Gebiedsverkenning Maatschappelijk Vastgoed Oud-Woensel

Transcriptie

1 A versie Maatschappelijk Vastgoed April 2014

2 April 2014 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum April 2014

3 A Inhoudsopgave Colofon Inhoudsopgave Inleiding Inleiding gebiedsverkenningen Het gebied van deze verkenning: Leeswijzer Verantwoording Gebiedsschets Limbeek Gildebuurt Hemelrijken Rol van de gemeente Rol van de gemeente in Bouwstenen voor Activiteiten en gemeentelijk maatschappelijk vastgoed Wat is er in Activiteiten Maatschappelijk vastgoed Constatering Kansen en bedreigingen Kansen Bedreigingen Proces: realiseren gebiedsvisie Co-creatie: wat is dat en met wie doe je dat? Co-creëren in Tot slot Bijlagen

4 April Inleiding 1.1 Inleiding gebiedsverkenningen De wil graag haar beleidsdoelstellingen realiseren op het terrein van onderwijs, jeugd, cultuur, sport en welzijn. En op het gebied van maatschappelijke activiteiten. De gemeente streeft daarom naar een optimale mix van voorzieningen op gebiedsniveau door gemeentelijk maatschappelijk vastgoed gericht in te zetten, in samenhang met het vastgoed van samenwerkingspartners. Hiervoor is een actueel en volledig beeld nodig van de maatschappelijke activiteiten die er in een gebied al zijn, de maatschappelijke activiteiten waaraan behoefte is en de huisvesting van deze activiteiten. Deze gebiedsverkenningen dragen bij aan een beter inzicht in de financiële als maatschappelijke ontwikkelingen in relatie tot het (gemeentelijk) maatschappelijk vastgoed. Alle sectoren die betrokken zijn bij de totstandkoming van deze gebiedsverkenning hebben minder (financiële) middelen. Daarom wil de gemeente maatschappelijk vastgoed zo effectief en efficiënt mogelijk inzetten en afstemmen op de behoefte in een gebied. 1.2 Het gebied van deze verkenning: Per wijk brengt de gemeente de maatschappelijke activiteiten (vraag) en het maatschappelijk vastgoed (aanbod) in kaart. Hierbij worden ook sportactiviteiten betrokken, omdat de gemeente de sportparticipatie wil verhogen om bij te dragen aan het gezondheidsniveau. Deze verkenning gaat over de wijk in het stadsdeel Woensel Zuid. We hebben de bij ons bekende gegevens verzameld en waar mogelijk met elkaar verbonden. Deze informatie is vervolgens vertaald naar een gemeentelijk beeld van het gebied en van de rol die de gemeente zou kunnen spelen in de samenwerking met de externe partijen. Deze verkenning is een eerste aanzet. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 leest u enkele kerngegevens over. Ook gaat het hoofdstuk in op de rol die de gemeente voor zichzelf ziet bij deze wijk. Hoofdstuk 3 gaat over de bouwstenen in die kunnen dienen als uitgangspunt voor de co-creatie. Vervolgens komt in hoofdstuk 4 het proces van de gebiedsverkenning aan de orde: Welke informatie hebben we verzameld en hoe verhoudt die zich tot het gemeentelijke beleid? De huidige situatie brengen we volledig in beeld. In hoofdstuk 5 geven we onze constateringen. Hoofdstuk 6 laat de kansen en bedreigingen van het gebied zien. In hoofdstuk 7 leest u hoe we komen tot een gezamenlijke invulling van de gewenste situatie. 4

5 A 1.4 Verantwoording De gemeente nam het initiatief voor deze integrale gebiedsverkenning en verzamelde eerst alle interne informatie over het gebied. De sectoren Grond en Vastgoed, Gebiedsontwikkeling, Mens en Maatschappij, Sport en Bewegen en Economie en Cultuur verzamelden de andere relevante gegevens. Daarna volgde een toets van de interne gebiedsverkenning, met aanvullingen uit het gebied zelf. Dit leidde tot een totaalbeeld van wat er is, wat er zou moeten zijn en hoe we met elkaar kunnen zorgen dat het er komt. Daarbij is de gemeente slechts één van de stakeholders in de stad naast samenwerkingspartners zoals wijk- en bewonersorganisaties, besturen van VTA s (vrijetijdsaccommodaties), SPIL-centra (een alomvattend concept voor peuterwerk, kinderopvang, basisonderwijs en jeugdgezondheidszorg), corporatiebesturen, school- en sportverenigingsbesturen en welzijnspartners. 2 Gebiedsschets Oud Woensel is een unieke buurt waarin veel te beleven valt en waar het tegelijkertijd in de luwte rustig wonen is. Het gebied ligt in het stadsdeel Woensel-Zuid en bestaat uit de buurten Hemelrijken, Gildebuurt, Woenselse Watermolen, Limbeek Noord en Limbeek Zuid. heeft twee basisscholen: Fellenoord, de Driestam ofwel twee spilcentra: Fellenoord en Schoenmakerstraat. De Kruisstraat/Woenselse Markt scheidt de buurten Hemelrijken en Gildebuurt. In 2005 zijn beide buurten opgenomen in een masterplan voor integrale wijkvernieuwing. Vooruitlopend op de wijkvernieuwing rond het Vredesplein zijn de Kruisstraat en de Woenselse Markt de afgelopen jaren vernieuwd en opnieuw

