VluchtelingenWerk WOBB. Jaarverslag 2013

Transcriptie

1 VluchtelingenWerk WOBB 1

2 VOORWOORD in 2013 is er weer veel werk verzet en van alles gedaan waar we onze opdrachtgevers, onze vrijwilligers en alle andere geïnteresseerden van op de hoogte willen brengen. Op 1 januari 2013 zijn wij, Jacqueline de Visser en Mariëtte Sweere, gestart als tweehoofdige directie van VluchtelingenWerk-WOBB. We combineren dat met de functie die we op dat moment al hadden: respectievelijk manager WOBB-Midden en manager WOBB-Oost. We werden daarmee directeur van een prachtige organisatie met ongeveer 600 betrokken en hard werkende vrijwilligers, en 35 beroepskrachten. Onze missie is in het kort: de belangen behartigen van asielzoekers en vluchtelingen, hen ondersteunen op hun weg naar zelfredzaamheid en het vinden van een goede plaats in onze samenleving. We kijken terug op een hectisch en bewogen jaar. Bewogen omdat we op 4 september vrij plotseling afscheid moesten nemen van Henk Pasman, een van de drijvende krachten van onze organisatie, lid van het MT als manager van West, coördinator in Altena, ICT man en als duizendpoot ook op tal van andere terreinen actief binnen onze organisatie. Henk deed zijn werk met een enorme passie en was een fijne collega; het gemis is dan ook groot. Hectisch omdat de huisvestingstaakstelling in 2012 laag was, in 2013 tot twee maal toe verhoogd werd en we dus te maken kregen met een hogere instroom van vluchtelingen. Het betreft dan vluchtelingen die al snel na hun aankomst in de gemeenten komen wonen waardoor zij de taal nog helemaal niet spreken, geen voorkennis hebben over wonen en leven in Nederland en waarbij vaak sprake is van een complexe problematiek. Onze beroepskrachten en vrijwilligers hebben met elkaar enorm veel werk verzet om hen te begeleiden. Er is dit jaar daarnaast veel aandacht geweest voor het (re)organiseren van de ondersteunende diensten waarbij vrijwilligers een grote rol spelen. Er zijn, naast alle vrijwilligers die als contactpersoon of spreekuurmedewerker fungeren, ook capabele en betrokken vrijwilligers gevonden die hun steentje bijdragen op het gebied van P&O, communicatie, vrijwilligerscursussen en training en opleiding. We hebben stilgestaan bij de ontwikkeling en groei van onze (vrijwillige) medewerkers én onze organisatie, juist in deze tijden van krimp. Maar bovenal is er natuurlijk veel aandacht en tijd gegaan naar onze cliënten, de asielzoekers en vluchtelingen in ons werkgebied die een steuntje in de rug verdienen bij het vinden van hun weg in onze samenleving, ons dorp of onze stad. Daarvoor zijn hun Nederlandse medeburgers erg belangrijk; zij fungeren als ambassadeur, hebben een brugfunctie en ondersteunen hen op allerlei gebieden. We zijn dan ook erg blij dat er zoveel mensen zijn die zich als vrijwilliger binnen onze organisatie inzetten voor asielzoekers en vluchtelingen. We willen al die kanjers van vrijwilligers en onze geweldige beroepskrachten dan ook van harte bedanken voor hun betrokkenheid, tijd, passie en inzet. Wij hopen dat dit jaarverslag u een goed beeld geeft van ons werk en wensen u veel leesplezier! Namens de Raad van Toezicht en al onze medewerkers, Jacqueline de Visser en Mariëtte Sweere, directie 2

3 MISSIE Vluchtelingen en asielzoekers die in Nederland aankomen, staan er vaak alleen voor. Ze hebben meestal geen familie of vrienden om op terug te vallen, hebben veel meegemaakt en het is voor hen moeilijk wegwijs te worden in de Nederlandse samenleving. VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard (WOBB) biedt als onafhankelijk belangenbehartiger maatschappelijke en juridische begeleiding aan asielzoekers, vluchtelingen en andere nieuwkomers die in het werkgebied van VluchtelingenWerk WOBB wonen. VRIJWILLIGERS: ONS KAPITAAL!! Binnen VW WOBB zijn ongeveer 35 (part-time) beroepskrachten actief en ongeveer 600 vrijwilligers. De vrijwilligers zijn dan ook met recht het kapitaal van onze organisatie. Dankzij hun enorme inzet, tijd, betrokkenheid en energie, worden de asielzoekers die gehoord worden in het Aanmeldcentrum en opgevangen in AZC Grave én alle vluchtelingen die gehuisvest worden in een van de gemeenten, ondersteund waar nodig. De taken en werkzaamheden die door vrijwilligers uitgevoerd worden zijn talrijk. Bij het geven van een opsomming ontkomen we er niet aan dat er werkzaamheden niet genoemd worden. Vrijwilligers ondersteunen asielzoekers bij hun gehoor in het Aanmeldcentrum, helpen bij de juridische procedure en andere zaken in Asielzoekerscentrum Grave, zijn contactpersoon als een vluchteling gehuisvest wordt in een gemeente tot zijn zelfredzaamheid. Ze zijn spreekuurmedewerker, 3

4 bemensen het belastingtoeslagen servicepunt, zijn taalcoach, schrijven een nieuwsbrief, ondersteunen gezinsherenigingprocedures, voorzien een cursus van passend beeldmateriaal, vertegenwoordigen hun collega vrijwilligers in het vrijwilligersplatform, vormen een Raad van Toezicht, prepareren tweedehands computers voor vluchtelingen, doen klusjes, coördineren personeelszaken, zijn actief t.b.v. de salarisadministratie en financiële administratie, organiseren activiteiten, geven voorlichting, verzorgen trainingen en cursussen, zijn actief op het gebied van communicatie en contractbeheer en zijn adviseur bij Emplooi. Zeer veel vrijwilligers met uiteenlopende taken die allemaal met elkaar gemeen hebben dat zij graag hun steentje bijdragen t.b.v. degenen die noodgedwongen huis en haard verlaten hebben en in Nederland een nieuw bestaan proberen op te bouwen. Stuk voor stuk zijn zij ambassadeur voor de vluchtelingen en vervullen een brugfunctie naar onze samenleving. Om het hen mogelijk te maken dit werk te doen, krijgen alle nieuwe vrijwilligers een basiscursus en kunnen zij vervolgtrainingen of cursussen volgen, delen zij hun ervaringen binnen overleggen en/of intervisie-bijeenkomsten en kunnen ze ten alle tijde terug vallen op een beroepskracht die eindverantwoordelijk is. Er is een vrijwilligersplatform actief binnen VluchtelingenWerk WOBB dat mee praat over het vrijwilligersbeleid en daar advies in geeft. Decentraal werkende vrijwilligers krijgen in toenemende mate te maken met complexe problematiek en er wordt meer van hen gevraagd dan in de periode dat vluchtelingen al jarenlang in een asielzoekerscentrum gewoond hadden voordat ze in een gemeente gehuisvest werden. We zijn natuurlijk blij dat deze periode tegenwoordig veel korter is en dat vluchtelingen eerder zelfstandig kunnen gaan wonen en eerder kunnen starten met het opbouwen van een nieuw bestaan. Tegelijkertijd betekent dit voor de beroepskrachten en vrijwilligers dat er een groot beroep gedaan wordt op hen om in de periode die met gemeenten afgesproken is om vluchtelingen zelfredzaam te maken, dit ook voor elkaar te krijgen. Het gebeurt regelmatig dat deze tijd te kort blijkt te zijn omdat op of onder nul begonnen wordt, de vluchteling regelmatig analfabeet is bij binnenkomst en/of er sprake is van complexe problematiek en trauma's. In de periode van begeleiden worden vluchtelingen wegwijs gemaakt in de omgeving waar zij zijn komen wonen en m.b.t. de instellingen en instanties die daar voorhanden zijn. Daar waar het de bedoeling is dat zij na afloop van de begeleidingsperiode door VluchtelingenWerk gebruik gaan maken van reguliere instellingen, lopen we er regelmatig tegenaan dat deze daar niet op toegerust zijn en de vluchteling terug verwijzen naar VluchtelingenWerk. Om die reden wordt er ook geïnvesteerd in contacten met andere instellingen zodat deze toegankelijk kunnen zijn voor deze specifieke doelgroep. We zijn erg blij met de vele vrijwilligers die zich inzetten tbv deze doelgroep en al het werk dat zij verzetten. Om die reden is in 2013 nadrukkelijk geïnvesteerd in gesprekken met alle vrijwilligers over hun werkzaamheden, wensen en behoeften en zijn er een aantal bijeenkomsten geweest waarin we ze gevraagd hebben mee te denken over de organisatie en wat daarbinnen nog verbeterd kan worden. Op diverse locaties zijn vrijwilligers betrokken bij het maken van een locatie-actieplan en in november hadden we een gezellige, inspirerende middag voor alle vrijwilligers en beroepskrachten met een zestal workshops, een cabaretier en een drankje en een hapje na. 4

5 5

6 CENTRALE OPVANG In 2012 zoeken mensen bescherming in Nederland. De meeste asielaanvragen zijn van Afghanen, Irakezen en Somaliërs. In 2013 vragen tot en met oktober mensen asiel aan. De meesten komen uit Somalië of Syrië. Binnen het werkgebied van VluchtelingenWerk WOBB zijn er twee centrale opvanglocaties te weten het Aanmeldcentrum 's-hertogenbosch en het AZC Grave. In 2013 waren er op de centrale opvanglocaties 47 vrijwilligers en 2 stagiaires actief voor de werkgroepen van VluchtelingenWerk. Zij werden ondersteund door 5 beroepskrachten. De taken van VluchtelingenWerk binnen de Centrale Opvang locaties omvatten: bieden van juridische ondersteuning gedurende asielprocedure, geven van voorlichting, bijwonen van asiel gehoren en belangenbehartiging. De Cijfers in de Centrale opvang Gedurende 2013 heeft WOBB in de Centrale Opvanglocaties aan 694 asielzoekers ondersteuning geboden tijdens het doorlopen van de asielprocedure. Daarnaast is in 96 zaken begeleiding gegeven met betrekking tot gezinsherenigingaanvragen. In het Aanmeldcentrum 's-hertogenbosch worden asielgehoren bijgewoond door medewerkers van VluchtelingenWerk West en Oost Brabant & Bommelerwaard. In 2013 zijn er 562 asiel gehoren bijgewoond, waarvan 394 gehoren van alleenstaande minderjarige asielzoekers. VluchtelingenWerk en Centrale Opvang De asielprocedure begint met de aanmelding in de centrale ontvangstlocatie in Ter Apel of in het aanmeldcentrum op Schiphol. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) beoordeelt of een asielzoeker recht heeft op een verblijfsvergunning. De belangrijkste taak van VluchtelingenWerk in de Centrale Opvang is het bieden van juridische ondersteuning. VluchtelingenWerk geeft voorlichting aan de asielzoeker over de procedure en ondersteunt deze bij het doorlopen van de procedure. In geval van toekenning van een verblijfsvergunning wordt door VluchtelingenWerk desgevraagd ondersteuning geboden bij een aanvraag voor Gezinshereniging. Bijzondere projecten in de Centrale Opvang PROJECT TELL ME (MORE) Begin 2012 is het Project Tell Me, een samenwerkingsverband tussen UNICEF, Defence for Children en VluchtelingenWerk van start gegaan. Het landelijke project richt zich sterk op informatievoorziening over de asielprocedure en rechten van kinderen. De taak van VluchtelingenWerk omvat het geven van voorlichting aan kinderen op de AZC's. Het Project Tell Me heeft gedurende 2013 een vervolg gekregen onder de naam Tell Me More waarbij ook de Kindertelefoon als partner is ingestapt. In de centra geven medewerkers van VluchtelingenWerk voorlichting over de asielprocedure en kinderrechten aan groepen kinderen. Naast het geven van voorlichting aan de kinderen gaan we gedurende het project aan de slag met de opzet van een kinderspreekuur waar kinderen terecht kunnen voor een persoonlijk gesprek met een vrijwilliger van VluchtelingenWerk. Deze gesprekken hoeven niet altijd over de asielprocedure te gaan, maar gaan ook over bepaalde zorgen over school en familie. 6

