Landgoed Twentseweg Heino

Transcriptie

1 verslag Gebiedsatelier Landgoed Twentseweg Heino schetsontwerp voor een nieuw landgoed Tiel, 20 juni 2013

2

3 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni INHOUD pag. DANKWOORD Op 20 juni heeft u inbreng geleverd in het gebiedsatelier Duurzame Transportcorridor Betuwe (DTB) in Tiel. De bijeenkomst in Buitensporig! werd gekenmerkt door grote betrokkenheid en heeft het Kernteam DTB verder geholpen in het aanbrengen van inhoudelijke scherpte. Hartelijk dank daarvoor! De uitkomsten van het gebiedsatelier worden verwerkt in een tussenreportage. Deze reportage ontvangt u na de zomer. Dankwoord 3 Verslag 4-9 Bijlagen Presentatie Prv Gld DTB toolbox energietransitie Dia s casus Varik -Heeselt 19 - Factsheet DTB Deelnemerslijst 22 Met vriendelijke groet, Jeroen Gelinck, Provincie Gelderland namens kernteam DTB

4 4 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni 2013 VERSLAG Doel van vandaag (Jannemarie de Jonge, Wing) Bijpraten over project dat mogelijk een provinciaal programma wordt en verkennen hoe synergie en samenwerking vorm kan krijgen en toetsen van de bouwdoos DTB. Introductie DTB (Jeroen Gelinck, Provincie Gelderland) De meerwaarde van de Duurzame Transportcorridor Betuwe zit in het aanbrengen van focus en verzilveren van kansen op het gebied hernieuwbare energiebronnen in relatie tot duurzame transport, logistiek en ruimte. Het project richt zich op het verbinden en verbeelden van de korte termijn (2020) met de lange termijn (2050) door het organiseren van systeemsprongen en het ontwikkelen van een strategie (ontwikkelrichting + bovenregionale samenwerking) (regio s, Rijk, EU) en fondsvorming en commitment door het verbinden partners en ambities. 1e helft: Verhaal met bite Typische voorbeeldprojecten met doorgroei Expertmeetings/gebiedsatelier Afstemming regionale routekaarten + programma s regio Netwerkanalyse Tussenrapportage (go-nog go, 2 juli) 2e helft: Van betrokkenheid naar commitment 10 voorbeeldprojecten uitwerken Actorenanalyse (actoren, problemen, kansen scherp) Profi el & branding + Instrumentontwikkeling Fondsen aanboren via EU + MIRT (gebiedsagenda oost) Intentieovereenkomst (go-no go, november 2013) Betrokken bestuurders zijn de opdrachtgever; de provincie Gelderland (gedeputeerde mevr. Traag) en de bestuurlijk trekkers uit de regio (dhr. Schuurman & mevr. Van Gastel) en het platform DTB bestaande uit adviseurs van verschillende partijen (markt, onderzoek en overheid). In 2013 wil het kernteam* DTB samen met het platform DTB en de actoren in het veld de volgende deelresultaten behalen: 1. Een gezamenlijk perspectief, uitvoeringsstrategie met beeldbepalende projecten 2. Een afgestemde programmering van projecten tussen de partijen onderling (synergie). 3. Intentieovereenkomst. Voor de uitvoeringsstrategie en instrumentarium wordt gedacht aan: Duurzaam aanbesteden + (bijvoorbeeld voor de ViA15) Prijsvragen logistiek-energie-landschap (Groene Hub) Burgercollectieven & vervoersconcepten Netwerken innovatie + kennis toevoegen aan groeiprojecten Financieringsinstrumenten (EU (horizon 2020, EFRO, ELENA, Interreg, TenT), Rijk (GA-oost), provincie (subsidie, revolving fund), lopende programma s partners) * het kernteam DTB is een samenwerkingsverband van provincie Gelderland, Wing, WUR en DLG.

