Nummer 3, september de praktijk I LOVE NETWERKEN Sportpsychologie MENTALE BEGELEIDING IN DE SPORT DE LIESBLESSURE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nummer 3, september 2013. de praktijk I LOVE NETWERKEN Sportpsychologie MENTALE BEGELEIDING IN DE SPORT DE LIESBLESSURE"

Transcriptie

1 Nummer 3, september 2013 de praktijk I LOVE NETWERKEN Sportpsychologie MENTALE BEGELEIDING IN DE SPORT VAN DISTAAL NAAR NORMAAL DE LIESBLESSURE

2 W W W. I V S O P L E I D I N G E N. N L Sporttherapie Dé vervolgopleiding voor de sportverzorger. Een sporttherapeut speelt een voorname rol in het therapeutisch behandelen en begeleiden van sporters met 'pijntjes', overbelastingsblessures en andere blessures. IVS Opleidingen, Spuiweg 105, 3311 GT Dordrecht, telefoon: (078)

3 Colofon BMS Message, jaargang 21, nummer 3 BMS Postbus AA Sliedrecht info@bms-belangenvereniging.nl Redactie Passiebloem AK Rotterdam info@bms-belangenvereniging.nl Leden administratie Postbus AA Sliedrecht info@bms-belangenvereniging.nl Inhoud Massage en gesprek 13 Perplex van de whiplash 15 Verschijning Februari Mei September December kopijdatum 15 januari 15 april 15 augustus 10 november De praktijk I love netwerken 4 Drukwerk Drukkerij de Potter Weg en Land DB Bergschenhoek Advertentie-index IVS Opleidingen 2 International Institute for Training 2 Lopharm 10 Meersport 14 Marian Pijnenburg 14 Treffers in Beweging 23 Magneetmassage 23 Toco Tholin 25 Spaarwinkelen.nl 25 Petra de Munck 25 Elements to Suxeed 25 ESPO 25 Curetape 28 Adverteren Telefoon: (078) info@bms-belangenvereniging.nl 2013 BMS BELANGENVERENIGING 'On'-handig? 6 Voetenwerk Op je teentjes getrapt? 6 Sportpsychologie Mentale training in de sport 8 Boekbespreking 9, 12 Hydrops in de knie 11 Nieuwe schrijver minuten 12 Van distaal naar normaal De liesblessure 16 Opa moet gamen 18 Hypochonders Acute aandoening 19 Jeannette Lichaamstaal 19 Kinesiologie Vouw je cliënt dubbel 20 Manuele lymfedrainage Lymftaping 22 Het Human Power Team 23 Uit de pers 24 Kalender 26 NLP Poeh, kiezen voor jezelf 26 Gesprek- en coachtechnieken voor masseurs 27 BMS MESSAGE

4 De praktijk I love netwerken Marja van der Ende runt een succesvolle praktijk en is in 2007 afgestudeerd als massagetherapeut. Marja is ervaringsdeskundige in het overwinnen van de angsten en het loslaten van de overtuigingen die haar ooit belemmerden een eigen praktijk te starten of een grote groep mensen toe te spreken. In haar rubriek deelt ze haar ervaring(en). In eerdere edities van de Message (verschenen in 2010 en 2011) heb ik reeds een aantal artikelen over netwerken en netwerkgedrag geschreven. In dit artikel deel ik graag mijn ervaringen sinds die tijd, want inmiddels zijn we weer twee, drie jaar verder en zijn er veel ontwikkelingen geweest op dat vlak. DE PRAKTIJK Marja van der Ende De titel van dit artikel onthult al een beetje wat netwerken voor mij is: ik hou van netwerken. Als ik dieper ga kijken naar het onderliggende waarom, kom ik al snel op de volgende gedachte: omdat ik me dan als zelfstandig ondernemer niet zo alleen en eenzaam hoef te voelen. Het regelmatig opzoeken van groepen mensen, die zowel gelijkgestemd als totaal anders dan ik kunnen zijn, vervult mijn behoeften zoals: in verbinding zijn met anderen, erbij horen, onderzoeken en ontdekken, leren, samenwerken, inspiratie opdoen, bijdragen, anderen ondersteunen en ondersteuning vinden. Een lange lijst van onderliggende verlangens bij mijzelf wordt ingevuld door regelmatig te gaan netwerken. Als ik dit lijstje zo opschrijf, valt het me op dat ik niet eens klanten werven in het lijstje heb staan. Uiteindelijk is dat ook nooit het doel van de netwerkactiviteiten die ik pleeg. Het grappige daarvan is, dat ik de meeste klanten wel haal uit netwerken, misschien wel omdat het niet mijn hoogste doel is en het daarom spontaan gebeurt. Wanneer ik tijdens het netwerken teveel gefocust zou zijn op het scoren van klanten, dan kom ik te geforceerd en dwingend over en gebeurt het juist niet. De ander voelt zich niet vrij genoeg, misschien wel onveilig en trekt zich terug. BMS MESSAGE

5 Netwerken is voor mij een manier om een waardevol relatienetwerk op te bouwen. Met waardevol bedoel ik niet groot, maar van grote waarde. Dit betekent dat je misschien maar een paar mensen hoeft te (leren) kennen en als die paar mensen ingangen hebben tot de voor jou interessante klantengroep die jij graag in je praktijk wilt ontvangen, dan zijn die paar mensen al voldoende om je praktijkagenda gevuld te krijgen en te houden. Een waardevol relatienetwerk wordt ook sociaal kapitaal genoemd. Sociaal kapitaal blijkt van een grotere waarde te zijn dan geld. Wanneer je de juiste mensen kent, en dat hoeven er dus niet eens zo veel te zijn, dan heb je minder financiële middelen nodig om je klanten te bereiken. Je bespaart dus geld als je tijd steekt in het opbouwen van een waardevol relatienetwerk. Lees voor meer informatie over sociaal kapitaal het boek Easycratie door Martijn Aslander. Netwerkomgevingen Wanneer je gaat kijken naar de netwerkomgevingen die er zijn, dan kun je deze onderverdelen in twee hoofdthema s: regulier netwerken en online netwerken. Bij regulier netwerken ontmoet je mensen in persoon. Je gaat op pad naar bijeenkomsten of nodigt mensen uit om je te ontmoeten of bij te praten. Bij online netwerken laat je jezelf zien op een of meer sociale mediawebsites door een profiel aan te maken, contacten met bestaande en nieuwe relaties te leggen en mee te discussiëren in groepen. Reguliere netwerken Het aantal reguliere netwerkomgevingen is de afgelopen jaren flink gestegen. De clubs, verenigingen en platforms schieten als paddenstoelen de grond uit. Voor nagenoeg iedere doelgroep is wel een netwerk te vinden. Ook hierin kun je een onderverdeling zien, ik heb deze gerangschikt langs een denkbeeldige lijn van vrij en kleinschalig naar met verplichtingen en strak georganiseerd. Spontane netwerkgroepen Hieronder kun je de netwerkgroepen scharen, die ontstaan zijn vanuit de behoefte om elkaar te leren kennen, kennis met elkaar te delen en zonder verplichtingen elkaar op gezette tijden op te zoeken om te sparren. Voorbeelden hiervan zijn: Open Coffee (in nagenoeg iedere regio is er tegenwoordig wel een), Club van 25, intervisiegroepen, het door mijzelf opgerichte netwerkplatform Anders ADHD en ieder groepje mensen dat op persoonlijk initiatief en met het doel om te sparren, samenkomt. De financiële bijdrage bestaat meestal uit de minimale kosten voor koffie/thee, lunch of diner. Mijn ervaring: vrijheid blijheid, ideeën en creatieve samenwerkingen ontstaan spontaan. Netwerken vanuit gesubsidieerde instanties Regelmatig organiseren instanties zoals de Kamer van Koophandel en Syntens (organisatie voor bevordering van innovaties binnen ondernemingen) gratis netwerkbijeenkomsten bij lezingen over uiteenlopende onderwerpen. Mijn ervaring: meestal verrassend interessant, wel selectief blijven in de keuze voor de onderwerpen die aanspreken. Ondernemersbeurs Wil jij netwerken met collega s in gezondheid en welzijn en ook nog meer informatie, tips en adviezen over praktijkvoering, marketing, netwerken, communicatie en ondernemen tot je nemen? Kom dan naar de Ondernemersbeurs voor therapeuten 'Natuurlijk Ondernemen' op zaterdag 26 oktober 2013 in Leerhotel Het Klooster in Amersfoort. Deze beurs wordt georganiseerd door een enthousiaste groep therapeuten, die graag hun praktijkervaringen delen met andere gezondheidswerkers, waaronder jou, de masseur met (straks) een eigen praktijk! Link Netwerkgroepen met een kleine (lidmaatschaps)bijdrage Hieronder kun je de ondernemers- en vakverenigingen indelen, die een klein vast bedrag vragen voor het lidmaatschap (en soms een extra bijdrage per evenement) om de organisatie, locatie en catering van evenementen en de communicatiemiddelen te kunnen financieren. Voorbeelden hiervan zijn: Centraal ZorgPortaal, ondernemersverenigingen zoals CJB s, verenigingen voor startende, jonge of vrouwelijke ondernemers, clubs voor zzp ers. Mijn ervaring: een goede proeftuin om mijn communicatieboodschap te trainen en de taal van anderen te leren spreken. Meestal interessante lezingen en spontane nieuwe ontmoetingen tijdens de netwerkborrels. Netwerkorganisaties met middelgrote en grote verplichtingen Dit zijn de netwerkorganisaties die minder vaak een vereniging- of stichtingstructuur hebben, maar bedrijven zijn. Deze zijn in te delen in organisaties met: een middelgrote verplichting, bijvoorbeeld een financiële bijdrage van euro per jaar en vrijheid in het bepalen of je naar de bijeenkomsten komt. Voorbeelden hiervan zijn Startmeup (regio Rotterdam- Den Haag) en regionale MKB ondernemersverenigingen. Mijn ervaring: door de hogere bijdrage neem ik me meer voor om elke keer te gaan, ook al is er geen verplichting. Verder is mijn ervaring hetzelfde als bij de vorige categorie. grote verplichtingen, bijvoorbeeld een financiële bijdrage van meer dan 800 euro per jaar en een verplichting om elke week bij elkaar te komen. Een voorbeeld hiervan is de BNI organisatie, waarbij je verplicht bent om elke week te ontbijten (waar je naast de jaarlijkse investering ook apart voor moet betalen), je verplicht bent om alleen die ondernemers uit die groep aan te raden bij anderen en er maar één persoon van elk beroep in de groep zit. Het doel is: omzet (voor elkaar) binnenhalen. Mijn ervaring: ik ben een aantal keren als gast bij BNI ontbijten geweest, maar het trekt me niet aan om lid te worden. Ik wil juist meer vrijheid om te bepalen wie ik aanbeveel bij mijn relaties en wil juist ook met collega s sparren die hetzelfde doen als ik. Ik geloof wel dat het doel (omzet binnenhalen) bereikt wordt, maar het is niet mijn cup of tea. Van anderen die wel lid zijn, hoor ik ook dat zij daadwerkelijk meer omzet binnenhalen. Door heel Nederland is een groot aantal reguliere netwerken te vinden, voor ieder wat wils. Als je niet selectief genoeg bent, kun je elke ochtend, middag en avond wel ergens netwerken. Online netwerken Ik vergeet gemakshalve in dit artikel even de online netwerken, daar zou ik nog een heel artikel of meer aan kunnen wijden. Misschien schrijf ik in een volgend artikel mijn ervaringen wel uit, met netwerken via Twitter, Facebook, Linkedin, Google+, Pinterest, Instagram, Hyves, MySpace, Netlog, Second Life, Flickr, Blogger, WordPress, YouTube, Hallo! KvK, schoolbank.nl, Ning en ga zo maar door. Ik laat je nog even in spanning. Reageren? info@bms-belangenvereniging.nl BMS MESSAGE

