Milieujaarprogramma 2013

Transcriptie

1 Milieujaarprogramma Rapportering 2012

2

3 Inhoud 1. Instrumentarium Gemeentelijke diensten en duurzaamheidsambtenaar Handhaving MMIS Gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur Gemeentelijk milieubeleid en milieubeleidsplan Milieubarometer Projecten - MINA-werkers Acties uit het milieubeleidsplan Afval Afvalpreventie en hergebruik Selectieve inzameling en restafval Opruimen achtergelaten gevaarlijke afvalstoffen Acties en maatregelen mbt illegaal ontwijkgedrag Milieuverantwoord productgebruik Milieuverantwoord Productgebruik binnen gemeentelijke diensten Milieuverantwoord Productgebruik bij doelgroepen Projecten Acties uit het milieubeleidsplan Water Pesticidenreductie Passieve en actieve sensibilisatie rationeel watergebruik enof bestrijsmiddelen (bevolking, personeel, doelgroepen) Projecten - Premies hemelwaterinstallatie en infiltratievoorzieningen Acties uit het milieubeleidsplan Hinder (geluid, geur, licht, lucht) Milieuklachten Passieve sensibilisatie Opstellen reglement rond geluid-, geur- of lichthinder Oplei geluidgeur meten en beoordelen Actieve sensibilisatie rond hinder Handhavingsbeleid niet gerelateerd aan hinderlijke inrichtingen Opstellen en bijhouden hinderinventaris Projecten Acties uit het milieubeleidsplan Energie Elektronisch opvolgsysteem voor bouwaanvragen Energieboekhou en Energieprestatiecertificaten Passieve sensibilisatie REG en hernieuwbare energie Actieve sensibilisatie en stimuleren kleine besparende maatregelen Aankoop groene stroom Oplei energie Duurzame energiescan Energie-efficiëntie bij overheidsopdrachten Lager energieverbruik Projecten Acties uit het milieubeleidsplan Milieuvriendelijke Mobiliteit Passieve sensibilisatie Deelname milieuschepen-ambtenaarduurzaamheidsambtenaar aan Gemeentelijke Begeleiscommissie (GBC) Acties en maatregelen ter bevordering van het milieuvriendelijk rijgedrag bij het stadspersoneel Opmaak van een actieplan luchtverontreiniging door verkeer Actieve sensibilisatie INHOUDPGAVE

4 7.6. Milieuvriendelijke voertuigen Inventaris en evaluatie wagenpark Actieplan milieuvriendelijk voertuigenpark Aankoop milieuvriendelijk voertuig ter vervanging van een minder milieuvriendelijk voertuig Opname milieuaspecten in bestek aankoop voertuigen Resultaatsverbintenissen over de hele vloot Opmaak van een bedrijfsvervoersplan Projecten Acties uit het milieubeleidsplan Natuur Bermbeheer Streekeigenautochtone soorten Code goede natuurpraktijk Subsidiereglementen Vorming Deelname Dag van het Park Inventarisatie en actieplan Kleine Landschapselementen (KLE s) Projecten Premiereglement groendaken Beheerplan Kruidtuin Acties uit het milieubeleidsplan BODEM Inschakelen van een erkend bodemsaneringsdeskundige Vergunnen van TOP Vlaamse bodembeleid Inventarisatiestudie woonzone op potentieel verontreinigde grond Inzamelplaats verontreinigde grond Inventarisatie historische risicoactiviteit Inventarisatie andere bodemproblemen (o.a. bodemverdichting) Erosiebestrij Projecten Acties uit het milieubeleidsplan Duurzame ontwikkeling Actieve en Passieve sensibilisatie Participatieve en sensibiliserende initiatieven doorlichting beleid i.s.m. adviesraden Stimuleren duurzaam bouwen en wonen Stimulatie tot maatschappelijk verantwoord ondernemen Initiatieven duurzame ontwikkeling in een Noord-Zuidcontext Educatie voor duurzame ontwikkeling vorming adviesraden Vlaams implementatieplan educatie voor duurzame ontwikkeling Projecten Acties uit het milieubeleidsplan INHOUDPGAVE

5 OVERZICHT BJLAGEN: Algemeen ALG_01_index Mechelen_MJP ALG_02_goedkeuring CBS Mechelen_MJP ALG_03_advies milieuraad Mechelen_MJP Instrumentarium IN_01_pro- & reactieve controles Mechelen_overzichtstabel_MJP IN_01_pro- & reactieve controles Mechelen_basistekst_MJP IN_02_jaarverslag milieuraad Mechelen_MJP IN_03_MINA rapportering Mechelen_MJP IN_03_MINA rapportering Mechelen_detail Manus_MJP013 IN_04_MINA facturen Mechelen_MJP IN_05_Doelgroepenwerking i.s.m. IGEMO_MJP IN_06_meldpunt milieuklachten Mechelen_MJP Afval (ook via rapportering OVAM gemeentelijk afvalstoffenbeleid- bijlage 1) AF_01_attesten bermmaaisel Mechelen_MJP AF_02_selectief slopen Mechelen_MJP Milieuvriendelijk productgebruik MVP_01_FSCPEFC attesten_mechelen_ MJP Water WA_01_uitvoering pesticidentoets Mechelen_MJP WA_02_betaalaanvragen hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen Mechelen_MJP WA_03_actieplan bestrijsmiddelen _Mechelen_MJP Hinder HI_01_analyse milieuklachten Mechelen_MJP Energie EN_01_energieboekhou Mechelen_MJP EN_02_opleien energie_mechelen_mjp EN_03_overzichtstabel lager energieverbruik Mechelen_MJP Mobiliteit MO_01_facturen milieuvriendelijke voertuigen Mechelen_MJP Natuur NA_01_betalingsaanvragen groendaken Mechelen_MJP Bodem Geen bijlagen Duurzame Ontwikkeling DO_01_actieplan convenant ontwikkelingssamenwerking Mechelen_MJP BIJLAGEN

6 1. Instrumentarium 1.1. Gemeentelijke diensten en duurzaamheidsambtenaar Organisatie, personeel en centraal meldpunt klachten Basis X Uitvoering 2012 Project MBP I_1 I_2 I_3 I_4 I_6 : - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur- en groenontwikkeling - Dienst duurzame ontwikkeling en energie IN_06_meldpunt milieuklachten Mechelen_MJP De afdeling milieu- en natuurontwikkeling omvat volgende diensten en personeelsleden: 1 afdelingshoofd; dienst milieu en landbouw (1 diensthoofd + 5 medewerkers); dienst duurzame ontwikkeling en energie (2 duurzaamheidsmedewerkers + 1 administratief medewerker); dienst milieu-educatie (1 diensthoofd + 6 medewerkers); dienst natuur- en groenontwikkeling (1 diensthoofd + 2 medewerkers). Afdeling stadsvernieuwing en stadsontwikkeling Departement stedelijke ontwikkeling Dienst coördinatie Afdeling ruimtelijke ontwikkeling Bouwdienst Dienst monumentenzorg Afdeling milieu- en natuurontwikkeling Dienst milieu en landbouw Dienst natuuren groenontwikkeling Afdeling economische ontwikkeling en grondbeleid Dienst vastgoedbeleid Dienst economie Dienst wonen Dienst duurzame ontwikkeling en energie Dienst ruimtelijke planning en mobiliteit Dienst milieu-educatie In het stedelijk organogram situeert de afdeling milieu- en natuurontwikkeling zich binnen het departement stedelijke ontwikkeling: De dienst milieu en landbouw, de dienst duurzame ontwikkeling en energie en de dienst natuur- en groenontwikkeling zijn gehuisvest in een lokaal dat voldoende ruimte biedt voor het personeel (administratief gebouw Zeeridder, Befferstraat 25). Er is een loket aanwezig dat gemakkelijk toegankelijk is voor de inwoners van de stad. De dienst milieu-educatie is gevestigd in het parkdomein Tivoli (Antwerpsesteenweg 94). September 2012 is het Energiepunt Mechelen van start gegaan. Een nieuw autonoom gemeentebedrijf dat goedkoperenteloze leningen aanbiedt aan de burgers die investeren in energiebesparende maatregelen. De leningen worden aangeboden via het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost. Mevr. Aurélie Van Hoecke werd als manager energiebesparingsfonds aangesteld (meer info zie hoofdstuk energie). De uitrusting van de dienst milieu en landbouw is afdoende. Alle personeelsleden beschikken over een eigen bureau- en opbergruimte. De HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 1

7 vereiste informaticavoorzieningen (pc s, printers, intranet, internet) zijn aanwezig. De diensten beschikken over of hebben toegang tot voldoende documentatie om de taken naar behoren uit te voeren. De dienst beschikt over eigen staalnameapparatuur voor beperkte wateranalyses en geluidsmetingen. De bevolking kan via verschillende kanalen milieuklachten doorgeven. - bij de dienst milieu en landbouw (tijdens de kantooruren) op (milieudienst@mechelen.be) wanneer het gaat over milieuklachten (geluidshinder, geurhinder, lichthinder, stof- of roethinder, al dan niet gerelateerd aan een vergunningsplichtige inrichting of activiteit). - via de website (meldpunt milieuklachten). - bij de politie (24u op 24u) op via het centrale nummer (Mechelfoon) of (e-loket). - voor melen over het openbaar domein kan men terecht op: (gratis nummer). - Er kunnen ook bepaalde milieuklachten (bv. olieverontreiniging) worden gemeld bij de brandweer (24u op 24u) op In de Streekkrant ( ) werd volgend artikel gepubliceerd: Waar kan ik met mijn milieuklachten terecht? In de infogids van de stad worden de diverse meldpunten voor milieuklachten vermeld. - bestendigen van de organisatie van de afdeling milieu en natuurontwikkeling; - voortzetten van de werking en communicatie omtrent het centraal meldpunt voor klachten Systematisch overleg milieuhandhavende en milieuklachten behandelende diensten Basis X Uitvoering 2012 Project MBP H_9 I_29 I_32 I_34 Dienst milieu en landbouw De klachten worden door de verschillende instanties opgevolgd conform de interne afspraken. Plaatsbezoeken en bemiddeling zijn voor de stad belangrijk bij het behandelen van de klachten. Wanneer er bij een milieuovertre proces-verbaal dient opgesteld te worden, wordt er door de politie en de dienst milieu en landbouw gezamenlijk opgetreden. Binnen de politiezone Mechelen bestaat er een milieucel. Deze cel richt zich voornamelijk op het doen naleven van de bepalingen van de algemene bestuurlijke politieverordening, met de nadruk op het beteugelen van sluikstorten, achterlaten van hondenpoep en vervuilen van de openbare weg. De cel milieu werkt hiervoor zeer nauw samen met de gemachtigde opzichters bij de wijkonderhoudsteams en de gemeenschapswachten. Daarnaast wordt samengewerkt met de Vlaamse milieuadministraties zoals Milieu-inspectie (VLAREM-klasse 1-inrichtingen), OVAM HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 2

8 (afvalstoffen), Vlaamse Landmaatschappij, Mestbank (mestwetgeving), Toezicht volksgezondheid (zwembaden), natuurinspecteurs (ANB), e.a. Indien nodig worden ook federale inspectiediensten gecontacteerd (FAVV, FANC, dienst der springstoffen ). Verder zetten van de samenwerkingoverleg tussen de milieuhandhavende en milieuklachten behandelende diensten Handhaving Personeel logistieke ondersteuning Basis X Uitvoering 2012 [zie ook hoofdstuk Hinder] Project MBP I_23 I_24 I_25 I_26 I_27 I_29 I_31 I_32 Dienst milieu en landbouw De stad beschikt over een goed opgeleid team van toezichthouders (dienst milieu en landbouwpolitiegas-celwijkonderhoudsteams) en voorziet samenwerkingoverleg tussen de betrokkenen. Aangaande toezicht en handhaving inzake leefmilieu hebben zowel de gemeentelijke dienst milieu en landbouw als de lokale politie een taakstelling. Binnen de dienst milieu en landbouw zijn 4 personeelsleden aangesteld als toezichthouder in het kader van het Milieuhandhavingsdecreet (Noël De Winter, Katrien De Winne, Alex Eekelaers en Kim Delien situatie eind 2012). Deze personeelsleden zijn bijgevolg gemachtigd om pro- en reactieve controles uit te voeren en beschikken over voldoende documentatie en staalnameapparatuur. Binnen de politiezone Mechelen zijn er drie personen belast met handhaving inzake milieu (niet ingedeelde en private inrichtingen, algemene bestuurlijke politieverordening). In het kader van de toepassing van de gemeentelijke administratieve sanctie (GAS) beschikt de stad over een cel van sanctionerende ambtenaren. Deze ambtenaren maken deel uit van de interlokale vereniging GASAM. Wie zich vergrijpt aan sluikstorten, wildplassen, nachtlawaai, hondenpoep of wildplakken riskeert een boete van 50 tot 250 euro. Bij milieuklachten speelt de stad in eerste instantie een bemiddelende rol. Bij burenconflicten wordt veelal doorverwezen naar de buurtbemiddelaar van de stad. De algemene bestuurlijke politieverordening (ABP) en de toepassing van de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) geven een wetgevend kader om milieuhinder aan te pakken. Het terugdringen van milieuhindermilieuoverlast is verankerd in o.a. volgende plannen: - Coalitieakkoord ; - het Lokaal Integraal Veiligheidsplan Via sensibiliseringscampagnes wordt de burger bewust gemaakt van de problematiek van kleine vormen van overlast (o.a. Mechelen, stad om te zoenen). De toezichtshouders worden, in functie van de HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 3

9 noodwendigheden, verder opgeleid. Natuurvergunningen: In 2012 werden er geen natuurvergunningsaanvragen ingediend bij de stad. De stad zelf heeft in 2012 het ruimen en het herstel van een poel (Geerdegemveld) uitgevoerd. Voor dit dossier werd in 2010 reeds een natuurvergunning bekomen maar om budgettaire redenen werd het project pas uitgevoerd in Toezicht en handhaving gebeurt door de dienst Natuur- en Groenontwikkeling van de stad Mechelen. Het Regionaal Landschap Rivierenland (RLRL) werkt hierbij ondersteunend en informatief. Gelet op het feit dat er in 2012 geen dossiers waren zijn er ook geen toezichtshandelingen inzake natuurvergunningen uitgevoerd. - bestendigen van het goed opgeleid team van toezichthoudershandhavers - verder uitvoering geven aan de bepalingen van het milieuhandhavingsdecreet Proactieve en reactieve controles Basis X Uitvoering 2012 [zie ook hoofdstuk Hinder] Project MBP H_2 H_42 H_43 H_52 I_34 I_36 I_27 I_26 Dienst milieu en landbouw IN_01_proactieve en reactieve controles_mjp Een gedetailleerde rapportering is terug te vinden in bijlage: IN_01_Proen reactieve controles_mjp. De pro- en reactieve handhaving van de prioritaire hinderthema s (zwerfvuil, sluikstorten en sluikverbranden, geluidshinder) wordt via verschillende personele en administratieve instrumenten bewerkstelligd (zie Personeel logistieke ondersteuning en hoofdstuk 5 Hinder). Controles worden enerzijds proactief uitgevoerd in het kader van de algemene handhaving en anderzijds als antwoord op klachten of als er een aanvraag is tot wijziging, uitbrei of vernieuwing van een milieuvergunning met een verhoogd milieurisico. Op voorstel van Vlaams minister van Leefmilieu Joke SCHAUVLIEGE en Vlaams minister van Ruimtelijke Ordening, Philippe MUYTERS is in 2012 de invoering van de Omgevingsvergunning (verder) voorbereid. De Omgevingsvergunning zou de bestaande stedenbouwkundige vergunning en milieuvergunning gaan vervangen (integratie). De Omgevingsvergunning moet onder andere zorgen voor minder administratieve lasten, geïntegreerde adviesverlening en de vergunningverlenende bevoegdheid bij één bestuur te leggen. De Omgevingsvergunning gaat ook gepaard met een omvangrijke declassering van de inrichtingen (wijziging indelingslijst Vlarem) en nieuwe afspraken tussen Vlaamse overheid en lokale besturen inzake handhaving van hinderlijke inrichtingen. - verder toezicht uitoefenen in het kader van klachten en milieuvergunningsaanvragen (zowel proactief als reactief). - Verder toepassen van de gemeentelijke administratieve sancties. HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 4

