Transport. tussen Nederland en Rusland. Josien Fremouw Amsterdam, Juli Hogere Europese Beroepen Opleiding, Den Haag. Stedenband Nijmegen-Pskov

Transcriptie

1 Transport tussen Nederland en Rusland Josien Fremouw Amsterdam, Juli 2005 Hogere Europese Beroepen Opleiding, Den Haag Stedenband Nijmegen-Pskov

2 Voorwoord Dit rapport is geschreven voor de Stedenband Nijmegen-Pskov. In opdracht van deze organisatie heb ik een onderzoek uitgevoerd naar wegtransport tussen Nederland en Rusland, hiervoor heb ik onderzoek gedaan in Nederland en in Pskov, Rusland. Het idee voor dit onderzoek is ontstaan toen een aantal leden van de stedenband geïnteresseerd waren in de positie van Pskov na de EU-uitbreiding. Pskov ligt vlakbij de grens met Letland en Estland, en ligt sinds mei 2004 dus vlakbij twee EU-lidstaten. Er mag aangenomen worden dat de EUuitbreiding invloed heeft gehad op Pskov en de Pskov oblast, aangezien deze regio veel contacten heeft met haar buurlanden. De stedenband was er in geïnteresseerd te weten in hoeverre er inderdaad veranderingen zijn opgetreden voor Pskov. Echter, de EU-uitbreiding is nog maar nauwelijks een jaar geleden en het is moeilijk om op zo n korte termijn goed te zeggen wat de veranderingen zijn en het thema Pskov na de EU-uitbreiding is erg breed. Vandaar dat, na wat omwegen, het onderwerp van het onderzoek beperkt is tot transport tussen Nederland en Rusland, en met name de Pskov oblast, en de invloed van de EUuitbreiding hierop. Omdat ik mij gespecialiseerd heb in Bestuur en Beleid heb ik mij gericht op wet- en regelgeving, procedures en problemen in het wegtransport. Voor dit onderzoek heb ik drie maanden in Pskov doorgebracht. Ik heb hier een hele leuke tijd gehad en heb veel geleerd over zowel het Russische bedrijfsleven als over internationaal wegtransport. Ik wil iedereen bedanken die mij geholpen en gesteund heeft tijdens mijn onderzoek. Met name wil ik Mariska Roersen bedanken, samen met haar heb ik dit onderzoek uitgevoerd. Zonder onze samenwerking was ons onderzoek niet zo ver gekomen. Ik wil Duke Meijman bedanken omdat zij het mogelijk heeft gemaakt voor mij om naar Pskov te gaan en omdat zij mij goed begeleid heeft tijdens mijn stage. Ik wil de mensen van de Stedenband Nijmegen- Pskov bedanken die hebben geholpen met het opstarten van mijn onderzoek en het mede mogelijk hebben gemaakt dat ik naar Pskov kon. Speciale dank voor Wim van Dam, mijn stagebegeleider met wie ik een leuke tijd in Rusland door heb gebracht. Daarnaast wil ik iedereen bedanken die ik heb mogen interviewen en iedereen die op de een of andere manier informatie verschaft heeft voor mijn onderzoek. Dank voor mijn collega s van de Kamer van Koophandel van de Pskov oblast voor het gebruik mogen maken van hun faciliteiten en voor alle informatie die zij mij hebben gegeven. In het bijzonder wil ik Marina Makhotaeva bedanken die veel contacten voor mij heeft gelegd en interviews heeft mogelijk gemaakt. Daarnaast dank voor mijn Russische vrienden uit Pskov die mij met het Russisch geholpen hebben en door wie mijn Russisch sterk verbeterd is. Ten slotte wil ik Annemieke, Anthoinette en, nogmaals, Mariska bedanken. Meiden, de tijd met jullie in Pskov was geweldig! Amsterdam, juli 2005 Josien Fremouw 2

3 Inhoudsopgave Inleiding Handel en relaties tussen Nederland en Rusland Verdragen en overeenkomsten tussen de Europese Unie en Rusland Verdragen en overeenkomsten tussen Nederland en Rusland Handel tussen Nederland en Rusland Transport tussen Nederland en Rusland Pskov Oblast Een introductie Geografie en demografie Grondstoffen Economie Toerisme Transport Import, export en douane Import- en exportregelingen Douane Douanebrokers Douanecontrole en inklaring Documenten en andere benodigdheden Verplichte exportdocumenten Transportdocumenten Aanvullende documenten Overige eisen Problemen in het wegtransport tussen Nederland en Rusland Problemen in transport tussen Nederland en Rusland Problemen binnen Rusland Recente veranderingen EU-uitbreiding Nieuwe douanewet...25 Conclusie...26 Bibliografie...28 Bijlagen

4 Inleiding Al eeuwenlang zijn er goede contacten tussen Nederland en Rusland. Al in de zeventiende en achttiende eeuw, in de tijd van Peter de Grote, waren er nauwe wetenschappelijke en handelsrelaties. Ook nu is er nog veel handel tussen Nederland en Rusland. Nederland is zelfs één van de belangrijkste handelspartners van Rusland. Er woont een vrij grote gemeenschap van Russen in Nederland en steeds meer Nederlanders ontdekken ook Rusland. Veel handel tussen Nederland en Rusland betekent ook dat er veel goederen van Nederland naar Rusland vervoerd moeten worden, en andersom. Transport is een essentieel onderdeel van de handel tussen de landen. In dit rapport een beeld van transport tussen Nederland en Rusland. Er wordt in dit rapport in principe alleen over wegtransport gesproken, aangezien er niet genoeg tijd was om ook andere vormen van transport en de handel in het algemeen te analyseren. De centrale vraag van dit rapport is: Wat zijn de procedures en wet- en regelgeving ten opzichte van het wegtransport tussen Nederland en Rusland en wat zijn de grootste problemen en veranderingen hierin? Oorspronkelijk was het idee een rapport te schrijven over transport van en naar de Pskov oblast, in Rusland. Het is echter gebleken dat er niet zoveel rechtstreeks transport is tussen Nederland en de Pskov oblast en dat de waarnemingen die gelden voor de Pskov oblast in het algemeen ook gelden voor heel Rusland. Vandaar dat in dit rapport gesproken wordt over Rusland in het algemeen, met soms wat verwijzingen naar specifieke ervaringen binnen de Pskov oblast. In eerste instantie was het ook de bedoeling met name te focussen op de invloed van de EU-uitbreiding op het wegtransport tussen Nederland en Rusland. Echter, het is nog erg kort na de uitbreiding, slechts een jaar, om definitieve conclusies te trekken. Daarnaast bleek in de loop van het onderzoek dat er andere problemen en veranderingen zijn die veel prominenter aanwezig zijn en meer invloed hebben gehad. Vandaar dat er niet alleen over de EU-uitbreiding wordt gesproken maar over problemen en veranderingen in het algemeen. Voor dit onderzoek was het van groot belang praktijkervaringen te horen. Daarom is er naast het gebruikelijke uitgebreide literatuuronderzoek veel praktijkonderzoek gedaan. Ik heb voor dit onderzoek werknemers van met name Nederlandse en ook een aantal Russische transportbedrijven geïnterviewd. De informatie uit deze gesprekken is heel belangrijk gebleken voor het onderzoek. Ook gesprekken met de Nederlandse ambassade en met name de IRU waren waardevol. Om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de praktijk heeft ook mijn stage bij de Kamer van Koophandel van de Pskov Oblast zeer geholpen, evenals de gesprekken die ik heb gehad met medewerkers van de douanebroker Rostek in Pskov. Om een goed beeld te krijgen van transport tussen Nederland en Rusland, is het handig eerst te kijken naar handel tussen Nederland en Rusland. Dit is immers nauw verbonden met transport. In het eerste hoofdstuk van dit rapport wordt daarom een beeld geschetst van de relatie tussen beide landen, en dan met name op het gebied van de handel. Het hoofdstuk vat samen welke verdragen en overeenkomsten er zijn tussen Nederland, de Europese Unie en Rusland, zowel op het gebied van handel als op transportgebied. Daarnaast wordt ingegaan op de handel en transport tussen Nederland en Rusland, uitgedrukt in cijfers en andere feiten. Zoals eerder gezegd, oorspronkelijk was dit onderzoek met name op de Pskov Oblast gericht en voor dit onderzoek heb ik ook drie maanden doorgebracht in deze regio. In hoofdstuk twee een inleiding over de Pskov oblast, haar belangrijkste karakteristieken en een overzicht van transport binnen en door de regio. Bij transport komt wel iets meer kijken dan alleen maar het verplaatsen van goederen van de ene naar de andere plaats en internationaal transport hangt nauw samen met import en export. In het derde hoofdstuk wordt daarom aandacht besteedt 4

