Studentenmonitor Hoger Onderwijs 2007

Transcriptie

1 Studentenmonitor Hoger Onderwijs 2007 Juni 2009 ResearchNed Nijmegen Anja van den Broek Froukje Wartenbergh Lette Hogeling Danny Brukx Jules Warps Bas Kurver Marjolein Muskens

2

3 Inhoud Voorwoord 7 1 Inleiding en verantwoording Achtergrond Inhoud van de Studentenmonitor Steekproefontwerp Dataverzameling, respons en weging Afgestudeerden in de steekproef Opbouw van het rapport 20 2 Kernindicatoren Karakteristieken van studenten Studievoortgang, motivatie en inzet Kwaliteit en studeerbaarheid Budget en studiefinanciering Tijdbesteding Studiekeuze en aansluiting Internationalisering Toekomstperspectief Studenttypen Samenvatting 68 3 Studiekeuze en voorlichting Inleiding Gebruik van voorlichting Aantal geraadpleegde bronnen en de juiste studiekeuze Motieven voor studiekeuze Keuzemotieven en de juiste studiekeuze Keuzeprofiel van studenten die de juiste keuze maakten Samenvatting 87 Studentenmonitor

4 4 Studievoortgang en tijdbesteding Inleiding Ontwikkeling van studievoortgang Studievoortgang verklaard De waarde van een studiepunt Tijdbesteding Profiel van de lenende student Samenvatting Herkomst, afkomst en studiesucces Inleiding Begripsdefinitie en werkwijze Ouderlijk opleidingsniveau, beroepsstatus en afkomst Afkomst, herkomst en studiesucces Samenvatting Uitzonderlijk gemotiveerd Inleiding Hoger onderwijs, hbo en wo Motivatie verklaard Samenvatting De hoogte van de ouderlijke bijdrage Inleiding Toelichting relatieve ouderbijdrage Hoeveel ouderbijdrage ontvangen studenten? Profiel van studenten in relatie tot de veronderstelde ouderbijdrage Samenvatting Nederlandse studenten in Europees perspectief Inleiding Profiel van de Europese student Budget van de Europese student en toegankelijkheid van het Europees hoger onderwijs Europese studenten en internationale mobiliteit Samenvatting Studentenmonitor 2007

5 9 Studieuitval in het hoger onderwijs Profiel van de studiestaker Redenen van studiestaken Voorkomen van studieuitval Huidige en toekomstige situatie Samenvatting 214 Afkortingen 219 Schaalconstructies 221 Overzicht tabellen en figuren 227 Studentenmonitor

6

7 Voorwoord Voor u ligt de achtste editie van de Studentenmonitor. Deze reeks is in 2001 begonnen met de bedoeling om ordening te brengen in de enquêtes die studenten voor beleidsdoeleinden worden afgenomen. Door een standaardvragenlijst voor te leggen aan een representatieve selectie van studenten kunnen alle aspecten van de student en het studentenleven aan bod komen. Op basis van de verzamelde gegevens uit 2007 is een uitgebreid rapport geschreven. Hierin vinden we een analyse van de sociaal-economische positie en het studiegedrag op kernindicatoren, maar ook aandacht voor onderwerpen als studiekeuze en voorlichting, studievoortgang en tijdbesteding, de relatie tussen herkomst, afkomst en studiesucces, het percentage uitzonderlijk gemotiveerde studenten en de hoogte van de ouderlijke bijdrage. Interessant is ook het hoofdstuk waarin de positie van de Nederlandse studenten is vergeleken met studenten in een aantal andere Europese landen. Ook de eerder gemaakte analyse over studieuitval in het hoger onderwijs maakt deel uit van deze Studentenmonitor. De Studentenmonitor is in de loop der jaren uitgegroeid tot een factor van belang voor beleidsontwikkeling. Via het project Eurostudent is er zelfs internationale aandacht voor. Ook dit jaar signaleert de Studentenmonitor weer een aantal opvallende ontwikkelingen. Zo is de studievoortgang ten opzichte van het voorgaande jaar over het geheel genomen iets gedaald, maar mannelijke studenten lijken zowel in het hbo als in het wo hun achterstand op dit punt enigszins in te lopen. In het hbo wordt nog steeds meer tijd besteed aan de studie dan in het wo, maar het wo loopt in. Dit is een positieve ontwikkeling. Wel is er sprake van verschillen in studie-inspanning die studenten moeten leveren voor het behalen van een studiepunt. Ruim 18 procent van de Nederlandse studenten is uitzonderlijk gemotiveerd. Die motivatie wordt sterk bepaald door een positieve waardering voor de studeerbaarheid van de opleiding en de toegankelijkheid van de docenten. Dat lijkt zeker zo belangrijk als de individuele eigenschappen van de student. Het aantal werkende studenten groeit. Vergeleken met studenten uit andere Europese landen hebben Nederlandse studenten veel vaker een betaalde (bij)baan van meer dan 5 uur per week. Een te lage ouderlijke bijdrage kan hiervoor geen verklaring zijn omdat het merendeel van de studenten een hogere ouderbijdrage krijgt dan verondersteld. Studentenmonitor

8 Uit de Europese analyse blijkt dat het inkomen van studenten vooral wordt bepaald door inkomsten van ouders en inkomsten uit een (bij)baan van de student zelf, en in veel mindere mate door een bijdrage van de overheid. Voor Nederlandse studenten ligt deze verhouding iets anders. Zij zijn voor hun inkomsten in ongeveer gelijke mate afhankelijk van de drie bronnen: ouders, overheid en eigen inkomsten uit werk. Het hoofdstuk over studieuitval is een echte aanrader. Dit geeft een waardevolle inkijk in de redenen van studieuitval en het toekomstperspectief van studiestakers. Ik vind het positief dat 60 procent toch overweegt om een andere studie in het hoger onderwijs op te pakken. Het wordt al met al steeds duidelijker hoe belangrijk het is om meteen de juiste studiekeuze te maken. Dat zal steeds beter kunnen dankzij de website Studiekeuze123.nl en andere initiatieven die momenteel in het onderwijsveld worden ontplooid, zoals bijvoorbeeld intakegesprekken. Dit is slechts een greep uit de Studentenmonitor. Vanuit verschillende invalshoeken zijn er nog veel meer wetenswaardigheden verzameld in deze publicatie, die unieke informatie bevat over de sociaal-economische achtergronden van studenten. Om de toegankelijkheid van het rapport te vergroten is het ook te vinden op evenals eerdere Studentenmonitoren, (interactieve) tabellen en trendbestanden. Tot slot bedank ik iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan deze Studentenmonitor: de medewerkers van ResearchNed onder leiding van Anja van den Broek, de IB-Groep, en uiteraard de studenten die de enquêtes invulden. De begeleiding vanuit het ministerie is verzorgd door Jon Tienstra. Ik wens alle lezers van deze Studentenmonitor veel wijsheid toe. Dr. Ronald H. A. Plasterk Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 8 Studentenmonitor 2007