10 - Opvolgen en implementeren van nieuwe wetgevende initiatieven (omgevingsvergunning, handhaving) indien deze van kracht worden Sloopwerken handhaving Basis X Uitvoering 2012 Project MBP MV_1 AS_25 AS_29 Dienst milieu en landbouw De stad Mechelen besteedt expliciet aandacht om de regelgeving inzake selectief slopen (o.a. sloopinventaris) te integreren in de stedenbouwkundige vergunningen (voorbeeld zie bijlage MJP2012). Hiertoe wordt samengewerkt met de dienst milieu en landbouw. Op de website van de stad is informatie beschikbaar over selectief slopen (wonenduurzaam (ver)bouwenselectief slopen). In gesprekken met betrokkenen wordt hiernaar verwezen. Vanaf 2012 werd ook de OVAM brochure selectief slopen en ontmantelen van gebouwen meegegeven aan de betrokkenen. In de Streekkrant ( ) werd een artikel gepubliceerd over het selectief sorteren van bouwafval aan de bron (Ga je verbouwen? Sloop selectief!). Bijzondere aandacht gaat steeds uit naar asbesthoudende afvalstoffen. - Verder toepassen van de voorwaarden inzake selectief slopen in de stedenbouwkundige- en milieuvergunningen MMIS Basis X Uitvoering 2012 Alle medewerkers van de afdeling milieu en natuurontwikkeling beschikken over internet. Project MBP Dienst milieu en landbouw - Bouwdienst Gegevensinvoer in databanken: - Digitaal loket Samenwerkingsovereenkomst (): nog niet operationeel. - Bestrijsmiddelen: verbruiksgegevens worden hier jaarlijks in opgenomen (zie hoofdstuk water) - Milieuvergunningendatabank: aanwezig. - Milieuklachten registratie- en opvolgingsysteem (MKROS): De milieuhinderklachten m.b.t. geluid-, geur-, stof-, rook- en lichthinder worden geregistreerd en opgevolgd in MKROS. - Inventaris van risicogronden: nog niet operationeel (proefproject opgestart i.s.m. OVAM in het kader van het OVAM samenwerkingsverband, zie hoofdstuk bodem). - Energieprestatiedatabank: de bouwdienst registreert de stedenbouwkundige vergunningsgegevens in de databank - De internetverbin blijft behouden. - Voortzetting van de invoer van gegevens in beschikbare databanken. HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 5

11 1.4. Gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur Basis X Uitvoering Project MBP I_37 I_38 - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur en groenontwikkeling - Dienst duurzame ontwikkeling en energie IN_02_jaarverslag milieuraad MecheleMJP ALG_03_advies milieuraad Mechelen_MJP De stedelijke adviesraad voor milieu (MINA-raad) is een belangrijke actor in het creëren van een draagvlak voor het stedelijk milieubeleid. Bij elke uitnodiging voor een vergadering wordt een overzicht van alle ingediende milieuvergunningsaanvragen gevoegd. De milieuraad bracht advies uit over het milieujaarprogrammabudget milieu en natuurontwikkeling alsook over diverse dossiers met betrekking tot de uitvoering van de samenwerkingsovereenkomst2008- (projecten, rapporteringen, intekeningen, MINA-werkers ). Een gedetailleerde rapportering is opgenomen in bijlage (IN_02_jaarverslag milieuraad Mechelen_MJP). In 2012 werden er 10 milieuraden georganiseerd door de stad Mechelen, waarvan 2 open milieuraden: : bezoek aan de Kringwinkel van Mechelen (20 personen) : in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van organiseerde de milieuraad een open vergadering waarop politieke partijen de gelegenheid kregen om hun visie en plannen voor de komende beleidsperiode op het vlak van milieu, natuur- en groen, duurzaamheid toe te lichten (27 personen). Deze open milieuraden werd aangekondigd in lokale infobladen, persbericht, via websites en via affiches en flyers. Op deze open milieuraden worden eveneens andere adviesraden uitgenodigd om op deze wijze de samenwerking tussen de verschillende adviesraden te bevorderen. Een aantal leden van de milieuraad zijn ook lid van de Gecoro (adviesraad voor ruimtelijke ordening). De stad stelt een lokaal ter beschikking voor het houden van vergaderingen. De stad Mechelen voorziet in een secretaris die verantwoordelijk is voor de opmaak en verdeling van het verslag. De secretaris verstuurt de uitnodigingen met inbegrip van een voorlopige agenda. De Stad Mechelen voorziet in de jaarlijkse werkingskosten voor de milieuraad. Deze budgetten zijn in beheer van de dienst milieu en landbouw. Eventuele bijkomende kosten worden geboekt op de algemene werkingskosten van de dienst milieu en landbouw. Indien specifieke onderwerpen besproken worden contacteert de stad specialisten om het thema toe te lichten. Stad Mechelen voorziet de contacten en zorgt voor de praktische afspraken. De stad heeft voor alle leden en medewerkers van de milieuraad een verzekering voor lichamelijke ongevallen en burgerlijke aansprakelijkheid afgesloten. Op de website van de milieuraad ( worden de verslagen van de vergaderingen, de agenda alsook de aankondiging van speciale activiteiten geplaatst. De huidige samenstelling van de MINA-raad werd goedgekeurd door de gemeenteraad op tenminste een derde van het aantal stemgerechtigde leden zijn vrouwen (917). - het aantal niet stemgerechtigde leden bedraagt maximaal de helft van het aantal stemgerechtigde leden. - ten minste een derde van de milieuraad bestaat uit leden van een milieu- en natuurvereniging. HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 6

12 Statuten milieuraad: Na aanpassing van de statuten door het dagelijks bestuur van de milieuraad en nadat ze werden goedgekeurd in vergadering van de milieuraad van , werden de gewijzigde statuten voorgelegd aan het college op voor verwijzing naar de gemeenteraad. Op keurde de gemeenteraad de statuten goed. Statuten werden op verzonden naar Caplo, maar tot op heden werd er geen nieuws ontvangen. Op verleende de milieuraad advies op de intekening op de Samenwerkingsovereenkomst (basis, onderscheisniveau, MINA-werkers). Op 2401 verleende de milieuraad gunstig advies bij het ontwerp van milieujaarprogramma [ALG_03_advies milieuraad Mechelen _MJP] - de werking en ondersteuning van de Milieuraad wordt voortgezet. - organiseren van minsten één open milieuraad. - verder voorbereien treffen met betrekking tot de hersamenstelling van de milieuraad Gemeentelijk milieubeleid en milieubeleidsplan Basis X Uitvoering De stad beschikt over een milieubeleidsplan , verlengd tot. Project MBP I_5 - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur en groenontwikkeling - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Verder uitvoering geven aan het stedelijk milieubeleidsplan. - Voorbereien treffen met betrekking tot een herzieningactualisatie van het milieubeleidplan (in het kader van de beleids- en beheerscyclus BBC) Milieubarometer Basis Uitvoering 2012 Project MBP I_16 I_44 - Dienst milieu en De stad beschikt vandaag de dag over een stadsmonitor. Dit is een beleidsinstrument voor de 13 Vlaamse centrumsteden, voor het Vlaamse stedenbeleid en voor iedereen die bij de stad betrokken is. De stadsmonitor brengt in kaart hoe leefbaar de steden zijn en hoe duurzaam hun ontwikkeling is. De stadsmonitor omvat een 200tal indicatoren. De volledige stadsmonitor is terug te vinden op HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 7

13 landbouw - Dienst natuur en groenontwikkeling - Dienst Duurzame ontwikkeling en energie Op is de vierde editie van de Stadsmonitor voorgesteld. De stadsmonitor is opgebouwd aan de hand van 11 activiteitsdomeinen: - cultuur & vrije tijd; - leren & onderwijs; - natuur & milieubeheer; - ondernemen & werken; - veiligheidszorg; - wonen; - zich verplaatsenmobiliteit; - zorg & opvang; - sociale principes; - burgerschap en overheid Binnen het domein natuur & milieubeheer bestaan er 16 indicatoren die verband houden met de aanwezigheid van groenelementen, de oppervlakte natuurgebieden, de bereikbaarheid en toegankelijkheid van groenelementen, hoeveelheden huishoudelijk afval, energieverbruik via energieprestatiecertificaten (EPC), energiepeil van nieuwbouw en verbouwingen, waterzuivering, groendaken, netheid ). Verder gebruik maken van de stadsmonitor als indicator voor de leefbaarheid en duurzaamheid van de stad Projecten - MINA-werkers Basis Uitvoering 2012 Project X MBP Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur- en groenontwikkeling - Uitvoeringsdienst IN_03_MINA rapportering Mechelen_MJP IN_04_MINA facturen Mechelen_MJP De stad beschikte in 2012 over een goedgekeurd contingent van 6 MINA-werkers (2 natuur, 4 water). Inhoudelijk werden deze 6 MINAwerkers goedgekeurd voor subsidie in het kader van de maar omdat het aantal aangevraagde MINA-werkers in gans Vlaanderen het beschikbare contingent overschrijdt werden enkel de 3 MINA_werkers water voor subsidie weerhouden door het Vlaamse overheid. De MINA-werkers worden ingeschakeld in de stedelijke parken en natuurgebieden (Tivoli, Kruidtuin, Thieboekbos, speelbos Geerdegembos, ). Op het vlak van natuur werden o.a. volgende werkzaamheden uitgevoerd: exotenbestrij, hakhout- en middelhoutbeheer, aanplantingen, dunningen, ruimen van poelen, Op het vlak van water werden o.a. volgende werkzaamheden uitgevoerd: Mechanisch en manueel onkruidbeheer en het schoonhouden van diverse verharen. Voor een gedetailleerd overzicht wordt verwezen naar bijlagen: IN_03_MINA rapportering Mechelen_MJP IN_04_MINA facturen Mechelen_MJP Voor 1 oktober 2012 werd een nieuwe aanvraag ingediend voor de tewerkstelling van MINA-werkers natuur (2 VTE) en water (4 VTE) in HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 8

14 - Tewerkstelling van de toegekende MINA-werkers water en natuur op het grondgebied van de stad Mechelen. - Indiening van een nieuwe aanvraag voor MINA werkers water en natuur in oktober Acties uit het milieubeleidsplan Basis Link milieu ontwikkelingssamenwerking: [meer info zie hoofdstuk 10 duurzame ontwikkeling] Uitvoering 2012 Project Door de ondertekening van de Samenwerkingsovereenkomst milieu als MBP opstap naar duurzame ontwikkeling heeft de stad zich ook geëngageerd om aandacht te hebben voor duurzaamheid waarbij niet alleen economische en ecologische argumenten doorslaggevend zijn, maar waar ook aandacht is voor de sociale aspecten (Noord-Zuid). Enkele IN_05_Doelgroepenw voorbeelden: erking i.s.m. - Samenwerkingsverband Mechelen-Nador (innovatief en duurzaam IGEMO_MJP ondernemerschap); - Samenwerkingsverband Mechelen-Sucre (duurzaam milieubeleid); - Centrale aankoop van Fairtrade producten (wijnen, koffie, fruitsap) voor intern gebruik. - In 2012 behaalde Mechelen voor de vijfde keer op rij de titel van FairTradeGemeente (samenwerking met verschillende stadsdiensten, de trekkersgroep ). Meer informatie op - Deelname aan de week van de Fair Trade (3-13 oktober 2012) campagne richting bedrijven. - Fairtrade personeelsdag ( ). - In het kader van de ondertekening van het convenant gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking met de Vlaamse overheid beschikt de stad over een operationeel plan waarin aandacht is voor een duurzaam milieubeleid. - Verder zetten van de diverse geïntegreerde initiatieven waarbij naast milieuaspecten ook aandacht is voor sociale aspecten (Noord-Zuid). Interne milieuzorg(imz) Ter ondersteuning van haar duurzaam beleid zal de gemeente zelf een voortrekkersrol opnemen, maatregelen invoeren en acties opzetten. Het implementeren van duurzame handelingen op het niveau van alle diensten en bij het beheer van gemeentelijke eigendommen is voor de gemeente de rode draad bij de realisatie van interne milieuzorg (IMZ). Binnen IMZ en de verschillende overleginstrumenten heeft de duurzaamheidambtenaar een cruciale en coördinerende rol. Coördinatie en trekken van Interne Milieuzorg in de gemeente: Stimulerende taak rond interne milieuzorg (interne communicatie, opmaak van ondersteunende instrumenten, opzetten van interne campagnes, ): Volgende interne communicatiekanalen kanalen worden hierbij gebruikt: - personeelsblad (SPAM); - Intranet; HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 9

15 - Digitale nieuwsflashes; - Opleienvormingen; - Interne overlegmomentenrondgangen. Uitvoering 2012 Enkele voorbeelden van acties voor 2012: - Uitvoeren van diverse papierbesparende maatregelen (bv. verkleind afdrukken van de collegeboeken, digitaal maken van diverse interne procedures, aanpassen instellingen kopieerapparaten, informeren en sensibiliseren personeelsleden met betrekking tot papierbesparende maatregelen, overleg met diverse diensten ); - Aankoop van diverse milieuvriendelijke voertuigen; - Energiezorg in de stadsgebouwen (klimaatgebouw, rondgangen ); - Informeren en sensibiliseren personeelsleden met betrekking tot een energiezuinig gedrag (toelichtingen op de werkvloer ); - milieuvoorwaarden integreren in de bestekken (papier, voertuigen, kantoormaterialen ); - Toelichting van de IMZ-principes die de stad hanteert aan de nieuwe personeelsleden (onthaaldagen: , , ); - Bike-to-Work (promoten milieuvriendelijke woonwerkverplaatsingen); - Organiseren van milieuvriendelijke evenementen (besprekingen met Mechelse Feesten vzw); - In het kader van het OVAM samenwerkingsverband (OVAM-stad Mechelen IGEMO IVAREM) is in het voorjaar 2012 gestart met het project duurzame overheidsopdrachten. Opzet is om het aankoopbeleid van de stad verder te verduurzamen en dit op een beleidsmatige en gestructureerde wijze te verankeren in de werking van de stad. De stad Mechelen en OVAM zullen een gezamenlijk (leer)traject bewandelen. In 2012 werd een benchmarking uitgevoerd van het aankoopbeleid. Op basis van de resultaten van deze benchmarking zullen in verder concrete maatregelen worden genomen (op korte en lange termijn). Voor diverse acties wordt samengewerkt met het OCMW Mechelen. Voor meer informatie omtrent diverse IMZ acties wordt verwezen naar de thematische hoofdstukken. - Verder implementeren van interne milieuzorg bij de stadsdiensten - Versterken van de structurele inbed van interne milieuzorg binnen de stad (procedures, structuren ) - Het aankoopbeleid van de stad verder structureel en inhoudelijk verduurzamen - Vergroten van de visibiliteit van Interne Milieuzorg bij managementteam en mandatarissen. Doelgroepenwerking [Link MBP2005-: actie I_39, actie I_42, actie I_43] HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 10