6 April 2014 ingericht. De stoepen zijn veel breder geworden, bankjes zijn geplaatst en de Kruisstraat is een fietsstraat geworden ( auto is te gast). Bij de herinrichting en vernieuwing van het winkelgebied was samenspraak belangrijk. Zo waren alle betrokkenen vertegenwoordigd in de klankbordgroep en zijn de leden van het begin af aan betrokken geweest bij de planvorming en later ook bij de uitvoering. Op 1 januari 2013 had de wijk telt bewoners en woningen. In bedraagt de sportparticipatiegraad 71% (Eindhoven algemeen is dit 67%) en haalt 76% de bewegingsnorm (Eindhoven algemeen is dit 69%). De wijk is sportiever dan het gemiddelde in Eindhoven. Uit Leefstijlen Eindhoven blijkt dat de bewoners van assertieve, sociale en nuchtere bewoners zijn met een beperkt vertrouwen in de gemeente. Woensel-Zuid heeft een hoge concentratie actiegebieden. Actiegebieden zijn gebieden die de gemeente extra aandacht geeft. In gaat het om 2 van de 5 buurten, namelijk Hemelrijken en Gildebuurt. Voor de buurt Limbeek Noord wordt de actiegebiedstatus en daarmee de extra aandacht de komende 2 jaar afgebouwd. Omdat het accent op de actiegebieden en het af te schalen gebied ligt, schetsen we ook de specifieke kenmerken voor dit deel van de wijk. En voor Limbeek Zuid wordt onderzocht of de gevoelens van onveiligheid aanleiding zijn om deze buurt een actiegebiedstatus te geven. De buurtmonitor en de buurtthermometer laten zien dat alle Hemelrijken, Gildebuurt en Limbeek onder gemiddeld scoren op de domeinen economie, sociaal en veiligheid. De buurten hebben relatief veel werkzoekenden en veel huishoudens en personen hebben een laag inkomen. Buurtbewoners denken dat hun buurt niet zo n geweldig imago heeft. De sociale cohesie is laag. Veel bewoners zeggen een matige tot slechte gezondheid te hebben. Naar verhouding veel buurtbewoners klagen over verkeersoverlast, geluidshinder, verloedering en sociale overlast. Het gevoel van onveiligheid in eigen buurt is hoog en velen hebben de indruk dat er veel criminaliteit is in de buurt. Voor zowel veiligheid als leefbaarheid geven bewoners hun buurt een laag rapportcijfer. Voor Hemelrijken en de Gildenbuurt is in het kader van de integrale wijkvernieuwing in 2005 een masterplan vastgesteld. Vandaag de dag worden nog verschillende onderdelen uit het masterplan uitgevoerd waaronder: nieuwe woonbuurt Vredesplein, buurtlint Hemelrijken en het sociaal economisch programma. Winkels aan de Kruisstraat en de Woenselse Markt zijn sfeerbepalend Limbeek De buurt ligt tussen de spoorlijn, Marconilaan en de Boschdijk. De Steenstraat scheidt Limbeek in een noordelijk en zuidelijk deel. De groene parkzone met de speeltuin en volkstuinen scheidt de woonwijk van de spoorlijn. Limbeek heeft een gunstige ligging ten opzichte van het stadscentrum en ligt dichtbij uitvalswegen 6

7 A Het noordelijk deel boven de Steenstraat bestaat voornamelijk uit goedkope huurappartementen. Er wonen veel studenten, alleenstaanden en deels jonge starters op de woningmarkt. Het zuidelijk deel is gebouwd in de jaren 80. Hier staan eengezinswoningen, HAT-jes (Huisvesting Alleenstaanden en Tweepersoonshuishoudens) en appartementen (Aletta Jacobsplein). Winkels en bedrijven bevinden zich vooral aan de Marconilaan, Boschdijk en Lijmbeekstraat. De bedrijvigheid op de Marconilaan wordt betrokken bij de ontwikkeling kop Edisonstraat in Woensel-West. De buurt heeft geen onderwijs- of gezondheidsvoorzieningen en is daarvoor aangewezen op omliggende buurten. Met ingang van 2010 is besloten de buurt te verdelen in Limbeek Noord en Limbeek Zuid. Deze delen verschillen nogal qua samenstelling en problematiek. Limbeek Zuid In Limbeek-Zuid wonen mensen, 20% is jonger dan 20 jaar en 8% is 65 jaar of ouder. Samen vormen zij 715 huishoudens. Daarvan is 53% een eenpersoonshuishouden. Er staan 673 woningen, waarvan 25% een koopwoning is. Er zijn veel corporatiewoningen, eenoudergezinnen en allochtonen. Limbeek-Zuid scoort vooral economisch en sociaal slecht. Ook de veiligheid en de veiligheidsbeleving zijn zorgwekkend. Voor Limbeek Zuid wordt medio 2014 bekeken of dit aangemerkt moet worden als actiegebied. Gevoel van onveiligheid is hoog en het is nog onduidelijk waar dit vandaan komt Dit moet onderzocht worden en dan kan bepaald worden of hier een gebiedsgerichte aanpak nodig is. Limbeek Noord In Limbeek-Noord wonen mensen, 9% is jonger dan 20 en 8% is 65 jaar of ouder. Samen vormen zij huishoudens. Daarvan is 77% een eenpersoonshuishouden. Er staan woningen, waarvan 22% een koopwoning is. Limbeek-Noord was in het verleden een actiegebied, maar deze status wordt met ingang van 2015 geleidelijk afgebouwd naar normale inzet van mens en middelen

