU-economie nu geacht in een milde recessie te verkeren.
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal I Vergaderjaar 2017-2018 CXXV Europees Semester 2018 B BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIEN Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 16 februari
Nadere informatieVisie op Wankel perspectief
Visie op 2014 Wankel perspectief Hans Stegeman, 28 januari 2014 Agenda Nederlandse economie Stabiele stagnatie En elders? Wankel perspectief En waarom anders? Risico s voor de raming En later? Na de zeven
Nadere informatieStatistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012
Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren
Nadere informatieRik Coolsaet Peter Debaere, Goedele De Keersmaeker, Jennnifer Kesteleyn, Dries Lesage, Skander Nasra, Thijs Van de Graaf, Mattias Vermeiren
Rik Coolsaet Peter Debaere, Goedele De Keersmaeker, Jennnifer Kesteleyn, Dries Lesage, Skander Nasra, Thijs Van de Graaf, Mattias Vermeiren Macht en waarden in de wereldpolitiek Actuele vraagstukken in
Nadere informatieInternationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s
Internationale Economie Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Wim Boonstra, 27 november 2014 Basisscenario: Magere groei wereldeconomie, neerwaartse risico s De wereldeconomie
Nadere informatieMacht en waarden in de wereldpolitiek
Rik Coolsaet Macht en waarden in de wereldpolitiek Actuele vraagstukken in de internationale politiek Editie 2006-2007 2 Inhoud Inleiding... Deel 1. De jaren 90: het transitiedecennium 1. Van illusie naar
Nadere informatieDames en heren, Op beide punten ga ik graag in.
Toespraak Jan Franssen, voorzitter Interprovinciaal Overleg, bij het OSO-congres De toekomst in de recreatie en vrijetijdssector in Overveen, 14 oktober 2010 -----------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieThe Netherlands of
The Netherlands of 2040 www.nl2040.nl 1 Tijden veranderen 2 Tijden veranderen 3 Nieuwe CPB scenario studie Vraag Waarmee verdienen we ons brood in 2040? Aanpak Scenario s, geven inzicht in onzekerheid
Nadere informatieSER-jubileum: symposiumreeks
SER-jubileum: symposiumreeks In 2010 bestaat de SER 60 jaar. Ter gelegenheid van dat jubileum organiseren wij een jubileumjaarreeks symposia en een speciaal jubileumcongres. In de symposia komen onderwerpen
Nadere informatieWERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING. bij de VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 7.12.2011 SEC(2011) 1476 definitief WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING bij de VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
Nadere informatiee) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board Niet opgesteld
Fiche 6: Gezamenlijke mededeling EU-Birma/Myanmar 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Gezamenlijke mededeling aan het Europees Parlement en de Raad: Elementen voor een strategie van de EU ten aanzien
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo 2010 - I
Wereld Opgave 1 Demografische ontwikkelingen in Afrika Bestudeer de bronnen 1 en 2 die bij deze opgave horen. Stelling: In ontwikkelingslanden ligt het geboortecijfer in steden doorgaans lager dan op het
Nadere informatieHoofdstuk 27 Landenrisico
Hoofdstuk 7 Landenrisico Open vragen 7. Het IMF verdeelt de wereldeconomie in industrielanden, opkomende industrielanden en ontwikkelingslanden. Binnen de opkomende industrielanden en ontwikkelingslanden
Nadere informatieDigitaliseringsstrategie in de praktijk
Digitaliseringsstrategie in de praktijk Schriftelijke bijdrage rondetafelgesprek 13-09-2018 Aan: vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat Digitalisering verandert onze economie, onze democratie
Nadere informatieProfit. Europa is een van s werelds meest welvarende regio s. en heeft een van de grootste interne markten. Deze
Profit Europa is een van s werelds meest welvarende regio s en heeft een van de grootste interne markten. Deze positie wordt echter bedreigd door de snelle opkomst van Azië, maar ook door het steeds groter
Nadere informatieWerkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs
Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Voorzitter van de SER T.a.v. de heer dr. A.H,G, Rinnooy Kan Bezuidenhoutseweg 60 Postbus 90405 2509
Nadere informatieOlie en opkomende markten: Een tweesnijdend zwaard
Olie en opkomende markten: Een tweesnijdend zwaard Date : december 29, 2014 De olieprijs stortte dit jaar in elkaar als gevolg van de volatiliteit op de meeste markten en een tijdelijke onbalans tussen
Nadere informatieAan de (plv.) leden van de vaste commissie voor Europese Zaken. Geachte leden,
Aan de (plv.) leden van de vaste commissie voor Europese Zaken. Van Anne Mulder (VVD) en Renske Leijten (SP), Voorbereidingsgroep onderzoek Nederlandse belangenbehartiging in de EU betreft Verslag met
Nadere informatieExamenprogramma economie havo
Examenprogramma economie havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Arbeidsmarkt
Nadere informatieZal Europa de wereld voeden of omgekeerd?
Zal Europa de wereld voeden of omgekeerd? Jacques Van Outryve Europees en landbouwjournalist Jacques@van-outryve.be Provinciaal Bestuur Vlaams-Brabant 8 en 12 januari 2016 Het nieuwe Europa Relevantie
Nadere informatieAlgemene beschouwing
Algemene beschouwing Arbeidsmigratiebeleid begint bij Nederlands arbeidsmarktbeleid Voor de Nederlandse economie en dus voor bedrijven en werknemers is het van belang om de juiste mensen op de juiste arbeidsplek
Nadere informatieVisie 2020 Onze belofte aan de deelnemers. Samen bouwen aan goed pensioen
Visie 2020 Onze belofte aan de deelnemers Samen bouwen aan goed pensioen Inleiding ABP heeft een visie ontwikkeld voor de middellange termijn, de ABP-visie op 2020. Met deze visie willen wij richting geven
Nadere informatieMinister van Economische Zaken
Aan de Voorzitter van de Sociaal-Economische Raad De heer H.H.F. Wijffels Bezuidenhoutseweg 60 2594 AW DEN HAAG Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 1 c ren op
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieHoofdstuk 1 - Het noorden tegenover het Zuiden. 2 Noord-Zuidverhouding
Samenvatting door O. 1373 woorden 20 april 2013 6.9 9 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoofdstuk 1 - Het noorden tegenover het Zuiden 2 Noord-Zuidverhouding De kloof wordt breder Noord-Zuid
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatiesolidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd?
Bijdrage prof. dr. Kees Goudswaard / 49 Financiering van de AOW: solidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd? Deze vraag staat centraal in de bij drage van bijzonder hoogleraar Sociale zekerheid prof.
Nadere informatieWAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van
WAAR WIJ VOOR STAAN. Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten & Democraten in het Europees Parlement Strijden voor sociale rechtvaardigheid, het stimuleren van werkgelegenheid en groei, hervorming
Nadere informatieToespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011
Toespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011 Dames en heren, Degenen, die hier te lande na 1820 verbetering van
Nadere informatieExamenprogramma economie havo/vwo
Examenprogramma economie havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein
Nadere informatieExamenprogramma economie vwo
Examenprogramma economie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Arbeidsmarkt
Nadere informatiePublicatieblad van de Europese Gemeenschappen C 165/23
8.6.2001 Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen C 165/23 RECTIFICATIES Rectificatie van de briefwisseling tussen de Commissie van de Europese Gemeenschappen en de Internationale Arbeidsorganisatie
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer havo 2006-I
Opgave 3 Meer onrust over minder sociale zekerheid (mens en werk en politieke besluitvorming) Maximumscore 5 15 Voorbeelden van een juiste omschrijving van de verzorgingsstaat (één van de volgende): 3
Nadere informatiesmartphones.) Deze factor zou een bijzonder dynamische stimulans kunnen zijn voor de ontwikkeling in
Januari 9, 2015 Bij Templeton Emerging Markets Group zijn wij van mening dat de hoge economische groeipercentages een belangrijk aantrekkingspunt voor veel opkomende markten in 2015 zullen blijven. Hoewel
Nadere informatieKoopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn.
Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. 1. De Wereldbank berichtte onlangs dat de Chinese economie binnen afzienbare tijd de grootste economie van
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieMacro Update jaareinde 2017: Kijken onder de motorkap van de groeimachine.
Macro Update jaareinde 2017: Kijken onder de motorkap van de groeimachine. Het macro-economische beeld ziet er aantrekkelijk uit. De markten voor zakelijke waarden hebben hier al ruimschoots op geanticipeerd:
Nadere informatieDe economische wereldcrisis
De economische wereldcrisis (9.2) Onderzoeksvraag: Wat waren de oorzaken van de economische wereldcrisis van 1929 en waarom duurde die crisis zo lang? Kenmerkend aspect: De crisis van het wereldkapitalisme.
Nadere informatieArbeidsmigratie een toelichting
Arbeidsmigratie een toelichting 13-11-2015 Advies Arbeidsmigratie Adviesaanvraag Drie onderwerpen: Arbeidsmigratie binnen de EU Kennismigratie van buiten de EU Arbeidsmigratie in de toekomst Per onderwerp
Nadere informatieDe Eurobarometer van het Europees Parlement (EB/EP 79.5)
Directoraat-generaal Communicatie AFDELING ANALYSE VAN DE PUBLIEKE OPINIE De Eurobarometer van het Europees Parlement (EB/EP 79.5) SOCIAALDEMOGRAFISCHE FOCUS Deel economie en maatschappij Brussel, oktober
Nadere informatieABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving
ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde
Nadere informatieHet Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten
Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder
Nadere informatieStrategisch Beleidsplan 2013-2015
Strategisch Beleidsplan 2013-2015 Switch, samen naar duurzaam en rechtvaardig Switch stimuleert gedrag dat bijdraagt aan een duurzame en rechtvaardige wereld. Hier én daar, nu én in de toekomst. Switch
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieIn deze nieuwsbrief voor Q2 2014
In deze nieuwsbrief voor Q2 2014 Werkloosheid Verenigde Staten - Fed blijft op toneel Rusland eist rol op, p.1. - Aandelen meest kansrijk in 2014, p.2. - Obligaties winnen in Q1 - weinig potentie, p.2.
Nadere informatieSamenvatting Beleidsuitdagingen en beleidsruimte (Hoofdstuk 2)
5 Samenvatting Dit advies doet voorstellen voor beleid waarmee het globaliseringsproces in goede banen kan worden geleid. Deze voorstellen hebben betrekking op het versterken van de positie van Nederland
Nadere informatieDOUBLEDIVIDEND OUTLOOK 2015 KWALITEIT ONAFHANKELIJK BETROKKEN
DOUBLEDIVIDEND OUTLOOK 2015 KWALITEIT ONAFHANKELIJK BETROKKEN DECEMBER 2014 1. Economie VS blijg anker Het IMF verwacht een wereldwijde economische groei van 3,8% in 2015 Met een verwachte economische
Nadere informatieBezuinigen met beleid
Bezuinigen met beleid Terwijl de donkere wolken boven onze economie voorlopig nog wel even blijven hangen, moet als gevolg van de val van het kabinet in rap tempo een nieuw economisch programma worden
Nadere informatieIs de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018
Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018 1 Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Uitgangspositie Trends Uitdagingen
Nadere informatieDe Politieke Ledenraad van de PvdA op 14 november 2015 bijeen te Amersfoort,
Korten op EU subsidies Solidariteit éen van de belangrijkste principes is in de sociaaldemocratie, In Europa grote verdeeldheid heerst aangaande het opvangen en herverdelen van vluchtelingen; Enkele landen
Nadere informatieADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2007 tot en met 2011
Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 27 tot en met 211 Maart 212 Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen
Nadere informatieGlob/92 29 mei 2008. ONTWERPADVIES Duurzaam globaliseren: een wereld te winnen
Globalisering Glob/92 29 mei 2008 ONTWERPADVIES Duurzaam globaliseren: een wereld te winnen Dit is een ontwerpadvies. De opvattingen in dit advies zijn die van de commissie van voorbereiding. Dit ontwerp
Nadere informatieVoor de delegaties gaat hierbij de in hoofde genoemde oriënterende nota met het oog op de zitting van de Raad (Epsco) op 8 juli 2019.