5 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni Deelnemers aan het woord (Jannemarie de Jonge, Wing) De aanwezigen stellen zich voor en benoemen enkele van hun projecten die passend kunnen zijn binnen de context van DTB. Erwin Klerkx (provincie Gelderland). Lid programmateam Waalweelde. Waalweelde. Vergroten van de rivierveiligheid (voorkomen van overstromingen) en het daaraan proberen te koppelen van andere doelen zoals duurzame energie. Peter Willemsen (waterschap Rivierenland). Werkt aan het duurzaamheidsprogramma en het energieneutraal maken van het waterschap. Biogas uit slib Groene Hub (ook in relatie tot biogas uit slib) Op zoek naar afnemers (rest)warmte uit slib en riool Werkt aan minder interne mobiliteit binnen waterschap Noëlle Peters-Sengers (gemeente Tiel). Als medewerker betrokken bij het verwezenlijken van de gemeentelijke ambitie om energie op te wekken langs de transportassen. Peter Smaal (H&S Adviseurs). Bezig met economische impuls voor Rivierengebied. Logistieke hotspots Innovatieve projecten in de logistiek zoals ontwikkeling van inklapbare container en vrachtwagen zonder chauffeur. Ruben Hurenkamp (Kamer van Koophandel). Vooral bezig met Greenport Betuwse Bloem en vooral gericht op de agro-sector. Logistieke hotspots. Vooral kijkende naar vrachtbundeling en goede doorstroming, wat indirect ook duurzaam is. Sascha Bloemhoff (KiEMT). Lid Platform DTB. Een samenwerking tussen overheid, onderzoek en bedrijfsleven dat innovaties bevordert op gebied van Energie en Milieutechnologie. Houdt zich bezig met Energietransitie en Biobased Economy. Technisch gezien is al heel veel mogelijk, dus daar ligt niet zozeer het probleem in het DTB-vraagstuk Koppel innovatieve bedrijven aan bedrijven die zich willen/moeten ontwikkelen. Paul Stienstra (gemeente Tiel). Houdt zich bezig met stadsontwikkeling Beperken uitstoot verkeer. Mobiliteit en bereikbaarheid Op zoek naar alternatief voor OV-buslijn die gaat vervallen. Elektrisch fi etsen Vraagt zich af hoeveel ruimte er binnen DTB nog is voor innovatief denken. Carolien Schmidt-van de Linden (gemeente Lingewaal). Windmolens langs de A15 Annemieke Spit (gemeente Tiel en Regio Rivierenland). Houdt zich bezig namens de regio Rivierenland bezig met duurzame energie. Regiocontract voor LNG. Het aanbod van LNG is al behoorlijk op orde. Nu vooral nog zoeken naar een goede afzet. Alex van Harreveld (gemeente Nijmegen). Medewerker duurzaamheid. Nijmegen energieneutraal 2045 Verduurzamen binnenvaart Betrek de regio s bij het maken van routekaart(en)