8 April % van de inwoners is tussen de 20 en 35 jaar en is veelal student. Op geen van de vier domeinen scoort Limbeek-Noord ver beneden het gemiddelde, al is de situatie op het domein veiligheid wel zorgwekkend Gildebuurt In de Gildebuurt wonen mensen, 11% is jonger dan 20 en 22% is 65 jaar of ouder. Samen vormen zij huishoudens. Daarvan is 66% een eenpersoonshuishouden. In de Gildebuurt staan 858 woningen, waarvan 39% een koopwoning is (buurtmonitor, peildatum 1 januari 2013) Gildebuurt scoort vooral slecht op het domein veiligheid. Ook het domein economie is zorgwekkend. In de Gildebuurt was wijkvernieuwing gepland, maar woningcorporatie Wooninc. blijft haar 120 woningen verhuren en gaat ze niet slopen. Dit besluit is eind 2012 genomen vanwege de economische crisis. De woningcorporatie vindt het niet verantwoord huizen te slopen in een tijd dat de vraag naar betaalbare woonruimte weer toeneemt. 8

9 A Hemelrijken In Hemelrijken wonen mensen, 16% is jonger dan 20 en 10% is 65 jaar of ouder. Samen vormen zij huishoudens. Daarvan is 65% een eenpersoonshuishouden. Er staan woningen, waarvan 15% een koopwoning is. In Hemelrijken wonen relatief veel allochtonen (buurtmonitor, peildatum 1 januari 2013). Hemelrijken scoort slecht op het domein economie. Ook de domeinen sociaal en veiligheid (objectief en beleving) zijn zorgwekkend. Eén van de grootste opgaven voor de wijkvernieuwing in is het vervangen van de ruim 400 huurwoningen van Woonstichting thuis, rond het Vredesplein. De sloop/nieuwbouw gebeurt in vijf fases en gaat verschillende jaren duren. De wijkvernieuwing is in volle gang, de eerste fase van de nieuwbouw wordt verwacht in Samenspraak loopt als rode draad door het hele sloop- en nieuwbouwproces. Zo is in overleg met bewoners, gemeente en Woonstichting thuis het stedenbouwkundig plan opgesteld. Samen met bewoners is de keuze van de architecten bepaald en is afgestemd in welke fase de sloop/nieuwbouw gaat plaats vinden. Er is bewust gekozen voor uitvoering in verschillende fases, waardoor bewoners de keuze hebben om in de buurt kunnen blijven wonen. Dat de wijkvernieuwing in Hemelrijken niet alleen een stenen aangelegenheid is, bewijst het project Huisbuurt om het Vredesplein. Deze sociale ondersteuning is gestart om uitval van kwetsbare bewoners te voorkomen en hun perspectief te bieden. De basisgedachte is mensen een stapje vooruit te helpen en de woon-, werken leefsituatie te verbeteren. Een kernteam van verschillende disciplines (maatschappelijk werk, sociaal werk, sociaal beheer economisch adviseur) is hiervoor in het leven roepen. thuis, gemeente, en Lumens in de Buurt werken hier nauw samen. 2.2 Rol van de gemeente De rol van de overheid en dus ook van de verschuift van een overheid die alles bepaalt (government) naar beleid dat wordt ontwikkeld in coalities (governance). In governance staat de gebruiker centraal. In een coalitie kan de gemeente verschillende rollen aannemen. Binnen coalities in het domein van

10 April 2014 maatschappelijke voorzieningen onderscheidt Van Leent (2012) vier rollen voor de gemeente. Ze zijn geordend naar twee dimensies, te weten hardware (hoe actief stuurt de gemeente op het vastgoed) en software (hoe actief stuurt de gemeente op programma s en subsidie). Leidinggevende gemeente: deze vervult een actieve rol. Ze initieert, coördineert en selecteert partijen waarmee ze samen wil werken. Ze kan de leidende rol zelf ambiëren of kan deze opgelegd krijgen (burgers en maatschappelijke partners gaan er vanuit dat gemeente deze rol oppakt) onder het motto daar hebben we de overheid toch voor?. Voorwaardenscheppende gemeente: staat haaks op de leidinggevende gemeente en initieert en coördineert juist niet, maar laat ze over aan de bedrijven, instellingen en particulieren. Ondersteunen kan de gemeente hierin wel. Slapende initiatieven en ambities worden losgemaakt en waar mogelijk met elkaar verbonden. Accommoderende gemeente: hier ontstaat de overeenkomst met de openbare ruimte. De gemeente zoekt binnen iedere wijk naar aantrekkelijke plekken waar burgers, instellingen en bedrijven elkaar kunnen treffen voor uiteenlopende activiteiten. Ze laat de verantwoordelijkheid voor activiteiten en programma s bij de partijen zelf. Programmerende gemeente: deze staat tegenover de accommoderende gemeente en concentreert zich op programma s en activiteiten. Instrument hiervoor is bijvoorbeeld de subsidieverordening, waarmee de gemeente de meest geschikte partij selecteert en afspraken maakt om haar maatschappelijke doelen te bereiken. 10