6 Van de redactie 'On'-handig? In de Message van afgelopen mei heeft de redactie een artikel Voetenwerk Op je teentjes getrapt? geplaatst over de benadeelde positie van rechtshandige masseurs. Het artikel was niet serieus bedoeld maar is geplaatst met de gedachte onze lezers te prikkelen tot een reactie op onze artikelen. Helaas blijken sommige lezers het artikel serieus te hebben genomen: sorry! Wij hadden natuurlijk ook een enquête kunnen houden onder onze lezers met de vraag wat zij van de Message vinden en of zij het blad graag lezen, maar de redactie koos ervoor het betreffende artikel te plaatsen en te zien hoeveel reacties er op binnen zouden komen. Wat een rare dingen zijn het eigenlijk: tenen. Veel mensen schamen zich er ook voor. Deze warme zomer kwamen ze weer tevoorschijn in onder andere de teenslipper en de Birkenstocks. Onze voeten zijn compleet als we 10 tenen hebben. Acht ervan hebben 3 kootjes, twee hebben er 2. De grote tenen (hallux) hebben ieder twee kootjes en kunnen dus flexeren en extenseren. De acht overige tenen kunnen dat over twee gewrichtjes en onafhankelijk van elkaar. Het stukje was zo overdreven geschreven dat wij n.a.v. de reacties een beeld zouden krijgen over de leesfrequentie van onze lezers. Met uitzondering van één telefoontje hebben wij geen officiële reacties ontvangen, jammer! Tijdens een evaluatie op de scholen bleek het onderwerp echter toch wel te leven en was de intentie van dit artikel voor de meesten onduidelijk, vandaar deze reactie. VOETENWERK Gerard Treffers De grote teen heeft een belangrijke functie omdat hoofdzakelijk vanuit deze teen de afzet begint. De grote teen is de gewichtsdrager en biedt kracht om ons een stap verder te helpen. Je ziet erg veel afwijkingen aan de grote teen, juist door die zware taak. Veruit het meest zien we de Hallux Valgus (de scheve grote teen) veelal veroorzaakt door overdruk: een te grote belasting van de teen door een (voor)voetafwijking. Alle tenen dienen voor het evenwicht maar er bestaat nog wat onduidelijkheid over de functie van de kleine teen. Je zou het zo kunnen zien dat de tenen, vanaf de grote teen gezien, in belangrijkheid afnemen. Nummers De tenen lijken wat achtergesteld in vergelijking met de vingers. Ze hebben geen namen, in tegenstelling tot de vingers maar ze hebben een nummer. De grote teen is nummer 1, de kleine nummer 5. Met de letter van de betreffende voet ervoor resulteert dat in RT1 t/m 5 en LT 1 t/m 5. RT5 en LT5 lijken het meest nutteloos van alles. Met vingers kunnen we grijpen, wijzen, spelen, muziek maken, en andere hoogwaardige en verfijnde bewegingen uitvoeren. Met de tenen doen we hoegenaamd niets verfijnds (echter, zie kader). Dieren gebruiken de tenen grofweg op dezelfde wijze als de vingers. Ze hebben eigenlijk twee sets tenen. Liever gezegd, aan het eind van de poten zitten stevige klauwen waarmee de jagers onder de dieren zich kunnen afzetten en hun prooi kunnen verwonden. Bij andere diersoorten zijn de tenen verhard tot hoeven en hebben ze een andere functie gekregen. Evolutie Toen de mens op twee benen ging lopen, kregen de armen een geheel andere functie dan de voeten. Het belang van de tenen nam af, zeker nadat schoenen gedragen werden. Het kleine teentje is een rudimentaire rest. Je kunt voelen dat de kleine teen een gedegenereerde vinger is. De vinger heeft drie kootjes en ook bij de tenen zijn die terug te vinden. Bij de kleine teen zijn de kootjes echter vergroeid tot één geheel. (On)misbaar Zonder tenen gaat het afwikkelen van onze voet niet. Dan komt er een veel te hoge druk onder de voorvoet. Mensen die hun tenen niet (meer) hebben dragen dan ook veelal aangepast schoeisel. Bij reuma- en diabetespatiënten leidt het ontbreken van tenen tot meer klachten. BMS MESSAGE

7 Liu Wei Dat tenen toch tot complexe bewegingen in staat zijn, bewijst Liu Wei. Liu is een gehandicapte Chinees die de eerste editie van de talentenshow 'China s Got Talent' won, door met zijn tenen piano te spelen. Link Andere functies Na het volgen van de opleidingen voetverzorging en sportmassage en diverse specialisaties (bij ondermeer IVS opleidingen, sportcentrum Papendal te Arnhem, de academie voor Podologie en het Utrechts medisch centrum) rondde Gerard Treffers de studie podo-orthesiologie en de specialisaties kinderpodo-orthesiologie en sportpodo-orthesiologie succesvol af. Gerard is lid van de vereniging voor dans- en muziekgeneeskunde, heeft een eigen registerpodologiepraktijk in een medisch centrum, is docent, examinator en opleider van examinatoren en assessoren bij TCI en geeft lezingen door het land. Je kunt je kleine teen (T5) missen en ook teen 4 kan gemist worden. De rest van de tenen nemen hun functie over, al gaan deze wel ver(der) uit elkaar staan. Klachten De kleine teen kan veel klachten geven. Een belangrijke oorzaak is de gewoonte van veel vrouwen (en sommige mannen) om smalle schoenen te dragen. Hierdoor raakt de kleine De tenen spelen bij de mens een belangrijke rol bij het lopen. Vlak voordat een mens zijn voet optilt bij het lopen, steunt hij op zijn tenen. Tenen corrigeren tevens het evenwicht bij het lopen. Bij sommige dieren hebben de tenen meer functies of een andere functie: Bij bijvoorbeeld een paard heeft de middelste teen volledig de functie overgenomen van de voet. Een paard loopt op zijn middelste teen. Katten en honden lopen op al hun tenen. Bij andere dieren zijn tenen, net als vingers, een grijpmiddel, zoals bij de apen. Zij houden zich met behulp van hun tenen aan takken vast. De voeten van apen lijken op de menselijk handen, en de grote teen werkt net als de menselijke duim. Eekhoorns gebruiken hun tenen (met scherpe nagels) bij het klimmen. Ze houden zich dan niet aan een tak vast, maar klemmen hun scherpe nagels in de bast van een boom. teen als eerste in de verdrukking. Door het knellen verslechtert de doorbloeding en dit kan in het uiterste geval aanleiding zijn tot amputatie. Andere groepen met klachten zijn sporters, reuma-en diabetespatiënten, maar dan is de kleine teen niet extra kwetsbaar. Problemen kunnen zich aan elke teen voordoen, die in het geval van diabetes kunnen leiden tot amputatie van één of meer tenen, of zelfs de gehele voet. Behandeling De pedicure, podotherapeut, registerpodoloog, sportmasseur en massagetherapeut proberen klachten aan de tenen en voeten te voorkomen door juiste adviezen. Bij strak schoeisel is het simpel: bredere schoenen dragen. Soms brengt een zooltje of het tapen van de teen verlichting. Bij echte probleemgevallen moet de beroepsspecialist echter aan het werk. Reageren? info@bms-belangenvereniging.nl BMS MESSAGE

8 Wanneer ik mensen vertel dat ik sportpsycholoog ben, krijg ik vaak enthousiaste verhalen over dat ze ook wel iemand kennen die aan Sportpsycholoog, bewegingswetenschapper & sportpodoloog Petra de Munck combineert haar kennis met haar passie. Sport en het begeleiden van sporters om het maximale uit de sportbeleving te halen is waar haar hart ligt. Petra is bezig haar accreditatie bij de VSPN te behalen om daarna haar eigen praktijk voor sportpsychologie op te kunnen zetten. Tot die tijd deelt zij graag haar kennis met mensen met eenzelfde passie voor sport. Werkzaam als bewegingswetenschapper en sportpodoloog heeft zij dagelijks te maken met het leed dat blessure heet. topsport doet. Meestal volgt daarna de reactie: 'Maar ja, die heeft geen probleem hoor, die doet het hartstikke goed.' Dit is een veel gehoorde misvatting over de sportpsychologie, welke ik zeer regelmatig moet weerleggen. Een sporter hoeft geen probleem te hebben om baat te hebben bij het inzetten van een sportpsycholoog. Dit keer zal ik het uitleggen aan de hand van de ervaringen van sportmasseurs. SPORTSPSYCHOLOGIE Petra de Munck Sportpsychologie Mentale training in de sport Het beroep sportpsycholoog is tegenwoordig niets nieuws meer. Iedereen weet dat het bestaat en dat er in de topsport en talentontwikkeling al veel gebruik van wordt gemaakt. Maar wat een sportpsycholoog nu precies doet... tja, dat is nou een goede vraag. Ja, er wordt tegenwoordig vaak een sportpsycholoog ingeschakeld wanneer een sporter of een team een probleem heeft (bijv. falen onder druk). In de praktijk is in de meeste gevallen het doel van de werkzaamheden van een sportpsycholoog prestatieverbetering van de sporters. Ook wanneer er geen problemen zijn. Net als de fysieke, technische en tactische trainingen, bestaan er ook mentale trainingen. In veel sporten is dit een gebied waar nog veel te behalen valt. Hoe kun je bijvoorbeeld trainen dat je ook onder hoge druk (bijv. finale van een groot toernooi) nog steeds goed blijft presteren? Dat is iets waar weinig aandacht aan wordt besteed, maar waar iedere sporter baat bij zou hebben, ongeacht het niveau. BMS MESSAGE

