Transcriptie

1 Les 7 De eerste weken borstvoeding Marjan: Hoi! Wat fijn dat je er weer bent. In deze les leren we je alles over de eerste, pakweg 40 dagen na je bevalling, je kraamtijd. In deze tijd leer je je kindje steeds beter kennen, en past je melk zich helemaal aan op de behoefte van jouw baby. Een super bijzondere tijd. Anouk: Ja, en we hebben ervoor gekozen om hier wel speciaal een apart filmpje over te maken, omdat juist die eerste periode een hele blauwdruk is voor jouw borstvoedingsperiode. Of je nu een paar maanden gaat voeden of een paar jaar, dat maakt niet uit. Die eerste periode is gewoon heel erg belangrijk. Les 7.1 Veertig dagen kraamtijd De periode van veertig dagen komt niet helemaal uit de lucht vallen. Dit is eigenlijk de tijd die jij, je lichaam en jouw kindje nodig hebben om enigszins te herstellen van de geboorte. Ook na de kraamweek is het dus een goed idee om nog regelmatig rust te nemen. In sommige culturen gaan kraamvrouwen de eerste veertig dagen niet naar buiten of zelfs niet uit bed. Er zijn ook culturen die na veertig dagen een soort inwijdingsceremonie doen om de nieuwe moeder weer welkom terug te heten na het kraambed. Die veertig dagen is dus echt een periode om jezelf te ontzien. Maar onthoud: het duurt nog veel langer om helemaal te ontzwangeren. Pas na negen maanden of zelfs nog langer, is je lichaam weer op z n oude niveau. Daar mag je best een beetje rekening mee houden. Les 7.2 De eerste dagen De eerste dagen na de geboorte gaat alle aandacht naar jou en je pasgeboren kleintje. Jullie kunnen deze eerste paar dagen gebruiken om bij te komen van de bevalling. Kruip lekker in bed of op de bank met je baby en neem de tijd om elkaar beter te leren kennen. Als het nog niet meteen gelukt is om borstvoeding te geven na de bevalling, lukt het bij een tweede of derde poging misschien wel. Je leert deze dagen welke geluiden of bewegingen je baby maakt als hij wil drinken. Dit noemen we voedingssignalen of hongersignalen. Misschien heb je weleens gehoord dat baby s alleen kunnen communiceren door te huilen. Dit is niet waar. Ook jouw baby heeft namelijk een heel arsenaal aan communicatiemiddelen tot zijn beschikking. Let maar eens op en dan zal je zijn lichaamstaal of geluidjes herkennen. We noemen alvast een paar tekens dat hij aan de borst wil: smakken of zuigbewegingen maken met de mond met het hoofdje draaien, oftewel zoeken op het vuistje sabbelen kreunen, piepen, of een beetje zingen

2 Probeer je baby te pakken voordat hij gaat huilen. Dan is hij nog lekker rustig en kan hij geconcentreerd aanhappen. Let op: huilen is dus echt een laatste noodkreet van je baby om zijn voeding te krijgen. Als je baby huilt, ben je eigenlijk al te laat. Soms wordt je baby niet eens wakker om te willen drinken. Dan zie je zijn mondje wel drinkbewegingen maken, maar blijven zijn oogjes dicht. Pak je baby dan vooral bij je en bied je borst aan. Je zult zien dat je je baby ook in zijn slaap kunt voeden. Dit noemen we droomvoedingen. Les 7.3 Rooming-in De Wereldgezondheidsorganisatie en ook het consultatiebureau trouwens, adviseren om je baby bij je op de kamer te laten slapen. Dit heet rooming-in. Doordat je baby bij je in de buurt is, kun je de signalen van je kindje natuurlijk supergoed opvangen en er snel op reageren. De kans is groot dat je zelf je kindje trouwens ook gewoon lekker dicht bij je wil houden. Waarschijnlijk heb je daar helemaal geen advies voor nodig, maar voel je het zelf al aan. Je kleintje is immers al zo intens met je verbonden. Hij heeft negen maanden in jouw buik gewoond en het zou eigenlijk gek zijn om hem nu ineens in een andere ruimte neer te leggen. Nee, hij hoort lekker bij mama. Je kindje kan bij jou op de kamer in een bedje naast jouw bed, of in een co-sleeper oftewel een aanschuifbedje dat je aan je eigen bed vastmaakt. In dat laatste geval hoef je niet eens je bed uit om borstvoeding te geven. Ook kun je ervoor kiezen om samen met je kindje te slapen. De beroemde Dokter McKenna stelde een aantal richtlijnen op voor mensen die met hun baby willen slapen. Wil je daar meer over weten? De link naar zijn site staat onder verwijzingen en belangrijke links op onze website. Safe Cosleeping Guidelines Les 7.4 Voeden op verzoek Als je je baby altijd aanlegt als hij aangeeft dat hij wil drinken, ga je al snel voeden op verzoek, zoals dat heet. Je let dan dus niet op de klok, maar op je baby. Vroeger kregen moeders vaker het advies om elke drie uur te voeden, bijvoorbeeld. Ook moeders die de fles geven, werken vaak met een schema dat gebaseerd is op voeding om de zoveel uur. Tegenwoordig is voeden op verzoek de norm, of je nu de borst of de fles geeft. Dat is het advies, en het is veel natuurlijker. Ga maar na: borstvoeding is niet alleen eten, maar ook drinken, en ook lekker knuffelen met mama, en zuigbehoefte en troost, en, en, en, enz. Daar kun je dus geen klok op gelijk zetten.

3 Voor de hersenen van je baby is het goed als er een soort van constante toevoer van suikers is. Dat betekent dat het een heel goed idee van je baby is als hij af en toe een slokje neemt. In de praktijk komt het er vaak op neer dat baby s minimaal elke drie uur drinken. Als je borstvoeding op verzoek geeft, komt je melkproductie snel op gang. De vraag van je baby en het aanbod van jouw melk zullen snel op elkaar afgestemd zijn. Les 7.5 Overzicht In het begin zal je misschien behoefte hebben aan overzicht. Want hoe weet je nu of je baby genoeg gedronken heeft? Hoe weet je of het weer tijd voor voeding is? Baby s drinken in het begin minstens zeven of acht keer per dag. Je kunt in een schriftje bijhouden op welke tijden je baby gekomen is. Maar er bestaan ook allerlei apps voor. Dat kan best handig zijn! De allerfijnste manier om te controleren of je baby genoeg gedronken heeft, is simpelweg de luiers te bekijken. Als je baby voldoende plast en poept, hoef je je eigenlijk nergens zorgen over te maken. Maar wat is voldoende? De kraamzorg zal je hier alles over vertellen. De eerste paar dagen kan je baby wat gewicht kwijtraken. Zelfs als hij goed en veel drinkt, is het heel normaal dat hij vijf tot zeven procent van zijn gewicht verliest. We zullen je uitleggen hoe dat komt. Na de bevalling gaat je baby meconium lozen, dit is de eerste zwarte ontlasting. Dit zijn afvalstoffen die zich negen maanden lang hebben opgehoopt in de darmen van je baby. In de baarmoeder houdt je baby meer vocht vast. Dit vocht verliest hij in de eerste dagen na de bevalling. Dus de hoeveelheid die je baby kwijtraakt, is in de eerste dagen groter dan de hoeveelheid die je baby opneemt. Dit veroorzaakt het afvallen. Soms na een paar dagen al, maar meestal binnen twee weken, zal je baby weer op z n geboortegewicht zitten. Duurt het langer? Dan is het goed om te kijken waardoor dit zou kunnen komen. Eventueel kan een lactatiekundige daarbij helpen. Als je wilt weten of het tijd is voor een voeding, kijk dan naar je kindje. Het liefst houd je je baby zo dicht mogelijk bij je, zodat je de hongersignalen direct kunt opvangen. Les 7.6 Stuwing Meestal, op dag drie na de geboorte, maar in ieder geval ergens tussen de tweede en zesde dag, kun je last krijgen van stuwing. En van kraamtranen trouwens, dus wees gewaarschuwd.

4 Stuwing is niet fijn. Je borsten zwellen op. Soms tot proporties waar Pamela Anderson nog jaloers op zou zijn. Maar ze kunnen daarbij ook hard, warm en bobbelig aanvoelen. Dat kan behoorlijk pijnlijk en onprettig zijn. Je kunt zelfs een beetje verhoging krijgen. Geen koorts. Als je koorts hebt, is er waarschijnlijk meer aan de hand, zoals een borstontsteking. Laten we duidelijk zijn: vrijwel iedere kraamvrouw krijgt stuwing. Ook vrouwen die geen borstvoeding geven. Het heeft uiteraard een functie. Gelukkig wel. En je kunt iets doen om het ongemak te verzachten. Dat je borsten groter, zwaarder en gevoeliger worden, dat heeft te maken met de toename van bloed en lymfevocht naar je borsten. Je borsten gaan nu over van colostrum op rijpe moedermelk. Als je je baby blijft voeden op verzoek, gaat de stuwing vanzelf over. Het duurt vaak maar een of twee dagen. Les 7.7 Verlichting We hebben wel wat tips voor je die verlichting kunnen bieden. Als je je borst voor de voeding een beetje verwarmt, wordt de melkstroom bevorderd en kan het voeden wat gemakkelijker gaan. Dat kun je doen door de douchekop erop te zetten. Of door een warm kompres tegen je borst te houden. Masseer harde plekken voorzichtig met je vingers of met de douchekop, dat helpt enorm om de doorstroom te bevorderen. Na de voedingen kun je je borsten koelen. Dat doe je met kompressen uit de koelkast of vriezer. Knip bijvoorbeeld een kraamverbandje in tweeën, drenk het in water en leg het in de vriezer. Wat ook handig is, is appelstroop in een boterhamzakje, ook dit kan je in de vriezer leggen. Dat blijft wat soepeler om te vormen rondom je borsten, het wordt niet zo keihard. Wel goed in een doek wikkelen trouwens, want je wil niet dat het bevroren ijskompres aan je borsten blijft kleven. Een ander beproefd middeltje is witte koolbladeren. Scheur ze in stukken en kneus ze zodat het sap eruit komt en stop ze in je beha. Nee, dat is inderdaad niet charmant, maar wel nuttig. Les 7.8 Soepel aanhappen Doordat je borst zo groot wordt, kan je tepel een beetje vlakker worden. Denk maar aan een ballon die te groot opgeblazen is. Daardoor kan het aanhappen moeilijker gaan. En dat is lastig als je juist veel wil voeden. Het kan een idee zijn om even wat eerste melk af te kolven met je handen. Dan wordt de huid rondom je tepel wat soepeler en krijgt je tepel weer wat van zijn eigen vorm terug.

5 Les 7.9 Kolven Het kan ook een idee zijn om je borst één keertje helemaal leeg te kolven en opnieuw te beginnen. Maar let op: ga zeker niet de hele tijd met de kolf in de weer. Ook nu geldt dat je productie vraag gestuurd is. En als je extra vraagt, door met de kolf af te tappen, gaat je borst dus ook extra melk aanmaken en worden je borsten nóg voller. Probeer niet zomaar naar de kolf te grijpen, maar stem dit altijd af met je kraamzorg of lactatiekundige. Eigenlijk geldt voor alles: het aanleggen van je baby is de allerbeste oplossing. Probeer alle hulpmiddelen zo veel mogelijk achterwege te houden. Les 7.10 Prolactine Terwijl de borstvoeding goed op gang komt, gebeurt er van alles en nog wat in jouw lijf. Misschien is het leuk om wat extra aandacht te besteden aan een van deze processen. Daarom nu een technisch verhaaltje over de aanmaak van prolactine. Prolactine, wat is dat ook alweer? Prolactine is het hormoon dat belangrijk is voor je melkaanmaak. Zonder prolactine is er namelijk geen melk. Het bijzondere is dat in de eerste twee weken na de geboorte van je kindje het prolactinegehalte bij iedere voeding maximaal stijgt. Daarna neemt die prolactinepiek bij het aanleggen geleidelijk af. Hoe vaker de prolactine piekt in die eerste twee weken, hoe meer prolactinereceptoren er worden gevormd op de cellen van het melkklierweefsel. En hoe meer prolactinereceptoren, hoe gevoeliger de kliercellen worden voor deze prolactine. Ok, maar wat betekent dat nu precies? Vaak aanleggen in de eerste periode zorgt er dus voor dat je gemakkelijk genoeg melk maakt in de rest van je borstvoedingsperiode. Hoe zeggen ze dat zo mooi? Een goed begin is het halve werk. Les 7.11 Regeldagen Met een beetje geluk ontwikkel je met je baby een ritme. Maar geef jezelf en je baby daar wel alle tijd voor. Soms denk je net ontdekt te hebben dat je baby wat nodig heeft, en hop, verandert het de volgende dag weer. Op sommige dagen is je baby ineens extra huilerig of aanhankelijk. Het lijkt wel of hij non-stop aan de borst wil. Het kan zomaar zijn dat je te maken hebt met een regeldag. Op regeldagen heeft je baby meer melk nodig. Vaak komt dat doordat hij een groeispurt doormaakt. Aha. Door lekker vaak aan te leggen, wordt de productie weer een beetje omhoog gekrikt en krijgt je baby automatisch wat hij nodig heeft om weer een beetje groter te groeien. En onthoud: dat is niet alleen melk, maar ook gewoon dicht bij mama zijn.

6 Hoewel regeldagen vaker voor kunnen komen, kun je er rekening mee houden dat je baby vaak een groeispurt heeft met twee weken, zes weken en drie maanden. Stel je er gewoon op in dat je op deze dagen extra veel rust neemt met je kleintje. Merk je dat hij wel heel vaak wil drinken? Laat de boel de boel en maak het jezelf gemakkelijk met een kopje thee en een tijdschriftje en voeden maar. Lukt dat echt niet omdat je te druk bent? Dan is de draagdoek onmisbaar. Draag je kindje bij je, zodat je zo veel mogelijk op zijn behoeftes in kunt spelen. Overigens is de draagdoek niet alleen op regeldagen een aanrader, maar eigenlijk altijd. De voordelen van een draagdoek zijn eindeloos. Je baby is bijvoorbeeld lekker bij je en profiteert van het belangrijke huid-op-huid contact met jou, terwijl jij je handen vrij hebt. Afronding Anouk: Zoals je misschien wel gemerkt hebt, valt er enorm veel te vertellen over borstvoeding in die eerste periode. En hopelijk hebben we je goed op weg kunnen helpen. We hebben het erover gehad hoe belangrijk die eerste veertig dagen zijn voor jouw borstvoeding en dat je daar echt een blauwdruk mee legt. Marjan: Ja, en je hebt geleerd over stuwing, over voeden op verzoek. En wat dat betreft heb ik nog wel een tip voor je; gooi de klok de deur uit, en kijk naar je kindje.