11 A Rol van de gemeente in Voor de gebiedsverkenningen zoekt de gemeente de samenwerking met haar partners in het gebied. is een wijk waarin bewoners (sociale) onveiligheid ervaren. Dit vraagt allereerst om een gemeente die veiligheid en vertrouwen uitstraalt. Maar ook om een maatschappij waarin iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. Ruimte voor cocreatie is belangrijk. Daarom past in dit gebied een voorwaarde scheppende rol vanuit de gemeente als het gaat om maatschappelijke activiteiten. In het gebied is meer ruimte dan dat er vraag is. Dit maakt bij uitstek een gebied waarin maatschappelijk vastgoed efficiënter gebruikt kan worden waardoor ander maatschappelijk vastgoed objecten vrij van huurder afgestoten kunnen worden. De gemeente neemt daarom voor haar eigen maatschappelijke vastgoed een leidinggevende rol. 3 Bouwstenen voor De gemeente heeft op verschillende onderwerpen beleid voor de stad. De gemeente wil dit beleid op een goede wijze vertaald krijgen in de wijk. Hoe zorg je voor een goede uitvoering van het beleid in de wijk? De hiervoor gegeven gebiedsschets dient daarbij als uitgangspunt, samen met een overzicht wat er al in de wijk aanwezig is en wat er nog ontbreekt (hoofdstuk 4). - De gemeente wil een netwerk van ontmoetingsplaatsen voor sociaalmaatschappelijke activiteiten over de hele stad. Dit betekent niet dat er automatisch in elke buurt een ontmoetingsplaats moet zijn. -- Daarnaast wil de gemeente de sportparticipatie verhogen en zo ook bijdragen aan het gezondheidsniveau in de wijk. Onder andere door inzet van Sportformule Eindhoven. Deze formule wil het bewegingsonderwijs bij het basis- en speciaal onderwijs verbeteren, de doorontwikkeling van verenigingen aanjagen en het maatschappelijk verantwoord ondernemen door bedrijven ten behoeve van sport vergroten. Uiteindelijk leidt dat tot een stijgende sportparticipatie, waardoor er meer maatschappelijk rendement op accommodaties, activiteiten en sportgebieden wordt gerealiseerd aangevuld met een optimale sociale cohesie op wijkniveau. - De gemeente nodigt sportverenigingen uit om, in het verlengde van hun kernactiviteiten, de maatschappelijke focus nog verder te verbreden naar en voor hun (directe) omgeving. Het komend jaar beginnen we met die sportverenigingen die zélf aangeven daaraan toe te zijn om het vervolgens op langere termijn (vraaggericht) uit te breiden naar alle sportverenigingen

12 April De gemeente heeft veel informatie over gebieden, wijken en buurten, deze gegevens zijn echter over de hele organisatie verspreid. De eerste stap is dus om beschikbare informatie uit de organisatie op te halen en deze te bundelen. Vervolgens wordt beoordeeld of de informatie actueel en compleet is. 4.1 Activiteiten en gemeentelijk maatschappelijk vastgoed Per gebied brengen we activiteiten in kaart en welk maatschappelijk vastgoed in het gebied zitten. De gemeente onderscheidt 5 type activiteiten. Elke activiteit draagt bij aan een of meerdere gemeentelijke doelstellingen: 1 sociaal-maatschappelijke activiteiten: gericht op meedoen en participeren; 2 sportactiviteiten: bevorderen van sport en bewegen 3 economische activiteiten: 4 culturele activiteiten: dragen bij aan culturele participatie en educatie van bewoners 5 leefbaarheidsactiviteiten: behouden en verbeteren van de leefbaarheid in een gebied NB. Ondernemers welke commerciële doelstellingen nastreven en hun activiteiten hierop afstemmen, ook al zijn deze op sociaal-maatschappelijk gebied (zorg- en kinderopvang) komen in eerste instantie niet in aanmerking voor huisvesting in gemeentelijke (maatschappelijke) accommodatie en worden daarom verwezen naar de vrije markt. Voordat we tot de inventarisatie overgaan is het goed om ook het begrip maatschappelijk vastgoed duidelijk te definiëren: Maatschappelijk vastgoed is verwant aan het begrip publiek vastgoed. Deze termen komen vaak in het spraakgebruik met elkaar overeen, maar hebben nader beschouwd in de kern een verschillende betekenis. Van Leent (2012) geeft aan dat onder het begrip publiek vastgoed het vastgoed met een publieksfunctie moet worden verstaan. De financiering met betrekking tot het vastgoed speelt hierbij eveneens een belangrijke rol om de scheiding tussen publiek en maatschappelijk vastgoed te duiden. Publiek vastgoed (zoals een bakkerij) wordt particulier gefinancierd, terwijl maatschappelijk vastgoed (zoals scholen) via collectieve middelen worden gefinancierd. Uiteindelijk is de definitie die door Van Leent (2012) gegeven kan worden aan het begrip maatschappelijk vastgoed het vastgoed dat nodig is om collectief gedefinieerde doelen te realiseren. Dat vastgoed kan een publieksfunctie hebben, 12

