Inhoudsopgave. Bijlage 1 Tabellen 19 Bijlage 2 Adreslijsten vrijwilligers 23 Colofon 25. pag.

Transcriptie

1 Jaarverslag 2007 VOGELWERKGROEP OUDERKERK WEIDEVOGELBESCHERMINGSGROEP AMSTERDAM ZUIDOOST WERKGROEP WEIDEVOGELBESCHERMING IVN-AMSTELVEEN AGRARISCHE NATUURVERENIGING DE AMSTEL

2 Inhoudsopgave pag. 1. Voorwoord van de voorzitter 1 2. Samenstelling van het bestuur 1 3. Ontwikkelingen agrarisch natuurbeheer en vereniging 2 4. Wat doet een natuurvereniging in het ILG? 2 5. Ecologische commissie 3 6. Weidevogelreservaat/ Ronde Hoep 4 7. Activiteiten van de vereniging 4 8. Weidevogelbeheer en -bescherming Werkgebied ANV De Amstel Polder De Ronde Hoep Bovenkerkerpolder Duivendrechterpolder Overige polders Alarmtellingen Slootkantbeheer Erfbeplanting en steenuilproject Verslag veldmedewerkers 17 Bijlage 1 Tabellen 19 Bijlage 2 Adreslijsten vrijwilligers 23 Colofon 25

3 1 1. Voorwoord van de voorzitter Bij het afsluiten van 2007 vallen enkele zaken op: sinds dit jaar heeft de vereniging voor het aanvragen van contracten en andere zaken hieromheen te maken met de provincie Noord- Holland. Op zich is dit een goede ontwikkeling, aangezien de provincie voor de goede weidevogelgebieden extra geld beschikbaar heeft, dat door middel van goede maatregelen weg gezet kan worden. Ook onze koepelorganisatie Natuurlijk Platteland West wordt via een prestatieovereenkomst goed beloond. Dit geeft wel aan dat de provincie positief tegenover natuurbeheer door agrariërs staat. Het afgelopen jaar is het wat het weer betreft toch ook wel apart geweest. April is vrij droog en zonnig geweest, waardoor de weidevogels er wel waren, maar lang niet allemaal tot broeden zijn gekomen. Dit zien we dan ook terug in de hoeveelheid uit te betalen geld voor nestbescherming. Hierdoor is er voor het komende jaar ook geld beschikbaar voor maatregelen die het weidevogelbeheer extra kunnen stimuleren. Het is wel belangrijk dat deze contracten daar afgesloten worden, waar het voor de vogels het meest effectief is. Om het bestuur hierin te ondersteunen, is er vorig jaar een ecologische commissie ingesteld, die het bestuur adviseert. Bij de slootkanten zien wij dat door de aangepaste lijst van planten er meer slootkanten voor beloning in aanmerking komen. Positief is ook dat er voor 2008 via een aanvraag bij de ILG-commissie geld beschikbaar is gesteld voor een gebiedscoördinator, die mensen met vragen over verbreding te hulp kan staan. Daarnaast kunnen ook andere zaken die bijvoorbeeld met de bereikbaarheid van het gebied te maken hebben, aangepakt worden. Verder zien we dat andere partijen, zoals Groengebied Amstelland en de Stichting beschermers Amstelland, het buitengebied graag in stand willen houden. Op zich is dit een positieve ontwikkeling, maar hiervoor is het zeer belangrijk dat de agrariërs de ruimte in het gebied krijgen en een inkomen kunnen behalen met soms een iets aangepaste bedrijfsvoering Barend Koster 2. Samenstelling van het bestuur Het bestuur is het afgelopen jaar niet van samenstelling gewijzigd. Peter de Nooij was aftredend en is herkozen als bestuurslid. Voor 2008 is Barend Koster aftredend en niet herkiesbaar. Het bestuur stelt Kees Lambalk voor als nieuw bestuurslid. Leden die zich beschikbaar willen stellen als tegenkandidaat, kunnen dat tot de aanvang van de jaarvergadering op 3 maart 2008 melden bij de voorzitter. Tegenkandidaatstelling dient te geschieden op voordracht van tien leden. Conform de statuten zullen de bestuursleden tijdens hun eerstvolgende bestuursvergadering een nieuwe voorzitter kiezen vanuit de dan zittende bestuursleden. Huidige samenstelling van het bestuur: Voorzitter Barend Koster Penningmeester Wes Korrel Secretaris Peter de Nooij Bestuurslid Ton Rewijk Bestuurslid en PR-functionaris Henk van Schaik