7 PROJECT DUURZAME TERUGKEER OP MAAT VluchtelingenWerk is van mening dat Terugkeer pas aan de orde kan zijn wanneer een zorgvuldige asielprocedure is doorlopen (humanitaire aspecten meegewogen) en gebleken is dat de situatie veilig is, er voldoende capaciteit is om terugkeerders op te vangen en er duidelijke afspraken met het land van herkomst zijn gemaakt over terugkeer. Sinds 2012 participeert zij daarom in het project Duurzame Terugkeer op Maat. De rol van VluchtelingenWerk binnen dit project is het analyseren van vluchtverhalen, het geven van voorlichting rondom mogelijkheden voor terugkeer en verwijzen naar organisaties die individuele ondersteuning bieden bij terugkeer, w.o. Maatwerk bij Terugkeer. In 2013 participeerde de VluchtelingenWerkgroep lokatie AZC Grave in dit project. VESTIGING en INTEGRATIE In 2013 is voor het eerst sinds jaren de instroom van asielzoekers in Nederland toegenomen. Het betreft hier met name een hoge instroom van na reizigers in het kader van gezinshereniging en een toename van het aantal vluchtelingen wereldwijd. Deze trend zal zich ook in 2014 voortzetten. De landelijke taakstelling werd tot tweemaal toe verhoogd. In plaats van te huisvesten vergunninghouders werden dat er Daardoor hebben verschillende locaties van VluchtelingenWerk WOBB met name de laatste maanden van het jaar een verhoogde inspanning moeten leveren. VluchtelingenWerk start bij Coaching Vestiging met het regelen van alles rondom de huisvesting in de gemeente. Daar komt enorm veel bij kijken. Er moet een uitkering en een inrichtingskrediet aangevraagd worden waarna het huis ingericht kan worden, de ziektekostenverzekering moet worden aangevraagd, huuren zorgtoeslag, maar ook een school voor de kinderen, een huisarts, verzekeringen enz. moet geregeld worden. De nieuwkomers in de gemeente zijn soms pas 4 maanden in Nederland. Ze spreken vaak nog geen woord Nederlands en hebben nog geen enkele kennis van onze maatschappij en cultuur. Vertrouwen moet groeien en zij hebben hun vlucht en de cultuurschok nog niet kunnen verwerken. Dat maakt ons werk complex. Na zo n 3 maanden start de Coaching bij Integratie, die gericht is op activering, zelfredzaamheid en participatie. Doordat mensen heel verschillend zijn, qua leeftijd, cultuur, opleidingsniveau en ervaringen, is onze aanpak maatwerk. Wij stimuleren de cliënten om pro-actief te zijn en vragen te stellen als ze iets niet begrijpen. Aan het begin van de begeleiding wordt een 0-meting gedaan om te kijken op welke terreinen ondersteuning nodig is. Tussentijds en tegen het einde van de begeleiding wordt middels de zelfredzaamheidmeter gekeken in hoeverre zij zelfredzaam zijn zodat de begeleiding daar op aangepast kan worden. 7

8 Als de cliënt daar zelfstandig genoeg voor is, wordt de intensieve begeleiding afgesloten en kan hij gebruik maken van het spreekuur voor sociaal -maatschappelijke vragen en vragen op het gebied van verblijfsrecht. In deze periode krijgt de vluchteling de kans om te oefenen met het stellen van vragen en daarvoor de juiste documenten meebrengen, zodat hij na afloop van de begeleiding gebruik kan gaan maken van reguliere instellingen indien nodig. Als aan het einde van de begeleidingstijd blijkt dat iemand nog onvoldoende zelfredzaam is en niet doorverwezen kan worden, kan het traject verlengd worden. INBURGERING Op 1 januari 2013 is de nieuwe Wet Inburgering van start gegaan. Deze wet houdt o.a. in dat vreemdelingen die zich in Nederland vestigen vanaf deze datum hun verplichte inburgering zelf moeten regelen en betalen. Hiervoor kan onder voorwaarden een lening worden aangevraagd bij DUO. Vluchtelingen met een VABT, verblijfsvergunning asiel bepaalde tijd, die slagen binnen de gestelde termijn van 3 jaar, hoeven de lening niet terug te betalen. Ook als zij een goede reden hebben waarom zij niet kunnen slagen, hoeft de lening niet terug betaald te worden. Asielgerechtigden die voor 31 december 2012 een vergunning hebben gekregen en in 2013 nog moesten starten met de inburgering vielen nog onder de oude wet. Zij hadden ( nog ) recht op een aanbod van de gemeente. Op de locaties waar VW WOBB de inburgeringwet uitvoert (Bommelerwaard, Altena, Geertruidenberg, Haaren), werden de lopende inburgeringtrajecten nog begeleid. De gemeenten kregen in 2013 van de overheid 2000 per vluchteling-inburgeraar tbv maatschappelijke begeleiding; de zogenoemde Leers gelden. Een aantal gemeenten realiseren zich dat vluchtelingen niet in staat zijn om hun eigen inburgering te regelen en blijven er voor kiezen om deze doelgroep daarbij te (laten) ondersteunen. Het gaat dan om het kiezen van een taalaanbieder met het keurmerk Blik op Werk, aanvragen lening, eventueel regelen kinderopvang en aanvragen toeslag, e.d. Daar waar VluchtelingenWerk niet gefaciliteerd wordt om begeleiding te bieden t.b.v. het inburgeringtraject, geeft zij wel voorlichting over welke trajecten en scholen beschikbaar zijn, over de lening van DUO en over vrijstelling of ontheffing. Een van de trajectbegeleiders van VW WOBB heeft daartoe documenten met info over de weten regelgeving gemaakt t.b.v. alle locaties. 8

9 VLUCHTELINGENWERK WOBB EN INBURGERINGTRAJECTEN Binnen VluchtelingenWerk Nederland is besloten dat alle afdelingen het keurmerk Blik op Werk aanvragen en onder white label inburgeringcursussen aan gaan bieden. Een aantal afdelingen hebben er voor gekozen om zelf NT2 docenten in dienst te nemen en anderen sluiten contracten met taalaanbieders als onderaannemer die dan aan een aantal eisen moeten voldoen. Voor deze laatste constructie kiest VW WOBB. Landelijk zijn kwaliteitsafspraken gemaakt over het aantal uren les in de week, de te gebruiken methodes (na een verhuizing kan het traject daarmee naadloos doorlopen) en de inzet van taalcoaches en klasse-assistenten. Op deze manier maakt VluchtelingenWerk haar slogan: van Schiphol tot Emplooi waar. Inburgering is immers een essentieel onderdeel van de weg naar werk en zelfredzaamheid. De inburgeraar is vanaf 1 januari 2013 zélf verantwoordelijk voor zijn inburgering en dat betekent dat hij zelf bepaalt bij welke aanbieder hij zijn inburgeringtraject in wil kopen. VluchtelingenWerk WOBB wordt in 2014 een van de aanbieders waarvoor gekozen kan worden. De voorbereidende werkzaamheden hiervoor zijn in gang gezet. De verwachting is dat deze binnen enkele maanden zullen zijn afgerond zodat er een start kan worden gemaakt met het aanbieden van inburgeringtrajecten die georganiseerd zullen zijn door VW-WOBB. BIJZONDERE PROJECTEN IN DE GEMEENTES: SPEL AAN HUIS VOOR VLUCHTELINGENGEZINNEN Eind 2012 zijn we gestart met een prachtig project: Spel-aan-Huis voor Vluchtelingengezinnen. Stichting Kinderpostzegels heeft ons ondersteund en zo konden we ongeveer 50 vluchtelingenkinderen tussen de 1 en 6 jaar en ook hun broertjes en zusjes en hun ouders, blij maken met dit project. Het eerste jaar is inmiddels afgesloten en we hebben de mogelijkheid gekregen van Stichting Kinderpostzegels om het nog een jaar voort te zetten. Daar zijn we erg blij mee want de ervaringen uit het eerste jaar zijn geweldig. Na september 2014 willen we het project met structurele subsidie voort proberen te zetten. Doel en inhoud van het project Wij hebben veel te maken met gezinnen met kinderen die samen met beide ouders hun plaatsje nog moeten vinden in onze samenleving. Ouders moeten beginnen aan hun Inburgering en tegelijkertijd hun kinderen verzorgen en opvoeden in een geheel onbekende cultuur. Om aan de ene kant ontspanning te brengen in de gezinnen, en aan de andere kant ouders te laten kennismaken met de Nederlands cultuur en manier van opvoeden is Spel-aan-Huis een goede manier om de ontwikkelingskansen van de kinderen te vergroten. Wekelijks komt er een spelleider, met een tas vol speelgoed, een uur spelen met kind en ouder(s). Het speelplan bevat zowel doelen voor de ouders als voor het kind. De spelleider is een stagiaire (of vrijwilliger) met pedagogische opleiding. Tijdens het spelen komen verschillende spelvormen, maar ook de vragen van de ouders aan de orde. Er wordt veel samengewerkt met de peuterspeelzaal, kinderopvang of school om eventuele vragen en problemen op te pakken. Zowel de ouders als de kinderen zijn als ze een beetje gewend zijn erg enthousiast. 9

10 De resultaten waren in 2013 erg goed In het eerste projectjaar zijn in totaal 108 kinderen bereikt in ons werkgebied waarvan 44 kinderen centraal stonden in het traject., verdeeld over 11 gemeenten. De grote meerderheid van deze kinderen en hun familie hebben gedurende ongeveer een schooljaar (+/- 10 maanden) wekelijks preventieve opvoedingsondersteuning ontvangen in de vorm van spelbegeleiding. Er is ontspanning gebracht in het gezin Wij constateren dat er direct ontspanning is terug te zien bij de kinderen De kinderen staan bij aankomst van de spelleidster al bij de voordeur klaar, kijken enthousiast door de brievenbus en zijn erg benieuwd welk speelgoed er in de tas zit. Tijdens het speluur zien we de kinderen lachen, maar ook geconcentreerd met de volle aandacht een spelactiviteit beleven. Ouders hebben aanvankelijk wat meer moeite met het ontspannen, hebben dan het idee dat het kind goed moet meespelen. De spelleidster legt uit welke doelen spel allemaal kan hebben. Hierin neemt ze ook een voorbeeldrol. Naarmate de ouder meer bekend raakt met spel aan huis en het kind plezier ziet beleven aan het spelen, ontspant hij/zij vaak ook meer. Zij laten zich meenemen in het spel van het kind en spreken uit dat ze trots zijn op het kind. De ontwikkeling van de kinderen is gestimuleerd Gedurende de trajecten zijn bij de kinderen met name positieve veranderingen waar te nemen in: o de motorische ontwikkeling, zowel de fijne bewegingen als de grove bewegingen. o de verstandelijke ontwikkeling en dan met name in het benoemen van kleuren, begripsvorming en in het waarnemen, volgen en nadoen o de taal/ spraakstimulering zien we vooral een vergroting van de woordenschat en de spreekvaardigheid o de sociaal emotionele ontwikkeling is vooral terug te zien dat de kinderen hun fantasiespel ontwikkelen en dat hun zelfvertrouwen toeneemt. Ook zien wij veel kinderen die meer samen leren spelen en minder verlegen zijn. Tijdens het traject worden positieve veranderingen waargenomen Veranderingen in omgevingsfactoren In veel gezinnen waar wij komen zien wij dat ouder(s) relatief onbekend zijn met de impact en de positieve invloed van spelen en spelmateriaal op de ontwikkeling van kinderen. Bij bijna alle gezinnen die wij hebben bezocht, zijn de spelvoorwaarden, zoals veilig op de leeftijd afgestemd spelmateriaal gedurende de eerste maanden van een traject aanzienlijk verbeterd. De spelleidster besteedt daarnaast ook aandacht aan het beïnvloeden van de omgevingsfactoren buitenshuis, bespreekt het Nederlandse schoolsysteem, stimuleert contact op te nemen met de leerkrachten en hun kinderen op te geven voor de peuterspeelzaal en bibliotheek. Zij brengt de gezinnen in contact met reguliere instanties op gebied van opvoedingsondersteuning. Dit heeft een positieve uitwerking op het zelfvertrouwen van zowel het kind als de ouder(s). Veranderingen in attitude van het kind Wij constateren bij de meeste kinderen in het spelgedrag grote veranderingen. Er is meer rust en structuur zichtbaar. Met name het spelplezier en de betrokkenheid bij het spel nemen toe. Je ziet kinderen gedurende het traject meer spelinitiatief nemen. 10

11 Veranderingen in de attitude van de ouder Belangrijk is dat de wekelijkse spelsessies de spanning en stress bij ouder en kind kunnen verminderen. Ouders, zeker de alleenstaande, vinden het prettig dat zij zorgen rondom hun kinderen bespreekbaar kunnen maken. Er bestaat vaak veel angst om de kinderen kwijt te raken door inschakeling van Jeugdzorg. De spelleidster brengen de ouders op een laagdrempelige wijze in contact met o.a. CJG en het consultatiebureau. Bij ouders zien we met name veranderingen in: o kinderen de ruimte en kans geven om te spelen en actief mee te doen tijdens het speluur o kinderen in hun ontwikkeling volgen, erop ingaan en bevestigen o het meespelen van de vader of moeder en het voorlezen buiten de speluren om o het consequent zijn en adequaat grenzen stellen, maar ook het kind positief benaderen. Signalering; Het is van groot belang dat vluchtelingenouders al als hun kinderen nog jong zijn in contact komen met opvoedingsondersteuning. Dat maakt o.a. dat ouders en kinderen in een later stadium bij mogelijke problemen eerder hulp zullen vragen bij andere instanties en meer open zullen staan voor opvoedingsondersteuning. De spelleidsters maken opvoedkundige problemen met de ouder(s) bespreekbaar. Bij enkele gezinnen is er in overleg met de ouder(s) door de projectleider of locatiecoördinator (beroepskracht) contact opgenomen met professionele hulpverleningsinstanties of specialisten. Hierdoor is het voorkomen of terugdringen van situaties waarin opvoedingsspanning en crisis ontstaat, mogelijk geweest. Gemeente Aantal kinderen Aantal kinderen incl. broertjes en zusjes Sint-Oedenrode 2 3 Sint-Michielsgestel 1 1 Den Bosch 4 6 Oss 6 16 Uden 6 13 Veghel 9 28 Schijndel 5 19 Valkenswaard 4 9 Zaltbommel 4 7 Maasdriel Bernheze 2 4 Haaren 1 2 Totaal

12 Taal in beweging: een taalcoach-plus project 12

13 In samenwerking met het Europees Vluchtelingen Fonds (EVF) en het Europees Integratie Fonds (EIF) is VluchtelingenWerk Nederland het project Taal in Beweging 2012 gestart. Doel van het project is om landelijk voor 1 juli 2014 rond de 2600 nieuwkomers (migranten en vluchtelingen) te koppelen aan vrijwilligers. Deze vrijwilligers gaan als 'taalcoach' de nieuwkomer helpen bij het leren van de Nederlandse taal en maken hen wegwijs in de Nederlandse samenleving. Binnen VluchtelingenWerk WOBB heeft in 2013 het project gedraaid op 7 locaties; Roosendaal, Den Bosch, Heusden, Oss, Zaltbommel, Maasdriel en Moerdijk. De doelstelling binnen de regionale stichting is het maken van 180 koppelingen binnen de duur van het project. Dit aantal zal ruimschoots worden gehaald, in 2013 zijn alleen al ongeveer 140 koppelingen gemaakt. Voor een vlotte inburgering is het van belang dat nieuwkomers de taal beheersen. Taallessen volgen alleen is echter vaak niet voldoende. Er moet ook gelegenheid zijn de taal te kunnen oefenen en in de praktijk te gebruiken. Voor nieuwkomers is dit vaak erg lastig omdat zij meestal (nog) geen eigen sociaal netwerk hebben. Taalcoaches bieden dan uitkomst. Dit taalcoachproject is niet alleen gericht op het verbeteren van de Nederlandse taal. De taalcoach speelt tevens een rol in het opbouwen of uitbreiden van het netwerk van de nieuwkomer, al naar gelang van diens behoefte. Ook is er in dit project specifiek aandacht voor doorverwijzing. Een taalcoach is geen hulpverlener, maar kan in overleg met de nieuwkomer zorgen voor een gerichte doorverwijzing naar maatschappelijke begeleiding van VluchtelingenWerk of een andere professionele hulpverlener. Wat verklaart het succes van dit project? Het is voor de deelnemers van dit project vaak een verademing dat ze iemand hebben om Nederlands mee te spreken en oefenen. Het is voor hen, gezien hun nog korte verblijf in Nederland en hun lage taalniveau, vaak moeilijk om in contact de komen met Nederlandstaligen. Dankzij dit project gebeurt dit wel. Ze kunnen dan, naast het oefenen van de taal, ook nog andere zaken bespreken waarvoor ze advies nodig hebben, zoals uitbreiding van hun netwerk of actief worden op het gebied van (vrijwilligers)werk of sociale contacten. Voor de deelnemers is de taalcoach vaak een link naar de Nederlandse samenleving. Tevens is het aantrekkelijk vrijwilligerswerk. Taalcoaches hebben een duidelijke taak die niet te veel tijdsinvestering kost. Een keer week spreken ze twee uurtjes af, vaak bij de deelnemer thuis. Dit is ook voor werkende of studerende mensen heel goed te doen. Dit alles zorgt er voor dat er altijd voldoende deelnemers en taalcoaches zijn om van dit project zo'n succes te maken! 13

14 14

15 ORANJE FONDS en de financiering van de TAALCOACH: TAAL IN BEWEGING In 2013 heeft VluchtelingenWerk WOBB financiering ontvangen van het Oranje Fonds als ondersteuning van het project Taal in Beweging dat mede gefinancierd wordt door EIF en EVF subsidies. Bovenop de doelstellingen van Taal in Beweging waren de doelstellingen vanuit het Oranje Fonds: 1. In 2013 worden lokaal minimaal 10 vrijwilliger coördinatoren geworven, opgeleid en gecoacht, zodat zij geleidelijk de coördinatie van de lokale dienstverlening Taalcoach kunnen overnemen. 2. Er is in januari 2014 genoeg financiering gevonden voor een verantwoorde structurele voortzetting van het project. Aanpak Voor het project zijn drie projectleiders aangesteld. Er is een verdeling gemaakt over de drie teams binnen VluchtelingenWerk WOBB: West, Oost en Midden. Deze onderverdeling is voornamelijk aangebracht om de lokale doelstellingen te behalen. Voor de regionale doelstellingen vindt intensieve samenwerking plaats tussen de drie projectleiders. Om een concrete structuur aan te brengen binnen de doelstellingen, is besloten om het project in vier categorieën onder te verdelen, te weten: o PR & communicatie o Fondsenwerving o Vrijwilligers o Training. In deze categorieën zijn concrete werkzaamheden geformuleerd. Behaalde resultaten Werving en inwerken vrijwillige coördinatoren Er is intern gezocht naar vrijwillige coördinatoren. Locaties zijn benaderd door de projectleiders met de vraag of er gekwalificeerde vrijwilligers op hun locatie werkzaam zijn die de taal van vrijwillig coördinator op zich zouden willen nemen. Daarnaast zijn locaties opgeroepen om in de lokale werving hier aandacht voor te vragen. Extern is een campagne opgezet met behulp van een promotiefilm. Er is een professionele opname gemaakt om naamsbekendheid te creëren en potentiële vrijwilligers enthousiast te maken. In deze opname is aandacht besteed aan zowel de functie van taalcoach als aan de functie van vrijwillig coördinator. Aan het einde van het project (31 december 2013) zijn er 9 vrijwillig coördinatoren geworven (3 voor team West, 2 voor team Midden en 4 voor team Oost). 15

16 Om de vrijwillige coördinatoren zo optimaal mogelijk te ondersteunen is er een inwerkprogramma voor hen ontwikkeld. Zij zullen op de locatie worden ondersteund door de (locatie)coördinator. Indien daar behoefte aan blijkt te zijn, kan er tevens op regionaal niveau ondersteuning worden geboden, bijvoorbeeld in de vorm van een regionaal overleg met alle coördinatoren Taal in Beweging. Financiers zijn gevonden voor voortzetting project na januari 2014 Voor dit onderdeel was het van cruciaal belang om inzicht te krijgen in wat de huidige situatie is op alle locaties binnen de regio. Op basis van dit onderzoek is het projectplan opgesteld. Eerst hebben de projectleiders gekeken welke financiële middelen noodzakelijk zijn voor een project met vrijwillige coördinatoren. Daarnaast is geïnventariseerd welke locaties geen gemeentelijke subsidie krijgen en zijn de mogelijkheden onderzocht om alsnog een gemeentelijke subsidie te verkrijgen. Op basis van dit onderzoek hebben de projectleiders de financiële doelen vastgesteld. Er is geconstateerd dat binnen VluchtelingenWerk WOBB financiering moet worden gezocht voor 200 taalkoppels. De financiële middelen die nodig zijn bedragen voor 200 koppels Omdat uiteraard niet elke aanvraag een succes zal zijn is besloten meer fondsen aan te schrijven dan noodzakelijk. Concreet is het volgende aangevraagd: o Regionale fondsen o Crowdfunding o Lokale fondsen We zijn momenteel nog in afwachting van de reacties op de aanvragen. JURIDISCHE WERKGROEP De juridische werkgroep WOBB is inmiddels een begrip binnen de organisatie WOBB. De werkgroep bestaande uit 4 vrijwilligers en een beroepskracht heeft in 2013 weer veel van de VluchtelingenWerkgroepen in de WOBB regio bijgestaan. De werkzaamheden betroffen dossieronderzoeken van uitgeprocedeerden, advies op locatie in gezinsherenigingzaken of telefonisch overleg over uiteenlopende zaken (gezinshereniging, toelating, naturalisatie enz.). Begin van het jaar heeft de werkgroep op 3 locaties een Opfriscursus Toelating Asiel en Gezinshereniging verzorgd. Deze werden ook door vrijwilligers/beroepskrachten/taalcoaches van omliggende locaties bezocht. Twee keer werd deze cursus aangevuld met voorlichting door iemand van IOM. Ook in 2014 zal deze Opfriscursus worden aangeboden. Deze cursussen leveren een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de kwaliteit van ons werk. REGIONAAL STEUNPUNT RECHTSBESCHERMING Vanaf augustus 2013 zijn de werkzaamheden van de Juridische Werkgroep uitgebreid met het Regionale Steunpunt Rechtsbescherming. Deze steunpunten zijn in alle regionale stichtingen van VluchtelingenWerk gestart. Zij bieden een juridisch vangnet als gevolg van een terugtrekkende overheid. Het Regionaal Steunpunt Rechtsbescherming geeft ondersteuning bij vragen rondom toelating, gezinshereniging en naturalisatie. Op enkele plekken binnen het werkgebied heeft de ondersteuning een permanente vorm gekregen omdat daar de financiering van juridische werkzaamheden was stopgezet. 16

17 VluchtelingenWerk WOBB Een enkele gemeente huurt ons vanaf per VluchtelingenWerk groep meer actief is binnen de gemeente. zaak in omdat er geen GEZINSHERENIGING In april 2013 was er goed nieuws: er werd een beleidswijziging aangekondigd die inhield dat de feitelijke gezinsband tussen ouders en biologische kinderen zal worden uitgelegd als in het reguliere beleid (=volgens art. 8 EVRM). De jaren ervoor werden veel zaken afgewezen omdat de gezinsband zou zijn verbroken omdat zij enige tijd (vaak als gevolg van de vlucht) niet bij elkaar leefden. In deze zaken kon een nieuwe aanvraag gedaan worden met een beroep op dit nieuwe beleid. De juridische werkgroep heeft locale groepen ondersteuning geboden op dit vlak. FOTO: GEZINSHERENIGING IN ROOSENDAAL KINDERREGELING In 2013 werd het zogenoemde Kinderpardon ingevoerd. Veel in Nederland gewortelde kinderen kwamen hierdoor alsnog in aanmerking voor een verblijfsvergunning evenals hun ouders en eventuele broertjes en zusjes. Een aantal van de aanvragen werd ook afgewezen omdat ze (net niet) aan de voorwaarden voldeden. De juridische werkgroep volgt de ontwikkelingen (o.a. Jurisprudentie van de rechtbanken) en informeert de lokale werkgroepen. 17

18 Wat doet Emplooi? Emplooi is hét arbeidsbemiddelingprogramma voor vluchtelingen bij WOBB. Vluchtelingen die werk zoeken, kunnen een beroep doen op het Emplooiprogramma van VluchtelingenWerk. We gaan hiervoor actief samenwerkingsverbanden aan met werkgevers. Maatwerk én begrip zijn van essentieel belang. Om die reden worden de vluchtelingen bij Emplooi bijgestaan door kundige adviseurs die de wensen, competenties en mogelijkheden van de vluchteling in kaart brengen. Zij zetten, naast hun expertise, hun netwerk in om de kansen op een baan, stageplek of leerwerktraject voor vluchtelingen te vergroten. Deze combinatie van zakelijkheid en idealisme is van groot belang om succesvol te kunnen opereren. Dat deze aanpak werkt, is inmiddels wel duidelijk. Tot op heden zijn er via het Emplooi programma diverse vluchtelingen aan een plaats op de Nederlandse arbeidsmarkt geholpen. Elk nieuw begin betekent nieuwe kansen en Emplooi geeft ze die kans! Arbeidsintegratie is een essentieel onderdeel van het traject dat een vluchteling doorloopt op weg naar zelfstandigheid en integratie in de Nederlandse samenleving. VluchtelingenWerk WOBB wil in de toekomst activiteiten op dit terrein verder ontplooien en deze integraal onderdeel maken van de begeleiding van cliënten. Wat heeft Emplooi allemaal gedaan het afgelopen jaar? We hebben veel gedaan aan naamsbekendheid voor Emplooi. Bijna alle vrijwilligers overleggen binnen WOBB zijn bijgewoond. Ondanks hun drukke agenda hebben de coördinatoren tijd vrijgemaakt om Emplooi te promoten. De reacties waren zeer positief. Doordat we niet genoeg adviseurs hebben op alle locaties, is besloten om eerst de locaties waar reeds adviseurs zijn, goed op poten te zetten. We hebben vrijwilligerscentrales benaderd om actief mee te zoeken naar de juiste vrijwilligers. Verder zijn we gaan zoeken binnen onze eigen contacten. Gelukkig waren er binnen de organisatie mensen die Emplooi een warm hart toedragen en die het afgelopen jaar hand- en spandiensten hebben verricht. Er zijn meerdere vrouwen aan het team van adviseurs toegevoegd, waardoor er nu een mooie mix is ontstaan tussen mannen en vrouwen. Helaas hebben we ondanks de actieve werving nog te weinig adviseurs. We hebben contact gelegd met diversen gemeentes, wat erin heeft geresulteerd dat we nu samenwerken met o.a. de gemeente Halderberge, Den Bosch en Veghel. 18

19 We zijn bij diverse werkgevers langs geweest in het gebied van WOBB. Zo hebben we o.a. bij HIS Houthandel te Schijndel stageplaatsen gecreëerd.we hebben een training ontwikkeld voor vluchtelingen die in het gebied van WOBB wonen en op zoek zijn naar werk. Tijdens de training worden o.a. de volgende onderwerpen behandeld: Hoe maak je een cv, waar liggen je talenten en je kwaliteiten en hoe gedraag je je in de Nederlandse bedrijfscultuur. Daarnaast wordt er geoefend met sollicitatiegesprekken. Door het Oranje Fonds is subsidie toegekend om ons trainingsprogramma Op weg naar werk in 2014 te kunnen geven met een geringe bijdrage vanuit Sociale Diensten. Startbaan Vanuit het project Startbaan is financiering beschikbaar voor de periode Hiermee kunnen minimaal 25 trajecten worden gefinancierd. Deze worden aangevuld met 1.000, bedoeld als 'rugzakje' voor de cliënt waarmee individueel noodzakelijke kosten binnen een traject kunnen worden vergoed. Doelstelling van het project Startbaan, is dat de deelnemer minimaal 1 trede hoger komt op de participatieladder. Er geldt een evenredige verdeling van het totaal aantal trajecten over drie verschillende startniveaus (trede 4, 5 en 6 van de participatieladder). Hoe hebben we het gedaan met plaatsingen in het afgelopen jaar? We zijn in april begonnen Emplooi weer (terug) op de kaart te zetten binnen VW WOBB en bij een aantal gemeenten. De landelijke subsidie in het kader van Startbaan is door het bureau vertaald in aantal te halen trajecten binnen VW WOBB. Dit aantal hebben we weten te verdubbelen door de toewijding van de Emplooi adviseurs die veel cliënten aan een baan of stage hebben kunnen helpen. DE KRACHT VAN ÉÉN ORGANISATIE VLUCHTELINGENWERK NEDERLAND: SAMEN STERK! VluchtelingenWerk-WOBB is als regionale stichting, samen met nog 11 andere regio's, lid van de Vereniging VluchtelingenWerk Nederland. De landelijke organisatie draagt zorg voor belangenbehartiging voor onze doelgroep op zowel landelijk en soms internationaal niveau. Het Landelijk Bureau heeft een Expertise Centrum dat onontbeerlijk is voor ons werk. Daarnaast leveren zij diensten op het gebied van bedrijfsvoering en inhoud. Minimaal 10 x per jaar is er directeurenoverleg met alle regiodirecteuren en met Management Team van VluchtelingenWerk Nederland in Amsterdam. Daar proberen we van elkaar te leren en gezamenlijk richting te geven aan onze Vereniging zodat er een éénduidige manier van werken gerealiseerd wordt. Wij willen allemaal één gezicht van VluchtelingenWerk: een sterk merk! Vanuit de Vereniging worden ook acties en activiteiten, mede, georganiseerd. Zo organiseerde VluchtelingenWerk Nederland op Wereldvluchtelingendag, 20 juni 2013, voor de derde keer de Umbrella March. Vanuit VluchtelingenWerk WOBB gingen we met twee volle bussen naar Schiphol. Tijdens deze Umbrella March werden witte paraplu's gedragen als symbool voor bescherming van vluchtelingen. Dit jaar vroegen we aandacht voor de afschaffing van grensdetentie en liepen we om die reden van Schiphol naar het Justitieel Complex Schiphol 19