5 aan de import- en exportregelingen die gelden tussen Nederland en Rusland: wie mogen er importeren en bestaan er restricties of quota. Daarnaast een inleiding op de douane en de douane-inklaring, het hoe en wat hiervan en wat zijn de procedures. Als er goederen vervoerd worden naar Rusland, moeten deze begeleid worden met een aantal documenten. Sommige van deze documenten zijn voor elk land nodig, sommigen zijn specifiek voor Rusland. Het is heel belangrijk goed op de hoogte te zijn van de eisen die de Russen stellen aan de documenten. In hoofdstuk vier een overzicht van de documenten waar de goederenzendingen die bestemd zijn voor Rusland van voorzien moeten zijn. Naast de regelgeving, procedures en het algemene beeld over transport tussen Nederland en Rusland in dit rapport dus ook een overzicht van de belangrijkste problemen in het transport tussen Nederland en Rusland. In hoofdstuk vijf gaat het over de problemen in het transport tussen Nederland en Rusland waarvan de oorzaak ook in Nederland kan liggen. Daarnaast een schets van de problemen die hun oorzaak in Rusland en de Russische cultuur hebben liggen. In hoofdstuk zes wordt ingegaan op de gevolgen van de EU-uitbreiding op het wegtransport tussen Nederland en Rusland. In dit hoofdstuk wordt ook de nieuwe Russische douanewet die sinds januari 2004 van kracht is behandeld, er wordt gekeken naar de werking van deze wet en de invloed op het transport. 5

6 1. Handel en relaties tussen Nederland en Rusland Transport tussen Nederland en Rusland is een onderdeel van de handel tussen Nederland en Rusland: goederen die Nederlanders exporteren naar of importeren uit Rusland worden vervoerd door transportbedrijven. In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de relaties tussen Nederland en Rusland, en dan met name de handelsrelaties. Als eerste de verdragen en overeenkomsten tussen Nederland, de Europese Unie en Rusland, deze documenten vormen de basis voor de relaties. Daarna wordt ingegaan op de handel en transport tussen Nederland en Rusland, uitgedrukt in cijfers en andere feiten. 1.1 Verdragen en overeenkomsten tussen de Europese Unie en Rusland Sinds het uiteenvallen van de Sovjetunie hebben de EU en Rusland geprobeerd een solide relatie op te bouwen. Een goede en stabiele handelsrelatie is belangrijk voor beide partijen. In het begin van de jaren negentig begonnen Rusland en de EU te onderhandelen over samenwerking, dit heeft geresulteerd in het tekenen van de Partnership and Co-operation Agreement (PCA) in De PCA grondvest het institutionele raamwerk voor de EU- Rusland relatie, zet de voornaamste gezamenlijke doelen uiteen, en vereist activiteiten en dialoog op een aantal beleidsterreinen. In deze overeenkomst wordt de zogenaamde mostfavoured-nation behandeling gegarandeerd en de meeste algemene regels voor de handelsrelatie zijn erin vastgesteld 1. In 2004 is een protocol getekend, waardoor het verdrag nu ook van toepassing is op de nieuwe lidstaten van de Europese Unie. In 1999 bereikte de Europese Raad overeenstemming over de Common Strategy on Russia (CSR). In deze strategie zet de EU zijn visie op samenwerking met Rusland uiteen. Het document voorziet in de doelen en middelen die nodig zijn om een goede relatie op te bouwen, gebaseerd op de PCA. Een paar maanden na de publicatie van de Common Strategy van de EU, gaf Rusland een positief antwoord in de Medium-Term Strategy voor de relatie met de EU. Deze strategie noemt ook verschillende prioriteiten voor het uitvoeren van de strategische samenwerking. In 1989 richtte de EU een technisch hulpprogramma op voor de Sovjetunie. Na het uiteenvallen van de Sovjetunie werd het programma hergenoemd, TACIS (Technical Assistance to the Commonwealth of Independent States). Het nationale TACIS programma voor Rusland richt zich op steun voor institutionele, juridische en administratieve hervormingen en steun voor de economische en sociale ontwikkelingen in Rusland, met speciale focus op zaken die te maken hebben met vrijheid, justitie en veiligheid 2. In 2001 hebben de EU en Rusland het idee van de Common European Economic Space (CEES) gelanceerd. Het doel van de CEES is het verwijderen van handelsbarrières tussen beide partijen. Op de lange termijn zal de CEES leiden tot gezamenlijke standaarden en regels in de hele EU en Rusland. Een groot deel van de huidige activiteiten tussen de EU en Rusland vindt plaats in het kader van de PCA en het TACIS-programma. Naast deze twee belangrijkste overeenkomsten bestaat er een apart verdrag over de invoer van textielproducten in de EU en er bestaat een bilaterale overeenkomst over de EU-beperkingen op import vanuit Rusland, deze heeft met name betrekking op de staalsector. Er bestaat geen apart verdrag over transport tussen de EU en Rusland. 1 The EU and Russia: The Promise of Partnership. John Pinder en Yuri Shishkov p 72 2 ibidem. p 21 6

7 1.2 Verdragen en overeenkomsten tussen Nederland en Rusland Naast de bestaande verdragen tussen de EU en Rusland zijn er ook een aantal bilaterale verdragen tussen Nederland en Rusland. Op economisch gebied bestaat tussen Nederland en Rusland bijvoorbeeld een verdrag voor samenwerking op economisch, industrieel en technisch gebied, dit verdrag dateert nog uit Daarnaast bestaan er onder andere een verdrag tot vermijding van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belastingen met betrekking tot belasting naar het inkomen en naar het vermogen, en een investeringsbeschermingsovereenkomst (IBO) ter bescherming van wederzijdse investeringen. Tussen de Benelux en Rusland geldt een betalingsakkoord dat getekend is in 1971, dit voor onbepaalde tijd gesloten akkoord regelt het betalingsverkeer tussen Rusland en de Benelux 4. Op het gebied van transport bestaat er een wegvervoerverdrag dat dateert uit 1972, dit is een verdrag tussen Nederland en de toenmalige Sovjetunie. De afgelopen jaren zijn er onderhandelingen gevoerd tussen Nederland en Rusland over een nieuw wegvervoerverdrag. In 2002 was er al een tekst voor een nieuw wegvervoerverdrag geparafeerd. Van Russische kant zijn daar echter nog een aantal wijzigingen in doorgebracht 5. Hierop volgden er weer nieuwe onderhandelingen, belangrijke punten waren het behoeftecriterium en de wens van Rusland om een aparte derdelandenvergunning te introduceren. Vorig jaar is er uiteindelijk overeenstemming bereikt over de nieuwe tekst. Op het moment van schrijven is de tekst geparafeerd en gehoopt wordt dat het verdrag op niet al te lange termijn in werking zal treden 6. Het nieuwe verdrag is gebaseerd op het oude wegvervoerverdrag en regelt de relatie tussen Nederland en Rusland op het gebied van wegvervoer, zowel voor het vervoer van goederen als voor het personenvervoer. 1.3 Handel tussen Nederland en Rusland De totale import van Rusland bedroeg in ,8 miljard US dollar, dit was ruim 13 miljard dollar meer dan in De totale export bedroeg 134 miljard dollar, wat 27 miljard meer was dan het voorgaande jaar 7. De laatste jaren stijgt de import naar Rusland vanuit landen buiten het GOS. In 2002 maakte de handel met landen buiten het GOS 82 procent van de totale handel uit, een toename van 9,2 procent 8. Olie en gas zijn de belangrijkste exportproducten voor Rusland, de voornaamste importproducten zijn machines en onderdelen, voedingsmiddelen en landbouwproducten. De EU is de grootste handelspartner van Rusland. Voor de EU-uitbreiding nam de EU ongeveer 35 procent van de totale Russische buitenlandse handel voor haar rekening. Sinds de uitbreiding, nadat landen die al een intensieve handelsrelatie met Rusland hadden toetraden tot de EU, neemt de EU meer dan 50 procent van de Russische buitenlandse handel voor haar rekening. Het aandeel van Rusland in de buitenlandse handel van de EU is niet zo groot, maar is toch aanzienlijk. Rusland zorgt voor ongeveer 5 procent van de EU s buitenlandse handel. 3 EVD: Online landenpublicatie Rusland. 4 ibidem 5 NIWO: NIWO, Mededelingen. 15 december Interview met dhr. P. Hamilton. NIWO. 4 februari EVD: Online landenpublicatie Rusland. 8 ibidem 7

8 Sources: EUROSTAT (COMEXT, CRONOS) IMF (DOTS) In 2002 was Duitsland de belangrijkste handelspartner van Rusland, gevolgd door Italië, Nederland, China, Oekraïne en Wit-Rusland 9. De laatste jaren neemt de handel, zowel import als export, tussen Nederland en Rusland toe, sinds 1999 zijn beide elk jaar gestegen. Er wordt door Nederland meer geïmporteerd uit Rusland dan geëxporteerd naar Rusland. In 2003 werd er door Nederland voor 4,6 miljard euro geïmporteerd vanuit Rusland, dit was bijna 0,9 miljard euro meer dan in De voornaamste producten die door Nederland geïmporteerd worden zijn aardolie, aardolieproducten en chemische producten. De Nederlandse uitvoer naar Rusland bedroeg in ,7 miljard euro, ook een flinke stijging ten opzichte van het voorgaande jaar, toen de export 2,4 miljard euro bedroeg. De belangrijkste producten door Nederland geëxporteerd naar Rusland zijn groenten en fruit, levende dieren, machines, vervoermaterieel en chemische producten. In 2002 werd er vanuit Nederland voor 1,1 miljard euro geïnvesteerd in Rusland en van het totale exporterende bedrijfsleven in Nederland exporteert ongeveer 5 procent naar Rusland, wat neerkomt op ongeveer 4000 Nederlandse bedrijven. 9 EVD: Online landenpublicatie Rusland. 8

9 1.4 Transport tussen Nederland en Rusland Zoals te zien in bovenstaande tabel waren er in transporten over de weg tussen Nederland en Rusland uitgevoerd door Nederlandse transporteurs, 120 ritten minder dan in Het aantal ritten uitgevoerd door Nederlanders tussen Rusland en een ander land lag een stuk hoger, 1682 ritten in Dit waren voornamelijk ritten vanuit de Baltische Staten naar Rusland. De cijfers in bovenstaande tabel geven alleen aan hoeveel ritten er waren tussen Nederland en Rusland, uitgevoerd door Nederlandse transporteurs. Het vervoer over de weg tussen Nederland en Rusland wordt maar voor een klein deel door Nederlandse bedrijven uitgevoerd. Nederlanders verzorgen 6 procent van het vervoer, dertig procent wordt door de Russen gedaan en het overige deel door transporteurs uit andere landen, met name uit de Baltische Staten en Wit-Rusland. Elk jaar worden ritmachtigingen uitgewisseld tussen Nederland en Rusland, deze ritmachtigingen zijn nodig om te mogen vervoeren. Nederland heeft voor machtigingen gekregen, dit doet vermoeden dat er heel veel ritten tussen Nederland en Rusland plaatsvinden. Maar de vergunningen geven ook recht op derdelandenvervoer (vervoer door een Nederlander tussen twee andere landen), hier gaat dan ook een groot deel van de vergunningen naartoe. Er wordt met name veel vervoerd door Nederlanders van Letland naar Rusland. Rusland wil graag aparte ritmachtigingen invoeren voor derdelandenvervoer, zij vindt dat vervoer tussen twee landen alleen gedaan moet worden door de vervoerders uit die landen. Het nieuwe wegvervoerverdrag, zoals het er nu ligt, laat de mogelijkheid open voor Rusland om een aparte derdelandenvergunning te introduceren. 10 Binnen Rusland gaat slecht negentig procent van het goederenvervoer over de weg. Het grootste deel van de goederen, negentig procent, wordt over het spoor vervoerd. De laatste jaren is het belang van de Russische, Baltische, en Finse havens in het internationale transport naar Rusland gestegen. Dit is ook te zien in het transport van Nederland naar Rusland, er is een duidelijke afname van het transport helemaal over de weg. Er wordt nog niet rechtstreeks naar de Russische havens, en dan hebben we het met name over de havens rond Sint Petersburg, vervoerd. Maar verwacht wordt dat dit wel binnenkort gaat gebeuren. Er wordt wel veel via Finland vervoerd en de laatste jaren is er een duidelijke stijging te zien in het transport via de havens van de Baltische Staten. 10 Interview met dhr. P. Hamilton. NIWO. 4 februari