4 2 Ondersteuning: Adviseur van het bestuur Veldmedewerkers Secretariaat Aad van Paassen Mark Kuiper, Ton Rewijk, Floor van der Vliet Edith Kuiper Edith Kuiper 3. Ontwikkelingen agrarisch natuurbeheer en vereniging De vereniging Via ANV De Amstel hebben tachtig agrariërs deelgenomen aan natuurbeheer. Dit is een vrijwel gelijk aantal ten opzichte van het voorgaande jaar. Het totale aantal gecontracteerde hectares is in 2007 nagenoeg hetzelfde gebleven. De reden hiervoor is dat er via het Programma Beheer nauwelijks aanvullende contracten konden worden afgesloten. Voortgang Programma Beheer Het is u vast opgevallen dat in de brieven van de Dienst Regelingen over de SAN staat namens uw provincie. Per 1 januari 2007 heeft het ministerie van LNV het Programma Beheer namelijk overgedragen aan de provincies. De reden om de provincie weer in de regeling te betrekken, is de wens om tot een gebiedsgerichte aanpak te komen. Met de invoering van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) per 1 januari 2007 wordt per provincie bepaald hoe het geld over het landelijk gebied wordt verdeeld. Regelingen waarvoor geen bestaand SAN-pakket geldt, moesten voorheen worden goedgekeurd door Brussel. Nu kan er direct met de provincie worden onderhandeld over de inzet van een gebiedsgericht pakket, zoals een natuurvriendelijke oeverbescherming of houtwal. De provincie Noord-Holland streeft ernaar per 1 januari 2009 een nieuwe, eenvoudige regeling gereed te hebben. Gelukkig zijn de natuurverenigingen via Natuurlijk Platteland Nederland en NPW betrokken bij de ontwikkeling van een nieuwe regeling. Vast staat dat vooral op het gebied van het weidevogelbeheer het één en ander gaat veranderen. Het ziet ernaar uit dat er meer aandacht gaat naar kansrijke weidevogelgebieden. Ook zal er meer worden ingezet op de bescherming van pullen. Dit laatste houdt in dat pakketten met alleen nestbescherming niet meer geaccepteerd worden. In combinatie met uitgestelde maaidatum, voorweiden of vluchtheuvelbeheer is betaalde nestbescherming waarschijnlijk nog wel mogelijk. Een andere optie die wordt onderzocht, is de ontwikkeling van weidevogelkringen. Dit houdt in dat voor kansrijke polders een gezamenlijk plan gemaakt wordt met voldoende variatie in de beheersvormen. Eigenlijk het mozaïekmodel zoals we dat kennen van de Bovenkerkerpolder en de Ronde Hoep. Peter de Nooij 4. Wat doet een natuurvereniging in het ILG? Vanaf de oprichting van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) op 1 januari 2007 zijn ANV De Amstel en ANV De Vechtvallei samen vertegenwoordigd in de ILG-commissie. Deze commissie is bedoeld om Gedeputeerde Staten (GS) te adviseren inzake ontwikkelingen aangaande de verbreding van agrarische bedrijven en toeristische mogelijkheden.

5 3 Bedrijven, gemeenten en verenigingen kunnen voor hun plannen om subsidie vragen bij de Provincie Noord-Holland aan de hand van door de provincie gestelde criteria. De ILG-commissie beslist welke aanvragen ze indient bij GS om voor subsidie in aanmerking te komen. Het ILG is ingesteld op 1 januari 2007 voor de duur van zeven jaar. Na dit eerste jaar komt er enige duidelijkheid in de te voeren strategie. In Noord-Holland zijn zeven gebieden met een ILG-commissie. De Amstelstreek valt onder het gebied Amstel, Gooi en Vecht (ANV s). Ieder commissielid is voor zeven jaar benoemd en heeft bij verhindering één vaste vervanger, zodat er wel enige duidelijkheid is in de samenstelling. In 2007 is er elf keer vergaderd met één werkbezoek, maar het ligt in de bedoeling jaarlijks circa acht maal te vergaderen en twee werkbezoeken af te leggen. De vergaderlocatie is meestal Restaurant de Molen te Ankeveen, wat redelijk centraal in het gebied gelegen is. Ton Rewijk 5. Ecologische commissie In december 2003 heeft het bestuur van de vereniging een commissie in het leven geroepen om de kwaliteit van het agrarisch natuurbeheer bij de vereniging te bevorderen. Dat hield toen vooral de toetsing in van de beheercontracten die eind 2003 werden afgesloten in het kader van de SAN. Daarna heeft de commissie een vooral sluimerend bestaan geleid. Daaraan is in 2007 een eind gekomen, door het toetreden van twee nieuwe leden en een schriftelijk vastgelegde taakomschrijving. De commissie bestaat uit vier personen: Geert Timmermans, Fons Bongers, Ton Rewijk en Aad van Paassen. In 2007 is de commissie door het bestuur van de vereniging tijdens de ledenvergadering in maart formeel geïnstalleerd en draagt sindsdien de naam Ecologische commissie. De commissie adviseert het bestuur gevraagd en ongevraagd ten aanzien van de kwaliteit van het agrarisch natuurbeheer. Het bestuur beoordeelt hoe om te gaan met deze adviezen en heeft dus een besluitvormende rol. In het verslagjaar is de commissie eenmaal bijeen geweest om te spreken over het slootkantbeheer en het systeem van nestbeloning bij de vereniging. Daaruit zijn twee adviezen voor wijziging van beloningssystemen voortgekomen, die in 2007 ook zijn toegepast. Verder hebben de commissieleden zich in mei 2007 laten informeren over aanleg en beheer van enkele terrastaluds in de Duivendrechtse polder en hebben zij daar een veldbezoek afgelegd. Daarbij was ook Henk van Schaik aanwezig als vertegenwoordiger namens het bestuur. Aad van Paassen