16 Voor de stad vormt het informeren, sensibiliseren en responsabiliseren van doelgroepen (burgers, scholen, verenigingen) op het vlak milieu en duurzame ontwikkeling een belangrijke prioriteit. Een uitgebreide visie staat opgenomen in het milieubeleidsplan. De stad werkt hieromtrent nauw samen met de intergemeentelijke vereniging IGEMO. Sinds 2011 worden deze acties gekaderd binnen de allesomvattende marketing- en communicatienoemer ik leef verstandig (ILV). Meer info op Momenteel beschikt de stad over een planmatige aanpak van het doelgroepenbeleid. Zo wordt vermeden dat partijen naast elkaar werken en wordt een maximale afstemming van middelen bekomen. Om deze prioritaire doelgroepen te bereiken heeft de stad een mix aan instrumenten voorhanden. Volgende instrumenten (actiefpassief) worden ingezet in functie van passieve en actieve informatie sensibilisatie en educatie: overleg en rondgangen; opleien en studiedagen; campagnes en informatieve en sensibiliserende acties (themagericht, doelgroepgericht); didactische materialen (infopakketten, educatieve pakketten, infomomenten, tentoonstellingen, theaterproducties, affiches, folders, brochures, nieuwsbrieven ); gemeentelijke en intergemeentelijke infobladen (zie verder); subsidiereglementen; inzet van vrijwilligers (compostmeesters, peter en meters ) Volgende communicatie-instrumenten werden ingezet vanuit ILV: - digitale nieuwsbrieven (vrijwilligers, verenigingen en buurten, scholen, burgers); - website Ik Leef Verstandig; - aanwezigheden op markten, evenementen, adviesraden - gedrukt Ik Leef Verstandig magazine (maart 2012); Volgende actiesinitiatieven werden onder de noemer van Ik Leef Verstandig in 2012 uitgevoerd: voor verenigingen: - Afvalarme buurtfeesten; - Milieu-infomomenten; - Doe-opstellingen en milieuanimatie (uitleenmateriaal). - Helpdeskeerstelijnsadvies inzake duurzaamheid; - Ondersteuning (communicatie, logistiek) van milieuinitiatieven van organisaties en verenigingen op het grondgebied (ILV-label). voor scholen: - Compostscholen; - Theater mobiliteit; - Educatieve koffers; - Duurzaamheidsquiz (i.s.m. Lessius Hogeschool); - Schoonste school (zwerfvuil). voor gezinnen: - Duurzaam (ver)bouwen planadvies; - Energiejacht; - Compostmeesterwerkingspoedlessen composteren; - Helpdeskeerstelijnsadvies inzake duurzaamheid. Voor detailinformatie wordt verwezen naar bijlage IN_05 HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 11

17 (doelgroepenwerking i.s.m. IGEMO) of naar de verschillende thematische hoofdstukken. Naast de acties die worden uitgevoerd in samenwerking met IGEMO worden ook diverse doelgroepgerichte milieuacties uitgevoerd in samenwerking met onder andere: Stedelijke adviesraden; Mechelen Klimaatstad; EVA-Mechelen; Natuurpunt vzw; Wijk- en dorpsradencomité s; Scholen Meer informatie hierover in de thematische hoofdstukken. Andere communicatiekanalen die worden ingezet om de doelgroepen te informeren: - Nieuwe Maan (stedelijk infoblad); - Wijk- en dorpskranten; - Website stad Mechelen; - Streekkrant; - Digitale infozuilen en affichezuilen. - In samenwerking met de diverse partners verder uitvoering geven aan diverse initiatieven om de prioritaire doelgroepen (gezinnen scholen, verenigingen en buurten) te informeren, te sensibiliseren en te responsabiliseren met betrekking tot duurzaam leven en wonen (zelf instrumenten aanbieden, ondersteunen van bestaande initiatieven ). HOOFDSTUK 1 - INSTRUMENTARIUM 12

18 2. Afval DE INHOUD VAN DIT HOOFDSTUK IS EVENEENS OPGENOMEN IN DE RAPPORTERING OVER HET GEMEENTELIJK AFVALSTOFFENBELEID Afvalpreventie en hergebruik Basis Uitvoering (= maxjr) Project 2008 MBP AS_5 AS_6 AS_9 AS_12 AS_13 AS_15 AS_17 AS_23 - Dienst milieu en landbouw - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Dienst milieueducatie 1. Composteren Middelen om thuis te composteren (B): De stad biedt sinds 1995 de inwoners de mogelijkheid om gesubsidieerde compostvaten aan te kopen. In 2012 werden er 134 compostvaten verkocht aan de bevolking (2011:113). Naast compostvaten heeft de stad in 2012 ook 53 compostbakken (2011:50) en 26 wormenbakken verkocht (2011:12). De compostvaten, compostbakken en wormenbakken worden gesubsidieerd door het Vlaamse gewest. De stad voorziet een aanvullende subsidie van 14,2 voor compostvaten, 13,3 voor de houten compostbakken, 8,65 voor de compostbakken in kunststof en 5,2 voor de wormenbak. De compostbakken worden in twee materialen aangeboden: hout (met FSC-label) en kunststof. De ingezamelde plastics op de containerparken (roze zak, zie verder) dienen als grondstof voor deze kunststofbakken. Composteren gebeurt ook bij verschillende stadsdiensten: - Kinderboerderij Tivoli; - Dienst milieu en landbouw; - Politie; - Brandweer. Publicatie personeelsblad SPAM (2012): Verminder je afval met 50% (kippenhok brandweer + composteren eigen diensten). Informatie over thuiscomposteren en de aangeboden middelen werd verspreid via de afvalkalender, de website van de stad Mechelen, Ik Leef Verstandig communicatie-instrumenten, lokale infobladen. Ondersteuning compostmeesterwerking (1p): Er is een stedelijke werkgroep compostmeesters actief. De compostmeesters vormen een belangrijke sensibiliserende werkgroep voor de bevolking. Ze realiseren o.a. volgende acties: Bemannen van de informatiestand thuiscomposteren (zie Demonstratieplaats thuiscomposteren en ondersteuning uitbating verder). Deze wordt opengesteld op vaste tijdstippen die eveneens op de inzamelkalender vermeld staan en bij evenementen die veel volk op de been brengen. Afhankelijk van de situatie geven de compostmeesters telefonisch advies, nodigen ze de betrokkenen uit op een demonstratieplaats, gaan ze op huisbezoek of ondersteunen ze scholen. De ondersteuning van de compostmeesters gebeurt zowel vanuit VLACO, HOOFDSTUK 2 - AFVAL 13

19 de dienst milieu en landbouw en de intergemeentelijke vereniging IGEMO. De dienst milieu en landbouw beschikt over een lijst met de coördinaten van alle compostmeesters die door de inwoners gecontacteerd kunnen worden. Momenteel zijn er een 80tal burgers opgeleid tot compostmeester. Een 12-tal compostmeesters ondersteunen stedelijke acties op actieve wijze. Zowel stedelijk als intergemeentelijk worden er wervingsinitiatieven op touw gezet om nieuwe vrijwilligers aan te trekken die zich willen inzetten als compostmeester. In 2012: Spoedcursus composteren (basisoplei): (Tivolipark, 45 deelnemers). De spoedles leert inwoners de basisvaardigheden om thuis te composteren. Tijdens de spoedles wordt gewezen op de mogelijkheid om vrijwilliger te worden en zo andere mensen te informeren over composteren. In 2012 werd er een regionale compostcursus georganiseerd in Bornem (244, 55, 85, 1 deelnemer van Mechelen). Compostmeesters krijgen regelmatig vorming en bijscholing over de nieuwste ontwikkelingen in het composteren en afvalarm tuinieren. Deze bijscholingen worden intergemeentelijk ingericht zodat er ook de mogelijkheid bestaat tot onderlinge uitwisseling. Volgende intergemeentelijke opleismomenten werden in 2012 georganiseerd: : Organische meststoffen (14 deelnemers waarvan 3 uit Mechelen) : Educatieve uitstap naar de Kruidentuin t Zijp (Duffel) en Biodroom (Antwerpen). 19 deelnemers waarvan 3 uit Mechelen) : Veel gestelde compostvragen. Op en organiseerde de dienst milieueducatie en Velt vzw een workshop pottentuinieren. Nieuw in 2012 was dat er extra workshops voor kinderen en hun (groot)ouders werden gegeven ( en ). Op deze momenten waren ook de compostmeesters aanwezig (25 deelnemers). Op organiseerde de dienst milieueducatie een gratis interactieve workshop rond creatief en duurzaam werken in de tuin. Thema s zoals snoeihout verwerken in de tuin (workshop 1) en thuiscomposteren (workshop 2) kwamen aan bod (26 deelnemers). De compostmeesters waren ook aanwezig op volgende evenementen: - Nationale Plantenbeurs (142012) in Hombeek; - Dag van het Park ( ) Vrijbroekpark; - Ottertrotterfestival ( ) Tivoli; - Oogstfeesten ( ) Vrijbroekpark. Tijdens het schooljaar namen 17 Mechelse scholen deel aan de 13 de compostscholenactie ( :18). Leerlingen verzamelden groente-fruit- en tuinafval (GFT) in een compostvat of een composthoop, onderhielden het systeem en oogstten de compost voor de schoolmoestuin of plantenbakken. De Mechelse compostmeesters en de stadigemo ondersteunden de leerlingen en leerkrachten hierbij. Alle scholen behaalden hun compostlogo (GO Victor Van de Walle, Sint- Lambertusschool, GO De Spreeuwen, Sint-Maarten, Basisschool de Zonnebergen, KA Lyceum, de Esdoorn, de Spiegel, de Sprankel, de Ham, de Ark, Ursulinen, de Wegwijzer, de Beemden Stuivenberglaan en Tivolilaan, KA Lyceum, Provinciaal Instituut voor Tuinbouwonderwijs campus Mechelen). Als beloning kregen de scholen 2 compostzeven HOOFDSTUK 2 - AFVAL 14

20 gemaakt uit FSC-hout. Voor het schooljaar hebben 18 scholen ingeschreven voor de compostscholenactie. Demonstratieplaats thuiscomposteren en ondersteuning uitbating (1p): De stad Mechelen heeft 2 demonstratieplaatsen thuiscomposteren gelegen in het Vrijbroekpark en het park Tivoli. Openingsuren: Park Tivoli: elke 1 e zaterdag tussen 14 en 16u en elke 3 e woensdag tussen 10 en 12u in periode 1 april tot en met 31 oktober. Provinciaal Vrijbroekpark: elke donderdag tussen 9u30 en 11u30 in periode 1 april tot en met 31oktober. De openingsuren werden bekend gemaakt via lokale infokanalen (website, Streekkrant, infogids, afvalkalender ). De demonstratieplaatsen worden bemand door de compostmeesters van Mechelen. Naast deze openingsuren waren de demonstratieplaatsen in 2012 ook geopend tijdens de volgende evenementen: Ottertrotter festival: (Tivoli); Oogstfeesten: (Vrijbroekpark); Workshops Pottentuinieren: en (Tivoli). Op heeft de school Coloma een bezoek gebracht aan de demoplaats van het vrijbroekpark (2 klassen van 8 à 9 jaar). Passieve informatie en sensibilisatie over composteren: Afvalkalender 2012 (thuiscomposteren en demoplaatsen). Spoedles thuiscomposteren Streekkrant (191 en 13) Cursus thuiscomposteren Streekkrant (191 en 13) Je eigen groenten kweken zonder tuin Streekkrant (83) Creatief en duurzaam werken in de tuin Streekkrant (124) Workshop snoeihout creatief verwerken Ik Leef Verstandig magazine (maart 2012); Gratis spoedles composteren Ik Leef Verstandig magazine (maart 2012) Cursus thuiscomposteren - Ik Leef Verstandig magazine (maart 2012) Leer snel en goed composteren - ILV- digitale nieuwsbrief burgers (maart 2012) Dankjewel compostmeesters, jullie ware geweldig! ILVnieuwsbrief vrijwilligers (juni 2012) Compost geeft je tuin een vitaminekuur - ILV- digitale nieuwsbrief vrijwilligers (juni 2012) Excursie voor compostmeesters op zaterdag ILVdigitale nieuwsbrief vrijwilligers (september 2012) 50% minder restafval door te composteren op school - ILVdigitale nieuwsbrief scholen (september 2012) Flyer thuiscomposteren. OVAM brochures (afvalarm tuinieren, ) De stad stelt eveneens de diverse brochures van VLACO inzake thuiscomposteren ter beschikking van de inwoners (infozuilen, infoavonden ). 2. Aanbieden van anti-reclamestickers (B) De dienst milieu en landbouw stelt permanent gratis 2 types van antireclame stickers ter beschikking van de bevolking (janee sticker en neenee sticker). Gemiddeld worden er jaarlijks een 500-tal (raming) stickers verdeeld. HOOFDSTUK 2 - AFVAL 15

21 De stad beschikt sinds 2003 over een indirecte belasting op het huisaan-huis en op de openbare weg verspreiden van reclamedrukwerk en daarmee gelijkgestelde producten. Het reglement werd eind 2009 geactualiseerd en het nieuwe reglement is vanaf in voege. De Algemene Bestuurlijke Politieverordening (ABP) van de stad bevat enkele artikels over het verdelen van reclamedrukwerk en het verplicht respecteren van aangebrachte zelfklevers. Klachten die de stad ontvangt worden doorgestuurd naar Ovam. Communicatie: - Afvalkalender 2012: te veel ongewenst papierafval in je brievenbus? Kleef de sticker. - Ik Leef Verstandig-magazine (maart 2012): Wie afval vermijdt, hoeft het niet kwijt (postbussticker, Robinsonlijst, vermijden verpakkingsfval, ). - Stickeractie tegen ongewenste niet-geadresseerde reclame en regionale + vermel van meldpunt sticker@ovam.be (website). 3. Kringloopcentrum (B): Op het grondgebied van de stad is Kringwinkel Mechelen actief ( De Kringwinkel heeft twee locaties: Korenmarkt 12 (centrum) en Oude Baan 1F (industriepark Mechelen- Noord). Herbruikbare materialen kunnen worden afgegeven bij de Kringwinkel of worden op afroep door de kringloopwinkel aan huis opgehaald. De stad heeft een samenwerkingsovereenkomst met de Kringwinkel waarbij in 2012 een tonnagevergoe van 0,135 kg werd verleend. Op werd een open milieuraad georganiseerd waarbij een bezoek werd gebracht aan de Kringwinkel (20 deelnemers). De containerparken van de stad zijn eveneens voorzien van een container voor herbruikbare goederen. De hoeveelheid die via de containerparken wordt ingezameld is beperkt in vergelijking met het materiaal dat rechtstreeks wordt binnengebracht of opgehaald. Voor detailinformatie over de ingezamelde hoeveelheden wordt verwezen naar de gemeentelijke afvalstoffenenquête. Eind 2012 start Vitaya een programma waarin de kijker leert hoe hij met voorwerpen en materialen uit de Kringwinkel iets totaal eigentijds kan maken (Rok en Rol). De opnames gebeuren in de Mechelse Kringwinkel. Informatie en sensibilisatie: Brochure van de Kringwinkel is beschikbaar aan de infobalie van de dienst milieu en landbouw. Info over de Kringwinkel is opgenomen op de website van de stad. Afvalkalender 2012: Retoursystemen en kringloopwinkels: een goed idee. Stedelijke informatiegids. Aankondiging open milieuraad (bezoek aan Kringwinkel) website en Strekkrant ( ). 4. Passieve sensibilisatie ter stimulatie van afvalpreventie van minstens 1 afvalstof (B): Afvalkalender 2012: naast een verzameling van ophaaldata ook tips HOOFDSTUK 2 - AFVAL 16