13 A zoals bij een school, maar kan ook privaat van aard zijn, zoals bij sociale woningbouw. Daarmee is de definitie primair een beleidsmatig en bestuurskundig vraagstuk, waarbij de verhouding tussen de in te zetten middelen en de te realiseren effecten zo goed mogelijk afgestemd moet worden. 4.2 Wat is er in Activiteiten In zijn 43 uiteenlopende organisaties die sociaal-maatschappelijke activiteiten organiseren, geïnventariseerd. Per organisatie bracht de gemeente in kaart of de activiteiten die zij organiseren deze buurt-/wijk-, gebieds-, stedelijk of regionaal/landelijk georiënteerd zijn. Ook is bepaald of en in welke mate een activiteit bijdraagt aan de gemeentelijk geformuleerde beleidsdoelstellingen. Het overzicht met gewaardeerde activiteiten vindt u in bijlage Maatschappelijk vastgoed De wijk heeft verschillende ontmoetingsplekken. U vindt deze terug op de ontmoetingskaart. Fig. Ontmoetingskaart, eigendommen van de. Eigendom gemeente Een deel van de activiteiten vindt plaats/heeft plaatsgevonden in maatschappelijk vastgoed van de.

14 April 2014 Adres Naam accommodatie BVO m2 Antony van Leeuwenhoeklaan 30 Speeltuin, Hoofdgebouw - Hemelrijken 75 A tm F Ateliers Ca. 55 m2 / atelier Hemelrijken 75/G Gymzaal Ca. 130 m2 Hemelrijken 77 Ateliers Oude School Ca. 165 m2 Kronehoefstraat 19 (Van Brakelstraat 2) Kantoorgebouw (De Kroon) Ca m2 Nieuwe Fellenoord 7 Nieuw Fellenoord Ca. 572 m2 Limbeek Speeltuin, Anthony van Leeuwenhoeklaan 30 De speeltuin is het middelpunt van Limbeek. Het biedt een ontspannen ontmoetingsplek voor kinderen, ouders en buurt. De speeltuin draait volledig op vrijwilligers. Het vinden van voldoende vrijwilligers om de speeltuin open te houden is een uitdaging. Het speeltuingebouw is oorspronkelijk gerealiseerd als schuilhut voor vrijwilligers en ouders van spelende kinderen, maar voldoet ook voor het huidige gebruik dat ruimer is. In de speeltuin worden diverse activiteiten georganiseerd (o.a. bejaardensoos, kinderhobbyclub en lunch voor gehandicapten). In het gebouw van de speeltuin heeft Steunpunt Limbeek haar zetel. De ruimte is ongeschikt voor grotere buurtgerichte activiteiten. In de buurt is echter geen behoefte aan een locatie voor grotere buurtgerichte activiteiten. De ruimte is ook ongeschikt om meerdere activiteiten gelijktijdig te programmeren (o.a. gebrekkige akoestiek). Er is nog ruimte voor programmering van kleinschalige buurtgerichte activiteiten. Hemelrijken Nieuw Fellenoord 7 Nieuw Fellenoord 7 is bedoeld voor zowel stedelijk gerichte als wijk- en buurt georiënteerde organisaties en activiteiten. Er is voldoende invulling op stadsniveau. De wijk- en buurtgerichte activiteiten blijven daarbij achter. Dit komt onder andere doordat in dit gebied er meer ruimte is dan vraag. Er is vanuit die optiek weinig noodzaak om buurtgerichte activiteiten te verplaatsen naar deze locatie. Er is nog ruimte voor een extra structurele partner en een verdere programmering. De Kroon, Kronehoefstraat Op deze locatie zitten vooral organisaties met belangenbehartigende en/of zorggerichte activiteiten. Deze organisaties gebruiken het pand de hele week (dus ook in het weekend). Ateliers, Hemelrijken 75A-G (Oude School) Het object aan de Hemelrijken 75A G is bestempeld als gemeentelijk monument en maakt onderdeel uit van het verkoop- en beheerdossier Monumenten met als uitgangpunt verkoop, tenzij. Kunstenaars gebruiken het monumentale pand om te wonen en werken en als opslag. De buurt wil het pand graag behouden voor buurtontmoetingsactiviteiten, maar dit zal financieel lastig worden. Het object Hemelrijken 77 wordt sinds 1981 om niet in gebruik gegeven aan de kunstenaars. 14