6 6 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni 2013 Frank Eetgerink (Oost NV). Houdt zich bezig met het nieuwe energiebeleid Gelderland en met het Gelders Transitiecentrum. Logistieke hotspots. Betuwse Bloem Agroparken. Met als doel de ketens korter te maken. Onderzoek naar effecten van opwekking van duurzame energie. In beeld brengen van alle effecten en van de optelsom. Carina Verbeek (Rijkswaterstaat). Bezig met duurzaamheid die RWS graag met andere partijen wil vormgeven. Doortrekking A15 Dennis Kerkhoven (0.0/Dirk III). Zoekt naar nieuwe investeringsmogelijkheden. Werkt vooral regionaal (gemeenten Geldermalsen, Buren, Neerijnen). Smart grid. Koppeling van diverse energiestromen (wind, biogas e.d.) De Groene zaak. ± 80 bedrijven die zich met SER buigen over landelijk energie-akkoord Groene Brein. Wetenschappers op zoek naar duurzame businessmodellen. Benutten van de kribben in de rivier voor energie uit waterkracht. Niels van de Wetering (gemeente Neerijnen) Hoog frequent spoor. Onderzoek naar aantakken Betuweroute op lijn Utrecht-Den Bosch Eindhoven. Kernteamleden DTB en organisatie Sven Stremke (WUR). Lid van Kernteam DTB Dirk Oudes (WUR) Werkt met Sven aan de bouwstenen DTB Mark Obbink (DLG). Lid van Kernteam DTB Toine Tünnissen (DLG) ondersteunt Kernteam Jeroen Gelinck (provincie Gelderland) Lid van Kernteam DTB Jannemarie de Jonge (Wing) Lid van Kernteam DTB Bouwdoos energietransitie DTB (Mark Obbink, DLG) Een blauwdruk voor een energie neutrale regio bestaat niet. We weten namelijk niet welke technieken op langere termijn de beste zullen zijn en ruimtelijke ontwikkeling is maar ten dele te sturen. Daarom is gekozen om een bouwdoos energietransitie DTB samen te stellen als hulpmiddel in de planvorming. De toepassing van de bouwdoos richt zich op het in samenhang laten landen van locale en regionale initiatieven op het gebied van hernieuwbare energiebronnen met oog voo ruimtelijk kwaliteit (belevings-, gebruiken toekomstwaarde) in het gebied van de duurzame transportcorridor Betuwe. De bouwdoos bestaat uit een matrix van beschikbaarbare energiebronnen en technieken voor besparing en opwekking van hernieuwbare energie, ruimtelijke kaart-beelden van energiepotenties en beperkingen en gebiedstypologiën. vragen en adviezen gebruik bouwdoos kun je dit bestand ook interactief maken, zodat het kan uitgroeien en er ook achtergrondinformatie aan gekoppeld kan worden die interessant is voor bedrijven die op zoek zijn naar ideeën en oplossingen. waar is het economisch handelen. Dit is in grote mate bepalend of een kans ook een succes wordt. waarom niet koppelen aan foodclusters. Daarbinnen kan verlies op de kringlopen worden opgelost. Integreren en verrijken. Kijk ook naar bestaande problemen zoals tanende bedrijventerreinen Kassencomplexen Bergerden en Medel zijn nu zeker ook kansen. Gebruik je netwerk om enerzijds te zoeken naar het eigenaarschap bij de opgave en anderzijds naar goede initiatieven. Eigenaarschap is belangrijk. Dat is de motor van verandering. Techniek is niet beperkend, maar proces is het grootste probleem. Er moet iemand boven hangen die regie voert. Dat kan in principe iedereen zijn.

7 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni Met samenwerken krijg je commitment en dat is essentieel voor het slagen van een project. werk op verschillende schaalniveaus. Denk daarbij ook aan het eigenaarschap die elk zijn eigen schaalniveaus hebben. Misschien moet je ook denken aan een sectoren een actorenlaag. kijk naast gebiedsniveau ook naar individueel niveau. Er zitten in een grotere groep vaak innovatieve individuen verscholen. een bedrijf gaat pas mee als de businesscase sluit. De overheid kan daarin faciliteren en ruimte creëren. Ik mis nog de voorbeelden van reeds gerealiseerde projecten en de lessen die daaruit zijn geleerd. Bestaande voorbeelden zijn veel inspirerender en overtuigender dan een businesscase. In het boek P-nuts staan al heel veel succesvolle voorbeeldprojecten. Die zijn in beeld. ( Slotreactie op de bouwdoos Het werken in schaalniveaus (regio, gebied, project, technologie) als zowel het redeneren vanuit sectoren en actoren is een goede opzet. Redeneer met name vanuit de ondernemer, initiatiefnemer die beweging wil maken. Inspireer door bestaande voorbeelden in beeld te brengen. Maak opzet interactief zodat het van het netwerk wordt (eigenaarschap). Verdieping op 2 projecten van deelnemers (Jannemarie de Jonge, Wing) Aan de hand van de selectie van twee van de ingebrachte projecten willen we meer te weten komen over hoe het ontwikkelproces van verduurzamen verloopt, waar de knelpunten liggen en wat ons dat leert voor DTB. Ter plekke worden 6 projecten ingediend: Vervanging van asbestdaken door zonnepanelen Kribben die energie leveren bij hoogwater Koploperproject waarin individuele bedrijven hun verduurzaming gezamenlijk oppakken. Duurzame bedrijventerreinen Mestvergisting die niet van de grond komt vanwege angst voor provinciale inmenging Fruitschuren voor de toekomst. Fysieke uitbreidingsmogelijkheden geven aan individuele fruitteeltbedrijven, gekoppeld aan een betere (landschappelijke) inpassing en verduurzaming. Hieruit kiezen we voor fruitschuren voor de toekomst. Het tweede project dat we behandelen is Varik-Heesselt dat door provincie is ingediend en waar de energieleverende kribben onderdeel van kunnen zijn. Fruitschuren voor de toekomst (Ruben Hurenkamp) Toelichting Het verdienende vermogen van de fruitteelt zit momenteel vooral in het verpakken, ompakken en de logistiek. Bedrijven willen daarom graag ook deze schakels van de keten integreren in hun bedrijf om zo meer te kunnen verdienen. Voorbeelden daarvan zijn Fruit.nl en Fruitmaster. Fruitmaster lukt het wel, omdat het een coöperatie is en veel fruit importeert. Toch is de trend dat bedrijven zich weer aan deze coöperaties onttrekken. Het huidige bouwvlak en inhoud zijn veelal onvoldoende en clustering van bedrijven is lang niet altijd mogelijk vanwege verspreide ligging. Dit is het geluid van de ondernemers. Onduidelijk is of dit ook werkelijk de situatie is.