22 om afval te voorkomen, informatie om correct te sorteren, gegevens van de kringloopwinkel, informatie m.b.t. thuiscomposteren, de antireclame sticker, afvalarm feesten Ik Leef Verstandig-magazine maart 2012: Wie afval vermijdt, hoeft het niet kwijt (postbussticker, Robinsonlijst, vermijden verpakkingsafval, ) 5. Actieve sensibilisatie ter stimulatie van afvalpreventie van minstens 1 afvalstof (1p): Vanuit de stad worden (in samenwerking met IGEMO) diverse gratis infomomenten aangeboden aan verenigingen waar ook aandacht wordt geschonken aan afvalvoorkoming, onder andere het infomoment Gezond poetsen (verpakking): Tamtam (7 deelnemers). In 2012 werd, i.s.m. IGEMO, voor de tweede maal op rij een actie op het getouw gezet waarbij in de periode van april tot september een straatfeest of buurtfeest werd opgefleurd door een muziekgroepje wanneer tijdens het evenement aandacht wordt geschonken aan afvalpreventie. De organisatoren werden ondersteund met advies over hoe ze hun evenement milieuvriendelijk kunnen organiseren. 28 buurtfeesten (2011: 17) hebben zich ingeschreven en organiseerden een afvalarm buurtfeest. Zo werd er op actieve wijze bij deze evenementen aandacht geschonken aan het vermijden van wegwerpmaterialen zoals kunststofborden, wegwerpbekers,.. Op werd voor de vierde maal een milieubewuste en afvalarme picknick georganiseerd in het stadspark De Kruidtuin. De picknick is een samenwerking tussen de stad Mechelen, de vrijwilligersgroep Vrienden van Dodoens', de wijkraad centrum, 't Arsenaal en Oxfam. Eigen diensten In 2012 werden verder acties ondernomen binnen de stadsdiensten om papierbesparing te realiseren: - Interne opleien inzake het optimaal gebruik van ICT gerelateerde items (Outlook, archiveren, hardware ) waarbij ook aandacht werd gevestigd op papierbesparing; - Het standaard recto verso afdrukken vanuit de computer naar de kopieertoestellen werd in 2012 verder ingesteld; - Extra papierbakjes (uit gerecycleerd karton) werden in 2012 verder verdeeld onder de diensten; - Op de onthaaldagen voor nieuwe medewerkers werd extra aandacht gevestigd op papierbesparende maatregelen op de werkplek; - De personeelsleden hebben vanaf najaar 2011 de mogelijkheid om hun loonbrief digitaal toegestuurd te krijgen. Eind 2012 hebben 241 personeelsleden ingeschreven op de digitale loonbrief (25%). - Binnen de stad is in 2012 het E-link project verder uitgevoerd. Met het project zullen er tal van interne procedures die nog op papier gebeuren sinds respectievelijk december 2011 en 2012 digitaal verlopen wat een aanzienlijke papierbesparing zal teweegbrengen (briefwisseling, interne adviesvragen,.). - Collegeboeken: in 2012 nam de dienst notulenbeheer het initiatief om twee van de drie collegeboeken (documenten ter voorberei van collegevergaderingen) te verdelen op A5 formaat in plaats van A4. Hierdoor worden op jaarbasis ongeveer vellen papier bespaard (ongeveer 1 ton papier). Afvalpreventie op scholen HOOFDSTUK 2 - AFVAL 17

23 Subsidiereglement afvalpreventie: de stad beschikt sinds het schooljaar over een subsidiereglement voor scholen inzake afvalpreventie en selectieve inzameling. Scholen die een afvalarm schoolbeleid voeren kunnen van het stadsbestuur een financieel duwtje in de rug krijgen. Voor de uitvoering ervan wordt beroep gedaan op de intercommunale IGEMO. IGEMO zorgt voor een administratieve opvolging van de dossiers en organiseert de plaatsbezoeken. Voor het schooljaar schreven 42 scholen zich in op het subsidiereglement ( : 40). 41 scholen werden positief beoordeeld. Voor het schooljaar werd het reglement op een aantal plaatsen gewijzigd: - dui bij het begrip vestigingsplaats - module 3 (huisvuil grof vuil): puntenverdeling werd gewijzigd. Voor de actie leerlingen enof leerkrachten volgen de compostoplei werd toegevoegd dat deze dient te kaderen in de schoolse functie activiteiten. Voor het schooljaar hebben 41 scholen ingeschreven. Compostscholen actie: zie punt 1 composteren. Didactische materialen die ter beschikking worden gesteld: Diverse koffers met betrekking tot afvalpreventie en hergebruik worden door de stad ter beschikking gesteld. De scholen worden geïnformeerd over deze instrumenten via het OOM (Mechels scholenoverleg), scholennieuwsbrieven, schoolbezoeken in het kader van de projectwerking, website stad Mechelen en Een 5-tal Mechelse organisatiesscholen hebben in 2012 één of meerdere koffers ontleend: koffer afval voorkomen (2x), koffer herbruikbare bekers (3x). Diverse Mechelse scholen (basisonderwijs:15, secundair onderwijs:11) nemen ook deel aan MOS (milieuzorg op school). Dit is een milieuzorgproject voor kleuter- tot secundaire school (georganiseerd vanuit de Vlaamse overheid). In 2012 ontving Basisschool De Ham het MOS-logo. 6. Reglement herbruikbare luiers (1p): Sinds 1 mei 2007 is een toelagereglement voor herbruikbare luiers van toepassing in de stad. De toelage bedraagt de helft van de factuurprijs, met een maximum van 125 euro. 26 premies werden in 2012 toegekend (2011:22). Informatie over het reglement staat op de website van de stad. Kersverse ouders krijgen bij aangifte van de geboorte een geboortepakket van de bevolkingsdienst. Hierin zit o.a. informatie over herbruikbare luiers en de premie die de stad Mechelen verleent voor het gebruik van deze luiers. Informatie en sensibilisatie: Website via e-loket, premies&subsidie. Zowel het reglement als het aanvraagformulier zijn beschikbaar. Ook de brochure van de provincie Antwerpen met meer informatie over de luiers, de voordelen, alsook de lijst van verkoopsadressen in de provincie is op de website raadpleegbaar. Geboortepakket bij aangifte geboorte. 7. Opstellen reglement afvalarme evenementen en uitvoeren: Afvalpreventie is een prioritaire beleidslijn binnen de stad. De stad hecht dan ook veel belang aan het nemen van maatregelen inzake afvalarme evenementen (voorbeeldfunctie en sensibiliseren van de doelgroepen). HOOFDSTUK 2 - AFVAL 18

24 De stad opteert in eerste instantie voor flankerende (sensibiliserende en ondersteunende) maatregelen voor het organiseren van afvalarme evenementen. De geactualiseerde algemene bestuurlijke politieverordening (ABP) (van kracht sinds 1 september 2008) bevat een aantal bepalingen die van toepassing kunnen zijn bij de organisatie van evenementen op het openbaar domein (algemeen verbod op het bevuilen van de openbare ruimte, vergunningsplicht voor privatief gebruik van openbaar domein, specifieke bepalingen rond het verkopenuitdelensamplen op openbaar domein, ). De bepalingen betreffende het inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen werden grotendeels overgenomen uit de verordening van 2 december Deze bepalingen bevatten eveneens een hoofdstuk over afval op evenementen waarin bepaald wordt dat organisatoren en wijkcomités de nodige maatregelen moeten nemen om afval te voorkomen en selectief in te zamelen. Ze zijn tevens verplicht achtergelaten afvalstoffen op te ruimen. Dit hoofdstuk komt in belangrijke mate tegemoet aan de organisatie van afvalarme evenementen. Bij aanvragen voor evenementen geeft de dienst milieu en landbouw steeds richtlijnen mee inzake afvalpreventie en selectieve inzameling. Organisatoren worden geregeld doorverwezen naar de afvalintercommunale IVAREM. De stad heeft een brochure afvalarme evenementen die verder wordt verspreid onder de organisatoren van evenementen. In 2012 werden bij volgende evenementen inspanningen geleverd om deze zo afvalarm mogelijk te laten verlopen: Parkpop (juli-augustus 2012): gescheiden inzameling van PMD, restafval, papier en glas zowel op het terrein als achter de schermen. Maanrock ( ): gescheiden inzameling van PMD, restafval, papier en glas op het terrein en achter de schermen. (info op de website over genomen milieumaatregelen). Picknick Kruidtuin ( ). Ottertrotter ( , muziekfestival): gebruik van PLA (maisbekers die apart ingezameld en verwerkt worden). Bedankingsfeest voor peters en meters (23:92012) geen wegwerpmaterialen. Informatie en sensibilisatie: - Verdeling van de brochure afvalarme evenementen. - Ophaalkalender 2012: afvalarm winkelen. - De communicatie gevoerd rond de campagne afvalarme buurtfeesten (zie punt 5). 8. Uitvoeren van een brooddozen- of drinkbussenactie (1p): In 2012 werd geen actie omtrent brooddozen- of drinkbussen uitgevoerd. 9. Uitvoeren campagne afvalarm winkelen (1p): De stad nam in 2012 deel aan de campagne Met belgerinkel naar de winkel (initiatief van de Bond Beter Leermilieu, UNIZO en de Christelijke Mutualiteit). In 2012 was het thema retro. De actie liep van 5 mei tot 9 juni De campagne werd opgestart met een Bikewashgraveeractie. Mechelaars konden hun fiets onder handen laten nemen. Wie de fiets liet wassen kreeg een stempel voor de actie. In het communicatiemateriaal HOOFDSTUK 2 - AFVAL 19

25 werd aandacht besteed aan de milieuaspecten van deze actie (CO 2 - besparing). In totaal deden 150 handelaars mee (2011:105) en werden er 630 spaarkaarten ingeleverd (2011:386) wat overeenkomt met zo n 4410 fietsritjes (2011:2700) wat goed is voor ongeveer kg CO 2- besparing. Vanuit de stad werden er 3 fietsen en 5 fietsmanden verloot onder de deelnemers. 10. Stimuleren gebruik van herbruikbare bekers (1p): De dienst Wijk-en dorpszaken beschikt over een 1000tal herbruikbare bekers. Deze bekers worden jaarlijks een 15 tal keer ingezet op diverse wijk- en dorpsactiviteiten (nieuwjaarsrecepties, aperitiefconcerten, wijken dorpsfeesten, autoloze zondag, ). Ook in een aantal wijk- en dorpshuizen die aan verhuur doen, staan standaard een aantal bekers voor gebruik. Daarnaast gebruikt ook de dienst Diversiteit de bekers voor activiteiten zoals Ottertrotter, Langste Veggietafel (zie verder). In het subsidiereglement afvalpreventie voor scholen worden scholen aangemoedigd om herbruikbare bekers te gebruiken (levert extra punten op). Tijdens het schooljaar werden 41 scholen gunstig geëvalueerd (zie punt 5). Het merendeel van de scholen schrijft zich in voor het onderdeel afvalarme catering (waarin ook het gebruik van herbruikbare bekers wordt vooropgesteld). De stad stelt ook een koffer afvalarm feesten ter beschikking van de scholenorganisaties die zelf geen wisselbekers hebben. Elke koffer bevat een 200tal bekers en bijhorend sensibiliserend materiaal (vlaggen). In 2012 werd de koffer 3x ontleend. Tijdens de Langste Veggietafel ( , organisatie van Mechelen Klimaatstad, EVA, stad Mechelen; zie ook hoofdstuk milieuverantwoord productgebruik) werden de bezoekers en standhouders aangemoedigd om geen wegwerpborden, wegwerpbestek, wegwerpbekers te gebruiken en ander onnodig afval thuis te laten (overleg met de standhouders, perswerking ). Diverse standhouders maakten gebruik van herbruikbare bekers, glazen, tassen. 900 herbruikbare bekers werden ingezet. Een 700-tal aanwezigen werden gesensibiliseerd en verplicht om deze herbruikbare bekers te gebruiken. De hoeveelheid restafval werd hierdoor sterk verminderd ( in functie van afvalpreventie en hergebruik - Verder ter beschikking stellen van gesubsidieerde composteersystemen (compostvaten, compostbakken en wormenbakken) en deze systemen promoten. - Voortzetten van de stedelijke compostmeesterwerking en hun ondersteuning (o.a. organiseren van stedelijke overlegmomenten). - Voortzetten van stedelijke acties rond composteren zoals regelmatige demonstraties thuiscomposteren, compostgebruik, deelname aan juni compostmaand. - Verder ondersteunen van de doelgroepen (huishoudens, scholen,..) inzake afvalpreventie en hergebruik. - Organisatie afvalarme picknick Kruidtuin. - Verder ondersteunen van de kringwinkel (financieel en logistiek) en ondersteunen van hun communicatiecampagnes. - Voortzetten van het gratis aanbieden en promoten van de antireclamestickers. - Voortzetten van actieve en passieve sensibilisatie rond preventie van afval in al zijn vormen zowel intern bij het personeel van de stad als bij de bevolking. - Het reglement rond herbruikbare luiers en het gebruik van HOOFDSTUK 2 - AFVAL 20

26 herbruikbare luiers verder promoten. - Organisatie van een duurzaam en afvalarm evenement (Ottertrotterfestival 2012) - Verdere afspraken maken met Mechelse Feesten vzw om evenementen afvalarmer te maken (onder andere in het kader van het OVAM SV project duurzame evenementen) Selectieve inzameling en restafval Basis X Uitvoering (= 5 maxjr sel inzameling + 1 restafval) Project MBP AS_2 AS_24 AS_29 AS_30 AS_32 AS_33 AS_35 AS_36 AS_37 AS_43 AS_44 Dienst milieu en landbouw AF_01_attesten bermmaaisel Mechelen_MJP AF_02_selectief slopen Mechelen_MJP 1. Selectieve inzameling huishoudelijke afvalstoffen (B): Een deel van de bevoegdheden inzake afvalbeheer werden door de stad in 2003 overgedragen aan de intergemeentelijke vereniging voor duurzaam afvalbeheer regio Mechelen (IVAREM) meer bepaald: - Afvalpreventie; - hergebruik, inzameling en verwerking van huisvuil; - inzameling en verwerking van grofvuil; - inzameling en verwerking van groenafval (containerpark); - inzameling en verwerking van glas; - inzameling en verwerking van PMD; - inzameling en verwerking van papier en karton; - inzameling en verwerking van KGA; - inzameling en verwerking van Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparaten (AEEA); - inzamelen en verwerken textielafval; - exploitatie van de 2 containerparken. Overzicht inzamelmodaliteiten 2012: Fractie Inzamelmodaliteit Tarieven 2012 Huisvuil (IVAREM) HAH, wekelijks Grote huisvuilzakken (100 x 60 cm) Kleine huisvuilzakken (70 x 50 cm) 2,50 EUR 1,25 EUR [vanaf ] Grofvuil (IVAREM) HAH op afroep (wekelijks) Containerpark 25 EURm³ 15 EURm³ PMD-afval HAH, tweewekelijks 0,25 EUR (Fostplus) PMD-zak (100 x 60 cm) Containerpark (in PMD-zak) Snoeihout HAH, op afroep Containerpark 6 EURm³ Gratis Glas Glasbollen (wit- en gekleurd) Gratis (Fost Plus) Papier en karton HAH, maandelijks Containerpark Gratis Gratis (Fost Plus) KGA Containerpark Gratis Jaarlijks maakt de stad aan OVAM de gemeentelijke inventaris afvalstoffen over. De gegevens worden ingevuld via een internettoepassing Online Afvalstoffen Enquête. Ook informatie over het stedelijk afvalstoffenbeleid wordt jaarlijks aan OVAM bezorgd via een rapporteringsdocument. Gedurende de herfstperiode voorziet de stad in bladcontainers op het grondgebied (250-tal). In 2012 werd geen ophaalronde voor kerstbomen meer voorzien. Er werden 21 verzamelplaatsen ingericht waar iedereen HOOFDSTUK 2 - AFVAL 21

27 zijn kerstboom kon achterlaten. Mensen die slecht te been zijn of te ver wonen konden hun kerstboom nog laten ophalen door de wijkonderhoudsteams. De kerstbomen worden afgevoerd naar de composteerinstallatie van IVAREM en naar verenigingen die kerstboomverbranen organiseren. De stad beschikt over een milieustraat in het stadscentrum (Vismarkt) bestaande uit 4 ondergrondse afvalcontainers (restafval, PMD, glas, papier & karton). Gezinnen en handelszaken kunnen hiervan gebruik maken tegen betaling. Een infobrochure milieustraatje Vismarkt is ter beschikking van de gezinnen en handelszaken. De stad beschikt naast bovengrondse inzamelcontainers voor glas (89 stuks) in de binnenstad ook over 38 ondergrondse inzamelcontainers. Het stadsbestuur wenst systematisch ondergronds te gaan inzonderheid voor glas. In 2012 werden ondergrondse glascontainers geplaatst in Ganzendries, Bruul-Lange Schipstraat, O-L-V Kerk, Sint Romboutskerkhof, Sporthal Walem, Pasbrugplein, Hombeek-Heike. De gratis glaszak (waarop ook de glassorteerregels staan vermeld) werd via de containerparken, de milieudienst, de dienst wijk- en dorpszaken en het loket van het wijkonderhoudsteam verder verspreid onder de bevolking. Het huishoudelijk afval van de stad wordt afgevoerd naar de intergemeentelijke alternatieve verwerkingsinstallatie (biologisch drogenmechanisch scheiden) te Geel (operationeel sinds 2005). In het kader van het OVAM samenwerkingsverband werd in 2012 een proefproject rond geweigerde PMD-zakken opgezet (2012-, positieve campagne). Met de campagne wil de stad de mensen er toe aanzetten om correcter te sorteren. Vooral in steden vormen geweigerde PMD-zakken een probleem. Omdat ze als gevolg van hun anonimiteit voor een groot deel niet terug worden binnengenomen, blijven zij achter in de straat en zorgen zo voor overlast en voor substantiële kosten voor de betrokken stad of gemeente om deze sluikstorten op te ruimen. In een eerste fase werd onderzocht waar de problemen zich situeren (waar worden weigeringsstickers gekleefd en waar worden de zakken niet terug binnengenomen?). In een tweede fase werd een communicatiecampagne opgestart om de sorteerfouten te duiden (folders, infosessie, aanbellen door gemeenschapswachten). 2. Containerparken (B) De stad Mechelen heeft een overeenkomst met de intergemeentelijke vereniging IVAREM voor de uitbating van de 2 stedelijke containerparken. Het betreft volgende parken: - containerpark Mechelen I: Hanswijk De Bercht; - containerpark Mechelen II: Blarenberglaan. Mechelen I is enkel toegankelijk voor particulieren. Mechelen II is toegankelijk voor zowel particulieren als bedrijven (zie ook paragraaf 2.2, punt 12). De containerparken zijn modern en voorzien van alle nodige voorzieningen (loskades, weegcellen, elektronische toegang, ). De parkopzichters werken aan de hand van een kwaliteitshandboek en volgens vaststaande procedures. Hieromtrent worden regelmatig interne opleien voorzien. In het najaar 2012 werd de software van de containerparken geoptimaliseerd. HOOFDSTUK 2 - AFVAL 22

28 Eind 2012 werd gestart met het uitbreiden en moderniseren van het containerpark Mechelen 1 (Hanswijk De Bercht). Het containerpark was gesloten van tot Na de werken zal het containerpark 1500 m² groter zijn, een loskade hebben en voorzien zijn van een betalende zone. Er zijn brochures beschikbaar voor particulieren die de praktische modaliteiten beschrijven van de parken (badges, zakken, fracties, betalingswijze, ). Deze zijn beschikbaar op de containerparken, kunnen aangevraagd worden bij IVAREM en kunnen gedownload worden via de website van IVAREM ( Scholen kunnen een bezoek brengen aan de containerparken. In 2012 kwamen 16 scholen op bezoek in de containerparken. Op het containerpark worden meer dan 30 verschillende afvalstoffen ingezameld (meer info op Vanaf 2011 is Diftar van toepassing op de beide containerparken van de stad Mechelen. DIFTAR staat voor gedifferentieerd tarief voor afvalverwijdering en is een manier om het principe de vervuiler betaalt in de praktijk te brengen. "De vervuiler betaalt" wil zeggen dat de veroorzaker van afval moet opdraaien voor de kosten van het inzamelen en verwerken van zijn afval. Hoe meer afval iemand produceert, hoe meer hij moet betalen. Wie daarentegen afval voorkomt en goed sorteert, zal minder betalen. Door de invoering van DIFTAR wilt IVAREM niet alleen de afvalberg verminderen, maar ook de kosten voor het inzamelen en verwerken van afval doorrekenen aan de veroorzaker. Voor meer info over de toepassing van Diftar op de containerparken wordt verwezen naar de informatiebrochure Diftar, uw afval in balans (ww.ivarem.be) Het selectief inzamelsysteem via de roze zak werd in 2012 verder gezet. De roze zak werd in juni 2010 gelanceerd als deel van de inzameling van plastics op de containerparken (die niet thuis horen in de pmd-zak). In 2011 werden de sorteerregels voor de plastics gewijzigd (vereenvoudigd). De limitatieve lijst van toegelaten plastics in de roze zak werd geschrapt. Alle voorwerpen uit harde plastic kleiner dan een emmer van 10 l mag in de roze zak. Alle grotere voorwerpen zijn bestemd voor de container voor grote harde plastics. In oktober 2012 werd in samenwerking met IVAREM en Valorfrit een inzamelcampagne georganiseerd voor gebruikte frituurolieën. Per liter aangevoerde frituurolie of -vet kreeg je een tombolabiljet. Met dit biljet kon je prijzen winnen. Om de actie extra in de kijker te plaatsen deelde IVAREM bonnetjes uit voor een heerlijk pak friet. In het schooljaar werden aan lager en secundair onderwijs workshops aangeboden in verband met sorteren en afvalpreventie (i.s.m. FOST-plus en Green vzw). - LABO (Leren Afval Beheren Op school, lager onderwijs): Tijdens de workshop maken leerlingen kennis met alle facetten van het sorteerproces. Ze krijgen ook praktische tips die ze meteen op school en thuis kunnen toepassen. 9 scholen schreven zich voor in voor het schooljaar (23 workshops). - Da s proper (secundair onderwijs): educatieve workshop over afvalbeheer (sorteren, recycleren, preventie, hergebruik). 4 scholen schreven zich in voor het schooljaar (12 workshops). - Wat is er aan de hand in Viesvuilland (kleuteronderwijs): nieuwe workshop sinds het schooljaar waarin kleuters kennis maken met de verschillende soorten afval en hoe ze sorteren. 3 HOOFDSTUK 2 - AFVAL 23

29 scholen schreven zich in voor het schooljaar (9 workshops). 3. Sensibilisatie mbt bestrijsmiddelen i.k.v. inzameling Klein Gevaarlijk Afval (KGA) (B) Bestrijsmiddelen worden als KGA ingezameld via de containerparken. In 2012 werd geen expliciete sensibilisatie gevoerd met betrekking tot de inzameling van bestrijsmiddelen. 4. Inzameling van hechtgebonden asbesthoudend afval op het containerpark (CP) (B) Beide containerparken zijn voorzien van een inzameling voor asbesthoudende materialen. Hiertoe werd in het verleden reeds een speciale procedure uitgewerkt. Vanaf 1 juli 2010 werden aanvullende maatregelen genomen. Alle voorwerpen uit asbestcement die passen in een zak van 60 liter moeten verpakt naar het containerpark worden gebracht. Stukken die te groot zijn mogen onverpakt worden aangevoerd. Hierover werd gecommuniceerd in lokale informatiekanalen. Op , , en werden gratis inzameldagen voor hechtgebonden asbest georganiseerd. Op die dagen kon elk gezin gratis een beperkte hoeveelheid hechtgebonden asbest aanvoeren op de containerparken (max. 1m³). De stad heeft ook aandacht om bij renovaties van de eigen gebouwen asbest volgens de wettelijke bepalingen te verwijderen. Informatie en sensibilisatie: - de gratis inzameldagen voor hechtgebonden asbest werden onder andere gecommuniceerd via de Afvalkrant (voorjaarseditie en najaarseditie). 5. Verwerking bermmaaisel verwerkingsattesten (B) De gemeente verwerkt het bermmaaisel overeenkomstig het VLAREMA in een vergunde inrichting: - Bermmaaisel afkomstig van werken uitgevoerd door de aannemer worden verwerkt door Op De Beeck nv. - Bermmaaisel afkomstig van werken uitgevoerd in eigen beheer gaan naar de composteerinstallatie in het afvalverwerkingscentrum van IVAREM op de Mechelsesteenweg te 2500 Lier. Verwerkingsattesten: zie bijlage AF_01_attesten bermmaaisel Mechelen_MJP 6. Passieve sensibilisatie mbt selectief slopen en sorteren (B) - In de Streekkrant (december 2012) werd een artikel gepubliceerd over het selectief sorteren van bouwafval aan de bron (Ga je verbouwen? Sloop selectief!) - Op de website van de stad is informatie beschikbaar over selectief slopen (wonenduurzaam (ver)bouwenselectief slopen). In gesprekken met betrokkenen wordt hiernaar verwezen. - Indien van toepassing wordt de OVAM brochure "Selectief slopen en ontmantelen van gebouwen" meegegeven met de betrokkenen. 7. Inzameling textielafval (1p) De stad heeft in overeenstemming met actie 62 van het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen , vanaf 2007 stappen ondernomen HOOFDSTUK 2 - AFVAL 24

30 om de textielinzameling op het grondgebied te reorganiseren. In 2012 werd voor de inzameling via de straatcontainers beroep gedaan op volgende organisaties: - Vlaams Inzamelcentrum Textiel (VICT bvba); - Curitas; - Wereld-Missiehulp; Naar aanlei van een evaluatie van de straatcontainers voor de inzameling van textiel werden in 2009 een aantal locaties gewijzigd. Deze werden via een addendum in de bestaande overeenkomsten aangepast. De huis-aan-huis inzamelingen te Mechelen waren in 2012 als volgt georganiseerd. - Kindervriend vzw: Januarimeijuli. - Mensenzorg vzw: maartseptnov. De jaarlijkse ophaalfrequentie huis-aan-huis bedraagt 6 inzamelingen op jaarbasis. Voor de textielinzameling via de containerparken wordt samengewerkt met Curitas. Textiel wordt ook ingezameld via de kringwinkel. Voor de cijfergegevens van de ingezamelde hoeveelheden textiel wordt verwezen naar de afvalstoffenenquête. 8. Verwerking ruimingsspecie verwerkingsattesten (1p) De stad Mechelen laat de ruimingsspecie uit grachten (waterbodemslib) die niet voldoet aan de voorwaarden voor hergebruik verwerken in een vergunde inrichting. In 2012 zijn reguliere onderhoudswerken uitgevoerd aan de onbevaarbare waterlopen (3 de categorie). Er werd kruid geruimd met de maaikorf. Er diende geen verontreinigd slib te worden afgevoerd. 9. Bermbeheersplan (BBP) met minstens luik afval opgenomen (verwerking bermmaaisel) (1p) De stad Mechelen beschikt over een bermbeheersplan waarin duidelijk is omschreven hoe het bermmaaisel dient verwerkt te worden. Deze bepalingen zijn eveneens opgenomen in het bestek met de aannemer. 10.Bedrijfsafvalstoffen afkomstig van eigen gemeentelijke diensten (1p) De stad produceert jaarlijks verschillende soorten bedrijfsafvalstoffen (papier en karton, lege cartridges, slib, veegvuil, afvalolie, batterijen, TL lampen ). Op de stadsmagazijnen wordt het merendeel van de bedrijfsafvalstoffen opgeslagen in afwachting van afvoer naar een verwerker. De site beschikt over een afvalstraat waarin verschillende afvalfracties selectief worden ingezameld (papierkarton, AEEA, autobanden, garageafvalstoffen, KGA, grofvuil, slib, steenpuin, groenafval, ) Een overzicht van de afgevoerde gemeentelijke bedrijfsafvalstoffen wordt jaarlijks gerapporteerd aan de Vlaamse overheid (OVAM). De selectieve inzameling van afvalstoffen binnen de stadsgebouwen is een doorlopend aandachtspunt bij de werking Interne Milieuzorg. Op vraag van diensten worden de sorteerregels toegelicht en logistieke knelpunten besproken. Selectieve inzameling is ook een belangrijk aandachtspunt op de onthaaldagen voor nieuwe medewerkers. Er is een dienstnota van toepassing ( ) inzake de selectieve inzameling van afvalstoffen op de burelen en gebruikers van lokalen van HOOFDSTUK 2 - AFVAL 25

