Visiedocument. Versie: 8.0 Datum: 22 april 2009 Status: concept

Transcriptie

1 Visiedocument Versie: 8.0 Datum: 22 april 2009 Status: concept

2 1. Doel visiedocument Dit visiedocument is richting gevend voor de besluitvorming in Stuurgroep en Regionaal College rond het vorm geven van een veiligheidshuis in IJsselland. We geven antwoord op een aantal vragen, die bij de ontwikkeling van het veiligheidshuis in IJsselland centraal staan: Wat is de maatschappelijke context? Hoe past onze visie in de landelijke ontwikkelingen rond veiligheidshuizen? Welke invulling hebben we gegeven aan de procesaanpak? Wat hebben we aangetroffen bij het maken van de foto van de samenwerking binnen en tussen de verschillende ketens in IJsselland? Wat is de meerwaarde van ons veiligheidshuis (de wat- en hoe-vraag)? Hoe zou het concept veiligheidshuis in onze regio er uit kunnen zien? De antwoorden op deze vragen staan omkaderd, in het blauw, in de tekst. In de tekst onder het kader gaan we dieper in op de materie en de achterliggende overwegingen. 2. Wat is de maatschappelijke context? Overlastgevend en crimineel gedrag van mensen is niet acceptabel voor de omgeving en de maatschappij. Vanwege de vaak achterliggende (complexe) problematiek bij de dader/systeem rond de dader is een geïntegreerde aanpak vanuit de zorg, het bestuur en het strafrecht noodzakelijk. Ook slachtoffers vragen om onze aandacht. De maatschappij verandert steeds meer in een informatiegestuurde samenleving. De statische Winkler Prins Encyclopedie is vervangen door razendsnel internet via de mobiele telefoon. Enerzijds vergroot deze ontwikkeling enorm de keuzevrijheid van mensen, anderzijds wordt de kloof met mensen die niet mee kunnen komen steeds groter. Wat voor de mondige flexibele burger een grote vooruitgang is, is voor de burger die verstrikt raakt in het woud van regels en formulieren een groot probleem. Deze ontwikkeling gekoppeld aan de behoefte, - vooral bij de jeugd!-, om deel te nemen aan de verworvenheden van de welvaart (de 2 e vakantie, het mooiste mobieltje) maakt mensen kwetsbaar voor crimineel gedrag. Ook frustratie over de eigen onmacht om het leven in goede banen te leiden is een voedingsbodem voor overlastgevend of crimineel gedrag. Als bijlage bij dit visiedocument zijn 2 geanonimiseerde casussen gevoegd waaruit de verwevenheid van persoonlijke problematiek en overlast/criminaliteit blijkt. Overlast en criminaliteit is het resultaat van gedrag van mensen. Gedrag is afhankelijk van keuzes 1 en van biologische, erfelijke en omgevingsfactoren. Het gaat om een complex proces van kennis, vaardigheden, motivatie en (sociale) omstandigheden. De vrijheid om invulling aan het eigen leven te geven is een groot goed in onze samenleving, die wordt begrensd door wetten, regels en (ongeschreven) normen. Niet iedereen houdt zich aan wetten 1 Veel gedrag is niet echt een keuze maar de optelsom van allerlei factoren. Sommige mensen lijken geen grip op het leven te hebben en zichzelf helemaal niet kunnen sturen. Het leven overkomt ze. 2

3 en regels, soms door eigen keuzes en soms zijn mensen door bijvoorbeeld hun psychische stoornis of verslaving niet in staat om zich aan regels en afspraken te houden. Overlastgevend en crimineel gedag is maatschappelijk onacceptabel. Sancties en/of een hulpaanbod voor gedragsverandering zijn de reacties van de samenleving. Gelukkig is de aanpak van overlastgevend en crimineel gedrag in een groot aantal gevallen effectief. De problematiek is betrekkelijk overzichtelijk, het hulpaanbod is passend en de sanctie wordt begrepen. Echter niet in alle gevallen. Gedrag veranderen is moeilijk, en superingewikkeld als het gedrag inmiddels een levenstijl geworden is. Ook na allerlei interventies vanuit de hulpverlening, het bestuur (preventie en nazorg) en het strafrecht blijft iemand soms persisteren in overlastgevend of crimineel gedrag. Vrijwel altijd is er dan sprake van een cumulatie van problemen (werkloosheid, verslaving, relatieproblemen, onvoldoende scholing en vaardigheden, schulden, psychiatrische problematiek etc.). Bij de oplossing van alle deel problemen zijn verschillende (specialistische) disciplines betrokken vanuit de hulpverlening, justitieketen en het lokaal bestuur. Geen enkele instantie is nog in staat deze problemen effectief zonder hulp van de anderen aan te pakken. Samenwerking, elkaar aanvullen en versterken is onontbeerlijk voor een succesvolle overall aanpak is 2. Op dit snijvlak van het verbeteren van de samenwerking tussen hulp/zorg, bestuur en justitie gericht op het beteugelen en voorkomen van (terugkerend) overlastgevend en crimineel gedrag begeeft het veiligheidshuis zich. 3. Concept veiligheidhuis: hoe past onze visie in de landelijke ontwikkelingen rond veiligheidshuizen? Wij gaan in het veiligheidshuis IJsselland uit van persoonsgebonden / systeemgebondenaanpak van overlastgevend en crimineel gedrag. Deze aanpak kan in de toekomst aangevuld worden met een gebiedsgebonden aanpak. Integraliteit van de aanpak en goed samenwerken van alle partners (zorg, bestuur en strafrecht) staat voorop om maximaal effect op gedragsverandering te bereiken. Enerzijds biedt het veiligheidshuis een helpende hand (informatie, advies, modellen etc.) en anderzijds zal vanuit de veiligheidshuisaanpak doorzettingsmacht op lokaal niveau georganiseerd worden. De insteek is pragmatisch: casusoverleg, concrete plannen van aanpak rond cliënten/cliëntsystemen 3 en een juiste mix van hulp/zorg, dwang en drang. We gaan vanaf de start voor de ontwikkeling van een regionaal Veiligheidshuis IJsselland voor de 11 gemeenten van de politieregio. 2 Bv. een poging iemand te bemiddelen op de arbeidsmarkt die nog niet over vast woonruimte beschikt is het paard achter de wagen spannen. 3 Onder systeemgebonden aanpak wordt verstaan dat ook de directe sociale omgeving van de cliënt (meestal het gezin) betrokken wordt c.q. onderdeel wordt van de hulpverlening. 3

4 De veiligheidshuisgedachte in Nederland bouwt voort op de experimenten Justitie in de Buurt uit de jaren 90: problemen aanpakken (doelgroepen) aan de bron waar ze plaatsvinden (gebiedsgebonden). In navolging op het eerste Veiligheidshuis in Tilburg zijn inmiddels ruim 30 veiligheidshuizen in Nederland operationeel. De veiligheidshuizen zijn verschillend qua vorm, aansturing en deelnemende partners maar hebben één gemeenschappelijk kenmerk: de persoonsgebonden/ systeemgebondenaanpak en/of gebiedsgerichte- / doelgroepenaanpak. Ervaring bij andere veiligheidshuizen is dat als de persoonsgebondenaanpak eenmaal goed staat er ruimte komt voor de aanpak van gebiedsgerichte problemen (bv. overlastpanden) en nieuwe doelgroepen. Te veel tegelijk aanpakken leidt tot half werk op veel fronten. Wij kiezen daarom vooralsnog voor een persoonsgebonden / systeemgebondenaanpak 4 binnen ons veiligheidshuis IJsselland. Sommige veiligheidshuizen 5 kiezen ervoor om ook de afstemming van het beleidsproces in het veiligheidshuis onder te brengen. Wij hebben die voorziening in IJsselland al samengebracht in het Regionaal Coördinatiepunt Integrale Veiligheid (RCIV). Wèl is van belang dat signalen vanuit de persoonsgebondenaanpak (bv. structurele knelpunten bij het oplossen van individuele gevallen) via het veiligheidshuis op beleidsniveau getild kunnen worden (Regionaal College, Rejo, PFO Publieke Gezondheid). Tussen het Veiligheidshuis IJsselland en het RCIV zal een logische verbinding ontstaan, die in de komende tijd verder uitgewerkt wordt. Wij kiezen voor een operationele insteek (casusoverleg, plannen van aanpak) voor ons veiligheidshuis. Veel veiligheidshuizen richten zich op de problematiek van één stad 6. De doorontwikkeling van het concept richting regionale veiligheidshuizen, waarbij meerdere gemeenten aansluiten, is in volle gang. 7 De samenwerking op het gebied van veiligheid is in onze regio zo groot en sterk dat een regionaal veiligheidshuis van begin af aan mogelijk is. In IJsselland gaan we vanaf de start van het veiligheidshuis voor een regionale voorziening/veiligheidshuis voor de 11 gemeenten van de politieregio. Door de VNG, openbaar ministerie (OM), provincies en het rijk wordt de ontwikkeling van veiligheidshuizen (financieel) ondersteund. Het beleid van Balkenende IV is om eind 2009 een landelijk dekkend netwerk van veiligheidshuizen in Nederland te hebben, waarbij verwacht wordt dat veiligheidshuizen een bijdrage leveren aan het vergroten van de veiligheid (reductie van de criminaliteit met 25% en de recidive met 10%). Het concept veiligheidshuis is dus hot en voorziet in een behoefte. Er is een grote mate van vrijheid hoe het concept veiligheidshuis invulling krijgt. De reeds bestaande samenwerking op regionaal/lokaal niveau is meestal leidend voor de gekozen vorm een aanpak. 4 Vanwege de leesbaarheid wordt in het vervolg gesproken over de persoonsgebonden aanpak, waaronder wij ook de systeemgebondenaanpak zien. 5 Bv. het veiligheidshuis Enschede. 6 Bv. veiligheidshuis Tilburg, Den Helder, Den Bosch. Het kabinet streeft naar een landelijk dekkend netwerk van veiligheidshuizen (dus ook voor kleinere gemeenten). 7 Limburg, Friesland 4

5 4. Het proces: de aanpak in IJsselland De ontwikkeling van ons Veiligheidshuis IJsselland gebeurt van onderop : creëren van draagvlak bij ketenpartners voor intensievere samenwerking en verbetering van de afstemming rond de oplossing van individuele casussen. Het Veiligheidshuis IJsselland is dynamisch en blijft permanent in ontwikkeling wat betreft: thema s en doelgroepen, betrokken partners en de verbetering van werkwijzen en methodieken. Het Regionaal College heeft op 3 april 2008 een structuur in het leven geroepen van Stuurgroep, projectgroep en projectleider om te onderzoeken hoe de verbetering van de regionale samenwerking op het gebied van een integrale persoon- en systeemgerichteaanpak van overlast en criminaliteit en de doorontwikkeling van de doelgroepenaanpak gestalte kan krijgen. Insteek van de aanpak is geweest: procesmatig (geen blauwdruk), betrokkenheid creëren, zicht krijgen hoe het nu in de praktijk loopt (wat gaat goed, waar zitten belemmeringen?) en aansluiting zoeken bij andere bewegingen in het veld (CJG, Stedelijk Kompas, vormgeven aanpak huiselijk geweld). Bij het onderzoek hoe het Veiligheidshuis IJsselland het beste vorm kan krijgen hebben wij ook gebruik gemaakt van de ervaringen elders in het land (werkbezoeken, ideeënuitwisseling). Reeds bestaande veiligheidshuizen hebben veel kennis en ervaring, waar wij dankbaar gebruik van gemaakt hebben. Er is de afgelopen periode een intensief proces van kontakten, presentaties, bijpraten, vragen stellen en ideeën verhelderen ontstaan. De opbrengst van 8 maanden project veiligheidhuis is daardoor een schat aan adviezen, beelden en verwachtingen met de bijbehorende emoties: verwondering, betrokkenheid, hoop en vertrouwen. Helder is geworden dat een goed functionerend veiligheidshuis eigenlijk nooit af is. Er doen zich altijd nieuwe situaties voor waarvoor een concrete oplossing gezocht moet worden en door veranderingen in de samenleving komen er steeds weer nieuwe doelgroepen bij. Het Veiligheidshuis IJsselland is daarom dynamisch en blijft permanent in ontwikkeling wat betreft: thema s en doelgroepen, betrokken partners en de verbetering van werkwijzen en methodieken. 5. Hoe verloopt de samenwerking binnen en tussen de ketens? De foto van IJsselland In IJsselland werken veel betrokken instellingen met gedreven medewerkers hard aan het oplossen van de problematiek van overlastgevend en crimineel gedrag. Rond complexe individuele (gezins)situaties is betere afstemming gewenst én noodzakelijk voor het effectief oplossen van (hardnekkige) problemen. 5

6 Bij het ontwikkelen van de foto staat natuurlijk de vraag centraal: als we het bestaande (bestuurlijke, zorg- en strafrechtketen) beter willen verbinden waarom gaat dat nu niet vanzelf? 8 Enkele belangrijke noties uit het veld daarbij zijn o.a.: onbekend maakt onbemind op instellingenniveau (vaak is er geen idee wat die andere instelling uit de andere keten te bieden heeft c.q. betekenen kan); wie gaat erover binnen een bepaalde instelling? (hoe vind je de juiste persoon?); veel instellingen zitten bij verschillende casusoverleggen aan tafel maar met verschillende werkers (de informatie komt daarom niet altijd terecht bij de juiste persoon); de schaal waarop instellingen werken is verschillend (bv. lokaal bij het jeugd en jongerenwerk en arrondissementaal voor het OM); binnen elke gemeente in IJsselland vindt op enigerlei wijze preventief casusoverleg plaats maar verschillend zijn: de doelgroep (jeugd 12+, huiselijk geweld), deelnemers, frequentie etc.; er is behoefte aan doeners en aan minder overleg;. de financiering, productverplichting, toegestane tijdsinvestering van instellingen werkt soms belemmerend (zonder geld en tijd voor uitvoerend werkers, geen persoonsgebondenaanpak!!); sommige cliënten vallen vanwege hun complexe problematiek in veel doelgroepen (besproken in verschillende overleggen zonder afstemming), sommige cliënten zijn van niemand 9 ; regie op een casus, een helder plan van aanpak, ruimte voor maatwerk en (kunnen/mogen) doorpakken ontbreken soms; er is behoefte aan doorzettingsmacht op bepaalde fronten; Ieder wil het liefst een systeemaanpak met: 1 gezin, 1 plan van aanpak. Dat realiseren (met behoud van deskundigheid) is mogelijk maar vraagt inspanning, geven, nemen en kwijtraken van invloed van alle betrokkenen. Gelukkig gaat het in veel gevallen ook heel goed, weten instellingen elkaar te vinden, wordt relevante informatie gedeeld, zijn cliënten gemotiveerd en worden goede resultaten gehaald. En toch.soms ontbreekt het aan informatie, slagkracht, afstemming etc. waardoor het uiteindelijke effect van alle inspanningen niet het meest optimale resultaat biedt bij het oplossen van de concrete problemen van overlastgevend en crimineel gedrag. Wat we daarom willen is: niet meer overleg dan noodzakelijk voor de oplossing van de problemen; informatieuitwisseling die nodig is om de problemen op te lossen gebruikmakend van het standaard protocol privacy voor veiligheidshuizen; overleggen waarin mensen zitten die voldoende steun uit hun eigen organisatie krijgen om problemen daadwerkelijk op te lossen (daadkracht in het overleg); meer standaardisatie in de lokale persoongebonden aanpak; waar de oplossing van casussen via intensivering van de samenwerking tot onvoldoende resultaat leidt, problemen naar een ander lokaal besluitvormingsniveau tillen; gedragsproblemen oplossen door straf te vervangen of te combineren met behandeling, begeleiding, ondersteuning en/of training. 8 Antwoord op die vraag is tevens de invulling van de meerwaarde van een veiligheidshuis! 9 meest in het oog springende groep: mensen met een psychiatrische stoornis én verslaafd én overlastgevend/crimineel/agressief 6

7 6. Wat is de meerwaarde van het veiligheidshuis? 6.1 De wat- en de hoe-vraag. Door de foto van IJsselland wordt zichtbaar dat verbeteringen in de peroonsgebondenaanpak van overlastgevend en crimineel gedrag wenselijk en mogelijk is. Wat kan het veiligheidshuisconcept hierin betekenen en welke meerwaarde verwachten wij? Wat Ons Veiligheidshuis IJsselland is bedoeld om de integrale persoongebondenaanpak van overlastgevend en crimineel gedrag te verbeteren door een intensievere samenwerking en afstemming van betrokken partners uit de verschillende ketens tot stand te brengen. Dat betekent: verbinden, verbeteren, ondersteunen en het bieden van een helpende hand. Het veiligheidshuis IJsselland is vooral een werkwijze c.q. knooppunt (knooppunt voor informatie, kennis, kontakten) en geen instituut in de zin van een nieuwe ketenpartner. Dat betekent ook: organiseren en doorpakken. Sommige casussen vragen om meer inzet van de partners dan een gewone samenwerking. Dat moet georganiseerd worden (opschalingsmodel) waarbij ook doorzettingsmacht noodzakelijk is. De eindverantwoordelijkheid van de casus blijft te allen tijden lokaal. Maar ook: Klein beginnen en later verbreden. Het verbeteren van de persoonsgebonden aanpak rond de thema s/doelgroepen: (jeugd)overlast, jeugdcriminaliteit, veelplegers, geweld in afhankelijkheidsrelaties (huiselijk geweld, kindermishandeling, loverboys) en nazorg wordt als eerste opgepakt. Uitbreiding van doelgroepen en een gebiedsgebonden aanpak van problemen krijgen binnen de doorontwikkeling van het veiligheidshuisconcept een plek. A M K Maatsch. dienstver lening (incl. opvoedin gsonders teuning) Overlast jeugd / jeugdcri minalitei t en Overlast Huiselijk Geweld (incl. kindermishande ling) Veelplegers nzorg S H G Veiligheidshuis C J G 7

