Inleiding. Waarom een Stadsfonds Hilversum. Hoe werkt een stadsfonds Draagvlak- en haalbaarheidsonderzoek.. Voorlopig voorstel trekkingsgebieden..

Transcriptie

1

2 1. Inleiding BV Hilversum is begin 2014 gestart met een onderzoek naar de haalbaarheid om te komen tot een Stadsfonds voor Hilversum. Met deze notitie informeren we u over het vehicel stadsfonds en waarom dit initiatief is genomen. Daarnaast staan we uitgebreider stil bij het draagvlakonderzoek dat we hebben uitgevoerd. Naast u te informeren, willen wij bij u ook een concreet verzoek indienen. Het verzoek is tot stand gekomen na een zorgvuldig traject met veel verschillende organisaties en bedrijven in Hilversum. Bilaterale gesprekken, bijeenkomsten, tweets, websites, terugkoppelingen met aanbevelingen en een informatiebrochure voor ca OZB niet-woningen betalers hebben dit traject gevuld. Het traject is begeleid door de stuurgroep Stadsfonds Hilversum. Vanuit de stuurgroep, die de afzender is van dit verzoek, is een compacte werkgroep geformeerd, die de gesprekken hebben gevoerd, notities hebben uitgewerkt en alle bijeenkomsten hebben georganiseerd. Met het concrete verzoek sluiten we deze notitie af. Wij verwachten en hopen op een positieve besluitvorming van uw College en vervolgens uw raad. Uiteraard zijn we ten allen tijde bereid om deze notitie en ons verzoek nader toe te lichten. 2

3 INHOUSOPGAVE 1 Inleiding. 2 2 Waarom een Stadsfonds Hilversum. 4 3 Hoe werkt een stadsfonds 6 4 Draagvlak- en haalbaarheidsonderzoek Voorlopig voorstel trekkingsgebieden Gemeente breed en gebiedsgericht Toetsingscriteria voor de trekkingsgebieden Organisatiestructuur Stadsfonds Hilversum 15 9 Nog uit te werken zaken Het Verzoek Tenslotte. 23 3

4 2. Waarom een stadsfonds Hilversum? De samenleving verandert in rap tempo. Allemaal passen we ons aan deze veranderende omstandigheden aan. Veranderingen zijn er op het gebied van: Er is steeds meer sprake van concurrentie tussen steden en regio s. Ze staan met elkaar in een competitieverhouding om het binden van koopkracht en in het werven van inwoners, bezoekers en bedrijven. De concurrentiekracht van een stad wordt niet meer alleen bepaald door ruimte, bereikbaarheid en huisvesting, maar in toenemende mate ook door de interne organisatie, de kwaliteit van de voorzieningen, de transparantie van de relaties tussen economie, overheid en onderwijs, de toegankelijkheid van de zorg en de woningmarkt. Het verschil tussen publieke en commerciële sector is aan het vervagen. Voorheen strikt publieke instellingen als scholen, welzijnsorganisaties, organisaties voor zorg, cultuur en sport, gaan zich steeds meer gedragen als ondernemingen die een aantal belangen gemeenschappelijk hebben met hun collega s uit de commerciële sectoren. En andersom neemt het maatschappelijk belang bij veel bedrijven toe. De overheid is een bredere, maatschappelijke verantwoordelijkheid van de ondernemers aan het verlangen en kent zelf een sterk terugtrekkende beweging. Ondernemers worden geacht mededrager te zijn van cultuur, gezondheidsbeleid, arbeidsmarktbeleid en onderwijs. Zelfs een klassieke kerntaak van de overheid als het veiligheidsbeleid is geen echt monopolie meer. Ook dat moet gebeuren op basis van deling van verantwoordelijkheden. Maar ook lokaal zijn er concretere signalen; De vraag naar collectieve voorzieningen op de bedrijventerreinen en kantorenparken in Hilversum is er. Er is steeds meer besef dat met collectiviteit op gebied van schoon, heel, veilig, maar ook op gebied van marketing en promotie, meer bereikt wordt dan ieder voor zich. Het imago mediastad van Hilversum lijkt onvoldoende in alle geledingen gevoeld te worden. Deels door een transformatie van bestaande radio- en televisie media naar de meer nieuwe (sociale) media en deels doordat er te weinig verbindingen zijn gelegd tussen Medialand en de rest van Hilversum. Juist een stadsfonds kan naast collectieve middelen, een uitstekend vehikel zijn om deze verbindingen te leggen en structureel te organiseren. Het centrumgebied van Hilversum heeft in het verleden een BedrijvenInvesteringsZone (BIZ) gehad. Als er ergens behoefte aan collectiviteit en gemeenschappelijk belang is, is het het centrumgebied. De (koop)positie van het centrum staat onder druk. Concurrentie vanuit andere plaatsen is groot en daarnaast vereist de ontwikkeling van het internetwinkelen een totaal ander aanpak voor het centrum. Een aanpak die alleen slaagt als het een collectieve aanpak betreft en een collectieve financiering van die aanpak. Er is een groeiend besef dat alleen bij het aanspreken van het collectief belang er stappen gemaakt kunnen worden tegen (bijvoorbeeld) de leegstand. De Gijsbrecht heeft op dit moment nog collectieve financiering uit de BIZ. Deze functioneert goed en wordt vooral ingezet om de feestverlichting in de straat te financieren. De BIZ loopt in 2015 af en zou vervangen kunnen worden door 4

5 financiering uit het Stadsfonds om zo voor geheel Hilversum in een keer alles goed te regelen. De gemeente heeft zich inmiddels als voorstander van het Stadsfonds Hilversum opgesteld en wil het initiatief graag faciliteren. In april heeft het toen nog verse College van Burgemeester en Wethouders het streven naar een stadsfonds al in haar coalitie akkoord vastgelegd. En de gemeente wil meer doen. De gemeente is bereid om naast haar bijdrage als OZB niet-woningen gebruiker/eigenaar een extra cofinanciering van ,- te doen. Dat is natuurlijk een heel mooi signaal! Bovenstaande zaken spelen zich allemaal af in het collectieve domein. Aan de komst van een dergelijk fonds gaat dan ook bijna altijd de nodige discussie vooraf (en dat is ook goed): ze zijn een betrekkelijk nieuw verschijnsel. Het probleem waar ze een antwoord op zijn, is al veel ouder. Het is al decennia lang steeds moeilijker aan het worden om ondernemers een verantwoordelijkheid te laten dragen voor hun lokale omgeving. De organisatiegraad is vaak laag, er is een permanente zoektocht naar financiële middelen, er wordt roofbouw gepleegd op een handjevol vrijwilligers, er zijn tal van freeriders, bedrijven die wel profiteren van collectieve afspraken maar geen energie of geld steken in het organiseren daarvan en een matige lokale betrokkenheid kennen. Zonder stadsfonds kunnen we ons simpelweg niet aanpassen aan de huidige tijdsgeest en zijn we als Hilversum niet in staat om onze positie, de leefbaarheid en de levendigheid vast te houden. 5

6 3. Hoe werkt een stadsfonds? De voornaamste kenmerken van die systematiek zijn: Het begrip ondernemer valt samen met de categorie niet-woning in de Wet Onroerende Zaken. Dat wil zeggen dat niet alleen commerciële ondernemers (winkeliers, horeca, kantoren, fabrieken) maar ook not for profit ondernemingen (zorg, cultuur, onderwijs, welzijn, sport) meedoen. Het betekent ook dat het om ondernemingen in de gehele gemeente gaat: de WOZ kent geen gebiedsverfijningen. Alleen enkele wettelijk uitgesloten groepen als kerkgebouwen (mits in gebruik voor de eredienst), kastuinbouw en waterstaatkundige werken doen niet mee. Tenslotte betekent de gelijkstelling van ondernemer met de WOZ-categorie niet-woningen dat zowel huurders als eigenaren van onroerend goed als ondernemer worden gezien. Het fonds berust op een politieke deal tussen de ondernemers en de gemeente. De gemeente verschaft het fonds een subsidie met minimale voorwaarden en maximale bestedingsvrijheid. In ruil daarvoor accepteren de ondernemers dat de gemeente de eigen inkomsten verhoogt via een hoger OZB-tarief voor de nietwoningen. Formeel is het gemeentelijk geld, materieel wordt het ervaren als ondernemersgeld. Dat bestendigt het principe van voor en door ondernemers. Er komt een Stichting Stadsfonds Hilversum die als contractpartner voor de Gemeente Hilversum zal functioneren. Gemeente en stichting leggen afspraken over accountability en prestaties in een uitvoeringsovereenkomst vast. Maar de inhoudelijke beslissingen worden niet door de stichting genomen, met uitzondering van een 5% van het fonds, dat voor stadbrede initiatieven is bestemd. Er komt een netwerk van ondernemersverenigingen en allianties, die ieder voor zich een trekkingsrecht krijgen op de kas van het stadsfonds. De omvang van het trekkingsrecht is gelijk aan de opbrengst van de OZB-opslag in het werkgebied van de vereniging, minus een centraal te houden budget (5%) voor kosten en reserves en minus een gemeente breed budget (5%). Het trekkingsrecht is een kwestie van combining the best of two worlds : enerzijds een centrale kas om de administratieve last te minimaliseren, de transparantie te optimaliseren en samenwerking tussen de trekkingsgerechtigden uit te lokken, anderzijds een decentrale besluitvorming over de besteding, zo dicht mogelijk bij de ondernemer. Het fonds is er voor de financiering van de collectieve belangen van ondernemers; waarbij alles wat zij zelf als hun collectief belang zien, in aanmerking komt. Het kan gaan om schoon, heel, veilig. Maar ook om promotie, per straat, gebied of stad. Om investeringen in fysieke structuur, in duurzaamheid, in kennis of in personeel. Om politieke belangenbehartiging. Om kostenreductie door bundeling van de inkoop van bedrijfsgoederen en diensten. Om slimme technologieen uit de gamewereld met de zorg te combineren. Om onderwijs en arbeidsmarkt lokaal op elkaar aan te sluiten. Er komt een non-substitutie-afspraak. Dat wil zeggen dat de gemeente niet zal aandringen op het betalen van gemeentelijke taken uit de kas van het fonds. De besluiten over de besteding van de fondsmiddelen blijven voor en door ondernemers. 6

7 Een stadsfonds komt er alleen op verzoek van een vertegenwoordiging van betalers aan het fonds. Deze vertegenwoordiging verzoekt de Gemeenteraad de OZB niet-woningen te verhogen. Tegelijk vragen zij de extra geinde OZB niet-woningen als subsidie uit te keren aan diezelfde vertegenwoordiging. De initiatiefnemers richten hiervoor een stichting op die de subsidierelatie met de gemeente aan gaat. Onder deze stichting opereren een aantal trekkingsgebieden. Deze trekkingsgebieden kunnen de in dat betreffende trekkingsgebied extra geinde OZB, collectief inzetten. Waaraan is aan de gebieden (en de betalers in deze gebieden) zelf, passend binnen de voorwaarden vermeld in de subsidiebeschikking. De bestedingsvrijheid ligt dus bij de betalers. Naast de gebiedsgerichte aanpak kan er voor gekozen worden een deel van het fonds voor Hilversum brede zaken in te zetten. In Hilversum wordt voor de extra OZB niet-woningen inning gewerkt met een voorlopige verhoging van de tarieven 2014 van 10,25%. Met dit bedrag is gezocht naar een balans tussen de last die het is voor de individuele betaler en de opbrengst die het is voor het collectief. De gemeenteraad gaat over de tarieven van de OZB niet-woningen. De verhoging staat niet op zichzelf maar is verbonden met twee andere zaken. Het besluit tot de verhoging van het tarief dient altijd in de geest van het stadsfonds geplaatst te worden. Met andere woorden, het is een inning op verzoek van betalers, het is ook geld van deze betalers en het gaat ook terug naar deze betalers. Dit laatste is uniek en wringt wellicht wat met het budgetrecht van de gemeenteraad. Om de geest van het fonds enigszins te formaliseren en om geen afbreuk te doen aan het budgetrecht, horen bij de tariefsverhoging nog twee besluitonderdelen; Een subsidiebeschikking, waarin de gemeente de subsidievoorwaarden vastlegt waaronder de extra verhoogde OZB niet-woningen kan worden uitgekeerd aan de stichting Stadsfonds Hilversum i.o. Daarnaast staan er in de subsidiebeschikking genoemd de trekkingsgebieden, hun aandeel (waarde) in het fonds en voorwaarden ten aanzien van de verantwoording; wanneer (jaarrapportages, tussentijdse rapportages) en hoe (jaarrekening, accountsverslag, bestuursverslag) dient de stichting zich te verantwoorden over de gedane bestedingen vanuit het fonds. Een convenant (uitvoeringsovereenkomst) met verdere werkafspraken tussen de gemeente en de stichting i.o. Werkafspraken gaan dan over momenten van uitkering van de subsidie, hoe de stichting opereert, welke gegevens de gemeente moet leveren om het fonds te kunnen besturen, hoe om gegaan wordt met eventuele geschillen, welke evaluatiepunten er opgenomen worden in de evaluatie en dat deze door zowel de gemeente als de stichting kunnen worden aangedragen. Met deze drie traps besluitvorming moeten er voldoende zekerheden zijn dat het fonds goed en zinvol besteed wordt (en wat dat dan is, is aan de betalers) en beide partijen (gemeenteraad en initiatiefnemers) voldoende vertrouwen in elkaar hebben om een pilot stadsfonds aan te gaan. 7

8 4. Draagvlak- en haalbaarheidsonderzoek Vanuit de BV Hilversum, trekker van het Stadsfonds, is een stuurgroep geformeerd. In de stuurgroep hebben verschillende sectoren (onderwijs, cultuur, zakelijke dienstverlening, commercie) als gebieden (Arenapark, centrum, Gijsbrecht, Kerkelanden) en bloedgroepen (grote eigenaar, MKB, nieuwe media) zich verenigd en achter het initiatief geschaard. De stuurgroep acht het van groot belang dat alle betrokkenen weten dat draagvlak voor een dergelijk stadsfonds anders is dan draagvlak in de politiek. Een belastingverhoging is politiek gevoelig. Recent hebben we dat meegemaakt rondom de discussie over de invoering van de BIZ voor het centrumgebied. Het ligt in de rede dat niet de gemeente, maar de ondernemers het politieke risico dragen van die belastingverhoging. Zij vragen er immers om. De gemeente faciliteert en volgt de voorkeur zoals die zich in Hilversum ontwikkelt. De stuurgroep als vertegenwoordiging van betalers, met andere woorden, de stuurgroep is zelf verantwoordelijk voor het draagvlak voor het fonds. Wel belangrijk is de betekenis van dat woord draagvlak. In de politiek is er draagvlak wanneer bij een stemming de helft plus één zich voor een standpunt uitspreekt. In de economie is dat lastiger. De helft plus één van de ondernemers? Maar hoe ga je dan om met de enorme verschillen in omvang tussen ondernemingen, van de eenmanszaak op parttimebasis tot een regionaal ziekenhuis met honderden arbeidsplaatsen? De helft plus één van de omzet, de personeelsomvang, de toegevoegde waarde of de onroerend goed waarde dan? Maar er is nog een andere zaak. De verhoging van de OZB is formeel helemaal geen zaak van de betalers, maar van de gemeenteraad. De gemeenteraad kan in theorie gewoon besluiten om de tarieven te verhogen en de opbrengsten te bestemmen voor een stadsfonds, zonder ook maar enige raadpleging van belanghebbenden. Doorslaggevend is niet de vraag hoeveel ondernemers achter het plan staan. Doorslaggevend is de vraag of de gemeenteraad er voldoende vertrouwen in heeft dat het fonds draagvlak heeft en nog verder zal verwerven en iets goeds voor Hilversum is. Dat is in de kern de gedachte achter het draagvlak: een groep initiatiefnemers heeft een goed idee, is bereid daarvoor steun te zoeken en te betalen, maar heeft daar het vertrouwen van de raad voor nodig. Vertrouwen is het sleutelwoord. Hoe willen we dat vertrouwen onderbouwen? Als we kijken naar de steden waar al een fonds bestaat, dan is er steeds langs drie lijnen aan het vertrouwen gewerkt: 1. Er is gezocht naar steun onder de reeds georganiseerde ondernemers, de verenigingen. Het kan zijn dat op een terrein daarmee slechts een deel van de ondernemers wordt bereikt, omdat de anderen niet de moeite hebben genomen om lid te worden van een vereniging en deel te nemen aan het overleg aldaar. In dat geval heeft freeriding een prijs: je wordt gewoon niet gehoord. Het is redelijk dat de politiek de stem van de reeds georganiseerden honoreert. De politiek vraagt immers bij voortduring om maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dan is het terecht om gezag toe te kennen aan de bedrijven die de verantwoordelijkheid voor hun omgeving al nemen. 8

9 Het zijn allemaal vrijwilligers, die soms tegen de klippen op proberen samenhang en kwaliteit toe te voegen aan hun omgeving. Het fonds is er om die mensen te steunen. 2. In de gemeente Hilversum hebben we naast onze initiatiefnemers alle ondernemersverenigingen aangeschreven en voor een of meerdere bijeenkomsten georganiseerd. Daar ontstaat een positief beeld over het gekozen vehikel. De gedachte allemaal een klein beetje in de pot en daarvan collectieve zaken betalen is door veel verenigingen te volgen. 3. Er wordt gezocht naar steun onder de stakeholders, de grotere OZBbetalers. Het gaat daarbij niet alleen om het gegeven dat zij in absolute bedragen toch een behoorlijke som aan het fonds bijdragen. Het gaat er ook om dat grote bedrijven belangrijk zijn in hun omgeving. Hun belangen en ambities moeten in het stadsfonds goed tot articulatie komen. Een groot aantal grote stakeholders is gesproken (zie bijlage). De meesten snappen de problematiek, herkennen zich in de ambitie en waarderen het initiatief. Men herkent de maatschappelijke veranderingen in het veld en men herkent het fenomeen freeriders. Men lijkt bereid om een experiment aan te gaan, maar ook hier zijn nog vragen over de exacte uitvoering van het fonds. 4. Er worden voldoende publicitaire uitingen gedaan om ook nietgeorganiseerden die ook maar enigszins krant lezen of hun omgeving bezien toch te bereiken en in staat te stellen hun mening te ventileren. We spelen geen verstoppertje en zijn heel helder over onze ambities, voor iedere OZB niet-woning betaler. Er is een openbare bijeenkomst geweest op 23 september bij het Tergooi ziekenhuis. Aangekondigd in de krant middels een artikel en de nodige kenbaarheid via websites en social media, daarnaast is er in de diverse ondernemersverenigingen over gesproken. Er is een brochure naar de ca OZB niet-woningen betalers gegaan. Om hen te informeren en in de gelegenheid te stellen iets van het initiatief te vinden. Kwantitatief onderzoek Kwantitatief draagvlak zal er niet komen. Als u dat wenst als volksvertegenwoordigers, gaan we nu stoppen met onze inzet. Simpelweg omdat de betrokkenheid en opkomst te beperkt is. Stel we organiseren nog eens 4 avonden waarbij alles en iedereen wordt uitgenodigd en we hebben nog eens 200 stemmen er bij. Een schijntje vergeleken met de ca betalers in de gemeente. En nu, het initiatief laten stranden omdat het merendeel niet gehoord is? Wij hebben de overtuiging dat we de afgelopen maanden heel transparant en met open vizier betalers, stakeholders en georganiseerd bedrijfsleven hebben geïnformeerd en opgezocht. Een beetje betrokken ondernemer heeft zijn mening kunnen ventileren. Laten we diegene die dat gedaan hebben nu eens horen en belonen en niet diegene die er niet waren! 9

10 En nu, is er draagvlak? Er is ons inziens, alle reacties gezien en gehoord, voldoende bodem om de pilot verder op te zetten en uit te voeren. Het initiatief is breed gesteund door het georganiseerde bedrijfsleven en vindt steun en sympathie bij veel organisaties. De mensen die hun stem hebben laten horen, zijn kritisch, maar overwegend positief. De reacties die geuit zijn, zijn allemaal vast gelegd in een lijst met aanbevelingen en hebben allemaal ene plaats gekregen in dit verzoek. Hilversum lijkt er ook klaar voor. Het is nu een momentum om te benutten. 10

11 5. Voorlopig voorstel trekkingsgebieden Op grond van alle overwegingen uit de voorgaande pagina s, komen we tot een voorlopig voorstel voor de werkgebieden van het fonds. Let wel: het is een voorstel, uiteindelijk is het een zaak van de ondernemer zelf om te komen tot een trekkingsrechtensystematiek waarmee zij slagkracht kunnen ontwikkelen. De bedragen zijn indicatief. Voor 2015 is het voorstel om met deze indeling van de trekkingsgebieden van start te gaan. Eventuele verbeteringen kunnen dan voor 2016 doorgevoerd worden. De voorgestelde verhoging van de OZB tarieven 2014 met 10,25% levert voor de gehele stad circa ,- op per jaar. Daarnaast is er een aanvulling (cofinanciering) toegezegd vanuit de gemeente ( ,-). Het voorstel is om deze gemeentelijke cofinanciering gezamenlijk met 5% van het fonds in te zetten voor Hilversum brede activiteiten. Er wordt daarnaast 5% van het totale fonds gereserveerd om een slanke uitvoeringsorganisatie te financieren. We hebben het hier over substantieel geld en een grote verantwoordelijkheid waar een professioneel beheer bij hoort. Daarnaast is er veel werk te doen om het fonds goed op gang te krijgen, zeker de eerste twee jaren. Als ondernemers zullen we scherp toezien op deze organisatiekosten en deze tot een minimum beperken. Er komt dus 90 % van de middelen beschikbaar voor de trekkingsgebieden. De concept trekkingsgebieden zien er als volgt uit. 11

12 CONCEPT TREKKINGSGEBIEDEN STADSFONDS Uitgangspunten voor geraamde opbrengst 1. Een OZB opslag niet-woningen van 10,25%. Deze opslag is voor eigenaren en gebruikers gelijk. 2. Ter dekking van de organisatiekosten van de stichting wordt vooralsnog uitgegaan van 5% van de geraamde opbrengst. 3. Een extra bijdrage van de gemeente van specifiek voor stadsbrede projecten. De gemeente zal hieraan ntb voorwaarden verbinden. Uitgangspunten voor afbakening 1. De gebieden kennen voldoende opbrengst, bij voorkeur of meer. 2. De gebieden kennen zoveel als mogelijk een logische samenhang. 3. Het aantal gebieden is te overzien. Bij voorkeur niet meer dan 12. NR GEBIED GERAAMDE OPBRENGST MIN OVERHEAD 1 Centrum Noordwest Werklocaties Zuidwest Media Park Arenapark Zuidoost Spoorzone Oost Zuid Landelijk gebied Zuid De Gijsbrecht Noordoost Landelijk gebied Noord Monnikenberg Wijk Kerkelanden Totaal opbrengst Extra bijdrage gemeente Organisatiekosten (5%) TOTAAL Toelichting 1 De Havenstraat/Vaartweg is opgenomen in gebied Centrum. Opbrengst van de Havenstraat/Vaartweg is De drie werklocaties Havenkwartier, Kerkelanden en Zeverijnstraat zijn vergelijkbaar en daarom in 1 gebied ondergebracht. Opbrengst Havenkwartier is , Kerkelanden/Zeverijnstraat De Meent kent met een beperkte opbrengst en is daarom ondergebracht in Landelijk gebied Noord. versie 14 september 2014 Gebieden zonder trekkingsgerechtigde Voor gebieden die geen trekkingsgerechtigde hebben, zal de stichting Stadsfonds Hilversum i.o. zich inspannen om betalers in deze gebieden bij elkaar te brengen, het fonds te gaan benutten en zich te organiseren en verenigen. Centrumgebied Het centrumgebied kent vele functies en vele belangen op een relatief klein oppervlakte. Als er ergens in de gemeente Hilversum een gezamenlijk belang is, is dat in het centrum. Echter daarnaast zal er, op straat- of deelgebiedniveau, behoefte zijn aan een eigen indentiteit. Wij stellen voor om, na overleg en afstemming met vertegenwoordigers uit het centrumgebied, wel uniformiteit in een centrumbrede aanpak te creeren, maar ook ruimte voor projecten op straatniveau te bieden voor de verschillende verenigingen die reeds collectief voor hun gebied aan het werk zijn. Het trekkingsrecht voor het centrum wordt zo voor een klein deel opgedeeld. Hoe groot dat deel is, moet in overleg met de gemeente en de huidige binnenstadspartners worden uitgewerkt. 12

