Corruptie studie in het hoger onderwijs

Transcriptie

1 Corruptie studie in het hoger onderwijs Dinsdag 6 november 2012 Hoger Onderwijs Groep Bouw en Ruimte Jaarlijkse docentendag bij: SAXION Deventer

2 Centraal staat het delen van kennis en ervaringen tussen docenten van verschillende hogescholen en het uitwisselen van best practices in het verbinden van onderwijs en praktijkgericht onderzoek.

3 Corruptie studie in het hoger onderwijs Michel van Hulten Wie ben ik? Lector Governance van het Kenniscentrum Leefomgeving in de Academie Bestuur en Recht van SAXION Hogescholen in Enschede en Zwolle

4 Corruptie studie in het hoger onderwijs Wie ben ik? Michel van Hulten Sociograaf, opgeleid in Amsterdam GU, nu UvA Gewerkt in vele buitenlanden Sinds 1984 geconfronteerd met corruptie op allerlei niveaus en in alle bedrijfstakken

5 Corruptie studie in het hoger onderwijs Wie ben ik? Michel van Hulten Boekpublicaties: 2002, Boom Amsterdam, Corrruptiue, Onbekend, Onbemind, Alomtegenwoordig 2011, Sdu Den Haag, Corruptie, Handel in Macht en Invloed

6 Corruptie studie in het hoger onderwijs Bouw en corruptie Deze twee gaan nauw samen. Als u in deze sector van bedrijvigheid werkt, dan moet u lezen: De Bouwbeerput Van Joep Dohmen en Jos Verlaan (2004, uitg. Prometheus, 392 blz.)

7 Corruptie studie in het hoger onderwijs Als u zich nog wat wilt verbreden, lees dan ook: Vasco van der Boon & Gerben van der Marel, - De vastgoedfraude, Miljoenenzwendel aan de top van het Nederlandse bedrijfsleven, Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2009, 448 blz. - De ontknoping, de vastgoedfraude voor de rechter, Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2012, 424 blz.

8 Wat weten we van corruptie in de bouw? Na alle rechtszaken, veroordelingen, boetes (tot 70 miljoen euro), is geen andere conclusie meer mogelijk dan dat in bouw, GWW en vastgoed-handel, corruptie en andere financiële fraude hoogtij vieren. Bouwend Nederland is een vereniging met een hoog gehalte aan gerechtelijk veroordeelden.

9 Wat weten we van corruptie in de bouw? Hoewel corruptie veelal onbekend blijft, lijkt het er toch sterk op dat aangenomen moet worden dat alle kosten die in Nederland gemaakt worden voor infrastructuuraanleg 25 % lager zouden kunnen zijn zonder corruptie.

10 Wat is corruptie? De kortste veel gebruikte definitie: Misbruik van toevertrouwde macht voor eigen gewin.

11 Wat is corruptie? In de publiciteit wordt veel fraude gebracht onder de noemer van corruptie. Dat is onjuist.

12 Corruptie en Fraude Fraude is een veel meer omvattend begrip dan corruptie. (zie Google 19/09/2012: Fraude Corruptie: ) (Of: op 31/10/2012, en corruptie ) Fraude bestaat in vele vormen: faillissementsfraude, hypotheekfraude, vastgoedfraude, documentfraude, intellectuele eigendomsfraude, examenfraude, onderzoeksfraude, en bijvoorbeeld sociale zekerheidsfraude. Ook als we het begrip fraude beperken tot financiële fraude, ook dan is het ruimer dan het begrip corruptie.

13 Wat is corruptie? Toch zullen we over allerlei crimineel gedrag spreken en het plaatsen onder corruptie. Omgekeerd kunnen opsporing en berechting dikwijls vormen van crimineel gedrag niet definiëren als corruptie. Veroordeling vindt dan plaats onder een andere strafrecht-titel.

14 WAT IS CORRUPTIE? Die vraag zal ons vandaag bezig blijven houden en een bevredigend antwoord krijgt u niet!

15 Wat is corruptie? Definiëren van corruptie is zo moeilijk dat het achterwege wordt gelaten bijvoorbeeld in het VN Anti-Corruptie Verdrag UN Convention against Corruption (UNCAC) Het woord corruptie komt er tientallen malen in voor, maar de Conventie geeft geen definitie. (Nederland heeft die Conventie wel getekend.)

16 Wat is corruptie? We beschikken in Nederland over tien verzamelingen van statistische gegevens over criminaliteit. In geen van deze systemen komt het woord corruptie voor. Een agent/politieambtenaar kan nergens in documenten, ten behoeve van statistische verwerking, afvinken: corruptie!