8 Het volgende schema geeft de positionering van ons veiligheidshuisconcept als intermediair schakelpunt voor de bestaande ketens en overleggen voor doelgroepen weer 10. Eigenlijk zou het schema driedimensionaal gepresenteerd moeten worden: ons regionaal Veiligheidshuis IJsselland verbindt ketens en overleggen met elkaar maar maakt er zelf geen deel van uit (geen eigenstandige keten). Visueel gezien hangt de oranje rechthoek midden in enkele centimeters boven het papier. 10 Een vergrote versie van het schema zit achter dit visiedocument. 8

9 In het aanbrengen van verbindingen 11 die er nu nog niet zijn (maar wel gewenst zijn) én in het versterken van bestaande verbindingen, ligt de meerwaarde van ons veiligheidshuis, concreet te vertalen in: De meerwaarde van ons veiligheidshuisconcept is een bijdrage te leveren aan een veiliger samenleving door (de hoe-vraag): * de doelgroepenaanpak van de thema s (jeugd)overlast, jeugdcriminaliteit, geweld in afhankelijkheidsrelaties (huiselijk geweld, kindermishandeling, loverboys), veelplegers en nazorg 12 wordt ontdaan van de schotten door verbindingen te leggen en overlappingen te voorkomen (veiligheidshuis is de satehpen); * lokale en regionale netwerken van zorg/hulpverlening, bestuur en strafrecht (meer) met elkaar verbinden zodat de persoonsgebonden aanpak van overlastgevend en crimineel gedrag effectiever wordt (veiligheidhuis is het contactpunt voor kennen en gekend worden). * de persoonsgebonden aanpak optimaliseren door het soepel(er) laten verlopen van informatiestromen (veiligheidshuis het informatieschakelpunt); * genereren van slagkracht ( bijzonder maatwerk ) bij het oplossen van schijnbaar onoplosbare casussen (veiligheidshuis werkt baanbrekend); Waar nodig het versterken van de daadkracht van het lokale overleg. * signaleren waar het niet goed gaat bij de aanpak van casussen en deelnemers op gemaakte afspraken en verantwoordelijkheden aanspreken (veiligheidshuis is een luis in de pels ); * ondersteunen bij het professionaliseren van casusoverleg en methodieken (de ondersteuningsfunctie van het veiligheidshuis); * structurele knelpunten in de persoonsgebonden aanpak signaleren en aandragen bij de geëigende beleidsbepalende overleggen 13 (veiligheidshuis is een aanjager van beleidsontwikkeling). Faciliteren, maatwerk leveren, verbindingen leggen en doorzettingsmacht creëren op uitvoerend, tactisch én strategisch niveau om de persoonsgebondenaanpak van overlastgevend en crimineel gedrag te verbeteren is de wijze waarop we in IJsselland invulling geven aan het veiligheidshuisconcept. Zoals gezegd kent het kabinet de veiligheidshuizen een belangrijke rol toe bij het terugdringen van recidive (-10%). Landelijk wordt onderzocht op welke wijze de gevoelde meerwaarde van veiligheidshuizen meetbaar gemaakt kan worden. Vooruitlopend daarop willen wij in de loop van 2009/begin 2010 een aantal concrete doelen benoemen die bovenstaande meerwaarde van het veiligheidshuis meetbaar maken. Doel voor 2009 is: er is een methodiek ontwikkeld voor goed casusoverleg. 11 De hoe vraag: het intekenen van de pijlen in het schema 12 Uit te breiden met meer doelgroepen en/of gebiedsgebonden aanpak. 13 Te denken valt aan Regionaal College, AJB, Rejo, (lokale) driehoek, PFO Publieke Gezondheid. 9