9 1 Inleiding en verantwoording 1.1 Achtergrond Het ministerie van OCW, Directie Hoger Onderwijs & Studiefinanciering (HO&S), publiceren voor de achtste keer de Studentenmonitor Hoger Onderwijs. Deze publicatie bevat de resultaten van de Studentenmonitor 2007 en heeft betrekking op het studiejaar Het onderzoek is uitgevoerd door het onderzoeksinstituut ResearchNed uit Nijmegen. De monitor is gestart in 2000 en bevat een schat aan informatie over studeren in Nederland 1. De Studentenmonitor is te omschrijven als het periodiek en systematisch volgen van ontwikkelingen op het gebied van de sociaal-economische dimensie van studeren in het hoger onderwijs met behulp van kengetallen en bevraging van doelgroepen. De monitor fungeert als ondersteuning van beleid en als informatiebron voor derden. Een dergelijk monitorsysteem heeft vooral een signaleringsfunctie bij de ontwikkeling van beleid en genereert informatie op de momenten dat dit volgens de beleidscyclus nodig is. Door periodiek dezelfde soort gegevens te verzamelen neemt de informatiewaarde toe. Toch is, met verschuivingen van accenten in het beleid, ook de informatiebehoefte over studenten in de loop der jaren op onderdelen gewijzigd. Daarom wordt bij de uitvoering van de Studentenmonitor, naast standaardisatie van inhoud en procedures, ook flexibiliteit, beleidsinzicht en beleidsrelevantie in acht genomen. In dit hoofdstuk gaan we achtereenvolgens in op de inhoud van de Studentenmonitor 2007, het steekproefontwerp, de dataverzameling en respons, en geven we een typering van de steekproef. 1 Hofman, A. et al. (2001). Studentenmonitor Zoetermeer: Ministerie van OC&W. BGO 75. Hofman, A. et al. (2002). Studentenmonitor 2001: studenten in het hoger onderwijs. Zoetermeer: Ministerie van OC&W. BGO 87. Jong, U. de (2002). Studentenmonitor 2001: aanvullende analyses over motivatie en sociaal milieu. Zoetermeer: Ministerie van OC&W. BGO 88. Jong, U. de (2002). Studentenmonitor 2001: trends in de jaren Zoetermeer: Ministerie van OC&W. BGO 89. Hofman, A. et al. (2002). Studentenmonitor 2001: kernrapport. Zoetermeer: Ministerie van OC&W. BGO 90. Hofman, A. et al. (2003). Studentenmonitor 2002: studenten in het hoger onderwijs. Zoetermeer: Ministerie van OC&W. BGO 94. Graaf, D. de et al. (2002). Nadere analyses studentenmonitor 2002: studeren met een handicap en studieverloop in het algemeen. Den Haag: Ministerie van OCW. BGO 101. Broek, A. van den et al. (2004). Studentenmonitor 2003: studeren in het hoger onderwijs. Den Haag: Ministerie van OCW. BGO 108. Broek, A. van den, Sijbers, R., Wiel, E. van de, Welling, N. & Uerz, D. (2005). Net dat beetje extra. Studentenmonitor Studeren in Nederland: kernindicatoren, determinanten van studievoortgang en de gedreven student. Den Haag: SDU. BGO 118. Broek, A. van den, Wiel, E. van de, Pronk, T. & Sijbers, R., (2006). Studentenmonitor Studeren in Nederland. Kernindicatoren, studievoortgang, studieuitval en internationale mobiliteit. Den Haag: SDU. Beleidsgerichte Studies Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek 126. Broek, A. van den, Wartenbergh, F. Wermink, I., Sijbers, R., Thomassen, M., Klingeren, M. van & Hogeling, L. (2007). Studentenmonitor Studeren in Nederland: kernindicatoren, motieven bij masterkeuze, studievoortgang, studenttypen en de bijzonder gemotiveerde student. Den Haag: SDU. Beleidsgerichte Studies Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek 129. Studentenmonitor

10 1.2 Inhoud van de Studentenmonitor De vragenlijst van de Studentenmonitor bestaat uit vaste en variabele componenten. De vaste onderdelen zijn: opleiding en studieverloop, achtergrondkenmerken, kwaliteit en studeerbaarheid, inkomsten en uitgaven, tijdbesteding en internationalisering. Deze onderwerpen zijn, soms met verschillende definities, sinds de aanvang van de Studentenmonitor steeds aan de orde geweest. In de Studentenmonitor 2007 is een aantal nieuwe rubrieken toegevoegd, zoals het toekomstbeeld van studenten, een vragencluster over het profiel van studenten en de positie van masterstudenten. Andere onderwerpen, zoals de overgang van de oude stijl naar het BaMa-stelsel, zijn uit de Studentenmonitor verdwenen. Onderstaand overzicht geeft de onderwerpen en subrubrieken weer van de Studentenmonitor Achtergrondkenmerken (nationaliteit, geslacht, leeftijd, etniciteit, studiefase, burgerlijke staat, woonsituatie, kinderen, sociaal-economische herkomst en studenten met een beperking). Studentprofielen (Idealisten, Vakgeïnteresseerden, Zelfontplooiers, Normatieven, Statuszoekers). Onderwijsroute (vooropleiding, bezigheid vorig jaar en omzwaai). Studiekeuze en aansluiting (keuzemotieven, keuze voor bèta en techniek, aansluiting, Studiekeuze123). Studievoortgang (voortgang, tentamencijfer, propedeuse). Tijdbesteding (studie, werk, overig). Studiehouding en motivatie (inzet, motivatie, redenen afnemende motivatie). Studenttevredenheid (werkdruk, studeerbaarheid, toegankelijkheid docenten). Studieperspectief. Arbeidsmarktperspectief (docent, ambtenaar, zelfstandig ondernemer, wetenschapper). Internationalisering (ervaring, organisatie, financiering, plannen). Na de bachelor (overgang van bachelor naar master, informatievoorziening). Inkomsten (inkomsten en inkomstenbronnen). Uitgaven (studie, levensonderhoud, ontspanning). Financiële situatie en leengedrag (financiële situatie, leengedrag, redenen wel/niet lenen). Betaalde arbeid (percentage werkenden, aard werk en redenen werken). Associate degree Positie van studiestakers (separaat onderzoek onder studiestakers). Afgestudeerd (korte rubriek: positie van afgestudeerden). Om de bevragingslast te reduceren is gebruik gemaakt van gegevens die voorhanden zijn in de centrale studentenadministraties van de IB-Groep. Achtergrondkenmerken van studenten uit deze databases zijn gebruikt voor populatieanalyses en gekoppeld aan de respondentbestanden. Er is door de onderzoekers gewerkt met geanonimiseerde gegevens (niet te herleiden tot individuele personen). Het betreft hier de volgende gegevens: 10 Studentenmonitor 2007