20 Umbrella March - Geen Vluchteling in de cel! 20

21 DIVERSE HULPMIDDELEN BIJ ONS WERK Vluchtelingen Volg Systeem (VVS) Cliëntregistratie gebeurt middels een door VluchtelingenWerk Nederland zelf ontwikkeld systeem, VVS. Zo kunnen we op een professionele manier gegevens bijgehouden worden vanaf het moment van aanvraag van een asielvergunning tot arbeidsparticipatie en het behalen van het inburgeringexamen. VluchtWeb/Helpdesk/VluchtNet Alle locaties in ons werkgebied kunnen gebruik maken van een uitgebreide database van wetten, regelingen, jurisprudentie en tal van andere documenten die van belang zijn bij asielprocedures en de materiële rechtspositie van asielzoekers en vluchtelingen. De database wordt landelijk zeer gewaardeerd, evenals de Helpdesk waar veel expertise aanwezig is en hulp gevraagd kan worden voor ingewikkelde cliëntzaken. De Helpdesk wordt ook gebruikt om signalen vanuit de praktijk door te geven om zo landelijk of gemeentelijk beleid m.b.t. onze doelgroep te kunnen beïnvloeden. VluchtNet is de voorloper van een interne website om documenten landelijk met elkaar te kunnen delen. Training en Opleiding De afdeling T&O ontwikkelt en geeft specifieke trainingen en cursussen gericht op zowel de uitvoering van ons werk voor zowel vrijwilligers als beroepskrachten. Daar maken wij veelvuldig gebruik van. Er zijn ook workshops en speciale 'Landendagen'. Achtergronden van herkomstlanden worden verduidelijkt en er wordt informatie gegeven over asielgerelateerde aspecten die voor vluchtelingen uit die landen van belang zijn. Binnen VluchtelingenWerk WOBB hebben we ook onze eigen trainers die o.a. een aantal keren per jaar de basiscursus verzorgen voor alle nieuwe vrijwilligers. VOORUITBLIK Nu 2013 achter de rug is, hebben we ons opgemaakt voor De huisvestingstaakstelling voor het eerste half jaar is net zo hoog als in de tweede helft 2013 en zal wellicht nog iets hoger worden. Er zullen dus meer vluchtelingen gehuisvest worden, er zal een groter beroep op onze beroepskrachten en vrijwilligers gedaan worden en deze zullen, net als alle voorgaande jaren, er weer alles aan doen om de asielzoekers en vluchtelingen zo goed mogelijk te begeleiden. Dit houdt in dat zij ondersteund zullen worden bij juridische procedures en hun streven naar zelfredzaamheid en dat ze wegwijs gemaakt zullen worden in onze samenleving. Dat betekent niet dat VluchtelingenWerk voor 100% in de hand heeft wat die vluchteling doet of nalaat; een misverstand wat nog wel eens bestaat, maar wel dat we doen wat we kunnen: blijven zoeken naar verbetering van onze dienstverlening en middelen zo optimaal mogelijk in zullen zetten tbv de begeleiding aan asielzoekers en vluchtelingen. In 2014 zullen een aantal dingen die in 2013 in gang gezet zijn voortgezet worden. Zo zal in 2014 ongetwijfeld het aspirant keurmerk Blik op Werk gehaald worden zodat de eerste groepen van start kunnen met hun inburgering via VluchtelingenWerk. We hopen daarmee zo dicht mogelijk bij huis een kwalitatief goed aanbod te gaan bieden waarbij taalcoaches en klasse-assistenten een waardevolle aanvulling zullen zijn. Het zal van de vraag afhangen waar we kunnen starten. 21

22 Het project van het Oranjefonds waarmee o.a. vrijwillige coördinatoren geworven zijn voor de taalcoachprojecten die op diverse locaties uitgevoerd worden zal zijn vruchten af gaan werpen en er hopelijk voor zorgen dat deze projecten, met een bescheiden financiële aanvulling vanuit de gemeenten, voortgezet kunnen worden. Het project bewijst zijn meerwaarde al sinds 2007 en verdient het daarmee om structureel onderdeel te blijven van onze dienstverlening. Emplooi zal met behulp van subsidie van het Oranjefonds op diverse locaties een cursus aan kunnen bieden Op weg naar werk in Nederland waarbij de cursisten ondersteund worden door een Emplooi adviseur. Ook deze dienstverlening moet structureel ingebed worden in onze organisatie zodat alle vluchtelingen ondersteund kunnen worden bij hun zoektocht naar (vrijwilligers)werk en/of werkervaringsplaatsen. In een periode met veel werkeloosheid is het voor vluchtelingen extra moeilijk om een plaats op de arbeidsmarkt te bemachtigen. Die steun in de rug vanuit de Emplooi adviseurs kunnen ze daarbij goed gebruiken. Daarnaast is er ook een toezegging van het Oranje Fonds om de cursus omgaan met geld in Nederland uit te kunnen voeren en te implementeren binnen onze organisatie. Wat betreft de toekomst van Spel aan Huis hopen we in 2014 voldoende financiering bij elkaar te krijgen om dit prachtige project structureel te kunnen voortzetten vanaf september Daarbij hopen we natuurlijk op de gemeenten waar het project nu al (kosteloos) gelopen heeft. Ook interesse van andere gemeenten wordt zeer op prijs gesteld. Vanwege de 2014 gemeenteraadsverkiezingen, komt er wellicht een ander gemeentelijk beleid en dan is het afwachten wat dat voor consequenties voor ons werk gaat hebben. Waarschijnlijk krijgen we binnen diverse gemeenten te maken met andere wethouders en nieuwe samenstellingen van gemeenteraden. We zullen kennismaken met deze nieuwe wethouders en hen uitnodigen voor een werkbezoek zodat zij van beroepskrachten, vrijwilligers en vluchtelingen horen wat we doen met de gelden die door hen beschikbaar gesteld worden en zodoende daar het nut en de noodzaak van zullen zien. We zijn ons bewust van de opdrachten die op gemeenten af komen en de bezuinigingen waar zij mee geconfronteerd worden. Tegelijkertijd kunnen we laten zien dat wij een organisatie zijn die, door optimaal gebruik te maken van burgerkracht middels onze vele vrijwilligers die veel tijd en energie steken in het ondersteunen van asielzoekers en vluchtelingen, het werk tegen lage kosten doet. Werk dat ten goede komt aan deze doelgroep maar zeker ook aan de lokale gemeenschap. VluchtelingenWerk legt de basis waarop de vluchteling zijn leven weer op kan bouwen. Zonder dat fundament kan er niet gebouwd worden, ontstaan er op vele terreinen problemen en kunnen vluchtelingen niet volwaardig mee gaan doen in onze maatschappij. Dit is erg nadelig voor de vluchteling zelf maar kost de gemeenschap uiteindelijk ook veel meer dan er nu betaald wordt voor onze dienstverlening. In 2014 zullen we, samen met al onze vrijwilligers, medewerkers en Raad van Toezicht, opnieuw alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat asielzoekers en vluchtelingen goed ondersteund worden en zullen we hen helpen het fundament te leggen voor hun toekomst. Mariëtte Sweere en Jacqueline de Visser, directie. 22

23 23

24 VluchtelingenWerk WOBB Aldetiendstraat 21-A, 5402 ZC Uden Telefoon: Mail: 24