10 2. Pskov Oblast Een introductie Om zoveel mogelijk informatie te kunnen verkrijgen voor mijn onderzoek heb ik drie maanden in Rusland doorgebracht. Dit was de beste manier om te weten te komen hoe alles in Rusland in zijn werk gaat en om de juiste - Russische - personen te spreken. De drie maanden heb ik doorgebracht in de stad Pskov en op de regio waar deze plaats in ligt, Pskov oblast, heb ik een deel van mijn onderzoek gericht. De Pskov oblast is qua internationaal transport en qua EU-uitbreiding een heel interessante regio, aangezien het aan drie landen grenst, waarvan twee nieuwe EU-lidstaten. In dit hoofdstuk een inleiding over de Pskov oblast, haar belangrijkste karakteristieken en een overzicht van transport binnen en door de regio. 2.1 Geografie en demografie De Pskov oblast ligt in het Noordwesten van Rusland. Het is de enige regio in Rusland die aan drie verschillende landen grenst: de oblast grenst aan Estland (214 km staatsgrens), Letland (214 km) en Wit-Rusland (305 km). Omdat de oblast sinds mei 2004 aan twee EUlanden grenst neemt de oblast een bijzondere plaats in binnen de Russische Federatie. De Pskov oblast heeft binnenlandse grenzen met de Novgorod oblast, Leningrad oblast, Tver oblast en Smolensk oblast. De oblast heeft ongeveer inwoners, wat ongeveer 0,4% is van de totale Russische bevolking. De oppervlakte van de oblast is km² en de bevolkingsdichtheid is ongeveer 14 inwoners per vierkante kilometer. De beroepsbevolking is 55,1% van de totale bevolking, hiervan is 7,8% werkloos 11. Er zijn mensen werkloos in de oblast 12. Een opvallend demografisch gegeven is dat de levensverwachting erg laag ligt, met name voor mannen. Voor mannen is de gemiddelde levensverwachting 55 jaar, voor vrouwen 69 jaar. Twee andere opvallende gegevens over de bevolking zijn de etnische homogeniteit van de bevolking en het hoge opleidingsniveau. Meer dan 94% van de bevolking is Russisch, dit is bijzonder veel, temeer omdat het een grensregio is. Andere bevolkingsgroepen die in de oblast wonen zijn Oekraïeners, Wit-Russen, Zigeuners, Armeniërs en Tataren. De oblast heeft in verhouding met de rest van het land een hoog gekwalificeerde bevolking: personen met een hogere of middelbare opleiding maken meer dan 25 % van de bevolking uit. De belangrijkste steden binnen de oblast zijn Pskov ( inwoners), Velikie Luki ( ), Ostrov ( ) en Nevel (20.100). Belangrijke industriële centra zijn Velikie Luki en Pskov, deze laatste stad vormt tevens het administratieve centrum van de oblast. Administratief is de oblast opgedeeld in 24 districten, in de oblast liggen 14 steden, 13 dorpen en 247 nederzettingen. De oblast strekt zich van noord naar zuid uit over een afstand van 380 kilometer en van oost naar west over een afstand van 260 kilometer. De afstand vanaf het centrum van de oblast, de stad Pskov, naar de twee grootste steden van Rusland, Moskou en Sint Petersburg, is voor Russische begrippen niet zo ver: de afstand naar Moskou is 689 kilometer en naar Sint Petersburg 280 kilometer januari 2005 Goskomstat

11 2.2 Grondstoffen De Pskov oblast wordt beschouwd als een van de ecologisch meest schone regio s van Rusland. De oblast is rijk aan watergrondstoffen. Er zijn meer dan 600 rivieren en 3700 meren in de oblast, met een totale oppervlakte van 3261 vierkante kilometer, inclusief één van de grootste meren van Europa, het Pskovsko-Tsjudskoje meer. In de verschillende meren en rivieren leven vele vissoorten, belangrijke soorten zijn witvis, wijting, brasem, snoekbaars, cisco en burbot. Ieder jaar wordt er voor zo n 7000 ton aan vis gewonnen uit de Pskovse wateren 14. Naast water is er in de Pskov oblast veel bos: bijna hectare grond is begroeid met bos, wat bijna 40% van de grond van de hele oblast bedekt. De totale oppervlakte aan bosreservaten is ongeveer 250 miljoen vierkante meter, waarvan momenteel maar ongeveer 30 % procent wordt gebruikt. Dit biedt goede perspectieven voor de houtindustrie. In de oblast leven 21 wilde diersoorten, waaronder bevers, otters, marters, elanden, wilde zwijnen en vossen. De Pskov oblast beschikt over essentiële voorraden natuurlijke grondstoffen, die met name gebruikt worden voor de bouwindustrie: gips, kalksteen, mergel, klei, leem en verschillende soorten zanden. Een andere belangrijke grondstof is turf. De voorraad turf in de oblast is meer dan 300 miljoen ton, hoewel maar 350 van de 3000 aanwezige veengebieden momenteel worden geëxploiteerd. 2.3 Economie De Pskov oblast heeft een industrie en landbouw georiënteerde economie. De belangrijkste economische sectoren binnen de oblast zijn industrie, handel, transport en landbouw 15. Belangrijke industriebranches zijn machinebouw, metaalbewerking, elektrotechniek en productie van bouwmaterialen 16. Producten die voortgebracht worden door deze industrieën zijn onder anderen elektrische motoren, lasapparatuur, elektronische apparatuur voor auto s, huishoudelijke apparaten, elektriciteitskabels en telecommunicatieapparatuur. Een belangrijke plaats binnen de industriële productie wordt ingenomen door de voedselindustrie. Andere industrieën die een grote rol spelen zijn houtbewerking en de productie van apparatuur voor de textiel-, voedsel- en turfindustrie. De helft van het totale oppervlakte landbouwgrond in heel Noordwest Rusland ligt in de Pskov oblast, landbouw is dan ook belangrijk voor de economie van de oblast. De voornaamste landbouwactiviteiten zijn veeteelt (voor zowel vlees als zuivel), groenteteelt, aardappelteelt, en vlasproductie. Het totaal aantal geregistreerde bedrijven in de Pskov oblast is ongeveer Zeventig procent hiervan zijn particuliere bedrijven, 163 bedrijven worden beschouwd als groot bedrijf, volgens Europese standaarden. De oblast bedrijft buitenlandse handel met vele landen en producten gemaakt door bedrijven in de Pskov oblast worden geëxporteerd naar meer dan 35 landen. De belangrijkste exportbestemmingen zijn Wit-Rusland, Duitsland, Letland en de Oekraïne. Investeringen in landbouw en industrie zijn de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. Branches die aantrekkelijk zijn voor investeerders zijn industrie, transport en huizenbouw. Buitenlandse investeringen gaan voornamelijk naar de handel, catering en bouw. In 1998 werd de Wet op investeringen voor de Pskov oblast aangenomen, bedoeld om gunstige voorwaarden voor investeringen te creëren, volgens deze regionale wet profiteren buitenlandse investeerders van verschillende voordelen, waaronder belastingvoordelen. 2.4 Toerisme zie bijlage 1 16 zie bijlage 2 17 Business directory. Chamber of Commerce and Industry of the Pskov Region p. 8 11