9 Spanning Zo is het bijvoorbeeld goed als sporters weten wat het effect van spanning ( zenuwen ) op het lichaam is en daarmee ook op de prestaties van sporters. Sommige sporters worden stiller wanneer ze zenuwachtig worden. Anderen kletsen juist de oren van je kop wanneer ze zenuwachtig zijn. Ook heeft het bij veel sporters invloed op de spieren. Spanning in je hoofd verhoogt ook de spanning in je lichaam. De spiertonus is letterlijk verhoogd. Daarmee wordt er dus al voorafgaand aan de wedstrijd meer energie gebruikt door het lichaam (door die hoge spierspanning), waar dat bij veel sporten absoluut niet wenselijk is. Eigenlijk wil je zo veel mogelijk energie sparen voorafgaand aan een wedstrijd, zodat je een zo goed mogelijke prestatie neer kunt zetten. Om deze reden is het handig dat sporters goed leren aanvoelen hoe hun spanningsniveau is, zowel fysiek als mentaal. Vervolgens is het goed als ze ook over de vaardigheden beschikken om dit spanningsniveau te beïnvloeden. Dit is namelijk één van de voornaamste redenen waarom sporters zo graag gebruik maken van de diensten van de sportmasseur voorafgaand aan de wedstrijden. Deze massages worden vaak een belangrijk onderdeel van hun wedstrijdvoorbereiding omdat ze spanningsverlagend werken. Wanneer de spierspanning wordt verlaagd door middel van massage, verlaagt dit namelijk ook de mentale spanning (de zenuwen). Deze twee vormen van spanning zijn aan elkaar gekoppeld: verhoog je de één, dan verhoogt ook de ander, en vice versa. Er zijn echter vele andere mogelijkheden om sporters aan te leren hoe ze hun optimale spanningsniveau kunnen bereiken. Ik hoor maar al te vaak dat een sportmasseur steeds vroeger aanwezig moet zijn om iedereen nog te kunnen behandelen. Ook de mensen die fysiek gezond zijn, waar ze eigenlijk vooral hun aandacht op de geblesseerden zouden willen richten. Onder begeleiding van een sportpsycholoog kan een sporter zoeken naar zijn/haar optimale voorbereiding op een wedstrijd en naar methoden om de mentale en fysieke spanning te kunnen beïnvloeden. Vaardigheden Niet alleen voor de wedstrijd kunnen sporters baat hebben bij zogenaamde spanningsregulerende vaardigheden, maar ook tijdens de sportprestatie kunnen deze belangrijk zijn. Bij de uitvoering van bewegingen is het niet wenselijk als je spieren een hogere spanning hebben dan noodzakelijk. Sterker nog, het kan zelfs de oorzaak van blessures zijn. Wanneer de spierspanning verhoogt, belemmert dit de uitvoering van bewegingen. Zo kunnen antagonisten en agonisten (samenwerkende buigende en strekkende spieren) tegelijk aangespannen zijn, waar slechts één van de twee aangespannen zou moeten zijn. Dit verhindert een vloeiende en effectieve beweging en daarmee neemt de kans op een blessure toe. Los van de kans op blessures veroorzaakt het vaak ook bewegingen die dus niet vloeiend gaan, waardoor er vaker fouten/missers gemaakt worden ( Ik raakte hem niet lekker ). Zeker wanneer een wedstrijd echt spannend wordt, wil iedere sporter natuurlijk voorkomen dat dit gebeurd. Mentale druk Naast het effect op de spierspanning kan mentale druk ook invloed hebben op de concentratie, de emoties en de gedachten die er in een sporter omgaan. En ook dit kan een nadelige invloed hebben op de prestaties van sporters. Dit is één van de redenen dat iedere sporter baat heeft bij mentale training. In het ideale trainingsschema is dit een vast onderdeel van de dagelijkse trainingen. Het omgaan met spanning is slechts één van de mentale aspecten van prestaties waar er door mentale training verbeteringen zijn te behalen. Het is leuk om te merken dat steeds meer sporters en coaches zich nu beseffen dat er op dit vlak nog zo veel te behalen valt en dat het de prestaties van sporters kan verbeteren. Zo ook bij de sporters die al heel erg goed presteren en geen problemen hebben. Reageren? info@bms-belangenvereniging.nl Boekbespreking Voetbal & Maffia 2 In deel 2 van Voetbal & Maffia gaan de reporters, na hun schokkende reis door Europa, op onderzoek uit in Nederland en België. Het resultaat is een catalogus van verbijsterende verhalen. De tentakels van de voetbalmaffia hebben de Lage Landen al lang bereikt. Prominenten van de KNVB treffen op de ereterrassen gevreesde mannen met eigen raketwerpers. Bekende drugscriminelen penetreren moeiteloos het betaalde voetbal. De auteurs gaan op stap met belchinezen en zien hoe je in Oeganda en Thailand rijk kunt worden met wedstrijden uit de Jupiler League. Met het ene onthutsende verhaal na het andere leggen de journalisten bloot hoe de mooie sport is ontaard in een miljardenindustrie met een eigen omerta. Van controle is nauwelijks sprake. Wapens, corruptie, doodsbedreigingen, afpersing, fraude. Wie dit boek na de laatste pagina dichtslaat, zal nooit meer hetzelfde naar de sport kijken. Het onderzoeksduo van Voetbal International zette met hun vorige boek matchfixing in Nederland op de kaart. Ook voor het verschijnen van dit boek leidden de bevindingen van de twee al tot meer dan vijftig vragen in de Tweede Kamer. Type Paperback Auteur(s) I. van Duren, T. Knipping Uitgever Voetbal International ISBN Pagina s 389 Prijs E 17,95 BMS MESSAGE

10 BMS MESSAGE 10

11 Uitgelicht Hydrops in de knie Van de redactie Nieuwe schrijver De bekende fysio- en manueeltherapeut Jan Hermans zal, met ingang van de volgende Message, Iemand raakt geblesseerd aan de knie. Na een goede eerste behandeling, die elke sportverzorger kan geven, blijven we toch vaak met een aantal vragen zitten. Hoewel de sportverzorger in principe geen diagnose mag stellen, is het toch wel praktisch te weten wat er zoal aan de hand is. De meeste acute knieletsels gaan gepaard met een zwelling van het kniegewricht. Daarbij is van belang het moment waarop de zwelling ontstaat. Treedt deze direct na het ongeval op, dan is er zeer waarschijnlijk sprake van een bloeding binnen het gewrichtskapsel (haemarthros). Dit wijst op een ernstige verscheuring van structuren. Treedt de zwelling later op, d.w.z. na een periode van een uur of zes, dan is er sprake van een verhoogde aanmaak van gewrichtsvloeistof door het gewrichtskapsel. Men noemt dit een hydrops en het is het gevolg van een overprikkeling van het gewrichtskapsel. Tests In de praktijk is het probleem natuurlijk vaak, dat men niet zo nauwkeurig weet wanneer de zwelling is ontstaan. Het aantonen van een geringe zwelling, dus van een kleine hoeveelheid vocht, gebeurt als volgt: vanaf het dijbeen wordt het kniegewricht aan de binnenkant als het ware leeg gestreken. Direct daarop wordt een strijkbeweging langs de buitenkant van het kniegewricht uitgevoerd. Hierdoor zal eventueel aanwezig vocht verplaatst worden en dit wordt dan aan de binnenkant van het kniegewricht zichtbaar als een uitstulping. Een grote hoeveelheid vocht is aan te tonen door met een hand vanaf het dijbeen een strijkbeweging naar beneden te maken tot vlak boven de knieschijf. Het binnen het kniekapsel aanwezige vocht zal dan de knieschijf als het ware oplichten van de onderlaag. Dit kan als een lichte vering gevoeld worden door met een vinger zachtjes op de knieschijf te drukken. Men noemt dit wel de danse patellaire. Punctie Het is in principe zinvol om een grote hoeveelheid vocht, hetzij bloed, hetzij gewrichtsvloeistof, uit het kniegewricht te verwijderen. Dit gebeurt door middel van een punctie aan de zijkant van het kniegewricht, schuin boven de knieschijf. De punctie is zinvol, omdat dan de aard van het overmatige vocht in de knie duidelijk wordt, dus of het bloed is of gewrichtsvloeistof. Het verwijderen van bloed is zinvol omdat daardoor de funeste inwerking ervan op het gewrichtskraakbeen wordt voorkomen. Het verwijderen van een teveel aan gewrichtsvloeistof is zinvol omdat daardoor uitrekking van het gewrichtskapsel en de daarmee gepaarde gaande verstoring van de propriocepsis wordt voorkomen. Na een punctie is het in het algemeen gesproken aan te bevelen een drukverband rond de knie aan te leggen gedurende enige uren om een mogelijke hernieuwde zwelling tegen te gaan. regelmatig een bijdrage aan ons blad gaat leveren. Voor diegenen die hem (nog) niet kennen, stellen wij hem onderstaand aan u voor. Jan Hermans is een afgestudeerd fysiotherapeut en manueel therapeut. Naast zijn werkzaamheden in zijn praktijk in Bergschenhoek is hij als kerndocent verbonden aan de opleiding Master Manuele Therapie (Hogeschool Rotterdam, Instituut voor Gezondheidszorg), verzorgt hij de opleidingen sport- en massagetherapie voor IVS Opleidingen in Dordrecht en geeft hij cursussen voor het RGF Randstad West te Maassluis. In Duitsland is hij gastdocent aan het Institut für Angewandte Manuelle Therapie (IFAMT). In het verleden is Jan als therapeut verbonden geweest aan ondermeer: honkbalclub DOOR Neptunus, Sparta Rotterdam, het Nederlands honkbalteam, FC Zwolle, hockeyclub Rotterdam (HCR) en Feyenoord (sportclub en BVO). Ook was hij de persoonlijk fysio- en manueeltherapeut van Jaap Stam en Danny Koevermans. Jan is de uitvinder van de XCO-Trainer en heeft hier in 2003 de ID-NL jaarprijs voor gewonnen in de categorie mens, omgeving & bouw. 11 BMS MESSAGE

