Inhoud. Wat als ADHD je aan het denken zet? Ilse Dewitte: ADHD-referent West-Vlaanderen

Transcriptie

1 West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid Wat als ADHD je aan het denken zet? Ilse Dewitte: ADHD-referent West-Vlaanderen + Cédric Kemseke, Dr. M. Vandepitte, Dr. S. Van Lysebeth Inhoud ADHD doet denken aan ADHD controversen Bezint eer ge begint Aanpak ADHD - stap 1 - stap 2 - stap 3 Slot 1

2 ADHD deed Min De Block denken 1-jarig ministerieel project In elke Belgische provincie een halftijdse expert die de diagnose en de behandeling van ADHD moet stroomlijnen. Het ligt in de bedoeling dat zij huisartsen, leerkrachten en ouders informeren. 2

3 ADHD in de klas doet leerkrachten denken Alle dagen heel druk Kan zich moeilijk concentratieproblemen Zit niet stil Erg impulsief MAAR het zijn zo n schatjes AANDACHTSTEKORT * oppervlakkige aandacht Aa * gebrek aan volgehouden aandacht * verhoogde afleidbaarheid * tekort in planning en organisatie moeite met opdrachten die aangehouden denkinspanning vragen snel opgeven, half werk afleveren geen tijdsinschatting moeite met planning, 1 voor 12 werkers vaak niet in orde allerlei verloren of vergeten 3

4 OVERBEWEEGLIJKHEID Aandachtsstoornis veel doelloze bewegingen Aa * grove motoriek voorkeur voor heftige activiteiten moeite met blijven zitten * fijne motoriek Overbeweeglijkheid prullen, prutsen Impulsiviteit drukte storend voor anderen tekeningen overal wegzakken onder bank er valt voortdurend van alles rusteloos in hoofd en/of lijf IMPULSIVITEIT Aandachtsstoornis Aa * ondoordacht praten en handelen Overbeweeglijkheid Impulsiviteit = eerst doen en daarna denken * weinig geduld, alles moet onmiddellijk * moeilijk op hun beurt wachten lijken onbeleefd, bruut en egocentrisch babbelen zonder ophouden zijn er altijd bij kunnen moeilijk uitstellen, beloningsafhankelijk 4

5 Is dit ADHD? A D H D aandachtstekort impulsiviteit overbeweeglijkheid - Aanwezig vóór de leeftijd van 12j - Op meer dan één levensterrein (thuis, school, vrije tijd, ) - Er is een lijden, disfunctioneren - Aantal, ernst en frequentie van symptomen bepalen diagnose én behandeling Inhoud Inleiding ADHD controversen Bezint eer ge begint Aanpak ADHD - stap 1 - stap 2 - stap 3 Slot 5

6 ADHD controversen ADHD? Ze moeten gewoon meer inspanning doen 75% = genetisch bepaald ADHD? De ouders moesten eens Opvoedingstekorten zijn vooral gevolg Veel te veel diagnoses Ernstig disfunctioneren moet criterium zijn ADHD is normaal, iedereen heeft het Vormt ernstig risico Medicatie als prestatieverbeteraar Medicatie enkel indien ernstig en volgens richtlijnen Inhoud Inleiding ADHD controversen Bezint eer ge begint Aanpak ADHD - stap 1 - stap 2 - stap 3 Slot 6

7 Bezint eer ge begint kinderen 6-11j 6,5 93,5 ADHD geen ADHD jongeren 12-17j 2,8 ADHD 97,2 geen ADHD 7

8 Vlaanderen: bezin hard Gebruik (terugbetaalde) stimulantia bij 6-17j per provincie West-Vl Limburg Oost-Vl Antwerpen Vl-Brab Wallonie West-Vlaanderen: bezin nóg harder 8 Gebruik stimulantia bij 6-17j per regio Brugge-Oostende Midden W-Vlaanderen Westhoek Zuid-W-Vlaanderen 8

9 Eerste bezinningsoefening te weinig andere (betaalbare+ bereikbare) hulpverlening naast medicatie algemene trend van medicalisering (sterker in West-Vlaanderen?) te hoge prestatiedruk (sterker in West-Vlaanderen?) pil = gemakkelijke oplossing iplv psychosociale interventies (trager effect, kleiner effect, engagement vereist) aantal artsen die opvallend veel voorschrijven richtlijnen te weinig gekend, op alle niveaus (van arts tot ouders) Inhoud Inleiding ADHD controversen Bezint eer ge begint Aanpak ADHD - stap 1: psycho-educatie - stap 2: gedragsaanpak - stap 3: medicatie Slot 9

10 Zorgcontinuüm > Diagnose ADHD? Diagnose? JA maar ADHD is een dimensionele diagnose Kenmerken van 1. Spreek erover met (zorg)leerkracht, huisarts, kinderarts: gedeelde zorg thuis, op school en buitenhuis 2. Verhoogde zorg onvoldoende: neem contact op met CLB 3. Indien nodig: gespecialiseerde diagnostiek ADHD MAAR intussen niet (af)wachten samen zoeken en uitproberen, gedeelde zorg, gepaste hulp (zoals bij hoge bloeddruk) 10

11 Behandelen? JA want Negatieve interacties: 2 per minuut > zelfbeeld Complexe leermoeilijkheden Vaker overzitten, uitsluiting, schoolstop Meer kans op delinquent en antisociaal gedrag Risico op verslaving MAAR Behandelen is meer dan - + Aanpak ADHD: stap 1, 2 & 3: 3 1 Psycho-educatie 2 Gedragsaanpak interventies thuis en op school Medicatie 11

12 Stap 1: Psycho-educatie A. Inzicht in problematiek B. Aanvaarding van de beperking C. Inzetten op de krachten A. INZICHT Kinderen voor kinderen: ADHD Leerkracht Kind/jongere Klasgenoten Ouders 12

13 B. Aanvaarding van de beperking Geen niet willen maar (nog) niet kunnen Wat lukt wél al? Wat mag, wat moet? Wat willen we samen? Leerkracht-kind Ouders-leerkracht-kind C. Inzetten op de krachten Heb je ADHD? Dan ben je vast ook Creatief Intuïtief Goed in crisissituaties Energiek Origineel Spontaan Ondernemend 13

14 Stap 2: Gedragsaanpak A. Thuis en op school B. Basisprincipes op school C. Voorbeelden D. Belangrijk om weten A. Thuis en op school Thuis : opvoedingswinkels, oudergroepen, Zit Stil-vereniging, huisarts, CLB, kinderarts, hulpverlening Op school: leerkrachtenoverleg, zorgoverleg, gesprek met ouders, CLB, ronde tafelgesprekken Ik heb 8 armen ik geef: 1aan mama, 1 aan papa, 1 aan mijn juf/meester, 1 aan de klasgenoten, 1 aan CLB, 1 aan de (babbel)dokter én 2 leer ik stilletjes te houden 14

15 B. Basisprincipes op school (1) Van frustratie naar opbouwende stimulatie B. Basis = revalidatieprincipes (2) Inspanning / Autonomie Leerling Inspanning/ Hulp Leerkracht 15

16 SCHOOL & CLB ADHD TOOLKIT VOOR Doelgericht én spelenderwijs gedrag veranderen bij kinderen met ADHD in de klas Marina Danckaerts & Ilse Dewitte Doel van het spel gedragsverandering in de klas/op school werkpunt = gedrag dat niet zo goed lukt probleem voor leerling, leerkracht, andere kinderen werkpunt > actiepunt doel opstellen en aanpassen verandering volgens vast stappenplan ADHD-schema meerdere weken spelen, wekelijks een evaluatie de leerling wint (altijd), maar ook de leerkracht wint 16

17 Belangrijk om weten Gedragsveranderingen zijn kleiner dan bij medicatie MAAR relationele verbetering wél significant = dé bepalende factor op lange termijn!!!! LAAT ONS SAMEN Samen: leerkracht-leerling-ouders-clb Samen POSITIEF voorkomen >< genezen veel hulp bieden >< verdiende loon beloningstechnieken >< straffen onze top >< klas-top 10 samen >< zelfstandig goed genoeg >< steeds beter 17

18 Stap 3: medicatie liefst ná en zeker samen met stap 1 (inzicht) en 2 (gedragsaanpak) tijdelijk! én West-Vlaanderen: bezint! Inhoud Inleiding ADHD controversen Bezint eer ge begint Aanpak ADHD - stap 1 - stap 2 - stap 3 Slot 18

19 Slot én een webtool!! Problemen zijn geen stoornissen Leerkracht + kind = samen- werken / leren / zoeken Stimuleren i.pl.v. frustreren Leerkracht werkt met kinderen en jonge mensen i.p.v. leerlingen met etiketten Leerkracht heeft belangrijke rol in preventie, signalering en aanpak van ADHD (zonder therapeut te zijn) Zijn onze kinderen veranderd of onze maatschappij? Medicatie kan nuttig zijn maar we zijn zelf nog tot meer in staat Nationale webtool voor een optimaal zorgtraject ADHD voor alle kinderen en jongeren 19

20 operationeel eind Zeker aan de BRUGGE!! 20