15 A Sportaccommodaties naren zijn voor hun sportparticipatie aangewezen op andere wijken. Buiten een gymzaal voor met name bewegingsonderwijs zijn er in deze wijk geen gemeentelijke sportaccommodaties. Maatschappelijk vastgoed derden De gemeente is niet de enige partij die maatschappelijk vastgoed in de stad bezit. Voor zover de gemeente de informatie heeft over het maatschappelijk vastgoed van derden is dit opgenomen in de ontmoetingskaart. In de co-creatie met de partners in de stad is het overzicht aanvullen en actualiseren één van de eerste stappen. Hemelrijken Stadshof t Hemelryck, Hemelrijken 222 Woningcorporatie Wooninc. is eigenaar van Hemelrijken 222. De accommodaties is primair bedoeld voor 55+-ers. In het pand is het buurtcentrum Stadshof t Hemelryck gehuisvest. Hier vinden veel activiteiten gericht op ontmoeten georganiseerd: kienen, koffieuurtjes, sjoelen en kaarten. De bewonerscommissie organiseert daar haar seizoensactiviteiten met Sinterklaas, kerst, Pasen. Bovendien organiseert ze maandelijks op zondag een dansmiddag. Stadshof t Hemelryck biedt ruimte voor grotere ontmoetingsactiviteiten. Hier kan meer gebruik van gemaakt worden. Ook is er in Hemelryck een Buurtinfowinkel: bewoners en professionals weten elkaar te vinden als het gaat om het verbeteren van de leefomgeving. Het steunpunt vormt een coördinatiepunt van waaruit acties worden uitgezet richting bewoners, politie, corporatie, gemeente, school etc. t Hemeltje, Hemelrijken 117 Dit pand is eigendom van stichting Diaconaal Centrum en biedt opvang voor dak en thuislozen en vertrekt maaltijden. Verder zijn er taalcursussen en kunstzinnige activiteiten. Vredesplein 1, thuis heeft in het kader van de wijkvernieuwing van Vredesplein e.o. een hoekpand vrijgemaakt voor de sociaal zwakkere doelgroep die in beeld is gekomen bij huisgesprekken (project Huisbuurt). Deze buurtbewoners kunnen elkaar hier ontmoeten en deelnemen aan activiteiten. De bovenverdieping dient als uitvalsbasis voor de aannemers van de sloop en nieuwbouw. Wekelijks kunnen mensen daar terecht met vragen over de werkzaamheden. Deze locatie is is geschikt voor buurtontmoetingen op kleine schaal. De huidige activiteiten zijn laagdrempelig en gericht op de sociaal zwakkeren in de samenleving. Er lijkt nog ruimte voor verdere programmering. Sancta Maria, Kruisstraat 53 thuis is eigenaar van Sancta Maria en biedt onderdak aan De GgzE (en de Boei), maatschappelijke opvang. De Boei richt zich primair op een specifieke doelgroep en

16 April 2014 activiteiten. De Boei stelt ruimtes beschikbaar in ruil voor een maatschappelijke wederdienst. Medegebruik is wenselijk om de verbinding met de samenleving te leggen. Dit kan breder zijn dan wijkgeoriënteerd. Centrum voor de Kunsten, Pastoor Petersstraat 180 In het centrum voor de kunsten vinden algemene kunstzinnige vormingsactiviteiten plaats (dans, muziek; in de toekomst mogelijk ook open podium, kinderatelier, beeldend, multistudio's). Het CvK bezint zich op haar toekomst en de invulling van haar programma en haar locaties. Kronehoefstraat Volgend jaar levert woonstichting thuis een nieuw kantoor op met op de begane grond een gezondheidscentrum en een ruimte voor buurtontmoeting op kleine schaal. Over de invulling wordt nog nagedacht. Gildebuurt Buurtsalon Bakkersraat 4, Wooninc. verhuurt dit huisadres aan de bewonersorganisatie. Het adres wordt gebruikt voor vergaderingen en voor kleinschalige buurtactiviteiten. Op de begane grond is ruimte voor 10 personen en op de eerste etage voor 8 personen. In de buurtsalon worden verschillende buurtgerichte activiteiten georganiseerd. Vooral op woensdagen is de ruimte eigenlijk te klein voor alle activiteiten. Daarnaast zit steunpunt Bakker 4 op deze locatie. Bewoners en professionals weten elkaar te vinden als het gaat om het verbeteren van de leefomgeving. Het steunpunt vormt een coördinatiepunt van waaruit acties worden uitgezet richting bewoners, politie, corporatie, gemeente, school etc. Humanitas Montgomerylaan 333 Het pand is van een makelaar en Humanitas huurt het voor maatschappelijke activiteiten. Er zijn 20 vaste medewerkers werkzaam en per week 50 tot 100 vrijwilligers. De inloop is wisselend voor alle projecten en de hele week zijn ze geopend (behalve het weekend) 's Avonds worden er ook nog trainingen gegeven. De activiteiten richten zich voor al op kwetsbare doelgroepen. Moskee Visserstraat Leger des Heils, Visserstraat Woenselse Watermolen Fontys Hogescholen, Rachelsewatermolen 4 Spilcentra Er zijn twee spilcentra in dit gebied namelijk: Fellenoord, met basisschool Hemelrijken en Schoenmakersstraat met basisschool de Driestam. In het gebied zit geen voortgezet onderwijs, wel hoger beroepsonderwijs (Fontys). 16