12 Boekbespreking Krachttraining Krachttraining, een anatomische benadering is wereldwijd een bestseller. In het boek wordt op een heldere en precieze manier ingegaan op de beweging van de spieren tijdens krachttraining. Elke oefening wordt weergegeven in een tekening waarop alle actieve spieren duidelijk zijn aangegeven. Aan de hand van deze oefeningen kan zowel de beginnende als de gevorderde sporter een passende training opbouwen. Deze herziene editie behandelt bovendien de meest voorkomende blessures die optreden bij zware krachttraining en helpt het mogelijke problemen in een vroeg stadium te signaleren. Daarnaast geeft het vele rek- en strekoefeningen. De auteur, o.a. krachttrainer en redacteur, geeft een uitgebreide en op de anatomie gerichte uitleg betreffende krachtoefeningen. De krachtoefeningen zijn in hoofdgroepen verdeeld: boven- en onderarmen, schouders, borst, rug, benen, billen en buik. Elke oefening wordt duidelijk uitgelegd, inclusief de mogelijke varianten, waarbij de functionele spieren getoond en in detail benoemd worden in opengewerkte tekeningen van de betrokken lichaamsdelen. Per spiergroep worden mogelijke blessures besproken. Op zeer duidelijke wijze wordt zo veel nuttige informatie gegeven. De opengewerkte plaatjes van actieve spiergroepen en het benoemen ervan laten aan duidelijkheid niets te wensen over. Zeer bruikbare informatie voor fysiotherapeuten, sportmasseurs, krachtsporttrainers en krachtsporters. Deze herziene editie is uitgebreid met bijna vijftig pagina s en gaat nog dieper in op de functie van de diverse oefeningen. Fit blijven met 12 minuten sporten per week 12 minuten Twaalf minuten intens sporten, verdeeld over drie sessies per week, volstaat om fit en gezond te blijven. Ook voor mensen met overgewicht is het de ideale manier om fit te raken, zo beweert een Noorse studie. Nochtans hebben de huidige aanbevelingen het over wekelijks minstens 150 minuten matig of 20 minuten intensief sporten. Het team van de Noorse Universiteit van Wetenschap en Technologie in Trondheim bestudeerde de effecten van verschillende sportregimes bij 24 mannen. Zij hadden te maken met overgewicht, maar waren voor de rest perfect gezond. Gedurende tien weken gingen de proefpersonen drie keer per week krachtig sporten. Daarbij liepen ze op een loopband met een snelheid die hun hartslag verhoogde tot 90 procent van de maximale capaciteit. De helft van de mannen deed dat in sessies van vier minuten, terwijl de andere helft elke keer zestien minuten op de loopband stond, verdeeld in stukken van vier minuten. Zuurstofopname En wat bleek? Ondanks het verschillende aantal minuten sporten, waren de resultaten voor beide groepen bijna gelijk. De zuurstofopname, een maatstaf voor fitheid, van de mannen in de groep van vier minuten steeg met 10 procent. Bij de groep van zestien minuten was er een stijging van 13 procent. De bloeddruk en het glucosegehalte verlaagden bij beide groepen met dezelfde hoeveelheid. De sessies van zestien minuten waren wel effectiever in het verlagen van de cholesterol en het lichaamsvet. dat het om intensief en krachtig sporten gaat, schreven ze in het Public Library of Science ONE -vakblad. Gebrek aan tijd Ze zijn er ook van overtuigd dat de beweging makkelijk ingepast kan worden in je dagelijkse routine. Dat kan bijvoorbeeld door snel enkele keren de trap op te rennen, of door te lopen op een heuvel met een helling van 8 à 10 procent. Dat is interessant, omdat uit eerder onderzoek bleek dat een gebrek aan tijd een van de voornaamste redenen is waarom mensen te weinig sporten. Toch is niet iedereen voor het idee. Volgens verschillende experts kunnen de intensieve sportsessies een gezondheidsrisico vormen voor onfitte mensen. Korte periodes van zeer intens sporten kan het risico verhogen op een beroerte of een hartaanval tijdens of net na de sessie, bevestigde dr. Thomas Lee van de Harvard Medical School. Ik zou het dan ook niet aanraden voor oudere patiënten. Type Paperback Auteur(s) F. Delavier Uitgever Forte Uitgevers B.V. ISBN Pagina s 192 Prijs E 24,95 Hoe dan ook zijn deze resultaten volgens de wetenschappers erg opmerkelijk. Het toont aan dat het mogelijk is om het risico op hart- en vaataandoeningen te verminderen met veel minder beweging dan aangeraden wordt. Op voorwaarde Bron Telegraph BMS MESSAGE 12

13 Wim Donders is trainer in gespreksvoering en coacht mensen die vragen hebben over hun leven of hun werk. Wim werkt met verschillende gespreksmethoden en combineert deze met vormen van massagetherapie, waarvoor hij dit jaar zijn diploma behaalde bij IVS Opleidingen in Dordrecht. Ingezonden Massage en gesprek Ik ben coach voor mensen die bij me komen met een vraag over hun leven, hun werk of hun relatie. Soms komen in het gesprek emoties boven die gepaard gaan met bijvoorbeeld een traan, temperatuurswisselingen, trillingen of pijn. Als er in het gesprek voldoende ruimte komt voor de emoties, verdwijnen de lichamelijke ongemakken. Die kunnen ook verdwijnen als ik masseer. INGEZONDEN Wim Donders Tijdens mijn werk heb ik de laatste tijd tweemaal meegemaakt dat een cliënt ineens last kreeg van een beklemming in de borst. Bij Roos heb ik dat aangepakt met massage en bij Eline met een bepaalde gespreksvorm. In beide gevallen verdween de beklemming en veranderde er iets bij de cliënt. Met een gesprek en met massage kan ik dus uiteindelijk hetzelfde bereiken. Roos Roos heeft al een uur op de massagetafel gelegen en bij het afsluiten van de behandeling krijgt ze het plotseling benauwd. Het kriebelt vanaf haar borstbeen tot in haar keel. In dat laatste gebied ligt ook het keelchakra en dat staat voor communicatie, het zich uiten. Ik masseer heel rustig op haar borst met zacht kloppen en wrijven en ze wordt rustiger. Als ze daarna omhoog komt, begint ze te hoesten. De volgende morgen mailt ze dat ze in de nacht flinke keelpijn gehad heeft, maar die is nu weg en de hoest is bijna over. Ik weet niet precies wat er met Roos gebeurde, maar blijkbaar zat er iets in de weg dat naar boven kwam met de nodige irritatie en dat is er nu uit. Dat geldt voor de benauwdheid, maar waarschijnlijk ook voor de emoties die eruit komen. Roos heeft na een massage wel eens bevrijdende huilbuien gehad. Er moest dan volgens haar iets uit: verdriet en andere opgekropte gevoelens kwamen volgens haar met de huilbui naar buiten. Wellicht spelen emoties nu ook een rol, want op de avond na de behandeling mailt ze: De keelpijn blijft een beetje komen en gaan, dus er zal nog wel wat meer uit moeten... Als er iets dwars zit in het lichaam, kunnen blokkades van iets fysieks en van emoties samengaan. Met massage kan dat opgelost worden. De oplossing komt soms ook met een gesprek, zoals bij Eline. Ik heb bij haar gewerkt met een gespreksvorm die enige toelichting nodig heeft. 13 BMS MESSAGE

14 Geleide fantasie Veel klachten van cliënten zijn aspecifiek. Ze hebben bijvoorbeeld hoofd- of buikpijn en medisch onderzoek geeft er geen verklaring voor. De pijn zit in de weg, hindert bij het dagelijks functioneren en een cliënt wil het liefst die pijn negeren en gewoon aan de slag gaan. De pijn is echter een teken van iets. Negeren van die pijn kan de pijn verergeren. Het begin van een oplossing is dat je eens luistert naar signalen in je lichaam. Dat kan met meditatie. Zoek de stilte en geef aandacht aan dat gedeelte van je lichaam dat blijkbaar aandacht tekortkomt en daarom protesteert. Dat kan ook met geleide fantasie: een vorm waarbij ik een cliënt begeleid naar de plek in het lichaam waar blijkbaar iets aan de hand is. Ik maak mee dat een cliënt bij deze vraag niet met zijn fantasie kan werken en alleen maar spieren en botten ziet. Dan zoek ik een andere methode. Er zijn cliënten die bij deze vraag wel hun fantasie gebruiken en op de pijnlijke plek in hun lichaam onrust zien, kou tegenkomen of in een donkere ruimte terechtkomen. Een cliënt gaat op ontdekkingstocht wat er nog meer te vinden is achter die onrust, die kou of die donkere ruimte en er komt vaak rust, warmte en verlichting. Deze zoektocht die vaak ruim een uur duurt, heet geleide fantasie. Mail me als je meer over deze methode wilt weten. Eline Eline is een jonge vrouw die in een fase zit dat ze niet over haar emoties kan praten met haar vriend Kasper met wie ze samenwoont. Ze wil van die handicap af en vraagt me om haar daarbij te begeleiden. In het gesprek geeft ze aan dat er iets blijft steken in het bovenste gedeelte van haar borst nu ze haar gevoelens wil uiten. Het GROOTHANDEL IN SPORTVERZORGINGS-, EHBO/BHV- EN PEDICURE ARTIKELEN geeft een beklemming. Ik noem de mogelijkheid om over te gaan naar het werken met de fantasie. Dat wil Eline en op mijn voorstel maakt ze zich zo klein als een pink en gaat kijken naar de beklemming in haar borst. Het duurt even voordat ze zich kan voorstellen dat ze bij zichzelf naar binnen is gegaan. Eerst ziet ze niets, iets later alleen een onduidelijke massa. Ik volg haar tempo en ze gaat op verkenning. Na veel donkere gangen en blinde muren waar ze gaten in hakt, komt ze in haar fantasie uit in een prachtig bos. Eline vindt het daar mooi. Ze rust er uit, geniet van de zon, het groene gras, de vogeltjes en een enkel eekhoorntje. Ze loopt rond in het bos, zonder zich te bekommeren om de richting. Ze komt niemand tegen, weet niet waar de uitgang is en dat is voor haar ook helemaal niet van belang. Kortom, ze is gelukkig met zichzelf en vermijdt iedere communicatie. Ik gun haar dat ze ervan geniet, maar ze was bij me gekomen omdat ze met het probleem zit dat ze niet met Kasper kan praten over haar gevoelens. Dat probleem komt geen stap verder als ze in kringetjes door dat bos blijft lopen. Ik probeer binnen haar fantasie van alles om haar met iemand in contact te laten komen. Maar er is gewoon niemand, ook niet als ze roept of overal zoekt. Ze wil wel de weg vragen naar de uitgang uit het bos, maar er is gewoon niemand. Ze blijft dwalen en genieten van de zon, de vogeltjes en dat ene eekhoorntje. Hoe krijg ik Eline uit dat cirkeltje? Als ze weer die rode pluimstaart tegenkomt, krijg ik een ingeving. Ik zeg dat het een bijzonder beestje is dat mensentaal verstaat. Eline gaat erin mee en vertelt aan de eekhoorn dat ze het fijn vindt in het bos. Als ik Eline vraag wat de eekhoorn antwoordt, MeerSport ontstaat er een dialoog. Hij zegt dat hij het ook naar zijn zin heeft in het bos. Zij vertelt wat ze aan het doen is en hij laat zien waar hij woont. Ik hoef alleen maar te vragen hoe het gesprek met het beestje verder gaat. Eline praat honderduit over haar gevoelens en zegt ook dat ze eenzaam is en het bos uit wil en Kasper wil zoeken. De eekhoorn kent het bos op zijn duimpje en loodst haar via de kortste weg naar de uitgang. Daar nemen de twee afscheid van elkaar. Eline loopt in haar fantasie naar de dichtstbijzijnde stad waar ze Kasper vindt en hem vertelt over haar reis door het bos en over het gesprek met de eekhoorn. Hier eindigt de fantasie. De beklemming in haar borst is over. Ze bedankt me voor het gesprek en gaat naar huis. Kort daarna mailt ze me dat ze thuis aan Kasper alles kwijt kan. Ze begrijpt niet hoe dat ineens mogelijk is. Ze ziet nog niet dat ze in haar fantasie een drempel heeft genomen. Die drempel was een blokkade om over emoties te praten en die zat zo in de weg dat ze het er fysiek benauwd van kreeg. De drempel om over gevoelens te praten verdween na het gesprek en dus ook de beklemming in de borst. Rugzak Met een gesprek kan dus soms hetzelfde bereikt worden als met een massage. Ik heb afgelopen juni mijn opleiding massagetherapie bij IVS Opleidingen in Dordrecht met een diploma afgerond. Ik heb naast mijn scholing en ervaring in gespreksvoering een rugzak met andere methodes verworven die ik in kan zetten bij de coaching van mijn cliënten. Dat is waardevol. Ik durf te stellen dat het andersom ook waardevol zou zijn voor Praktijk- en Cursuscentrum voor Professionele Kinesiologie Marian Pijnenburg Als u het niet vraagt zult u het nooit weten, dus vraag naar onze prijslijst of kom gerust eens langs in onze winkel/showroom. Leverancier van o.a. Biofreeze, Chemodis, Volatile, Toco BSN Medical, Mueller, Gehwol en Laufwunder, Curetape en Kinesiotape en ook draagbare en vaste massagebanken/stoelen en de diverse toebehoren. Doe meer met MeerSport! Openingstijden: Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag uur uur uur uur uur J.A. Beyerinkstraat 5a 2912 AA Nieuwerkerk a/d IJssel Telefoon (0180) Fax (0180) info@meersport.nl Website Op een lichaamsvriendelijke manier weer in balans komen, met gebruikmaking van spiertesten U kunt in mijn praktijk terecht voor: Kinesiologische consulten Cursussen: Touch for Health, Stress Release, Brain Gym, etc. Telefoon: info@kinesio.nu Internet: Bel of mail gerust voor meer informatie BMS MESSAGE 14

15 masseurs als ze vaardigheden zouden hebben in gespreksvoering voor het geval dat bij de behandeling van een cliënt emoties een rol gaan spelen of problemen naar boven komen. Een van de andere deelnemers binnen de opleiding vertelde me dat ze zich geen raad zou weten als een cliënt op de massagetafel zou gaan huilen. Een stelling bij mijn examengesprek was: Het zou goed zijn om binnen de opleiding massagetherapie deelnemers een training te geven in gespreksvoering. Ik sta open voor een discussie over die stelling. Uitgelicht Perplex van whiplash Er gaat tegenwoordig geen dag voorbij of je komt mannen, vrouwen en kinderen op straat tegen die met een hoge stijve kraag zich voorzichtig moeten voortbewegen en nauwelijks hun hoofd kunnen draaien. Deze stijve Klazen moeten bij het oversteken hun hele lichaam draaien, alvorens ze kunnen besluiten de stoep te verlaten. De gespreksvorm die ik bij Eline heb gebruikt, is niet de eerste vorm waar ik aan denk bij masseurs. Die methode van geleide fantasie is aan te leren, maar het is een gespreksvorm voor gevorderden. In eerste instantie zou ik aanraden om te beginnen met basisvaardigheden in gespreksvoering. Daarover heb ik een boek geschreven: Praktische Gespreksvoering, uitgegeven bij Boom Lemma in Den Haag. Vanaf een simpel kennismakingsgesprek worden met oefeningen en theorie steeds ingewikkeldere vormen behandeld. In mei 2013 is de tweede herziene druk uitgekomen. Op mijn website is meer informatie te vinden. Reageren? Link De rug is een ingewikkeld bouwsel van opeengestapelde wervels met tussenliggende stootkussentjes en in het midden een uitsparing voor het ruggenmerg. Dit kunstwerk vormt de mast welke met behulp van spieren rechtop gehouden wordt, maar tevens een grote flexibiliteit vertoont. Bij groot geweld, zoals een duik in ondiep water of een aanrijding, kunnen de wervels en het ruggenmerg beschadigen en veel leed veroorzaken. Zo n trauma kan ook aanleiding geven tot allerlei klachten, zoals nekpijn, hoofdpijn, rugpijn en psychologische problemen. De meeste huisartsen kennen dit verschijnsel en vragen hun patiënten die hoofd-, rug- en nekklachten hebben, altijd of zij in het verleden weleens zo n noodstop of ongeluk hebben gehad. In negen van de tien gevallen herinneren zij zich wel zoiets ooit te hebben meegemaakt en als de oorzaak eenmaal is gevonden, kan de therapie beginnen: een halsmanchet wordt aangelegd en zo verschijnen veel slachtoffers in het openbaar. Vele malen moeten zij uitleggen dat zij lijden aan de gevolgen van een whiplash. Immobilisatie De remedie is om de nek zo stil mogelijk in een neutrale houding te houden om een en ander weer te laten genezen. Immobilisatie heet dit in de (para)medische wereld. Goedgelovig als wij zijn, laten wij ons allemaal zo n interessante kraag aanmeten zo gauw we een opkomende pijn in hoofd of nek voelen. Peinzend herinneren wij ons die keer dat we met de auto een noodstop maakten of tijdens gymmen, skiën of op de kermis gebotst zijn. Dan plotseling op het Acht Uur Journaal de ontgoocheling. In het wetenschappelijk tijdschrift The Lancet is een onderzoek gepubliceerd dat de oorzaak van whiplash op losse schroeven zet. Onderzoek Slimme wetenschappers hebben aan 200 autobestuurders, die betrokken zijn geweest bij een auto-ongeluk (botsing van achteren) gevraagd in hoeverre ze last hadden van hoofd-, nek- en rugpijn. De personen waren geselecteerd uit het register van de verkeerspolitie en wisten niet waarom ze deze vragen kregen. Dezelfde vragenlijst werd gestuurd naar 200 qua leeftijd en geslacht vergelijkbare personen. Wat bleek? 35% van de brokkenmakers had nekpijn, 50% had hoofdpijn. Maar de controlepersonen hadden net zo veel last van hoofd en nek. Zo n whiplash hoeft helemaal niet van een verkeersongeluk te komen. Iedereen heeft blijkbaar wel eens last van hoofd- en nekpijn en denkt dat te moeten toeschrijven aan een ongeluk. Immers als we iets mankeren willen we graag weten waar het vandaan komt. Tijdens het schrijven zit ik ook niet in de meest gemakkelijke houding, ook mijn pols van de schrijfarm begint te tintelen en vertoont een beginnende zeurende pijn: de bekende repetitive strain injury openbaart zich. Met moeite weet ik een eind te maken aan dit schrijven en dus stop ik want een andere ziekte ligt op de loer: het vermoeidheidssyndroom ME. Het bewegingsapparaat van ons heeft tegenwoordig heel wat te verduren. 15 BMS MESSAGE

16 Van distaal naar normaal De liesblessure Een nieuw seizoen staat op het punt van beginnen. Voor sommigen het begin van een spannende nieuwe ontwikkeling, voor anderen een voortzetting. Zelf ben ik even weggeweest als schrijver voor dit blad. Het is echter lekker weer en ik zit buiten in het zonnetje, dus waaom niet weer eens wat informatie aan jullie overbrengen. VAN DISTAAL NAAR NORMAAL Hans van der Weijden Ik zal jullie wat aanreiken vanuit mijn werkzaamheden als echografist. Een van de onderdelen van de echografie is, zoals wij het noemen, een MSU (Musculo- Skeletal Ultrasound) oftewel echografie van het bewegingsapparaat in de breedste zin van het woord. Een vraagstelling die daarbij met enige regelmaat voorbijkomt zijn liesklachten. Ik schrijf dit stukje vanuit de gedachte liesblessure, dus sportblessure van de spieren en laat dit nu ook vaak de gedachte zijn van de aanvragers als het om sporters gaat. Dwaalspoor Regelmatig wordt men echter op een verkeerd spoor gezet als een sporter op het spreekuur verschijnt met liesklachten, daar automatisch de link wordt gelegd met de uitgeoefende sport en de veelal voorkomende spierproblemen. Want waar denk je aan als een sporter met liesklachten zich bij je meldt? Precies: insertietendinopathie, oftewel een probleem met de aanhechting van de adductoren door overbelasting of overrekking door de sportactiviteit. Al dan niet naar aanleiding van functioneel onderzoek en anamnese wordt de patiënt doorverwezen voor echo of eerst naar de sportarts en dan alsnog voor een specifiekere echo. Waar ga ik nu allemaal naar kijken als ik een patiënt krijg met liesklachten? Als eerste vraag ik precies bij welke beweging en op welke manier de klacht is op te wekken, daar er best wel meerdere afwijkingen mogelijk zijn. Het blijkt nogal eens onvoldoende te zijn om alleen te kijken naar de vraagstelling van de huisarts. Daar komt bij dat het nu en dan ook wel lastig is en ik afwijkingen vind waar ik zelf waarschijnlijk ook niet als eerste aan gedacht zou hebben. Anamnese en functioneel onderzoek is hierin wel heel belangrijk Echografie Eerst even terug naar de insertietendinopathie. Wat kan ik zien met echografie? In feite is dit van alle mogelijkheden vaak de meest lastige, daar de afwijkingen vaak heel subtiel zijn. Er is een probleem met de aanhechting van de adductoren. Zoals de meesten van jullie al weten zijn dat meerdere spieren. Door overbelasting of een acuut moment kunnen er op microscopisch niveau afwijkingen ontstaan in de vorm van micro-ruptuurtjes of wat vocht. Dat een pees totaal afscheurt heb ik tot op heden nog nooit gezien. Met echo zou je dus wat vocht bij de aanhechting kunnen zien of wat oedeem(vocht) in/bij de peesinsertie. Zoals ik al eerder vertelde is dit vaak heel subtiel. In alle gevallen waar het probleem werkelijk in/bij de insertie zit zie je dit echografisch eerder niet dan wel. Bij de chronische gevallen kan de irritatie overgaan in kleine verkalkingen, welke soms wel zichtbaar zijn. Maar ook dit zijn vaak heel subtiele verkalkingen en moet je veel moeite doen om het in beeld te brengen. De manier om insertietendinopathie eventueel beter in beeld te krijgen is met een MRI. Bij dit onderzoek is vaak het oedeem beter te zien en een eventuele reactie in het bot door de tractie op de pees. Wat betreft de behandeling maakt het niet zoveel uit en is het naar mijn mening alleen zinvol om bij topsporters alles uit de kast te halen en deze minuscule afwijkingen te vervolgen en in beeld te brengen. Begrijp me goed, insertietendinopathie zijn dus vaak niet of nauwelijks zichtbare afwijkingen, maar de klachten zijn er niet minder om. Het enige wat we vaak kunnen zeggen is dat er geen grote afwijkingen zichtbaar zijn, waardoor de fysiotherapeut BMS MESSAGE 16

