Onderwerp: Inspraakavond gemeente Opsterland. Datum: 24 oktober Geachte Raad,

Transcriptie

1 Onderwerp: Inspraakavond gemeente Opsterland Datum: 24 oktober 2016 Geachte Raad, In reactie op de aangekondigde bezuinigingen wil de bibliotheek de Raad laten weten elke beslissing te respecteren maar bij de afweging een aantal nieuwe ontwikkelingen in de bibliotheek in overweging te nemen. Digitalisering Door een toenemende digitalisering en een terugtredende overheid is er afgelopen tien jaar maatschappelijk veel veranderd; via social media houden we elkaar op de hoogte, een bedrijf kan niet zonder website bestaan en de belasting invullen kan alleen digitaal. De bibliotheek heeft deze ontwikkelingen vroegtijdig gesignaleerd en is met haar taken en diensten meegegaan in deze maatschappelijke ontwikkelingen. Voor mensen die een taal- of digitale achterstand hebben, biedt de bibliotheek laagdrempelige mogelijkheden als het Digitaal-huis. Op de scholen is de bibliotheek actief met leesbevorderingsactiviteiten en het geven van lessen mediawijsheid. In de afgelopen 10 jaar heeft binnen de bibliotheek deze omschakeling van boekenleverancier naar digitale hulpverlener plaatsgevonden. Een forse koerswijziging die de bibliotheek binnen haar bestaande budget realiseerde door te investeren in het kennisniveau van medewerkers, scherper in te kopen, nieuwe specialisten aan te trekken en te bezuinigen op specifieke collectie-onderdelen en het aantal mensen in de uitlening. En met succes. In de bibliotheken Gorredijk en Ureterp stijgt het aantal gebruikers van het Digitaal-huis. Met de gemeente en partijen in het sociaal domein is samenwerking op meerdere vlakken. Met de scholenkoepels VCSO en Comprix zijn afspraken gemaakt om met alle scholen in de gemeente Opsterland een intensieve samenwerking aan te gaan, dit onder de noemer de Bibliotheek op School. De reden is simpel. Uit onderzoek blijkt dat kinderen op scholen die samenwerken met de bibliotheek, hogere CITO-scores halen. Als we naar de nabije toekomst kijken, gaat de bibliotheek handen-en-voeten geven aan ontwikkelingen als 3D-printers, programmeren en robotica. Door kinderen op jonge leeftijd met de nieuwe ontwikkelingen kennis te laten maken, bereiden we ze voor op de toekomst, waarin ze beroepen gaan vervullen die nu nog niet bestaan. Bezuinigingen Afgelopen periode heeft de bibliotheek jaarlijks bezuinigingen te verwerken gekregen. Door bovengenoemde aanpak is het ieder jaar gelukt om de bezuinigingen te vertalen én toch te blijven investeren in de toekomst. Doordat de organisatie nu zo gestroomlijnd is, is de rek eruit. Daarom hebben de aangekondigde bezuinigingen voor 2019 en 2020 de nodige consequenties. Het doorvoeren hiervan leidt mogelijk niet alleen tot het sluiten van bibliotheken maar ook tot het afbouwen van eerdergenoemde activiteiten op scholen. Dit betekent een beperking van de rol die de bibliotheek in deze nieuwe, digitale wereld speelt. Juist nu de digitale wereld zich exponentieel ontwikkelt.