10 Uit ervaring 14 blijkt dat in casusoverleg, waarbij (alleen) de werkers aan tafel zitten die daadwerkelijk met de klant/klantsysteem contact hebben/iets kunnen betekenen, de meest concrete resultaten behaald worden ( = regie op klantniveau). Kernpunten/succesfactoren daarbij zijn: gedreven voorzitters van het casusoverleg, concrete plannen van aanpak, saamhorigheidsgevoel (samen de tanden in de casus zetten), vertrouwen tussen de deelnemers (om informatie te delen) en de bereidheid elkaar aan te spreken op nakomen afspraken zonder dat dit in een sfeer komt van afrekenen of de samenwerking lijdt eronder. Het veelplegeroverleg in IJsselland is een sprekend voorbeeld hoe de succesfactoren in de praktijk werken. Er zijn goede resultaten op dit punt in de afgelopen jaren geboekt. En grotere standaardisatie van werkprocessen van de verschillende lokale (casus en signalerings 15 ) overleggen, gebruikmakend van de genoemde succesfactoren is op termijn binnen IJsselland wenselijk. Op dit gebied worden als resultaat van de ontwikkelingen Centra Jeugd en Gezin en de invoering van VIS 2 (Vangnet Informatie Systeem) bij de jeugdoverleggen grote vorderingen geboekt. 6.2 Doorpakken, doorzettingsmacht, verantwoordelijkheid niet overnemen Niet elke casus kan via de gebaande paden van goed casusoverleg opgelost worden. De problematiek is te complex, de klant is niet in staat (bv door gebrek aan eigen kracht of wil) verandering in zijn/haar situatie te brengen, organisaties lopen aan tegen de grenzen van hun eigen inzet (bv. reorganisaties, wisseling personeel, ziekte van medewerkers) of de inzet van andere partners (bv. wachtlijsten klinieken, financieringstromen, andere prioriteitstelling) dat het nodig is om extra daadkracht te organiseren. Niet omdat de uitvoerende medewerkers in het casusoverleg gefaald hebben, maar omdat de mogelijkheden uitgeput lijken en er een situatie ontstaat waarbij de voortgang stagneert. In het Veiligheidshuisconcept gaan we uit van een opschalingsmodel waarbij deze casussen besproken worden in een (ad hoc) lokaal overleg op tactisch niveau: het Tactisch Veiligheidshuis Overleg (lokale driehoek plus ). 16 Deelnemende partijen zijn de driehoekspartners: gemeente, openbaar ministerie, politie, aangevuld met 1 of 2 ketenpartners (afhankelijk van de problematiek), bv. de geestelijke gezondheidszorg of jeugdzorg 17. Hoewel lijkt of er een extra coördinatielaag wordt ingesteld zal dat in de praktijk niet het geval zijn: In (bij voorkeur) één bijeenkomst wordt in een concrete casus een doorbraak gecreëerd door middel van heldere besluitvorming waaraan partijen zich conformeren. De casus kan daardoor met het besluit weer terug naar het lokaal casusoverleg (van waaruit het opgeschaald is) voor verdere afdoening. Van belang is dat er een goed model ontwikkeld wordt om te voorkomen dat zaken te snel opgeschaald worden. De rol van het veiligheidshuis zal zijn het brengen van zaken naar dit tactisch overleg en het faciliteren van dit overleg (informatieverzameling, onderzoek creatieve oplossingen, verslaglegging). Taakstelling voor 2009: ontwikkelen van een opschalingsmodel voor lokale besluitvorming voor schijnbaar onlosbare casussen. 14 Diverse publicaties tonen de kracht aan van casusoverleg waarbij alleen de werkers van verschillende instanties aan tafel zitten die daadwerkelijk contact met de klient/klientsysteem hebben. 15 Signaleringsoverleggen zijn overleggen rond doelgroepen (bv. jeugd jaar, buurtnetwerken) waar instellingen zaken inbrengen die multiproblem zijn. Omdat niet altijd de mensen aan tafel zitten die de casus persoonlijk kennen zijn dit vooral afstemmingsoverleggen. Mensen nemen gemaakte opmerkingen van anderen mee naar hun eigen organisatie en koppelen dit terug. 16 Vooralsnog een werktitel waarbij in de benaming duidelijk wordt dat er een verbinding is met het veiligheidshuis (persoonsgebondenaanpak). 17 Bv. op het gebied van geweld in afhankelijkheidsrelaties. 10

11 8. Hoe ziet ons Veiligheidshuis eruit? Het Veiligheidshuis IJsselland beschikt over 2 locaties met een overlegruimte (één in Zwolle en één in Deventer) waar ketenpartners elkaar kunnen ontmoeten en (casus) overleg kan plaatsvinden. Rond de vergaderlocaties wordt een klein aantal (flex)werkplekken gecreëerd. De locaties zijn bij voorkeur gekoppeld aan de huisvesting van een netwerkpartner uit de justitie, zorg of bestuurlijke keten. In de overige gemeenten vindt op een nader te bepalen plaats ( ankerpunten ) en frequentie overleg plaats met (de voorzitters) van casusoverleggen. De startformatie van ons Veiligheidshuis IJsselland bestaat uit 3 fte s Veiligheidsmakelaar 18. Het Veiligheidshuis IJsselland is een structurele voorziening. De financiering zal structureel geregeld worden. Vooralsnog zal gewerkt worden met de bestaande ICT-systemen van partners (VIS 2, MIB, Viadesk, JCO-support etc.) en wordt, gelet op landelijke besluitvorming ed. geen keuze gemaakt voor een specifiek informatiesysteem voor het Veiligheidshuis IJsselland. Het Veiligheidshuis IJsselland is een knooppunt voor informatie, kennis en kontakten op het gebied van de persoonsgebondenaanpak van veiligheidsproblemen. Het is vooral een huis van: elkaar weten te vinden en informatie halen en brengen. Een bijenkorf waar partners in- en uitvliegen. Op verschillende manieren kan de knooppuntgedachte inhoud krijgen. Er zijn meerdere vormen veiligheidshuis denkbaar die hieraan een goede invulling aan geven. Duidelijk is wel dat één of meer functionarissen moeten zijn die het concept veiligheidhuis aanjagen. Zonder (een beperkte) formatie zal ons Veiligheidshuis IJsselland niet van de grond kunnen komen. 1. Het virtueel veiligheidshuis IJsselland Het Veiligheidshuis IJsselland bestaat in een niet-fysieke vorm. Er is één medewerker 19, die het proces van afstemming aanjaagt en in dienst is bij één van de ketenregisseurs (gemeente of OM) en daar een werkplek heeft; 2. Het fysiek veiligheidshuis IJsselland met één of meer locaties. Het Veiligheidshuis IJsselland heeft 1 of 2 vestigingsplekken (bijenkorven) met daarin een centrale vergaderruimte, waar (ad hoc) afstemming en/of casusoverleg plaatsvindt en beperkte ruimte voor werkplekken. Gelet op de omvang van de problematiek en de vestigingsplaats van (regionale) instellingen ligt het voor de hand uit te gaan van locaties in Zwolle en/of Deventer. De formatie bestaat uit Veiligheidsmakelaars 20 die de afstemming tussen lokaal bestuur, zorg en justitie ondersteunen (helpende hand én doorzettingsmacht/opschalingsmodel). Bij de invulling van de 18 In het inrichtingsplan veiligheidshuis IJsselland zullen de taken, bevoegdheden en werkzaamheden van de Veiligheidsmakelaars beschreven worden. 19 Uiteindelijk zal er iemand moeten die signaleert c.q. verbindingen legt. 11

12 functies zal vooral de nadruk liggen op het schaap met vijf poten. Het stimuleren van de netwerkvorming binnen de veiligheidshuisgedachte is mensenwerk, waarbij de competentie om te kunnen schakelen tussen de verschillende niveaus (operationeel, tactisch en strategisch) een heel belangrijke rol speelt. Daarnaast wordt niet alleen verwacht dat zij verbindingen leggen maar ook een waakhondfunctie kunnen vervullen. De locaties in Zwolle en Deventer zijn bij voorkeur dicht bij een netwerkpartner uit de justitie, zorg of de bestuurlijke keten gesitueerd. Het is geen burgerhuis waar vrij in en uit gelopen kan worden, maar een plek waar instellingen elkaar ontmoeten. Naast de locaties in de gemeenten Zwolle en Deventer is er in de overige gemeenten een virtueel veiligheidshuis in de vorm van ankerpunten. Op een nader te bepalen plaats en frequentie vindt in deze gemeenten overleg plaats van de Veiligheidsmakelaars veiligheidshuis met (de voorzitters van) lokale casusoverleggen over concrete situaties waarin ketens elkaar overlappen (casussen die in meerdere overleggen aan de orde komen en waarin afstemming gewenst is) en casussen die (dreigen) vast te lopen. Veel veiligheidshuizen in Nederland hebben naast de vergaderruimte en werkplekken voor de vaste medewerkers, ook gelegenheid voor flex -werkplekken. Instellingen die vaak in het veiligheidshuis komen voor overleg hebben behoefte om daar hun eigen systemen te kunnen raadplegen of bilateraal overleg te houden. Deze flexwerkplekken worden meestal bekostigd door de instellingen die daarvoor kiezen en gebruik van maken. 3 Varianten in een schema Veiligheidshuis IJsselland Virtueel vergaderruimte Fte s 1 fte ingezet vanuit één van de ketenpartners als aanjager van het proces. Fysiek 1 locatie 1 3 fte s Veiligheidsmakelaar Fysiek 2 locaties 2 3 fte s Veiligheidsmakelaar 20 De meeste veiligheidshuizen in Nederland werken met één of meer Veiligheidsmakelaars die het proces van casusoverleg/informatieuitwisseling ondersteunen. 12

13 Keuze: de voorkeur gaat uit naar de variant van een fysiek regionaal Veiligheidshuis IJsselland met 2 vergaderlocaties in Zwolle en Deventer en ankerpunten in de overige gemeenten. Toelichting: 1. Een fysiek veiligheidshuis heeft de voorkeur omdat daardoor gemakkelijker inhoud gegeven kan worden aan het principe kennen en gekend worden / elkaar ontmoeten. Er is ruimte voor de bijenkorf. 2. Varianten met meerdere vaste locaties dan 2 vallen af omdat locaties die niet (permanent) bemand worden geen meerwaarde hebben. 3. De variant met 2 locaties (concreet: Zwolle en Deventer) heeft de voorkeur: daardoor wordt het beste ingehaakt op de bestaande situatie: Het casusoverleg Veelplegers en het Justitieel CasusOverleg (jeugd) vinden voor de hele regio vindt plaats in Deventer en Zwolle. er is een natuurlijke beweging van beide grote steden om op veiligheidsthema s een informele centrumrol te vervullen voor de omliggende gemeenten. Die beweging wordt versterkt; de omvang van de problematiek is regiobreed gezien het grootst in de steden Zwolle en Deventer; daarnaast is het kabinetsbeleid om veiligheidshuizen te centeren in G31 steden, wat zowel Zwolle als Deventer zijn. het is wenselijk dat de locatie in Deventer nauw aansluit bij de concentratie van de bestuurlijke en zorgketen in Deventer (Regizorg). Financiën Het veiligheidshuis IJsselland moet een structurele voorziening worden met een goede financiële basis (randvoorwaarde). Er van uitgaande dat de inzet van ketenpartners (casusoverleguren) ten laste komt van de eigen instellingen, bestaan de meerkosten van het door ons gewenste Veiligheidshuis IJsselland uit personeelskosten (3,0 fte), huisvestings- en bedrijfsvoeringskosten. Over de wijze waarop het ministerie van Justitie wil bijdragen aan veiligheidshuizen en welke cofinanciering van de regio verlangd wordt, bestaat onduidelijkheid. Het inrichtinsplan veiligheidshuis IJsselland is voorzien van een begroting voor incidentele financiering In 2010 zal voor de jaren 2011 e.v de basis gelegd worden voor een structurele financiering. ICT/ goede informatievoorziening Ons Veiligheidshuis IJsselland is een belangrijk knooppunt voor informatie, kennis en kontakten op het gebied van de persoonsgebonden aanpak van veiligheidsproblemen. 13

14 Een goede persoonsgebonden aanpak staat en valt met beschikbaarheid van relevante, juiste en tijdige informatie. Er zijn verschillende informatiesystemen voor handen: VIS 2 voor preventie jeugdoverleg in alle gemeenten (en op termijn huiselijk geweld); JCO support (ondersteunend aan het Justitieel casusoverleg jeugd); MIB (doelgroepensysteem politie) Viadesk (veelplegers) Systemen gebruikt door andere partners (bv. reclassering) Landelijk is de ICT-wereld rondom het doelgroepenoverleg enorm in beweging. Het ICT-vraagstuk is een (landelijke) ontwikkeling op zich. Er is momenteel veel gaande op dit terrein (denk alleen al aan de invoering van het electronisch kinddossier), de mogelijke investeringen zijn hoog en de kansen op foute keuzes zijn reëel. Het is daarom niet verstandig over één nacht ijs te gaan. Als uitgangspunt wordt daarom gehanteerd: nu geen definitieve (koppelings)keuzes maken in IJsselland c.q. nieuwe systemen ontwikkelen. In 2010 zal dit onderwerp verder in besluitvorming worden genomen. Met creatieve koppelingen/bypasses en de brugfunctie van instellingen (Raad voor de Kinderbescherming heeft zowel op toegang tot VIS2 als JCO support) moet de komende tijd invulling gegeven worden aan het versterken van de informatie-uitwisseling. Lacunes in informatiestromen zullen op termijn zichtbaar worden en in aansluiting op landelijke ontwikkelingen worden opgelost. 14