6 6. Weidevogelreservaat / Ronde Hoep 4 Wat het reservaat betreft, hebben we een lastig seizoen achter de rug: veel werkzaamheden voor het waterbeheerplan. Door de vele regenval kon er op uitgesteld-maaidatumland pas laat in de zomer gemaaid worden. Wat de nesten betreft, doet het reservaat goed mee met het gemiddelde van de Ronde Hoep, met uitzondering van percelen dicht bij bosjes - de weidevogels houden flink afstand van bomen. Het reservaat speelt een zeer belangrijke rol als het gaat om het opgroeien van jonge pullen. Dankzij het late maaien, de vluchtstroken en het voorweiden vinden kuikens hier een veilige haven als er elders wordt gemaaid. Ook de veldleeuwerik gedijt goed in lang gras. Na twee seizoenen moeten we concluderen dat de extensief-weidenpercelen weinig bijdragen aan de overleving van de kuikens. Daarom zullen we dit beheerpakket in 2008 minder inzetten. Wat de organisatie betreft kunnen we melden dat Staatsbosbeheer in december 2007 de resterende reservaatgronden (120 ha) heeft overgedragen aan Landschap Noord-Holland (LNH). Wanneer al het kadastrale werk voltooid is, kan LNH een pachtcontract opstellen voor de agrarische natuurvereniging. Voor dit seizoen is geen beheerssubsidie SN aan te vragen, wat een financiële beperking betekent voor LNH en de agrarische natuurvereniging. Er wordt gezocht naar een oplossing. Voor het uitrijden van ruige mest wordt in ieder geval wel een vergoeding betaald van 150 euro per ha in het voorjaar en 100 euro per ha in de zomer en het najaar. Dit komt overeen met de nieuwe regeling van de vereniging. In het seizoen 2008 moet nog een aantal relatief kleine werkzaamheden uitgevoerd worden, omdat bijvoorbeeld het dijkje op een aantal plaatsen niet op hoogte is. Verder moet een aantal greppelafvoerpijpen verlegd worden en moeten hakhoutbosjes kortgezet worden. Ik hoop dat we wat betreft het weer in juni een beter seizoen tegemoet gaan dan 2007! Wes Korrel 7. Activiteiten van de vereniging Streekmarkten ANV De Amstel stond twee keer met een stand op de streekmarkt Proef de streek van Wijkopbouworgaan Oud zuid te Amsterdam ( Op 21 april was dat op het Olympiaplein en op 22 september op het Stadionplein. Doel van de streekmarkt is de burgers in Amsterdam te laten zien wat het buitengebied te bieden heeft. De eerste keer was het wat rustig, maar de tweede keer was het druk op de markt, waar ook diverse individuele onder-nemers uit Amstelland aanwezig waren. We hebben leuke gesprekken gevoerd over agrarisch natuurbeheer. We proefden biologische kazen en noten en hebben enkele vrijwilligers geworven voor de weidevogelbescherming. Excursie ILG De commissie Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) bezocht Amstelland op 3 oktober op uitnodiging van het bestuur van De Amstel. Het doel van de excursie was de leden van de commissie en andere genodigden kennis te laten maken met het gebied en de actuele zaken die hier op dit moment spelen. De excursiedeelnemers waren vertegenwoordigers van de gemeenten Diemen, Ouderkerk en Uithoorn en verder van Natuurmonumenten, Landinrichting, LTO en natuurverenigingen De Amstel en de Vechtvallei. De gemeente Amstelveen was, ondanks de uitnodiging, niet vertegenwoordigd. Na een commissievergadering in het kantoor van Wester-Amstel in de ochtend, voegden zich

7 5 s middags de overige genodigden bij het gezelschap en maakten zij per bus een rondrit door het gebied. De eerste stop was op het bedrijf van Henk van Schaik. Hier was een half uur ingeruimd om iets te horen over de Bovenkerkerpolder, het bedrijf en actuele zaken zoals landinrichting, golfbaan en infrastructuur. Na een geanimeerde discussie reden de deelnemers verder via de Nesserlaan en de Middenweg. Onderweg werd het één en ander verteld over Amstelgroen en de N201. Vervolgens stonden een bezoek aan de Thamerpolder - waar ook Amstelgroen moet komen - en aan de Mijdrechter polder en de Ronde Venen op het programma. Tot slot bezocht de groep in de Ronde Hoep het bedrijf van de familie van Gerard Korrel. Onder het genot van een kop koffie spraken de aanwezigen daar onder meer over verbreding in de landbouw. Bezoek aan Koningshoeve-Ettingen Vijftien leden van De Amstel bezochten op 27 april een groot biologisch veeteeltbedrijf in recreatiegebied Spaarnwoude. Bedrijfsleider Gert Jan van Tunen ontving het gezelschap op de Koningshoeve. Tijdens de koffie gaf hij een presentatie over de bedrijfsvoering, waarin veel aandacht wordt gegeven aan de weidevogels. Na afloop lunchten de deelnemers in het lokale restaurant De Stal. Barbecue voor leden en vrijwilligers De jaarlijkse barbecue vond plaats op zaterdag 30 juni op het bedrijf van Barend Koster. Ondanks de dreiging van donkere wolken bleef het die avond bij een paar spetters. De resultaten van het weidevogelbeheer en de alarmtellingen gedurende het afgelopen seizoen kwamen aan de orde en de aanwezigen konden hun kennis van slootkanten testen en daarmee meedoen aan een prijsvraag. Deelname aan de Amstellanddag De stichting Beschermers Amstelland heeft als doel om Amstelland in stand te houden als een vitaal agrarisch gebied met belangrijke natuur- en cultuurhistorische waarden. Op 10 juni organiseerde de stichting haar eerste Amstellanddag. Honderden mensen maakten van de gelegenheid gebruik om één of meer boerderijen in Amstelland te bezoeken. Die bedrijven waren speciaal voor deze gelegenheid opengesteld voor publiek. Ook leden van De Amstel ontvingen geïnteresseerde bezoekers om hen over hun melk- of vleesveebedrijf te vertellen en rond te leiden. Andere activiteiten waar leden van De Amstel zich op die dag voor inzetten: workshops landschap schilderen en landschapsfotografie, excursie erfvogels, excursie weidevogel- en slootkantbeheer, vertellingen over familiehistories, life-opnames van een steenuilengezin, fotocollage, kunstroute en poldersport. Het was een zeer geslaagde dag. Aad van Paassen / Henk van Schaik / Edith Kuiper

8 8. Weidevogelbeheer en -bescherming We geven eerst de omvang en de trend van nestbescherming, het aantal gevonden nesten en de uitkomstresultaten en verliesoorzaken voor het hele gebied, daarna per polder. 8.1 Werkgebied van ANV De Amstel Omvang en ontwikkeling oppervlakte beheerovereenkomsten In 2007 zijn geen nieuwe PSAN-contracten afgesloten binnen het werkgebied van de vereniging. Wel werd in het kader van het project Nederland Weidevogelrijk 2007 op ongeveer 82 ha. weer aanvullende eenjarige contracten voor met name uitgesteld maaien afgesloten. 6 Omvang en ontwikkeling nestbescherming In 2007 hebben 46 agrariërs samen met 102 vrijwilligers nesten beschermd op ha. Dat betekent een geringere omvang van nestbescherming dan in Oorzaken zijn het wegvallen van 20 vrijwilligers, het niet meer zoeken naar nesten door enkele boeren zelf en het stoppen van enkele bedrijven. De belangrijkste oorzaken van het wegvallen van vrijwilligers is het oppakken van een andere hobby (10x), lichamelijk te zwaar (6x) en verhuizen (3x). Daar staat tegenover dat er ook weer 10 nieuwe vrijwilligers bij zijn gekomen.