31 de stad Mechelen. 11. Aanvaarden gesorteerde bedrijfsafvalstoffen op het containerpark onder marktconforme voorwaarden (2p) Het containerpark Mechelen II aan de Blarenberglaan is toegankelijk voor particulieren en bedrijven. Bedrijven, KMO s en zelfstandigen moeten betalen voor de aanvoer van alle afvalstoffen. De reële kostprijs voor de afvoer en verwerking van de fracties wordt doorgerekend. Er wordt een brochure en folder ter beschikking gesteld van KMO s en zelfstandige ondernemers om hen te informeren over de mogelijkheid om gebruik te maken van dit inzamelkanaal. Deze zijn te verkrijgen op het containerpark, via de dienst milieu en landbouw, via IVAREM of kunnen gedownload worden via de website van IVAREM ( onder publicaties). 12. Hoeveelheid restafval gelijk of lager dan taakstelling restafval (1p) In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de afvalfracties van (aantal kginwoner). Afvalfractie Huisvuil 140,4 141,3 139,9 133,48 137,95 Grof vuil 7,53 13,92 14,59 14,63 13,59 Gemeentevuil 10,34 11,61 10,91 11,01 11,99 Residu PMD 2,75 2,93 2,78 2,44 1,78 Totaal restafval 161,02 169,49 167,38 161,56 165,31 Select inzameling 323,28 314,99 314,56 312,66 273,99 Totaal HA 484,30 484,48 481,94 474,22 439,30 [gegevens 2012 nog niet beschikbaar] In 2012 werd 3x een afvalkrant verspreid onder de bevolking. Deze afvalkrant bevat allerhande tips en informatie over goed sorteren, het containerpark, afvalinzamelingen, wedstrijden en campagnes: Lente-editie 2012: - Snoei taxus en vecht mee tegen kanker; - Sorteer uw plastic in 1-2-3; - Voorkom dat uw PMD-zak scheurt - Rode sticker, dit moet u doen; - Tips voor een vlot bezoek aan het containerpark; - Zomer-editie 2012: - Recupel-bijdrage; - Breng uw gebruikte frituurolie en vet naar het containerpark; - Zwerfvuil is niet meer van deze tijd; - Containerpark Mechelen Muizen verbouwingen; - Nieuwe software op het containerpark; - Winter-editie [in voorberei]: in functie van selectieve inzameling en restafval - Verder uitvoeren van de bestaande inzamelsystemen. - Verdere uitbating van de containerparken en verdere sensibilisatie van de bevolking en bedrijven inzake het gebruik ervan. - Herhaling van de gratis inzameling van hechtgebonden asbest op de containerparken. - Verder uitvoering geven aan het luik afval binnen het bermbeheersplan. - Verder zetten van de inzameling van het textielafval. - Verder zetten van de verwerking van ruimingsspecie volgens de voorschriften. HOOFDSTUK 2 - AFVAL 26

32 2.3. Opruimen achtergelaten gevaarlijke afvalstoffen Basis X Uitvoering 2012 in 2012 werden er geen opruimacties gevaarlijke afvalstoffen uitgevoerd (geen calamiteiten vastgesteld). Project MBP Dienst milieu en landbouw Een opruimactie zal worden uitgevoerd wanneer er zich een calamiteit voor doet Acties en maatregelen mbt illegaal ontwijkgedrag Basis Uitvoering Organisatie zwerfvuilactie i.k.v. actie In de Vuilbak (1p) De voorbije jaren heeft het stadsbestuur, met wisselend succes, verschillende maatregelen doorgevoerd om de zwerfvuilproblematiek en netheid van de stad aan te pakken, o.a. meer beteugelende maatregelen (handhaving en toezicht), informeren en sensibiliseren van de bevolking, opdrijven van de opruiminspanningen. In 2012 werd de campagne Stad om te zoenen voor de vijfde keer georganiseerd (zie ook Mechelen doet veel inspanningen om de stad proper te krijgen en te houden. Naast de inzet van wijkonderhoudsteams en het inzetten van allerlei veegmachines en ophaalwagens, rekent de stad ook op de medewerking van de Mechelaar om de Mechelse straten afvalvrij te houden. De campagne 'Stad om te zoenen', roept iedereen op geen afval op de grond te gooien en de buurt proper te houden. De slogan 'Stad om te zoenen' is tijdens de zomer overal te zien in het straatbeeld. In het communicatiemateriaal en de uitvoering van de actie wordt verwezen naar de Vlaamse campagne in de vuilbak. Diverse initiatieven worden genomen onder de vleugels van Stad om te zoenen. - Lentepoets: een schoonmaakactie in buurtenstraten. Inwoners kunnen in het kader van de Vlaamse campagne In de vuilbak gratis werkpakketten bestellen (vuilniszakken, handschoenen, fluo vestjes, grijptangen, borstels, schop) - Fleur je straat op ( ): uitdelen van gratis plantjes om de voordeurgevel te verfraaien. - Schoonste Straat van Mechelen: buurtbewoners die initiatief nemen om hun straat mooi en proper te maken kunnen zich als straat inschrijven voor de wedstrijd. De winnaar wint een geldprijs om een straatfeest te organiseren (winnaar 2012 = Draaibankstraat). - Aanstellen van peters of meters voor onderhoud van een stukje openbaar domein. In 2011 werd het concept uitgebreid naar kinderen. 200 meters en peters onderhouden vandaag de dag een HOOFDSTUK 2 - AFVAL 27

33 stuk openbaar domein. De peters en meters werden op voor hun inzet beloond met een gratis barbecue. Voor 56 jubilarissen die de taak al vijf jaar op zich nemen was er een cadeautje. - School om te zoenen ( ): Scholen die een ludieke en originele zwerfvuilopruimactie organiseren rond de school maken kans op de titel schoonste school. 17 scholen schreven zich in. De winnaars waren BSGO Maurits Sabbe (schoonste basisschool)en Ursulinen (schoonste middelbare school). Vanaf najaar 2011 stelt de stad een workshop zwerfvuilspel ter beschikking van de secundaire scholen om het thema te integreren in de lessenpakketten. - In het najaar 2012 besliste de stad om een campagne te voeren tot voorkomen en verminderen van overlast door sigarettenpeuken op straat. Een geïntegreerde aanpak wordt vooropgesteld bestaande uit drie luiken: sensibilisatie, structurele inplanting van asbakken en handhaving). Verdere praktische uitwerking in. - In het kader van de Vlaamse zwerfvuilcampagne Indevuilbak werd in de periode een hotspot -meubel met draadloos internet geplaatst. Het doel van dit meubel (initiatief van de Vlaamse overheid) was de schoolgaande jeugd attent maken op de aanwezigheid van de talrijke vuilbakken in het straatbeeld. Deze actie sluit aan bij de stedelijke campagne Stad om te Zoenen. - De stad verdeelde in 2012 gratis raamborden Bedankt om onze straat proper te houden. - De Stad zet zelf dagelijks 90 mensen in voor het onderhoud van het openbaar domein. - In 2012 werd ook de prijs voor bedrijven van Mechelen Noord met een fraai onderhouden bedrijfsterrein en gebouw georganiseerd onder de vleugels van Stad om te Zoen (Schoonste bedrijf) persconferentie en prijsuitreiking op Opstellen beleid voor grondgebied i.k.v plaatsing en beheer straatvuilbakjes (2p): De stad beschikt over een intern beleidsdocument rond het plaatsen van vuilbakjes. Gelinkt aan dit beleidsplan werd een planning en timing opgesteld voor een regelmatige lediging van de vuilbakjes. In het kader van de campagne Stad om te zoenen worden er jaarlijks inspanningen geleverd om nieuwe vuilnisbakken te plaatsen. Deze nieuwe vuilnisbakken vervangen oude, versleten exemplaren of zijn bijkomende exemplaren (kernwinkelgebied, scholen ). In totaal beschikt de stad over 750 kwalitatieve vuilnisbakken. 3. Detailregistratie en rapportage aan OVAM inzake gemeentevuil (zwerfvuil, afval uit straatvuilbakjes, straat- en veegvuil..): Omwille van praktische moeilijkheden (aparte registratie en weging van afval uit straatvuilbakjes, veegvuil, straatvuil, zwerfvuil ) is een dergelijke detailregistratie niet haalbaar op dit ogenblik. 4. Organisatie regelmatige controles om illegaal ontwijkgedrag op te sporen (2p): De geactualiseerde algemene bestuurlijke politieverordening (ABP) van de stad (in werking sinds 1 september 2008) laat toe om gepast op te treden tegen milieuoverlast (o.a. zwerfvuil, hinder, openbaar domein, sluikstorten, sluikverbranden, hondenpoep, sluikplakken zwerfvuilproblematiek). De verordening voorziet in de toepassing van de gemeentelijke administratieve sanctie (GAS). In het kader van de toepassing van de gemeentelijke administratieve sanctie (GAS) beschikt HOOFDSTUK 2 - AFVAL 28

34 de stad over een cel van sanctionerende ambtenaren. Wie zich vergrijpt aan sluikstorten, wildplassen, nachtlawaai, hondenpoep of wildplakken riskeert een boete tot 250 euro. Binnen de politiezone Mechelen bestaat er een milieucel. Deze cel richt zich voornamelijk op het doen naleven van de bepalingen van de algemene bestuurlijke politieverordening, met de nadruk op het beteugelen van sluikstorten, achterlaten van hondenpoep en vervuilen van de openbare weg. De cel milieu werkt hiervoor zeer nauw samen met de wijkonderhoudsteams. Toezicht en handhaving inzake sluikstorten, sluikstoken, verkeerd aanbieden van afvalstoffen en andere kleinere vormen van openbare overlast gebeurt ook door de gemachtigde opzichters bij de wijkonderhoudsteams en de gemeenschapswachten. In het kader van het opdrijven van de inspanningen voor een nette stad en in het kader van de campagne Stad om te zoenen werden in 2012 de controles opgedreven. 5. Organisatie controles i.k.v. meegeven huisvuil met ophaaldienst: De stad Mechelen neemt diverse controlerende initiatieven met betrekking tot illegaal ontwijkgedrag in het aanbieden van huisvuil aan de aangestelde ophaaldienst. Hiertoe zijn met de diverse betrokkenen afspraken gemaakt: - bij klachtenmelen over het niet meegeven van huisvuil aan IVAREM (afvalintercommunale) of aangestelde aannemer wordt een schriftelijke aanmaning verstuurd (zie brief in bijlage); - bij klachtenmelen over het niet meegeven van huisvuil wordt de controle uitgevoerd op de dag van de ophaling. Indien gemerkt wordt dat er inderdaad geen vuil wordt meegegeven wordt de bewoner hierover aangesproken. Vaak wordt de bewoner in het oog gehouden dat hij zijn afval niet sluikstort of deponeert in de straatvuilbakjes. Elke klacht vergt een specifiek aanpak. - bij klachtenmelen over het bewaren van huisvuil in de woning (geur, ongedierte, onhygiënische toestand,...) wordt de betrokkene schriftelijk aangemaand met verwijzing naar de bepalingen van de Algemene Bestuurlijke Politieverordening (ABP). De aanmaning gebeurt door de wijkinspecteur politie of de milieucel van de politie; - bij klachtenmelen over sluikstorten is er nazicht of er identificatie van de overtreder kan gebeuren door politie in samenwerking met de uitvoeringsdiensten; - bij klachtenmelen over het oneigenlijk gebruik van vuilbakjes op openbaar domein voor onder andere de verwijdering van huishoudelijk afval gebeurt nazicht door de milieucel van de politie. - aanvullend zijn er afspraken gemaakt met IVAREM voor controles op de wijze waarop huisvuil wordt aangeboden (gewicht, juiste zak, scherpe voorwerpen die uitsteken, ). - er wordt ook sanctionerend opgetreden wanneer huisvuil niet op het reglementaire tijdstip wordt aangeboden. - Er is geen speciale registratie van de diverse feiten maar vanuit de stad wordt er wel degelijk aandacht besteed aan deze problematiek en worden er diverse acties ondernomen. Dergelijke acties passen ook binnen de campagne Stad om te Zoenen waar de stad samen met haar inwoners werkt aan een proper en leefbaar Mechelen. Informatie en sensibilisatie Enkele voorbeelden van communicatie: - Zwerfvuil is niet meer van deze tijd! Afvalkrant (herfst-winter 2012) - Hou je stad netjes Nieuwe Maan februari 2012; HOOFDSTUK 2 - AFVAL 29

35 - Stad bedankt peters en meters diverse persberichten; - Maurits Sabbe is Schoonste basisschool persartikel ( ); - Opruimactie zoekt helpende handen Ik Leef Verstandig nieuwsbrief burgers (maart 2012); - Affiche + folder Stad om te Zoenen. - Opruimactie zoekt helpende handen Ik Leef Verstandig nieuwsbrief verenigingen (maart 2012); - Kleef het gevelbord bedankt om onze straat proper te houden - Ik Leef Verstandig digitale nieuwsbrief vrijwilligers (maart 2012); - Schoonste school Mechelen: inschrijven tot 115: Ik Leef Verstandig digitale nieuwsbrief scholen (februari 2012); - Reeds 500 leerlingenspelen het zwerfvuilspel - Ik Leef Verstandig nieuwsbrief scholen (februari 2012); - Winnaars Schoonste Straat & School Nieuwe Maan (juli 2012) - Persbericht Schoonste Straat en Schoonste School (juni 2012). - Persbericht Schoonste bedrijf (september 2012). - Zwerfvuilcampagne Stad om te zoenen met de diverse deelcampagnes. - Verder zetten van de werking van de wijkonderhoudsteams. - Verder zetten van de geïntegreerde aanpak van de zwerfvuilproblematiek (wijkonderhoudsteams, sanctionerende ambtenaren). - Aanpassen subsidiereglement jeugdverenigingen (schoonste bende) - Verder zetten van het verscherpt toezicht en de handhaving inzake zwerfvuil, hondenpoep, voederen duiven,. - Doelgroepen verder informeren en sensibiliseren inzake het voorkomen en melden van zwerfvuil. - Verder zetten van controles op illegaal ontwijkgedrag. - Verder uitvoeren van een proefproject om de verontreinigingsgraad van PMD aan te pakken (i.s.m. OVAM, IVAREM). HOOFDSTUK 2 - AFVAL 30

36 3. Milieuverantwoord productgebruik 3.1. Milieuverantwoord Productgebruik binnen gemeentelijke diensten Duurzaam geëxploiteerd hout Basis X Uitvoering 2012 Project MBP MV_1 MV_41 MV_42 MV_43 - Departement stedelijke ontwikkeling - Uitvoeringsdienst MVPG_01_FSC attesten Mechelen_MJP In 1999 werden door het CBS ( ) en de gemeenteraad ( ) een principebeslissing goedgekeurd om aandacht te hebben voor FSC- hout of gelijkwaardige alternatieven bij houttoepassingen binnen de stad. Sindsdien wordt de aankoop en gebruik van duurzaam geëxploiteerd hout stelselmatig toegepast en wordt het personeel geïnformeerd en gesensibiliseerd. In 2011 werden de stadsdiensten geïnformeerd over de beslissing van de Vlaamse overheid met betrekking tot het uitbreiden van de definitie van duurzaam geëxploiteerd hout (naast het FSC-label voldoet ook het PEFC-label). PEFC werd sinds 2011 dan ook verder mee opgenomen in de bestekken (zie verder). In 2012 werd de standaardbestekbepaling voor milieuvriendelijke houtsoorten aangepast. Algemeen wordt aanvaard dat het FSCPEFC label niet expliciet mag worden gevraagd. Daarom werd een aangepaste formulering opgesteld waarbij niet expliciet wordt verwezen naar het label maar naar de onderliggende criteria. FSC- (en PEFC-)label worden wel als bewijsmiddel toegelaten. Bij de renovatie van stadsgebouwen wordt FSC hout of gelijkwaardig opgelegd in het bestek voor o.a. daktimmerwerken, constructiehout en buitenschrijnwerk. In 2012 werd FSCPEFC gelabeld hout voorzientoegepast in diverse projecten: Ontmoetingsruimte Heffen (houtskeletbouw in FSC-hout): uitvoering in (attest in bijlage). Renovatie van de panden Sint-Katelijne-Straat-Zelestraat: uitvoering in (timmerwerk daken, in uitvoering). De dienst gebouwen, de dienst stadsvernieuwing en de dienst stadsontwikkeling zijn voor deze projecten de belangrijkste actoren. Andere FSCPEFC-toepassingen 2012: De compostbakken die de stad ter beschikking stelt van de bevolking zijn gemaakt uit FSC-hout (zie bijlage). 17 Mechelse scholen die in deelnamen aan de compostscholenactie kregen elk 2 compostzeven gemaakt uit FSC-hout (zie bijlage). Levering en plaatsing van diverse speeltoestellenzitbanken in FSCPEFC hout op diverse speelpleinen (zie bijlage): HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 31

37 Plankstraat (houten speeltoren, schommel, picknickbank - PEFC) Spereco vzw (SCS-COC ) De Schans en Fonteinweg (diverse speeltoestellen- FSC) Krambamboul (zie bijlage) Vlamingenstraat, Schonenberg, Speelgoedstraatje (diverse speeltoestellen FSC) Eibe (SCS-COC ) In 2012 werd ook de basisconstructie voor het Kruidtuinpodium gerealiseerd. Een plectrumvormige houten podium gebouwd met FSC-gelabeld hout (attest in bijlage). Plaatsing van 29 houten zitbanken (FSC) op het openbaar domein ( Delphi-VPS engineering bvba, SCS-COC-00311). Verder toepassen van milieuvriendelijke houtsoorten bij bouw- en renovatieprojecten en inrichting van het openbaar domein Gekeurd breekpuin Basis X Uitvoering Project MBP MV_1 AS_25 - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Uitvoeringsdienst 1. Opname gebruik breekpuin in bestek (B): Het gebruik van gekeurd breekpuin wordt voorgeschreven in het standaardbestek 250. De voorschriften van dit standaardbestek worden gevolgd door de stad Mechelen. Bij het opmaken van stockaanbesteen of lastenboeken wordt steeds verwezen naar SB Gebruik van gekeurd breekpuin ter vervanging van nieuwe materialen (1p): De stedelijke uitvoeringsdiensten gebruiken breekpuin bij herstellingswerken aan wegen, fiets- en voetpaden. Er bestaat geen specifieke inventaris van al deze (kleine) werkzaamheden. Naar schatting gaat het over een 500-tal kleine en grotere werven verspreid over het Mechels grondgebied. Meestal gaat het over het gebruik van gebroken betonpuin (10D20, Copro 57210E2). Bouw- en sloopafval afkomstig van gemeentelijke onderhoudswerken in eigen regie wordt afgevoerd naar een erkende verwerker. Het merendeel van het bouw- en sloopafval wordt verwijderd door de aannemer van het werk. Publicatie: Streekkrant (december 2012): Ga je verbouwen, sloop selectief. In deze publicatie werd ook aandacht besteed aan COPROgekeurde puingranulaten. Voortzetten van het gebruik van de voorschriften uit het standaardbestek 250 m.b.t. gekeurd breekpuin Compost Basis Uitvoering [zie ook hoofdstuk afval afvalpreventie composteren] HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 32

38 Project MBP MV_1 AS_26 - Dienst natuur- en groenontwikkeling - Uitvoeringsdienst De stad is gelegen in een groenafvalregio waardoor de aandacht gevestigd moet worden op het optimaliseren van de inzameling en verwerking van groenafval. Onder groenafval wordt verstaan het composteerbaar organisch afval dat vrijkomt in tuinen, plantsoenen, parken en langs wegbermen. Naast de inzameling en verwerking dient ook aandacht te worden gevestigd op het gebruik van compost en mulching (eigen diensten, doelgroepen). Wanneer groencompost wordt voorzien in bestekken wordt steeds verwezen naar typebestek 250 (III-62.1, moet voldoen aan VLACO) De compost geproduceerd in de intergemeentelijke composteerinrichting van IVAREM draagt het Vlaco-kwaliteitslabel en voldoet aan de strengste normen. Via de containerparken wordt Vlaco-compost ter beschikking gesteld van de bevolking (in bulk of in zakken). Voortzetten van het gebruik van compost met Vlaco-label of gelijkwaardig in het openbaar domein Gerecycleerde kunststoffen Basis Uitvoering 2012 Wanneer zitbanken voor het openbaar domein worden besteld wordt geopteerd voor gerecycleerde kunststoffen (of milieuvriendelijke houtsoorten). In 2012 werden 2 zitbanken in gerecycleerd materiaal Project geplaatst. MBP Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Uitvoeringsdienst In 2012 werd voor de heraanleg van 4 speelpleinen (Berkenhof, Plankstraat, Vlamingenstraat (Muizen), Hanswijkdries) gekozen voor een valdempende ondergrond uit 100% gerecycleerd rubber (Ecoscape). De compostbakken uit kunststof die de stad verdeeld zijn vervaardigd uit gerecycleerde kunststoffen (zonder gebruik van primaire grondstoffen, firma Ekol). Bij aankoop van meubilair voor het openbaar domein gebruik maken van materialen uit gerecycleerde kunststoffen (of milieuvriendelijke houtsoorten) Milieuverantwoord kantoormateriaal Basis Uitvoering Project MBP MV_1 MV_6 MV-11 MV_13 MV_14 MV_15 PC s, kopieertoestellen en printers: De aankoop en installatie van computers en printers gebeurt door de afdeling IT. Bij de aankoop van computers wordt aandacht besteed aan energiezuinige modellen. Bij de installatie wordt de sleep -modus ingesteld (uitvallen monitors na 5 minuten inactiviteit, slaapstand na een uur, harde schijven vallen uit na 20 minuten inactiviteit). Stapsgewijs worden de klassieke beeldbuisschermen vervangen door energiezuinigere flatscreens (TFT s). In zal een nieuw raamcontract worden opgesteld voor de aankoop van computers, HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 33

39 - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Economaat schermen, printers,switches, telefoontoestellen, ). Naast energiezuinige toestellen (wat vandaag de dag al voorzien is) zal ook extra aandacht worden gevestigd op het materialengebruik. In 2012 werd het Green-IT plan verder uitgerold binnen de stad: - herschikking en vervanging van printers. Printers worden weggehaald en centraal geplaatst, tonerverspillende inkjetprinters worden vervangen door laserjetprinters en nieuwe printers worden eveneens voorzien van een duplexer (recto verso kopiëren).wanneer alles uitgevoerd is zou dit moeten leiden tot 46% minder laserprinters en vervanging van alle inktjetprinters door color lasers. De ingreep zal zorgen voor een besparing in het onderhoud van de machines, minder verbruik van toner, minder elektrisch verbruik en papierbesparing. De nieuwe printers worden standaard ingesteld op dubbelzijdig afdrukken en op minimumafdrukresolutie. - Opleien op de werkvloer worden frequent georganiseerd met betrekking tot het gebruik van ICT-materiaal. Hierbij wordt ook aandacht gevestigd op rationeel energiegebruik. - Oude stemcomputers (300 stuks) werden afgevoerd opgehaald en gerecycleerd door IVAREM (Recupel). In 2012 werd een opdracht gegund voor het huren van een milieuvriendelijke kopieereenheid voor het economaat. In het bestek werden expliciet milieucriteria (als gunningscriterium) opgenomen (milieufiches, conform aanpak Vlaamse overheid). De leasing van kopieertoestellen gebeurt door het economaat. Via deze leasing formule is het mogelijk steeds de modernste toestellen in te zetten. Er zijn een 44-tal kopieertoestellen aanwezig in de stad. Het merendeel van deze toestellen is aangesloten op het intranet. De toestellen dragen het Blauwe Engel label (milieulabel). Al de toestellen kunnen recto verso kopiëren en scannen. In 2012 werden verder maatregelen genomen om het afdrukken vanuit de PC naar de kopieertoestellen standaard recto verso in te stellen op diverse diensten. Ook op de onthaaldagen voor nieuwe personeelsleden (222012, , ) werd het recto verso kopiëren, verkleind afdrukken en scannen extra onder de aandacht gebracht. Kantoormaterialen Er bestaat een goed werkend systeem van inzameling van lege cartridges en toners via het economaat. Een dienstnota omtrent selectieve inzameling op de werkplek is van toepassing. Het economaat staat in voor de aankoop van kleinere bureelbenodigdheden (zoals schrijfgerei, mappen,.). Eind 2012 werd een nieuw bestek opgemaakt voor het leveren van milieuvriendelijke kantoormaterialen. Het bestek werd grondig herwerkt en milieucriteria (per productgroep) werden opgenomen. De gunning is voorzien in januari. Verschillende diensten binnen de stad hergebruiken kantoormaterialen (kaften,.) en gebruiken éénzijdig bedrukt papier als kladpapier. Eénzijdig bedrukt papier wordt door het economaat verwerkt in bloknotes die door de diensten gratis kunnen worden opgehaald. Op de toelichtingen voor nieuwe personeelsleden (222012, , HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 34

40 ) werd in 2012 opnieuw het luik Interne Milieuzorg voorzien waarbij het personeel wordt geïnformeerd over o.a. aandachtspunten inzake milieuverantwoord gebruik van kantoormaterialen. Sinds begin 2009 is de stad stapsgewijs aan het overschakelen op het gebruik van milieuvriendelijk papier.: - het kopieerpapier beantwoord aan de criteria Blauwe Engel en Nordic Swan (Steinbeiss Pure White). - ook voor offsettoepassingen (o.a. omslagen, naamkaarten, groetenkaarten, ) wordt gebruik gemaakt van milieuvriendelijk papier (omslagen = Cyclus en Recycled Offset, briefhoofden naamkaartengroetenkaarten = Cyclus) - het bestek voor het drukken van het stedelijk infoblad Nieuwe Maan werd in 2012 aangepast zodat ook hier met milieuvriendelijk papier wordt gewerkt (100% gerecycleerd met minstens 51% postconsumptie). - het drukwerk voor het Energiepunt Mechelen (2012) gebeurt op milieuvriendelijk papier (Cyclusprint) en vegetale inkten. Om het aanbesteden van drukwerk naar de toekomst toe efficiënter (en nog milieuvriendelijker) te laten verlopen werden eind 2012 de eerste stappen gezet om interne richtlijnen (draaiboek) op te stellen voor de personeelsleden die verantwoordelijk zijn voor het aanbesteden van diverse drukwerken (wordt verder uitwerkt in ). Naast de toepassing van milieuvriendelijk papier werden in 2012 ook acties ondernomen om het papierverbruik bij de stadsdiensten verder te doen dalen. - de digitale loonbrief (operationeel sinds 2011, 241 personeelsleden ingeschreven = 25%). - het e-linkproject werd verder uitgevoerd (optimaliseren en digitaliseren van informatiestromen binnen de stad). collegeboeken: in 2012 nam de dienst notulenbeheer het initiatief om twee van de drie collegeboeken (documenten ter voorberei van collegevergaderingen) te verdelen op A5 formaat in plaats van A4. Hierdoor worden op jaarbasis ongeveer vellen papier bespaard (ongeveer 1 ton papier). - op de onthaaldagen voor nieuwe medewerkers (222012, , ) werd extra aandacht gevestigd op papierbesparende maatregelen op de werkplek. - in 2012 werd gestart met Cobra. Een dossierbeheersysteem waarbij de voorberei en afhandeling van bestuursdocumenten (opstellen ontwerpbesluiten, adviesvragen, notulenbeheer, ) digitaal verloopt en niet meer op papier. - Onderzoek naar het digitaliseren van vergaderingen van college en gemeenteraad (lopende). De stad beschikt sinds 2011 over een intern campagnelogo voor papierbesparende initiatieven (print me nietje). In 2012 kreeg het initiatief voor digitale voorberei en afhandeling van bestuursdocumenten het logo toegewezen. - Verder zetten van de inzameling van toners en cartridges. - Verder optimaliseren van de instellingen van de kopieerapparaten en printers op de verschillende diensten. - Verder aandacht hebben voor het gebruik van milieuverantwoord kantoormateriaal (papier, kantoorbenodigdheden ). HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 35

41 - Verder zetten van de gerichte communicatie naar de diensten inzake maatregelentips om zuinig om te springen met papier en bureelbenodigdheden. - Verder zetten van het project duurzame onverheidsopdrachten in het kader van het samenwerkingsverband met OVAM (OVAM- SV, zie verder) Milieuverantwoorde en eerlijke cateringproducten Basis Uitvoering Milieuverantwoorde en eerlijke cateringproducten zijn een doorlopend aandachtspunt binnen de stad. Project MBP MV_1 MV-25 MV-27 MV-28 MV-29 - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Dienst ontwikkelingssamenwerking Fairtrade: In 2012 behaalde de stad Mechelen voor de vijfde keer op rij de titel van FairtradeGemeente. Voor de uitwerking van de criteria werd samengewerkt met verschillende stadsdiensten en de trekkersgroep. Meer informatie op De dienst Ontwikkelingssamenwerking is de drijvende kracht achter de maatregelen inzake eerlijke producten. In 2012 werden diverse acties op touw gezet (naar de bevolking, naar het eigen personeel) waarbij aandacht werd gevestigd op Fairtrade. Meer informatie over Fairtrade is opgenomen in hoofdstuk 10 (duurzame ontwikkeling). In 2012 werd een nieuwe aanbeste gedaan voor fairtradedranken en andere dranken voor de stad. Het bestek werd aangevuld met milieucriteria (verpakkking, transport). Vegetarische voe: De stad ondersteunt sinds eind 2009 de actie Donderdag Veggiedag van EVA vzw. Er werd hiertoe een werkgroep opgericht met de betrokken partijen (stadsdiensten, EVA, Mechelen Klimaatstad, Coloma Plus, Vorming Plus, Logo, Planckendael) om te kijken hoe Donderdag Veggiedag vorm kan worden gegeven in Mechelen. De stad heeft zelf geen grootkeuken. Opzet is om vooral vegetarische voe te promoten bij de grootkeukens. In 2012 werden diverse acties ondernomen: : op de Grote Markt werd voor de 4de maal de langste veggietafel georganiseerd (i.s.m. Mechelen Klimaatstad, EVA vzw ). Mensen werden aangemoedigd om hun eigen vegetarische (en afvalarme) picknick mee te brengen. Er werden ook vegetarische gerechten ter plekke aangeboden. Enkele honderden Mechelaars waren aanwezig. - Vormingsplus regio Mechelen organiseerde in 2012 diverse kookworkshops vegetarisch voe (broodbeleg, stoofpotjes, feestelijke vegetarisch , , , ). - Op elke eerste donderdag van de maand is het donderdag Veggiedag in het restaurant Colomaplus. Op het jaarlijkse personeelsfeest wordt ook een vegetarisch aanbod voorzien. - De stad ondersteunt logistiek en financieel de werking van EVA- Mechelen. - Op de duurzaamheidsquiz voor de personeelsleden ( ) werden uitsluitend biologische en vegetarische broodjes voorzien HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 36

42 (in samenwerking met een sociaaltewerkstellingsinitiatief). - In 2011 ontving elke Mechelse basisschool een educatieve map Donderdag Veggiedag in de klas (ontwikkeld door EVA vzw). - Op het ECO-plein op Ottertrotter (stadsfestival) werden vegetarische maaltijden aangeboden ( ). - De dienst welzijn ontwikkelde in 2012 samen met de Opvoeswinkel en met LOGO Mechelen een brochure Gezond opvoeden. Hierin werd ook aandacht geschonken aan vegetarische voe. Drinkwaterfonteintjes: In opvolging van de campagne drinkwater van Pidpa worden verder acties ondernomen om het gebruik van kraantjeswater binnen de stadsdiensten verder te promoten. Op vergaderingen wordt geen plat water in flessen meer te geven maar karaffen gevuld met leiwater. Sinds 2008 werden er in de stadsgebouwen een 40-tal drinkwaterfonteintjes geplaatst voor de personeelsleden. - verder toepassen van milieuvriendelijke en eerlijke cateringproducten binnen de eigen diensten. - verder promoten van milieuvriendelijke en eerlijke cateringproducten bij de doelgroepen in samenwerking met de betrokken organisaties. - Verder uitvoeren van acties om de campagne donderdag Veggiedag te ondersteunen Biologische producten Basis Uitvoering Project MBP Dienst duurzame ontwikkeling energie Ook biologische voe is een aandachtspunt voor de stad. In samenwerking met het OCMW Mechelen werd in 2010 een verdeelpunt voor biomanden opgericht binnen de stad. De bioabonnementen worden aangeleverd door de bioboerderij Den Diepen Boomgaard (biologisch bedrijf en sociale werkplaats). De stad voorziet in de logistieke organisatie. Een 10-tal personeelsleden maken gebruik van het verdeelpunt. De personeelsleden betalen zelf voor het abonnement. Op werd een infomoment rond biowijnen georganiseerd voor het buurtcomité Heihoek (30 deelnemers). Het onthaalpakket voor nieuwe inwoners bevat bio- en fairtradeproducten (bio- en fairtrade thee, bon gratis bio-wortelen, biologisch afbreekbaar poetsmiddel). Tijdens de bioweek (2-10 juni) werd op het intranet informatie verspreid over biologische producten (link naar verdeelpunt biomanden van de stad, filmpje op youtube, ). Acties rond biologische producten (naar diverse doelgroepen) zijn meestal ook gelinkt aan afvalarm, veggie, streekeigen en eerlijk (duurzame voe). Verder toepassen van milieuvriendelijke, biologische en eerlijke cateringproducten binnen de eigen diensten en verder uitvoeren van externe actieve campagnes naar de doelgroepen. HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 37

43 Schoonmaakproducten Basis Uitvoering 2012 Project MBP MV_1 MV_6 MV_31 MV_32 MV_33 Dienst duurzame ontwikkeling en energie Het kuisen van de stadsgebouwen is uitbesteed aan een externe firma. Eind 2010 werd een nieuwe bestek opgesteld voor de schoonmaak en reiniging glaspartijen voor diverse stadgebouwen. Er werd een gunningscriterium duurzaamheid voorzien (20 punten op 100). De inschrijver diende een nota op te stellen waarin hij volgende zaken aantoont (eventueel via labels, attesten ) - de milieuvriendelijkheid van de gebruikte producten; - de milieuvriendelijkheid van de gebruikte materialen (werkdoeken, verpakking ); - de milieuvriendelijkheid van de gebruikte werkmethodes; - het milieubeleid van de firma. De schoonmaakopdracht werd in 2011 gegund. Naast het gebruik van een doseersysteem wordt nu ook een ecologische productlijn gebruikt. Het bestek wordt door het steunpunt duurzaam aankoopbeleid (VVSG) als modelbestek aangeduid. Verder aandacht hebben voor het gebruik van milieuvriendelijke schoonmaakproducten Houtverduurzamingsmiddelen Basis Uitvoering 2012 In 2012 werden geen houtverduurzamingsmiddelen gebruikt door de personeelsleden van de stad zelf. Project MBP MV_1 MV_6 - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Uitvoeringsdienst - Dienst gebouwen Voorwaarden opstellen om milieuverantwoorde houtverduurzamingsmiddelen op te nemen in de bestekken Verven en vernissen Basis Uitvoering Project MBP MV-35 MV-36 MV-37 In de bestekken wordt natuurverf voorgeschreven. In 2012 werden schilderwerken in het stadshuis (inkomhal en gangen) uitgevoerd met natuurverven. Indien het niet mogelijk is om met natuurverf te werken wordt watergedragen verf (met Eco-label) gebruikt. HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 38

44 MV-38 MV-39 - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Uitvoeringsdienst - Dienst gebouwen Voortzetten van het gebruik van milieuverantwoorde verven (en vernissen) Kringloopmaterialen Basis Uitvoering 2012 Op het grondgebied van de stad is Kringwinkel Mechelen actief ( Project MBP Op werd een open milieuraad georganiseerd waarbij een bezoek werd gebracht aan de Kringwinkel (20 personen). Eind 2012 start Vitaya een programma waarin de kijker leert hoe hij met voorwerpen en materialen uit de Kringwinkel iets totaal eigentijds kan maken (Rok en Rol). De opnames gebeuren in de Mechelse Kringwinkel. De stad stimuleert het gebruik van producten uit erkende kringloopcentra via volgende passieve sensibilisatieinstrumenten: Brochure van de Kringwinkel is beschikbaar aan de infobalie van de dienst milieu en landbouw. Info over de Kringwinkel is opgenomen op de website van de stad. Afvalkalender 2012: Retoursystemen en kringloopwinkels: een goed idee. Stedelijke informatiegids. Aankondiging open milieuraad (bezoek aan Kringwinkel). De stad ondersteunt de Kringwinkel op actieve wijze. De stad gebruikt tot op heden zelf geen producten uit de Kringwinkel. Verder communiceren naar de doelgroepen om het gebruik van producten uit de Kringwinkel Milieuverantwoord Productgebruik bij doelgroepen Passieve sensibilisatie Basis X Uitvoering 2012 An Diverse artikels verschenen in 2011 in het kader van milieuverantwoord Project productgebruik. De belangrijkste: MBP MV-17 - Ga je verbouwen, sloop selectief Streekkrant (december 2012) MV-30 met info over COPRO gekeurde puingranulaten. MV-40 HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 39

45 MV_44 - Tijdens de bioweek (2-10 juni) werd op het intranet informatie verspreid over biologische producten (link naar Dienst Duurzame verdeelpunt biomanden van de stad, Ontwikkeling en filmpje op youtube, ). energie - Diverse publicaties met betrekking tot composteren. Zie hoofdstuk 2 (Afval 2.1 Afvalvoorkoming en hergebruik). - Informatiemateriaal Kringwinkel (flyers, website) + open milieuraad ( ). - Communicatie naar de bevolking met betrekking tot het organiseren van de Langste Veggietafel ( ) persbericht, publicaties. - Communicatie naar de bevolking met betrekking tot het planadvies duurzaam bouwen (artikels, flyers). Verder promoten (passief sensibiliseren) van de verschillende doelgroepen (eigen personeel, bevolking, scholen) in verband met milieuvriendelijke producten Actieve sensibilisatie Basis 2 (= Uitvoering 2012 De gemeente promoot thuiscomposteren en compostgebruik bij haar maxjr inwoners. Voor de diverse actieve sensibilisatiecampagnes wordt ) verwezen naar hoofdstuk 2 (Afval Afvalpreventie en hergebruik). Project MBP MV-17 MV-30 MV-40 MV_44 Dienst Duurzame Ontwikkeling en energie In het kader van het planadvies duurzaam bouwen (zie paragraaf 3.2.3) wordt ook informatie verstrekt over milieuvriendelijke houtsoorten. Op het ecoplein van het jaarlijkse Ottertrotterfestival (Tivolipark, ) werden diverse workshops georganiseerd (knutselen met afvalmateriaal, vegetarisch koken, Juwelen maken in ecologisch katoen ) en kon men doorlopend informatie bekomen over bio- en fairtradeproducten. Vanuit de stad worden gratis infomomenten aangeboden aan verenigingen waar ook aandacht wordt geschonken aan milieuvriendelijk productgebruik. Een infomoment Gezond poetsen werd op gegeven aan Tamtam (7 deelnemers). Biowijninfoment: zie actie Vegetarische voe: zie actie Fairtrade: zie actie 10.4 Verder promoten (actief sensibiliseren) van de verschillende doelgroepen in verband met milieuvriendelijke producten Milieuverantwoord productgebruik stimuleren bij bouw of renovatie van gebouwen (actieve sensibilisatie) Basis Uitvoering 2012 HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 40

46 Project MBP De stad verstrekt sinds juni 2010 gratis planadvies duurzaam bouwen. In samenwerking met IGEMO en het Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en wonen (Kamp C) hebben inwoners de mogelijkheid om hun bouw- of renovatieplannen te laten adviseren door een architect gespecialiseerd in duurzaam (ver)bouwen (elke eerste woensdag van de maand). De plannen worden nagekeken of het ontwerp genoeg rekening houdt met energiezuinig bouwen en energiebesparende maatregelen. Sindsdien hebben 57 inwoners planadvies bekomen (waarvan 13 in 2012). In diverse lokale media werd het initiatief kenbaar gemaakt. Enkele voorbeelden: - Gratis advies duurzaam bouwen - Ik Leef Verstandig Magazine - maart Een flyer werd verdeeld via de dienst duurzame ontwikkeling en energie, de dienst wonen, de bouwdienst en de woonwijzer Mechelen. - Laat je (ver)bouwplan screenen Ik Leef Verstandig digitale nieuwsbrief burgers (maart 2012). - Op zoek naar duurzaam (ver)bouwadvies - Ik Leef Verstandig digitale nieuwsbrief burgers (oktober 2012) Verder gratis planadvies duurzaam bouwen aanbieden aan de inwoners Milieuverantwoord productgebruik van cateringproducten en biologische producten stimuleren in (Groot)keukens in instellingen (o.a. scholen, rusthuizen, OCMW s..) Basis Uitvoering Project MBP MV-30 - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Dienst Onderwijsondersteuning - OCMW De stad ondersteunt sinds eind 2009 de actie Donderdag Veggiedag van EVA vzw. Er werd hiertoe een werkgroep opgericht met de betrokken partijen (stadsdiensten, EVA, Mechelen Klimaatstad, Coloma Plus, Vorming Plus, Logo, Planckendael) om te kijken hoe Donderdag Veggiedag vorm kan worden gegeven in Mechelen. De stad heeft zelf geen grootkeuken. Opzet is om vooral vegetarische voe te promoten bij de grootkeukens. In 2012 werden diverse acties ondernomen: - Op elke eerste donderdag van de maand is het donderdag Veggiedag in het restaurant van de school Colomaplus. - In 2011 ontving elke Mechelse basisschool een educatieve map Donderdag Veggiedag in de klas (ontwikkeld door EVA vzw). - Vormingplus regio Mechelen organiseerde in 2012 diverse kookworkshops vegetarisch voe (broodbeleg, stoofpotjes, feestelijke vegetarisch , , , ). - Op het jaarlijkse personeelsfeest wordt ook een vegetarisch aanbod voorzien. - De stad ondersteunt logistiek en financieel de werking van EVA- Mechelen. In samenwerking met de vrijwilligers van EVA vzw werd in 2012 verder een rondgang uitgevoerd bij restaurants op het grondgebied van de stad. Verder promoten van het gebruik van milieuvriendelijke cateringproducten en biologische producten in (groot)keukens in instellingen. HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 41

47 3.3. Projecten Basis Uitvoering 2012 Project MBP 3.4. Acties uit het milieubeleidsplan Basis Uitvoering 2012 Project MBP Bestrijsmiddelen: In uitvoering van het decreet van 21 december 2001 houdende vermindering van het gebruik van bestrijsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse Gewest (B.S ) neemt de stad Mechelen al talrijke jaren inspanningen om het gebruik van bestrijsmiddelen bij het onderhoud van het openbaar domein terug te dringen. Daar waar nog bestrijsmiddelen worden gebruikt worden vandaag de dag milieuvriendelijkere producten gebruikt (volgens de richtlijnen van de Vlaamse overheid, pocer-lijst). Voor meer informatie wordt verwezen naar actie 4.1. pesticidenreductie (hoofdstuk water). Steunpunt duurzame aankopen (VVSGBBL) Eind 2010 richtte VVSG een steunpunt op, dat samenwerkt met overheden en organisaties die een meerwaarde bieden voor gedeelde kennisverwerving en een geïntegreerde aanpak vanuit het steunpunt. De duurzaamheidsmedewerker van de stad is afgevaardigd in deze stuurgroep. Duurzame overheidsopdrachten (OVAM-SV) In het kader van het OVAM samenwerkingsverband (OVAM-stad Mechelen IGEMO IVAREM) is in het voorjaar 2012 gestart met het project duurzame overheidsopdrachten. Opzet is om het aankoopbeleid van de stad verder te verduurzamen en dit op een beleidsmatige en gestructureerde wijze te verankeren in de werking van de stad. De stad Mechelen en OVAM zullen een gezamenlijk (leer)traject bewandelen. In 2012 werd een benchmarking uitgevoerd van het aankoopbeleid (enquête, gesprekken). In het najaar 2012 werd gestart met het terugkoppelen van de resultaten en acties (op korte en middellange termijn). In zullen deze gesprekken verder gezet worden en zal uitvoering gegeven worden aan de korte termijnacties. Verder werk maken van een duurzaam aankoopbeleid bij de stadsdiensten. HOOFDSTUK 3 MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK 42

48 4. Water 4.1. Pesticidenreductie Basis : WA_01_uitvoering pesticidentoets Mechelen_MJP WA_03_actieplan bestrijsmiddelen _Mechelen_MJP20 13 X Uitvoering Risico-evaluatie (B) De stad Mechelen levert al verschillende jaren inspanningen om het gebruik van bestrijsmiddelen bij het onderhoud van het openbare domein terug te dringen. Vanaf 2002 daalde het jaarlijks bestrijsmiddelengebruik dan ook geleidelijk aan. Figuur1: Evolutie van het bestrijsmiddelenverbruik van de Stad Mechelen van 2000 tot 2012 uitgedrukt in kilogram werkzame stof (kg WS) Bij aankoop rekening wordt gehouden met de plaats van de producten op de POCER-lijst (Pesticide Occupational and Environmental Risk) die de risico s van pesticiden op de mens en het leefmilieu weergeeft. Het wijkonderhoudsteam verbruikt het meeste bestrijsmiddelen (70%), vooral voor toepassing op halfopen verharen (verharen met voegen). De dienst begraafplaatsen verbruikte 30%. Tivoli Park en Kruidtuin, Mechelse binnenstad en deelgemeente Hombeek worden pesticidenvrij beheerd. De gestage afbouw van bestrijsmiddelen is mede te danken aan de overschakeling op alternatieve technieken: Uitvoeringsdiensten: manueel wieden, vegen met machines met onkruidborstel, brander, bosmaaier, manuele borstel. De Mechelse binnenstad en Hombeek worden met deze technieken nu reeds pesticidenvrij beheerd. Begraafplaatsen: brander, bladblazer, onkruidfrees, onkruidhak, HOOFDSTUK 4 WATER 43