2 Vertaling Na overleg met de fracties heeft de bibliotheek een aantal suggesties gekregen voor het vertalen van de bezuinigingen. De meest gehoorde suggestie is het verhuizen van de bestaande bibliotheken naar kleinere, goedkoper locaties. De bibliotheek heeft deze suggesties in overweging genomen en wil daarop als volgt reageren: De bibliotheken in Opsterland beschikken over fraaie, modern aangeklede locaties met alle benodigde faciliteiten. Deze voorzieningen zijn voor of aan het begin van de crisis gerealiseerd toen er financieel meer mogelijkheden waren. Een verplaatsing van deze bibliotheken kan worden bestempeld als kapitaalvernietiging; de oude bibliotheken zijn nog in goede staat, voor de aankleding van de nieuwe locaties moeten opnieuw kosten worden gemaakt en de besparing op de huur is nauwelijks lonend. Temeer daar BZOF geen huur betaalt voor pand Schansburg. Naast de kosten weten we uit ervaring dat de verhuizing van een bibliotheek in de praktijk een ledenterugloop van 30% betekent. Daarnaast komen kwetsbare groepen als ouderen, vluchtelingen en kinderen in het gedrang als de bibliotheek op een minder laagdrempelige locatie komt. Juist in een tijd van verdergaande digitalisering is de rol van de bibliotheek onmisbaar. Met het oog op de participatiemaatschappij en daarmee een terugtredende overheid, is het zaak om in de bibliotheek te blijven investeren en waar mogelijk de taken uit te breiden. Door zelfredzame burgers kan op andere terreinen geld worden bespaard en betaalt de investering in een bibliotheek zich terug. Met dit schrijven hopen wij u enig inzicht in de veranderde rol van de bibliotheek te hebben gegeven. In de afgelopen 20 jaar heeft de wereld in sneltreinvaart kennisgemaakt met internet, social media, digitale media en andere technologische ontwikkelingen. En de bibliotheek beweegt mee! Vriendelijke groet, Namens bibliotheken Zuidoost Fryslân, Bas van der Ven, directeur / bestuurder Roelov Kuipers, manager

3 Bijlage 1 Activiteiten in de bibliotheek De meeste inwoners van Opsterland kennen de bibliotheek als een plek waar je boeken kunt lenen. Dit beeld klopt maar ten dele. Bibliotheken Zuidoost Fryslân (BZOF) heeft ruim boeken in haar bezit en leent jaarlijks ruim een half miljoen boeken uit. Naast digitale bezoekers trekt BZOF jaarlijks bijna bezoekers. Uit deze getallen blijkt dat de bibliotheek nog steeds goed bezocht wordt. De inwoners van Opsterland bezoeken de bibliotheek om de volgende redenen: - Boeken lenen en terugbrengen - CPNB-activiteiten (Nederland Leest, Kinderboekenweek, Voorleesdagen e.a.) - hulp bij e-lezen en tablets - tablet café - taal café / Digitaal-huis - juridisch spreekuur - steunpunt WMO - historisch informatiepunt - spreekuur van woningstichting Elkien Maar ook om doelgroep specifieke redenen: - ondernemers en zzp-ers: werkplek met wifi en koffie - ouderen: ontmoetingsplaats, laagdrempelig - vluchtelingen: gebruik Digitaal-huis en pc s, plek om informeel te leren - cultuurzoekers: kunstboeken en bezoeken van exposites - mensen met weinig budget: gratis kranten en tijdschriften in leescafe - leergierigen: op zoek naar informatie in boeken en databanken - empathische mensen: plek om met anderen plannen voor de omgeving te maken - nieuwsgierigen: nieuwe ontwikkelingen als Fablabs en 3D printers - ouders: plek om naar toe te gaan met kinderen, informatie over (voor)lezen - jongeren: plek om huiswerk te maken - laaggeletterden: eenvoudige oefenprogramma s in eigen tempo Andere activiteiten die de bibliotheek organiseert: - Workshops voor hulpverleners en leerkrachten over social media - Gastcolleges voor PABO-studenten - Lezingen met landelijk bekende schrijvers (Susan Smit, Rosita Steenbeek..) - Trainingen voorlezen voor ouders en professionals Bovenstaand aanbod van diensten is constant aan verandering onderhevig, afhankelijk van de vraag die lokaal speelt.