11 CRIHO (Centraal Register Inschrijvingen Hoger Onderwijs): alle inschrijvingen in het hoger onderwijs: BRIN (instellingscode), CROHO-code, inschrijfvorm, soort inschrijving, aanvangsdatum inschrijving, eind inschrijving (per studiejaar), examen. Er is gebruik gemaakt van een historisch bestand. RASP (Registratie Aanmelding, Selectie en Plaatsing): vooropleiding en achtergrondkenmerken (alle vooropleidingen, leeftijd, geslacht, nationaliteit, geboorteland student en geboorteland ouders). WSF (Wet Studiefinanciering): alle toekenningen studiefinanciering (basisbeurs, aanvullende beurs, rentedragende leningen, verbruikte rechten en ov-studentenkaart). ERR (Examen Resultaten Register): alle geslaagden in het voortgezet onderwijs: eindexamencijfers per vak, vo-profiel, datum afgelegd examen, BRIN vo. De Studentenmonitor bevat dus, naast de gegevens uit de vragenlijst, ook populatiegegevens. In de voetteksten van de tabellen en in de tekst is steeds aangegeven welke bronbestanden zijn gebruikt. 1.3 Steekproefontwerp Voor de Studentenmonitor is een gestratificeerd steekproefontwerp opgesteld. Allereerst zijn hiervoor strata vastgesteld. De studentenpopulatie is ingedeeld in verschillende strata. Dit zijn de cellen/groepen die als uitgangspunt dienden voor het trekken van een gestratificeerde steekproef. De strata voor de Studentenmonitor waarbinnen een aselecte steekproef is getrokken zijn soort hoger onderwijs (hbo of wo), croho-onderdeel (sector) en studiejaar. Ten aanzien van deze laatste uitsplitsing is gekeken naar het aantal jaren dat een student binnen hetzelfde croho-onderdeel is ingeschreven. Uitzondering hierop vormen de eerstejaars hoger onderwijs. Dat zijn alle studenten die voor het eerst studeren in het hoger onderwijs. Deze groep is apart opgenomen in het steekproefdesign. Binnen de strata is een aselecte steekproef getrokken uit het Centraal Register Inschrijvingen Hoger Onderwijs (CRIHO) peildatum februari In totaal stonden in bijna studenten ingeschreven in het hoger onderwijs. Tabel 1 toont de samenstelling van de studentpopulatie naar achtergrondkenmerken. Ruim 62 procent van de studenten zit in het hbo; 38 procent studeert aan een universiteit. Economie (hbo) bevat de meeste studenten (36%). In het wo studeren de meeste studenten bij Gedrag & Maatschappij (21%). Studentenmonitor

12 Tabel 1: Samenstelling studentenpopulatie in Hbo Wo Totaal Landbouw 2% 2% 2% Natuur - 7% 3% Techniek 16% 13% 15% Gezondheidszorg 9% 13% 10% Economie 36% 15% 28% Recht - 13% 5% Gedrag & Maatschappij 14% 21% 17% Taal & Cultuur 4% 15% 9% Onderwijs 19% - 12% Man 48% 50% 49% Vrouw 52% 50% 51% OCW Studentenmonitor Kolompercentages. Bron: IB-Groep: CRIHO. Tabel 2 toont de ingeschrevenen in het hbo, onderscheiden naar sector en studiejaar. Tabel 3 laat de bruto-steekproef zien. Hierbij zijn eerstejaars onderscheiden naar eerstejaars ho Nederland (voor het eerst in het ho) en eerstejaars sector (voor het eerst in sector: doorstroom, omzwaai). De overige studenten zijn ingedeeld in tweedejaars, derdejaars, vierdejaars en vijfdejaars en ouder. Tabel 2: Ingeschrevenen hbo naar strata: populatie jr.1 ho jr.1 sector jr. 2 jr. 3 jr. 4 jr. 5+ Populatie Landbouw Techniek Gezondheidszorg Economie Gedrag & Maatschappij Taal & Cultuur Onderwijs OCW Studentenmonitor Bron: IB-Groep: CRIHO 2006/ Studentenmonitor 2007

13 Tabel 3: Ingeschrevenen hbo naar strata: bruto steekproef jr.1 ho jr.1 sector jr. 2 jr. 3 jr. 4 jr. 5+ Bruto steekproef Landbouw Techniek Gezondheidszorg Economie Gedrag & Maatschappij Taal & Cultuur Onderwijs OCW Studentenmonitor Bron: IB-Groep: CRIHO 2006/2007. Tabel 4 toont de aantallen ingeschreven studenten 2006/2007 in het wo, ingedeeld naar strata. Tabel 5 geeft een overzicht van de bruto-steekproefaantallen in het wo. In het wo is een groep zesdejaars en ouder toegevoegd. De steekproef voor bachelorstudenten en studenten oude stijl is ingedeeld in 42 strata in het hbo en 56 strata in het wo. In totaal onderscheiden we voor de Studentenmonitor strata. Binnen deze strata is een aselecte steekproef getrokken zodanig dat met deze aantallen betrouwbare uitspaken kunnen worden gedaan over de studentenpopulatie in Nederland. In totaal omvat de bruto steekproef studenten. Tabel 4: Ingeschrevenen wo naar strata: populatie jr.1 ho jr.1 sector jr. 2 jr. 3 jr. 4 jr. 5 jr. 6+ Populatie Landbouw Natuur Techniek Gezondheidszorg Economie Recht Gedrag & Maatschappij Taal & Cultuur OCW Studentenmonitor Bron: IB-Groep: CRIHO 2006/2007. Studentenmonitor

14 Tabel 5: Ingeschrevenen wo naar strata: bruto-steekproef jr.1 ho jr.1 sector jr. 2 jr. 3 jr. 4 jr. 5 jr. 6+ Bruto steekproef Landbouw Natuur Techniek Gezondheidszorg Economie Recht Gedrag & Maatschappij Taal & Cultuur OCW Studentenmonitor Bron: IB-Groep: CRIHO 2006/ Dataverzameling, respons en weging De belangrijkste gegevensverzameling vond plaats via enquêtering van studenten. Gedurende de eerste vier jaren in het bestaan van de Studentenmonitor is een schriftelijke vragenlijst gebruikt, in jaar drie en vier in combinatie met een internetvragenlijst. Analyses in het vierde jaar (Studentenmonitor 2003) wezen uit dat er geen grote verschillen zijn in de online resultaten en de resultaten van de schriftelijke enquête. Geconcludeerd is destijds dat er geen wezenlijke bezwaren bestaan tegen een online enquêtering. Daarom is vanaf 2004 overgegaan op een volledig online afname van de Studentenmonitor. De dataverzameling voor de Studentenmonitor 2007 vond plaats in de maanden mei, juni en juli De internetenquête is geprogrammeerd met behulp van het softwarepakket DimensionNet van SPSS waarbij gebruik is gemaakt van routering en randomisatie van vragen, databasebewerking, tussentijdse correctie en responsberekeningen. De respondenten zijn benaderd via een speciale mailing van de IB-Groep. In de brief stond een verwijzing naar de website: waarop de vragenlijst te raadplegen was. Voor elke student was een unieke toegangscode afgedrukt. Met deze code kon de student inloggen in de vragenlijst. De toegangscode is later gekoppeld aan een versleuteld nummer van de IB-Groep, wat toevoeging van achtergrondkenmerken mogelijk maakt. Gedurende de dataverzamelingsperiode is tweemaal een schriftelijk rappel uitgezet aan alle studenten die nog niet hadden gerespondeerd of anderszins (bijvoorbeeld via of telefonisch) hadden gereageerd. De studenten waarvan de brieven retour afzender zijn gekomen, zijn buiten de rappels gehouden. De studenten konden als dank voor het invullen van een vragenlijst kans maken op een prijs (mp3-speler of cadeaubon). Na beëindiging van de enquête is direct teruggekoppeld aan de studenten wie tot de winnaars behoorde. De winnaars zijn bepaald met behulp van een random loting in de software. In geval van acceptatie van de prijs konden studenten hun adres invullen. De prijzen zijn verstuurd in september Studentenmonitor 2007

15 Na sluiting van de dataverzameling hadden studenten de enquête ten minste eenmaal geopend (de bruto-respons). Het responspercentage is daarmee 32 procent van bereikte studenten (na correctie voor niet ontvangen lijsten en retour afzender). Tabel 6 geeft een overzicht van de totale responsaantallen en responspercentages. Voor de berekening van de respons is verder gekeken naar het deel van de vragenlijst dat studenten hebben ingevuld. De software die gebruikt wordt voor de webenquête registreert het nummer van de laatste ingevulde vraag. Alleen studenten die de volledige vragenlijst ( volledig ingevuld ) of een substantieel deel van de lijst (tot en met het onderdeel over de kans om af te studeren: onvolledig opgenomen ) hebben ingevuld, zijn meegenomen in de uiteindelijke dataset (vaak zijn dit respondenten die de allerlaatste pagina niet hebben afgesloten). De studenten die vóór dit onderdeel zijn afgehaakt, zijn buiten de analyses gehouden (de groep onvolledig verwijderd ). Tabel 6: Overzicht totale respons Studentenmonitor 2007 Typering Aantal Steekproef Bruto-steekproef Correctie voor niet bereikt/niet aangeschreven* Aantal studenten bereikt Netto-respons Onvolledig verwijderd 606 Onvolledig opgenomen Volledig ingevuld Afgestudeerd Gestopt 456 Totaal bruto respons Totaal bruikbare respons Responspercentage Bruto 32% Bruikbaar 27% OCW Studentenmonitor * Correctie voor niet bereikt, adres onbekend en niet verzonden door IB-Groep: ongeveer 20 procent. Van de totale groep was 87 procent (N=10.684) op het moment van dataverzameling daadwerkelijk ingeschreven in het hoger onderwijs. Vier procent (N=456) was gestopt met de opleiding en negen procent was afgestudeerd (N=1.119). Deze groepen uitgesloten brengt de bruikbare respons op 27 procent. Over de gehele linie laat de Studentenmonitor een dalende respons zien. Dit is een trend die in vergelijkbare onderzoeken ook is waargenomen. Studentenmonitor

16 Figuur 1 laat de bruto responspercentages (ongewogen) zien naar croho-sector. Een bovengemiddelde respons is te zien bij Natuur (wo) en gezondheidszorg (wo). Een relatief lage respons is waargenomen bij Economie en Taal & Cultuur (beide hbo). hbo wo ho T T tc g m re ec g z te na lb T ow tc g m ec g z 35 te 29 lb 29 0% 10% 20% 30% 40% 50% Figuur 1: Responspercentages (ongewogen) naar croho-sector Figuur 2 geeft een overzicht van de bruto responspercentages (ongewogen) naar de volgende achtergrondkenmerken: opleidingstype (alleen wo: ongedeeld, bachelor, master), jaar (eerstejaars, ouderejaars), opleidingsvorm (voltijd-deeltijd), geslacht, studiefinancieringsgegevens (studiefinancieringgerechtigd, nominale fase, leenfase, niet-studiefinancieringsgerechtigd), woonsituatie (uitwonend en thuiswonend) en etniciteit (allochtoon en autochtoon). 16 Studentenmonitor 2007

17 hbo wo ho jaar vorm gesl. sf woon etn. T type jaar vorm gesl. sf woon etn. T T allochtoon a utochtoon uitwone nd thuiswone nd s f- s f-le e nfas e s f-nomina a l s f+ vrouw ma n dee ltijd voltijd oudere jaa rs e e rste jaa rs ma ste r ba chelor ong e dee ld allochtoon a utochtoon uitwone nd thuiswone nd s f- s f-le e nfas e s f-nomina a l s f+ vrouw ma n dee ltijd voltijd oudere jaa rs e e rste jaa rs % 10% 20% 30% 40% 50% Figuur 2: Responspercentages (ongewogen) naar achtergrondkenmerken Studentenmonitor