12 De Pskov oblast heeft veel potentie voor toerisme. Er is prachtige natuur, het is een van de ecologisch meest schone regio van Rusland. Er zijn talrijke rivieren en meren, inclusief een van de grootste meren van Europa, waar watersporttoerisme ontwikkeld zou kunnen worden. Bovendien ligt in het zuiden van de oblast een nationaal park, een aantrekkelijke plaats voor toeristen. De oblast is geografisch gunstig gelegen tegen Europa aan en niet ver van Moskou en Sint Petersburg, en heeft een gematigd klimaat. Bovendien zijn er in de Pskov oblast vele bezienswaardigheden 18. In de hoofdstad Pskov vindt men een kremlin, veel parken, mooie kerkjes en een museum met een van de grootste collecties oude Russische iconen. Maar ook naast Pskov is er veel te zien in de oblast, zo zijn er bijvoorbeeld de oude burcht bij Izborsk, het klooster in Petsjori en de Poeshkin heuvels. Ondanks deze gunstige factoren is het toerisme in de Pskov oblast nog niet voldoende ontwikkeld. Zo zijn er niet genoeg hotels en restaurants die aan de Westerse standaarden voldoen en beschikt de oblast niet over een internationaal vliegveld. De autoriteiten in de oblast erkennen het toerismepotentieel wel en zoeken naar manieren om investeringen in deze sector aan te trekken. 2.5 Transport Zoals gezegd, de Pskov oblast heeft grenzen met drie landen en binnen Rusland grenst zij aan drie andere regio s. Dit maakt van de oblast een transportregio. De oblast heeft voor Russische standaarden een goed ontwikkelde infrastructuur 19. Dit is ook noodzakelijk gezien de nabijheid van internationale handelsroutes en internationale afzetmarkten: buitenlandse economische activiteiten zijn gebaat bij een goede infrastructuur. In totaal ligt er in de Pskov oblast 1100 kilometer spoorwegen en 9900 kilometer verharde autowegen 20. De dichtheid van de verharde autowegen is 180 kilometer per 1000 vierkante kilometer. Spoorlijnen verbinden de Pskov oblast met de havens van Sint Petersburg, Moermansk, Kaliningrad, Tallinn en Riga. De autowegen die door de Pskov oblast lopen verbinden Moskou met Riga en Sint Petersburg met Kiev, Odessa, Vilnius en Riga. De Pskov oblast beschikt ook over een rivierhaven aan de kust van het Pskovsko-Tsjudskoje meer. Deze haven verbindt Pskov met de havens van Sint Petersburg en de Baltische Staten. Het vliegveld dat vlakbij de stad Pskov ligt is geschikt voor passagiersvervoer en internationaal goederenvervoer tot maximaal 250 ton. Helaas er nog geen internationaal passagiersvervoer van en naar dit vliegveld. Hoewel de infrastructuur in de oblast ontwikkeld is, zijn veel wegen in slechte staat. De autoriteiten in de oblast tonen speciale aandacht voor de ontwikkeling van de infrastructuur, zij erkennen het belang hiervan gezien de gunstige ligging en de hoeveelheid transport via de oblast. De modernisatie en opening van nieuwe en bestaande transportlijnen heeft een belangrijke prioriteit. 18 Zie bijlage 3 19 Zie bijlage

13 Meer dan 10 procent van het totale volume van het Russische goederenvervoer verloopt via de oblast Pskov 21. De totale omvang van goederen bestemd voor buitenlandse handel die de staatsgrenzen van de Pskov oblast via de weg passeerden was ton in Hiervan was ton importgoederen, ton exportgoederen en ton transitgoederen 22. Slechts iets meer dan 17 procent van de goederen die in 2003 de Pskov grensovergangen passeerden werd in 2003 door Russische vervoerders getransporteerd, 6,5 procent van de vervoerders kwamen uit Pskov. De voornaamste goederen die geëxporteerd werden uit de Pskov oblast waren in 2003 hout en houtproducten, goederen werden voornamelijk geëxporteerd naar Estland, Letland, Wit-Rusland en Duitsland. De geïmporteerde goederen kwamen voornamelijk uit Wit-Rusland, Estland, Letland, Litouwen en Polen, de belangrijkste producten waren levensmiddelen, houtproducten en producten uit steen en gips 23. In de oblast is een ontwikkelde douane-infrastructuur, met meerdere autoweggrensovergangen, spoorweggrensovergangen, een vliegveld voor internationaal goederenvervoer en sinds 2005 ook een grensovergang in het Pskovsko-Tsjudskoje meer Business directory. Chamber of Commerce and Industry of the Pskov Region p Analititseskaja spravka po vnesjnetargovim perevozkam groezov. Departament Rostransinspectie. Otdel transportnowo kontrolja. 15 januari Analititseskaja spravka po vnesjnetargovim perevozkam groezov. Departament Rostransinspectie. Otdel transportnowo kontrolja. 15 januari Zie bijlage 5 13

14 3. Import, export en douane Volgens het woordenboek betekent transport het verplaatsen van iets van de ene plaats naar de andere 25. In werkelijkheid komt er wel iets meer kijken bij transport dan alleen maar het verplaatsen van de goederen van de ene naar de andere plaats. Internationaal transport hangt daarnaast nauw samen met import en export, vandaar dat er in dit hoofdstuk aandacht wordt besteedt aan de import- en exportregelingen die gelden tussen Nederland en Rusland: wie mogen er importeren en bestaan er restricties of quota. Meteen na, en soms al tijdens of zelfs voor het transport worden goederen ingeklaard door de douane. Soms gebeurt dit al bij de grens. Hiervoor moet de transporteur documenten afleveren. Welke documenten dit allemaal zijn wordt in het volgende hoofdstuk behandeld, in dit hoofdstuk wordt kort ingegaan op het hoe en wat van het inklaren en hoe de procedure verloopt. 3.1 Import- en exportregelingen Nadat, na het uiteenvallen van de Sovjetunie, het staatsmonopolie op de buitenlandse handel in Rusland was opgeheven, mochten aanvankelijk alle ondernemingen in- en uitvoertransacties verrichten26. Om te voorkomen dat goedkope grondstoffen en energiedragers die internationaal erg gewild waren het land zouden verlaten, werd voor deze producten een vergunningensysteem opgezet. Maar een paar ondernemingen mochten deze grondstoffen en energiedragers exporteren. In 1995 werden de restricties op strategisch belangrijke ruwe materialen als olie, gas, diamanten en dergelijke, afgeschaft. Wel zijn op een aantal grondstoffen exportheffingen en quota van toepassing, zodat een gedeelte voor binnenlands gebruik wordt behouden. De meeste goederen kunnen nu zonder invoervergunning Rusland worden ingevoerd. Voor bepaalde goederen is wel een vergunning nodig. Zo is er een vergunning nodig voor de invoer van onder andere wapens en aanverwant materiaal; technologie voor militair gebruik; explosieven; radioactief materiaal; narcotica; toxische stoffen; en edele metalen en (half)edelstenen. Geneesmiddelen mogen alleen geïmporteerd worden door bepaalde rechtspersonen, die in het bezit van een bepaalde vergunning moeten zijn. Door de Partnership and Co-operation Agreement van 1994 zijn er formeel geen kwantitatieve beperkingen meer op de handel met Rusland. In enkele gevallen zijn er echter nog wel quota. Zo bestaan er nog quota op de invoer van bepaalde soorten sterke drank, vis en suiker. Alleen geregistreerde importeurs of douane brokers kunnen importeren in Rusland en om te kunnen importeren moet er een geldig handelscontract zijn tussen exporteur en importeur 27. Om importeur te zijn in Rusland moet men als importeur geregistreerd staan bij de belastingdienst, de verantwoordelijke (locale) douane en het Staatscomité voor de Statistiek. Bedrijven die voor meer dan 30 procent in buitenlandse handen zijn, kunnen zonder vergunning goederen importeren die voor eigen gebruik zijn EVD: Online landenpublicatie Rusland ibidem 14