13 Een centrummanagementorganisatie bestaande uit vertegenwoordigers van de bestaande verenigingen/samenwerkingsverbanden, stemt de inzet van het trekkingsrecht af. Het centrummanagement als overleg- en afstemtafel voor bestedingen in het centrumgebied. Er zijn goede voorbeelden in andere steden waar centrummanagement op een dergelijke manier functioneert. 13

14 6. Gemeente breed en gebiedsgericht In de stuurgroep is gesproken over de ambitie om ook gemeente breed het fonds in te kunnen zetten. Maar er is ook gereserveerdheid; voor veel ondernemers is het aangaan van een vertrouwensrelatie met de gemeente, die nodig is voor een geslaagd stadsfonds al spannend genoeg. Het Stadsfonds Hilversum zetten we daarom voor 90% gebiedsgericht in. 5% willen we gemeente breed beschikbaar stellen, naast de extra bijdrage van de gemeente. Maximaal 5% betreffen de fondskosten. Zo denken we toch aan de vraag en ambitie om Hilversum breed ook het fonds in te zetten, tegemoet te komen. Daarnaast wordt een gemeente breed budget gevuld met: De cofinanciering ( ,-) die de gemeente levert aan het fonds. Indien trekkingsgebieden na drie jaar geen bestedingsintentie hebben, vervalt hun trekkingsrecht aan het gemeente brede budget (het trekkingsrecht van jaar 1 vervalt dus na 3 jaar). Dat betekent dat gebieden, al dan niet met hulp van de stichting, drie jaar lang kunnen werken aan een bestedingsvoorstel. Het geld hoeft niet perse besteed te zijn. Een bestedingsdoel (sparen) mag ook, mits er werkelijk zicht is op bestedingen. 14

15 7. Toetsingscriteria voor de trekkingsgebieden Zoals al eerder beschreven is de inhoudelijke besteding van middelen aan de gebieden zelf. De stuurgroep stelt voor de volgende toetsingscriteria te hanteren: Bestedingsvoorstel dient passend te zijn binnen het trekkingsrecht. Bestedingsvoorstel dient geen overheidstaak te financieren. Bestedingsvoorstel dient een collectief doel. Bestedingsvoorstel is niet kwetsend of stuitend, dient geen religieus of politiek doel. Bestedingsvoorstel is passend binnen de minimale subsidievoorwaarden en de algemene subsidie verordening van de gemeente. Bestedingsvoorstel is open en transparant tot stand gekomen; alle betalers in het gebied hadden er van op de hoogte kunnen zijn en hebben hun inbreng/reactie kunnen geven. Bestedingsvoorstel is afkomstig van of via een trekkingsgerechtigde. Toetsingscriteria gemeente brede budget Voor het gemeente brede budget worden andere toetsingscriteria gehanteerd. Dit budget moet vooral een bijdrage leveren aan Hilversum als prettige, aantrekkelijke en ondernemende stad om te werken, wonen en recreëren. De stuurgroep wil graag met de gemeente, belangrijkste financier van dit budget om tafel om deze criteria verder af te stemmen. 15

16 8. Organisatiestructuur Stadsfonds Hilversum Het fonds financiert de omgevingsambities die betalers gezamenlijk formuleren. Het verschaft de betalers een financiële positie, maar vult niet voor hen in. De vlag moet steeds door de verenigingen geplant worden, niet door het fonds. Bij zo n rol hoort een bescheiden en servicegerichte opstelling. Het fonds gaat niet op de stoel van de betalers zitten, neemt geen politieke standpunten in en is terughoudend met het voeren van een eigen communicatiestrategie. Aan de andere kant werkt het fonds wel met wat formeel publiek geld is: het geld wordt in de vorm van een prestatie-afspraak door de gemeente uitgekeerd. Het fonds draagt de eindverantwoordelijkheid voor een ordentelijke gang van zaken naar de gemeente. Dat betekent dat het bestuur van het fonds alle bewegingen in het fonds moet kunnen zien en kunnen beoordelen en ook moet kunnen ingrijpen in geval van dreigende tekorten, verwaarlozing, non deliveries, enzovoort. Bovendien is zeker in het begin veel opbouwwerk nodig, de verwachtingen zijn hooggespannen, de kritische zin van de ondernemers ook. En terecht. Maar bij zoveel verwachtingen moet het fonds geoutilleerd op pad worden gestuurd. Het fonds heeft een eenvoudige, niet-prominente maar wel effectieve bestuursstructuur nodig. In die structuur komen drie eenheden voor: een bestuur, een adviesraad en een management. Taken en samenstelling bestuur Er komt een bestuur van de Stichting Stadsfonds Hilversum. Het bestuur heeft de volgende taken: Behandelen van alle aanvragen voor het gebruik van een trekkingsrecht. In het overgrote deel van de gevallen zal die behandeling een routinehandeling zijn. De inhoudelijke afweging hoort immers bij de verenigingen. Maar de bestuurlijke eindverantwoordelijkheid vergt dat het bestuur alles ziet. Het bewaken van de good governance bij de trekkingsgerechtigden en het fonds. Zorg dragen voor tijdige vaststelling en goedkeuring van de jaarrekening, verantwoording naar de gemeente. Bewaken goodwill naar de gemeente en representatie van het fonds naar derde partijen (overheid, andere fondsen, andere ondernemersorganisaties). Zorgen dat ondernemers overal in Hilversum georganiseerd raken, zodat in de hele stad trekkingsrecht kan worden uitgeoefend. Zorg dragen voor transparantie in het hele netwerk: beschikbaar stellen van informatie over bestedingen, bevorderen van samenwerking tussen ondernemersorganisaties. Signaleren van behoeftes en problemen, beleid ontwikkelen. Praktische hulp bij conflicten en problemen, ingrijpen bij ontsporingen. Alle taken die in overleg met de adviesraad op het fonds afkomen. Het in gang zetten van periodieke evaluaties van het fonds. Het bestuur heeft een beperkte, maar wel onafhankelijke rol ten opzichte van de verenigingen. Daarbij past een samenstelling op basis van onafhankelijkheid. Het bestuur bestaat uit een klein aantal onafhankelijke deskundigen en kwartiermakers. 16

17 Voor Hilversum wordt gekozen voor een slagvaardig zakenbestuur van drie of vijf personen, die het fonds door de pioniersperiode heen leiden. Een mix van profit en non profit is hierin aan te raden. Vanuit Good Governance principe zal het voltallige bestuur een integriteitsverklaring tekenen. In de adviesraad is de gemeente blijvend vertegenwoordigd en zij heeft als incasserende publieke instantie ook een taak in de bestuurlijke evaluatie. Het bestuur komt minimaal 4 keer per jaar bij elkaar, in een kwartaalcyclus zodat er een vast patroon ontstaat voor aanvragen en toekenning van subsidie. We stellen voor dat trekkingsgerechtigden vier maal per jaar voor de 20 ste van het einde van het kwartaal bestedingsvoorstellen in kunnen dienen. Het fondsmanagement begeleidt deze aanvragen en zorgt dat alleen complete aanvragen op de bestuurstafel komen. Het bestuur komt op de 25 ste van ieder kwartaaleinde bijeen om de aanvragen te behandelen. Voor het einde van het kwartaal is er een go of no go voor de aanvraag. Alle aanvragen en besluiten worden gepubliceerd op de website en gecommuniceerd middels nieuwsbrief en social media. De stuurgroep zal het initiatief nemen om te komen tot een oprichtingsbestuur. De lijn zal daarbij zijn dat de bestuursleden niet strikt als vertegenwoordiger van een terrein of sector functioneren, maar in staat zijn om naar het geheel te kijken. Daar hoort ook bij dat het geen vechtbestuur wordt met ingebouwde tegenstellingen. Door een zeker coöptatie-element in te bouwen (een bestuur dat zichzelf samenstelt) is de kans groot dat er een hecht bestuur komt, dat slagkracht kan opbrengen. Zeker in de opbouwfase is dat van groot belang. Het bestuur krijgt statutair de bevoegdheid om besluiten te nemen en het laatste woord uit te spreken, ook bij verschil van inzicht met een trekkingsgerechtigde partij. Daarmee wordt de eindverantwoordelijkheid van het bestuur naar de gemeente onderstreept. Maar natuurlijk wordt het bestuur geacht het vertrouwen te genieten van met name de adviesraad. En de cultuur van het bestuur zal niet politiek zijn, maar ondernemend. In geval van verschil van inzicht is het motto: met elkaar om tafel. En het beoogde resultaat is niet gelijk krijgen, maar een deal sluiten. Als we kijken naar andere fondssteden, dan is deze aanpak voldoende en kan worden afgezien van het vastleggen van meer gedetailleerde voorschriften. Om het fonds niet met regelgeving te belasten, wordt in het Stadsfonds Hilversum hiermee volstaan. Mochten er onverhoopt tekortkomingen zichtbaar worden, dan kunnen die bij de tussentijdse evaluatie in 2017 worden vastgesteld en opgelost. Het ligt in de rede dat het bestuur z n werk om niet doet, zoals dat ook geldt voor de bestuurders van de verenigingen in de stad. Samenstelling en taken adviesraad Het fonds wordt rechtspersoonlijk een stichting. Er zou kunnen worden volstaan met een bestuur en een staf. Maar dat is in de praktijk te smal. Het fonds is weliswaar slechts een instrument ter verwezenlijking van de omgevingsambities van ondernemers, maar dat instrument moet wel gestoeld zijn op een democratische dialoog, op transparantie en op communicatie. 17

18 Het bestuur heeft een gesprekspartner nodig. Die gesprekspartner is niet een algemene ledenvergadering (zoals bij een vereniging) en ook geen raad van toezicht, maar iets er tussenin. In andere fondsen wordt dit gremium de adviesraad genoemd en het voorstel is om dat in Hilversum over te nemen. Van de adviesraad maken deel uit vertegenwoordigers van sectoren (sport, educatie, commercie, cultuur, etc) en bloedgroepen (eigenaren, gebruikers, groot en klein). Dat wordt in de praktijk dus een dwarsdoorsnee van actief Hilversum. De adviesraad komt minimaal 1 keer per jaar bij elkaar waarin het proces, het bestuur en algeheel verloop wordt geëvalueerd. De adviesraad kan benut worden om het fonds aan een openbaar moment te helpen: de vergaderingen kunnen toegankelijk zijn voor partijen waar het fonds contact mee wil onderhouden, zoals gemeenteraadsleden. De adviesraad neemt naar de letter bezien geen besluiten. Daarvoor is de samenstelling te ongelijksoortig: de ene persoon vertegenwoordigt veel meer trekkingsrecht dan de andere. Maar het bestuur is wel gehouden aan het zoeken van draagvlak in dialoog met de adviesraad. De taken van de adviesraad zijn: Bindend advies geven aan het stichtingsbestuur voor bestedingen uit het gemeente brede budget. Een vetorecht als het gaat om (her)benoemingen van (nieuwe) bestuursleden van de stichting Stadsfonds Hilversum. Toetsingscriteria ontwikkelingen waaraan aanvragen voor het gemeente brede budget kunnen worden getoetst. Gesprekspartner zijn voor het bestuur inzake het beleid, de begroting, de jaarrekening, de omvang (tarifering) en algeheel functioneren van het fonds. Communicatiekanaal tussen verenigingen onderling en tussen verenigingen en bestuur. Platform voor innovaties, gezamenlijke initiatieven, nieuwe allianties. Het beoordelen van de tussen van het fonds, eind-2017, en daaraan gekoppeld het uitbrengen van een advies over veranderingen in het fonds. Bij deze tussentijdse evaluatie wordt de werking van het fonds geëvalueerd, niet het bestaan van het fonds. Beëindiging kan niet het gevolg zijn van de tussentijdse evaluatie. Rol van de gemeente Gezien de ambitie van de gemeente om wellicht ook andere geldstromen (bestaande subsidies, cofinanciering) via het stadsfonds te laten lopen, is een rol voor de gemeente in de Adviesraad zeker aan te raden. De publieke rol als subsidieverstrekker en de private rol als betaler in het fonds dienen echter ten alle tijde goed gescheiden te zijn. Als subsidieverstrekker kan de gemeente voorwaarden stellen in haar subsidiebeschikking. Als private betaler kan de gemeente geen voorwaarden stellen aan de bestedingen uit het fonds. Wel kan overwogen worden om voor de eventueel aanvullende geldstromen vanuit de gemeente aparte afspraken te maken. Deze middelen zullen niet direct aan een trekkingsgebied gekoppeld zijn. De adviesraad, met daarin de gemeente, zou voor deze middelen een bindend (bestedings)voorstel kunnen doen richting het stichtingsbestuur. 18

19 Fondsmanagement Grondgedachte van het fonds is het eigenaarschap van de georganiseerde ondernemers. De verenigingen en allianties moeten direct zeggenschap krijgen over de gelden afkomstig uit hun werkgebied. In dat verband is het woord overhead impopulair, en terecht. Het fonds moet een lichte structuur blijven en zich niet als instituut ontwikkelen. De nadruk moet liggen op de verenigingen en allianties. Maar toch is een vorm van fondsmanagement noodzakelijk. Het gaat in het fonds om veel geld en om hoge verwachtingen. Die vergen aandacht. Belangrijk is dat het fondsmanagement niet ervaren wordt als klassieke overhead, maar als welkome dienstverlening aan de gebruikers van het fonds. Klant- en servicegerichtheid moeten ervoor zorgen dat de ondernemers het management als een toegevoegde waarde gaan ervaren. Het fondsmanagement heeft de volgende taken: Het soepel laten verlopen van het administratief proces: samen met de gemeente de hoogte van het trekkingsrecht per deelgebied vast stellen, de verenigingen daarover berichten, financieringsaanvragen begeleiden, facturen voldoen en vastleggen en zorgen voor een begroting en een jaarrekening. Een berekenbare en snelle afhandeling van financieringsaanvragen vanuit de trekkingsrechten is de allereerste prioriteit voor het management. Het uit handen nemen van administratieve kopzorgen zal zich vanzelf ontwikkelen tot een vorm van account management. Het opbouwwerk : het ondersteunen van het tot stand komen van verenigingen en allianties in gebieden in de stad die nu nog en witte vlek zijn. Zorgen voor zuurstof in het netwerk van verenigingen, informatie verspreiden, goede praktijkvoorbeelden laten zien, mensen op ideeën brengen, ondernemers waar nodig helpen bij het formuleren van een project, contacten leggen, praktische problemen oplossen. Het ondersteunen van het bestuur van het fonds. We kunnen de omvang van de benodigde formatie relateren aan die in andere steden. steden. Leiden ( inwoners, fonds van 1 miljoen, ongeveer 20 verenigingen) werkt met 24 uur beleidscapaciteit en 24 uur secretarieeladministratieve ondersteuning. Voor Hilversum willen we starten met 5% inzet van het fonds voor de stichting, waaronder het fondsmanagement. Dit is ca Hiermee kan worden voorzien met een inzet van ca. 12 uur per week. Afhankelijk van de behoefte, kan de formatie in de loop der jaren worden bijgesteld. Is de prijs voor het laten draaien van het fonds hoog of laag? In de eerste opzet van de begroting van het fonds is 5% gereserveerd voor het ontwikkel- en onderhoudswerk. Dat is ruimschoots minder dan de 10% die in goede doelen organisaties acceptabel wordt geacht. De staf zou in dienst kunnen komen van de Stichting Stadsfonds Hilversum i.o. Dat zou het bestuur van de stichting echter met de werkgeverstaak belasten. Een andere mogelijkheid is om formatie in te kopen bij een bevriende organisatie, bijvoorbeeld de kamer van koophandel. 19

20 Het fonds betaalt deze organisatie vervolgens een vergoeding voor de gedetacheerde capaciteit. Bijkomend voordeel is dat de staf gehuisvest is op een relevante plek, waar veel economische informatie samen komt. De stuurgroep spreekt haar voorkeur uit om te zoeken naar inhuur op payroll basis en detachering aan het Stadsfonds. Een definitieve keuze zal gemaakt worden spoedig na de besluitvorming over het instellen van het fonds. Formalisering organisatiestructuur Uiteindelijk dient de organisatiestructuur met de verschillende rollen en verantwoordelijkheden in de statuten van de stichting i.o. te worden vastgelegd. Daarnaast is het raadzaam om een huishoudelijk reglement en een good governance vanuit de stichting vast te stellen. 20

21 9. Nog uit te werken zaken Met voorgaande uitwerking hebben we al veel duidelijk gemaakt hoe het Stadsfonds Hilversum zal werken en hoe een en ander is georganiseerd. Uiteraard moeten er nog zaken uitgewerkt worden. Maar de essentie en de randvoorwaarden zijn duidelijk en helder en voldoende concreet om de uitwerking van het initiatief verder goed te sturen. Hierbinnen kunnen de komende periode, volledig transparant, een aantal zaken nader uitgewerkt worden. Waarom zijn deze nu nog niet uitgewerkt? Ten eerste vinden we dat vooral een zaak van de ondernemers. Zij moeten in en met het fonds werken, laat hen dan ook vooral het zo inrichten dat ze er met en in het fonds kunnen werken. Ten tweede vergen sommige uitwerkingen middelen en capaciteit die er nu nog niet zijn. Ten derde lijkt een nadere uitwerking, zonder de besluitvorming van de gemeenteraad, voorbarig. Zaken die een nadere uitwerking moeten krijgen: Stichtingsbestuur (onbezoldigd); ervaring in andere steden is dat deze vaak voortvloeit uit een deel van de stuurgroep. Een mix van profit en non-profit (niet zijnde de gemeente) heeft de voorkeur. Naast deze mix wordt van bestuurders verwacht dat ze bij Hilversum betrokken zijn en het belang van het fonds in zien. Stichtingsstatuten en huishoudelijk reglement. Adviesraad benoemen Praktische zaken als fondsmanager, huisvesting, bankrekeningnummer, BTW regeling (andere fondssteden hebben in overleg met de Belastingdienst een BTW regeling getroffen om afgedragen BTW te verrekenen), administratiekantoor, website. Gedetailleerde beschrijving van de werkwijze en toetsingscriteria Het organiseren van het centrum met de in het centrum reeds actieve partners. Het vastleggen van gemaakte afspraken tussen de gemeente en De Gijsbrecht over hoe om te gaan met de BIZ en Stadsfonds in dat gebied. Het aanwijzen van de trekkingsgerechtigden (bestaande samenwerkingsverbanden). 21

22 9. Het verzoek We staan aan de vooravond van een historisch moment. Als initiatiefnemers zien we de meerwaarde van een stadsfonds en willen we dat het er komt. Er zijn nu twee partijen aan zet: de gemeenteraad (zij gaat over de OZB tarieven) en de stuurgroep. Eerst de gemeenteraad. We richten ons rechtstreeks tot de gemeenteraad omdat daar de bevoegdheid ligt tot het vaststellen van de belastingtarieven. Maar het heeft natuurlijk verre de voorkeur wanneer de voorstellen door het College van B en W worden overgenomen en door het College aan de raad worden voorgelegd. We vragen de gemeenteraad van Hilversum om: 1. In te stemmen met een verhoging van de OZB niet-woningen tarief 2014 van 10,25%. 2. Deze verhoging te vertalen als vast % van de verwachte OZB niet-woningen opbrengsten van de gemeente, met als doel een stabiele subsidiestroom te creeeren. 3. De verhoging een-op-een vast te stellen als het subsidiebedrag voor de Stichting Stadsfonds Hilversum. 4. In te stemmen met een subsidie aan de Stichting Stadsfonds Hilversum ter hoogte van de onder 1 bedoelde OZB-meeropbrengst. 5. De toegezegde cofinanciering vanuit de gemeente van ,- in een separate subsidiebeschikking toe te kennen aan de stichting Stadsfonds Hilversum i.o. 6. Het College van B en W te machtigen tot het sluiten van een uitvoeringsovereenkomst met de op te richten Stichting Stadsfonds Hilversum, op basis van de uitgangspunten genoemd in deze notitie en het bijgevoegde concept. 7. Als nadere voorwaarde aan deze subsidie te verbinden het opleveren van een tussentijdse evaluatie onder verenigingen en stakeholders in 2017 en een eindevaluatie ruim voor het einde van de experimenteerperiode van vijf jaar. De agenda van de Stuurgroep Stadsfonds Hilversum ziet er als volgt uit: 1. Gesprekspartner zijn van Raad en College van de Gemeente Hilversum vanaf heden tot aan de formele oprichting van de Stichting Stadsfonds Hilversum uiterlijk 31 december Gesprekspartner zijn voor alle ondernemers die in deze overgangsperiode hun positie ten opzichte van het nieuwe fonds willen bepalen 3. Een plan maken voor de samenstelling van een oprichtingsbestuur en voor het operationele management van het fonds 4. Zorg dragen voor conceptteksten voor convenant en statuten van de Stichting Stadsfonds Hilversum. 22

23 7. Tenslotte Als initiatiefnemers zullen wij volledig transparant uitvoering geven aan dit fonds en het beheer er van. We willen onze inzet en ook verwachtingen graag met het College in een uitvoeringsovereenkomst tussen de gemeente Hilversum en de stichting i.o. Stadsfonds Hilversum vastleggen. Wij hopen met dit verzoek een vliegende start van het Stadsfonds Hilversum te krijgen. We beseffen ons dat sommige zaken nog uitwerking verdienen. Zorgvuldigheid gaat in dit geval voor snelheid. Wij hopen dat u deze aanpak kunt waarderen en deze waardering omzet in een positieve besluitvorming. De Stuurgroep Stadsfonds Hilversum Bas Bakker Piet Nagel Jan Berkhof Kim van Kampen Chantal Monsma Richard Baron Peter Beukers Willem te Riele Leon Zwaans Ben Hammer -Arenapark -BV Hilversum -BV Hilversum -BV Hilversum -De Gijsbrecht -Hilversum City Club -Kerkelanden Collectief -MBO College Hilversum -De Vorstin -HilverZorg Hans den Hollander -Tergooi Ziekenhuis 23