9 Grasland Bouwland Figuur 1. Oppervlakte nestbescherming in het werkgebied van De Amstel Agrariërs Vrijwilligers Figuur 2. Aantal vrijwilligers en agrariërs in het werkgebied van De Amstel Gevonden legsels en uitkomstresultaat In 2007 zijn legsels van weidevogels gevonden. Dat is circa 380 minder dan in 2006 en ruim 600 minder dan in De oorzaak ligt enerzijds in de kleinere oppervlakte waarop in 2007 naar nesten is gezocht, maar de belangrijkste oorzaak is de grote droogte in maart en april geweest. Daardoor is een aantal kieviten na het sneuvelen van jongen in april niet aan de gebruikelijke tweede leg begonnen. Een deel van de grutto s is zelfs helemaal niet aan het leggen van eieren begonnen. Dat geldt ook voor de andere soorten weidevogels.

10 Aantal nesten Aantal nesten per 100 ha 8 Tabel Aantal gevonden legsels in werkgebied van de Amstel Oppervlakte in ha Fazant Fuut Graspieper* Grauwe gans Grutto* Kievit Knobbelzwaan Krakeend* Kuifeend* Meerkoet Nijlgans Patrijs* Scholekster Slobeend* Tureluur* Veldleeuwerik* Visdief* Waterhoen Watersnip* Wilde eend Wintertaling Witte kwikstaart Zomertaling* Nesten alle soorten Nesten per 100 ha ========================================================================================== Kritische soorten* Nesten per 100 ha ========================================================================================== * kritische soorten, 2001 is niet volledig vanwege de MKZ-uitbraak Gevonden nesten Nesten per 100 ha Figuur 3. Aantal gevonden legsels totaal en per 100 ha. in werkgebied van ANV De Amstel

11 Oppervlakte in ha Aantal legsels per 100 ha 9 Ontwikkeling in aantal legsels per 100 ha , , , , , , , ,0 Oppervlakte nestbescherming Kievitlegsels per 100 ha Gruttolegsels per 100 ha Tureluurlegsels per 100 ha Scholeksterlegsels per 100 ha Slobeendlegsels per 100 ha Figuur 4. Aantal gevonden legsels per 100 ha per vogelsoort in werkgebied van ANV De Amstel Uitkomstresultaat en verliesoorzaken 100% 80% % 40% % 0% Uitgekomen legsels Verloren gegaan door predatie Overig verlies Figuur 5. Uitkomstresultaat en verliesoorzaken van nesten in werkgebied van ANV De Amstel Polder Ronde Hoep Totale oppervlakte ha. Aantal bedrijven: 38 Oppervlakte met nestbescherming in 2007: 536 ha. Aantal deelnemende bedrijven in 2007: 17

12 Oppervlakte in hectares Aantal gevonden legsels 10 Oppervlakte nestbescherming en gevonden legsels Ronde Hoep Oppervlakte beschermd Kievit Grutto Scholekster Tureluur Uitkomstresultaat gevonden legsels Ronde Hoep 100% 80% 60% % 20% % Uitgekomen legsels Verloren gegaan door predatie Overig verlies Conclusies: het aantal gevonden legsels is dalende de laatste jaren, maar de afgezochte oppervlakte ook; 73% van de legsels is uitgekomen en dat is goed; het verlies door predatie is met 20% twee keer zo hoog als in 2006, maar gelijk aan 2005; op circa 40% van de oppervlakte vindt nestbescherming plaats; de oppervlakte kuikenland (optelsom van alle percelen met beheer gericht op overleving van kuikens) is 285 ha (25%) en 1,3 ha. per gruttopaar..

13 Oppervlakte in hectares Aantal gevonden legsels Bovenkerkerpolder Totale oppervlakte 875 ha. Aantal bedrijven: 24 Oppervlakte met nestbescherming in 2007: 439 ha. Aantal deelnemende bedrijven in 2007: 18 Oppervlakte nestbescherming en gevonden legsels Bovenkerkerpolder Oppervlakte Kievit Grutto Scholekster Tureluur Uitkomstresultaat gevonden legsels Bovenkerkerpolder 100% 80% % 40% % 0% Uitgekomen Verloren gegaan door predatie Overig verlies Conclusies: het aantal gevonden legsels is bij alle soorten lager dan in 2006, de afgezochte oppervlakte is ook iets lager; 73% van de legsels is uitgekomen en dat is goed; het verlies door predatie is 20%, dat is hoger dan in 2006, maar lager dan in 2005 en 2004; op circa 50% van de oppervlakte vindt nestbescherming plaats; de oppervlakte met kuikenland is 104 ha. (12%) en 0,9 ha.per gruttopaar.

14 Oppervlakte in hectares Aantal gevonden legsels Grote en kleine Duivendrechterpolder Totale oppervlakte 256 ha. Aantal bedrijven: circa 10 Oppervlakte met nestbescherming in 2007: 121 ha. Aantal deelnemende bedrijven in 2007: 6 Oppervlakte nestbescherming en gevonden legsels Duivendrechterpolder Oppervlakte beschermd Kievit Grutto Scholekster Tureluur 100% 80% 60% 40% 20% Uitkomstresultaat gevonden legsels Grote en Kleine Duivendrechterpolder % Uitgekomen legsels Verloren gegaan door predatie Overig verlies Conclusies: het aantal gevonden legsels is lager dan in 2006, ondanks dat er evenveel ha is afgezocht; het uitkomstresultaat is met 94% zeer goed te noemen; op iets meer dan 50% van de oppervlakte vindt nestbescherming plaats; de oppervlakte met kuikenland is 10 ha. (8%).

15 Overige polders Middelpolder Totale oppervlakte: 260 ha. Aantal bedrijven: 2 Oppervlakte met nestbescherming in 2007: 11 ha. Aantal deelnemende bedrijven in 2007: 1 Oppervlakte met uitgesteld maaien: 60 ha. Oppervlakte reservaat Landschap Noord-Holland: 60 ha. Conclusies: het aantal kievitlegsels op boerenland is constant, de andere soorten worden weinig gevonden; het uitkomstresultaat is met 80% goed te noemen; verliezen door predatie zijn laag ondanks de beslotenheid door huizen, bomen en rietkragen; op circa 5% van de oppervlakte vindt nestbescherming plaats; op 25% vindt reservaatbeheer gericht op weidevogels plaats; de oppervlakte met kuikenland is ca. 80 ha. (rond 30%). Holendrechter- en Bullewijkerpolder Totale oppervlakte 171 ha. Aantal bedrijven:7 Oppervlakte met nestbescherming in 2007: 49 ha. Aantal deelnemende bedrijven in 2007: 3 Oppervlakte met uitgesteld maaien: 1 ha. Oppervlakte plasdras: 9 ha. Conclusies: het aantal gevonden legsels is hoog gezien de relatief kleine oppervlakte; het uitkomstresultaat is met 86% zeer goed; op circa 30% van de polder vindt nestbescherming plaats; de oppervlakte kuikenland e.d. is 10 ha. (7 %). Uithoornse en Kalslagerpolder Totale oppervlakte 329 ha. Aantal bedrijven: 5 Oppervlakte met nestbescherming in 2007: 27 ha. Aantal deelnemende bedrijven in 2007: 1 Oppervlakte met uitgesteld maaien: een zeer groot deel van de Uithoornse polder. In de Kalslagerpolder 16 ha. Conclusies: het aantal gevonden legsels is relatief gering; het uitkomstresultaat is met 94% zeer goed te noemen; op circa 8% van de oppervlakte vindt nestbescherming plaats; de oppervlakte met uitstel van maaien e.d. is relatief groot.

16 Alarmtellingen In het kader van het mozaïekbeheer werden ook dit jaar weer alarmtellingen gehouden in zowel de Bovenkerkerpolder als de Ronde Hoep. Bij deze tellingen werd nauwkeurig in beeld gebracht waar grutto s met jongen liepen en hoe het gras in de hele polder er bij lag. In de tweede helft van mei bleek dat in de Ronde Hoep 50% van de grutto s die zich in het voorjaar hadden gevestigd nog kuikens had. In de Bovenkerkerpolder was dat 33%. Een mogelijke verklaring voor dit verschil ligt in het grotere areaal kruidenrijk grasland in de Ronde Hoep. Dit type grasland blijkt, wanneer het niet wordt gemaaid, tot diep in het voorjaar zijn aantrekkelijkheid voor gruttokuikens te behouden. Een dichte grasmat zonder kruiden wordt sneller onbruikbaar voor de kuikens. Als we de kaart waarop de percelen staan ingekleurd waar boeren contracten hebben afgesloten voor kuikenland (uitgesteld maaien, voorbeweiden, vluchtstroken laten staan), vergelijken met de kaart waarop gruttogezinnen eind mei in beeld zijn gebracht, dan zien we hoe belangrijk deze contracten dit jaar zijn geweest. In 2006 waren de weersomstandigheden zodanig dat maaien in mei beperkt was. In 2007 waren de gruttokuikens echter voor een belangrijk deel aangewezen op de percelen waar vergoedingen werden uitgekeerd om kuikenland te creëren. De belangrijkste constatering die het onderzoek dit jaar heeft opgeleverd is : Zonder de vergoedingen voor kuikenlandbeheer zou het aantal kuikens dat vliegvlug was geworden slechts een fractie zijn van het aantal dat nu is bereikt! Aad van Paassen / Mark Kuiper

17 15

18 16 9. Slootkantbeheer De lijst met planten op basis waarvan de vergoedingen zijn uitbetaald, is op voorstel van de Ecologische adviescommissie aangepast. Een aantal soorten die in ons gebied niet voorkomen is geschrapt. Daarvoor in de plaats kwam een aantal nieuwe namen. Deze verandering had tot gevolg dat het bedrag dat aan slootkantvergoeding is uitgekeerd met 30% is gestegen. De meest voorkomende soorten waren pinksterbloem (98), vergeet-mij-nietje (90), waterkers (66) en nieuwkomer watereppe (58). Zeldzaam waren brunel (1) en margriet (1). Bij een klein deel van de slootkanten is in de afgelopen jaren een duidelijke verrijking van de flora te constateren. Op veel plaatsen is van een positieve verandering echter niet of nauwelijks sprake. Soms zijn de mogelijkheden voor verbetering beperkt, doordat de grondslag (zware klei bijvoorbeeld) de mogelijkheden beperkt. Elders lijkt er nog goed winst te behalen door de verschraling van de oevers (geen mest uiteraard, maar ook geen bagger!) verder door te zetten. Ook zal het positief werken wanneer schralere slootkanten bij de eerste snede of beweiding worden ontzien. Bij onze buren in de Utrechtse venen zijn prachtige voorbeelden van bloemrijke slootkanten te zien. De vereniging zal komend voorjaar een bezoek aan de polder Bosdijk bij Vinkeveen organiseren. We hopen dat veel van onze leden hier inspiratie komen opdoen! Mark Kuiper 10. Erfbeplanting en steenuilenproject In 2007 konden we meedoen met het landelijke project Steenuil onder de pannen. Op vijf erven werden maatregelen genomen die aantrekkelijk zijn voor steenuilen. Uiteraard werden er nestkasten opgehangen. Maar veel aandacht ging ook uit naar het maken van een aantrekkelijk biotoop voor deze vogels: hoogstambomen en knotwilgen werden aangepland, bestaande bomen werden gesnoeid en geknot en er werden takkenrillen aangelegd. Juist nu veel oude fruitboomgaardjes in de versukkeling raken en oude schuren vervangen worden, is het nodig extra maatregelen te nemen om deze dieren voor onze omgeving te behouden. Voor het eerst zijn er ook oude en jonge steenuilen van ringen voorzien. In de komende jaren willen we hiermee doorgaan, zodat we een beeld krijgen van hoe de vogels zich in de regio verspreiden. Op die manier krijgen we ook een duidelijk beeld van het soort erven dat voor deze vogels geschikt is. Mensen die belangstelling hebben zelf iets op hun erf te doen voor de uilen, kunnen contact opnemen met het secretariaat. Een bezoekje aan een voorbeelderf, waar de maatregelen voor de uilen succesvol zijn uitgevoerd, kan heel inspirerend zijn! Mark Kuiper

19 Verslag veldmedewerkers 2007 was een 'rustig' jaar. Er was nauwelijks pakketuitbreiding mogelijk, doordat de SAN goeddeels gesloten was. De overheveling van pakketten wegens de herverkaveling in met name de Ronde Hoep is nog steeds niet geregeld. Financieel is daar nauwelijks een probleem, omdat leden hun pakket op grond die aan het reservaat midden in de polder is afgestaan compenseren op toegedeelde grond meer naar de rand, waarop in een aantal gevallen al een overeenkomst voor nestbeloning rust. De moeilijkheid zit hem in het feit dat het pakket nestbeloning per 2006 gesloten is voor nieuwe aanvragen. Overigens is een aantal boeren gestart met het reservaatbeheer in de Ronde Hoep. Dit werd echter belemmerd door de nog niet afgeronde werken voor de herverkaveling en de waterbeheersing. Dit beheersmodel lijkt wel goed te werken. Ook wat de vogels betreft was 2007 'rustig'. Het broedsucces was over het algemeen lager dan in 2006 (er waren minder vogels, maar er kwamen er ook minder tot broeden). Het regenachtige weer vanaf mei tot ver in de zomer zal iedereen heugen. Mozaïekbeheer kwam daardoor niet erg uit de verf. Er werd nog enigszins gespreid gemaaid, maar er waren ook periodes dat het weer eenvoudigweg te slecht was. Er werd goed geëxperimenteerd met beschermingsmaatregelen waarvoor De Amstel uit eigen middelen geld beschikbaar stelt: 'ad hoc' vluchtstroken en ruim maaien om nesten van hooggrasbroeders. Ook wordt meer en meer nagedacht over een bedrijfsvoering waarbij variatie in grashoogte wordt bereikt, bijvoorbeeld door voorbeweiden en het ongemoeid laten van percelen waar op dat moment grutto's broeden of met hun jongen verblijven. Het broedsucces van de grutto is in 2007 weer onderzocht door middel van tellingen van alarmerende vogels met jongen. De percelen met verlate maaidatum hebben extra aandacht gekregen om vast te kunnen stellen in hoeverre deze daadwerkelijk van waarde zijn voor weidevogels. De meeste voldoen, vooral die met een afwisselende grashoogte, maar er zijn er ook enkele waar geen weidevogels gebruik van maken. Dit is een punt van aandacht bij het afsluiten van vervolgcontacten. De indruk is dat het uitrijden van ruige mest niet altijd is gemeld en er was helaas toch weer onduidelijkheid over de periode waarin het uitrijden voor subsidie in aanmerking komt. Verwarrend is dat de mest op klei- en veengrond tot 15 september mag worden uitgereden, maar dat de subsidieperiode geldt tot 1 september. Het plasdras gezette land in de Holendrechterpolder trok wederom een massa vogels, zoals de gebruikelijke groep grutto's (tot meer dan drieduizend), die er vooral in het vroege voorjaar pleisteren. De inventarisatie van slootkanten met het pakket bonte weiderand is in 2007 door niet zo heel veel leden die dit pakket hebben afgesloten uitgevoerd. Dit ondanks de vergroting van het aantal plantensoorten dat voor beloning in aanmerking komt. Er zijn diverse onderzoeksrapporten verschenen. Daaruit blijkt dat enige begrazing en betreding door vee - niet te frequent en te intensief - een meer gevarieerde en soortenrijke vegetatie bewerkstelligt. Het deponeren van waterplanten en wat slib is over het algemeen ook gunstig. De polders langs de Amstel hebben een tamelijk rijke grond. Verschraling haalt hier niet echt veel uit. Belangrijker is het de kanten rust te gunnen, geen mest of een dikke laag bagger op te brengen, en planten de kans te geven op te groeien, te bloeien en zaad te zetten.

20 18 De toekomst voor het agrarisch natuurbeheer is wat onzeker. In 2009 lopen de huidige overeenkomsten af. Het is niet duidelijk of tot die tijd nog pakketuitbreidingen kunnen plaatsvinden. Het lijkt erop dat de nestbeloning niet wordt voortgezet, zodat al na tien jaar de subsidie voor het beheer van boerennatuur ingrijpend wordt gewijzigd. Als er ruimte ontstaat voor de agrarische natuurverenigingen om subsidiegeld naar eigen inzicht en toegepast op de omstandigheden van elk jaar te besteden, zien wij goede mogelijkheden om het beschermingswerk met minstens dezelfde inzet voor een mogelijk beter resultaat voort te zetten. Mark Kuiper / Ton Rewijk / Floor van der Vliet

21 19 Bijlage 1. Tabellen Tabel 1. Aantal nesten, uitkomstresultaten en verliesoorzaken in 2007 Soort Totaal Bekend Uit Niet uit % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Onb. Graspieper Grutto Kievit Knobbelzwaan Kuifeend Meerkoet Scholekster Slobeend Tureluur Veldleeuwerik Wilde eend Totaal Percentage 75.5% 24.5% 18.0% 1.0% 1.3% 1.9% 2.4%

22 20 Tabel 2 Aantal legsels, uitkomstresultaat en verliesoorzaken per polder Bovenkerker- Polder Soort Totaal Bekend Uit Niet % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Ov. Onb. Grutto Kievit Knobbelzwaan Meerkoet Scholekster Slobeend Tureluur Wilde eend Subtotaal Percentage Middelpolder Soort Totaal Bekend Uit Niet % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Ov. Onb. Grutto Kievit Meerkoet Slobeend Tureluur Wilde eend Subtotaal Percentage Holendrechter- Bullewijkerpolder Soort Totaal Bekend Uit Niet % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Ov. Onb. Grutto Kievit Scholekster Tureluur Subtotaal Percentage

23 21 Duivendrechter Polder Soort Totaal Bekend Uit Niet % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Ov. Onb. Grutto Kievit Meerkoet Scholekster Slobeend Tureluur Subtotaal Percentage Ronde Hoep Soort Totaal Bekend Uit Niet % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Ov. Onb. Graspieper Grutto Kievit Knobbelzwaan Meerkoet Scholekster Slobeend Tureluur Veldleeuwerik Wilde eend Subtotaal Percentage Uithoornsche Polder en Kalslagerpolder Soort Totaal Bekend Uit Niet % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Ov. Onb. Grutto Kievit Knobbelzwaan Kuifeend Meerkoet Scholekster Tureluur Wilde eend Subtotaal Percentage Totaal Percentage

24 22 Tabel 3. Aantal malen dat nesten beschermd zijn bij agrarische activiteiten in 2007 Bij bemesten Soort Totaal Bekend Uit Niet uit % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Onb. Grutto Kievit Scholekster Subtotaal Percentage Bij gewasbescherming Kievit Scholekster Subtotaal Percentage Bij beweiden Grutto Kievit Scholekster Tureluur Subtotaal Percentage Bij maaien Grutto Kievit Meerkoet Scholekster Slobeend Tureluur Veldleeuwerik Wilde eend Subtotaal Percentage Bij ov. activiteiten Kievit Subtotaal Percentage Bij ploegen/eggen Soort Totaal Bekend Uit Niet uit % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Onb. Grutto Kievit Subtotaal Percentage Bij rollen/slepen Grutto Kievit Scholekster Subtotaal Percentage Bij zaaien of poten Kievit Scholekster Subtotaal Percentage Totaal Percentage

25 23 Bijlage 2 Adreslijsten Agrariërs Groep: NH03 Weidevogelbeschermingsgroep Amsterdam Zuidoost Geijsel, J. Holendrechterweg KX Ouderkerk a/d Amstel Pouw, A.G. Holendrechterweg KX Ouderkerk a/d Amstel Worm-Dubbelaar, A.H. Amstelweg 1a 1191 LJ Ouderkerk a/d Amstel Groep: NH05 Weidevogelbeschermingsgroep IVN Amstelveen Andriessen, W. Waver KE Ouderkerk a/d Amstel Blaaderen, J. van vof Ringdijk bp WC Nes a/d Amstel Blaaderen, A. van B ovenkerkerweg XM Amstelveen Boer, H. den Binnenweg AA Ouderkerk a/d Amstel Braam, R. Amsteldijk Noord TK Amstelveen Franzen, E. en H.E., Mts. Waver KB Ouderkerk a/d Amstel Groot en Zn, G. de Waver KH Ouderkerk a/d Amstel Haan, A. de Ronde Hoep west KL Ouderkerk a/d Amstel Heemskerk, C. en S. Mts. Jaagpad PT De Kwakel Hoek, F. van de Ringdijk bp XH Amstelveen Jansen-Vrolijk, T. Mts. Ouderkerkerdijk CR Amsterdam Jong jr., N de Ringdijk bp WC Amstelveen Kea, M. Waver 37a 1991 KH Ouderkerk a/d Amstel Korrel, W. Ronde Hoep west 46a 1191 KL Ouderkerk a/d Amstel Korrel, G. Polderweg JR Ouderkerk a/d Amstel Koster, B. Middenweg WS Amstelveen Koster, J. en C. Mts. Bovenkerkerweg XJ Amstelveen Kroon, J. van de Polderweg JR Ouderkerk a/d Amstel Lambalk, C. Ringdijk bp WC Amstelveen Langeveld, H. Bovenkerkerweg XH Amstelveen Nieuwendijk, J. vof Ronde Hoep west KM Ouderkerk a/d Amstel Nooij, J. de Hornweg NN Aalsmeer Nooij, G.P. de Binnenweg AA Ouderkerk a/d Amstel Post, J. Rondehoep west KN Ouderkerk a/d Amstel Schaik, A. en C. van. Ringdijk bp WC Amstelveen Schaik, H. van Ringdijk WC Amstelveen Schip, J. van 't Ringdijk bp WC Amstelveen Schrama, E. Ronde Hoep west KM Ouderkerk a/d Amstel Schrama, A.W. Rondehoep west 53a 1191 KM Ouderkerk a/d Amstel Snelderwaard, J. Bovenkerkerweg 112a 1188 XH Amstelveen Spengen, J. van Waver KG Ouderkerk a/d Amstel Stam, G. Binnenweg AA Ouderkerk a/d Amstel Straver Gebr. Rondehoep west KL Ouderkerk a/d Amstel Timmer, G. Ronde Hoep oost KA Ouderkerk a/d Amstel Timmer, J.A. Ronde Hoep west KL Ouderkerk a/d Amstel Vink, G. Mts. Ronde Hoep west KN Ouderkerk a/d Amstel Wees, M. van Bovenkerkerweg XH Amstelveen Wees, C.J. van Bovenkerkerweg XH Amstelveen Wees, R.H. van vof Amsteldijk noord 127a 1183 TJ Amstelveen Wesselingh, J. Ringdijk bp 20a 1188 WC Amstelveen Worners, G. Amstelweg LJ Ouderkerk a/d Amstel Groep: NH23 Weidevogelbeschermingsgroep Ouderkerk Hogenhout, C. Korte Dwarsweg LE Ouderkerk a/d Amstel Nooij, P. de VOF Binnenweg AA Ouderkerk a/d Amstel Zeldenrijk Mts. Binnenweg AA Ouderkerk a/d Amstel Pouw, A.G. Holendrechterweg KX Ouderkerk a/d Amstel Worm, G. Amstelweg 1a 1191 LJ Ouderkerk a/d Amstel Vrijwilligers Groep: NH03 Weidevogelbeschermingsgroep Amsterdam Zuidoost Amersfoort, C. Egelsdonk AK Amsterdam Heijden, M. van der Weth. den Hertogstraat DA Amsterdam Kamphorst, G.J. Korte Ouderkerkerdijk AC Amsterdam Nannenga, N. Nieuwlandhof RG Amsterdam Tilstra, A. Waterkant RA Diemen Vroom, A. de Leerdamhof BP Amsterdam Wit, J. de Veldhuizenstraat DH Amsterdam