17 welke het kapsel prikkelt en hierdoor ook liesklachten geeft bij beweging. Bij volwassenen zijn er meerdere oorzaken voor het ontwikkelen van een coxitis. Overbelasting is er een van dus bij sporters een goede mogelijkheid. Deze diagnose is met echografie heel makkelijk te stellen. of sportarts de juiste behandeling in kan zetten. Wat kan het dan nog meer zijn? Om even bij de insertietendinopathie te blijven heb ik een enkele keer deze problematiek gezien maar dan niet in de adductoren, maar in de psoas major of de insertie van de rectus abdominus. Deze klachten kunnen ook uitstralen naar heup of lies. Met de juiste functietesten moet dit natuurlijk zijn te provoceren, maar daar zit dus een van de mogelijke onwetendheden bij de onderzoeker. De diagnose is dan ook insertietendinopathie maar de oefeningen en plaats van behandeling gaat wat verschillen. Hans van der Weijden is van oorsprong radiodiagnostisch laborant. Na de opleiding sportmassage heeft hij zich gespecialiseerd in echografie. Zijn beroep als laborant heeft hij inmiddels ingeruild voor het docentschap. Hans is docent bij het Albeda College in Rotterdam en IVS Opleidingen in Den Bosch. Hij geeft les in de vakken anatomie, fysiologie, pathologie, EHBO en reanimatie. Snapping hip Een zeldzamere afwijking is de interne snapping hip. Als de heup geflexeerd, geëxororteerd en geabduceerd wordt, schuift de iliopsoaspees over een verhoging van het darmbeen(de iliopectinale eminentie). Bij weer extensie en adductie blijft de pees achter deze eminentie hangen en schiet er via een knik over heen. In feite is dit dus goed te voelen en uit te lokken, maar soms voelt een sporter alleen de pijn en geen klik. Dit in samenhang met liesklachten en afhankelijk van beweging wordt dan al gauw als een adductoren probleem afgegeven. Verder bevindt zich op deze plaats ook een slijmbeurs die ook geïrriteerd kan raken, waardoor er een bursits iliopectineus kan ontstaan met dus weer liesklachten. Coxitis Een andere diagnose die ik al meerdere keren heb kunnen stellen is een coxitis. Hierbij zit er vocht in het heupgewricht, Hernia Weer een andere afwijking die soms als diagnose uit de bus komt is de hernia inguinalis(liesbreuk). De liesbreuk is te verdelen in 3 vormen: de laterale liesbreuk, de mediale liesbreuk en de femoraalbreuk. De eerste twee kunnen klinisch(uiterlijk) heel duidelijk zijn, doordat de patiënt bij druk een duidelijke zwelling krijgt in de lies en soms ook wat voelt schieten. Ze kunnen echter ook heel subtiel zijn en een liesblessure in de vorm van een insertietendinopathie kunnen nabootsen. Zeker als de inhoud van de breukzak wat bekneld raakt. De meeste verwisseling met een insertietendinopathie is echter de femoraalbreuk. Onder het ligamentum inguinale zit de driehoek van Freuchaud. Dit is een soort bindweefselring waardoor de liesader en liesslagader en de zenuw loopt. Dit is vlakbij de adductoren aanhechting. Voor de gemiddelde onderzoeker is deze vaak heel lastig te palperen of met functietesten te onderscheiden van de insertietendinopathie. Als dit de diagnose is volgt er natuurlijk een geheel andere behandeling. Hip-spine dilemma Als laatste mogelijkheid noem ik het hipspine dilemma. Deze vraagstelling komt eigenlijk alleen maar via de orthopeed of de sportarts. De doorverwezen patiënt is nu uitgebreider onderzocht en het blijft dan onduidelijk of de klacht nu primair uit de heup komt of uit de rug. Afwijkingen uit de lage rug kunnen immers ook allerlei pijnklachten in heup en liesstreek veroorzaken. Wat we nu doen is onder echogeleide controle lidocaïne(verdovingsvloeistof ) in het heupgewricht spuiten. Heeft de patiënt daarna tijdelijk geen klachten meer dan is het duidelijk dat het probleem toch in/bij heup gevonden moet worden. Is er totaal geen vermindering van klachten dan gaat de aanvrager zich richten op de rug. Zo zie je maar dat wat men in de sport een liesblessure noemt meerdere afwijkingen kan omvatten dan een probleem met de aanhechting van de spieren. Gedegen onderzoek is dus gewenst zeker bij niet helpende therapie. Reageren? info@bms-belangenvereniging.nl 17 BMS MESSAGE

18 Opmerkelijk Opa moet gamen Hypochonders Acute aandoening Gamen is slecht voor je. Mooi niet. Tenminste, als het de game Road Tour is. Want dan kun je met tien uur spelen je hersenen drie jaar jonger maken. Als vijftigplussers tien uur lang Road Tour hadden gespeeld, bleek uit allerlei testjes dat ze een jaar later geen trager brein hadden, maar dat het scherper was geworden. Gemiddeld waren hun hersenen drie jaar jonger geworden, en in een snelheids- en aandachtstest scoorden ze zelfs bijna zeven jaar onder hun echte leeftijd. Psycholoog Fred Wolinsky deed de onderzoeken en heeft geen financieel belang bij de game: We weten nu dat dit spel het verval van de cognitieve processen kan stoppen en zelfs kan herstellen. Dus waarom zouden we daar dan niets mee doen? Bron: Quest Psychologie Hypochonders vormen een grote, angstige bevolkingsgroep. Het zijn lijders. Hypochonders lijden onder hun angst voor het noodlot. In een gezonde voorjaarsmoeheid herkennen zij ogenblikkelijk het eerste symptoom van een slopende ziekte, waaraan zij spoedig ten onder zullen gaan. HYPOCHONDERS Ad Scheepbouwer Uit het boekje De laatste hulp voor hypochonders van James Gorman, halen wij de komende edities van de message een paar leuke verhalen op. Deze medische gids met snelle diagnoses voor zelfhulp bij aanvallen van verschrikkelijke ziekten is zeker een aanrader. Laatste hulp voor hypochonders is een prachtige satire op die angstige bevolkingsgroep. Hoewel ook wordt beweerd dat we hier te maken hebben met een volledig verantwoorde medische gids. Weliswaar enigszins ongewoon van vorm en inhoud. De beoordeling is aan u, lezer. Er staat u heel wat vermaak te wachten, leedvermaak. Tenzij u zelf aan hypochondrie lijdt. Vandaag als eerste: acute aandoening Acute aandoening De ellende met ons lichaam is, dat het het elk moment kan begeven. Dat geldt in het bijzonder voor het hart. Natuurlijk kan er ook van alles plotseling mis zijn met de hersenen of de voeten, maar bij de meeste mensen zijn dat geen vitale organen. Het hart is dat wel. Het probleem voor de hypochonder is: hoe sla ik me door het leven met dit onbetrouwbare, verraderlijke lichaam. Je hoeft maar één keer je polsslag op te nemen en dat zielige, zwakke klopje te voelen waar je leven van af hangt en de gedachte aan een hartzwakte laat je nooit meer los. Als goed hypochonder dien je altijd verdacht te zijn op acute aandoeningen. Maar net als bij bombardementen sta je toch altijd raar te kijken op het moment dat de aanval jouw hart raakt. Het enige dat je kunt doen, is waakzaam zijn. Zoals alle burgers tijdens de bezetting meteen reageerden op een sirene, zo moet jij direct reageren op elk symptoom: ziekte is oorlog! Jouw wapens zijn de medicijnen, de slagvelden zijn ziekenhuizen en eerste hulpposten. Je moet vechten met verband, zweet en tranen. Niet met bloed: als er gebloed moet worden, is de strijd al verloren. Waakzaam blijf je door je pols te voelen. Natuurlijk geeft die geen enkele aanwijzing voor een blindedarmontsteking of beroerte en het is heel lastig om het wormvormig aanhangsel of de hersenen onder controle te houden. Het eerste doet niets en de tweede houdt zijn vinger (bij wijze van spreken) overal aan de pols. Een hartaanval zit er veel meer in dan iets anders. Als een acute aandoening zich voordoet, of zich lijkt voor de doen, bestaat zelfhulp gewoonlijk uit een poging kalm te blijven. Daartoe behoort vaak het soort gedragingen dat anderen in een staat van grote opwinding brengt, vooral in het openbaar. Je moet gedaan krijgen wat er volgens jou gedaan moet worden om je te redden en daarbij moet je nooit verontschuldigen. Heb je jouw favoriete collega er zozeer van overtuigd dat je inderdaad stervende bent, dat ze je mond-op-mondbeademing verstrekt in het trappenhuis, ga dan niet stuntelen als het toch allemaal loos alarm blijkt te zijn. Dat is heel onaardig jegens haar. BMS MESSAGE 18

19 Jeannette Lichaamstaal De zomer liet lang op zich wachten maar toen die eenmaal kwam, genoot ik heerlijk van de zon. Mijmerend in de schaduw over deze rubriek borrelde er een idee op. Ik had niet lang geleden een vriendin gesproken over Zij gaat zich dan afvragen waarom ze in vredesnaam en plein public op haar knieën ging om jou in je mond te blazen, waar al het personeel bij was. Zeg maar gewoon dat ze je leven heeft gered en benadruk dat je haar bijzonder dankbaar bent. Hartaanvallen zijn er in soorten. Artsen hebben een voorkeur voor die waarbij het hart inderdaad ophoudt met kloppen of waarbij de hartslagader geblokkeerd raakt als de Coentunnel tijdens het spitsuur. Dit is een typisch medisch gezichtspunt, dat veel te beperkt is voor een hypochonder, die voordurend hartaanvallen heeft. Eigenlijk zijn er net zoveel soorten hartaanvallen als er hypochonders zijn. Die waarvoor je het meest op je hoede moet zijn, is de Rake Klap. Daar hebben wij hem dan, de misselijkste streek van het lichaam: het definitieve, radicale infarct. Een geblokkeerde kransslagader sluit de bloedtoevoer naar het hart af en het hart sterft geheel of gedeeltelijk. Negenennegentig van de honderd keer dat je denkt eindelijk de Rake Klap te pakken te hebben is dat niet zo. Geeft niks. Bij onverwachte en dodelijke aandoeningen als hartaanvallen gaat het er enkel en alleen om dat ze zo ernstig zijn, dat je het je gewoon niet kunt veroorloven er geen aandacht aan te schenken. Wees verdacht op de geringste symptomen. De Rake Klap kan overal en altijd toeslaan, thuis, in de bus, tijdens een etentje. Beroerte Volgende keer gaan we het hebben over de beroerte, zoals het woord al min of meer aangeeft ben je er dan behoorlijk akelig aan toe. hoe het komt dat vreemden soms hun hele levensverhaal bij de bushalte vertellen. Zij weet alles over lichaamstaal, iets wat mij altijd erg geboeid heeft. Dus leek het mij een leuk idee om haar hierover te interviewen. JEAnNETTE Jeannette Bal Jeannette: Petra stel je even voor. Petra: Ik ben Petra Zaanen van Oculair Coaching. Samen met Marianne Mosheuvel van Buro In Touw geven wij door het hele land workshops met BodyworXX/ Lichaamstaal werkt! Ik ben getrouwd en heb 2 kinderen. Ik hou van lachen, reizen, onverwachtse ontmoetingen, een goed glas wijn, uitdagingen en nog veel meer. Jeannette: Kun je uitleggen hoe het komt dat vreemden ons hun hele levensverhaal vertellen? Jij hebt hier toch ook mee te maken. Petra: Jazeker, het is iets wat mij vaak gebeurt tijdens het boodschappen doen, in de metro, bij de kassa, eigenlijk overal waar mensen zijn. Je kunt het zo gek niet bedenken of ik raak aan de praat. Jaren geleden vertelde iemand mij dat ik vertrouwd overkwam. Ik was mij er nog niet van bewust dat het zo was en vroeg wat hij bedoelde. Hij zei dat ik iets had waardoor wildvreemden zich snel op hun gemak voelen waardoor ze makkelijk vertrouwde zaken vertellen. Ik ben hier op gaan letten en werd mij meer bewust van mijn houding. Toen mijn kinderen klein waren, zeiden ze weleens, Mam, je gaat niet praten hoor! Uit ervaring wisten ze dat even een boodschap doen kon uitdraaien op een kwartier voor de boodschappen en een half uur (vaak langer) praten met iemand. Het is een combinatie van woorden, houding en intonatie. Dit komt ook terug in onze workshops. Jeannette: Dit blad is voor masseurs, hoe kunnen zij lichaamstaal inzetten? Petra: Oh, daar vraag je wat. Een stralende glimlach of een bemoedigend klopje op de schouder. Ruim negentig procent van onze communicatie bestaat uit lichaamstaal. Veelal maken we hier onbewust gebruik van. Het leven kan zoveel mooier, leuker en gezelliger zijn als je je bewust bent van wat je kunt uitstralen! Het is gebleken dat mensen en dus ook klanten zich veel vaker aangetrokken voelen tot mensen waar ze blij van worden of een positief gevoel van krijgen. Tijdens onze workshop kun je zelf ervaren wat lichaamstaal voor jou kan doen, door middel van prikkelende oefeningen en heldere feedback. Jeanette: Hoe kunnen we er in ons dagelijkse leven gebruik van maken? Petra: Het gaat er voornamelijk om dat je bewust wordt van dat wat je uitstraalt en daarmee oproept bij je omgeving. Als ik 19 BMS MESSAGE

20 voor een klas met opgeschoten jongeren aarzelend binnenkom, hen nauwelijks aankijk en daarbij ook nog zachtjes praat, dan kan je wel raden welk effect dit heeft. Ik zal nauwelijks aandacht krijgen. Stap ik echter resoluut naar binnen, kijk ik rond en praat ik duidelijk, dan zullen ze sneller de neiging hebben om aandachtig te luisteren. Maar alles telt mee, de woorden die je gebruikt, de houding die je erbij aanneemt, je stemintonatie. Je kunt lichaamstaal dagelijks gebruiken en inzetten om je doel(en) te bereiken. Jeannette: Is er nog iets wat je wilt vertellen? Petra: Het is nog volop zomer, je kunt nu oefenen. Loop bewust rechtop en glimlach eens naar de mensen die je tegenkomt. Moet je eens kijken wat een effect dat heeft op jezelf en op anderen. Kinesiologie Vouw je client dubbel In elke praktijk komen wel eens cliënten met klachten waar je, tegen alle verwachtingen in, niet de resultaten boekt die je verwacht had. In de vorige Message bespraken we een cliënt met klachten aan de rechterarm. Vanuit het gedachtegoed van de kinesiologie lieten we zien dat je deze klachten kunt benaderen vanuit de gezondheidsdriehoek: psyche (emoties, gedrag), biochemie (fysiologie zoals voeding, allergieën, luchtkwaliteit etc.) en structuur (spieren, wervels, pezen etc). Kinesiologie beschikt over vele correctietechnieken en andere ondersteunende methoden en kan daarmee de massagepraktijk enorm versterken. KINESIOLOGIE Marjolein Boeren Reageren? Links De spiertest is de kern van het vakgebied Kinesiologie. Maar wat doe je daar nu mee? Het lichaam werkt op basis van energie, deze wordt opgebouwd door o.a voeding die we tot ons nemen, voldoende slaap en een goede balans tussen beweging en rust. Vervolgens bepaalt het lichaam hoe de energie wordt ingezet. Als je besluit de trap op te lopen om iets te halen, gaat er energie naar de spieren die nodig zijn om te bewegen. Dat is een bewuste actie. De meeste energie wordt echter onbewust ingezet. Je hersenen hebben energie nodig om te bepalen of het nodig is de trapleuning vast te pakken, om extra kracht te zetten op die ene losse traptree, enz. Dit mechanisme, bewust versus onbewust, treedt ook in werking bij emotionele stress. Van sommige zaken zijn we ons bewust: we wéten dat we de spin die we op de trap tegenkomen eng vinden en dat we daarom stress ervaren. Maar van sommige zaken zijn we ons niet bewust: stel dat je als peuter een keer van de trap gegleden bent. Dan kan het zo maar zijn dat er onbewust, iedere keer als je de trap oploopt, een fysiologische reactie optreedt in je lichaam, omdat je lijf heeft opgeslagen extra alert te zijn bij traplopen. Ook dan wordt de energie passend verdeeld, zodat je de grootste kans hebt op overleven. Je wordt binnen enkele milliseconden in gereedheid gebracht om te vluchten of te vechten. Dit principe gebruiken we als kinesioloog bij spiertesten. We plaatsen de spier die we willen testen in contractie en vragen de cliënt de positie actief te handhaven. Dan geven we een lichte druk om de spier naar extensie te brengen en kijken of de spier die druk kan houden. We testen zo of de neurologische circuits van de spier naar de hersenen en van de hersenen naar de spier goed functioneren. De uitslag van deze spiertest laat zien of de spier de druk kan houden of dat deze de druk niet kan houden. Indien de spier de druk niet kan houden vertelt dit: er is sprake van stress. Het neurologische circuit ondervindt hinder/of wordt geblokkeerd door een bepaalde stresscomponent, waardoor het circuit niet optimaal kan functioneren. We noemen dit een onbalans, deze kan BMS MESSAGE 20

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

De foamroll oefeningen

De foamroll oefeningen www.bodyrelease.nl De foamroll oefeningen Wat je vooraf moet weten De foamroll oefeningen die je uitvoert moeten voelen als een diepe massage en kunnen zowel direct op de huid als met kleding aan worden

Nadere informatie

Organisatie: Yvonne Roosen Uitvoering: Koekkoek en co vertegenwoordigd door:

Organisatie: Yvonne Roosen Uitvoering: Koekkoek en co vertegenwoordigd door: Cursussen bij Dressuurstal (Website: www.cursustotaal.nl) Organisatie: Yvonne Roosen Uitvoering: Koekkoek en co vertegenwoordigd door: Nel Koekkoek, sportpsycholoog, GZ- psycholoog BIG Marie-José Hulsman

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

AMIGA4LIFE. Hooggevoelig, wat is dat? WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN

AMIGA4LIFE. Hooggevoelig, wat is dat? WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN AMIGA4LIFE Hooggevoelig, wat is dat? 7-10 jaar WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN 1 voorlichtingsbrochure hooggevoeligheid - www.amiga4life.nl Ik heb een talent! Ik kan goed

Nadere informatie

Lage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit,

Lage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit, Lage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit, Wat is lage rugpijn? Lage rugpijn zit onderin de rug. Soms straalt de pijn uit naar de billen of naar een of beide bovenbenen. De pijn kan plotseling

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen. Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt

Nadere informatie

Timemanagement? Manage jezelf!

Timemanagement? Manage jezelf! Timemanagement? Manage jezelf! Trefwoorden Citeren timemanagement, zelfmanagement, stress, overtuigingen, logische niveaus van Bateson, RET, succes citeren vanuit dit artikel mag o.v.v. bron: www.sustrainability.nl

Nadere informatie

Openingsgebeden INHOUD

Openingsgebeden INHOUD Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Minder last van uw rug

Minder last van uw rug Minder last van uw rug Hoe kunt u pijn onderin uw rug verminderen en nieuwe klachten voorkomen Rugklachten zelf onder controle Pijn in uw rug is lastig en vervelend. Om vele redenen. Uw humeur kan eronder

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Wat is wijsheid bij een whiplash?

Wat is wijsheid bij een whiplash? EM PL KN AA GF RW 20 1 EB 0 EX K EM NG Wat is wijsheid bij een whiplash? Tips om het herstel van een whiplash te bevorderen en verstandig te blijven bewegen Wat te doen bij whiplashklachten Een aanrijding

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten

Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten 2015 Annie Massop Hart en Ziel Marketing - Alle rechten voorbehouden - 1 Inleiding Dit stappenplan sluit aan op de workshop Hoe je intuïtief

Nadere informatie

AMICA MANU SPORTMEDISCH GEZIEN

AMICA MANU SPORTMEDISCH GEZIEN AMICA MANU SPORTMEDISCH GEZIEN De liesblessure Wat is het? Pijn in de lies wordt vaak een liesblessure genoemd. Automatisch denkt men dan vaak aan een blessure van de aanvoerende beenspieren (adductoren),

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

Lage rugklachten. www.gzcdiemenzuid.nl

Lage rugklachten. www.gzcdiemenzuid.nl Lage rugklachten Introductie De lage rug is het gebied ter hoogte van de onderste 5 lendenwervels (lumbale wervels) en de overgang met het heiligbeen (lumbo-sacrale overgang). De lendenwervelkolom bestaat

Nadere informatie

Gezond thema: DE HUISARTS

Gezond thema: DE HUISARTS Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een

Nadere informatie

Uitkomst onderzoek EFFECTEN ZELFREALISATIE

Uitkomst onderzoek EFFECTEN ZELFREALISATIE Uitkomst onderzoek We geven in dit verslag een aantal samenvattende uitkomsten weer van het onderzoek onder de deelnemers die in de periode 2012-2015 hebben deelgenomen aan de zesdaagse Zelfrealisatie.