18 Voltijdstudenten responderen iets beter dan deeltijdstudenten en thuiswonenden responderen iets beter dan uitwonenden. Studenten met studiefinanciering tonen meer responsbereidheid van studenten zonder studiefinanciering. Vrouwen responderen beter dan mannen; autochtonen beter dan allochtonen. Tussen eerstejaars en ouderejaars zien we weinig verschillen in responsgedrag, zo ook tussen de verschillende opleidingstypen in het wo (bachelor, master, ongedeeld). De bruikbare respons van ruim studenten is qua omvang voldoende om betrouwbare generaliserende uitspraken te doen over de Nederlandse studentenpopulatie, maar doet geen recht aan de proportionele verdeling van de CROHOonderdelen en studiejaren in de populatie. Vrouwelijke studenten zijn oververtegenwoordigd in de steekproef vanwege een grotere responsbereidheid. Deze afwijkingen zijn gecorrigeerd door middel van een wegingsprocedure. De weegfactor is bepaald door de proportie van een subgroep in de totale populatie te delen door de proportie van dezelfde subgroep in de totale responsgroep. Bijvoorbeeld: als een groep studenten 12 procent van de populatie vertegenwoordigt en acht procent van de responsgroep, dan is de weegfactor: 12 gedeeld door 8 is 1,5. De weegfactor van deze subgroep wordt dan bepaald op 1,5 wat wil zeggen dat de groep anderhalf keer meeweegt in de resultaten. Na het toepassen van de weging zijn de gegevens analysegereed gemaakt door koppeling van achtergrondkenmerken uit de CRIHO-bestanden, indikking en clustering van het materiaal door middel van factoranalyses en opschoning van open antwoorden. Deze laatste procedure is gehanteerd bij vragen waarbij men een getal kon invullen. Steeds zijn de onderste (indien relevant) en bovenste twee procent van de verdeling buiten de analyses gehouden om te voorkomen dat incidentele buitenproportionele bedragen of uren het gemiddelden naar boven of beneden te sterk zouden beïnvloeden. Op basis van de studiefinancieringgegevens is hierna een correctie toegepast op het kenmerk opleidingsvorm (voltijd-deeltijd), woonsituatie en studiefinancieringskenmerken. De etniciteit van de studenten is vastgesteld aan de hand van gegevens uit het CRIHO (geboorteland van ouders en student) en aangevuld met vragenlijstgegevens. Hierbij zijn WBEAA-normen 2 als uitgangspunt genomen. De sociaal-economische status is bepaald aan de hand van het opleidingsniveau, beroepsniveau en inkomen van de ouders. Een verantwoording hiervan en de constructie van de overige factoren zijn opgenomen in de bijlage. Voor de Studentenmonitor is een omvangrijke set tabellen geproduceerd van alle opgenomen vragen. De tabellen van 2007 en alle overige tabellen (vanaf de Studentenmonitor 2006) zijn overzichtelijk gerubriceerd te vinden op: de officiële website van de Studentenmonitor. Op deze site zijn eveneens alle rapporten van de Studentenmonitor die sinds 2000 zijn verschenen, te downloaden. Figuur 3 geeft een schematisch overzicht van de samenstelling van de steekproef naar studiefinancieringskenmerken van zowel de gewogen als de ongewogen steekproef. 2 Wet Bevordering Evenredige Arbeidsdeelname Allochtonen. 18 Studentenmonitor 2007

19 thuis=thuiswonend; uit=uitwonend bb=basisbeurs; ab=aanvullende beurs; rl=rentedragende lening nom=nominale fase; leen=leenfase sf+=sf-gerechtigd; sf-=niet-sfgerechtigd vt=voltijd; dt=deeltijd. vt (5252) sf+ (4981) nom (4372) leen (609) bb (2928) ab (1444) thuis (213) uit (396) thuis (1755) uit (1173) thuis (771) uit (673) hbo (6284) sf- (271) thuis (97) uit (174) steekproef (10078) dt (1032) dt (250) thuis (90) uit (942) uit (239) thuis (11) wo (3794) sf- (453) uit (398) thuis (55) vt (3544) sf+ (3091) leen (971) uit (756) thuis (215) ab (470) uit (314) thuis (156) nom (2120) uit (1183) bb (1650) thuis (467) Figuur 3: Samenstelling respondentgroep naar achtergrondkenmerken: gewogen respons. Studentenmonitor

20 1.5 Afgestudeerden in de steekproef In totaal waren studenten in de steekproef inmiddels afgestudeerd. Deze studenten vulden de reguliere vragenlijst niet in, maar werden als afgestudeerden doorverwezen naar twee verdiepingsvragen over hun arbeidsmarktpositie. Tabel 7 toont de resultaten van deze verdiepingsvragen. Tabel 7: Arbeidsmarktsituatie van afgestudeerden % N % Baan Geen baan Totaal afgestudeerd Volledige aansluiting bij opleiding Gedeeltelijke aansluiting bij opleiding Geen aansluiting bij opleiding Totaal met baan OCW Studentenmonitor Aantal en percentages. Acht van de tien afgestudeerden in de steekproef (79%) heeft een baan (in 2006 was dit ook 79%; in %; in %). Voor tweederde van de afgestudeerden met een baan geldt dat deze baan volledig aansluit bij de opleiding die zij hebben gevolgd (63% in 2006; 60% in 2005; 57% in 2004). Ten opzichte van de totale populatie afgestudeerden (met en zonder baan) is dit 52 procent (50% in 2006; 46% in 2005; 42% procent in 2004). Bij 21 procent van alle afgestudeerden met een baan sluit deze gedeeltelijk aan bij de opleiding (25% in 2006; 22% in 2005; 23 procent in 2004). Dit staat gelijk aan 17 procent van alle afgestudeerden in de steekproef. Voor 13 procent van de afgestudeerden met een baan is er geen aansluiting tussen opleiding en baan (13% in 2006; 18% in 2005; 20 procent in 2004). Ten opzichte van de totale groep afgestudeerden is dit 10 procent (10% in 2006; 14% in 2005; 15% in 2004). 1.6 Opbouw van het rapport Het rapport van de Studentenmonitor 2007 is uitgebreid en kent in totaal negen hoofdstukken. Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van alle kernindicatoren over uiteenlopende onderwerpen: studentkarakteristieken, studievoortgang, motivatie en inzet, kwaliteit en studeerbaarheid, budget en studiefinanciering, tijdbesteding, studiekeuze en aansluiting, internationalisering, toekomstperspectief van studenten en een beschrijving van de verschillende studenttypen. 20 Studentenmonitor 2007

21 Hoofdstuk 3 behandelt onderwerpen die betrekking hebben op studiekeuze en voorlichting. In dit hoofdstuk gaat het onder andere om het gebruik van voorlichting, het aantal geraadpleegde bronnen en de juiste studiekeuze, de motieven voor studiekeuze, keuzemotieven in relatie tot de juiste studiekeuze en het keuzeprofiel van studenten die de juiste keuze maakten. Hoofdstuk 4 beschrijft de studievoortgang en tijdbesteding van de Nederlandse studenten. Allereerst wordt de ontwikkeling van de studievoortgang in de afgelopen jaren geschetst. Daarna wordt voor het hbo en wo een verklaringsmodel gepresenteerd. Vervolgens staat de waarde van een studiepunt centraal (hoe hard moeten studenten werken voor een studiepunt). Tenslotte gaat dit hoofdstuk in op de tijdbesteding van studenten en het profiel van de lenende student. Hoofdstuk 5 gaat over de relatie tussen herkomst, afkomst en studiesucces in het hoger onderwijs. Er wordt vooral aandacht besteed aan etniciteit, generatie hoger onderwijs en de sociaal-economische status van verschillende groepen studenten in relatie tot hun studiesucces. Hoofdstuk 6 geeft een overzicht van de percentages uitzonderlijk gemotiveerde studenten in het hoger onderwijs in de periode en een verklaring van deze motivatie uit achtergrond- en studiekenmerken. De hoogte van de ouderlijke bijdrage staat centraal in hoofdstuk 7. Op basis van landelijke normen wordt de ouderlijke bijdrage die studenten ontvangen bestudeerd. Dit hoofdstuk geeft eveneens een beschrijving van het profiel van studenten met meer dan de veronderstelde of minder dan de veronderstelde ouderbijdrage. Op basis van Eurostudent waarin Nederland met de Studentenmonitor Hoger Onderwijs participeert wordt in hoofdstuk 8 aandacht besteed aan de Nederlandse studenten in Europees perspectief. De onderwerpen die aan de orde komen zijn: het profiel van de Europese student, het budget van de Europese student, de toegankelijkheid van het Europees hoger onderwijs en internationale mobiliteit van Europese studenten. Hoofdstuk 9 ten slotte doet verslag van een separaat onderzoek naar studieuitval in het hoger onderwijs. Dit hoofdstuk gaat nader in op het profiel van de studiestaker, de redenen van studiestaken, het voorkomen van studieuitval en de huidige en toekomstige situatie van studiestakers. Het rapport eindigt met een aantal bijlagen: een overzicht van opgenomen figuren en tabellen, een lijst met gebruikte afkortingen en een overzicht van de schaalconstructies. Studentenmonitor

