Proeftuin regio Eindhoven

Transcriptie

1 Proeftuin regio Eindhoven Financiële arrangementen voor een aantrekkelijk stedelijk voorzieningenniveau Simulatiesessie, 9 december 2016

2 Aanleiding voor BZK om proeftuinen te starten Maak verschil - Studiegroep Openbaar Bestuur Hoe richt je openbaar bestuur zo in dat het optimaal bijdraagt aan economische groei? Aanbevelingen: o.a. modernisering financiële verhoudingen Aanleiding voor regio om proeftuin te willen zijn Brief Captains of Industry, december 2015 Voorzieningenaanbod verschraalt, past niet bij internationale concurrentiepositie Eindhoven ontvangt als centrumstad van Brainport structureel te weinig Korte termijn: incidentele Rijksbijdrage 9,5 mln. in de Miljoenennota 2017 Lange termijn: verkenning herziening financiële verhoudingen; pitch voor proeftuin 2

3 Proeftuin regio Eindhoven Centrale vraag Welke financiële arrangementen bieden sterke economische regio s, zoals Brainport, meer investeringscapaciteit om gericht het vestigingsklimaat te versterken? Parallel: literatuuronderzoek Klopt de aanname dat meer financiële armslag voor sterke regio s, op termijn meer welvaartsgroei voor heel Nederland oplevert? Aanpak - Fase 1: ronde tafel denktank, shortlist kansrijke financiële arrangementen - Fase 2: simulatiesessie, geselecteerde arrangementen testen met stakeholders - Fase 3: reflecteren/verdiepen op uitkomsten simulatie en literatuuronderzoek - Fase 4: opstellen eindrapportage 3

4 Fase 1, ronde tafel denktank Opbrengst: 54 financiële instrumenten (impact/haalbaarheid), 3 favoriete arrangementen Uitgangspunten Heffen, beslissen, investeren en verantwoorden op zelfde (lokaal) niveau Regio s profiteren van eigen inspanningen (incentives/prikkelwerking) Minder sterke economische regio s wel sociaal verevenen Redelijk gedeeld beeld over Uitbreiding lokaal belastinggebied (bij minder rijksbelastingen) Financiële middelen als impuls voor samenwerking Minder eensluidend over Deel gemeentefonds direct of indirect (via gemeenten) naar regio (hoe?) Opbrengst is vertaald in 5 financiële instrumenten op een as met uitersten 4

5 Teams & spelers

6 Teams & spelers Centrumgemeente (Tom van der Lelij) Staf Depla, wethouder van Werk, Economie, Eindhoven Piet Wijman, wethouder Financiën Veldhoven Ceciel Noordman, gemeentesecretaris Best Randgemeente (Jan Sanders) Jan Brenninkmeijer, burgemeester Waalre Rien Schalkx, gemeentesecretaris Son en Breugel Caroline van Brakel, wethouder Sociaal Domein Nuenen Krimpregio (Ingrid Smabers) Loes Meeuwisse, wethouder Financiën, Cultuur, Verkeer Goes Martin de Beer, wethouder o.a. Economie, Arbeidsmarkt Heerlen Ton Jacobs, Hoofd expertisecentrum Gemeentefinanciën, VNG

7 Teams & spelers Bedrijven & Kennisinstellingen (Ardjan Noorland) Ruud van der Donk, directeur Financiële Zaken, TU/e Petra van Lange, Lid College van Bestuur Summa College Joep Brouwers, adj. directeur Brainport Development Rijk / Provincie (Sebastiaan van der Hijden) Peter Stein, plv. sectiehoofd Inspectie Rijksfinanciën, ministerie van Financiën Annelies Kroeskamp, afd. hoofd Bekostiging Binnenlands Bestuur, BZK Ronald Frederiksz, Projectleider financiën at Interprovinciaal Overleg

8 Wat gaan we vandaag doen? Vandaag testen we financiële instrumenten uit de expertsessie op wenselijkheid en haalbaarheid op basis van uw input tijdens de simulatie. Vanaf uur Inloop uur Introductie uur Ronde 1: Premier voor 1 dag uur Ronde 2: Teamopdracht uur Koffiepauze uur Ronde 3: Pitch & plenaire discussie uur Vervolg proeftuin Vanaf uur Lunch in The Lounge

9 Wat zien we? Economische groei minder vanzelfsprekend Economische opgaven meer op regionaal niveau meer regionale coalities De economie ontwikkelt zich steeds sneller en grilliger wendbaarder bestuur 9

10 Een keuze maken tussen: Verplicht Landelijk Objectief, kosten Georiënteerd OZB niet- Woningen Vast % VPB naar de regio s Financiële bonus op regionaal-economische samenwerking Verevenen eigen inkomsten verminderen Versterken economische functie in verdeelmaatstaven Verhogen eigen inkomsten/ OZB Financiële bonus op economische prestaties of groei Vrijwillig Tussen regio s niet daarbinnen Toekomst- en Opgavegericht OZB woningen en niet woningen Extra middelen bij groei BBP/VPB boven basispad

11 FINANCIËLE BONUS OP REGIONAAL-ECONOMISCH SAMENWERKEN Extra financiële bijdrage voor gemeenten die vrijwillig samenwerken, waarbij deel GF landt op regionaal niveau o.b.v. maatstaven m.b.t. regionale samenwerking en economische groei. Variant A: verplichte samenwerking Variant B: vrijwillige samenwerking Waarom? - Economische clusters vormen zich op regionaal niveau. - Vraagstukken en beleid (bereikbaarheid, vestigingsklimaat, etc.) zijn gemeentegrens overstijgend. - Voordelen van samenwerking: o.a. minder versnippering en krachtig bestuur. Dilemma s: Governance (slagvaardig?), verdeling middelen tussen gemeenten, financiering instrument

12 VEREVENEN EIGEN INKOMSTEN VERMINDEREN De bestaande vereveningspercentages OZB 70% (voor niet-woningen) of 80% (voor woningen) worden aanzienlijk verlaagd. Variant A: minder verevenen Variant B: binnen de regio verevenen Waarom? - Stimulans voor beleidsinitiatieven die leiden tot een hogere waardering van onroerende zaken. - Minder verevenen werkt als een vliegwiel voor economisch sterke gebieden. - Beslissen en betalen komt (meer) in één hand te liggen Dilemma s: groeiende ongelijkheid sterke - minder sterke regio s, financiering instrument

13 VERSTERKEN ECONOMISCHE FUNCTIE IN VERDEELMAATSTAVEN Verdelen van het Gemeentefonds o.b.v. maatstaven die regionaal economische groei stimuleren en prikkelen tot samenwerking. Variant A: objectief, kosten georiënteerd Variant B: toekomst- en opgavegericht Waarom? - Meer armslag voor sterke economische regio s als pijlers van de economie. - De economische groei voor heel Nederland zal toenemen: koek groter (= veronderstelling). - Hoe? Via uitkeringsfactor of via vermindering bedrag per eenheid. Dilemma s: groeiende ongelijkheid sterke - minder sterke regio s, financiering instrument, welke indicatoren?

14 VERHOGEN EIGEN INKOMSTEN/OZB Gemeenten worden gestimuleerd om de OZB te verhogen. Deze hogere extra belastinginkomsten worden gelabeld en stakeholders worden betrokken bij besteding. Variant A: verhoging OZB niet-woningen Variant B: verhoging OZB woningen en nietwoningen Waarom? - Beslissen en betalen komt meer in één hand te liggen. - Regio profiteert zelf van meeropbrengsten door gerichte investeringen in vestigingsklimaat. - Stimulans voor regionale afspraken tussen gemeenten over OZB-heffing. Dilemma s: groeiende ongelijkheid sterke - minder sterke regio s, financiering instrument, belastingdruk?

15 FINANCIËLE BONUS OP ECONOMISCHE PRESTATIES OF GROEI Een vast percentage van de VPB uitkeren aan sterke economische regio s. Of deze regio s o.b.v. het behalen van prestatieafspraken (groei VPB/BTW/regionaal product) extra middelen geven. Variant A: vast % VPB naar de regio s Variant B: extra middelen bij groei BBP/VPB boven basispad Waarom? - Belonen van goede lokale investeringsbeslissingen en het realiseren van economische groei. - Groeikatalysator : lokale overheden (her)investeren opbrengt opnieuw in vestigingsklimaat (en groei). - Lokale overheden bepalen zelf wat er regionaal nodig is voor hun vestigingsklimaat. Dilemma s: noodzaak sterke governance, financiering instrument, risico s tegenvallende conjunctuur

16 Ronde 1: Premier voor een ochtend U bent benoemd tot Premier van Nederland. U heeft net van de experts de financiële instrumenten aangereikt gekregen. Welke kiest u als Premier voor Nederland? Aan de hand van de volgende vragen: Voor welke instrumenten kiest u als Premier? Voor welke variant kiest u als Premier? Gebruik uw persoonlijke Premier tokens om uw keuze aan te geven Iedere deelnemers krijgt 5 tokens U plakt minimaal 2 tokens 4 korte pitches over gemaakte keuzes: Welke lijsttrekkers mogen we uitnodigen voor elevator pitch van 2 minuten?

17 Stemmen!

18 Ronde 2: Teamopdracht Reflecteer voor je eigen team op de 5 financiële instrumenten aan de hand van de volgende vragen Kies minimaal 2 instrumenten en de favoriete variant voor uw organisatie Welke voor- en nadelen en weerstanden voorziet uw organisatie? Welke eventuele aanpassingen vergroten het draagvlak binnen uw organisatie? 1. Discussieer daarover in uw team 2. Bereid een korte pitch voor van uw favoriete arrangement (= combinatie van instrumenten)

19 Pauze

20 Ronde 3: Pitch & plenaire discussie Pitch per team uw favoriete arrangement Daarna: bekijk en bespreek het totale beeld dat nu is ontstaan 1. Waar zitten de grootste verschillen? 2. Welke keuzes wilt u bij nader inzien aanpassen? 3. Welke keuzes zijn moeilijk aan te passen? 4. Wat zou gedaan kunnen worden om nader tot elkaar te komen? 5. Wat kan uw team doen met bijvoorbeeld randvoorwaarden om dit te realiseren? Discussieer met de totale groep wat het meest wenselijke arrangement zou kunnen worden.

21 Vervolgstappen proeftuin Resumerend Hoe gaat deze proeftuin verder? Opbrengst van de simulatiesessie verwerken - Fase 3: reflecteren/verdiepen op uitkomsten simulatie en literatuuronderzoek - Fase 4: opstellen eindrapportage