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Dorine Erkens. GuashaTherapeut.nl VOORWOORD

Dorine Erkens. GuashaTherapeut.nl VOORWOORD VOORWOORD In dit e-book leg ik uit wat Guasha Therapie is en wat het voor je kan betekenen. Guasha Therapie is nog onbekend in Nederland. Met het schrijven en delen van dit e- book wil ik laten zien hoe

Nadere informatie

2010 Marco Honkoop NLP coaching & training

2010 Marco Honkoop NLP coaching & training 2010 Marco Honkoop NLP coaching & training Introductie Dit ebook is gemaakt voor mensen die meer geluk in hun leven kunnen gebruiken. We kennen allemaal wel van die momenten dat het even tegen zit. Voor

Nadere informatie

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.]

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] 2011 Life Coach Désirée Snelling Berg Desirée [IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] Leer de technieken om met behulp van je onderbewuste en het universum je ex weer terug te krijgen. Inleiding Het is geen geheim

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Angst & Paniek

Online Psychologische Hulp Angst & Paniek Online Psychologische Hulp Angst & Paniek 2 Therapieland Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Angst & Paniek van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Uitgeest, 18 augustus 2014. Betr.: verbeterde toewijzing van taken binnen LCP. Beste allemaal,

Uitgeest, 18 augustus 2014. Betr.: verbeterde toewijzing van taken binnen LCP. Beste allemaal, Uitgeest, 18 augustus 2014 Betr.: verbeterde toewijzing van taken binnen LCP Beste allemaal, Het nieuwe basketbalseizoen staat weer voor de deur en daar hebben we natuurlijk allemaal erg veel zin in. Zoals

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Leefstijl voorlichting

Leefstijl voorlichting Leefstijl voorlichting Hoe beïnvloed jij je spanning? Jannie Ligthart Opbouw bijeenkomst Verschil situatie gebonden spanning door jezelf opgebouwde spanning. Hoe merk je op dat je spanning hebt. Gedachten

Nadere informatie

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17 Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede

Nadere informatie

INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE BIJ: LIES GERELATEERDE KLACHTEN

INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE BIJ: LIES GERELATEERDE KLACHTEN INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE BIJ: LIES GERELATEERDE KLACHTEN LIES KLACHTEN EN NU? Liesklachten komen vaak voor bij sporters. Liespijn wordt veelal geprovoceerd door hard schieten tijdens voetbal. Ook

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

goede redenen voor het bezoeken van een zelfhulpgroep

goede redenen voor het bezoeken van een zelfhulpgroep 10 goede redenen voor het bezoeken van een zelfhulpgroep InTact Zelfhulp Zelfhulp is er voor jou. Deze informatie is voor alle mensen met een verslavingsprobleem, ongeacht welke verslaving en voor naasten

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

E-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk?

E-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk? Waarom is e-mail marketing belangrijk als zorg-professional? Als therapeut of coach werk je graag met mensen. Ook wil je graag genoeg verdienen om van te kunnen leven. Dat betekent dat het belangrijk voor

Nadere informatie

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk. 1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,

Nadere informatie

gedragsregel in verhaal: blessures

gedragsregel in verhaal: blessures gedragsregel in verhaal: blessures Hallo allemaal! zegt Henk Haai terwijl hij de zaal binnenwandelt voor de volgende bijeenkomst. Hallo trainer! antwoordt iedereen. Henk Haai kijkt de zaal rond en ziet

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen!

Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Astrid Witte zomer 2014 Even vooraf: - Deze oefeningen zijn bedoeld voor gezonde volwassenen - Heb je klachten, overleg dan

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners

Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch

Nadere informatie

Artrose knie. Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten.

Artrose knie. Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten. Artrose knie Wat is artrose? Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten. Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden, die zijn bekleed met kraakbeen. Het kraakbeen vangt

Nadere informatie

MODULE #6 DREAMBOARD PROCES

MODULE #6 DREAMBOARD PROCES MODULE #6 DREAMBOARD PROCES Welkom bij het 90 dagen mindset coachings programma. Dit programma heeft de potentie om jouw leven compleet te veranderen de komende 90 dagen. Daarin is het belangrijk dat je

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf. Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

RELATIE COACH OPLEIDING WEEKEND 2016

RELATIE COACH OPLEIDING WEEKEND 2016 RELATIE COACH OPLEIDING WEEKEND 2016 Health Balance Group Generaal Eisenhowerweg 4, 5056 CR Berkel-Enschot, Nederland T: +31 6 11424494 - I: www.healthbalance.nu - E: info@healthbalance.nu Voorwoord Je

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Dominique Filion s prestatiemix

Dominique Filion s prestatiemix Dominique Filion s prestatiemix Dominique over de 7 factoren die haar prestaties beïnvloeden Geschreven door Marlon van Wissen en Dominique Filion Er zijn 7 factoren die de prestaties van een ruiter beïnvloeden

Nadere informatie

<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan.

<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan. Compaen pakt aan. Ik weet hoe ik jou kan bereiken Versterk je leerkracht: Hoe bereik ik de kinderen in mijn klas? 19 maart 2014 Jelte van der Kooi trainer/ adviseur schoolbegeleider

Nadere informatie

Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn

Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn NIEUWSBRIEF Follow your it knows the way Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn Nieuwsbrief nr. 6 23 augustus 2015 De lessen gaan weer beginnen! De zomervakantie is voorbij, wat gaat de tijd toch snel.

Nadere informatie

Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Orbis Revalidatie

Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Orbis Revalidatie Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Orbis Revalidatie Inleiding U bent doorverwezen naar het Multidisciplinair aspecifiek rugpijnteam (MARS) bij Orbis Revalidatie. Binnen dit team wordt

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke

Nadere informatie

Eerste hulp bij overgevoeligheid - Energie in balans

Eerste hulp bij overgevoeligheid - Energie in balans Eerste hulp bij overgevoeligheid - Energie in balans Voor meer rust en vertrouwen bij hooggevoelige mensen Dank je wel voor het downloaden van mijn E-book voor hooggevoelige mensen. Als je eenmaal ontdekt

Nadere informatie

Fit in je Hoofd, Goed in je Vel.

Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Goed in je vel zitten Vandaag: 1) Wat is geestelijk gezond? 2) Fit in je Hoofd en 10 positieve stappen 3) Slot en doel 1) Wat is geestelijk gezond? Wie zich mentaal goed

Nadere informatie

Relaxatie en ontspanning. voor ouder en kind

Relaxatie en ontspanning. voor ouder en kind Relaxatie en ontspanning voor ouder en kind door Sofie Possemiers www.elsole.be Deze oefening wordt aangeboden door Sofie Possemiers van El Sole. Wil je nog meer van zulke oefeningen ontvangen, schrijf

Nadere informatie

Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen,

Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen, Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd Liturgie: Welkom Gezang 172: 1,3,4 Begroeting Psalm 139: 1,2 Gebed Projektlied: Nieuw leven Kindernevendienst Schriftlezing:

Nadere informatie

Inhoudsopgave VOORWOORD 3

Inhoudsopgave VOORWOORD 3 PAGINA 1 Inhoudsopgave VOORWOORD 3 DRIE GOUDEN TIPS 4 Tip 1: De ritssluiting - oefening 4 Tip 2: Switchingknopjes, wie kent ze niet? 5 Tip 3: Navel met deksel van jampotje 6 ALLE TIPS OP EEN RIJTJE 7 PAGINA

Nadere informatie

D e i n d e l i n g v a n j e w e b s i t e

D e i n d e l i n g v a n j e w e b s i t e T e k s t e n i n d e l i n g v a n j e w e b s i t e 4 D e i n d e l i n g v a n j e w e b s i t e Welke webpagina s heb je nodig? De homepagina, deze noem je Home Blog Diensten of producten Salespage

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Maatschappelijk werk (alweer)

Maatschappelijk werk (alweer) Maatschappelijk werk (alweer) Na mijn tweede miskraam heb ik toch weer besloten om het er op te wagen naar maatschappelijk werk te gaan. Ik vond de stap echt wel heel zwaar, want ik hou er niet zo van.

Nadere informatie

Het Dansende dierenbos

Het Dansende dierenbos Het Dansende dierenbos Kinder-yoga op muziek Jasper Merle & Hester van Toorenburg SPECTRUM over yoga, kinderen & dit boek In Het dansende dierenbos komen dieren, muziek en yoga samen. Er kan worden gedanst,

Nadere informatie

MODULE #7 CORE PURPOSE

MODULE #7 CORE PURPOSE MODULE #7 CORE PURPOSE Welkom bij het 90 dagen mindset coachings programma. Dit programma heeft de potentie om jouw leven compleet te veranderen de komende 90 dagen. Daarin is het belangrijk dat je de

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----

1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. ----- Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

PDS B e l a n g e n v e r e n

PDS B e l a n g e n v e r e n r a b l D e PDS B e l a n g e n v e r e n r m S y n d r o a o m i g e i n g k k i r P PDS in relatie tot anderen 2 PDS in relatie tot anderen Bij het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is één van de symptomen

Nadere informatie

gedragsregel in verhaal: inspannen en ontspannen

gedragsregel in verhaal: inspannen en ontspannen gedragsregel in verhaal: inspannen en ontspannen Henk Haai is erachter gekomen dat zwemmen niet alleen maar zwemmen is, maar dat de omgeving en de intrinsieke motivatie van een zwemmer ook heel veel invloed

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

buikspieroefeningen voor een ideale sixpack

buikspieroefeningen voor een ideale sixpack buikspieroefeningen voor een ideale sixpack 5 GRATIS SIXPACK OEFENINGEN Introductie Zo snel mogelijk een sixpack krijgen, wie wil dat nou niet? Wij van buikspierprogramma hebben de afgelopen jaren studie

Nadere informatie

Lesbrief 1. Bij de huisarts

Lesbrief 1. Bij de huisarts Thema Gezondheid Lesbrief 1. Bij de huisarts Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren met de huisarts. Uw klachten beschrijven. Vragen stellen aan de huisarts. Vragen van de huisarts beantwoorden. Veel

Nadere informatie

Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld

Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht

Nadere informatie

INZETBAARHEIDS ASSESSMENT

INZETBAARHEIDS ASSESSMENT INZETBAARHEIDS ASSESSMENT Hoe werkt dat? INSTRUCTIE: Vragenlijst: Dit is een vragenlijst die is gemaakt om een beeld te krijgen van je inzetbaarheid. Het is hierom belangrijk dat je de vragenlijst zo eerlijk

Nadere informatie