17 A Spilcentrum Fellenoord heeft verschillende ruimtes, zoals een aula, gymzaal en digitolklokaal en kan daarom voor verschillende buurtgerichte ontmoetingsactiviteiten gebruikt worden. De ruimtes worden o.a. gebruikt voor jeugdwerk. Het SKPO bestuur zoekt voor de voormalige BSO-ruimte huurders en ziet graag dat buurgerichte activiteiten naar deze locatie komen in plaats van dat ze naar Nieuw Fellenoord 7 gaan. Ook de Driestam wordt gebruikt bij grotere buurtactiviteiten. 5 Constatering Op basis van de kennis over de wijk, de geformuleerde bouwstenen, de inventarisatie van de activiteiten, het gemeentelijke maatschappelijk vastgoed en de rol die de gemeente voor zichzelf in het gebied ziet, komt de gemeente tot de volgende propositie: - In past buurtontmoeting op kleine schaal omdat de buurten en gebruikersgroepen versnipperd zijn over de wijk. Daarbij is van belang dat er verbinding blijft tussen de ontmoetingen op kleine schaal. - Er is meer ruimte voor ontmoeten dan dat er vraag is. De gemeente voldoet aan de opgave voor elke buurt in een ontmoetingsplek. In de wijk zijn voldoende mogelijkheden om elkaar te ontmoeten voor alle activiteiten die er nu in het gebied zijn. Echter, ontmoetingsruimten kunnen wellicht efficiënter geprogrammeerd worden, waarmee de maatschappelijke en financiële waarde geoptimaliseerd wordt. De gemeente wil hier een nadrukkelijke, actieve en sturende rol in nemen en duidelijke keuzes maken in samenwerking met haar partners in de stad. 6 Kansen en bedreigingen De gemeente ziet kansen, en ook bedreigingen voor het gebied. Met haar partners in de stad wil zij alle kansen en bedreigingen aanvullend onderzoeken en gezamenlijk bepalen welke kansen gegrepen dienen te worden en hoe bedreigingen afgewenteld kunnen worden. 6.1 Kansen - De corporaties thuis en Woonbedrijf stellen buurtvisies op voor hun eigen bezit in het gebied. Dit gebeurt in samenwerking met de gemeente aan de hand van gebiedsanalyses die gemaakt worden van de actiegebieden. - Optimalisatie in programmering en efficiënter ruimtegebruik zorgt voor beter te exploiteren objecten en op deze manier wordt er ruimte vrijgespeeld, waardoor objecten vrij van huur en gebruik aangeboden kunnen worden aan de markt.

18 April 2014 Zeker in liggen hier kansen omdat het aanbod van ruimte groter is dan de vraag. - het sociaal economisch programma is gericht op sociale stijging, opgroeien in en veiligheid in. Er zijn voor de uitvoering verschillende projecten opgestart: het project huisbuurt, het activiteitenprogramma opgroeien in Oud Woensel, het moestuinproject en veiligheidsprojecten. Ook (actieve) bewoners en ondernemers weten elkaar steeds beter te vinden en organiseren buurt- wijkactiviteiten. - Hemelrijken en Gildenbuurt kent een breed netwerk van organisaties, ondernemers en bewoners die met elkaar samenwerken. - De volkstuinen, speeltuin Philipsdorp en de daar tussen gelegen groenvoorziening zijn mooie plekken om elkaar te ontmoeten. - met de inzet van buurtconciërge en stadstoezicht blijft de leefbaarheid op peil. - de zaterdagmarkt en het winkelgebied Kruisstraat, Woenselse Markt verlevendigen het gebied en hebben een ontmoetingsfunctie; - Spilcentra meer benutten als uitvalsbasis naar de buurt - plannen CKE en de benutting van hun pand? - het gebied ligt redelijk centraal in Eindhoven waardoor er sprake is van een groot aantal gebiedsoverstijgende activiteiten. In is het aanbod echter groter dan de vraag waardoor er geen spanningsveld is tussen ruimte voor stedelijke en buurtgerichte activiteiten. 6.2 Bedreigingen - Geringe betrokkenheid door bewoners door veel tijdelijke bewoning (studenten, werknemers Oostbloklanden; - bewonersparticipatie is versnipperd. Elke organisatie of vereniging wil zijn eigen plek in de wijk. - weinig animo bewoners voor deelname aan buurtactiviteiten (Gildebuurt) en in Hemelrijken is weinig initiatief voor het organiseren van buurtactiviteiten op een bewonersclub na; - Het braakliggende terrein aan de Marconilaan/Johannes van de Waalsweg brengt veel overlast met zicht mee in de wijk (vervuiling en ontmoetingsplaats randgroepen). Dit heeft een met name een negatieve uitstraling naar Limbeek. - De parkeerdruk is hoog en alleen maar hoger geworden met de invoering van betaald parkeren op de Kruisstraat en de Woenselse Markt tot uur. - Vanwege zwakke bewonersorganisaties (door beperkt aantal vrijwilligers) en de grote verhuisbeweging worden moeizaam resultaten geboekt om de leefbaarheid te bevorderen. - voor de Spilcentra is er geen financiële noodzaak om (buurt- en/of wijkgerichte) activiteiten te accommoderen, terwijl dit met het oog op buurtontmoeting wel een mogelijkheid is. - Op stedelijk niveau worden keuzes en afspraken gemaakt om overlast van verslaafden zoveel mogelijk te beperken. Zo staat aan de Boschdijk binnenkort de woonvoorziening voor chronisch verslaafden. Om ervoor te 18

19 A zorgen dat deze voorziening overlast in de omliggende buurten vermindert, is een beheerplan gemaakt en een beheergroep opgericht. - geen vertrouwen in de toekomst, gemeente en overige instellingen. - Zonder duidelijke uitgangspunten krijgen partners verkeerde verwachtingen over wat er mogelijk is en hun eigen rol. Partners willen duidelijke uitgangspunten en uitspraken: Wat wil de gemeente doen met het leegstaande maatschappelijke vastgoed: verkopen! Is dit onduidelijk dan gaat hier veel verloren energie inzitten. 7 Proces: realiseren gebiedsvisie Niet langer bepaald de overheid het maatschappelijk perspectief, maar de burger met zijn vraag. En voor de gebiedsverkenning is dat de burger met een behoefte aan sociaal-maatschappelijke, culturele, sportieve en educatieve activiteiten. Waren sporten, spelen, onderwijs, vrijetijdsbesteding, zorg voor ouderen en jeugdbegeleiding voorheen gescheiden werelden, nu wordt er gebiedsgericht geprogrammeerd. Bij gebiedsgericht programmeren wordt per buurt of wijk bekeken hoe sport-, beweeg- en Vrijetijdsaccommodaties passen in het totale wijk- of buurtconcept. Daarbij is de gemeente slechts een van de spelers in het veld. Dat betekent dat zij niet alleen de visie op de stad en het gebied kan en wil bepalen. Daarom zoekt zij de samenwerking met de bewoners en de partners in de stad. 7.1 Co-creatie: wat is dat en met wie doe je dat? Co-creatie is een vorm van samenwerking, waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces en het resultaat van dit proces, zoals een plan, advies of product. Kenmerken van co-creatie zijn dialoog, 'common ground', enthousiasme, daadkracht en focus op resultaat. Voorwaarden voor succesvolle co-creatie zijn gelijkwaardigheid van de deelnemers, wederkerigheid, openheid en vertrouwen. Voor de gebiedsverkenningen zoekt de gemeente de samenwerking met haar partners in het gebied. 7.2 Co-creëren in Doel van de co-creatie is om te komen tot gezamenlijk en gedragen beeld van het gebied en wat we met elkaar in het gebied willen, hoe we daar invulling aan geven, wanneer we dat doen en wie dat doet. Er is een inspanningsverplichting om met elkaar het beste voor de wijk te doen. Dat betekent dat zowel de partners als gemeente hun verantwoordelijkheid nemen om hier invulling aan te geven. Niet langer is het de gemeente die alleen bepaald en doet.

20 April 2014 De gemeente heeft daarom voor zichzelf in kaart gebracht hoe zij de wijk ziet, welke activiteiten er zijn en of deze activiteiten bijdrage aan de beleidsdoelstellingen, wat het gemeentelijk maatschappelijk vastgoed hier is en met welk maatschappelijk vastgoed zij kan deelnemen aan de volgende stap, de co-creatie. De gemeente vraagt haar partners in de eerste co-creatiestap om hetzelfde te doen voor het vastgoed van haar partners en ook om het overzicht met activiteiten compleet te maken. Zodat er een totaal overzicht komt van wat er op dit moment in de wijk aan activiteiten en maatschappelijk vastgoed is. Het beeld van de huidige situatie is de basis het co-creatieproces. Van hieruit werken we gezamenlijk aan de toekomst voor de wijk. Wat gaat er goed, wat kan beter? Waar liggen kansen en belemmeringen? Wat kan nu en wat kan later? 8 Tot slot - Deze verkenning is een momentopname. Wil dit instrument haar toegevoegde waarde voor de stad en de behouden dan dient de gebiedsverkenning een structurele plaats in de beleidsontwikkeling te krijgen; - Verschillende beleidsterreinen zijn stedelijk niveau ingestoken, waarbij gekeken wordt naar de inhoud en niet naar het gebied of buurt en wijk. Voor een goede gebiedsgerichte aanpak is een heldere vertaling van stedelijk beleid naar gebiedsgericht beleid een must. - De verbanden met parallel lopende ontwikkelingen moet worden georganiseerd en geborgd: Integraal Huisvestingsplan onderwijs (IHP), drie decentralisaties (jeugdzorg/awbz/wmo), bibliotheek, WIJeindoven, gebiedsprogramma s actiegebieden. Dit valt buiten de scope: van opdracht van de gebiedsverkenningen, maar heeft wel effect op activiteiten, vastgoed en partners in de stad. 9 Bijlagen 1 Buurt in cijfers: ; 2 Leefstijlen in Eindhoven; 20