15 3.2 Douane Goederen die Rusland binnenkomen worden gecontroleerd en ingeklaard door de Russische douane. Traditioneel speelt de Russische douane een fiscale rol, ze zorgt voor inkomsten die kunnen oplopen tot bijna 40% van de budgetinkomsten van het land 28. Momenteel veranderen de prioriteiten van de douaneservice, de nadruk ligt nu meer op het vergemakkelijken en daarmee ook bevorderen van de buitenlandse handel. Er wordt verwacht dat deze veranderingen van prioriteiten zullen resulteren in een stijging van het aantal internationale handelstransacties, met als gevolg een stijging van de verzamelde belastingen. De veranderingen van prioriteiten is een van de punten die opgenomen is in de nieuwe Russische Douanewet die in januari 2004 is ingegaan. Deze wet bepaalt precies alle procedures met betrekking tot inklaring en andere douaneactiviteiten en dit document wordt beschouwd als stimulerend voor Russische en internationale handel 29. In deze wet zijn een aantal belangrijke nieuwe regels opgenomen. Zo bepaalt deze wet onder andere dat inklaring van goederen maximaal 3 dagen mag duren in plaats van de 10 dagen voorheen en dat de goederen nu in principe overal waar zich een douanepost bevindt ingeklaard mogen worden, ongeacht de vestigingsplaats van de inklarende partij. Een andere, positieve, ontwikkeling die in de nieuwe wet is vastgelegd is dat er de mogelijkheid is om goederen elektronisch in te klaren voordat deze op de bestemming zijn aangekomen. Dit versnelt en vereenvoudigt het douaneproces. 3.3 Douanebrokers Een deel van de werkzaamheden van de Russische douane kan worden uitgevoerd door douane brokers. Douanebrokers zijn bedrijven, die geregistreerd staan om inklaringsprocedures uit te voeren en douanerechten en belastingen te betalen namens hun klanten. Brokers betalen een bepaald bedrag voor een licentie die recht geeft op het uitvoeren van douanewerkzaamheden aan de grens. Als exporteurs gebruik maken van een broker controleert deze broker alle benodigde documenten en registreert deze in de computer, dit bespaart de douane zelf veel werk en tijd, wat de procedure aan de grens versnelt. Naar schatting wordt 80-90% van alle ingevoerde goederen ingeklaard door douanebrokers 30. De procedure van douaneregistratie door een douanebroker kan de douane registratie vereenvoudigen en vergemakkelijken, mede door het gebruik van elektronische formulieren en benodigde documenten. 3.4 Douanecontrole en inklaring Goederen die vervoerd worden van Nederland naar Rusland moeten in Rusland worden ingeklaard. Volgens de Russische wet kan alleen de ontvanger van goederen douane-inklaring uitvoeren. Maar voor de inklaring zijn wel veel documenten die door de afzender aangeleverd moeten worden. Welke documenten en informatie aangeboden moet worden aan de douane hangt af van de richting van vervoer (import of export), het doel van het vervoer, de omstandigheden van het transport, de betalingscondities, het douaneregime en de douanetariefcode. In hoofdstuk 4 worden de belangrijkste documenten beschreven die nodig zijn. De meest belangrijke fase van douane-inklaring is eigenlijk voor de goederenzending de grens passeert. Alle vereiste contracten, facturen, certificaten, licenties en vergunningen 28 Administration of Pskov region. Investment Department: Investment opportunities of Pskov Region: Customs ibidem 30 ibidem 15

16 moeten in orde zijn voor verzending. Dit is van groot belang, één foutje kan later problemen opleveren. Van binnenkomende goederen wordt een voorlopige aangifte gedaan, niet eerder dan dertig dagen vóór de verwachte grenspassage van de goederen. Zodra het depot is gestort bij het binnenlandse douanekantoor en de gegevens van de voorlopige aangifte zijn geverifieerd, geeft dit kantoor instructie om de goederen aan te bieden voor inspectie door de douane. Zodra het grenskantoor de instructie heeft ontvangen, wordt de zending onder douanecontrole naar het binnenlandse douanekantoor vervoerd. Douane-inklaring moet bij de douane voorgelegd worden binnen 15 dagen nadat de goederen bij de douane zijn aangekomen. Het is het best om zo snel mogelijk douane-inklaring te ondergaan in verband met extra kosten. Volgens de nieuwe douanewet kan de importeur ook elektronisch de douane-inklaring aan de douane voorlegen. Nadat de declaratie is voorbereid, begint het echte proces van douane-inklaring, dit proces bestaat uit 5 fases: acceptatie, registratie en invullen van declaraties; evaluatie van de goederenclassificatie en verificatie van de observatie van de niet-tarifaire regelgeving; valutacontrole en controle van de douanewaarde; controle van douanebetalingen; en fysieke inspectie en vrijgeven van de goederen 31. Het is ook mogelijk goederen aan de grens in te klaren. In dit geval moet alle verschuldigde heffingen ter plaatste worden voldaan en de kosten voor registratie door de douane worden verdubbeld. Goederen die per schip of vliegtuig in Rusland worden ingevoerd moeten zelfs direct aan de grens worden ingeklaard. Als niet duidelijk is wie de afnemer van de goederen is gaat de grensdouane over tot begeleiding van de goederen tot de douane in de plaats van inklaring, dit leidt vanzelfsprekend tot extra kosten. Daarnaast is het mogelijk goederen (tijdelijk) op te slaan in een entrepot, zonder invoerheffingen te betalen. De goederen kunnen worden opgeslagen ten behoeve van verder vervoer in de toekomst of ten behoeve van (latere) verkoop 32. De in dit hoofdstuk besproken regelingen en procedures zijn officieel niet direct van toepassing op transporteurs. Het is echter wel zo dat het wenselijk is dat transporteurs op de hoogte zijn van de werking van de douane en douane-inklaring. Mocht er een klein probleem zijn dan kan de transporteur het in dat geval misschien zelf oplossen. 31 Business Information Service for the Newly Independent States (BISNIS): Logistics of exporting to Eurasia series, Customs Clearance In Russian Federation EVD: Online landenpublicatie Rusland. 16

17 4. Documenten en andere benodigdheden Als er goederen vervoerd worden naar Rusland, moeten deze begeleid worden met een aantal documenten. Sommige van deze documenten zijn voor elk land nodig, sommigen zijn specifiek voor Rusland. Het is heel belangrijk goed op de hoogte te blijven van de eisen die de Russen stellen aan de documenten. Welke documenten nodig zijn verandert in principe niet zo vaak, maar de inhoud en opmaak van de documenten veranderen wel vaak. Het is van groot belang van deze, soms hele kleine, veranderingen op de hoogte te blijven; één puntje fout op een document kan voor heel veel problemen zorgen. In dit hoofdstuk een overzicht van de documenten waar de goederenzendingen die bestemd zijn voor Rusland van voorzien moeten zijn. Er zijn een aantal verplichte documenten die bij elke zending aanwezig moeten zijn en er zijn ook documenten die alleen bij bepaalde productgroepen vereist zijn. 4.1 Verplichte exportdocumenten De volgende documenten moeten altijd bij een goederenzending aanwezig zijn: o Handelscontract o Handelsfactuur o Paklijst o Enig Document/ Uitvoerverklaring Geprefereerd wordt dat de documenten in het Russisch zijn, maar ze mogen ook in het Engels of Duits. Onder handelscontract wordt alles verstaan dat een overeenkomst tussen koper en aankoper aantoont. Hierbij kan gedacht worden aan een contract van aankoop en verkoop, een ruilovereenkomst en een afleveringsovereenkomst, maar ook bijvoorbeeld een uitnodiging. De handelsfactuur moet in tweevoud worden toegevoegd en moet de volgende gegevens bevatten: naam en adres van de importeur en de exporteur, datum en plaats van verzending en bestemming, merken, nummers, aantal en soort van de afzonderlijke stukken, goederenomschrijving (inclusief de goederen- of HS-code), bruto- en nettogewicht, vrachtkosten, code van de muntsoort waarin de factuur luidt, prijs per eenheid en totale prijs, betalings- en leveringsvoorwaarden en eventuele kredietbeperkingen en kortingen 33. Bij alle zendingen moet ook in vijfvoud een paklijst worden toegevoegd, waarop alle goederen gespecificeerd worden. Daarnaast moet er een uitvoerverklaring worden toegevoegd, dit document gebruikt de douane om de opgegeven waarde van de goederen te verifiëren. Ook andere documenten die nodig zijn voor het bevestigen van de waarde van de goederen, zoals verzekerings- en betalingsdocumenten, moeten worden toegevoegd. 4.2 Transportdocumenten De volgende transportdocumenten moeten bij de zending van goederen naar Rusland aanwezig zijn: o CMR-vrachtbrief o Ritmachtiging o TIR-carnet 33 EVD: Online landenpublicatie Rusland. 17

18 Elk transport moet vergezeld gaan van een vrachtbrief, waar vrijwel dezelfde informatie in staat als op de factuur. Voor wegtransport is de vrachtbrief het CMR-document. CMR staat voor Convention Relative au Contrat de Transport International de Marchandises par la Route. Met andere woorden, een internationale overeenkomst waarin rechten en plichten zijn opgenomen van de bij het wegvervoer betrokken partijen: afzender, vervoerder en geadresseerde 34. Voor elk transport over de weg naar Rusland is een ritmachtiging nodig. Elk jaar wisselen Nederland en Rusland ritmachtigingen met elkaar uit, deze vergunningen zijn in Nederland te verkrijgen bij de Stichting Nationale en Internationale Wegvervoer Organisaties (NIWO). Het is niet verplicht een TIR-carnet bij te voegen, maar de meeste zendingen naar Rusland per wegvervoer gaan wel als TIR-zending 35. TIR staat voor Transport International de Marchandises par la Route en is bedoeld om het internationale vervoer van goederen te versnellen 36. Bij een TIR-zending wordt de vrachtwagen verzegeld en gaat de wagen vanaf de grens rechtstreeks naar de plaats die vooraf is aangegeven. Aan de grens wordt alleen gecontroleerde of de zegel nog intact is en het TIR-boekje wordt gecontroleerd, om te kijken of alle stroken van voorgaande grensoverschrijdingen tijdens de rit zijn verwijderd en alle stempels zijn geplaatst. De IRU, International Road Transport Union, is de internationale uitgever van het TIR-carnet en in Nederland is het carnet verkrijgbaar bij de SCT, Service Centrum Transport. Een voorbeeld van zowel de CMR-vrachtbrief, de ritmachtiging, als het TIR-carnet is te vinden in de bijlagen. Naast de ritmachtiging voor transport van Nederland naar Rusland, moeten ook een geldig vergunningbewijs voor binnenlands beroepsvervoer, een gewaarmerkte kopie communautaire vergunning voor grensoverschrijdend vervoer (de zogenaamde eurovergunning) en transportvergunningen voor niet EU-landen die getransiteerd worden kunnen worden getoond. Bovendien, naast deze documenten die verplicht bij de lading aanwezig moeten zijn, zijn er een aantal documenten die aanwezig moeten zijn op de persoon, de vrachtwagenchauffeur, en op het voertuig. Zo moet de chauffeur een paspoort, zowel een Nederlands als een internationaal rijbewijs, een werkgeversverklaring en een visum bij zich hebben. Benodigde documenten op het voertuig zijn een Nederlands kentekenbewijs, een kentekenbewijs voor aanhangwagen of oplegger, een certificaat van goedkeuring en een W.A verzekering. 4.3 Aanvullende documenten Voor een aantal goederen zijn naast de standaard export- en transportdocumenten nog een of enkele aanvullende documenten nodig. De meest voorkomende documenten zijn: o Certificaat van Oorsprong o Conformiteitscertificaat o Gezondheidsverklaring o Invoervergunning Een certificaat van oorsprong moet in drievoud worden toegevoegd als de oorsprong van de goederen niet duidelijk naar voren komt in de andere invoerdocumenten of niet duidelijk op de goederen staat 37. Een certificaat van oorsprong (in drievoud), als de oorsprong van de goederen niet duidelijk naar voren komt in de andere invoerdocumenten of niet duidelijk op de goederen staat vermeld. Soms verlangt de Russische importeur zo'n certificaat. Een EVD: Online landenpublicatie Rusland Zie bijlage 9 18

19 certificaat van oorsprong is verplicht als aanspraak wordt gemaakt op preferentiële invoertarieven 38. Een conformiteitscertificaat moet toegevoegd worden bij invoer van producten die aan bepaalde normen moeten doen, het geeft aan dat de goederen voldoen aan Russische veiligheids- en kwaliteitsnormen. Dit is ter bescherming van de gezondheid en veiligheid van de Russische bevolking en ter bescherming van het milieu. De coördinerende uitgevende instantie voor de certificaten is Gosstandart in Moskou, maar er zijn ook andere instanties die de certificaten voor bepaalde producten mogen afgeven, bijvoorbeeld het ministerie van Landbouw. Ook zijn er in verschillende landen organisaties geaccrediteerd voor zelfstandige inspectie en afgifte van conformiteitscertificaten, in Nederland is dit bureau Veritas. Een gezondheidsverklaring moet worden toegevoegd bij de invoer van planten, plantendelen, dieren en dierlijke producten. Voorbeelden van gezondheidsverklaringen zijn het veterinair certificaat en het fytosanitair certificaat 39. Voor bepaalde goederen, zoals wapens en edelstenen is een speciale invoervergunning nodig. 4.4 Overige eisen Voor bepaalde groepen goederen bestaan in Rusland specifieke bepalingen. Daarom is het raadzaam zich altijd door de importeur te laten informeren over de geldende voorschriften. Voedingsmiddelen en industriële goederen mogen bijvoorbeeld alleen dan worden ingevoerd, als zij voorzien zijn van gebruikersinformatie (in het Russisch), zoals productaanduiding, land van oorsprong, firmanaam, hoeveelheid, voedingswaarde, samenstelling, houdbaarheid en toepassingsgebied 40. Daarnaast worden er soms eisen gesteld aan de verpakking, een bepaald materiaal is soms gewenst of juist niet gewenst. Voor wagens die naar Rusland rijden gelden ook maximummaten en gewichten. De TLN, Transport en Logistiek Nederland, publiceert elk jaar een boek met alles wat men nodig heeft voor transport naar Rusland, hierin staat ook precies beschreven wat de toegestane maximummaten en gewichten zijn. De wet- en regelgeving in Rusland is erg veranderlijk. In dit hoofdstuk zijn de meest algemene eisen en benodigdheden voor transport van Nederland naar Rusland genoemd en behandeld. In praktijk blijkt dat er bij aankomst aan de grens wel eens iets veranderd kan zijn: een nieuw document is vereist, of bepaalde informatie die voorheen niet doorgegeven hoefde te worden wordt nu wel gevraagd. Dit is één van de dingen waar een transporteur op Rusland rijdt rekening mee moet houden. In het volgende hoofdstuk zal hier dieper op in worden gegaan. 38 EVD: Online landenpublicatie Rusland Zie bijlage EVD: Online landenpublicatie Rusland. 19

20 5. Problemen in het wegtransport tussen Nederland en Rusland Naast de regelgeving, procedures en het algemene beeld over transport tussen Nederland en Rusland in dit rapport ook een overzicht van de belangrijkste problemen in het transport tussen Nederland en Rusland. Het blijkt dat de verschillende bedrijven en instanties hierover nogal verschillende opvattingen hebben. Zo zien sommige transportbedrijven weinig problemen, maar dit zijn over het algemeen de bedrijven met veel ervaring. Deze bedrijven zien de problemen al niet meer als echte problemen, maar meer als uitdagingen die het zakendoen met Rusland interessant maken. Toch kunnen er wel degelijk een aantal punten genoemd worden die door veel partijen wel als probleem gezien worden. In dit hoofdstuk eerst wat over de problemen in het transport tussen Nederland en Rusland waarvan de oorzaak ook in Nederland kan liggen. Daarna een schets van de problemen die hun oorzaak in Rusland en de Russische cultuur hebben liggen. De informatie voor dit hoofdstuk is voor een groot deel uit interviews met transportbedrijven geworven. Een aantal van de geïnterviewden hebben dingen in vertrouwen verteld en wilden anoniem blijven, vandaar dat geen namen van bedrijven genoemd zullen worden. 5.1 Problemen in transport tussen Nederland en Rusland Over het algemeen kan gezegd worden dat zaken doen met Rusland niet altijd even makkelijk is en niet altijd even goed verloopt. Dit kan ook gezegd worden over transport voor Nederland naar Rusland. Als er problemen optreden hebben die wel vaak hun oorzaak in Rusland. Als we spreken over vervoer van Nederland naar Rusland dan doen zich in de EU-landen die gepasseerd worden voor Nederlandse transporteurs nauwelijks of geen problemen voor. De problemen beginnen pas bij Wit-Rusland, Rusland, Oekraïne en voorheen ook bij Polen. Sinds Polen bij de EU hoort doen zich in dit land weinig problemen meer voor, zo geven meerdere transportbedrijven aan. De problemen beginnen dus bij de grenzen met Oost- Europese landen, zoals Wit-Rusland, Rusland, Oekraïne en Azerbeidzjan. Aangezien we het in dit rapport hebben over transport tussen Nederland en Rusland zal alleen over problemen aan de Russische grens geschreven worden. De meeste van deze problemen zijn echter hetzelfde als de problemen aan de grenzen van andere genoemde landen. De Russische douane is erg streng en moeilijk en controleert alles wat de grens oversteekt. Later in dit hoofdstuk meer over de werking van de douane en de problemen bij deze organisatie, nu eerst wat Nederlanders kunnen doen om zoveel mogelijk problemen te vermijden. Zoals gezegd, de Russen controleren alles bij de grens. Bij aankomst bij de grens moeten vele documenten overhandigd worden aan de douanebeambte en al deze documenten worden door de Russen uitvoerig gecontroleerd. Als de douanebeambte een foutje ontdekt kan dit grote problemen opleveren. Dit hoeft maar één verkeerd cijfertje of bij wijze van spreken een komma op de verkeerde plek te zijn, of het transport wordt al niet toegelaten. Verkeerd gewicht; verkeerde douane code; verkeerde omschrijving van de vracht; alles kan een reden zijn voor de Russische douane om een probleem te zien en te maken. Het transport wordt aan de kant gezet, met alle gevolgen voor de transporteur, en klant, van dien. Vanzelfsprekend is dat men niet wil dat dit gebeurt, daarom is het van groot belang voor de Nederlandse verzender er zeker van te zijn dat alle documenten tot in detail kloppen. Soms wordt dit door de klant zelf gedaan, vaak controleert ook de vervoerder de documenten, aangezien hij de ervaring en kennis heeft. De verzender moet op de hoogte blijven van de wet- regelgeving in Rusland. Er veranderen regelmatig dingen. Er is niet zomaar opeens een ander document nodig, maar de lay-out kan wel veranderen, opeens moet er bijvoorbeeld een bepaald belastingnummer vermeld worden. Een kleine verandering, die als men het niet weet, grote gevolgen kan hebben. Daarom is het van belang voor de verzender, en vaak voor de transporteur, om heel goed op de hoogte te blijven en bij elk transport weer alle documenten uitvoerig te checken. 20