17 Wat is corruptie? Corruptie is als zodanig geen juridisch begrip; de term komt in het wetboek van strafrecht niet voor. In de literatuur worden vele verschillende definities van corruptie gehanteerd. Wij zijn in Nederland dus niet anders dan vele buitenlanden. Voor citaat zie: E. Sikkema, Corruptie van ambtenaren in de Nederlandse strafwetgeving. [Zie op Publicaties Anderen] De auteur is als universitair docent verbonden aan de Universiteit Utrecht, Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen. Hij promoveerde op Ambtelijke corruptie in het strafrecht, diss. Groningen, Boom Juridische uitgevers, 2005.

18 Sikkema: Wat is corruptie? In 2001 is de Nederlandse strafrechtelijke corruptiewetgeving ingrijpend herzien. Toen is de strafrechtelijke aansprakelijkheid ter zake van ambtelijke corruptie als gevolg van deze wetswijziging aanzienlijk uitgebreid. De Nederlandse wetgever is daarbij veel verder gegaan dan uit hoofde van internationale verdragsverplichtingen noodzakelijk was. De cumulatie van verschillende aanpassingen leidde per saldo tot een zeer ruime regeling. Naar de mening van Sikkema is het dan ook dringend gewenst de wettelijke regeling te vereenvoudigen.

19 Wat is corruptie? Laten we de strafrechtelijke definiëring even terzijde, en laten we kijken naar de sociaaleconomische en gedragswetenschappelijke benaderingen van corruptie.

20 Corruptie is Wat is corruptie? Definities Misbruik van politieke of ambtelijke (= publieke) macht voor particulier profijt (TI 1995) Corruptie is Misbruik van toevertrouwde macht voor particulier profijt (TI 1998)

21 Wat is corruptie? Prof. dr. Emile W. Kolthoff Oratie 9 december 2011, Open Universiteit Hoogleraar Criminologie, Moedwil, misverstand of onvermogen? De queeste naar katalysatoren voor corruptie en ander niet integer gedrag. (Boom Lemma Uitgevers, Den Haag 2012, ISBN , NUR 741)

22 Wat is corruptie? Prof. dr. Emile W. Kolthoff. Oratie 9 december 2011, Open Universiteit, p. 11 ( in een eerste, engere interpretatie ): Gedrag dat afwijkt van de formele taken van publieke functionarissen als gevolg van financiële of statusgerelateerde privébelangen, of gedrag dat in strijd is met de regels omtrent de uitoefening van bepaalde privégerelateerde invloed.

23 Wat is corruptie? Prof. dr. Emile W. Kolthoff Oratie 9 december 2011, Open Universiteit, p. 11 ( alternatief en breder gedefinieerd ): elke schending van morele normen en waarden, waaronder te verstaan integriteitsschendingen.

24 Wat is corruptie? Soms helpt een plaatje om verschil in denken over een verschijnsel te laten zien. Zie de kaft van mijn corruptie-boek uit 2011 en het eerste voorstel voor die kaft van de uitgever Sdu. Eerst ietwat duister en vaag, daarna de verbeelding van de board room.

25 Wat is corruptie? (ietwat duister en vaag)

26 Wat is corruptie? (de verbeelding van de boardroom)

27 Wat is corruptie? - Het gaat om macht - Het gaat om politici én ambtenaren én anderen die in autoriteit gesteld zijn (door benoeming of verkiezing) (de eersten worden dikwijls vergeten) - Het gaat om zowel publieke als private corruptie daarom de wijziging van politieke of ambtelijke macht naar toevertrouwde macht die voorkomt in openbaar bestuur en in bedrijven - Voor particulier profijt dat hoeft niet persoonlijk profijt te zijn. 20

28 Wat is corruptie? Wetenschappers houden van complete definities, alomvattend! Een Nederlands hoogleraar is er in het corruptieveld beroemd mee geworden

29 Corruptie is - een vervuiling in het beslissingsproces, - waarbij een beslisser instemt af te wijken of een afwijking vraagt, - van het criterium dat zijn of haar besluitvorming zou moeten bepalen, - in ruil voor een beloning of de belofte of de verwachting van een beloning, - terwijl deze motivatie die zijn of haar beslissing beinvloedt -geen deel kan uitmaken van de rechtvaardiging van de beslissing.

30 Wat staat u te doen? Corruptie is een te belangrijk economisch fenomeen in onze maatschappij: U mag dat in het onderwijs niet verwaarlozen

31 Wat staat u te doen? Corruptie hoe het te bestrijden? En Integriteit hoe het te bevorderen? Geen enkele studierichting kan zonder studenten over deze onderwerpen te informeren en hen een houding aan te leren die zal helpen in hun leven integer te zijn en te blijven.

32 Wat staat u te doen? Ik bedoel dan ook uitdrukkelijk alle studies en niet alleen studenten die bestuurskunde studeren. Daarin ligt nu ook precies de huidige zwakte, ook nog steeds in SAXION.

33 Wat staat u te doen? En in het bijzonder iedereen in de bouw en ruimte sector!

34