8 8 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni 2013 Uitdaging Hoe kunnen fruitteeltbedrijven een interessante businesscase ontwikkelen die verduurzaming mogelijk maakt? Opmerkingen en adviezen Wat is het echte probleem? Om meer te verdienen moeten fruittelers óf meer keten in handen krijgen, óf een nichemarkt opzoeken (streekproducten, biologisch e.d.). Daarbij is er een vrij lange terugverdientijd (het duurt jaren voordat de geplante bomen productief zijn). Wat is de rol van de bank? Momenteel zijn de banken terughoudend in het verlenen van fi nancieringen. Waarom is dit niet in de omgevingsvisie geregeld? De belangen zijn wel in gebracht, maar de telers zijn niet tevreden over het resultaat. Dit is in basis een economisch probleem. Het is onverstandig om de fruittelers duurzaamheid door de strot te duwen. Help de fruittelers om over hun eigen grenzen heen te kijken. Laat ze ook verbreden ipv vergroten. Kijk ook naar het exporteren van productiekennis (R&D) als economische activiteit. Zoals greenport Venlo. Ontwikkel eigen (biobased) verpakkingen uit eigen materiaal. Zorg voor eigenheid. Branding. Concentreer de verwerking op energetisch/logistiek slimme plekken. Zorg voor logistieke koppelingen. Voorkom lege vrachtwagens e.d. Gebruik je koelhuizen als zelfstandig verdienmodel door extra te koelen als energieprijs laag is en terug te leveren als prijs hoog is. Gebruik energieopwekkende vliegtuigjes als vogelverschikker. Denk ook aan social return naar de omgeving. Maak het een gebiedscollectief. Wat neemt Ruben mee? Hij neemt ideeën mee in de leergang ondernemen die hij gaat geven aan de ondernemers. Hij kan nog wel inspirerende voorbeelden gebruiken om het innovatieve denken bij de ondernemers te stimuleren. Lessen voor DTB Vanuit de economische fl ow de duurzaamheidsopgaven meekoppelen. Werk vanuit een businesscase om bedrijven te kunnen overtuigen. Wees duidelijk dat je in wilt zetten op de value duurzaamheid Energie-eiland Varik Heesselt (Erwin Klerkx) Toelichting Om de rivierveiligheid te vergroten wordt bij Varik en Heesselt een nevengeul gemaakt. Dit maakt dat Varik en Heesselt op een eiland komen liggen. De bewoners zien wel kansen. Investering is 100 miljoen voor waterveiligheid. Meekoppelen van andere doelen is prima, zolang het project maar binnen budget blijft. Uitdaging Hoe kom ik tot een aantrekkelijk voorstel om hier waterveiligheid te koppelen aan energiedoelen. Opmerkingen en adviezen Hoe kun je eigenlijk waterkrachtenergie uit rivieren halen? Leg je technisch inhoudelijke vragen bij KiEMT neer. Zij kunnen zorgen voor een technologie-scan binnen hun bedrijven. Bedenk verschillende scenario s en reken ze door. Wat betekent dat economisch gezien, fi scaal e.d. en ook organisatorisch? Combineer verschillende methoden van energieopwekking (biomassa, wind, water e.d.) en/of maak er een testlocatie/showcase van.

9 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni Kijk ook naar combinaties van water met (nieuwe) agrarische teelten (denk aan eendenkroos, visteelt ). Ook combinaties met energie(opwekking) met logistiek (binnenvaart e.d.) Zorg voor een goede participatieve oplossing. Neem Lent als voorbeeld daarin. Denk na over koppelkansen, zeker met dit soort grote projecten waarvan budget al geregeld is. Zorg voor een gebiedseigenheid. Als het lukt is dit project als technologie weer een mooi Nederlands exportproduct. Zorg dat je de meerwaarde terug krijgt bij de inwoners. Waterverval is voor Gelderland al in beeld gebracht. Daaruit is energiepotentie af te leiden. Kijk of een koppeling is te maken met in het innovatieprogramma self-supporting riversystems (RWS) Project is in potentie interessant voor investeerders. Bedenk investeringsvormen hiervoor. Voor grote investeerders (pensioenfondsen, e.d.) en kleine (particulieren). Lessen voor DTB DTB kan van belang zijn om netwerk en kennis te leveren.deze opgave kan als pilot voor DTB een goede aanvulling zijn, omdat het over energie uit water gaat. Nabranders Dennis vond het leuk. Er is een goede beweging gemaakt. Frank wil graag de volgende stap weten. De volgende stap is het opstellen van een tussenrapportage en deze voor te leggen aan het platform DTB. Bij commitment van het platform gaat het kernteam verder. De groep komt in deze setting niet meer bijeen. Wel komen er na de zomer nog werkateliers in bepaalde settings (op thema, sector of kennisveld).

10 10 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni 2013

11 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni BIJLAGEN Programma Step Approach Deelnemerslijst 22 Factsheet DTB 23-25

12 12 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni 2013 INTRO Duurzame Transportcorridor Betuwe Provincie Gelderland, Jeroen Gelinck leesrichting

13 leesrichting Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni

14 14 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni 2013 leesrichting

15 TOOLBOX leesrichting Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni

17 leesrichting Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni

19 VARIK HEESSELT leesrichting Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni

20 20 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni 2013 FACTSHEET DTB

21 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni

22 22 Duurzame Transportcorridor Betuwe - Verslag Gebiedsatelier -, Tiel, 20 juni 2013 DEELNEMERSLIJST Gebiedsatelier DTB Restaurant Buitensporig! Tiel 20 juni 2013, 12:30 17:00 Erwin Klerkx (provincie Gelderland), Peter Willemsen (waterschap Rivierenland), Noëlle Peters-Sengers (gemeente Tiel), Paul Stienstra (gemeente Tiel), Peter Smaal (H&S Adviseurs), Ruben Hurenkamp (Kamer van Koophandel), Sascha Bloemhoff (KiEMT), Annemieke Spit (gemeente Tiel/Regio Rivierenland), Frank Eetgerink (Oost NV), Alex van Harreveld (gemeente Nijmegen), Carolien Schmidt-van de Linden (gemeente Lingewaal), Carina Verbeek (Rijkswaterstaat), Dennis Kerkhoven (0.0), Niels van de Wetering (gemeente Neerijnen), Jeroen Gelinck (provincie Gelderland), Jannemarie de Jonge (WING), Sven Stremke (WUR), Dirk Oudes (WUR), Mark Obbink (DLG), Toine Tünnissen (DLG). Dit verslag is een uitgave van: Kernteam Duurzame Transportcorridor Betuwe een samenwerkingsverband tussen Provincie Gelderland, Wing, WUR en DLG juli 2013 Afwezig Goos Cardol (ZLTO), Rolf van Os (gemeente Geldermalsen), Aad Rodenburg (gemeente Lingewaal)