Raad van de Europese Unie Brussel, 21 juni 2019 (OR. en) 10416/19 SOC 496 EMPL 384 ECOFIN 649 EDUC 328 SAN 310 GENDER 30 ANTIDISCRIM 20 NOTA van: aan: Betreft: het secretariaat-generaal van de Raad het
Nadere informatie8653/19 voo/mak/hh 1 TREE.1.B
Raad van de Europese Unie Brussel, 6 mei 2019 (OR. en) 8653/19 EDUC 214 SOC 321 NOTA van: aan: Betreft: het secretariaat-generaal van de Raad het Comité van permanente vertegenwoordigers/de Raad Voorbereiding
Nadere informatieRegionaal-Economische Barometer
Regionaal-Economische Barometer Verwachtingen voor Assen-Beilen in 2011 Januari 2011 CONCLUSIES Groeiverwachting Nederlandse economie in 2011 1½ procent Overheid en zorg goed voor 40 procent van de werkgelegenheid
Nadere informatieAantekening Aardrijkskunde Hoofdstuk 1: Globalisering
Aantekening Aardrijkskunde Hoofdstuk 1: Global Aantekening door F. 617 woorden 6 maart 2013 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoofdstuk 1: Wereldglobal 2,3 Global: Global verandert
Nadere informatieBijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald
Bron: O. van Vliet (2017) Bijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald, Sociaal Bestek, nr. 6, pp. 58-59. Bijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald Olaf van Vliet Universiteit Leiden Voor veel
Nadere informatieThe Netherlands of 2040 en de Olympische Spelen George Gelauff Hogeschool Amsterdam 1 februari 2012
The Netherlands of 2040 en de Olympische Spelen George Gelauff Hogeschool Amsterdam 1 februari 2012 www.nl2040.nl 1 Tijden veranderen 2 Tijden veranderen 3 Scenariostudies Lange termijn vraagstukken Grote
Nadere informatieCommissie werkgelegenheid en sociale zaken. van de Commissie werkgelegenheid en sociale zaken
EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie werkgelegenheid en sociale zaken 2012/2039(INI) 19.3.2012 ONTWERPADVIES van de Commissie werkgelegenheid en sociale zaken aan de Commissie juridische zaken het statuut
Nadere informatieM200802. Vrouwen aan de start. Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven. drs. A. Bruins drs. D.
M200802 Vrouwen aan de start Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2008 2 Vrouwen aan de start Vrouwen vinden het starten
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT. Commissie internationale handel PE v01-00
EUROPEES PARLEMENT 2004 ««««««««««««Commissie internationale handel 2009 20.9.2005 PE 362.727v01-00 AMENDEMENTEN 1-17 Ontwerpadvies Johan Van Hecke Een ontwikkelingsstrategie voor Afrika (2005/2142(INI))
Nadere informatiein het kort OFED Arbeidsmarktmonitor elektrotechnische detailhandel 2013
in het kort OFED Arbeidsmarktmonitor elektrotechnische detailhandel 2013 OFED Arbeidsmarktmonitor elektrotechnische detailhandel 2013 in het kort 2 Mei 2013 Onderzoek en rapportage a-advies In opdracht
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1373 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE
Nadere informatieStation Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West
Station Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West 2030 Station Nieuwe Meer is niet alleen een nieuwe metrostation verbonden met Schiphol, Hoofddorp, Zuidas en de Amsterdamse
Nadere informatieSuriname: een potentiële outsourcing
Suriname: een potentiële outsourcing en offshoring bestemming Business process outsourcing in de financiële sector 27 October 2009, Banquet Hall Hotel Torarica Drs. J.D. Bousaid, CEO Hakrinbank N.V. Overzicht
Nadere informatieINDUSTRIE EN SAMENLEVING HET VIZIER OP 2025. De bijdrage van de industrie aan de kwaliteit van leven in 2025
INDUSTRIE EN SAMENLEVING HET VIZIER OP 2025 De bijdrage van de industrie aan de kwaliteit van leven in 2025 Startnotitie: Naar een Visie voor de Nederlandse industrie 28 maart 2010 Naar de Visie 2025 -
Nadere informatieEconomische scenario s West-Friesland
Economische scenario s West-Friesland 24 april 2014 Opzet presentatie 1. Economische ontwikkeling West-Friesland 2. SWOT economie 3. Trends en ontwikkelingen 4. Prognose economische ontwikkeling 5. Scenario
Nadere informatieIntroductie. 1. Uw persoonlijke situatie. Voorbeeldvragenlijst COB-kwartaalenquête 2011
Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen
Nadere informatieInternationale vorderingen Nederlandse banken onder druk
Internationale vorderingen Nederlandse banken onder druk De vorderingen van Nederlandse banken op het buitenland zijn onder invloed van de financiële crisis en de splitsing van ABN AMRO in 2007 en 2008
Nadere informatieS A M E N V A T T I N G
7 8 Samenvatting Sociaal-economische beleidsagenda voor Europa 2010-2020 Het kabinet heeft de SER twee adviesvragen voorgelegd: een vraag over de Lissabon-strategie na 2010 en een vraag over de Europese
Nadere informatieStrategische kennisagenda
Strategische kennisagenda 2 Strategische kennisagenda Voorwoord De wereldeconomie bevindt zich in de grootste economische crisis sinds de jaren 30 en ook de Nederlandse economie krijgt stevige klappen
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieOnderzoekmemorandum Innovatie en de Lissabonagenda
Onderzoekmemorandum Innovatie en de Lissabonagenda Inleiding Nederland werkt, net als de andere Europese landen aan de Lissabon-doelstellingen van de EU om te komen tot een dynamische en concurrerende
Nadere informatieConjunctuurenquête Technologische industrie. november 2016
Conjunctuurenquête Technologische industrie november 2016 Voorzichtige groei in onzekere markt Het CBS kwam vorige week donderdag naar buiten met het bericht dat de positieve stemming onder ondernemers
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 13 april 2017 Betreft Kabinetsappreciatie
Nadere informatieMaatschappelijke vorming
toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie > Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag Sociaal-Economische Raad T.a.v. de heer dr. A.H.G. Rinnooy Kan, voorzitter Postbus 90405 2509 LK DEN
Nadere informatieArm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten
Arm en Rijk Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten 2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten De rijke Verenigde Staten Je kunt op verschillende manieren aantonen dat de VS een rijk land is. Het BNP
Nadere informatieKoper flink in de lift
Publicatiedatum CBS-website: 9 juli 7 Koper flink in de lift Wiel Packbier Centraal Bureau voor de Statistiek Koper flink in de lift Wiel Packbier Samenvatting Mede door de toegenomen vraag naar koper,
Nadere informatieCao Metalektro: die deal doen we samen
Cao Metalektro: die deal doen we samen De drive om iets slimmer, sneller of beter te doen met de inzet van techniek, heeft de maakindustrie in ons land groot gemaakt. En daar zijn we trots op. Met technologische
Nadere informatie