4 Bijlage 2 Tel mee met Taal Voor jonge ouders en hun baby s werkt de bibliotheek samen met de gemeente om de BoekStart-koffertjes te verspreiden. Ook voor de 2 tot 4 jarigen krijgen alle aandacht van de bibliotheek. De opbouw van een woordenschat is tijdens deze kinderjaren essentieel, namelijk: Een kind dat is voorgelezen, kent op 4-jarige leeftijd woorden Een kind dat niet is voorgelezen, kent slechts woorden. Dit verschil van woorden blijft tijdens de basisschooljaren bestaan en wordt mogelijk nog groter. Omdat deze kinderen extra aandacht nodig hebben, vraagt dit veel tijd van de leerkrachten en drukt dit de kwaliteit van het gehele onderwijs. Een kwart van de kinderen komt met een dergelijke achterstand op school. Deze kinderen komen uit taalarme gezinnen waar de ouders veel in commando s praten (jas aan, tanden poetsen, op bed) maar ook uit gezinnen met hoogopgeleide ouders die het te druk hebben met andere zaken waardoor er niet wordt voorgelezen en te weinig wordt gepraat. Om de taal en/of leesachterstand van kinderen te verbeteren, werkt de bibliotheek samen met leerkrachten en begeleiders op peuterspeelzalen, in de kinderopvang, in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. De Bibliotheek op School (dbos) Onder de titel de Bibliotheek op School heeft de bibliotheek afgelopen jaren intensief samengewerkt met een aantal scholen in Opsterland. Deze inspanning heeft zich uitbetaald in betere CITO-scores voor de leerlingen. Een resultaat waar school en bibliotheek trots op zijn. Met de onderwijskoepels Comprix (voorheen PRIMO) en VCSO is afgesproken om de komende twee jaar alle scholen in Opsterland te laten werken volgens de aanpak van dbos. Met dbos gaan school en bibliotheek een 3-jarige samenwerking aan waarbij de afspraken worden vastgelegd in een lees- en mediaplan. Met boeken op school en gerichte activiteiten wordt ingezet op het verhogen van leesplezier en het maken van leeskilometers. Daarnaast krijgen de leerkrachten begeleiding in het introduceren van nieuwe werkvormen en gaan de kinderen elke dag een kwartier vrij lezen. Deze 15 min vrij lezen per dag levert 1000 nieuwe woorden per jaar op. Zo is gebleken uit onderzoek en dat is meer dan welke leesmethode ook. Deze aanpak vraagt een forse investering van de bibliotheek in opleiden van personeel en investeren in uren op school. Door minder personeel in de bibliotheek en het slim plannen van lessen en activiteiten slaagt de bibliotheek erin om binnen het bestaande budget om alle scholen in Opsterland te begeleiden in het traject van dbos en daarmee te helpen naar betere CITO-scores. Echter, door de aangekondigde bezuinigingen is de toekomst van dbos voor alle scholen in Opsterland onzeker en zullen er zeker scholen en kinderen buiten de boot vallen.

5 Mediawijsheid Naast dbos is de bibliotheek op alle scholen in Opsterland aanwezig met haar lessen mediawijsheid. In lessenseries als Net-tiquette en Mediabegrip leren de kinderen hoe je met elkaar om moet gaan op internet, hoe je je privé-gegevens beter kunt afschermen, hoe je beter kunt zoeken en hoe je kan beoordelen wat waar is. Wie wil zien hoe je op het verkeerde been kan worden gezet, kan in Google zoeken op één van de volgende woorden: Boomoctopus, Fluitegel of Martinlutherking.org. In de lessen leren de kinderen om kritisch te kijken naar de digitale wereld. Digitaalhuis Volwassenen die moeite hebben met het lezen van teksten of die hulp nodig hebben bij het invullen van digitale formulieren, kunnen terecht in de Digitaal-huizen van Opsterland (Gorredijk en Ureterp). Door een groeiend aantal deelnemers kan gesteld worden dat het Digitaal-huis duidelijk in een behoefte voorziet. Waar het omgaat: kinderen kunnen zich met een mediawijze opvoeding relatief veilig bewegen in een steeds verdere digitaliserende en medialiserende wereld. Volwassenen krijgen handvaten aangereikt om mee te kunnen blijven doen in deze nieuwe wereld. Anders gezegd, de bibliotheek helpt de burger om te participeren in de maatschappij. Voor meer informatie: