Veiligheidsmonitor 2013

Transcriptie

1 Veiligheidsmonitor 0 Toen wij jaar geleden begonnen met de publicatie van de Veiligheidsmonitor legden wij de basis voor een langdurige trendanalyse van onze bevindingen op de Nederlandse bouwplaatsen. Ook in 0, ondanks de crisis en de sterk afgenomen bouwproductie, hebben de veiligheidskundigen van Aboma weer een relevant aantal bevindingen gedaan. Het aantal bezoeken is dan wel afgenomen, maar dat maakt ons niet minder trots om de conclusies met u te delen. Hierbij presenteren wij de Veiligheidsmonitor 0. Veiligheidsmonitor 0 Voor diegenen onder u die in getallen zijn geïnteresseerd: wij hebben in 0 een kleine 000 bezoeken op bouwplaatsen en bouwprojecten afgelegd waarbij er ruim 000 waarnemingen zijn gedaan. Op basis van deze waarnemingen en de tekortkomingen die wij hebben gezien, baseren we onze Veiligheidsmonitor. Met name vanwege het feit dat bepalende partijen in de sector ons inschakelen voor advisering, stellen wij dat onze Veiligheidsmonitor representatief is voor de hele bouw. Conclusies De belangrijkste conclusie van de Veiligheidsmonitor 0 is dat de bouw veiliger is geworden. Het aantal door ons waargenomen tekortkomingen op prioritaire onderwerpen zoals Vloeren en daken, Constructieve veiligheid en Steigers is over de gehele linie afgenomen. Tegelijk moeten wij constateren dat het aantal tekortkomingen naar onze inschatting nog steeds op een te hoog niveau ligt. Nieuw dit jaar is de toevoeging van het onderwerp Gedrag. Hier zullen we gedragscomponenten weergeven zoals het in stand houden van werkplekbeveiliging en het elkaar aanspreken en corrigeren. Inmiddels zijn we met een nieuwe onderzoeksaanpak gestart, gericht op het onderzoeken van de cultuurgebonden aspecten van veiligheid binnen bouwbedrijven. Deze aspecten zullen we zo veel mogelijk in de Veiligheidsmonitor gaan verwerken om, daar waar relevant, de conclusies te onderbouwen en te versterken. 0 Trendanalyse tekortkomingen per onderwerp % tekortkomingen V&G-ontwerp V&G-uitvoering Bouwplaatsinrichting Bekisting Hijsen Ladders en trappen Steigers Liften Vloeren en daken Gedrag

2 V&G-ontwerp 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 gemiddeld percentage tekortkomingen 0% % 0 RI&E ontwerp Dossier Kennisgeving V&G-coördinator uitvoeringsfase aangewezen De sectoraanpak van de inspectie SZW werpt haar vruchten af, evenals de aanpak om vanuit Bouwend Nederland een nieuwe Leidraad Veilig en Gezond ontwerpen te ontwikkelen en bij de architecten te introduceren. Dit resulteert over de gehele linie in een forse afname van het aantal tekortkomingen. Tegelijkertijd zien wij de positieve ontwikkeling dat steeds meer architectenbureaus in de ontwerpfase expertise inbrengen om een goede ontwerprisico-inventarisatie en -evaluatie te maken. Het in 0 van kracht geworden Bouwbesluit met daarin opgenomen de Nieuwbouwtoets, lijkt eveneens positief bij te dragen, gezien de afname van het aantal tekortkomingen van 0% naar % op het subonderwerp Dossier V&G-uitvoering 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 Evenals afgelopen jaar is dit onderdeel grotendeels gelijk gebleven: het aantal tekortkomingen daalde van % tot % en de enige uitschieter betreft het onderwerp V&G-overleg waar het aantal tekortkomingen juist opliep van % naar %. Dit geheel in tegenstelling tot vorig jaar waarbij het aantal tekortkomingen juist zo sterk afgenomen was. Onze analyse is dat het V&G-overleg te lijden heeft onder de toegenomen druk op het bouwproces vanwege de crisis. Het subonderwerp Onderaannemers is met % tekortkomingen constant gebleven. Wij concluderen dat er aan het onderwerp V&G-coördinatie meer energie moet worden besteed, te beginnen met de structurering van het proces en de V&G-plannen. gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 V&G-(project)plan Dossier V&G-overleg Voorlichting en instructie Toezicht op naleving Onderaannemers Bouwplaatsinrichting 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Bewaking Afzetting Opslag materiaal/materieel Bouwwegen Keten We zien een lichte toename van de tekortkomingen bij dit onderwerp, van % naar %. Daarbij zijn de subonderwerpen Bouwwegen, Keten en Afzetting in aantal tekortkomingen gestegen. We zien geen dramatische stijging maar met name de aanwezigheid van afzettingen, het voorkomen van gevaar voor publiek en passanten, is van groot belang. Dit in combinatie met verkeersmaatregelen in de omgeving van de bouwplaats en het Bouwveiligheidsplan. Er is, zeker bij de bouwplaatsen die aan Breeam doen en bij Bewuste Bouwers aangemeld zijn, een positieve ontwikkeling waar te nemen. Bouwplaatsinrichtingsplan

3 Bedrijfshulpverlening is een belangrijk onderwerp. De bouwnijverheid is immers een sector waarbij veel ongevallen plaatsvinden. Het bieden van adequate hulp, door opgeleide bedrijfshulpverleners, is daarom van groot belang. De ingezette trend van AED s op de bouwplaats, heeft zich afgelopen jaar verder ontwikkeld. Brandblussers, EHBO-middelen en de AED zijn in het subonderwerp Middelen opgenomen. Nieuw in deze tabel is het subonderwerp Ontruimingsoefening. Het is van groot belang, ook op bouwplaatsen, om het ontruimen in geval van calamiteiten te trainen. Dit subonderwerp scoort met % tekortkomingen het hoogst en kan sterk worden verbeterd. Bedrijfshulpverlening 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Noodplan Ontruimingsoefening EHBO-middelen BHV ers Alarmkaart Bouwelektra 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Verlichting Elektrakabels Elektrakasten Aanleg bouwelektra Wij zien een afname van % naar % tekortkomingen op een totaal van ruim 000 waarnemingen. Het subonderwerp Verlichting is wederom verbeterd: een afname van % in 0 naar % in 0. De ontwikkeling van het thema duurzaamheid begint in het bouwproces en de bouwplaatsinrichting haar intrede te doen. Naast alternatieve energievormen heeft er een professionalisering plaatsgevonden van de installatiebranche en van de bedrijven die de bouwplaatsinrichting doen en de tijdelijke installatie inrichten. Ook de toegenomen inzet van accu aangedreven arbeidsmiddelen zorgt voor een positieve ontwikkeling. Zodoende wordt het onderwerp Bouwelektra steeds veiliger We weten na een aantal incidenten in de afgelopen jaren dat het onderwerp Bekistingen en hulpconstructies essentieel is voor een veilige uitvoering van het bouwproces en dat er veel aandacht voor nodig is. Het aanstellen van een hoofdconstructeur bijvoorbeeld, is een sterke wens van de sector. De tijdelijke ondersteuningsconstructies zijn en blijven een zaak van de aannemers. Op basis van onze bevindingen in 0 kunnen we concluderen dat het onderdeel sterk verbeterd is: een afname van de tekortkomingen van % in 0 naar % in 0. Als kanttekening moet worden opgemerkt dat er in 0 minder grootschalige werken gelijktijdig in productie waren. De heugelijke afname betreft de subonderwerpen Opslag en aanvoer, en Gebruik en onderhoud. Alleen bij het subonderwerp Ondersteuning en stabiliteit zien we een onverwacht sterke toename van % naar % tekortkomingen. Dit houdt een groot risico in voor incidenten en ongevallen tijdens de uitvoering. Door goede ontwerpuitgangspunten, tekeningen en berekeningen, controle op het proces van uitbesteding en controle voor ingebruikname kan dit ons inziens beheerst worden. Bekistingen en hulpconstructies 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Berekeningen en tekeningen Opslag en aanvoer Ondersteuning en stabiliteit Hijsvoorzieningen Bereikbaarheid werkplek Verwarming

4 Vloeren en daken 0 0 Totaal aantal waarnemingen 0 Gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Vloerrandbeveiliging Vloerbelasting Vangvoorzieningen Bereikbaarheid vloervelden Afdekken sparingen en vlonders Vallen van hoogte is een van de grootste ongevalsoorzaken in de bouwnijverheid en de belangrijkste oorzaak voor dodelijke ongevallen. Recent onderzoek heeft aangetoond dat er geen veilige valhoogte valt aan te geven. Aandacht voor dit onderwerp en zeker in de uitvoering van bouwwerken, waar veel op hoogte wordt gewerkt om bijvoorbeeld speciale hulpconstructies en bekistingen te maken, blijft noodzakelijk. Veilige vloeren, daken en bordessen zijn dus essentieel en daarom van belang om, in overeenstemming met de uitgangspunten van onze Arbowetgeving, het risico bij de bron aan te pakken en uit te gaan van collectieve voorzieningen zoals leuningen en schopplanken. We weten dat in het bouwproces de functies van vloerranden en sparingen in de loop van het bouwproces veranderen. In het ene geval komt er een trap, in het andere geval een leiding of een gevelelement. Het aanbrengen en in stand houden van veiligheidsvoorzieningen is daarom essentieel. We zien bij dit onderwerp de volgende trend in 0: een afname van de tekortkomingen bij het afdekken van vloersparingen van % naar % en tegelijk een toename van het aantal tekortkomingen bij het subonderwerp Vloerrandbeveiliging van % naar % en het subonderwerp Bereikbaarheid vloervelden van % naar %. Prefab beton en staalconstructies 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Met een afname van het aantal tekortkomingen van % in 0 naar % in 0 is dit onderwerp verbeterd. We zien dit met name terug bij het subonderwerp met een afname van % tot %. Wat wel langzaam aan het toenemen is, is het aantal tekortkomingen op het subonderwerp Montageplan : van % naar 0%. Ondanks de toegenomen professionalisering van bedrijven op dit onderwerp blijft het van belang de montagevolgorde en de te treffen veiligheidsvoorzieningen in een goed plan te verwoorden. Montageplan Opslag en aanvoer Stabiliteit Hijsvoorzieningen 0 Bereikbaarheid werkplek Kalkzandsteenelementen 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Opslag en aanvoer Stabiliteit Hijsgereedschappen Elementenstelmachine In 0 is het aantal tekortkomingen op dit onderwerp weer licht toegenomen met %. We zien dat dit vooral ligt aan de subonderwerpen Opslag en aanvoer van % tot % tekortkomingen en Stabiliteit van % naar % tekortkomingen. Het betreft dan vaak de wijze van schoren, de uitvoering van de schoren en het aantal. Aboma is in 0 in gesprek met de branche getreden over dit onderwerp. Dit leidt tot ontwikkelingen in de veiligheid van het verwerken van de elementen. Bereikbaarheid werkplek

5 Bij het onderwerp Steigers zien we een vergelijkbare trend als bij Bekistingen en hulpconstructies : een afname van het totale aantal tekortkomingen op basis van ruim 00 waarnemingen van % naar %; een sterke afname van de tekortkomingen van % tot % op het subonderwerp Werkvloeren, die hand in hand gaat met een sterke toename van het aantal tekortkomingen van % naar % op het subonderwerp Berekeningen en tekeningen en het subonderwerp Stabiliteit, verankering en schoring van % naar %. Kennelijk liggen de werkvloeren dicht en zijn ze in voldoende mate voorzien van dubbele leuningen en kantplanken terwijl aan de voorzijde het proces (tekeningen en berekeningen) en de stabiliteit onvoldoende zijn geborgd. Omdat dit ook belangrijke ongevalsoorzaken zijn, is extra aandacht voor dit onderwerp noodzakelijk. Steigers 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Berekeningen en tekeningen Stabiliteit, verankering en schoring (De-)montage Ondergrond en onderstopping Staanders en liggers Werkvloeren Bereikbaarheid werkplekken Vangvoorzieningen Liften 0 0 totaal aantal waarnemingen gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Keuringen en documenten Opstelling 0 Een keurige daling van het aantal tekortkomingen van % in 0 naar % in 0. Er is veel aandacht van liftleveranciers/ -fabrikanten en van materieeldiensten voor dit onderwerp. Met name de subonderwerpen Keuringen en documenten en het subonderwerp scoorden significant beter. Bij het subonderwerp Opstelling daarentegen zagen wij een stijging van 0% in 0 naar % tekortkomingen in 0. Aandacht voor dit onderwerp blijft dus belangrijk. Bediening Ladders en trappen 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Het onderwerp Ladders en trappen zorgt in de praktijk van de bouw traditioneel voor opmerkingen en is vaak een oorzaak voor het optreden van ongevallen. Het aantal tekortkomingen is in de loop van de tijd al sterk gedaald en liet de afgelopen twee jaar het beeld zien van stagnatie in de afname. Aan deze trend is in 0 een einde gekomen met een daling van % naar % tekortkomingen. De daling laat zich bij alle subonderwerpen zien en vormt een positieve ontwikkeling in de veiligheid van het bouwproces, dat wil zeggen goede spullen op de juiste wijze gebruiken en onderhouden. Opstelling

6 Machines en gereedschappen 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % 0% 0 Keuring Opstelling Gelukkig zien we in 0 weer een afname in het aantal tekortkomingen: nam het in 0 sterk toe van % naar %; afgelopen jaar liep het weer terug naar 0%. De sterkste daling laat zich zien bij het subonderwerp Opstelling van % tot % tekortkomingen en in mindere mate bij het subonderwerp Keuring, een afname met % en het subonderwerp Gebruik en onderhoud met een daling van % tot % tekortkomingen. De trend van het afgelopen jaar was de toegenomen aandacht voor stofafzuiging in het bouwproces, met name door het handhavingsproject van de Inspectie SZW. Dit heeft een grote stimulans gehad bij de inzet van hulpmiddelen en stofafzuiging. Bij de bouwnijverheid is het onderwerp wel geland. Vanuit de installatiebranche krijgen we vragen of het voor hen ook geldt; kennelijk is het onderwerp daar onvoldoende aan de orde geweest Hijsen 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Een keurige daling van het aantal tekortkomingen over de hele linie. Van % in 0 tot % in 0. Het gaat goed met hijsen in de bouw door toegenomen aandacht voor hijsmiddelen, door verbetering van keuringen en onderhoud en door het opleiden van hijsbegeleiders en het maken van de juiste keuze van de in te zetten hijsmiddelen. We zien dit als een positieve ontwikkeling met als kanttekening: als het mis gaat, zijn de gevolgen altijd groot. Het subonderwerp met de meeste tekortkomingen (%) is Gebruik hijsgereedschap. Dit blijft persoonsgebonden en raakt het veiligheidsbewustzijn en -gedrag. Machinist Communicatie en aanpikken hijskranen Gebruik en capaciteit hijskranen Opstelling hijskranen Keuringen en documenten hijskranen Gebruik hijsgereedschap Opslag en beheer hijsgereedschap GWW-materieel 0 0 totaal aantal waarnemingen 0 gemiddeld percentage tekortkomingen % % 0 Keuringen en documenten Uitzicht Achteruitrijbeveiliging Opstelling Het aantal tekortkomingen is in 0 met % op basis van waarnemingen constant te noemen. We zien wel een verschuiving binnen de subonderwerpen. Met de keuringen zit het wel goed, daar zien we een afname van % in 0 tot % in 0. De subonderwerpen Achteruitrijbeveiliging en Capaciteit daarentegen laten beide een verdubbeling zien van het aantal tekortkomingen van respectievelijk % en % tot 0%. Een oorzaak voor deze ontwikkeling zou kunnen liggen in achtergesteld onderhoud en het zo veel mogelijk inzetten van bestaand materieel. Capaciteit

7 Putten en sleuven 0 0 totaal aantal waarnemingen gemiddeld percentage tekortkomingen 0% % 0 Een lichte daling van het aantal tekortkomingen van 0% in 0 naar % in 0 op basis van waarnemingen. De ontwikkeling van 0 heeft zich echter ook in 0 doorgezet: een verdere toename van de tekortkomingen op het subonderwerp Toegang en vluchtwegen van % naar % en een lichte toename van het subonderwerp Afzetting van % naar 0%. Deze slechte score vormt een belangrijke ongevalsoorzaak door het ontstane valgevaar. Grondwerk Toegang en vluchtwegen Afzetting Kabels en leidingen 0 Vrije ruimte Bemaling Gedrag 0 totaal aantal waarnemingen gemiddeld percentage tekortkomingen % 0 Communicatie VGM Nieuw onderwerp dit jaar is het onderwerp Gedrag. Dit komt met name voort uit de ontwikkelingen in het werkveld van veiligheidsbewustzijn, het onderzoeken van de veiligheidscultuur en het aan de slag gaan met gedrag. We weten nu dat de persoonlijke betrokkenheid van iedere werknemer, ongeacht of hij uitvoerend is of leidinggevend, van essentieel belang is om een verdere stap te zetten op het terrein van risicobeheersing en afname van arbeidsongevallen. Orde en netheid arbeidsmiddelen Orde en netheid arbeidsplaats Veiligheid eigen werkplek (LMRA) We zien in 0 met name de volgende trend: het subonderwerp heeft % tekortkomingen; het subonderwerp Orde en netheid arbeidsplaatsen eveneens % tekortkomingen en het subonderwerp Veiligheid eigen werkplek (LMRA) % tekortkomingen. Met name dit laatste subonderwerp heeft te maken met het gedrag van de werknemers

8 Aboma bv Maxwellstraat a, BX Ede Postbus, 0 BC Ede T 0 0 F 0 info@aboma.nl