22

23 2 Kernindicatoren 2.1 Karakteristieken van studenten In het Nederlands hoger onderwijs bestaat de studentenpopulatie voor 51 procent uit vrouwen en voor 49 procent uit mannen. Absoluut gezien zijn de grootste groepen studenten terug te vinden in de hbo-sectoren Economie, Onderwijs en Techniek (Figuur 4). In het wo geldt dit voor de sectoren Gedrag & Maatschappij en Economie. tc g m re hbo wo e c g z te na lb ow tc g m e c g z te lb ma n vrouw Figuur 4: Samenstelling studentenpopulatie naar geslacht (absolute aantallen) De verdeling naar geslacht is niet voor elke sector gelijk aan die van de populatie. Zo treffen we in het hbo ruim 70 procent vrouwelijke studenten aan in de sectoren Gezondheidszorg, Gedrag & Maatschappij en Onderwijs. In het wo is het merendeel vrouw in de sectoren Gezondheidszorg, Gedrag & Maatschappij en Taal & Cultuur (ruim 60%). Studentenmonitor

24 Een duidelijke oververtegenwoordiging van mannen is te zien in de sector Techniek (hbo: 86%; wo: 82%). Het aandeel mannen is ook hoog in de wo-sectoren Economie (70%) en Natuur (67%). Figuur 5 maakt duidelijk dat 13 procent van de studenten in het hoger onderwijs in deeltijd studeert. In het hbo (17%) zijn dit er meer dan in het wo (7%). hbo wo ho T T tc g m re e c 3 g z 2 te 1 na 1 lb0 T ow tc g m e c g z 12 te 11 lb 14 0% 10% 20% 30% 40% Figuur 5: Samenstelling studentenpopulatie naar opleidingsvorm (% deeltijdstudenten) De hbo-sectoren Onderwijs (32%) en Gedrag & Maatschappij (24%) bevatten de meeste deeltijdstudenten. Op universitair niveau vinden we de meeste deeltijders terug in de sectoren Recht (17%) en Taal & Cultuur (11%), terwijl er in de sectoren Techniek en Natuur amper studies in deeltijd worden gevolgd. De gemiddelde leeftijd (peildatum mei 2007) van Nederlandse studenten in het hoger onderwijs is weergegeven in Figuur Studentenmonitor 2007

25 hbo wo ho T T tc g m re e c g z te na lb T ow tc g m e c g z te lb voltijd de eltijd Figuur 6: Gemiddelde leeftijd studentenpopulatie naar voltijd en deeltijd Voltijdstudenten in het ho zijn met 22 jaar en 10 maanden gemiddeld 11 jaar en 9 maanden jonger dan deeltijdstudenten. In het wo zijn studenten voltijd ouder dan in het hbo (23 jaar en 6 maanden t.o.v. 22 jaar en 5 maanden). Studentenmonitor

26 Voor deeltijders geldt dit met 36 jaar en 3 maanden (wo) en 34 jaar en 2 maanden (hbo) ook. Van de voltijdstudenten in het wo zijn die in de sectoren Taal & Cultuur, Techniek en Landbouw het oudst (24 jaar). Zij zijn gemiddeld ongeveer een jaar ouder dan dezelfde groep studenten in de overige sectoren. In de hbo-sectoren Gedrag & Maatschappij, Economie, Gezondheidszorg en Techniek zitten gemiddeld de jongste voltijdstudenten (22 jaar). Van de voltijd hbo ers zijn die in de sector Taal & Cultuur met 24 jaar en 4 maanden gemiddeld het oudst. Van de ondervraagde studenten woont 38 procent nog thuis (Figuur 7). Studenten die in voltijd een studie volgen, wonen in 58 procent van de gevallen niet meer thuis (niet weergegeven in figuur). Voor deeltijders is dit bij 92 procent van de studenten het geval (niet weergegeven in figuur). Eerstejaars voltijders wonen relatief gezien vaak thuis (70% hbo; 41% wo; 60% totaal) en ouderejaars zelfstandig (51% hbo; 78% wo; 62% totaal). Ongeveer 90 procent van alle deeltijdstudenten woont op zichzelf. oude re ja a rs 4 96 hbo wo vt dt vt dt e e rsteja a rs oude re ja a rs e e rsteja a rs oude re ja a rs e e rsteja a rs oude re ja a rs e e rsteja a rs % 20% 40% 60% 80% 100% thuiswone nd uitwone nd Figuur 7: Uit- en thuiswonende studenten naar opleidingsvorm en studiejaar (%) Van de voltijdstudenten behoort in het hbo 13 procent en in het wo 12 procent tot een allochtone bevolkingsgroep (Figuur 8). 3 3 Vastgesteld op basis van WBEAA-normen (Wet Bevordering Evenredige Arbeidsdeelname Allochtonen), aan de hand van het geboorteland van de ouders en het eigen geboorteland. 26 Studentenmonitor 2007

27 a utochtoon taal niet-nl subjectief allochtoon 3 3 a llochtoon % 20% 40% 60% 80% 100% hbo wo Figuur 8: Etniciteit studentenpopulatie naar soort hoger onderwijs (% voltijdstudenten) Als studenten zelf kunnen aangeven tot welke groep zij zichzelf rekenen, geeft zowel in het hbo als in het wo drie procent aan dat dit een allochtone bevolkingsgroep betreft. Daarnaast zegt 12 procent van de geënquêteerden thuis een andere taal dan Nederlands te spreken. De percentages studenten in het hbo en het wo die thuis geen Nederlands spreken, zijn daarmee gestegen ten opzichte van de Studentenmonitor in 2003 (6-7%), 2004 (8-9%) en 2005 (10-11%). Allochtone studenten zijn met 18 procent het sterkst vertegenwoordigd in de sectoren Recht (wo) en Economie (hbo). Verder tellen de wosectoren Gezondheidszorg en Economie (14%) relatief veel allochtone studenten. Figuur 9 toont het hoogst voltooide opleidingsniveau van de ouders van de ondervraagde studenten uit het hoger onderwijs. De meesten van hen (voor hbo en wo gemiddeld 30%) hebben een mbo-, havo- of vwo-diploma behaald. wo hbo mbo, ha vo, vwo po, vmbo, ma vo % 10% 20% 30% 40% hbo wo Figuur 9: Hoogste opleidingsniveau van de ouders naar soort hoger onderwijs (% voltijdstudenten) Studentenmonitor

28 Studenten aan een universiteit hebben hoger opgeleide ouders dan studenten aan een hogeschool. Tegenover 13 procent van de ouders van hbo-studenten staat 33 procent van de ouders van wo-studenten met een afgeronde universitaire studie. Aan de andere kant hebben ouders van hbo-studenten (24%) maximaal een lage opleiding (po, vmbo, mavo) afgerond, terwijl dit bij ouders van wo-studenten 14 procent bedraagt. In Figuur 10 toont het gezamenlijk netto maandinkomen van de ouders van bevraagde studenten weergegeven. Ouders van wo-studenten verdienen maandelijks gemiddeld meer dan die van hbo-studenten. Van thuiswonende en uitwonende studenten verdienen de ouders van de eerstgenoemde groep per maand gemiddeld 230 euro meer. Deeltijdstudenten hebben ouders die maandelijks een lager inkomen hebben dan voltijdstudenten. Hetzelfde geldt voor allochtone studenten in vergelijking met autochtone studenten. totaal hbo wo thuiswonend uitwonend 0-le ning alleen rl bb+ab+rl bb+rl bb+a b alleen bb g e e n SF 0-le ning alleen rl bb+ab+rl bb+rl bb+a b alleen bb g e e n SF dt vt dt vt wo hbo Figuur 10: Gemiddeld maandelijks netto inkomen van de ouders ( ) 28 Studentenmonitor 2007

29 De arbeidsparticipatie van ouders, uitgesplitst naar soort hoger onderwijs en opleidingsvorm, is te zien in Figuur 11. Van alle studenten werkt 90 procent van de vaders en 78 procent van de moeders (vt en dt). De verschillen tussen ouders van voltijd- en deeltijdstudenten zijn groter dan tussen ouders van hbo- en wo-studenten. In totaal 92 procent van de vaders van voltijders en 77 procent van deeltijders verricht betaald werk. Ook moeders van voltijdstudenten (80%) verrichten vaker betaalde arbeid dan die van deeltijdstudenten (59%). Er zijn geen verschillen in arbeidsparticipatie van ouders van hbo- en wo-studenten. Vaders en moeders van autochtone studenten (92% en 80%) oefenen vaker een betaald beroep uit dan vaders en moeders van allochtone studenten (77% en 64%). T moeder verzorgster vader verzorger hbo wo T hbo wo T dt vt T dt vt T dt vt T dt vt T dt vt T dt vt % 20% 40% 60% 80% 100% betaalde arbeid werkloos niet beschikbaar Figuur 11: Arbeidsparticipatie ouders naar soort hoger onderwijs en opleidingsvorm (%) Studentenmonitor

30 Ouders van studenten aan een universiteit werken op een hoger niveau 4 dan ouders van studenten aan een hogeschool (Figuur 12). Het beroepsniveau van de vaders van voltijdstudenten is in 42 procent van de gevallen hoog. Van de vaders van deeltijdstudenten werkt 31 procent op dat niveau. Voor moeders van voltijders (12%) en moeders van deeltijders (9%) liggen deze percentages een stuk lager. Van alle ondervraagde studenten heeft 41 procent van de vaders en 11 procent van de moeders een hoog beroepsniveau. T moeder verzorgster vader verzorger hbo wo T hbo wo T dt vt T dt vt T dt vt T dt vt T dt vt T dt vt % 20% 40% 60% 80% 100% la a g midde n hoog Figuur 12: Beroepsniveau ouders naar soort hoger onderwijs en opleidingsvorm (%) 4 Laag (agrarisch beroep, ongeschoolde en geoefende handarbeid); midden (semi-geschoolde handarbeid, geschoolde en leidinggevende handarbeid, overige hoofdarbeid); hoog (middelbaar leidinggevend of commercieel beroep, middelbaar intellectueel of vrij beroep, hoger leidinggevend beroep, hoger intellectueel of vrij beroep). 30 Studentenmonitor 2007

31 De eerder gepresenteerde gegevens met betrekking tot het opleidingsniveau, het beroepsniveau en het netto maandinkomen van de ouders van studenten vormen de basis van de sociaal-economische status (ses) van diezelfde ouders. In Figuur 13 worden de studenten in de steekproef naar die status uitgesplitst. Deze indicator is genormaliseerd binnen de steekproef. De totale steekproef is ingedeeld in drie gelijke ses-groepen. Door uitsplitsingen te maken is zichtbaar welke subgroepen onevenredig zijn vertegenwoordigd in de onderscheiden niveaus. Ouders van voltijdstudenten (35% ses-hoog) hebben gemiddeld een hogere sociaal-economische status dan ouders van deeltijdstudenten (21% ses-hoog). Voor studenten op universitair niveau (44% ses-hoog) is de sociaal-economische status van de ouders hoger dan voor studenten op hogeschoolniveau (27% ses-hoog). T hbo wo T dt vt T dt vt T dt vt % 20% 40% 60% 80% 100% se s -laa g se s-midden se s-hoog Figuur 13: Sociaal-economische status naar soort hoger onderwijs en opleidingsvorm (%) Tijdens het beantwoorden van de vragenlijst konden studenten aangeven of ze een of meerdere beperkingen hebben. Hieronder kan een handicap, een (chronisch) lichamelijke ziekte, een (chronisch) psychische ziekte, een functiebeperking of een andere ziekte of aandoening worden verstaan. In totaal geeft 8 procent van de studenten aan met een beperking te maken te hebben (Figuur 14). In het hbo geven studenten in de sectoren Onderwijs (12%), Landbouw (11%) en Gezondheidszorg (10%) het vaakst en in de sectoren Economie (6%) en Techniek (8%) het minst vaak aan een beperking te hebben. Voor studenten in het wo is dit het vaakst zo in de sectoren Taal & Cultuur (10%) en Techniek (9%) en het minst vaak in de sectoren Economie (6%) en Gezondheidszorg (7%). Studentenmonitor

32 hbo wo ho T T tc g m re e c g z te na lb T ow tc g m e c g z te lb % 2% 4% 6% 8% 10% 12% Figuur 14: Studenten met een beperking (%) be perking zie kte a nde rs Om de studieloopbaan van studenten in het hoger onderwijs in kaart te brengen, wordt de hoogst voltooide opleiding in het secundair onderwijs geraadpleegd. In Figuur 15 is te zien dat de traditionele routes met 56 procent (van havo naar hogeschool) en 83 procent (van vwo naar universiteit) het meest voorkomen. In het wo stroomt 14 procent van de studenten in vanuit havo (via hbo). In het hbo hebben studenten in de sector Taal & Cultuur het vaakst (29%) en in de sectoren Gedrag & Maatschappij en Landbouw het minst vaak (13%) een vwo-opleiding afgerond. In de wo-sectoren Gezondheidszorg (95%) en Landbouw (73%) zitten gemiddeld respectievelijk de meeste en de minste studenten met een vwo-diploma. 32 Studentenmonitor 2007

33 De doorstroom van havo (via hbo) naar universiteit komt het meest voor in de sectoren Gedrag & Maatschappij (21%) en Landbouw (20%). Deze route is minder gebruikelijk in de sectoren Gezondheidszorg (5%), Natuur (9%) en Techniek (10%). hbo wo ho T T tc g m re ec g z te na lb T ow tc g m ec g z te lb % 20% 40% 60% 80% 100% mbo ha vo vwo ove rig Figuur 15: Hoogst genoten vooropleiding in het secundair onderwijs naar soort hoger onderwijs (%) Studentenmonitor

34 2.2 Studievoortgang, motivatie en inzet Figuur 16 presenteert de studievoortgang van verschillende groepen studenten 5. hbo wo ho T T tc g m re ec g z te na lb T ow tc g m ec g z te lb % 20% 40% 60% 80% 100% <50% 50-75% 75-90% op schema >120% Figuur 16: Studievoortgang: percentage van de geprogrammeerde studielast behaald 5 Ingedeeld in vijf categorieën: <50% gerealiseerd; 50-75% gerealiseerd; 75-90% gerealiseerd; op schema (90-120% gerealiseerd; >120% gerealiseerd). 34 Studentenmonitor 2007

35 Aan de hand van het aantal behaalde studiepunten, het maximaal aantal te behalen studiepunten, de opleidingsduur in maanden en de verbruikte opleidingstijd in maanden wordt de studievoortgang van studenten berekend 6. De studievoortgang van iemand die precies op schema loopt, is volgens deze berekening 100 procent. Van alle geënquêteerde studenten loopt 34 procent op schema. Op hbo-niveau (37%) ligt dat percentage hoger dan op woniveau (28%). Studenten die minder dan 50 procent van de mogelijke studiepunten hebben behaald, lopen behoorlijk achter op schema. In totaal loopt 11 procent van de studenten achter op schema, in het wo is dat 16 procent en in het hbo acht procent. Zeven procent van de studenten in de steekproef loopt voor op schema (5% in het wo; 8% in het hbo). Wat betreft hbo ers zijn de verschillen tussen de onderwijssectoren niet heel groot. Vooral in de sectoren Taal & Cultuur (47%) en Gedrag & Maatschappij (43%) lopen relatief veel studenten op schema. Wo ers lopen het meest op schema in de sector Gezondheidszorg (45%) en het minst in de sectoren Techniek (21%), Economie (23%), Recht (24%) en Taal & Cultuur (24%). Behalve voor de sector Economie geldt voor de vier laatstgenoemde sectoren dat bijna een vijfde van de studenten achter loopt op schema. Wanneer studenten wordt gevraagd hoe groot ze de kans achten dat ze hun studie succesvol af zullen gaan ronden, meent in totaal 91 procent van hen dat dit het geval zal zijn. Figuur 17 laat zien dat studenten die verder gevorderd zijn met hun studie (93%) positiever gestemd zijn over het behalen van een einddiploma dan beginnende studenten (81%). Hoewel we eerder zagen dat hbo-studenten vaker op schema lopen dan wo-studenten blijkt dat studenten in het wo meer vertrouwen in hun slagingskansen hebben dan studenten in het hbo. De verschillen tussen de sectoren, ongeacht het soort hoger onderwijs, zijn niet groot. 100% 90% % % hbo totaal wo totaal ho totaal e ers te ja ars oude re ja a rs Figuur 17: Kans afstuderen voltijdstudenten (%) 6 Het percentage studiepunten dat feitelijk behaald is, gedeeld door het percentage studiepunten dat behaald had moeten worden, gezien de verbruikte opleidingstijd. Studentenmonitor

36 Er is studenten niet alleen gevraagd naar de afstudeerkans die zij zichzelf toedichten, maar ook naar hun motivatie aan het begin van de studie. Zodoende blijkt dat vijf procent van hen ongemotiveerd aan de huidige studie is begonnen (Figuur 18). Het verschil tussen hbo ers (5%) en wo ers (6%) in deze is nihil. Van alle studenten zijn die in de wo-sector Recht (11%) het vaakst ongemotiveerd aan het begin van hun opleiding (niet weergegeven in figuur). 8% 6% 4% 2% % hbo totaal wo totaal ho totaal Figuur 18: Voltijdstudenten (%) die ongemotiveerd aan de opleiding beginnen: trend Bij 18 procent van de voltijders is de motivatie gedurende de studie toegenomen (niet weergegeven in figuur). Voor een grote groep voltijdstudenten (43%) is de huidige motivatie echter afgenomen ten opzichte van de motivatie aan het begin van hun studie. De voltijders bij wie dit motivatieverlies werd vastgesteld, is gevraagd waardoor dat komt. De redenen die het meest werden opgegeven zijn: slechte administratie/organisatie (38%), opleiding niet uitdagend (30%), slechte docenten (25%) en opleiding maakt beloften niet waar (20%). Het minst vaak wordt als reden opgevoerd dat het niveau van medestudenten te laag is (1%). De inzet van studenten wordt bepaald op basis van de mate waarin zij bepaalde stellingen 7 van toepassing vinden op zichzelf. Van alle voltijdstudenten toont 19 procent te weinig inzet (Figuur 19). In het wo (21%) is dat percentage hoger dan in het hbo (17%). 7 Ik gebruik alle beschikbare tijd zoveel mogelijk om snel af te studeren; ik probeer steeds een zo hoog mogelijk cijfer te halen; ik vind het moeilijk om zelfstandig mijn studie te plannen; mijn bezigheden buiten mijn studie verhinderen mij volledig op te gaan in mijn studie; waarom zou ik de studie sneller afronden dan nodig is, het is de mooiste tijd van mijn leven; ik kan alleen bij vlagen goed studeren; ik ben tevreden over de studieprestaties die ik tot nu toe heb geleverd; ik vind het moeilijk me in te spannen voor oninteressante studieonderdelen; ik heb de neiging verplichtingen uit te stellen; mijn zelfdiscipline is goed; ik zou eigenlijk meer tijd moeten besteden aan mijn studie. 36 Studentenmonitor 2007