26 Groep: NH05 Weidevogelbeschermingsgroep IVN Amstelveen Aalst, D. van Dr. W. Dreesweg KJ Amstelveen Andriessen, M. Fideliolaan PN Amstelveen Bergsma, A. Lexmondhof EP Amsterdam Bogaers, Y. Pruimenlaan RZ Amstelveen Brandeler, J.R. van de Twenthestraat PV Amsterdam Brands, J. Vechtstraat JV Amsterdam Chattel, T. du Buitenzorg PB Amstelveen Deugd, P. Fuutlaan VN Aalsmeer Dijkstra, F. I. Richaardstraat MH Amsterdam Dorreboom, G. Jeanne d'arclaan BJ Amstelveen Elzinga, M. R. Claeszenstraat 32hs 1056 WL Amsterdam Feldmann, T. Punter RL Amstelveen Gemeren, M. van Judith Leisterweg TC Amstelveen Gerve-Prins, B. van Burg. Hogguerstraat CL Amsterdam Jansen, W. Marco Polostraat DR Amsterdam Jansen, W. Sportlaan TE Uithoorn Jong, J. de De Pauwentuin MR Amstelveen Jong, P. de Amsteldijk noord TJ Amstelveen Jongmans, R. P. Vlamingstraat 92 1h 1093 AK Amsterdam Jonker, J. Fideliolaan PN Amstelveen Knoop, J. Fuutlaan VN Aalsmeer Kok, H. Dukdalf WT Amstelveen Korrel, R. Ronde Hoep west KL Ouderkerk a/d Amstel Koster, W. Middenweg WR Amstelveen Kuijper, T. Dulongstraat RT Amsterdam Kuiper, M. Oostermeerkade TV Amstelveen Luykx, J. Smedemanplein HV Amstelveen Paassen, A. van R.d. Beerenbroucklaan XT Amstelveen Peijnenburg, H. Rentmeesterlaan DR Amstelveen Porcelijn, H. Rio Grande JK Amstelveen Pouwels, M. Olympiaweg 80 3h 1076 XD Amstelveen Rijnders, T. Fideliolaan PN Amstelveen Schenk, J. Grote Beer BD Amstelveen Smissen, J. van der Thorbeckelaan VN Amstelveen Smit, N. Vierlingsbeeklaan AT Amstelveen Szabo, J. Jol SC Amstelveen Tooren, I. van B. v. Dorenweerdelaan BK Amstelveen Verburg, A. Elsschotlaan CK Uithoorn Violier, G. Overtoom LM Amsterdam Vliet, F. van der Spaarndammerstraat TJ Amsterdam Voorn, M. van Kastelenstraat 101/ EA Amsterdam Vos, M. Tuinbouwstraat XV Amsterdam Voss, A. Vierlingsbeeklaan AV Amstelveen Vries, J. de Burg. Hogguerstraat CP Amsterdam Weetering, I. van de Stadionplein 67bel 1076 CJ Amsterdam Wiersma, W. Stelvio EE Amstelveen Zevenhoven, M. Vosholstraat AC Ter Aar Zijlstra, W. Alphen aan de Rijn Zomers, E. Kleine Leeuw AL Amstelveen Groep: NH23 Weidevogelbeschermingsgroep Ouderkerk Berg, E. van der Sluisvaart HH Ouderkerk a/d Amstel Keijzer, M. Ouderkerk a/d Amstel Roebersen, G.J. Ouderkerk a/d Amstel Roos, P. Ouderkerk a/d Amstel Schram, R. Ouderkerk a/d Amstel Stronks, H. Ouderkerk a/d Amstel Verkerk, K. Ouderkerk a/d Amstel Vogels, A. Ouderkerk a/d Amstel Williams, A. Ouderkerk a/d Amstel 24

27 25 COLOFON Redactie: Wes Korrel Mark Kuiper Edith Kuiper Barend Koster Peter de Nooij Aad van Paassen Ton Rewijk Floor van der Vliet Fotografie: Mark Kuiper Edith Kuiper Aad van Paassen Eindredactie van het jaarverslag en secretariaatvoering van Agrarische Natuurvereniging De Amstel: Edith Kuiper, Oostermeerkade 6, 1184 TV Amstelveen Tel / , fax mark@anvdeamstel.nl / edith@natuurbeleven.nl website: