Realisatie jaarplan. Koers 2011:

Transcriptie

1 Realisatie jaarplan Koers 2011: inhoudelijk Jaarverslag 2011 april 2012

2 Brainport Development NV Emmasingel 11 Postbus CD Eindhoven T +31 (0) F +31 (0) I Verslag goedgekeurd door de Raad van Commissarissen d.d Verslag ter informatie aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders d.d Koers

3 Realisatie jaarplan Koers 2011: inhoudelijk Jaarverslag 2011 Koers

4 Koers

5 Bericht van de Raad van Commissarissen Op het moment dat we dit bericht schrijven is net het Kabinet gevallen. Dit zal ongetwijfeld van invloed zijn op de al in het jaar 2011 door Brainport Development en haar partners ingezette acties waarover u later in dit verslag nog uitgebreid kunt lezen. Met name het Topsectorenbeleid en de verhouding tot Europa zullen, naar verwachting andere accenten gaan krijgen. Dat gezegd hebbende zien we terug op een goed jaar waarin de organisatie opnieuw haar belang, ook tijdens de crisis, heeft bewezen; Standvastig de afgesproken strategie en uitgezette koers volgen blijft het devies! De doorontwikkeling van Brainport regio Eindhoven, de regio van de 21 nauw samenwerkende gemeenten en de sterke Triple Helix, staat als doel centraal voor Brainport Development. Om die doorontwikkeling te kunnen realiseren is voor de komende jaren de Brainport 2020-visie centraal gesteld. De samenwerking van de zes subregio s in Zuidoost-Nederland - als partner in Brainport is in 2011 al van start gegaan, maar moet nog wel meer vaart opdoen. Enerzijds kapitaliseren de andere vijf Zuidoost-nederlandse subregio s op de ervaring en voorsprong van Brainport regio Eindhoven, anderzijds begint onze regio zelf, daar waar het bovenregionale acties en belangen betreft, ook al te profiteren van het grotere geheel waarin opgetrokken wordt. Aan het einde van onderhavige verslagperiode kondigde de directievoorzitter van de vennootschap haar vertrek, per 1 februari 2012, bij Brainport Development NV en de stichting Brainport aan. De onderneming is haar veel dank verschuldigd! Overigens is in de opvolging van de directievoorzitter inmiddels, per 1 juni a.s., voorzien. De Commissarissen willen van deze gelegenheid ook graag gebruik maken om uitdrukkelijk de directie en alle medewerkers te danken die zich, in welke hoedanigheid dan ook, in 2011 hebben ingezet voor Brainport Development NV. Daarnaast dankt de Raad ook de aandeelhouders, van de vennootschap - stichting Brainport, gemeente Eindhoven, gemeente Helmond, gemeente Veldhoven en het SRE - voor het in haar gestelde vertrouwen. Eindhoven, april 2012, namens de Raad van Commissarissen van Brainport Development NV J.F. Sistermans Voorzitter Koers

6 Koers

7 Voorwoord van de directie Brainport Development in 2011 Voor u ligt het inhoudelijk jaarverslag 2011 van Brainport Development NV. Hierin doet de vennootschap verslag van de wijze waarop èn in welke mate zij de in het Jaarplan Koers 2011 gestelde doelen heeft trachten te verwezenlijken. Intern resultaat Dat Brainport Development als organisatie in 2011 opnieuw hard aan de weg heeft getimmerd blijkt onder meer uit het feit dat de omvang van de activiteiten van de vennootschap wederom steeg. Na de eerdere uitbreiding van de (project)activiteiten van de vennootschap in het topjaar 2010 (ruim 20% groei t.o.v. 2009) steeg in 2011 de omvang van die activiteiten nog eens met zo n 10% verder ten opzichte van genoemd topjaar. Vermeldenswaardig daarbij is dat, in de periode 2009 t/m 2011 de zogenoemde basisfinanciering van de regionale overheidsaandeelhouders gelijk bleef, Brainport Development voor al die extra (project)activiteiten toch succesvol aanvullende bronnen van financiering heeft kunnen aanboren. De groei van de omvang van de activiteiten van de organisatie had in 2011 ook twee directe gevolgen voor de organisatie zelf. De reeds beschikbare werkkracht moest snel nog efficiënter worden ingezet en, waar nodig, uitgebreid. De efficiencyslag is, getuige de jaarcijfers, gemaakt; De kosten voor overhead zijn wederom gedaald. De voor de uitvoering van de extra activiteiten benodigde personele groei werd eveneens gerealiseerd: het aantal FTE s in dienst bij de vennootschap nam toe van 44,1 naar 52,9. Omdat de organisatie zichzelf ten doel stelt om vooral ook flexibel met het aanbod van projecten in portfolio mee te bewegen werkt Brainport Development, zoveel als mogelijk, met medewerkers met tijdelijke contracten (zogenoemde contracten voor bepaalde tijd ). De groei van het personeelsbestand in 2011 werd dan ook vrijwel geheel verwezenlijkt door het aangaan van flexibele contracten voor bepaalde tijd. Extern zichtbare resultaten Uiteraard was niet alleen intern het succes en de groei activiteiten in 2011 merkbaar. Ook extern bleven de inspanningen van Brainport Development en haar vele publieke en private partners in de projecten niet onopgemerkt. Brainport regio Eindhoven kende, door het eendrachtig gezamenlijk optrekken van deze Triple Helixpartners, in 2011 een aantal bijzondere hoogtepunten. Een paar van de meest in het oog springende resultaten in 2011 waren: - Brainport 2020: Oplevering van Brainport 2020 top economy, smart society: Visie, strategie en uitvoering. Het Visie, strategie en actieplan dat Zuidoost Nederland tot koploper in de internationale kenniseconomie moet maken werd op 16 februari 2011 tijdens een bijeenkomst in het Evoluon, in het bijzijn van honderden geïnteresseerden aangeboden aan minister Verhagen. Nog in hetzelfde jaar leverde het plan al resultaat op; de op 13 september uitgekomen Rijksnota (bedrijfslevenbrief) bevatte veel maatregelen die in Brainport 2020 waren aanbevolen. Met het inrichten van een governancestructuur voor Brainport 2020 (de Brainport commissie) is in 2011 gestart met de daadwerkelijke samenwerking op het niveau van Zuidoost- Nederland; plannen worden in uitvoering genomen om de gezamenlijke ambitie te verzilveren. In 2011 heeft Brainport Development zelf veel aandacht geschonken aan het vertalen van de strategie van Brainport 2020 naar de plannen en activiteiten van de vennootschap voor Brainport regio Eindhoven. Dit heeft in 2011 geleid tot een aangepaste set van (meetbare) doelen voor de meerjarenplannen en jaarplannen van de vennootschap na Brainport Regio Eindhoven, de slimste regio van de wereld: Samen met de stakeholders uit onze regio werd in 2011 opnieuw - en voor de vierde keer - ingezet op de titel Intelligent Community of the Year van het intelligent Community Forum (ICF). Na tweemaal eerder, in een veld van Koers

8 zo n 400 deelnemende regio s, een plaats bij de top 7 te hebben bereikt werd Brainport regio Eindhoven op 3 juni 2011 in New York uitgeroepen tot slimste regio van de wereld. De prijs van het ICF heeft een extra impuls gegeven aan de erkenning van de sterke positie van de regio. Het heeft niet alleen veel aandacht van bedrijven, kennisinstellingen en overheden van over de hele wereld voor onze regio opgeleverd, de titel biedt ook extra kansen voor het aantrekken van nieuwe internationale kenniswerkers naar onze regio. Om de kansen zo goed als mogelijk te benutten en het effect van de titel te verduurzamen hebben de projectpartners in de regio samen een vervolg gegeven aan het project. - Global Entrepreneurhip Week (GEW) 2011 (14 t/m 18 november): DE GEW heeft als doel om de ondernemersmentaliteit onder jongeren te bevorderen, en het intrapreneurship onder werknemers van bedrijven te stimuleren. De landelijke kick-off van de Nederlandse editie van de GEW, werd ge-host door Brainport Development en haar regionale partners. De week omvatte 68 activiteiten. Alleen de kick-off in Eindhoven, die ook werd bijgewoond door minister Verhagen, trok al jongeren; - Oplevering en verzelfstandiging van programma s: In 2011 werd de verzelfstandiging van een drietal projecten en programma s voltooid cq. ingezet. Zo werd als eerste, in het voorjaar van 2011, het Brainportproject Meesters in de Maakindustrie 2.0 verzelfstandigd in een nieuwe eigen coöperatie, de Coöperatie Brainport Industries. In die coöperatie nemen zo n 150 bedrijven uit het ecosysteem van Brainport deel aan de uitvoering van een eigen programma gericht op het realiseren van een nog sterkere samenwerking in de keten van hightech toeleveranciers. Naast de verzelfstandiging van Brainport Industries is in 2011 ook de verzelfstandiging van het programma Brainport Health Innovation en van het programma Brainport International Community ingezet. Beide programma s zullen worden overgedragen aan partijen uit de markt. De eerste zal volledig zelfstandig worden van de moedervennootschap. De tweede, BIC, zal een nauwere band houden met Brainport Development; het programma zal, vanaf januari 2012, volledig zelfstandig gefinancierd worden door het bedrijfsleven. Brainport Development maakt met uitstromers zoals deze passende afspraken om dubbelingen in programmering te voorkomen. - Meer ondersteuning van jonge MKB ers en starters: Het aantal advies en financieringstrajecten van Brainport Development groeide van 144 (2010) naar 176 (2011). In 2011 werd er daarbij speciale aandacht geschonken aan de kansrijke jonge bedrijven uit de speerpuntsectoren die in de bedrijvencentra van Brainport Development zijn gevestigd. Naast die gerichte advies en financieringstrajecten van Brainport Development zelf is door de vennootschap eveneens stevig succesvol ingezet op het samen met haar partners (TU/e, Fontys Hogescholen en NV BOM) ontwikkelen van een nieuw zesjarig programma voor de begeleiding van starters via het Kennisvalorisatieprogramma voor de regio. Een belangrijke rol in de ondersteuning van de kennisintensieve starters en jonge bedrijvigheid in de regio zal worden gevormd door het nieuwe bedrijvencentrum Catalyst (gevestigd op het TU/e science park) dat eind 2011 is opgeleverd en in 2012 haar deuren zal openen voor huurders. Ook het bedrijvencentrum Bèta II op de High Tech Campus Eindhoven, waarvan de planvoorbereiding en aanbesteding in 2011 is afgerond, zal daarin een rol van betekenis gaan vervullen. Het mag, zoals al even aangestipt, duidelijk zijn dat Brainport Development de resultaten waarvan er hierboven een aantal is genoemd nooit alleen kan bereiken. Om resultaten zoals in dit jaarverslag benoemd te kunnen realiseren is vertrouwen van - en nauwe samenwerking met - alle stakeholders in de regio noodzakelijk. Ieder van de partners vervult in die samenwerking haar eigen rol - gebaseerd op haar eigen kracht; rollen die weliswaar ver uiteen kunnen lopen maar die voor het bereiken van het gewenste eindresultaat allen van groot belang zijn. Koers

9 De directie van Brainport Development dankt hierbij dan ook niet alleen haar eigen medewerkers voor de getoonde inzet en flexibiliteit in 2011 maar ook de bestuurders en medewerkers van haar aandeelhouders en andere partners in Brainport regio Eindhoven en zelfs daarbuiten voor de prettige samenwerking, het vertrouwen en de tomeloze inzet voor het verwezenlijken van de gezamenlijke ambitie van Brainport regio Eindhoven. Wij vertrouwen erop dat we ook in het komende jaar de onze regio kenmerkende samenwerking verder mogen zetten en met u verder uit mogen bouwen. Brainport Development NV Ir. T.G.M. Stevens directeur Koers

10 Koers

11 Inhoudsopgave 1. Inleiding Brainport Development NV, strategie en focus Brainport, realisatie strategische regiodoelen Projecten Behoud talent Behoud R&D Versterken concurrentiekracht van Brainport als Europese topinnovatieregio Speerpuntsectoren New economy business Bekendheid positie - imago Organisatie en resultaten per sector Cluster Strategie en ontwikkeling Sector Strategie Sector Projecten en programma s Sector Marketing en Communicatie Cluster Business-to-business Sector Dienstverlening MKB Sector Bedrijvencentra en -faciliteiten De vennootschap, structuur en inrichting De vennootschap Aandeel- en toezichthouders De ontwikkel- en uitvoeringsorganisatie, opdracht en verantwoording Bijlagen Bijlage 1: Projecten en programma s Bijlage 2: Bestuur, Aandeelhouders, Raad van Commissarissen en management stichting Brainport en Brainport Development NV Bijlage 3: Juridische structuur dochter en deelnemingen van Brainport Development NV Bijlage 4: Brainport Monitor 2011 bevindingen en conclusies Koers

12 Koers

13 1. Inleiding Voor u ligt het verslag van de activiteiten uit het jaarplan 2011 van de ontwikkel- en uitvoeringsorganisatie Brainport Development NV. Dit Jaarverslag geeft aan welke doelen uit het jaarplan Koers 2011 van Brainport Development NV zijn bereikt. De Brainport Navigator en het meerjarenplan dienen hiervoor als basis. Dit verslag start in hoofdstuk 2 met een korte terugblik op de strategie en focus voor 2011, daarna volgt in hoofdstuk 3 een korte samenvatting van de realisatie op de meerjarige strategische doelen van Brainport als totaal. Het centrale deel van het Jaarverslag (hoofdstuk 4) zoomt in op de resultaten van de vennootschap zelf; in dat deel wordt er informatie verstrekt over de per sector bereikte resultaten. In de bijlagen treft u (onder andere) zeer uitgebreide en gedetailleerde informatie aan over de projecten en programma s die Brainport Development in 2011 in haar portefeuille had. Koers

14 Koers

15 2. Brainport Development NV, strategie en focus 2011 De door Stichting Brainport bepaalde strategie is ontleend aan de Brainport Navigator 2013, Lissabon voorbij! De missie van Brainport, hierin omschreven is: het duurzaam succesvol concurreren op mondiaal niveau dankzij een innoverende kennisindustrie. Kortom: sneller, slimmer, beter presteren om te kunnen blijven concurreren. Voor het uitvoeren van de missie en het bereiken van de ambities op middellange termijn stelt de stichting Brainport meerjarenplannen op voor de ontwikkel- en uitvoeringsorganisatie Brainport Development NV. Daarin wordt de focus voor de middellange termijn aangebracht. Het meerjarenplan Koers is het vigerende plan. Dat plan zag het licht in een economisch uiterst ongewisse periode. Duur en gevolgen van de krediet- en de daaruit volgende internationale economische crisis die de Nederlandse economie in de zomer van 2008 trof, konden toen nog niet volledig worden ingeschat. Het hoofddoel van het meerjarenplan voor Brainport Development ( ) luidt dan ook: Zorgen dat de regio sterker uit de crisis komt en de sociaaleconomische schade beperkt houden. Dit houdt in..het inzetten op behoud van talent, versterking van de R&D infrastructuur, verhoging van de concurrentiekracht van het bedrijfsleven in Brainport en new economy business. Deze hoofddoelstelling van Brainport Development is uitgewerkt in de zeven subdoelstellingen (zie hieronder). Eind 2010 werd ook de koers van Brainport Development voor het jaar 2011 uitgezet. Het bestrijden van de crisis en sterker uit de crisis kreeg een vertaling in twee accenten die het fundament gingen vormen van Koers 2011, te weten: het versterken van concurrentiekracht en new business enerzijds en het vertalen van uitkomsten van Brainport 2020 naar het werkprogramma van Brainport Development anderzijds. Brainport Development versterkte de regionale concurrentiekracht door te werken aan alle zeven subdoelen uit het meerjarenplan: - Het versterken van (publieke en private) R&D: Dit gebeurt bijvoorbeeld door het inzetten op ontwikkeling van nieuwe - of verplaatsing van bestaande - Toptechnologie instituten in cq. naar Brainport (zoals op het gebied van Energie en Licht) en het centrum voor productietechnologie; - Meer en betere verbindingen tussen onderwijs-kennisinstellingen-mkb: Dit gebeurt onder andere in het programma TTOA/werken in Brainport en het Centrum voor Innovatief Vakmanschap gericht op Automotive; - Het boeien, binden en ontwikkelen van talent: Het programma Brainport International Community richt zich hier bijvoorbeeld op; - Het versterken van de keten van toeleveranciers: Onder andere binnen het programma Brainport Industries ; - Door meer en sneller groeiende ondernemingen: Een van de doelstellingen van het bedrijfsadvies van en de verstrekte bedrijfsfinancieringen door de sector MKB-dienstverlening; verder richt het project Networking financials zich hierop. - Het versterken van het vestigingsklimaat: Bijvoorbeeld door de betrokkenheid bij Campusontwikkeling, flexibele bedrijfshuisvesting en diverse ontwikkelprojecten; - Internationale branding: Onder andere door de Brainport regio branding. Daarnaast werkte Brainport aan new economy business door: - De ontwikkeling van clusters te stimuleren binnen de topsector High Tech Systems & Materials die gericht zijn op toepassingen in o.a. automotive, energie, zorg / lifetec ; Koers

16 - De dienstverlening aan het MKB uit te breiden met business support en business incubation ; - Een doorstart te maken met het acquisitieprogramma gericht op speerpuntsectoren; - Door open innovatie te stimuleren; en - Door thematische bedrijvencentra te ontwikkelen. In opdracht van het Kabinet kregen de visie en het uitvoeringsprogramma Brainport 2020 gestalte met als doel Brainport op de schaal van Zuidoost Nederland met grensoverschrijdende verbindingen naar Duitsland en België door te ontwikkelen tot een toptechnologie regio van wereldformaat. De betekenis van Brainport 2020 voor de strategische focus en positionering van Brainport Development is groot. Bij het opstellen van het jaarplan Koers 2011 is al in hoge mate rekening gehouden met de eerste concepten van de visie en actielijnen Brainport Echter, vanwege het feit dat de definitieve oplevering van Brainport 2020 pas eind 2010 werd verwacht, diende bij de aanbieding van het jaarplan een voorbehoud gemaakt te worden. Na de oplevering van Brainport 2020 bleek dat de voor Brainport Regio Eindhoven relevante acties goed zijn belegd in het jaarplan Daarnaast kan geconcludeerd worden dat bij de uitvoering van het plan, binnen de uitgezette lijnen, in het licht van Brainport 2020 wel wat sterkere accenten zijn gelegd en gerichter initiatieven zijn, c.q. worden, opgepakt. Daarbij is nog sterker aansluiting gezocht bij netwerken op het niveau van Zuidoost-Nederland (en op subregionaal niveau daarbinnen), via allianties die specifiek meerwaarde creëren voor Brainport regio Eindhoven. Bij de uitvoering van de koers 2011 stonden de ketenbenadering en samenwerking centraal. De ketensamenwerking is belangrijk bij het organiseren van samenwerking tussen bedrijven en ook bij projecten gericht op scholing, aantrekken van talent, acquisitie en dienstverlening aan bedrijven. Hierbij zijn bedrijven in het MKB de kernspelers, zij zijn in de positie om snel in te spelen op ontwikkelingen en daarom bepalend in de keten. Aandacht voor het MKB is cruciaal voor het versterken van de concurrentiekracht en het benutten van kansen voor new business. Samenwerking blijft belangrijk voor Brainport; nagenoeg alle activiteiten zullen in nauwe samenwerking met partners uit de regionale Triple Helix en partijen buiten de regio worden uitgevoerd. Deze thema s bepaalden voor de vennootschap, waar dat mogelijk was, grotendeels de keuzes voor de activiteiten die in 2011 werden uitgevoerd binnen de sectoren. Ook de keuze voor nieuwe projecten en programma s in 2011 was hiermee in lijn. Het overzicht (per domein) van alle projecten en programma s in ontwikkeling treft u, evenals een gedetailleerde beschrijving van de inhoud en resultaten van deze projecten, in de bijlage bij dit jaarverslag aan. Een aantal aansprekende resultaten, zoals bereikt bij de ontwikkeling van projecten en programma s in 2010, treft u aan in het verslag van die sector (in hoofdstuk 4). Koers

17 3. Brainport, realisatie strategische regiodoelen 2011 In dit hoofdstuk wordt de voortgang van de regio op zeven doelen in kaart gebracht. Zij komen uit het Meerjarenplan en de Midterm Review 2006 t/m 2008 van de Brainport Navigator Onderstaande tabel geeft een overzicht van de doelen en de samenvattende score daarop. In de derde kolom staat de herkomst van de doelen. Het hoofdstuk start met de meest actuele scores voor elk doel. Vervolgens wordt voor elk van de doelen de stand van zaken geanalyseerd. Omdat voor de meeste indicatoren geen cijfers over 2011 beschikbaar zijn, is ook gebruik gemaakt van andere gegevens om zo toch een adequaat beeld te geven van de ontwikkelingen in Samenvattend kan ten aanzien van de doelen uit het meerjarenplan en de midterm review het volgende geconcludeerd worden: 1. Projecten: de regio scoorde positief op de uitvoering van structuurversterkende projecten. Verschillende projecten zijn succesvol afgerond en op kernonderdelen van de strategie zijn nieuwe projecten in ontwikkeling genomen. 2. Behoud talent: gedurende bijna heel 2011 ontwikkelde de arbeidsmarkt zich positief: de werkloosheid daalt en de regio heeft een gezond aantal vacatures. In de laatste maanden verslechterde het beeld. 3. Behoud R&D: In 2011 was er veel onzekerheid over de toekomstige publieke R&D uitgaven. De private R&D uitgaven namen fors toe. 4. Versterken concurrentiekracht: Anders dan andere regio s in Nederland haalt Brainport ook op Europese schaal hoge rapportcijfers als innovatieve regio. Dat maakt dat Zuidoost Brabant een positieve uitzondering is binnen Nederland. 5. Speerpuntsectoren: de speerpuntsectoren toonden veerkracht, en ontwikkelen zich positief, zo blijkt uit nationale omzetcijfers en regionale cijfers over banen en vestigingen in de industrie en de dienstverleningen. 6. New economy business: de basis voor ondernemerschap is stevig en sterker dan het Nederlands gemiddelde. De nettogroei van het aantal vestigingen was in 2011 echter lager dan in Bekendheid positie imago: op dit doel scoorde de regio zeer positief, mede als gevolg van Brainport 2020 en, vooral, het winnen van de Slimste regio award. Koers

18 Onderstaande tabel vat deze scores samen. Doelen Score (-, 0, +) Herkomst doel 1. Projecten + Midterm Review 2006 t/m Behoud van talent + Meerjarenplan Behoud R&D 4. Versterken concurrentiekracht van Brainport als Europese Innovatieregio Publiek 0 Privaat + + Meerjarenplan en Midterm Review 2006 t/m 2008 Meerjarenplan en Midterm Review 2006 t/m Speerpuntsectoren + Midterm Review 2006 t/m New economy business 0 Meerjarenplan en Midterm Review 2006 t/m Bekendheid positie imago + Midterm Review 2006 t/m 2008 Meerjarenplan : Samen met stakeholders in de regio zorgt Stichting Brainport dat de regio sterker uit de crisis komt en de sociaal-economische schade beperkt blijft. Vier onderdelen staan daarin centraal: behoud van talent, versterking van de R&D infrastructuur, verhoging van de concurrentiekracht van het bedrijfsleven in Brainport en new economy business. Midterm review: de Midterm Review is de in 2009 door de commissie Sistermans uitgebrachte evaluatie van de Brainport Navigator 2013 Lissabon voorbij!. Hij bevat zeven doelen waarmee de voortgang van de realisatie wordt gemeten. Sommige doelen overlappen met die in het meerjarenplan. Een update van de investeringen is vanwege ontbrekende cijfers niet te geven. Koers

19 Realisatie strategische regiodoelen Brainport meerjarenplan en midterm review Onderstaande tabel bevat actuele scores bij elk doel uit het meerjarenplan Bij de uitwerking hiervan worden deze cijfers nader toegelicht. onderwerp indicator 5 jaren gemiddelde Huidige score ZOB ZOB NL EU15 RIS top 20 ZOB Talent Vacatures als % van aantal banen 0,60% 0,59% 0,49% - - 0,17% Werkloosheid als % van beroepsbevolking Streefwaarde ( ) ( ) (2011) 5,5% 6,1% 6,3% - - 6,5% ( ) ( ) R&D publieke R&D als % van BNP 2% 1,3% 0,89% 0,70% 0,89% 1,5% Concurrenti ekracht New economy business Stevigheid van de economie ( ) ( ) ( ) (2010) (2005) (2009) private R&D als % van BNP 8% 7,4% 0,98% 1,25% 2,05% 7,9% % groei toegevoegde waarde industrie % groei toegevoegde waarde services Gem. jaarlijkse groei medium- en high tech industrie netto oprichtingen, absolute aantallen Gem. jaarlijkse groei high tech service netto oprichtingen, absolute aantallen ( ) ( ) ( ) (2005) (2008) 5% 1,6% 3,1% - 3,4% -17,4% ( ) ( ) ( ) (2009) 8% 3,3% 2,6% - 4,2% -3,8% ( ) ( ) ( ) (2009) ( ) ( ) (2010) ( ) ( ) % groei bruto regionaal product 4,5% 3,1% 3,1% ( ) ( ) 4,3% (EU27 ) ( ) (2010) 3,3% -4,5% ( ) (2009) Koers

20 New economy business Versterk concurrentiekracht Behoud R&D Behoud talent 3.1 Projecten Projectenportfolio en doelstellingen meerjarenplan Onderstaande tabel geeft schematisch aan hoe de projecten gerelateerd zijn aan de doelstellingen uit het meerjarenplan. Deze tabel is een geüpdate versie van de tabel die eerder in het jaarplan 2011 stond. In de tabel zijn de nieuwe projecten opgenomen (vetgedrukt); ook is aangegeven welke projecten in 2011 zijn afgerond (schuinsgedrukt). PROJECTEN IN 2011 vetgedrukt zijn de nieuwe projecten cursief gedrukt staan de afgeronde projecten Projecten People BPP Brabant Entrepreneurship Week x x BPP Centrum voor Productietechnologie X X Technology BPP Technological Topinstitute Intelligent Lighting x x BPP Innovatieve Brainport Airport x x BPP Dutch Technology Week x BPP Smart Grids x x x BPP Technologie & Veiligheid x BPP Food & Technology X X BPP OSCAR X X x Business BPP Programma Brainport Bedrijfshuisvesting (incl. project Werklandschap) x x BPP Energieneutraal wonen in Brainport x BPP Brainport Industries - Meesters in de Maakindustrie 2.0 x BPP Brainport Industries - Brainport Crisiswijs x BPP Co-creeerend samenwerken en slimmer werken x x x BPP Brainport Industries - Procesverbetering in de Maakindustrie x BPP MAD House X X BPP Brainport Networking Financials X x BPP ICT-Pré X x Basics BPP Brainport Bedrijfspanden als icoon x BPP Brains x BPP Brainport 2020 x x x x BPP Highmed Campus x x x BPP Intelligent Community Forum x BPP TEDxBrainport Eindhoven x BPP Brainport 2020 uitvoeringsfase X X X X BPP Brainport most Intelligent Community of the year 2011 X x BPP Brainport Paviljoen X X X X BPP Brainport Industries Park X X X Programma s TOA BPP Programma TOA werken in Brainport x x x BPP TOA, Brainport Careercenter x BPP TOA, Let s Connect x BPP BIC-Coming to x BPP BIC-Settlink x Brainport Health Innovation Design Connection Brainport BPP BHI, Diensten op Afstand x x x BPP BHI, Vroegsignalering Dementie x x x BPP BHI, Perspectiefrijk Brabant x x x BPP BHI, Pre ZIPC x x x BPP BHI, B5 Living lab x x x BPP BHI, ZIPC x x x BPP BHI, SRE x x x BPP BHI, Zorgcirkels x x x BPP BHI, Regional Care Portals x x x BPP Design Connection Brainport x x Koers

21 jan jul jan jul jan jul jan jul Nieuwe projecten in 2011 In 2011 is een aantal nieuwe projecten van start gegaan. Er zijn zowel zelfstandige projecten gestart, als projecten binnen bestaande programma s. Betreft de zelfstandige projecten; zijn er 2 opgestart in in het technology domein, 3 in het business domein, 1 in het people domein en 4 in het basics domein. Van de negen opgestarte projecten dragen er vier bij aan behoud van talent; vier aan behoud van R&D, acht aan versterking van de concurrentiekracht en vijf projecten dragen bij aan new econmy business. Afgeronde projecten in 2011 Een negental projecten is in 2011 afgerond; dit betroffen allemaal zelfstandige projecten. Van de negen afgeronde projecten dragen er twee bij aan het behoud van talent, drie projecten dragen bij aan behoud van R&D, vijf projecten aan versterking van de concurrentiepositie en vier projecten dragen bij aan new economy business. In hoofdstuk 4, paragraaf 1.2 wordt meer gedetailleerd ingegaan op de projecten en de bijdrage daarvan aan de doelstellingen uit het meerjarenplan. 3.2 Behoud talent In 2011 scoorde Zuidoost-Brabant vrij goed op behoud van talent. De werkloosheid daalde fors, hoewel er sprake was van een lichte stijging eind Het aantal openstaande vacatures nam sterk af. Dat is vanuit het perspectief van de arbeidsmarkt positief. Maar de zeer forse daling in de tweede helft van 2011 wijst erop dat bedrijven nauwelijks nog mensen aannemen, wat een zorgelijk signaal is. Werkloosheid - In 2011 daalde de werkloosheid veel sterker dan het Nederlands gemiddelde. In totaal daalde de werkloosheid tussen 1 januari 2011 en 31 december 2011 met twaalf procent. De gemiddelde Nederlandse werkloosheid nam met vijf procent af in deze periode. Tussen januari en september daalde de werkloosheid van naar ; in oktober, november en december was sprake van een stijging tot Ook in Nederland als geheel steeg de werkloosheid in deze periode (zie grafiek). Vacatures Het totaal aantal openstaande vacatures nam in 2011 af van naar 693. Deze daling vond verspreid over het jaar plaats, met uitschieters in juli (-407) en december (-557). Vergeleken met de nationale trend vanaf 2008 (zie grafiek), heeft de regio eind 2011 een benedengemiddeld aantal vacatures, na een lange periode van een bovengemiddeld aantal vacatures. In de industrie zijn deze ontwikkelingen in versterkte mate terug te zien. 200% Ontwikkeling werkloosheid en vacatures Zuidoost-Brabant (2008=100) 150% 100% 50% 0% Werkzoekenden Openstaande vacatures totaal Openstaande vacatures industrie Koers

22 jan jul jan jul jan jul jan jul % Ontwikkeling werkloosheid en vacatures Nederland (2008=100) 150% 100% 50% 0% Werkzoekenden Openstaande vacatures totaal Openstaande vacatures industrie 3.3 Behoud R&D Publieke R&D cijfers over 2011 zijn niet beschikbaar; de meest recente officiële CBS cijfers hebben betrekking op Uit deze nieuwe cijfers blijkt dat de publieke R&D uitgaven fors zijn toegenomen ten opzichte van 2005: werd in 2005 nog één procent van het Bruto Regionaal Product aan R&D uitgegeven, in 2009 is dat gestegen naar anderhalf procent. In 2011 was er veel onzekerheid over de toekomstige publieke R&D uitgaven. Binnen het kader van het nieuwe bedrijfslevenbeleid van het kabinet is door publieke en private partijen in de regio hard gewerkt aan innovatiecontracten. Deze contracten vormen belangrijke nieuwe kanalen voor publieke R&D middelen. Maar in 2011 was het zeer onduidelijk in hoeverre er financiering is voor deze ambitieuze plannen. Waarschijnlijk zullen de publieke R&D uitgaven gaan dalen. De rijksoverheid heeft maar beperkte financiële middelen voor de plannen van de topsectoren door de verschuiving van middelen naar generieke fiscale maatregelen en het wegvallen van de middelen voor kennis uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES). Ook officiële CBS cijfers over private R&D in 2011 zijn niet beschikbaar; de meeste recente cijfers hebben betrekking op De Top 30 Bedrijfs-R&D in Nederland van het Technisch Weekblad geeft wel cijfers over 2011 Alhoewel dit overzicht niet compleet is (onder andere FEI en Tom Tom ontbreken in deze index), geeft het wel inzicht in de algemene Nederlandse trend. Grote bedrijven in Brainport hebben in 2011 hun R&D-investeringen verhoogd. Philips, de nummer 1 van de index, gaf 698 mln uit aan R&D, 71 mln meer dan in Ook de nummer 2, ASML, gaf meer uit: 576 mln uit tegenover 496 mln in De R&D uitgaven van NXP liepen met 14 mln terug tot 193 mln. DAF, als nieuwkomer in de index, zag zijn R&D uitgaven stijgen van 118 in 2010 naar 142 in Ook VDL presenteert zich als kennisintensief bedrijf met 60 mln R&D uitgaven in Bij Vanderlande en Sioux stegen de R&D uitgaven opnieuw, naar respectievelijk 21 en 20 mln. De bedragen uit de Technisch Weekblad index 2012 optellend, blijkt dat de hierin vermelde Brainport bedrijven samen 167 mln extra uitgaven, een stijging van 11%. Koers

23 R&D uitgaven Brainport-bedrijven in mln euro en positie in Technisch Weekblad R&D top 30 (Technisch weekblad, 2012) Versterken concurrentiekracht van Brainport als Europese topinnovatieregio Anders dan andere regio s in Nederland haalt Brainport ook op Europese schaal hoge rapportcijfers als innovatieve regio. Dat maakt dat Zuidoost Brabant een positieve uitzondering is binnen Nederland, dat ondanks alle ambities matig presteert als innovatief land. Het belang van Brainport voor het bereiken van de nationale ambities wordt steeds vaker onderkend. Brainport is dus een Nederlandse uitblinker als het gaat over innovatieprestaties in Europees perspectief: In het Regional European Innovation Scoreboard 2009 van de Europese Commissie is Noord-Brabant de enige Nederlandse regio in de hoogste categorie van high innovators. Die prestatie krijgt extra dimensie omdat Noord-Brabant de enige high innovative region is in een land dat wordt gezien als innovatieve trendvolger. Alle andere high innovators bevinden zich in landen die trendsetters zijn op het gebied van innovatie. In de Brainport Monitor 2011 wordt een analyse gemaakt van de prestaties van Brainport (op het schaalniveau van Noord-Brabant) ten opzichte van de 20 best presterende regio s in de Regional Innovation Scoreboard De figuur geeft middels bandbreedtes de prestaties van de 20 innovatieve regio s op 13 indicatoren weer. De Brainport-prestatie is met een rode stip weergegeven en waar mogelijk staat ook het EU 15-gemiddelde in de figuur (ster). Brainport scoort bijzonder goed op het aantal patenten en het lage aantal werklozen. Ook de productiviteit is hoog. Koers

24 3.5 Speerpuntsectoren Cijfers over banen en vestigingen in de speerpuntsectoren in 2011 zijn nog niet beschikbaar. Nationale omzetcijfers en regionale cijfers over banen en vestigingen in de industrie en de dienstverleningen schetsen een positief beeld. De sectoren lijken zich weer te herstellen van de zware klappen die vielen in 2009 en Als gevolg van de crisis had de industrie in 2009 te maken met enorme omzetdalingen. Ook in de dienstensector nam de omzet af. Dit resulteerde in 2009 al in een forse daling van het aantal banen in Automotive. In 2010 hadden alle sectoren te maken met een daling van het aantal banen. Deze daling was Koers

25 echter bij lange na niet zo fors als het verlies van toegevoegde waarde. In 2011 zijn de cijfers veel positiever. Nationale cijfers geven eind 2011 een stijging van de omzetten in de industrie met 39% ten opzichte van augustus In de in Brainport sterk vertegenwoordigde branches als machinebouw zelfs 78% en Automotive 115%. Regionale cijfers over werkgelegenheid laten zien dat het aantal banen in de industrie met bijna zes procent toenam ten opzichte van 2010, tegenover -0,3% gemiddeld in Nederland. In totaal kwamen er banen bij, na een daling van in Zorgelijk is de al eerder genoemde ontwikkeling van het aantal vacatures. 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% Ontwikkeling aantal banen per speerpunt (LISA) automotive design food high tech systems life tech 3.6 New economy business Cijfers voor het aantal nieuwe hightech bedrijven over 2011 zijn nog niet bekend. Op dat vlak scoorde Brainport in 2010 fors boven het vijfjarig gemiddelde voor wat betreft hightech-industrie maar onder het gemiddelde voor wat betreft de hightech-service. Cijfers over 2011 voor Industrie en Zakelijke dienstverlening laten zien dat in 2011 het netto aantal vestigingen in de industrie met 30 daalde. De ICT en de zakelijke dienstverlening noteerde een stijging van 580. Dat was fors lager dan in 2010 en Specifiek onderzoek van EIM (EIM, 2012) naar ondernemerschap in Zuidoost-Brabant heeft laten zien dat er in deze regio meer, en ook meer nieuwe ondernemers zijn gevestigd dan in de rest van Nederland: het aandeel mensen dat pas is gestart of bezig is met de start van een bedrijf is relatief hoog. Ook is de houding van de bevolking tegenover ondernemerschap positiever, zo blijkt uit deze regionale analyse van data onder de Global Entrepreneurship Monitor. Wel kent de regio een bovengemiddeld aantal snelle groeiers, bedrijven met meer dan 50 FTE die in drie jaar tijd met 60% gegroeid zijn. Van de bedrijven in Zuidoost-Brabant met meer dan 50 FTE is 11% een snelle groeier. Dit percentage ligt hoger dan dat van Nederland als geheel (9%). Verder wordt in samenwerkingsverbanden volop gewerkt aan new business, bijvoorbeeld in Solliance en diverse clusterprojecten in de Food (Food Connection Point), Automotive (AutomotiveNL) en High Tech Systems (Brainport Industries) voor. Ook de topsectoren dragen hier aan bij. Koers

26 3.7 Bekendheid positie - imago De verkiezing tot Intelligent Community of the Year 2011 door het Intelligent Community Forum in de zomer van 2011 heeft een enorme impuls gegeven aan de erkenning van de sterke positie van de regio. Zowel internationaal als in Nederland heeft het geresulteerd in uitzonderlijk veel media-aandacht. Als gevolg van de erkenning als Intelligent Community werd Brainport in 2011 genoemd in bijna 800 artikelen in regionale en nationale kranten en tijdschriften, een stijging van 76% ten opzichte van Daarnaast heeft de award de bekendheid van- en het draagvlak voor het Brainport-concept onder burgers, studenten en bedrijven binnen de regio sterk vergroot Nederlandse kranten en tijdschriften aantal verwijzingen naar Brainport (LexisNexis) Koers

27 4. Organisatie en resultaten per sector Op basis van de strategie van de stichting Brainport, het Meerjarenplan en de oriëntatie in het jaarplan 2011 (zie hoofdstuk 2) heeft de vennootschap in 2011 een breed pakket activiteiten uitgevoerd. Binnen de organisatie worden die opgesplitst in de portefeuilles strategie en ontwikkeling en business-tobusiness. Onder deze directieclusters zijn de operationele activiteiten verdeeld over vijf sectoren. In onderstaand organigram is de operationele organisatie weergegeven. Zowel de resultaten en activiteiten in de meer op uitvoering gerichte clusters (zoals Bedrijvencentra- en faciliteiten, Dienstverlening MKB en Programma s van de sector Projecten en programma s ) als nieuwe activiteiten die bijdragen aan de ambities uit het meerjarenplan en het jaarplan 2011 worden in dit hoofdstuk beschreven. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een verslag van wat er in 2011 binnen de vennootschap en de organisatie zelf heeft plaatsgevonden. Koers

28 4.1 Cluster Strategie en ontwikkeling De cluster strategie en ontwikkeling richt zich vanuit het kerndoel in 2011 via activiteiten in de sectoren: strategie, projecten en programma s en communicatie op de volgende subdoelstelling: Versterking (publieke en private) R&D; Meer en betere verbindingen tussen onderwijs, kennisinstellingen en bedrijven; Boeien, binden en ontwikkelen van talent; Versterken van de keten toeleveranciers; Meer en sneller groeiende ondernemingen; Versterking vestigingsklimaat Internationale branding Sector Strategie Taak en doelstelling De sector strategie heeft als kerntaken strategie, monitoring, international affairs en public affairs van Brainport Development. Dit takenpakket is enerzijds gericht op het economische systeem van Brainport en anderzijds op de organisatie van Stichting Brainport en de ontwikkelingsorganisatie Brainport Development. Mede voor dit takenpakket is er vanuit Brainport Development ook actieve en zichtbare aanwezigheid in Den Haag en Brussel. Centrale doelstelling Actuele regio strategie; inhoudelijke inbreng van Stichting Brainport in het traject Brainport De kerntaak strategie staat voor het formuleren, beargumenteren en actualiseren van strategische keuzen ten aanzien van de koers van Brainport (Navigator, Brainport 2020) en het portfolio van activiteiten van Brainport Development. Hierbij wordt sterk gelet op ontwikkelingen in het sociaal-economische en innovatie domein, zowel binnen Nederland, in concurrerende regio s in het buitenland als in de Europese beleidscontext. De kerntaak public affairs betreft het beïnvloeden van beeld- en beleidsvorming van hogere overheden ten gunste van Brainport, in nauwe samenwerking met de Triple Helixpartners. De kerntaak monitoring is het bieden van inzicht in regionale, nationale en internationale ontwikkelingen op Brainport relevante thema s en de ontwikkeling van de Brainport regio als geheel. Hieronder valt onder andere het verzamelen en analyseren van onderzoeksresultaten en macro-economische cijfers over de Brainportregio en benchmarkregio s, het opstellen van de Monitor en fungeren als vraagbaak en adviesorgaan voor stakeholders. De kerntaak international affairs heeft hoofdzakelijk betrekking op deelname vanuit de regio aan die onderwerpen en die Europese samenwerkingsprojecten die voor het economische systeem van Brainport van belang zijn. Hieronder vallen het initiëren en deelnemen aan internationale samenwerkingsprojecten en EU-subsidieprogramma s; en strategische grensoverschrijdende samenwerking. Doelstelling 2011 Strategie (incl. Brainport 2020) Omzetting van de resultaten van de nieuwe lange termijn strategie Brainport 2020 in concrete plannen (jaarplannen, strategiedocumenten, beleidsnota s), dossiers voor beleidsbeïnvloeding en (strategisch internationale) projecten van zowel Stichting Brainport en Brainport Development als van relevante stakeholders in de regio. Aandacht voor de internalisering van de visie door stakeholders in Brainport is hierbij van belang. Op basis van Brainport 2020 wordt de internationaliseringstrategie verder uitgewerkt. Koers

29 Een plan van aanpak voor het opzetten en onderhouden van intensieve (diplomatieke) relaties met de mondiaal voor Brainport meest relevante technologieregio s ( big ten ) maakt hiervan een belangrijk onderdeel uit. Monitoring In 2011 wordt voor intern gebruik binnen Brainport Development een hanteerbaar instrument opgeleverd waarmee de samenhang tussen resultaten van programma s en projecten en de ontwikkeling van de regio inzichtelijk kan worden gemaakt. Het adequaat faciliteren van programma- en projectleiders van Brainport Development en het benutten van hun kennis. Brainport positioneren als onderwerp van wetenschappelijk onderzoek en onderwijs, onder meer door het leggen van contacten met hoogleraren van verschillende disciplines (economische geografie, innovatie, bestuurskunde) en universiteiten. International affairs Doel van het taakveld international affairs is een gestructureerde en proactieve aanwezigheid van Brainport Eindhoven in de Europese en Brusselse arena, zodat we nu en in de toekomst optimaal gebruik kunnen maken van Europese regelgeving, beleid, structuurfondsen, kaderprogramma s en andere financieringsbronnen voor het realiseren van Brainport doelstellingen. De sector strategie van Brainport Development informeert, faciliteert en ondersteunt de organisatie en haar stakeholders bij de voorbereiding en uitvoering van activiteiten uit de ELAt agenda, de realisatie van een derde KIC co-locatie (in de tweede call voor proposals van het EIT) en de realisatie van het projectportfolio met behulp van EUmiddelen. Public affairs Doelen op het gebied van Public affairs voor 2011 waren, het boeken van progressie op: - Nog openstaande actiepunten ( waypoints ) uit de Brainport Agenda (2007); - Het zogenoemde crisispamflet van Stichting Brainport (2008), alsmede op; - Dossiers voortkomend uit Brainport Specifieke doelen zijn completering van het onderwijsaanbod op alle niveaus inclusief leven lang leren gericht op de speerpuntsectoren; en continuering en versterking van instituten en programma s binnen de speerpuntsectoren. Proactieve coördinatie met betrekking tot het ontvangen van delegaties, geven van spreekbeurten en deelnemen aan conferenties die mede tot doel hebben Brainport op het nationale en/of internationale schaalniveau te profileren. Binnen het netwerk in Den Haag en Brussel worden de contacten verder geïntensiveerd. Bij dit professionele netwerk wordt ook gewerkt aan een verbeterde beeldvorming. Uitgevoerde activiteiten Strategie: Oplevering Brainport 2020 agenda. Op 16 februari is de Brainport 2020 agenda aangeboden aan minister Verhagen. De sector Strategie maakte deel uit van het secretariaat en heeft zo een grote bijdrage geleverd aan de totstandkoming van het rapport. In de maanden na de verschijning is de inhoud ook vertaald naar de strategische context van Brainport Development via meerjarenplan en jaarplan en binnen diverse projecten binnen en buiten de organisatie. Uitbouw contactennetwerk. Mede naar aanleiding van Brainport 2020 is het contactennetwerk verder uitgebreid en verdiept, met name richting de bankensector (ING, Rabobank) als ook richting de internationale onderzoekswereld (OECD, TNO, Technopolis, ScienceAlliance). Ook zijn contacten gelegd met de Financial Times, wat heeft geresulteerd in een tweedaags werkbezoek van één van de journalisten. Deelname strategische overleggen. De sector strategie heeft geparticipeerd in diverse strategische overleggen en klankbordgroepen. Naast de bijeenkomsten van de Kennis- en Innovatie Alliantie (KIA) werden bijeenkomsten van het Koers

30 The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) bijgewoond en deelgenomen aan het Smart Specialisation Platform, een adviesorgaan van de Europese Commissie. Op deze wijze is een stevige bijdrage geleverd aan belangrijke beleidsprocessen op verschillende niveaus. Start uitvoering Big Ten actie. Een flink aantal stappen is gezet op de uitvoering van de Big Ten actie uit Brainport Het internationale netwerk van de regio is in kaart gebracht en de hoogst scorende regio s zijn door een onafhankelijk extern onderzoeksbureau voor Brainport vergeleken. Dit heeft geresulteerd in een set criteria en regio s die gebruikt kunnen worden bij het aangaan van internationale relaties. Tevens zijn stappen gezet om, in lijn met de Big Ten actie, de relaties met een aantal regio s (Singapore, Baden-Württemberg) te intensiveren. Monitoring: Publicaties Een vernieuwende en verbeterde manier van het communiceren van nieuwe - cijfers biedt de promotie- en wervingsbrochure Talent Hotspot Technology Topspot. Deze nieuwe beeldtaal is ook doorgevoerd in de internationale presentatie van Brainport Regio Eindhoven in het kader van het bezoek van Elies Lemkes en burgemeester Van Gijzel aan China en Taiwan halverwege het jaar. Een andere publicatie die dit jaar is opgeleverd is de Brainport Monitor, gebaseerd op eigen onderzoek. Onderzoek De OECD bracht een 2-daags bezoek aan de regio voor een onderzoek naar growing lagging regions. Daarnaast is er begeleiding gegeven aan een afstudeerder die onderzoek deed onder internationale kenniswerkers in Zuidoost-Nederland. Ook is er vanuit de kerntaak monitoring zelfstandig onderzoek gedaan naar Brainport Regio Eindhoven. Dit resulteerde in de case study naar shared facilities in an open innovation ecosystem voor het Europese project Clusnet. Voor VDL is een analyse van de R&D uitgaven gemaakt. En er is voor het project Intelligent Community Forum, dat vanuit Brainport Development getrokken werd, cijferinput aangeleverd die uiteindelijk heeft geleid tot de verkiezing tot slimste regio. Ondersteuning projecten en programma s De ondersteuning vanuit strategie -en met name monitoring- aan het projectportfolio van Brainport Development is het afgelopen jaar geïntensiveerd. De koppeling met de doelstellingen van Brainport Development is explicieter gemaakt en ook is er gestart met een informatief gesprek met alle projectleiders bij aanvang van een project. International Affairs: De sector Strategie is namens Brainport Development verantwoordelijk voor de uitvoering van een aantal Europese projecten ( Making Knowledge Work, Euris, Towards TTC ) en heeft een sterke betrokkenheid als externe expert bij het project Ermis (gemeente Eindhoven). Het Project Making Knowledge Work is in 2011 succesvol afgerond met een groot slotevenement. In 2011 lag de nadruk op het verzamelen van best practices in partner regio s via fact finding missions met regionale stakeholders. Afspraken over de transfer van good practices zijn vastgelegd in een Regionaal Actieplan dat de volgende drie kernelementen bevat: o 1) toegang tot financiering; o 2) innovatieve aanbestedingen, en; o 3) effectieve dienstverlening aan innovatieve MKB-ers. Er is veel aan communicatie en disseminatie gedaan, hetgeen heeft geleid tot een film over Bridging the Innovation Gap die ook in het Europees Parlement is gepresenteerd. Het project (en daarmee Brainport Development als leading partner) heeft veel positieve reacties ontvangen uit het Europese veld. In het kader van het interregionaal samenwerkingsprogramma European Collaborative and Open Regional Innovation Strategies (Euris) zijn in 2011 drie subprojecten gestart met een partner uit Koers

31 Brainport Eindhoven, waarvan twee maal als lead partner. Het betreft het project Business Models for Open Innovation (TU/e) en het project Shared Facilities, Facility Sharing (Gemeente Helmond). In beide projecten worden bouwstenen voor open innovatie nader geanalyseerd om te komen tot beleidsaanbevelingen. Daarnaast is op overkoepelend niveau een gewogen inventarisatie gemaakt van best practices for open innovation, die ook via de website gepubliceerd. Het Towards TTC project is in 2011 van start gegaan. Dit project - een belangrijke pijler voor de TTR- Elat samenwerking - richt zich op grensoverschrijdende samenwerking tussen MKB bedrijven gericht op innovatie en de totstandbrenging van innovatieprojecten. In 2011 zijn diverse activiteiten ondernomen om het grensoverschrijdend innovatiepotentieel onder de aandacht te brengen van bedrijven in Brainport, in het bijzonder op het gebied van energie en lifesciences. Er zijn events georganiseerd en gerichte business development acties ondernomen samen met regionale stakeholders zoals NV BOM en Syntens. Ten aanzien van de voorbereiding en uitvoering van activiteiten uit de ELAt-agenda, is vanuit de sector Strategie vooral ingezet op de uitrol van het Towards TTC project. In dit verband is ook aandacht besteed aan de totstandkoming van een Grensoverschrijdende Cluster Stimuleringsregeling, die begin 2012 wordt gelanceerd. De Sector Strategie heeft in 2011 bovendien deelgenomen aan diverse TTR-Elat bijeenkomsten van de werkgroepen Economie en Governance. De sector Strategie heeft, met name via het Brainport Eindhoven EU Office, intensief bijgedragen aan de succesvolle ontwikkeling en opstart van nieuwe Europese samenwerkingsprojecten, ten behoeve van de eigen organisatie en een breed spectrum van regionale stakeholders, waarbij de gemeenten Eindhoven en Helmond, SRE, TU/e en Capital D de meest voorkomende zijn. De sector Strategie, met name via het Brainport Eindhoven EU Office, was in 2011 actief betrokken of organiseerde de betrokkenheid van Eindhovense stakeholders in de operationalisering en realisatie van de EU2020 Strategie, en dan met name haar Flagship Initiative Innovation Union. met actieve input vanwege het bedrijfsleven en de kennisinstellingen diende de Stichting Brainport een bijdrage in in het kader van de consultatie van de Europese Commissie over het Common Strategic Framework for Research and Innovation, intussen omgedoopt tot Horizon2020. met name via haar betrokkenheid in het ERRIN netwerk werd actief geschakeld met de Europese Commissie. op eigen initiatief en via haar betrokkenheid in het K4I netwerk werd actief geschakeld met het Europees Parlement, en met name de Nederlandse Europarlementsleden betrokken bij het innovatiedossier. Op 19 september werd een Brainport Café georganiseerd in Brussel onder de titel Smart Specialisation, a private business perspective, met Hans Duisters (CEO Sioux) als keynote speaker en een reflectie door Fabian Zuleeg, hoofdeconoom van het European Policy Centre. Public Affairs: Inhoudelijke agenda E3 samenwerking Gemeente Eindhoven is ondersteund bij de vormgeving van de E3 samenwerking van Eindhoven met Amsterdam en Rotterdam. Dit heeft onder andere geleid tot gezamenlijk positionering richting het Kabinet. Aanpassing 30% regeling Ook na de aanpassing van de zogenaamde 30%-regeling blijft Nederland fiscaal aantrekkelijk voor internationale kenniswerkers.mede door toedoen van actief lobbywerk vanuit stichting Brainport heeft staatssecretaris Weekers zijn oorspronkelijke plannen voor inperking van de regeling gewijzigd zodat deze ook toegankelijk blijft voor kennismigranten in de technologische industrie. Lunchbreak Brainport International Community met Minister Leers Koers

32 Op 21 november is een Brainport Lunchbreak georganiseerd bij KIVI-NIRIA in Den Haag, waar in aanwezigheid van bedrijven uit de Brainport regio en vertegenwoordigers van ministeries en nationale belangenorganisaties gesproken is met Minister Leers over het beleid ten aanzien van internationale kenniswerkers. Kennisinstituten Met o.a. TU/e, de universiteiten van Leuven en Maastricht, IMEC en Holst is ook in 2011 verder gewerkt aan de voorbereiding van een derde Europese kenniscentrum (KIC) in dit geval op het thema High Tech Health. Daarnaast zijn via de projectgroep met provincie, BOM, Eindhoven, SRE, ECN, Solliance de komst van ECN in het Solliance onderzoekscentrum voorbereid. Bedrijfslevenbeleid / Topsectoren Volgend op de vergaderingen van de Captains of Industry en de Stichting Brainport is op een aantal punten gevraagd en ongevraagd richting minister en ministerie van EL&I input gegeven voor het nieuwe nationale bedrijfslevenbeleid. Via het door het ministerie ingestelde bestuurlijke overleg met Eindhoven en de provincies Limburg en Brabant is ook rechtstreeks een aantal wezenlijke punten vanuit de Brainport 2020 Agenda ingebracht. Op een aantal onderwerpen, zoals enkele innovatiecontracten, human capital agenda s, innovatiegericht inkopen, buitenland aanpak is concreet mee gediscussieerd en meegeschreven aan de plannen, met het meenemen van de belangen vanuit de Brainport Regio Eindhoven. Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte In de totstandkoming van de (rijks)structuurvisie voor Infrastructuur en Ruimte van het ministerie van I&M is actief meegedacht met gemeente Eindhoven, Helmond, Veldhoven, SRE en met de provincie Noord-Brabant over de relevantie voor het innovatie-ecosysteem van Brainport Regio Eindhoven van maatregelen op gebied van infrastructuur en ruimte. Ook zijn enkele aandachtspunten vanuit de Brainport 2020 Agenda rechtstreeks onder de aandacht gebracht van het ministerie Sector Projecten en programma s Taak en doelstelling Een van de kernactiviteiten van Brainport Development is het ontwikkelen van projecten en programma s. Deze zijn (of worden) aangereikt door de Triple Helix bedrijven en dragen bij aan de ambities en doelstellingen van Brainport. De op de Brainport Navigator gebaseerde portfolio wordt ontwikkeld en/of geïmplementeerd door Brainport Development of door één van de bevoegde partijen binnen de Triple Helix. Het beproefde Brainportformat staat hiervoor model. Het project of -programma doorloopt volgens dat concept een aantal vaste stadia (ontwikkelfasen). Deze fasen brengen het project van een eerste globaal idee naar een vastomlijnd project of programma met heldere doelstellingen dat klaar is voor uitvoering. Brainport levert als eindresultaat van de ontwikkeling een project- of businessplan op. Indien noodzakelijk, kan er tijdens de projectontwikkeling ook nog een pilotproject gedraaid worden. De resultaten van Brainportproject- en programmaontwikkeling zijn: 1. Project-, businessplannen en implementatie van de ontwikkelde projecten ( procesresultaat ); 2. Financiering voor de, veelal externe, uitvoering van de project- en businessplannen ( procesresultaat ); 3. Resultaten op de indicatoren in de businessplannen ( projectresultaten ). In het verslag over 2011 worden voor de Brainport ontwikkelprojecten en programma s met name de procesresultaten (nummers 1 en 2, output ) vermeld. In de bijlage bij dit jaarverslag treft u daartoe de zeer uitgebreide projectbeschrijvingen aan. De relatie tussen de in 2011 ontwikkelde en opgeleverde projecten en de in het jaar- en meerjarenplan gestelde doelen zullen in de volgende paragraaf worden beschreven. Koers

33 De financiering (het 2 e procesresultaat), die door Brainport Development voor de uitvoering van projecten wordt verworven, wordt in veruit de meeste gevallen direct doorgezet naar de separate juridische entiteiten die met de uitvoering van de projecten en programma s zijn belast. De echte projectresultaten van de Brainportprojecten (nummer 3: outcome ) zullen met behulp van de Brainport Monitor (zie sector strategie) pas op de langere termijn gemeten kunnen worden wanneer de projecten in de uitvoeringsfase zijn beland. De monitor over 2011 treft u eveneens in bijlage aan. Aansprekende resultaten Projecten en Programma s 2011 per domein: realisatie van doelen In deze paragraaf wordt de relatie gelegd tussen de projecten en de doelstellingen uit het meerjarenplan. Onderstaande tabel geeft schematisch aan hoe de projecten gerelateerd zijn aan de doelstellingen. Deze tabel is een geüpdate versie van de tabel die in het jaarplan 2011 stond. In de tabel zijn de nieuwe projecten opgenomen (vetgedrukt); ook is aangegeven welke projecten in 2011 zijn afgerond (schuinsgedrukt). In het vervolg van deze paragraaf wordt nader ingegaan op de doelen van de nieuw gestarte projecten in relatie tot de doelen uit het meerjarenplan. Daarnaast wordt voor de afgeronde projecten gekeken hoe het projectresultaat bijdraagt aan de genoemde doelen. Daarbij moet wel aangetekend worden dat deze projecten zijn gestart vóór 2011 en dat de daarin genoemde doelen nog niet gebaseerd waren op de in het meerjarenplan genoemde doelen. Koers

34 New economy business Versterk concurrentiekracht Behoud R&D Behoud talent PROJECTEN IN 2011 vetgedrukt zijn de nieuwe projecten cursief gedrukt staan de afgeronde projecten Projecten People BPP Brabant Entrepreneurship Week x x BPP Centrum voor Productietechnologie X X Technology BPP Technological Topinstitute Intelligent Lighting x x BPP Innovatieve Brainport Airport x x BPP Dutch Technology Week x BPP Smart Grids x x x BPP Technologie & Veiligheid x BPP Food & Technology X X BPP OSCAR X X x Business BPP Programma Brainport Bedrijfshuisvesting (incl. project Werklandschap) x x BPP Energieneutraal wonen in Brainport x BPP Brainport Industries - Meesters in de Maakindustrie 2.0 x BPP Brainport Industries - Brainport Crisiswijs x BPP Co-creeerend samenwerken en slimmer werken x x x BPP Brainport Industries - Procesverbetering in de Maakindustrie x BPP MAD House X X BPP Brainport Networking Financials X x BPP ICT-Pré X x Basics BPP Brainport Bedrijfspanden als icoon x BPP Brains x BPP Brainport 2020 x x x x BPP Highmed Campus x x x BPP Intelligent Community Forum x BPP TEDxBrainport Eindhoven x BPP Brainport 2020 uitvoeringsfase X X X X BPP Brainport most Intelligent Community of the year 2011 X x BPP Brainport Paviljoen X X X X BPP Brainport Industries Park X X X Programma s TOA BPP Programma TOA werken in Brainport x x x BPP TOA, Brainport Careercenter x BPP TOA, Let s Connect x BPP BIC-Coming to x BPP BIC-Settlink x Brainport Health Innovation Design Connection Brainport BPP BHI, Diensten op Afstand x x x BPP BHI, Vroegsignalering Dementie x x x BPP BHI, Perspectiefrijk Brabant x x x BPP BHI, Pre ZIPC x x x BPP BHI, B5 Living lab x x x BPP BHI, ZIPC x x x BPP BHI, SRE x x x BPP BHI, Zorgcirkels x x x BPP BHI, Regional Care Portals x x x BPP Design Connection Brainport x x Nieuwe projecten in 2011 In 2011 is een aantal nieuwe projecten van start gegaan. Er zijn zowel zelfstandige projecten gestart, als projecten binnen bestaande programma s. Betreft de zelfstandige projecten; zijn er 2 opgestart in in het Technology domein, 3 in het Business domein, 1 in het People domein en 4 in het Basics domein. Door de diversiteit in de domeinen lopen de specifieke doelen van de verschillende projecten erg uiteen. Samen dragen de projecten wel sterk bij aan de doelen uit het meerjarenplan : behoud van talent, borgen van Research & Development, versterken concurrentiekracht en new economy business. Elk project Koers

35 draagt bij aan tenminste 1 van deze 4 doelen. Van de negen opgestarte projecten dragen er vier bij aan behoud van talent; vier aan behoud van R&D, acht aan versterking van de concurrentiekracht en vijf projecten dragen bij aan new econmy business. Het behouden van talent wordt bijvoorbeeld geborgd door projecten in met name het people domein, zoals het nieuwe project Centrum voor Productietechnologie. Dit nieuwe opleidingsinstituut is een co-productie tussen onderwijs en bedrijfsleven en moet ervoor zorgen dat de maakindustrie in Brainport wel degelijk de hoogwaardige arbeidskrachten krijgt die het nodig heeft. Dit initioatief is absoluut noodzakelijk in de strijd tegen de vergrijzing en ontgroening. Een ander doel uit het meerjarenplan is het behouden en borgen van Research & Development in de regio. Projecten binnen zowel het technologie domein als het business domein zijn hierop gericht, bijvoorbeeld het nieuwe OSCAR en Food & Technology. OSCAR werkt aan de doorontwikkeling van een nieuw software platform dat er precompetitief nieuwe apps voor mobiliteit op de markt gebracht kunnen worden. Bijzonder ambitieus is ook het project Brainport Networking Financials dat moet uitgroeien tot een programma met allerlei projecten om de Brainport cultuur meer ondernemend te maken. Het project Brainport Industries Park, een initiatief van de coöperatie Brainport Industries richt zich op de ontwikkeling van een nieuw type bedrijventerrein voor de suppliers in Brainport die zich ook in toenemende mate richten op R&D. Wanneer gekeken wordt naar het versterken van de concurrentiekracht dragen veel nieuwe projecten daaraan bij. Het beste voorbeeld hiervan is het project Brainport Networking Financials dat probeert zowel de kapitaalstructuur binnen Brainport te versterken als bij te dragen aan het ontstaan van nieuwe OEM-ers en het versterken van start-ups en snelle groeiers. Dit raakt het hart van het adagium Van Slim naar Sterk dat de voorzitter van de Stichting Brainport heeft geïntroduceerd na het behalen van de ICF Award in juni Het laatste van de vier hoofddoelen uit het meerjarenplan is het creëren van new economy business. Verschillende van de eerder genoemde projecten, zoals OSCAR, dragen hier aan bij. Het project ICT-Pré, werkt aan het versterken van de netwerken van (jonge) ICT-bedrijven, op ICT gerichte kennisinstellingen en in ICT geïnteresseerde financiers. Bijzonder aandacht verdient natuurlijk het project Intelligent Community of the Year 2011 Brainport Regio Eindhoven, dat werd opgestart meteen na het behalen van de Award op 3 juni Het project, waarvan de voorzitter van de Stichting Brainport, Rob van Gijzel, zelf projecteigenaar werd, heeft enorm veel energie losgemaakt in de regio en leidde tot een groot aantal activiteiten om Brainport Regio Eindhoven op de kaart te zetten. Nog belangrijker was de werking die het project heft gehad op het gevoel van trots op de eigen regio. Het project zal nog tot 8 juni 2011 doorlopen en daarna overgaan n verschillende activiteiten waarin de resultaten van dit project zullen worden geborgd zoals de Dutch Technology Week die in 2011 zijn eerste pilot editie zal beleven. Afgeronde projecten in 2011 Een negental projecten is in 2011 afgerond; dit betroffen allemaal zelfstandige projecten. Van de negen afgeronde projecten dragen er twee bij aan het behoud van talent, drie projecten dragen bij aan behoud van R&D, vijf projecten aan versterking van de concurrentiepositie en vier projecten dragen bij aan new economy business. De Brainport Entrepreneurship Week is in 2010 opgestart, en hierboven reeds aangehaald, in 2011 afgerond. Deze ondernemerschapweek heeft 15 activiteiten georganiseerd, waaraan 2200 deelnemers meededen. Het Koers

36 ministerie van ELI heeft Brainport Development gevraagd de hosting van de Global Entrepreneurship Week Nederland 2011 op zich te nemen. Een groot aantal nieuwe partners uit de regio heeft zich gemeld en actief deelgenomen. De Brainport Entrepreneurship Week heeft regionale ondernemende stakeholders bij elkaar gebracht en kennis laten nemen van de actuele, creatieve en innovatieve initiatieven en ontwikkelingen op het gebied van ondernemerschap en ondernemendheid in het onderwijs en bedrijfsleven. Door de voortrekkersrol in 2011 is Brainport opnieuw extra op de kaart gezet. Het project draagt bij aan het behouden en ontwikkelen van talent en zet het aan tot new economy business. Meerdere projecten hebben bijgedragen aan het versterken van de regionale concurrentiekracht; bijvoorbeeld het projecten Food &Technology. Dit project is er één uit het business domein, dat een verkenning deed voor met name MKB-bedrijven uit de Food sector en uit de High Tech Systems naar kansrijke cross overs. Het project is inmiddels afgerond in afwachting van de eindrapportage van de Topsector AgroFood. Het is zeker de bedoeling dit onderwerp daarna, in lijn met de voorstellen van het TopTeam, opnieuw op te pakken en door te zetten. Heel belangrijk was ook het project Centrum voor Productietechnologie. Hier werd ingespeeld op de tender voor Centra voor Innovatief Vakmanschap. Verbazingwekkend genoeg was er in deze eerste tender geen call voor een centrum voor innovatief vakmanschap voor High Tech Systems. Niettemin besloot het ROC Eindhoven, gesteund dor een flink aantal MKB-bedrijven uit de HTS-sector om toch een aanvraag in te dienen. Hoewel deze uiteindelijk niet ontvankelijk werd verklaard, bleek het initiatief toch heel veel lof te ontvangen. Het maakte zoveel energie los, dat het ROC en de betrokken bedrijven besloten dat het centrum er moest komen, subsidie of geen subsidie. Succesvolle cofinanciering van projecten in 2011 (procesresultaat) Als een van de procesindicatoren is eerder ook de (co)financiering van projecten genoemd. Brainport Development NV is in 2011 zeer succesvol geweest bij het verwerven van cofinanciering voor haar ontwikkelprojecten. De projectmiddelen uit de basisfinanciering ( ,-) de zogenaamde katalysatormiddelen zijn in 2011 sterk verhoogd met financiële middelen uit andere (subsidie)bronnen. Met de ,- uit de basisfinanciering is namelijk ruim ,- aan cofinanciering voor de ontwikkelprojecten gegenereerd, dit betekent een financiële multiplier voor de ontwikkelprojecten van 1:2. Voor zeer uitgebreide informatie over de individuele projecten en resultaten zoals behaald met die projecten verwijzen wij u door naar bijlage 1: Projecten en programma s Sector Marketing en Communicatie Taak en doelstelling De sector Communicatie ondersteunt deze doelstellingen door Brainport te positioneren als toptechnologie regio Brainport zowel regionaal, nationaal als internationaal, de bekendheid van Brainport te vergroten en het belang dat deze regio heeft voor met name de Nederlandse economie uit te dragen. De sector verzorgt de regiocommunicatie, de communicatie voor de individuele sectoren (producten, diensten, projecten en programma s) en de communicatie van Brainport Development. Centrale doelstelling sector (accent 2011) De centrale thema s voor de sector Communicatie luiden in 2011: Coördinatie en sturing van de communicatiestrategie en activiteiten die voortvloeien uit de ontwikkeling van de visie en het bijbehorende uitvoeringsprogramma Brainport 2020 ; Internationale branding, en; Brainport Trots. Doelstelling jaartranche Koers

37 De concrete doelen van de sector voor 2011 zijn: Internationale branding door bij te dragen aan het Brainport verhaal in de communicatie van Holland Branding. Bevorderen van de naamsbekendheid en Brainport trots bij bedrijven, gemeenten, kennisinstellingen en bewoners o Optreden als ambassadeurs door het Brainport verhaal te vertellen; o Medewerking verlenen aan regioportal; o Regiomerk gebruiken in eigen communicatie; o Andere gezamenlijke activiteiten ondernemen zoals co-advertising etc. Ondersteuning bieden aan de communicatie van de individuele sectoren (vb: producten en diensten van Brainport Development) en van Brainport projecten en programma s en Communicatieve activiteiten van de toekomstvisie Brainport 2020 uitdragen Uitgevoerde activiteiten 2011 De sector communicatie heeft in 2011 een bijdrage geleverd aan de regio communicatie door 23 evenementen, ontvangsten en presentaties te organiseren voor nationale en internationale groepen waaronder: Dé Nieuwjaarsreceptie (i.s.m. Syntens, TU/e, WTC, HTCE) Workshop voor vertegenwoordigers van de universiteit van Wageningen Werkbezoek directie Hoger Onderwijs en Studiefinanciering van OC&W Werkbezoeken Gemeente Helmond, Eindhoven, Venray, Almere Presentatie Brainport 2020 Presentatie van de Groeiwijzer Congres "Zorg & Innovatie, een noodzakelijke combinatie"met uitreiking van de BHI-award) MKB bijeenkomst Werkbezoek ADFU/Cercle Diplomatique Bijeenkomst over sociale innovatie Bedrijfsbezoek MKB Nederland HTCE Bijeenkomst Innovatie inkopen? Er kan meer! Brainport meets Brainport (2x) Communication community (2x) Werkbezoek Helmondse bedrijvendelegatie Nepron Innovatie conferentie Brainport Lunch Break De sector heeft bijgedragen aan de internationale branding van de regio door: De regio als winnaar van de ICF award onder de aandacht te brengen d.m.v. perspublicaties, en het organiseren van een symposium voor genomineerden voor 2012 Het (mede) organiseren van de Dutch Design Award Show twee rondleidingen voor internationale journalisten Ontvangsten van buitenlandse gasten zoals de ambassadeur van de Ukraine en vertegenwoordigers van Knowledge Society Forum De organisatie van het internationale bijeenkomst Eindhoven Summit on Service Innovation in Cities te verzorgen Ondersteuning te bieden bij: o De Living Labs Global Matchmaking Summit ; o De bijeenkomst voor Making Knowledge Work ; o Het WK bridge; o European Career Fair, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge (MA); Koers

38 o o Expat event Brainport international BBQ ; IKOM beurs München. Naamsbekendheid, lading van het merk Brainport en Brainport trots werd ondersteund door: De communicatie rond de Global Entrepreneurship Week, incl. kick-off in aanwezigheid van minister Verhagen, TV uitzendingen en website Actieve persbenadering d.m.v. 48 persberichten Mede organisatie van TEDxBrainport Beursdeelname waaronder de starterdag van de KvK, de regio Business Dagen, en de beurs Biomedica Ondersteuning van het project Brainport Regio Eindhoven, Slimste regio van de wereld, d.m.v. communicatieplan, toolkit met label, webpagina, banners, leaflets, merchandise zoals shirts en paraplu s, een reizende tentoonstelling. Organisatie en uitvoering van het project Young Brainport Digitale nieuwsbrieven en Specials waaronder: 6 edities Brainport update 2 edities Brainport edities Nieuwsbrief TOA werken in Brainport 1 nieuwsbrief Let s connect Verdere ontwikkeling van de Brainport portal Extra inzet van sociale media bij 5 projecten en evenementen Drukwerk: 16 uitgaven/herdrukken van folders, leaflets, brochures Advertenties/advertorials in de Metro, Special BrabantStad van het FD, Bedrijvig Brabant, Goede Zaken, en gemeente plattegrond Eindhoven. Netwerkbijeenkomsten waaronder 6 x IMMP In 2011 is het regiologo in woord en beeld aangepast. Het is nu een logo met de naam Brainport Regio Eindhoven. Daarnaast heeft de Stichting Bramm toestemming ontvangen om een vervoerspas onder de naam Brainport Bereikbaarheidspas uit te brengen Ook werd op 1 december de lector van het nieuwe Fontys Lectoraat Brainport officieel geïnstalleerd Brainport projecten en -producten De sector communicatie heeft in 2011 voor de volgende programma s en projecten communicatieplannen ontwikkeld en uitgevoerd: Brainport International Community Brainport 2020 Capital D Dutch Design Week TTOA,Werken in Brainport Lets Connect Brainport Health Innovation Food Technology Park Profilering en facilitering van Brainport Development: De sector heeft Een marketing campagne voor de bedrijvencentra uitgevoerd,incl. radiospots, advertenties en mailings Ondersteuning geboden aan MKB dienstverlening Verdere implementatie van de huisstijl vorm gegeven Koers

39 Ondersteuning geboden bij eerste publicatie van regio in Bedrijf voor Zuidoost-Brabant Bovenstaande activiteiten hebben bijgedragen aan een totaal van 798 artikelen in Nederlandse kranten en tijdschriften (zie hoofdstuk 3), en daarnaast 201 internationale en 1125 nationale digitale nieuwsberichten ( articles zie grafiek hierna). Dit is t.o.v een stijging van 53 internationale, en 574 nationale berichten. Aantal digitale nieuwsberichten internationaal (blauw) en nationaal (geel) in 2011 Toelichting afwijkende resultaten: Door een groot aantal vacatures, langdurig verlof en de extra inspanning die het project Brainport Regio Eindhoven, slimste regio van de wereld vroeg, heeft de sector communicatie een aantal beoogde activiteiten niet kunnen uitvoeren. Dit zijn zaken als Actualisering CRM, interne procedures en werkwijzen en versterking van de Interne communicatie. Koers

40 4.2 Cluster Business-to-business De cluster Business-to-business van Brainport Development richt zich, vanuit een onafhankelijke positie, op het Midden-en Klein Bedrijf (MKB) in Brainport Regio Eindhoven waarbij de focus ligt op de B-to-Bbedrijvigheid in de speerpuntsectoren Lifetech, Automotive, Food, Design en High Tech Systems & Materials. New business stimuleren en deze in de markt zetten vormt in dit cluster een zwaartepunt. De uitvoerende werkzaamheden worden zowel in de sector MKB dienstverlening (activiteiten advies & financiering) als in de sector bedrijvencentra (kleinschalige huisvesting) verricht. In 2011 is binnen het cluster onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van een verbreding van het dienstverleningsmodel met een focus op ketenontwikkeling MKB (levensfase -1 tot 7 jaar). De formule is, vanuit regionaal perspectief bezien, een servicepakket voor startende en snelgroeiende ondernemingen binnen met name de speerpuntsectoren van Brainport Development. Ten behoeve van startende en sneller groeiende innovatieve bedrijven staat het nieuwe valorisatieprogramma, het creëren van een opvolgende kapitaalstructuur (en het toegankelijk maken van financieringsnetwerken) en het ontwikkelen van een integraal (digitaal) dienstenpakket centraal. Daarnaast is een aanzet gemaakt met het ontwikkelen van nieuwe diensten vanuit samenwerkingsverbanden met buitenlandse incubators: een uitwisselingsproject met de Nanjing Zhongchuang Technology Investment LTD in de Jiangning Development Zone en samenwerking met incubators in Sillicon Valley Sector Dienstverlening MKB Inleiding De werkzaamheden zijn in de basis gericht op het werven en bevorderen van nieuwe bedrijvigheid en het verankering van bestaande (buitenlandse) bedrijvigheid. De kerntaken zijn: investeringsbevordering voorwaardenscheppende investeringsbevordering bedrijfsadvisering bedrijfsfinanciering Profilering van de Brainport Regio als technologische topregio van Europees niveau en haar aantrekkelijkheid als internationale vestigingsplaats voor kennisintensieve organisaties en bedrijvigheid staat daarbij centraal. Doelstelling De centrale doelstelling voor het taakveld business-to-business is het vergroten en versnellen van het aantal groeiende hoog technologische bedrijven in de Brainportregio met een focus op de speerpuntsectoren. De verzameling van diensten en activiteiten binnen de sector MKB dienstverlening zijn gericht op deze doelstelling. Activiteiten Investeringsbevordering Om zo effectief en efficiënt mogelijk de beschikbare middelen in te zetten voor investeringsbevordering is nauw samengewerkt met Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM), Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), High Tech Campus Eindhoven, High Tech Automotive Campus Helmond en de gemeenten Eindhoven en Helmond. De activiteiten zijn ingebed in een regionale aanpak, waarbij een duidelijke focus is aangebracht. Vanuit de gemeente Eindhoven ligt de nadruk op design en op de acquisitie van grote(re) organisaties met een grootschalige kantoorbehoefte. Vanuit de gemeente Helmond gaat de aandacht vooral uit naar Automotive en Food. De High Tech Campus Eindhoven richt zich op Human Focused Innovation Koers

41 met de speerpunten Health, Energy en Experience. Deze aanpak past uitstekend in de geformuleerde doelstellingen uit Brainport 2020 in het genoemde urgentieprogramma De activiteiten van Brainport Development en de BOM zijn coördinerend en ondersteunend van aard. Brainport Development levert daarnaast permanente ondersteuning aan zowel de High Tech Campus Eindhoven (HTCE) als de High Tech Automotive Campus (HTACampus) in Helmond. Beide campussen dragen in belangrijke mate bij aan de promotie van de regio en fungeren als belangrijke technologische hotspots. Op beide campussen wordt gestreefd om research en ontwikkeling om te zetten in business waarbij de wijze van werken, bekend onder de naam van open innovatie, leidend is. High Tech Campus Eindhoven Brainport Development is betrokken bij de promotie en acquisitie van de HTCE. De HTCE richt zich op Human Focused Innovation met daarin aandacht voor Health, Energy en Experience. Brainport zorgt via het bedrijvencentrum Bèta I voor een constante aanvoer van startende bedrijven. In 2011 is het aantal vestigers gegroeid van 45 naar 57 (20 bedrijven gestart, 8 vertrokken die zijn doorgegroeid op de campus of daarbuiten). Verder zijn we betrokken geweest bij het organiseren van fact findings waarbij de campus als vestigingslocatie in beeld kwam. High Tech Automotive Campus Het lichte herstel in 2010 heeft zich voortgezet in 2011 maar kende een kentering in het laatste kwartaal. Het voortduren van de eurocrisis kan met name voor de automotive sector grote gevolgen hebben en zal zeker dan zijn consequenties hebben in 2012 waardoor productie aantallen neerwaarts zullen worden bijgesteld. Dit heeft op zijn beurt weer gevolgen voor de vele toeleveranciers in de Brainport regio. Het afgelopen jaar heeft op de campus een groei van bedrijven (6) laten zien waardoor het aantal aanwezige bedrijven op de campus uitkomt op 28. Ook de reeds aanwezige bedrijven hebben een duidelijke groei in personeel laten zien waardoor het aantal medewerkers nu ligt op 395. Hopelijk gaan de ingezette acquisitieactiviteiten in 2012 resulteren in een versnelling van de groei door vestiging van een aantal grotere partijen. Het afgelopen jaar is wederom een aantal beurzen in Duitsland bezocht en hebben er handelsmissies plaats gevonden naar Zweden en India. Laatste missie maakt onderdeel uit van een 3 jarig 2gether programma waarin Brainport als deelnemer participeert. Dit programma wordt afgesloten met een inkomende missie in Opvolging van deze contacten zal worden gecontinueerd in samenwerking met een aantal bedrijven. Ook China is een aantal keren bezocht naar aanleiding van concrete projecten en een overeenkomst (LOI) die in 2011 is gesloten met Shanghai Automotive International City (SAIC). In het afgelopen jaar zijn 30 ontvangsten/presentaties verzorgd. De meeste bezoeken zijn promotioneel van aard en leiden niet direct tot concrete acquisitieleads. Ook bij Brainport Development zelf landen dergelijke verzoeken. De uitverkiezing tot Slimste regio van de wereld heeft hieraan zeker bijgedragen. De bezoeken variëren van bezoeken uit andere delen van Nederland (veelal overheid gerelateerd) en bezoeken van organisaties en bedrijven uit het buitenland waaronder Taiwan, Singapore, Canada, Zweden en Noorwegen. Aanleiding voor Nederlandse partijen is dikwijls gelegen in de interesse voor het ontwikkelingen van een campus en het voorbeeld van de triple helix structuur als een unieke werkwijze voor regionale ontwikkeling. De interesse bij buitenlandse partijen ligt vooral bij de aanwezigheid van het ecosysteem High Tech Systems and Materials en het concept van open innovatie. Koers

42 In 2011 participeerde Brainport Development in 37 factfindingtrips (fft). Er is in het buitenland minder belangstelling voor vestiging in deze regio dan in Ook is er een hoog verwachtingspatroon omtrent de invulling van de factfindings en de daarmee samenhangende informatiebehoefte. Een bovengemiddelde inspanning is vereist om tot vestiging van bedrijven te kunnen komen. Bedrijven uit USA en het Verre Oosten tonen veel interesse. Verder wordt het aandeel China in het totaal aantal fft groter. Fact finding trips naar herkomst USA/Canada Taiwan/China/India/Singapore Japan Korea Rusland EU (incl. Nederland) Totaal Bron: Brainport Development In 2011 kwamen er 32 nieuwe vestigers, vergelijkbaar met het behaalde aantal in Het aandeel gevestigde bedrijven vanuit de USA blijft hoog. Verder valt op de toename vanuit het Verre Oosten waarin het relatieve aandeel China toeneemt. Ook de vestigingen vanuit buiten de regio tonen de toenemende importantie aan van de regio Brainport. De werkgelegenheid die de nieuwe bedrijven met zich meebrengen omvat 165 arbeidsplaatsen. Het profiel en de kwaliteit van de vestigers sluit goed aan bij de speerpuntsectoren. Gevestigde bedrijven naar herkomst USA/Canada Taiwan/China/Maleisië Japan India Overig EU (excl. Nederland) Totaal buitenland Nederland Totaal Bron: Brainport Development Acquisitie van nieuwe bedrijven levert een belangrijke bijdrage aan de versterking van het ecosysteem. Aandacht voor de reeds gevestigde bedrijven, zowel buitenlandse als regionale bedrijven uit genoemde speerpuntsectoren is belangrijk in het kader van verplaatsing of uitbreiding van het bedrijf. Het doel hiervan is behoud van aanwezige activiteiten, opsporen en begeleiden nieuwe investeringen en prospect generatie. Current Investment Development bestaat grofweg uit drie fases: de nazorg direct na de vestiging(s)keuze), evaluatie (voldoet de nieuwe vestiging en de ondersteuning aan de verwachtingen) en monitoren (behoud, stimuleren, anticiperen). Zuidoost-Brabant telt 436 buitenlandse bedrijven welke in totaal verantwoordelijk zijn voor een werkgelegenheid van ongeveer personen. Een bedrijf wordt als buitenlands aangemerkt als meer dan 50% van de aandelen in buitenlandse handen is. In 2011 bezocht Brainport Development 33 buitenlandse bedrijven. De gesprekken hebben een zeer duidelijke signaleringsrol gehad als het gaat om nieuwe en uitbreidingsinvesteringen. Voorwaardenscheppende investeringsbevordering Het strategisch programma Brainport Bedrijfshuisvesting dient als stimulator voor de nog te vestigen internationaal georiënteerde bedrijvigheid. Het huidige vestigingsklimaat moet gaan voldoen aan een klimaat dat past bij een Europese toplocatie voor deze doelgroep. Koers

43 Een belangrijk onderdeel hiervan is de verdere profilering van bedrijfshuisvesting in Brainport op het niveau van individuele bedrijfspanden (het initiëren van iconen) en op het gebied van vestigingslocaties (het initiëren van een werklandschap). Structureel adviseert Brainport Development aan het Industrieschap Ekkersrijt. In onderlinge samenwerking tussen de provincie, Brainport en het Industrieschap (de gemeenten Eindhoven en Son en Breugel) is in 2011 de eerste fase van de pilot visieontwikkeling werklandschap voor het bovenregionaal bedrijvenpark Ekkersrijt afgerond. Het resultaat geeft een toekomstbeeld (samengesteld in nauw onderling overleg met de sleutelspelers: bedrijven, eigenaars, ontwikkelaars en overheden) van een groot en gedifferentieerd bedrijventerrein, inclusief Science Park, passend in de Brainport Regio Dit kan als voorbeeld dienen voor andere bedrijvenparken in Nederland. In 2012 volgt fase twee en zullen een 5-tal concrete projecten uitgewerkt worden. Vanuit haar objectieve positie en (regionale) expertise adviseerde Brainport Development aan diverse gemeenten, onder andere over de wijze van uitgifte van bedrijfspercelen, kleinschalige bedrijfshuisvesting en de herstructureringsmogelijkheden op kavelniveau. In het verslagjaar heeft Brainport Development geadviseerd over onder andere vraag en aanbod regionale werklocaties ontwikkeling, de campus strategie, regionale samenwerking bedrijventerreinen en het uitgiftebeleid voor bedrijventerreinen. Om speculatie op bedrijfspercelen tegen te gaan zijn er voor de gemeente Bergeijk in het kader van het gemeentelijk uitgiftebeleid 10 bedrijfsscans uitgevoerd waarbij een check op de beoogde ruimtebehoefte centraal stond. Verder wordt deelgenomen aan de projectgroep Duurzaam Industriepark Cranendonck (DIC). In dat kader heeft Brainport Development een bijdrage geleverd aan de samenstelling van een integrale gebiedsvisie rondom DIC, genaamd Kansen over Grenzen. Ondermeer de kansen die dit gebied heeft voor de ontwikkeling van energy en smart materials, zoals opgenomen in de Agenda Brainport Op verzoek van gemeenten heeft Brainport Development ook in 2011 een drietal intermediairtrajecten om te komen tot bedrijfsverplaatsingen ter hand genomen. Twee mogelijke bedrijfsverplaatsingen uit de regio zijn in goede samenwerking met de betreffende gemeente voorkomen. Het ging daarbij om meer dan 400 arbeidsplaatsen. Verder is een buitenlands bedrijf verplaatst naar een nieuwe locatie. Bedrijfsadvisering Bij bedrijfsadvisering gaat het om producten en diensten die een ondernemer door een moeilijke periode heen helpen en/of support bieden bij de start of doorgroei van zijn of haar bedrijf. Ondernemingen in diverse levensfasen (pre-seed, start, groei, stabilisatie, neergang) worden geanalyseerd op een breed scala van harde en zachte indicatoren. De activiteiten bestaan ondermeer uit het optimaliseren van businessplannen, het onderbouwen van begrotingen, het adviseren over groeistrategieën, de financieringsinrichting van een bedrijf en het ter beschikking stellen van het Brainport Development netwerk. Door de economische situatie is ingezet op het verhogen van het aantal bedrijfsadviezen. Enerzijds advisering over hoe de crisis te doorstaan, anderzijds is het de verwachting dat een deel van de werknemers die ontslagen worden, zal proberen een eigen bedrijf te starten en daar advies bij nodig heeft. Ter bevordering van een efficiënte en goede structurele ondersteuning van starters en groeiers wordt als intermediair ook doorverwezen naar (niet-)commercieel adviserende organisaties. In 2011 is verder ingezet op het in 2010 gestart project MKB Groeiwijzer waarbij MKB ondernemers samen met private partners ondersteund worden bij het identificeren van knelpunten in de realisatie van hun groeistrategie. Dit ter bevordering van meer en sneller groeiende bedrijven in de regio. Het project verloopt niet optimaal vanwege het geringe aantal deelnemers. Het al dan niet voortzetten van dit project is een issue. Koers

44 De Gemeente Helmond heeft per begin 2010 een Borgstellingregeling MKB in het leven geroepen ter versterking van de positie van MKB-bedrijven die een wezenlijke bijdrage leveren aan de Helmondse economie. De beoordeling van de bedrijven die hiervoor in aanmerking komen, gebeurt door de Vertrouwenscommissie waarin vertegenwoordigers van de gemeente, banken, ondernemers en Brainport Development N.V. vertegenwoordigd zijn. De regeling kent een maximale omvang van ,- per onderneming. Brainport Development heeft hierin als onafhankelijke adviseur een rol gespeeld als schakel tussen de Gemeente Helmond en het vertrouwensteam. In 2011 is er met 4 bedrijven gesproken en zijn er uiteindelijk 2 MKB bedrijven via deze regeling verder geholpen. Bedrijfsfinanciering Het adviseren van ondernemers in MKB-bedrijven op het gebied van financieringsaspecten om te komen tot een gezonde bedrijfsfinanciering is één van de kerncompetenties van Brainport Development. De onafhankelijkheid die geboden wordt bij het financieringsadvies is van grote waarde voor de doelgroepbedrijven. Perspectiefvolle bedrijven en ondernemers zullen gesteund worden in hun financieringstraject waardoor deze bedrijven van een aanvullende financiering kunnen worden voorzien. Onderdeel van deze trajecten is een efficiënte, effectieve bedrijfskundige en financiële analyse. Een bedrijfskundig oordeel over het bedrijf is noodzakelijke input voor de financiële analyse en het uiteindelijke financieringsadvies. Daarnaast wordt gekeken naar de financieringsmogelijkheden uit subsidies, bancaire financiering, financieringsfaciliteiten vanuit de overheid en risicodragend kapitaal. Begeleiding en doorverwijzing naar deze financiers staat daarbij centraal. Het signaleren en opheffen van marktimperfecties die de ontwikkeling van bedrijven verstoort op de gebieden financiering en advies is ook een activiteit binnen Brainport Development. Een vorm van marktimperfectie is het ontbreken van financieringsmogelijkheden in de markt in de diverse levensfases van bedrijven. Indien deze financieringsmogelijkheden wel aanwezig zouden zijn, zouden er meer bedrijven zijn die zich sneller succesvol ontwikkelen. De huidige financieringsinstrumenten (in het verleden ontstaan na het signaleren van specifieke marktimperfecties op het gebied van bedrijfsfinanciering) waarbij Brainport Development een directe betrokkenheid heeft zijn: de pre-seed fondsen van de stichting Incubator 3+ (die begin 2012 zullen worden overgeheveld naar een nieuw op te richten Valorisatie BV ), Technostars, en het Brainport Development MKB fonds. In relatie tot de strategie van Brainport Development, het geringe aantal leningen alsmede het feit dat meerdere bedrijven niet aan hun financiële verplichten kunnen voldoen is in het verslagjaar het MKBfonds geëvalueerd. Voortzetting van dit fonds komt in 2012 aan de orde. Deze instrumenten vervullen rollen die nog niet door de markt worden ingevuld en onmisbaar zijn voor het ontwikkelen of in stand houden van perspectiefvolle bedrijven. Het designstartersprogramma incubator 3+ ondersteunt kansrijke innovatieve (industrial) design starters met netwerk, advies, huisvesting en financiering. De looptijd van het programma is 4 jaar en daardoor per oktober 2011 geëindigd. Tot en met dit vierde jaar zijn 185 starters gescout waarvan 126 kansrijke. 47 starters hebben een financiering gekregen. Qua aantallen gescoute, gescreende en ondersteunde starters verloopt het programma volgens plan. De behoefte aan financieringen ligt tot op heden binnen deze startersgroep lager dan in het projectplan verwacht. De behoefte aan de andere vormen van ondersteuning ligt daarentegen hoger. Per ultimo 2012 kunnen kansrijke starters gefinancierd worden uit de revolverende pre-seed fondsen en (naar verwachting) het nieuwe pre-seed fonds uit het valorisatieprogramma. Als onderdeel van Business Incubation is in 2010 en 2011 een substantiële bijdrage geleverd aan het opstellen van het nieuwe zesjarige Valorisatieplan van de Stichting Incubator 3+. Koers

45 In 2011 is het fonds Technostars volledig vol gefinancierd (twee nieuwe participaties). Het Technostars Spin off Fonds is overgedragen aan de BOM, de aantallen posten in beheer dalen hier uiteraard door in de begroting ten opzichte van de realisatie (-7). Vanaf 2012 zullen de werkzaamheden bestaan uit beheer, development en het maken van exits. In het verslagjaar zijn er verschillende mutaties geweest binnen het Brainport Development MKB Fonds. Naast de gebruikelijke beheersactiviteiten is er bij een langlopende verstrekking een voorstel tot afkoop aangeboden, waarvan gebruik is gemaakt. Er hebben over 2011 twee nieuwe financieringen plaats gevonden voor een totaalbedrag van 125k. Deze financieringen hebben ertoe geleid dat er ook bancair en middels een informal is gefinancierd. Ook is er gewerkt aan het (mede) ontwikkelen van nieuwe financieringsinstrumenten zoals een vervolg op het Innovatie Prestatie Contract Biotechnology Systems Platform (IPC BSP). Vanuit het Biotechnology Systems Platform is tevens een haalbaarheidsstudie en pilot opgezet naar de mogelijkheden tot het genereren van new business op het snijvlak van Hightech en Bio-lifetech door nieuwe samenwerkingen tussen organisaties uit beide speerpuntsectoren. Door deze in 2010 opgestarte inspanningen is er in 2011/2012 de mogelijkheid te starten met een nieuwe IPC regeling. De in 2010 voor de SRE regio gelanceerde MKB financieringsgids heeft, op verzoek vanuit het project Actieplan Groei in 2011 een doorstart gemaakt voor heel Brabant, de opzet hiervoor en het beheer hiervan ligt bij Brainport en is in 2011 uitgevoerd. Koers

46 Prestaties sector Dienstverlening MKB 2011 in cijfers Investeringsbevordering (focus speerpuntsectoren) beoogd behaald Pro-actief/Re-actief Totaal aantal relevante prospects (nieuw en uit verleden) Aantal nieuwe prospects internationaal Aantal nieuw gevestigde internationale bedrijven Aantal arbeidsplaatsen nieuwe internationale bedrijven Aantal nieuwe bedrijven van buiten de regio ZO-Brabant Aantal arbeidsplaatsen nieuwe bedrijven buiten de regio ZO-Brabant Current Investor Development Aantal bezoeken aan reeds gevestigde internationale bedrijven Aantal arbeidsplaatsen gecreëerd c.q. behouden Verkrijging nieuwe prospects/uitbreidingsinvesteringen 15 2 Voorwaardenscheppende investeringsbevordering beoogd behaald Bedrijfsverplaatsingen (intermediair) 4 3 Adviezen irt bedrijventerrein-ontwikkeling Aantal adviezen kleinschalige bedrijfshuisvesting 2 1 Initiëren van een innovatief werklandschap in ZO-Brabant 1 1 Initiëren van een icoon ogv bedrijfshuisvesting in ZO-Brabant 1 1 Bedrijfsadvies beoogd behaald Kort advies Advies en financieringstraject Met advies bereikte MKB bedrijven Financiering beoogd behaald Technostars Aantal bedrijven in beheer Aantal arbeidsplaatsen gecreëerd c.q. behouden (fte) Aantal prospects Aantal nieuwe deelnemers 4 2 Aantal arbeidsplaatsen gecreëerd c.q. behouden (fte) Aantal exits 3 0 Brainport Development MKB fonds Aantal bedrijven in beheer 6 5 Aantal arbeidsplaatsen gecreëerd c.q. behouden (fte) Aantal prospects 3 5 Aantal nieuwe deelnemers 1 2 Aantal arbeidsplaatsen gecreëerd c.q. behouden (fte) 8 12 Aantal exits 3 1 Incubator 3+ techno Aantal bedrijven in beheer Aantal arbeidsplaatsen gecreëerd c.q. behouden (fte) Aantal prospects Aantal nieuwe deelnemers 7 5 Aantal arbeidsplaatsen gecreëerd c.q. behouden (fte) 15 8 Aantal exits 4 4 Incubator 3+ design Aantal deelnemers aan designstartersprogramma (cumulatief) Waarvan in direct beheer bij Brainport Development NV Aantal nieuwe deelnemers Waarvan gefinancierd Aantal arbeidsplaatsen gecreëerd c.q. behouden (fte) Netwerkfunctie beoogd behaald Ontvangsten Presentaties Relatiebeheer (OG) intermediairs Relatiebeheer overheid Koers

47 4.2.2 Sector Bedrijvencentra en -faciliteiten Inleiding Het adviseren over en het ontwikkelen van concepten en formules voor (alsmede directievoering over) bedrijvencentra is een kerntaak van Brainport Development. De werkzaamheden zijn in basis gericht op het bevorderen en faciliteren van kleinschalige kansrijke bedrijven door het bieden van hoogwaardige huisvesting en servicefaciliteiten die uniek worden aangevuld met bedrijfsadvisering en financiering. Doelstelling is het tot stand brengen en het in stand houden van een permanente kweekvijver van hoogwaardige kleinschalige bedrijven met groeipotentie ter behoud en de groei van werkgelegenheid alsmede de innovatiekracht in de industrie en ondersteunende zakelijke dienstverlening in bij voorkeur de speerpuntsectoren van Brainport. Brainport Development exploiteert in de regio ZO-Brabant zes bedrijvencentra en voert de directie van de hieraan gelieerde ondernemingen BRE BV (Bedrijvencentra Gilde, De Pinckart, Carré en Delta) en Twice Eindhoven BV (Bedrijvencentra Twinning en Bèta I). De bedrijvencentra van BRE BV zijn generieke bedrijvencentra gericht op business-to-business MKB-bedrijven. De bedrijvencentra van Twice Eindhoven BV zijn thematische bedrijvencentra. Doelstelling De centrale doelstelling voor het taakveld business-to-business is het vergroten en versnellen van het aantal groeiende innovatieve bedrijven in de Brainport regio met een toenemende focus op de bedrijven uit de speerpuntsectoren. De verzameling van diensten en activiteiten binnen de sector bedrijvencentra zijn gericht op deze doelstelling. Activiteiten Directievoering bestaande bedrijvencentra Brainport Development voert de directie over een zestal bedrijvencentra in de regio. Ook in 2011 was de recessie, ondanks het hoge aantal prospects, duidelijk voelbaar in de bedrijvencentra, met overall een teruglopende bezettingsgraad tot gevolg. Er is een lichte groei waarneembaar bij de thematische bedrijvencentra en een inkrimping bij de generieke bedrijvencentra. Wat betreft het aantal nieuwe vestigers in de bedrijvencentra, in totaal 58 (inclusief 9x virtueel office), zien we een kwantitatieve daling van 20% ten opzichte van Relatief gezien heeft het eerste kwartaal 2011 veel nieuwe huurders opgeleverd en het laatste kwartaal relatief weinig huurders. Het lijkt in verband te staan met het al dan niet vertrouwen hebben in de economie. In het verslagjaar waren de nieuwe vestigers met name starters en nevenvestingen in de bedrijvencentra (circa 80%). Opmerkelijk was het hoge aantal nieuwe bedrijven vanuit de regio Eindhoven ten opzichte van het buitenland of elders vanuit Nederland. Daarnaast is er in 2011 ten opzichte van 2010 een bijna gelijk aantal uitstromende huurders (51 bedrijven). Bijna de helft van de uitstromende bedrijven krimpt in naar kleinere huisvesting, veelal terug naar kantoor aan huis (beperking vaste lasten), circa 35% van de vertrekkers groeit verder naar ruimere huisvesting (succesvolle uitstroom) en zo n 15% van de bedrijven was genoodzaakt uit financiële overwegingen te stoppen met de bedrijfsactiviteiten. Hiervan hebben enkele bedrijven een faillissement moeten aanvragen. Het huidig economisch klimaat is duidelijk merkbaar. In totaal zijn er 656 bedrijven geïnteresseerd geweest (brochure-aanvragen) en heeft geleidt tot een relatief hoog conversiepercentage van 9% (nieuwe vestigers). Dit is te danken aan het doelgericht acquireren van kleinschalige bedrijven en starters in de regio alsmede de nauwe samenwerking met (internet-)makelaars. Tevens is de bekendheid van de bedrijvencentra sterk vergroot door specifiek Koers

48 advertentiebeleid, aanwezigheid op (starters-) bijeenkomsten en ondernemersverenigingen, het leggen van contacten met het regionale bedrijfsleven en lokale overheden en het gebruik van social media. Ook is dit jaar een nieuwe website gelanceerd ( om meer informatie te kunnen verschaffen aan potentiële huurders. Via deze website is er een koppeling gemaakt naar social media (LinkedIn, blog op website, Twitter en Facebook) om zo de bekendheid van de bedrijvencentra en de dienstverlening te vergroten. Het vergroten van de bekendheid is nodig omdat in het stedelijk gebied van de regio Eindhoven verscheidene werkplek- en huisvestingsformules op de markt worden gebracht. Evenzo wordt er op ruime schaal kleinschalige kantoorruimten in (langdurig) leegstaande panden te huur aangeboden. Deze huisvestingsmogelijkheden blijken vaak niet structureel van aard, is niet vergelijkbaar met ons aanbod maar is wel aanbod dat voor sommige bedrijven perspectief kan bieden op korte termijn. Concluderend zijn de economische omstandigheden ook zichtbaar in de bezettingsgraden van de bedrijvencentra. Door het doelgericht acquireren is de bekendheid en interesse voor de bedrijvencentra hoger en is in relatie tot de recessie en het groeiend kleinschalig huisvestingsaanbod in de regio het aantal nieuwe vestigers in de bedrijvencentra relatief hoog. Privatisering Bedrijvencentra Regio Eindhoven BV (BRE BV) Eind 2011 hebben de aandeelhouders van BRE BV besloten om hun ruim 22 jaar durende publiekprivate samenwerking (PPS) te beëindigen. De publieke partijen (gemeente Eindhoven, Helmond, Nuenen en Brainport Development NV) en de private partijen (ABN-AMRO, Dapifer II Holding BV en Aldenhoven) hebben, vanwege veranderingen in de vastgoedmarkt waardoor commerciële initiatieven steeds beter voorzien in de behoefte aan kleinschalige bedrijfshuisvesting, besloten om de generieke bedrijvencentra van BRE BV te privatiseren. De aandelen BRE BV zijn door alle partijen aangeboden aan medeaandeelhouder Aldenhoven. Deze investeerder neemt de centra over en zet de formule van kleinschalige kantoor/bedrijfsruimte met aanvullende dienstverlening voort. Door de aanstaande overname zal de betrokkenheid van Brainport Development NV bij de vier centra van BRE BV (Gilde, De Pinckart, Carré en Delta) beëindigen. Realisatie nieuwe bedrijvencentra In 2010 is gestart met de bouw van Catalyst op het terrein van de TU/e. Het is een bedrijvencentrum voor werktuigbouwkundige, fysiche-, chemische- en biotechnische bedrijven. Aan het eind van het verslagjaar is het gebouw opgeleverd. Per 1 april 2012 zal bedrijvencentrum Catalyst haar deuren openen en zullen de eerste huurders zich vestigen. Ook bedrijven die thans binnen de TU/e (tijdelijk) onderdak hebben gevonden zullen zich gaan vestigen. Bij de acquisitie wordt nauw samengewerkt met de TU/e. Er is sprake van veel belangstelling voor dit bedrijvencentrum. Omdat het Twinning Center met een loopbrug verbonden wordt met Catalyst, zijn bouwkundige aanpassingen in het bestaande gebouw nodig. Daarnaast is Twinning Center inmiddels halverwege de economische levensduur (25 jaar) en is dit het moment voor het doorvoeren van een facelift. Naast de bouwkundige aanpassingen is dan ook eind 2011 gestart met het herinrichten van de openbare ruimten in het pand. Voor het nieuw te realiseren bedrijfsverzamelgebouw Bèta II, een centrum voor research & Development, lifetech- en solarbedrijven, is de planvorming, voorbereiding en het aanbesteding- en het bouwvergunningtraject eind 2011 succesvol afgerond. Medio februari 2012 zal er worden gestart met de bouw. Bèta II zal komen te liggen op het terrein van de High Tech Campus te Eindhoven, naast het reeds bestaande bedrijvencentrum Bèta I. Koers

49 Advisering / planontwikkeling kleinschalige bedrijfshuisvesting Naast het ontwikkelen van vernieuwende concepten (inclusief marktonderzoek en haalbaarheidsstudies) wordt geadviseerd aan gemeentelijke overheden en private partijen over het perspectief en de invulling van nieuwe initiatieven. Brainport Development is sinds de start van de High Tech Automotive Campus betrokken bij diverse projecten en activiteiten voor de verdere duurzame ontwikkeling van de HTAC in Helmond. In het kader van de uitbreiding van faciliteiten is er vanuit de campus met ondersteuning van Brainport in 2010 een plan ingediend om met FES middelen een nieuw centrum te realiseren met faciliteiten voor starters en MKB ondernemers in de automotive sector op de HTACampus. Het centrum richt zich op het realiseren van 4 specifieke laboratoria / testfaciliteiten voor MKB ers en startende bedrijven in de automotive sector (Elektrisch rijden, Driving Guidance, Manufacturing en Test/Onderwijs). Daarnaast worden er kantoor- en werkruimtes gerealiseerd voor deze groep bedrijven. In 2011 zijn de voorbereidingen gestart voor de realisatie van de laboratoria Elektrisch rijden en Driving Guidance. De implementatie van de overige labs en kantoor/werkruimtes ondervindt vertraging door de impasse inzake verkoop van een aantal gebouwen op de campus waardoor geen juiste locatiekeuze gemaakt kan worden. Het ziet erna uit dat dit probleem in het eerste kwartaal 2012 is opgelost waarna snel de schop in de grond kan. De toezegging voor Fesmiddelen blijft overeind. Brainport maakt deel uit van het bestuur van de Stichting HTAC en in 2010 is in overleg tussen partijen besloten om de samenwerking en structuur van het gehele cluster Automotive in de regio te herzien. Een vereenvoudiging moet leiden tot een (mogelijke) krachtenbundeling van HTACampus, Federatie Automotive, HTAS en ATC. Doel is om met een eenduidig gezicht naar buiten te acteren. In 2011 zijn binnen de verschillende organisaties hiertoe de benodigde stappen gezet. Dit heeft geresulteerd in de oprichting van AutomotiveNL per 30 november 2011, waarin alle voornoemde organisaties zijn onder gebracht. Op 24 januari 2012 vindt, in aanwezigheid van Minister Verhagen, de officiële launch van AutomotiveNL plaats. Prestaties sector Bedrijvencentra en faciliteiten 2011 in cijfers Bedrijvencentra beoogd behaald Aantal nieuwe prospects tbv bedrijvencentra Instroom aantal bedrijven in bedrijvencentra Aantal bedrijfsadviezen Aantal financieringstrajecten 10 7 Aantal nieuwe samenwerkingsverbanden tussen huurders 10 4 Uitstroom (positief) aantal bedrijven in bedrijvencentra Aantal deelnemers (bestaande huurders) Brainport MKB-café Business incubation beoogd behaald Aantal haalbaarheidsonderzoeken bedrijfsverzamelgebouwen 1 0 Strategisch plan huisvestingsconcepten 1 1 Vormgeven regionale MKBdesks 6 6 Realisatie (geheel of gedeeltelijk) nieuwe bedrijvencentra 2 2 Koers

50 4.3 De vennootschap, structuur en inrichting De vennootschap Brainport Development NV is de ontwikkel- en uitvoeringsmaatschappij nieuwe stijl voor Brainport Regio Eindhoven. De organisatie is recent, op 1 januari 2010, ontstaan uit een juridische fusie van NV REDE, de regionaal economische ontwikkelingsmaatschappij van de regio Eindhoven en Brainport Operations, de uitvoeringsorganisatie van de stichting Brainport. De eerste aanzet tot de fusie werd al in juni 2008 gegeven. Dit vanuit de overtuiging van de aandeelhouders van beide organisaties dat een krachtenbundeling tot wederzijds voordeel zou leiden. Brainport Development NV is een organisatie die hoewel zij stevig verankerd met twee benen in de regio staat, ook sterk internationaal georiënteerd is. De organisatie werkt aan de doorontwikkeling van het economische vitale Zuidoost-Brabant cq. Brainport Regio Eindhoven en versterkt daarmee de concurrentiekracht van Nederland. Koers

51 4.3.2 Aandeel- en toezichthouders Stichting Brainport Het bestuur van de stichting Brainport vormt een afspiegeling van de Triple Helix van bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen en overheid uit Zuidoost Brabant. Alle drie deze partijen zijn evenredig in de stichting vertegenwoordigd. Het bestuur van de stichting staat onder voorzitterschap van de burgemeester van Eindhoven, en bestaat uit een dagelijks bestuur (voorzitter, secretaris, penningmeester en vicevoorzitter) en een algemeen bestuur. Het Dagelijks Bestuur is belast met de voorbereiding en uitvoering van bestuursbesluiten en met de dagelijkse leiding over de zaken van de stichting. Het bestuur heeft voor de dagelijkse operatie een directeur in de stichting. Deze voert, ondersteund door Brainport Development, het secretariaat voor de stichting en onderhoudt intensief contact met het (dagelijks) bestuur. Het bestuur heeft voor Brainport Regio Eindhoven een strategische, coördinerende en regisserende rol. De doelstellingen, missie en ambitie vastgelegd in de Brainport Navigator 2013, Lissabon voorbij! en de in 2011 ontwikkelde Brainport 2020 top economy, smart society: Visie, strategie en uitvoering vormen daarbij de leidraad. Naast haar strategische, coördinerende en regisserende rol heeft de stichting nog een andere taak; zij stuurt (als één van de aandeelhouders) de ontwikkel- en uitvoeringsorganisatie Brainport Development aan. De bestuursleden zijn daarbij verbonden aan hun achterban maar hebben tevens de nodige vrijheid. De stichting stuurt door het ontwerpen en vaststellen van het strategisch raamwerk, de conceptjaarplannen en meerjarenplannen van de organisatie en het voordragen van de commissarissen van de vennootschap. Behaald resultaat 2011 De samenstelling van het bestuur (zie bijlage 2) is in het jaar 2011 ongewijzigd gebleven. Wel werd de heer Mikkers, burgemeester van de gemeente Veldhoven, na het verstrijken van zijn eerste vierjarige bestuurstermijn herbenoemd als lid van het bestuur van de stichting. Het Algemeen Bestuur is in 2011 in vijf reguliere vergaderingen, één strategische sessie èn een speciale bijeenkomst met de Captains of Industry en het ministerie van ELenI bijeen gekomen. Daarnaast was er in 2011 een aantal schriftelijke besluitrondes, en laste het Dagelijks Bestuur drie extra vergaderingen in. Het stichtingsbestuur wijdde in 2011 veel tijd aan strategische onderwerpen. Bijzondere aandacht ging daarbij in dit jaar uit naar: De implementatie van het uitvoeringsprogramma Brainport 2020 en de inrichting van de bijbehorende Governance (de Brainport 2020-commissie); Het leveren van input aan de nationale topteams bij de ontwikkeling van de adviezen voor het topsectorenbeleid, de daarop volgende uitwerking in Human Capital agenda s en Innovatiecontracten, en natuurlijk; Het verwerven èn verzilveren van de Intelligent Community Forum Award Brainport Regio Eindhoven de slimste regio van de wereld 2011 (zie voor meer informatie hierover onder andere de paragraaf van de sector projecten en programma s ). Algemene Vergadering van Aandeelhouders Het aandeelhouderschap van Brainport Development is verdeeld over de lokale en regionale overheden (SRE, gemeente Eindhoven, gemeente Helmond en de gemeente Veldhoven) en de stichting Brainport. De overheden bezitten samen, evenals de stichting Brainport 50% van de aandelen. De gelijkwaardigheid van beide partners staat hiermee vast. In de fusieovereenkomst en de statuten van de vennootschap is de zeggenschap in Brainport Development tussen overheidsaandeelhouders en stichting Brainport geregeld. De stichting Brainport heeft de zeggenschap over de strategie, het meerjarenbeleid van Brainport Development en de benoeming van de commissarissen. Het financiële resultaat van de onderneming en haar deelnemingen is een zaak van de overheidsaandeelhouders. Koers

52 Dit betekent dat in de vergaderingen van de aandeelhouders de stichting Brainport zich bij de vaststelling van de jaarrekening conformeert aan het stemgedrag van de overheidsaandeelhouders. Andersom volgen de overheidsaandeelhouders de stem van de stichting als de jaarplannen aan bod komen. De Algemene vergadering van Aandeelhouders vergadert (tenminste) tweemaal per jaar. Namens de overheidsaandeelhouders zijn in die vergadering veelal de wethouders Economische Zaken vertegenwoordigd. Voor de stichting Brainport wordt het Dagelijks Bestuur afgevaardigd. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt voorgezeten door de voorzitter van de Raad van Commissarissen. Behaald resultaat 2011 De aandeelhouders van Brainport Development hebben in hun vergadering van mei 2011 de jaarrekening over het jaar 2010 en het nieuwe, op het functiehuis van Brainport Development NV aangepaste, bezoldigingsbeleid voor de directie vastgesteld. In een tussentijdse schriftelijke ronde werd, binnen de kaders van een eerder doorlopen meerjarige aanbesteding, de opdracht aan de accountant voor het samenstellen van de jaarrekening 2011 verstrekt. In haar laatste bijeenkomst van 2011 stelden de aandeelhouders het jaarplan van de vennootschap Koers 2012 vast. Raad van Commissarissen Conform haar statuten beschikt Brainport Development over een Raad van Commissarissen. Deze houdt toezicht op het beleid van de directie, op de algemene gang van zaken in de vennootschap en adviseert gevraagd of ongevraagd directie en aandeelhouders. Hierbij richten de Commissarissen zich op de diverse belangen van de vennootschap, de met haar verbonden ondernemingen, die van de aandeelhouders en werknemers in dienst van de organisatie. De Commissarissen worden door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders aangesteld op bindende voordracht van stichting Brainport. De Raad van Commissarissen bestaat uit een driemanschap: één vanuit ieder van de drie geledingen van de Triple Helix. Behaald resultaat 2011 De Raad van Commissarissen (zie bijlage 2 voor de samenstelling) is in 2011 onder voorzitterschap van de heer Sistermans zes maal in een reguliere vergadering bijeen geweest en één maal in een themasessie. Daarnaast heeft zij zich in vier schriftelijke rondes uitgesproken over voorstellen. De schriftelijke rondes betroffen, met uitzondering van een gevraagd akkoord op de samenwerkingsovereenkomst voor de uitvoering van het nieuwe Valorisatieplan, alle subsidieaanvragen waarmee de vennootschap zich verplicht voor bedragen die boven de norm zoals gesteld in het directiereglement uitkomen. De vier subsidieaanvragen in waren grote Europese subsidietrajecten die samen met lokale, regionale en vaak ook internationale partners als lead of subpartner worden uitgevoerd. Met deze vier aanvragen waarvan een deel is gehonoreerd, is voor meerdere jaren een bedrag van ,- aan Europese middelen verworven voor grootschalige samenwerkingsprojecten. Hiervan is een subsidiebedrag van ongeveer ,- bestemd voor projecten van Brainport Development zelf. Naast strategische onderwerpen (zoals de samenstelling van jaarplan en meerjarenplan en het verloop van Brainport 2020 ) en het toezicht houden, adviseerde de Raad van Commissarissen in 2011 de directie over de verdere inrichting van de gefuseerde organisatie zoals bijvoorbeeld over het nieuwe functiehuis van de vennootschap. Naar aanleiding van het in november 2011 aangekondigde vertrek van de directievoorzitter heeft de Raad van Commissarissen eind 2011 een selectieprocedure ingezet voor de werving van een nieuw directielid voor 1 Ingediende subsidieaanvragen: RE-PLAY, SILVER, Health Labs en Innovative Dementia. Koers

53 de portefeuille strategie en ontwikkeling met tevens als taak voorzitter van de directie van de vennootschap en directeur van de stichting Brainport. Coördinatieoverleg Het coördinatieoverleg is een halfjaarlijks operationeel overleg van de directie met (ambtelijke) vertegenwoordigers van de twaalf partijen in het bestuur van de stichting Brainport. Het adviesorgaan is ingesteld voor beraad over het opstellen van de (meerjaren)strategie van de stichting Brainport en de jaaren meerjarenplannen van Brainport Development NV. Via dit overleg leveren de organisaties zoals vertegenwoordigd in het stichtingsbestuur, via de (ambtelijke) vertegenwoordigers van de bestuurders, input en reageren ze op de opgestelde conceptplannen voordat die in het stichtingsbestuur zelf worden behandeld. Via dit overleg wordt de Triple Helix al in een vroeg stadium breed betrokken bij de ontwikkeling van de plannen van Brainport Development. Behaald resultaat 2011 Het Coördinatieoverleg is in 2011 tweemaal in vergadering bijeengeweest. In de eerste vergadering (februari 2011) heeft het overleg de directie geadviseerd over thema s voor het strategisch kader van de stichting Brainport. In de tweede vergadering (juli 2011) heeft zij de directie geadviseerd over thema s, aandachtsgebieden, projecten en concrete activiteiten voor het jaarplan 2012 van Brainport Development De ontwikkel- en uitvoeringsorganisatie, opdracht en verantwoording De organisatie, directie en medewerkers Brainport Development is de Triple Helix ontwikkel- en uitvoeringsmaatschappij voor Brainport Regio Eindhoven (Zuidoost Brabant). Deze organisatie voert de door de stichting Brainport ontwikkelde en door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgestelde jaarplannen uit, mede in opdracht van de regionale overheden. Brainport Development gaat alle overeenkomsten met opdrachtgevers, opdrachtnemers en medewerkers aan die nodig zijn voor de in het jaarplan neergelegde opdracht. De vennootschap staat onder leiding van een tweehoofdige directie; een directeur met de portefeuille strategie en ontwikkeling (tevens directievoorzitter) en een directeur met de portefeuille Business tot Business. De taken en bevoegdheden van de directie zijn vastgelegd in de statuten van de vennootschap. De directieleden hebben hun taken binnen de vennootschap onderling verder verdeeld en uitgewerkt in een directiestatuut. Via haar Raad van Commissarissen legt de directie verantwoording af aan de aandeelhouders vennootschap over de uitgevoerde activiteiten en behaalde resultaten. De directie bestuurt naast de moedermaatschappij ook haar 100% dochtermaatschappij Brainport Development Projects BV en neemt, als minderheidsaandeelhouder, deel in de vennootschappen Twice Eindhoven BV, BRE BV en 4Better & Worse BV. In opdracht van die vennootschappen voert zij daar ook het management over. De directie vertegenwoordigt de Brainport Development NV als aandeelhouder in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van genoemde deelnemingen (zie bijlage 3 voor het organigram). Behaald resultaat 2011 De uitvoering van de werkzaamheden die voortkomen uit het door de stichting Brainport opgelegde jaarplan ligt in de handen van de vennootschap Brainport Development. Dit gebeurt mede in opdracht van de lokale overheden in de regio Eindhoven. Het SRE heeft daarvoor, namens die lokale overheden, op 22 januari 2010 een meerjarige overeenkomst met de vennootschap afgesloten. Op basis hiervan verstrekt het SRE jaarlijks opdrachten aan Brainport Development NV. Ongeveer een derde deel van de financiering van Brainport Development NV kwam in 2011 van het SRE. De Koers

54 rest van het geld uit andere opdrachten (o.a. managementovereenkomsten met Twice en BRE BV), private bijdragen (cofinanciering in-kind 2 en in-cash 3 ) en Provinciale, Nationale en Europese subsidies. Brainport Development kent verschillende soorten dienstverbanden met haar medewerkers. Zo heeft de vennootschap medewerkers in eigen dienst (in 2011 waren dat gemiddeld 52,9 FTE). Van deze groep werden er in dit verslagjaar 15 (9,7 FTE) ingezet bij de vestigingen van de zes bestaande bedrijvencentra van BRE BV en Twice Eindhoven BV in Eindhoven, Nuenen, Helmond en Valkenswaard (zie paragraaf sector Bedrijvencentra en -faciliteiten ). De medewerkers in dienst hebben zowel vaste (2011: 36,2 FTE) als tijdelijke contracten (2011: 16,7 FTE). De tijdelijke contracten komen veelal voort uit de inzet van medewerkers op projecten. Zeer kort lopende tijdelijke contracten worden, waar mogelijk, aangegaan vanuit dochteronderneming Brainport Development Projects BV. Dit wordt gedaan om de administratieve last (inschrijvingen in pensioenfondsen etc.) en de daaruit vloeiende kosten voor tijdelijke medewerkers en de organisatie zoveel als mogelijk te beperken. Hiernaast beschikt Brainport Development vanwege de wisselende duur en inhoud van het werk ook over personeel dat op basis van tijdelijke overeenkomsten en met een sterk variërende ureninzet zijn gedetacheerd / ingehuurd. Zij zijn ingehuurd via uitzendorganisaties of andere dienstenaanbieders, zijn (al dan niet tegen vergoeding) gedetacheerd door Triple Helixpartners 4 of zijn werkzaam als ZZP-er. De samenstelling en omvang van deze groep externen wisselt nogal. Als een flexibele schil bewegen ze met de organisatie mee. Jaarverslag en jaarrekening Conform de statuten van de vennootschap brengt Brainport Development elk jaar een jaarrekening uit. In dit jaarbericht geeft zij alle financiers, stakeholders en de buitenwereld inzicht in het gevoerde beleid en de bereikte resultaten. De door de Commissarissen goedgekeurde jaarrekening wordt uiterlijk voor 1 mei van het betreffende jaar, voorafgaand aan de vaststelling in de Aandeelhoudersvergadering, tevens aan het SRE (die namens de overheidspartners een deel van de financiering van de vennootschap vertrekt) toegezonden. Behaald resultaat 2011 De jaarrekening 2010 van Brainport Development is op 26 april 2011 door de directie van Brainport Development NV aan de Raad van Commissarissen voorgelegd en door hen goedgekeurd. Het was de eerste jaarrekening van de vennootschap die op 1 januari 2010 ontstond uit de fusie van Brainport Operations BV en NV REDE. Het eveneens op die datum goedgekeurde inhoudelijk jaarverslag gaf de aandeelhouders en overheidsfinanciers van Brainport Development een uitgebreid beeld van de activiteiten die in 2010 zijn uitgevoerd. Beide documenten dienden voornamelijk dat interne doel. Om ook een breder publiek, meer in het kort, inhoudelijk over de uitgevoerde activiteiten in de achter ons liggende eerste jaren van de nieuwe vennootschap te kunnen informeren is er één samenvatting gemaakt van het inhoudelijke jaarverslag 2010 en het hier voor u liggende jaarverslag Deze verkorte samenvatting is op de website van Brainport Development gepubliceerd. 2 Cofinanciering in kind kwam in 2010 bijvoorbeeld van door detachering van medewerkers om-niet vanuit Fontys Hogescholen, de Universiteit van Tilburg en de Kamer van Koophandel Brabant. 3 Generieke cofinaciering c.q. bijdragen in cash kwamen in 2010 bijvoorbeeld van de Kennis- en onderwijsinstellingen zoals de Technische Universiteit Eindhoven en het ROC Eindhoven. 4 Inhuur gebeurde in een deel van 2011 bijvoorbeeld ook door inhuur/detachering van een medewerker van de gemeente Helmond, een vorm van gebonden financiering. Koers

55 In 2011 werd er door de directie van Brainport Development ook een jaarrekening over 2010 opgesteld voor de stichting Brainport 5. Het dagelijks bestuur van de stichting Brainport heeft in haar vergadering van 26 mei 2011 zijn jaarrekening vastgesteld. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders Brainport Development NV deed, conform voorstel van de Raad van Commissarissen, op genoemde datum hetzelfde met de jaarrekening van de vennootschap. Alle genoemde financiële rapportages werden door accountantskantoor PWC goedgekeurd. Het financiële jaarverslag is, volgens afspraak, samen met het (uitgebreide) inhoudelijk jaarverslag van Brainport Development als verantwoording aan het Dagelijks Bestuur van het SRE (in haar rol van opdrachtgever namens de regionale overheidsfinanciers) voorgelegd. Deze verantwoording diende als formeel verzoek tot vaststelling van de aan de vennootschap toegekende bijdrage over Jaarplan In de meerjarenuitvoeringsovereenkomst met de (overheids-)financiers is vastgelegd dat Brainport Development jaarlijks vóór 1 oktober een activiteitenplan voor het jaar daarop dient te presenteren. In dat plan beschrijft de organisatie de door haar voorgnomen activiteiten en de daarmee nagestreefde doelen. Onderdeel van het jaarplan is een globale begroting. Het jaarplan wordt gebaseerd op het meerjarenplan Brainport Development NV dat op haar beurt voortkomt uit het strategische raamwerk, zoals het bestuur van de stichting Brainport dat ieder voorjaar neerlegt. Uitgaande van het meerjarenplan, wordt voor het Jaarplan zowel op formele wijze, via het coördinatieoverleg, als op meer informele wijze input van de stakeholders (het regionale bedrijfsleven en de kennis- en onderwijsinstellingen) vergaard. Onder de formele consultatie valt ook de raadpleging van Raadsleden 6 via zogenaamde commissienotities. Het resultaat van die Raadsleden-consultaties wordt door het Dagelijks Bestuur van het SRE en de Colleges van Burgemeester en Wethouders van de gemeenten Eindhoven, Helmond en Veldhoven aan Brainport Development overgebracht. Op basis van de door het bestuur van de stichting uitgezette strategische lijn en de grote hoeveelheid input die uit deze Triple Helix-brede informatieronde voortkomt wordt de specifieke focus met bijbehorende accenten en acties voor het komende jaar in het plan aangebracht. Het op deze wijze tot stand gekomen (concept)jaarplan wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen van de vennootschap. Het conceptjaarplan wordt daarna, met vermelding van het akkoord van de Commissarissen, beoordeeld door het bestuur van de stichting Brainport. Het bestuur stelt, in haar vergadering het conceptjaarplan voor Brainport Development NV vast. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders van de vennootschap gaat daarna, in december over tot definitieve vaststelling van het plan als Jaarplan voor Brainport Development NV. Behaald resultaat 2011 Het conceptjaarplan Koers 2012 vindt zijn kiem in het meerjarenplan Brainport Development dat sterk is beïnvloed door Brainport 2020 top economy, smart society: Visie, strategie en uitvoering. Vanuit die visie is zijn de knelpunten waar Brainport Regio Eindhoven mee te kampen heeft geanalyseerd en is een aantal strategische zwaartepunten voor de regio in het jaarplan aangegeven. Het gaat om: Beschikbaarheid van goed gekwalificeerde mensen; Financiering voor R&D; 5 Waarvoor Brainport Development NV, als rechtsopvolger van Brainport Operations BV (de werkmaatschappij van de stichting Brainport) alle uitvoerende taken beheert. 6 Consultatie van Raadsleden : het betreft hier een formele consultatie van de raadsleden van de aandeelhouders gemeente Eindhoven, gemeente Helmond en gemeente Veldhoven en van de de Wethouders economische zaken van de 21 gemeenten die verenigd zijn in het SRE (PoHo). Koers

56 Impuls voor business incubation; Kapitaal voor meer startende en sneller groeiende innovatieve bedrijven; Versterkte rol van de publieke sector als aanjager van innovatie; Branding; (Inter)nationale samenwerking; Excellent vestigingsklimaat De sectoren van Brainport Development MKB dienstverlening, Bedrijvencentra, Projecten & Programma s, Strategie en Communicatie richten met het jaarplan hun activiteiten in 2012 op deze zwaartepunten. Daarbij ligt de focus van Brainport Development primair op het High Tech Systems & Materials cluster en Design cluster als de basis van het ecosysteem, en op de opkomende clusters die vanuit deze sterke basis zijn ontstaan, zoals LifeTec, Smart Mobility, Food & Technology, Homecare, Solar en Energie in de gebouwde omgeving. Voor dit het jaarplan heeft de directie zoals gebruikelijk formeel én informeel inbreng van stakeholders (bedrijfsleven en kennis- en onderwijsinstellingen) vergaard. Bij het opstellen van het Jaarplan 2012 is daarbij voor de eerste keer ook de Raadsleden van de aandeelhouders (via zogenaamde commissienotities ) geconsulteerd. Met behulp van al deze input is de invulling van de bedrijfsactiviteiten van Brainport Development NV voor 2012 bepaald. Het conceptjaarplan is op 7 september 2011 ter goedkeuring voorgelegd aan de Commissarissen van de vennootschap en vervolgens, op 13 oktober 2011, door het bestuur van de stichting als conceptjaarplan vastgesteld. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders Brainport Development heeft in haar vergadering van 8 december 2011 het jaarplan Koers 2012 ongewijzigd vastgesteld. Na deze vaststelling is het plan op 14 december 2011 aan het Dagelijks Bestuur van het SRE toegezonden. Het Jaarplan diende daarbij als formele aanvraag voor financiering van de activiteiten van Brainport Development in Koers

57 Bijlagen Koers

58 Bijlage 1: Projecten en programma s De voorgaande hoofdstukken van dit jaarverslag schetsen in grote lijnen wat Brainport Development in 2011 tot stand heeft gebracht. Het gevoerde beleid en de resultaten die dit opleverde voor de regio Zuidoost Brabant passeerden de revue. Daarnaast was er ruime aandacht voor de organisatie zelf en de rol van de stakeholders in Brainport. Ook de strategie die Brainport Development en zijn partners voor de toekomst hebben uitgestippeld werd in dit jaarverslag 2011 behandeld. Deze moet ertoe leiden dat Zuidoost Brabant zich de komende jaren nog krachtiger ontwikkelt als een van de belangrijkste Europese toptechnologieregio s. In de nu volgende bijlage wordt in detail ingegaan op de tientallen projecten, activiteiten en programma s die in 2011 onder regie van Brainport Development uitgevoerd werden. Wat was het idee erachter? Hoe verliep de uitwerking? Op welke manier droegen ze bij aan de strategie en de doelstellingen van Brainport? Kortom, wat was het rendement voor Zuidoost Brabant van de orderportefeuille van Brainport Development? De projecten en programma s worden in deze bijlage uitgebreid beschreven in hun oorsprong en uitwerking. Ze zijn verdeeld over de domeinen People, Technology, Business en Basics. Deze domeinen vormen de inhoudelijke pijlers onder het beleid en de strategie van Brainport. Totaaloverzicht kernprojecten en -programma s in portfolio 2011 In deze paragraaf worden de kernprojecten- en programma s, zoals Brainport Development die op 31 december 2011 in portefeuille had weergegeven en gedetailleerd beschreven volgens een vast format. Ze zijn gerangschikt naar domein (People, Technology, Business en Basics) en vervolgens naar projectnummer. De portefeuille van Brainport bevatte in ontwikkelprojecten en 3 programma s. People BRAINPORT STAAT VOOR: ONDERNEMERSCHAP, FLEXIBELE ARBEIDSMARKT, DYNAMIEK EN EXCELLENTIE IN OPLEIDINGEN, ZELFBEWUSTZIJN. BPP BIC-Coming to BPP Programma TOA werken in Brainport o BPP TOA, Let s Connect BPP TOA, Brainport Careercenter BPP Brabant Entrepreneurship Week Technology BRAINPORT STAAT VOOR: TOPTECHNOLOGIE, EXCELLENTE KENNIS-BEDRIJFSMATCH (VRAAGARTICULATIE EN KENNISOVERDRACHT), CREATIVITEIT IN TOEPASSING IN EEN OPEN INNOVATIEOMGEVING/CULTUUR. BPP BHI, Diensten op Afstand BPP BHI, Vroegsignalering Dementie BPP BHI, Perspectiefrijk Brabant BPP BHI, Pre ZIPC BPP BHI, B5 Living lab BPP BHI, ZIPC BPP BHI, SRE BPP BHI, Zorgcirkels BPP BHI, Regional Care Portals BPP Innovatieve Brainport Airport BPP Smart Grids Koers

59 BPP Technologie & Veiligheid 2.0 BPP Food & Technology Business BRAINPORT STAAT VOOR: START-UPS, BUSINESS DEVELOPMENT, ONTMOETINGEN. BPP Programma Brainport Bedrijfshuisvesting BPP BI, Meesters in de Maakindustrie 2.0 BPP Brabant Energy Network BPP Brainport Programma Crisiswijs BPP Design Connection Brainport Capital D BPP Topinstituut Design BPP Cocreeerend samenwerken en slimmer werken BPP Brainport 2020 BPP OSCAR BPP Brainport Networking Financials Basics BRAINPORT STAAT VOOR: ATTRACTIEF VESTIGINGSKLIMAAT, QUALITY OF LIFE, INTERNATIONALE ORIËNTATIE, VOOROP IN ICT (INFRA, DIENSTEN EN GEBRUIK). BPP De regio verbeelden/bedrijfspanden als icoon BPP Brains Award Eindhoven BPP Brainport 2020 BPP Highmed Campus BPP Intelligent Community Forum BPP TEDxBrainport BPP Brainport School/Schoollink BPP Brainport Paviljoen BPP Dutch Technology Week Koers

60 People Programma: BPP TOA \ Werken in Brainport In het programma TOA \ Werken in Brainport staat het human capital voor de technologie sectoren in Brainport centraal. Het programma TOA \ Werken in Brainport neemt vanaf de start in 2008 deel aan de landelijke Taskforce TOA (TTOA). In 2011 is de landelijke aansturing gestopt. Het programma TOA \ Werken in Brainport wil voor de volgende uitdagingen een oplossing bieden: De toekomstige schaarste op de arbeidsmarkt met een strijd om voldoende technisch opgeleide vakmensen die groter en internationaler wordt (kwantiteit en kwaliteit). De behoefte aan een flexibele arbeidsmarkt met duurzame inzet van mensen die nodig is om internationaal competitief te blijven. Door snelle economische cycli zijn mensen en kennis vereist voor nieuwe technologische ontwikkelingen in voortdurende interactie met het onderwijs Het TOA-programma is het instrument om tegelijkertijd te werken aan vergaande hervormingen op het gebied van de arbeidsmarkt, terwijl binnen de bestaande instellingen wordt geoptimaliseerd. Het gaat dan om excellent onderwijs op alle niveaus passend bij de behoeften van de technologische cluster, hogere instroom en aantrekken van (internationaal) bètatechnisch talent en duurzame inzetbaarheid van de beroepsbevolking door leven-lang-leren. De afgelopen jaren was al gebleken dat op de Brainport arbeidsmarkt ondanks de economische situatie - bij de industriële bedrijven grote aantallen vacatures onvervuld bleven. Prognoses voor de toekomst van de arbeidsmarkt in de technologische sectoren (High Tech systemen en Materialen, Automotive, LifeTech, Food technologie en Design) laten zien dat die tekorten structureel zijn en nog sterk zullen oplopen. De komende jaren zullen als gevolg van de vergrijzing heel veel mensen de arbeidsmarkt verlaten. Daaronder zitten veel mensen met bijzondere kennis en vakbekwaamheid. Het aanbod uit het onderwijs is bij lange na niet in staat aan de vervangingsvraag te voldoen. Wil onderwijs een van de pijlers zijn van de kenniseconomie dan is aansluiting bij de innovatieagenda s van de technologische sectoren een absolute voorwaarde. De sense of urgency die noodzakelijk is om deze problematiek met voldoende aandacht en inspanningen aan te pakken is onvoldoende aanwezig. Het industriele bedrijfsleven in Brainport is al langer overtuigd van de noodzaak tot een stevige aanpak te komen teneinde de arbeidsmarkt vergaand te mobiliseren en te dynamiseren. In het programma TOA\Werken in Brainport heeft het bedrijfsleven het voortouw genomen om nieuwe initiatieven tot ontwikkeling te brengen. Van begin af aan werd opgetrokken met de overheden en het onderwijs via de overlegtafel van het Regionaal Arbeidsmarkt Platform (RAP) in Zuidoost-Brabant. De aandachtsgebieden in het TOA-programma zijn: 1. Instroom 1.1. Meer leerlingen en studenten in het bètatechnisch onderwijs: Vergroten belangstelling voor wetenschap en techniek bij jeugd, ouders, leraren; professionalisering van leraren op het gebied van techniekonderwijs Excellent en flexibel beroepsonderwijs: Ruimte in de kwalificatiedossiers voor versterking van de aansluiting op de vraag in het regionale bedrijfsleven; doorlopende leertrajecten van vmbo, mbo, hbo, wo, wo+; experimenteerruimte voor het ontwikkelen van toegespitste scholing voor individuele werkenden of werkgevers. Koers

61 2. Doorstroom 2.1. Een flexibel arbeidsmarktinstrumentarium dat de industrie beter in staat stelt personeel te binden, te boeien, te behouden en op te leiden. Ruimte voor behoud van vakmensen in constructies met werkzekerheid in plaats van baanzekerheid. 3. Zij-instroom 3.1. Investeren in een sluitende aanpak voor een leven lang leren ter verbetering van de beroepsbevolking en maatschappelijke participatie en het streven naar een vitale en sociale samenleving. Een goed werkende ketensamenwerking voor een optimale dienstverlening aan werkgevers en werkzoekenden. 4. Internationale kenniswerkers 4.1. Aantrekken, welkom heten en integreren van internationale kenniswerkers en studenten in Brainport. Meer ruimte voor het waarderen van buitenlandse studies en werkervaring binnen het Nederlandse stelsel, zoals dual degrees. Brainport als een van de speerpunten in Holland Branding/Portal to Europe en in nationale programma s die zijn gericht op het aantrekken van investeringen en het rekruteren en behouden van talent. De taskforce TOA \ Werken in Brainport is initiatiefnemer en ambassadeur van projecten op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt. De projecten dragen bij aan: De vraag (kwantitatief en kwalitatief) vanuit de sectoren permanent in kaart te hebben en te toetsen aan het aanbod van mensen en opleidingen. Kennis hebben van de vraag van de markt op middellange termijn. Vraag en aanbod te registreren in een eenduidig systeem op basis van competenties van werkende, studenten en werkzoekenden. Opleidingen aan te passen en te vernieuwen op basis van de benodigde competenties. Inzetbaarheid van medewerkers actueel te houden aansluitend bij de eisen van de markt. Activiteiten en resultaten Taskforce TOA Ondersteunen van de stuurgroep onder voorzitterschap van Marc Hendrikse (CEO NTS-Group) als regieorgaan voor de onderwijs-arbeidsmarktactiviteiten in Brainport. In de stuurgroep zitten deelnemers uit het bedrijfsleven en de kennisinstellingen van Brainport. De voorzitter van het RAP/SRE is als toehoorder aanwezig. Leden van de stuurgroep hebben zich als ambassadeur verbonden aan belangrijke TOA-projecten: Brainport International Community De heer H. de Vos (ASML) Let s Connect De heer G. Hurks (Hurks Bouw) Regelingen Taskforce Arbeidsmobiliteit De heer M. Hendrikse (NTS-Group) Verbindingscentrum Technific Mevrouw N. Meijer (Fontys) en Harry Roumen (TU/e) De taskforce TOA bestaat uit de volgende personen: Naam De heer ir. M. H. Hendrikse De heer mr. H.C.R.M. de Wijkerslooth De heer L.A.C.M. Caers De heer F.H.G.M. Huijbregts Bedrijf NTS Group SRE Caers Personeelsmanagement Huijbregts groep Koers

62 De heer G.Th.J.M. Hurks Mevrouw A. Eggenkamp De heer J.H. Schapenk Mevrouw A.J.H. Knoet-Michels De heer C.J.T. van de Weijer De heer H. de Vos De heer H.P.J.M. Roumen Mevrouw E. Nelissen De heer A.C.J.M. Wilthagen Mevrouw E.C. Meijer De heer A.H.P.M. Wintels De heer R.H.M. Borsboom De heer E. Voncken De heer J. Flier De heer M. de Gooijer Hurks groep bv Design Academy Eindhoven OMO Scholengroep het Plein - p/a Pleincollege Eckart ROC Ter AA TomTom Eindhoven ASML Netherlands B.V. TU/e TU/e Universiteit van Tilburg - Onderzoeksinstituut ReflecT Fontys Hogenscholen ROC Eindhoven DAF KMWE DL Royal Agio Cigars / EFK-HR 2. TOA-arbeidsmarktnavigator Ontwikkelen van een Arbeidsmarktnavigator met database voor regionale activiteiten onderwijsarbeidsmarkt. Een pilot is uitgevoerd op 3. TOA-monitor Opstellen van het programma van eisen voor het meten van de voortgang en effectiviteit van het TOAprogramma. Voorbereiden van de implementatie, en aansluiten op de Brainport Monitor, in samenwerking met de Universiteit van Tilburg. De monitor is uitgerold op de gebieden internationale kenniswerkers en instroom jongeren. 4. Verbindingscentrum Technific Het beoogde resultaat op lange termijn is dat meer mensen, en vooral jongeren, kiezen voor een bèta- en/of technische carrière. Voorwaarde is dat technologie een beter imago krijgt en er voldoende mogelijkheden zijn om met technologie aan de slag te gaan. En met betrokkenheid van het brede speelveld aan organisaties op dit terrein. Het uitvoeren van een meerjarenprogramma heeft als doel activiteiten te verrichten waarmee juist op die elementen wordt ingezet: jongeren (4 tot 20 jaar) gaan actief aan de slag met techniek; onderwijs en bedrijfsleven worden nauw betrokken in de uitvoering en specifieke netwerkactiviteiten; waar mogelijk wordt een inhoudelijke/thematische koppeling gemaakt tussen de techniekprojecten en economische sectoren; ten behoeve van imagoversterking van techniek en de regionale inzet (regio Brainport Eindhoven) worden specifieke ondersteunende publicitaire en promotionele activiteiten ondernomen; de koppeling met regionale en bovenregionale ontwikkelingen en agenda s wordt uitgebouwd en gecoördineerd. Projecten kunnen worden gecertificeerd en ondersteund door de Taskforce TOA\Werken in Brainport via het Verbindingscentrum Technific. Als belangrijke output van de activiteiten in de regio Brainport kunnen de volgende projecten worden aangemerkt: Koers

63 First Lego League (uitgevoerd door Fontys Hogescholen) met winnende teams zoals NXT Generation, die ook internationaal prijzen behaalde. Opzet van het nieuwe landelijke programma voor de regio: Ruimte voor Talent, ruimte voor Wetenschap en Techniek ( ). BrainTrigger, een onderwijsconcept dat gebruikt wordt om bedrijven en leerlingen met elkaar in contact te brengen op basis van een maatschappelijk relevante (bèta) thema s. Het Technology Experience College dat met vijf grote bedrijven (Philips, ASML, Simac, NXP en VDL) uit de regio en Jet-Net door het Verbindingscentrum Technific wordt gecoördineerd. Dit project beoogt de keuze voor bètaprofielen in 3 havo/vwo te bevorderen. Techniekweek Brainport, waarin opgenomen het AeroTech Luchtvaart en Techniekevenement, dat een inspiratiebron vormt voor techniekprojecten in de bovenbouw van het basisonderwijs. Het AutoTech Evenement voor bovenbouw basisonderwijs op de Automotive Campus in Helmond om zowel de campus meer bekendheid te geven, als om kinderen te enthousiasmeren een opleiding in de doorlopende leerlijn Automotive te kiezen. Er is een sponsorplan Jeugd en Metaal, waarbij samen met SPOMM de sector (V)MBO in de metaal wordt geënthousiasmeerd. Een (pilot) Po-Vo project i.s.m. het Wetenschapsknooppunt op basis van Spot je Talent (Nemo) met bovenbouw basisonderwijs en Technasia. Tevens was het Verbindingscentrum Technific nauw betrokken bij: Het Wetenschapsknooppunt Brainport van (o.a.) TU/e. Versterking van TechNet-kringen (VMBO) Het project Samenwerking VMBO-MBO i.o.v. besturen ROC s en overkoepelend bestuur VMBO Zuidoost-Brabant. De opzet van het FabLab Brainport (geplande opening voorjaar 2012). Verbindingscentrum Technific ondersteunt de realisatie van de Ontdekfabriek. De opzet van het Kenniscentrum Bèta Brainport voor Brabant en Limburg i.h.k.v. Ruimte voor Talent. 5. Brainport International Community: Programma Internationale Arbeidsmarktontwikkeling Op het gebied van Internationale Arbeidsmarktontwikkeling bestonden in 2011 twee projecten: Brainport International Community: deels gesubsidieerd voor wat betreft de Coming To activiteiten en deels financieel zelfstandig voor wat betreft de Living In activiteiten. In 2012 zal het gehele programma financieel zelfstandig zijn en gedragen worden door de stakeholders (bedrijven en kennisinstellingen) en aangestuurd door een stuurgroep uit deze stakeholders. Automotive (net)works!: dit gesubsidieerde project is per 1 oktober 2011 gestart en loopt tot en met maart 2013 Ad 1. Brainport International Community Tot 2020 zijn er naar verwachting voor Zuidoost-Nederland per jaar meer dan kenniswerkers nodig op HBO, WO en WO+ niveau; inclusief MBO-niveau zijn dat er zelfs meer dan per jaar. Vanwege de demografische ontwikkelingen in Nederland, zullen deze aantallen niet alleen met Nederlandse talenten kunnen worden ingevuld; het is nodig om wereldwijd talent aan te trekken én te behouden ten behoeve van de BV Nederland en in het bijzonder de regio Zuidoost-Nederland. De voordelen van de aanwezigheid van talent voor onze regio zijn overigens breder dan alleen het invullen van (technische) vacatures: aanwezigheid van internationaal talent bevordert de voor de regio zeer belangrijke open innovatie én aanwezigheid van internationale kenniswerkers versterkt het vestigingsklimaat. Koers

64 Het programma Brainport International Community (BIC) kent vier hoofdlijnen, van waaruit projecten worden opgezet voor de sleutelsectoren High Tech Systems, Smart Mobility, Food & Technology, Lifetec & Health, Smart Materials & Chemistry en Design. Deze hoofdlijnen zijn: COMING TO Het promoten van de regio Zuidoost-Nederland wereldwijd, het hier naartoe halen van internationale kenniswerkers(ikw-ers) en studenten, het ontwikkelen en onderhouden van internationale netwerken SETTLING IN Het goed laten landen van internationale kenniswerkers, hun partner en familie, en studenten in de regio Zuidoost-Nederland LIVING IN Het blijven binden en boeien van de internationale kenniswerkers, hun partner & familie en studenten die in de regio Zuidoost-Nederland wonen en werken of studeren STRATEGIE Het strategisch opbouwen, onderhouden en linken van diverse netwerken aangaande internationale arbeid, - onderwijs, - cultuur en - samenwerking Koers

65 Wat is er in 2011 gedaan en bereikt? Activiteiten exposure (n= IKW'ers) Bezoekers stand Leads & CV's (verwachte) plaatsingen Careerfairs januari: Boston, European Career Fair februari: Gent, Careerfair Vlerick maart: Barcelona, Careerfair ETSEIB mei: Barcelona, Careerfair Forum Physica & Chemistry mei: Singapore, Semicon Singapore juni: IKOM München oktober: Dublin, GradIreland december: Parijs, Career Fair Centrale Supélec Handelsmissies 2011 september: Turkije Handelsmissie Noord Brabant Big Ten exchange mei: Singapore, gekoppeld aan Careerfair* Events tbv International Community juni: Brainport International BBQ 450 november: International Weekend 500 december: Mingle Maastricht 200 wekelijks via Number42: International Quiznight 200 per week wekelijks via Hub Eindhoven: Meet-up Stads 50 per week Events tbv stakeholders werving BIC april: HR Network event 30 juni: Brainport International BBQ* december: Mingle Maastricht* Online en social media Website unieke bezoekers per maand Website unieke bezoekers per maand Facebook community 500 'likes' LinkedIn Group 217 members Twitter 381 volgers 1540 tweets totaal t/m december Ad 2. Automotive (net)works! Dit project is specifiek bedoeld voor de Nederlandse Automotive sector, met de Brainport Regio Eindhoven hierbij als kernregio; mede gezien de aanwezigheid van de High Tech Automotive Campus in Helmond en belangrijke bedrijven als DAF en VDL. Het project betreft het opbouwen van internationale automotive netwerken ten behoeve van kennisontwikkeling en talent voor de sector. Wat is er in 2011 gedaan en bereikt? In het laatste kwartaal van 2011 is dit project opgestart, zijn er gesprekken geweest met de diverse stakeholders en beoogde leden van de klankbordgroep, die in het eerste kwartaal van 2012 zal worden opgestart. Daarnaast is gestart aan het schrijven van een benchmark over vijf Europese regio s, waarbij in het eerste kwartaal van 2012 mede door de klankbordgroep een keuze gemaakt zal worden zodat drie regio s overblijven, waar verder in het project de nadruk en samenwerking komt te liggen. Koers

66 6. Taskforce Arbeidsmobiliteit Uitvoeren van de Regeling Behoud Vakmanschap In 2009 verkeerde de regio Zuidoost-Brabant in zwaar weer vanwege de crisis. Vanuit de Taskforce Arbeidsmobiliteit werd een pilot Scholing Mobiliteit Werkzekerheid in het leven geroepen om arbeidsmobiliteit te stimuleren. De pilot is een scholingsregeling waarmee geïnvesteerd wordt in het behoud en verhogen van vakmanschap en kenniswerkers voor de regio. De in te zetten werknemersscholing moest bijdragen aan het op WCP (World Class Performance) niveau brengen van de werknemer, het bedrijf en de regio. Daarmee werd beoogd structureel bij te dragen aan het versterken van de marktpositie van de werknemers, de concurrentiekracht van werkgevers en de slagkracht van Zuidoost-Brabant. De inzet van de regeling was om met name het MKB en de kleinere bedrijven te bereiken. Dit was gebaseerd op de aanname dat MKB-bedrijven, niet of in mindere mate dan grote bedrijven, in staat zijn dat soort scholing te organiseren. Tevens ontbreekt het hen aan inzicht in de opleidings- en (aanvullende) financieringsmogelijkheden. Met de uitvoering van de regeling werd versterkt ingezet op samenwerking tussen publieke en private partijen. Niet alleen vanwege de noodzaak om de crisis het hoofd te kunnen bieden maar ook om een fundament te leggen voor de noodzakelijke samenwerking in de toekomst. In totaal zijn 601 medewerkers met een bijdrage geschoold. Het pilotproject scholing werkenden is uitgevoerd in de sectoren Automotive, Life Tec en High Tech Systems. Het gaat om bedrijven die samenwerken in de toeleverketen en een scholingstraject volgen in het kader van World Class Performance. Door de gezamenlijke aanpak profiteert de hele keten van OEM-ers (Original Equipment Manufacturers) en eerste-, tweede- en derdelijns toeleveranciers van de versterking van kennis en kunde in de Brainport regio en behoud van vakmanschap. De scholingsregeling was mede bedoeld om te onderzoeken of gezamenlijke scholingstrajecten te realiseren zijn. Aan ieder scholingsproject is deelgenomen door minimaal 3 bedrijven. De samenwerking tussen de scholingsinstituten en de bedrijven was intensief. Conclusie is dat het inzicht in het belang van scholing en de behoefte om te blijven scholen is toegenomen. De regeling heeft bijgedragen aan het behouden en verhogen van vakmanschap en kenniswerkers in de Brainport-regio. De scholingsprojecten zijn allen op het niveau World Class Performance uitgevoerd. Regeling Arbeidsmobiliteit Jeugd Vanaf oktober 2010 voerde Brainport Development de Regeling Arbeidsmobiliteit Jeugd 2010 uit. Gezien de huidige economische situatie is het van groot belang dat jongeren niet langdurig langs de kant staan. Ook mag de jeugdwerkloosheid er niet toe leiden dat jongeren verloren gaan voor de arbeidsmarkt. De regeling had dan ook als doel om in totaal 150 jongeren tussen 18 en 27 jaar de kans op (behoud van) betaalde arbeid in de Brainport-regio te stimuleren. Voor de regeling kwamen een 3-tal doelgroepen in aanmerking, zijnde: Uitzendorganisaties in de Brainport-regio die jongeren zonder startkwalificatie een arbeidsovereenkomst van minimaal een jaar geven en deze jongeren een opleiding tot het niveau van een startkwalificatie aanbieden. MKB-ondernemingen in de Brainportregio die jongeren, die beschikbaar zijn voor een baan met een omvang van 32 of meer uren per week en niet over startkwalificatie beschikken, een arbeidsovereenkomst van minimaal een jaar geven en deze jongeren een opleiding tot het niveau van een startkwalificatie aanbieden. Samenwerkingsverbanden c.q. opleidingsbedrijven in de bouwsector in de Brainportregio die jongeren in dienst willen nemen of die jongeren in de eigen werkplaats in staat willen stellen hun opleiding af te maken. Ook voor jongeren op MBO-2 of MBO-3 niveau die hun startkwalificatie dreigen niet te halen, door bijvoorbeeld ontslagdreiging, kan een aanvraag worden ingediend. Koers

67 Voorafgaand was het gestelde doel 150 jongeren in de Brainport-regio tussen 18 en 27 jaar de kans op (behoud van) betaalde arbeid in de Brainport-regio te stimuleren. Dit doel is met in totaal 261 geschoolde personen ver boven verwachting. Dat wil zeggen 173% behaald resultaat. 8. Let s Connect Let s Connect heeft als doelstelling het gebruik van e-portfolio s te stimuleren om de regionale arbeidsmarkt beter te laten functioneren. Dit krijgt vorm middels pilots die een aantal projectpartners gaan uitvoeren. In de pilots gaan de partners concreet aan de slag gaan met het implementeren van e-portfolio s in de eigen organisatie. Hierbij worden ze ondersteund door de kennis en expertise van andere projectpartners. Om de doelstelling te bereiken is het project onderverdeeld in een aantal stappen. Iedere stap heeft zijn eigen werkgroep die hiermee aan de slag gaat. De ontwikkeling van een Programma van Implementatie (PvI) Hierin staat beschreven aan welke eisen een e-portfoliosysteem moet voldoen alvorens een partner hiermee aan de slag kan. Zo conformeren we ons bijvoorbeeld aan de NTA 2035 standaard zodat uitwisseling van gegevens tussen portfoliosystemen op termijn mogelijk wordt. Iedere partner kiest vervolgens zelf voor een e-portfolioleverancier die voldoet aan het PvI. Resultaten werkgroep tot nu toe: De werkgroep heeft bekeken via welke systematieken de uitwisseling van e-portfoliogegevens op een effectieve, betrouwbare en kostenefficiënte manier vormgegeven kan worden. Op basis daarvan is een eerste versie voor het Programma van Implementatie opgesteld, met onder andere eisen waaraan de leveranciers van het e- portfoliosysteem moeten voldoen. Daarbij is nadrukkelijk aandacht voor privacy- en dataprotectievraagstukken. Ontwikkeling en implementatie van het e-portfoliosysteem (EP) Op basis van het PvI gaan de partners samen met de gekozen leveranciers aan de slag met het ontwikkelen van een eigen e-portfoliosysteem (EP) en implementatie in de eigen organisatie. Een ander belangrijk onderdeel bij deze stap is het inventariseren van het functiehuis en de bijbehorende competenties van iedere partner die een pilot draait. Dit vormt de basis om te onderzoeken op welke manier uitwisseling van gegevens tussen e-portfolio s mogelijk is. Ontwikkeling en implementatie van een bedrijfsdashboard (BD) Op basis van gegevens uit de portfolio s krijgen partners beter inzicht in hun personeelsbestand op het gebied van competenties, functies, mogelijkheden en krapte. Om dit scherp en overzichtelijk in beeld te brengen krijgt iedere partner met een EP-pilot ook een bedrijfsdashboard (BD) waarin alle gegevens uit de portfolio s van medewerkers binnen de organisatie samen komen. Dit levert met name voor het HR-beleid een belangrijke meerwaarde op. Regionale uitwisseling De laatste stap is een verkenning van de mogelijkheden om gegevens uit e-portfoliosystemen tussen partners uit te wisselen en zo op regionaal niveau inzicht te krijgen in de competenties en mogelijkheden van werknemers. Dit resulteert uiteindelijk in een regionaal dashboard (RD) met actuele arbeidsmarktinformatie. Koers

68 Project: BPP Brabant Entrepreneurship Week Achtergrond / aanleiding Nederland loopt achter op het gebied van innovatie. Onze plaats op de European Innovation Scoreboard en de Economist Intelligence Unit bevestigt dit. Hierdoor wordt er wel een van een Innovation Paradox Dutch Paradox gesproken: we zijn goed in kenniscreatie, maar niet zo goed in het omzetten van deze kennis in innovatieve producten en diensten. We kunnen wel zien dat er in Nederland meer ondernemingen starten dan in vergelijkbare regio s. Dit heeft echter niet geresulteerd in een groei van innovatie. Uit onderzoek blijkt dat dit vooral komt omdat het creatieve vermogen van MKB ers onder de maat is, juist daar waar ondernemerschap in het bloed zit. Hierdoor worden kansen niet optimaal geëxploiteerd. Omschrijving Brainport Development wil ondernemendheid en ondernemerschap graag stimuleren en brengt relevante regionale partijen daarvoor bij elkaar. Dit jaar wordt de hosting van GEW Nederland 2011 verzorgd door Brainport Development. Voor het 4 e jaar wordt de Global Entrepreneurship Week Brainport georganiseerd. In het kader van Brainport 2020 wil Brainport Development dit initiatief verbreden naar heel de Brainport 2020 regio. De GEW is een jaarlijks podium om de regionale ondernemende stakeholders bij elkaar te brengen, om kennis te nemen van de actuele, creatieve en innovatieve initiatieven en ontwikkelingen op het gebied van ondernemerschap en ondernemendheid in het onderwijs en bedrijfsleven. Minder actieve kennisinstellingen worden door de BEW uitgedaagd en gemotiveerd om ondernemendheid en ondernemerschap in hun onderwijs te ontwikkelen. De BEW richt zich op jongeren van jaar. Er is een klankbordgroep partners samengesteld met vertegenwoordigers van; KvK Brabant, Paradigit, Microsoft Nederland, Dutch Design Week, Gemeente Veldhoven, Provincie Brabant, BCE (TU/e, UvT), Fontys, ROC Eindhoven en Brainport Development. Daarnaast is er een klankbordgroep jongeren samengesteld met vertegenwoordigers uit AVO, MBO, HBO, WO onderwijs. Een regiegroep, bestaande uit een vertegenwoordiger van BCE, KvK en Brainport Development, zorgt voor de regionale, landelijke en global afstemming van alle activiteiten. Doelstelling / beoogde resultaten project na oplevering Doelstellingen van project: ondernemersmentaliteit bevorderen bij jongeren: bevorderen van ondernemendheid bij (toekomstige) werknemers van bedrijven (intrapreneurship); organisaties voorbereiden op de werkondernemer die eraan komt; slimmer werken, flexibeler organiseren, dynamisch managen (sociale innovatie). Bijdrage aan macro-economische indicatoren: Verhogen van arbeidsproductiviteit en toegevoegde waarde door stimuleren pro-activiteit en ondernemerschap Stimuleren van leven lang leren Bijdrage aan Brainport-doelstellingen: Het hoofddomein van het project is People met de sleutelfactoren ondernemerschap en opleidingen. Binnen de overige drie domeinen is het project in mindere mate actief, maar de volgende sleutelfactoren worden ook beïnvloed: innovatieversterking en start-ups. Koers

69 Projectspecifieke doelstellingen Resultaten van GEW Brainport, 14 t/m 18 november 2011: 68 activiteiten Meer dan deelnemers Meer dan 20 partijen Website; Facebook; Twitter; De PR werd gecoördineerd door Brainport Development. Daarnaast werd door de eigenaar van een activiteit actie ondernomen om de specifieke doelgroep te benaderen De klankbordgroep partners is 4 keer bij elkaar geweest De klankbordgroep jongeren is 20 keer bij elkaar geweest De regiegroep vergaderde wekelijks. Communicatie had een eigen werkgroep die regelmatig bij elkaar kwam. Er is vanaf 1 september wekelijks een Brainport Countdown uitgezonden op Omroep Brabant, totaal 10 uitzendingen Van 14 t/m 18 november werd het Brainport journaal dagelijks uitgezonden op Omroep Brabant Op 14 november is tijdens de Kick-off in het Evoluon, de glossy Ambitie overhandigd aan minister Maxim Verhagen, ELI. In de glossy werden 48 innovaties uit de Brainport regio toegelicht. De glossy is in een oplage van exemplaren verspreid onder jongeren en ondernemers in Nederland. De Kick-off werd door 1400 jongeren bezocht. Naast een inhoudelijk programma werden er 50 innovaties uit de Brainport regio gepresenteerd. Fase in ontwikkelproces Tabel resultaten 2011 Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie Opgeleverd / afgerond 1 Initiatie Contourplan Opgeleverd / afgerond 2 Ontwerp/ Project/Business ontwikkeling plan Opgeleverd / afgerond 3 uitvoering Pilot Opgeleverd / afgerond 4 Evaluatie Rapportage Brainport Development kan terugzien op een geslaagd project. Het ministerie van ELI heeft Brainport Development laten weten zeer tevreden te zijn over de hosting van GEW Nederland Er hebben zich verschillende nieuwe partners uit de Brainport-regio gemeld die in 2012 ook actief aan de GEW willen deelnemen. Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 Het organiseren van de Global Entrepreneurship Week Brainport Bij elkaar brengen van de regionale ondernemende stakeholders, om kennis te nemen van de actuele, creatieve en innovatieve initiatieven en ontwikkelingen op het gebied van ondernemerschap en ondernemendheid in het onderwijs en bedrijfsleven. Brabant Entrepreneurship Week; november 2011 Koers

70 Tabel activiteit/geleverde inspanning 2011 Activiteit Datum Aantal bezoekers KickOff - a taste of Wageningen Ma 500 XLX Gme Ma 15 GEW Netherlands landelijke Kick-off Ma Breaking Out HOPE Ma 300 Presentatie Certificeerbare eenheid ondernemerschap regionale coördinatoren KvK Ma 25 Coert Beerman - directievoorzitter Rabobank Rotterdam Ma 35 Hans van Putten - Oprichter Thomashuizen Ma 24 Jos Verveen over zijn boek Bullshit Management Ma 30 Eureos 24HourBusinessGame Ma, Di 50 Entrepreneurial Boot Camp The Dutch Block (i.c.w. UW Madison) Ma, Di, Wo, Do, Vr 18 Global Entrepreneurship Week Zwolle Ma, Di, Wo, Do, Vr 500 Ondernemers in Beeld Ma, Di, Wo, Do, Vr, Za 50 Seminar "De sleutel voor succes is de docent" door The NetworKing Charles Ruffolo Di 45 Awardshow De meest MVO werkgever 2011 /THE MOST CSR*- ACTIVECOMPANY 2011 Di 50 BCE OndernemerschapSafari Di 300 Informal Investment Twiner Di 36 studiemiddag Grijp de Buitenkans! Di 50 Workshop Marktonderzoek Di 25 CE ondernemerschap en grijp de buitenkans Di 35 Coen van Oostrom OVG - duurzaam bouwen, duurzaam ondernemen Di 30 Gerard Vaandrager Dir. St. Nederlands Centrum voor Handelsbevordering Di 20 Jan Hein Tempelman - The Lean Six Sigma Company Di 28 Shashi Baidjoe projectmanagement Di 45 Global Entrepreneurship Week Maastricht - Entrepreneurship: Crossing Boundaries! Di 350 GEW met VentureLab Twente: Starten, groeien, versnellen Di 250 Elevator Pitches Di, Wo, Do 60 Studenten-Ondernemers Estafettedebat Wo 150 Studenten Estafettedebat 'Grenzeloos Ondernemen' Wo 350 Polymer Innovation Day Wo 350 Onderzoeksdag: Grenzenloos onderzoek en samenwerking Wo 27 Inspirerende ondernemende lezingen Wo 50 Innovatietheater Wo 49 Manuel Nugteren een nieuwe kijk op Sales Wo 25 Tanya Dimitrova Marketing in a Downturn Wo 18 Het officieel Europese GEW event: Meet the Dragons Wo 250 Wageningen Business Café Do, 100 Meeting Up in Wageningen Do, 30 Zachte kant van zakelijkheid (vrouwelijk ondernemerschap) Do 108 Young Entrepreneur Business Cafe Wageningen Do 45 Quente Learning in the Spotlight Do 20 Koers

71 Leonardo onderwijsproject "Bijzondernemen" Do 25 Lunch Lezing Ondernemendheid Do 46 Studenten Startersdag Do 150 The Experience Do 30 Breaking Out Congres ACE Do 300 GEW met VentureLab Twente: Defensie als klant? Do GEW met VentureLab Twente: VLT VentureClass van Ruben Wegman Do Closing Vr 50 Prijsuitreiking BRAINS Award 2011 Vr 250 Ondernemende en Innovatieve Onderwijsorganisatie Vr 30 GEW met VentureLab Twente: Open Training Vr Day Startup Vr, Za 30 Glossy "Ambitie" 14-nov Brainport journaal 1 sept 20 november Brainport Countdown 1 sept 20 november Leden van de klankbordgroep partners Naam De heer C. Kokke De heer E. Hamburg De heer P. Custers De heer B. Feron De heer P. Cox De heer A. de Koning Mevrouw A. Evers van der Wulp Mevrouw A. Manders De heer P. Boomsma De heer M. Voermans De heer H. Robertus De heer H. Manders De heer G. Duisters Bedrijf TU/e Kamer van Koophandel Brabant Fontys Pabo ROC Eindhoven Brainport Development Paradigit Gemeente Veldhoven Brainport Development Provincie Brabant Microsoft Nederland Design Coöperatie Brainport Brainport Development BCE Koers

72 Leden van de klankbordgroep jongeren De heer T. de Jong Mevrouw M. Peters Mevrouw H. Cox Mevrouw K. Steffers De heer J. Moonen De heer M. Dierick De heer J. Duisters Mevrouw A. Suntjens Mevrouw E. Rooijakkers De heer R. van den Boogaard Mevrouw R. Cox TU/e Zzp WUR TU/e Hogeschool Amsterdam VWO Venlo VWO Venlo TU/e Fontys ROC Eindhoven Avans Koers

73 Technology Project: BPP Brainport Health Innovation Eén van de initiatieven van Stichting Brainport is het Brainport Health Innovation (BHI) programma (voorheen Zorg en Technologie ) dat zich richt op economische kansen die we voor de regio zien bij het ontwikkelen en toepassen van technologie bij het oplossen van complexe en omvangrijke vraagstukken in de zorg. Hierbij dient met name te worden gedacht aan de stijgende zorgvraag door een vergrijzende samenleving. Deze zorgvraag wordt complexer omdat oudere mensen vaak meerdere aandoeningen ontwikkelen. Hierbij ligt het accent op Dementie, Diabetes, COPD en Hartfalen. De afgelopen jaar is gewerkt aan het implementeren van het programma (Connected Client Connected Patient), het uitvoeren van projecten, het uitwerken van projectvoorstellen, het zoeken van projectfinanciering en partners en het opzetten van (strategische) samenwerkingsverbanden. Ook is er in 2011 begonnen om een programma van eisen en draagvlak te creëren voor het oprichten van een coöperatief verband waar zorginstellingen, bedrijven, kennisinstellingen en overheden samen werken op het snijvlak van zorg en technologie. Deze coöperatie heeft als werknaam Slimmer Leven 2020 gekregen. Om de zorg ook in de toekomst toegankelijk en betaalbaar te houden zijn slimme oplossingen nodig. De Provincie Noord-Brabant ziet ICT in de zorg bij mensen thuis als één van de kansrijke oplossingen. Om dit te stimuleren stelt zij diverse subsidies beschikbaar. Zo heeft ze vanuit de regeling Slimme Zorg drie projecten van BHI gehonoreerd met een subsidie. Het betreft Diensten op Afstand, en Zorgcirkels. Een aantal van deze projecten hebben een lang voortraject gekend, maar zijn nu daadwerkelijk tot uitvoering gekomen en resultaten worden geboekt. Deze projecten zullen in de eerste helft van de 2012 formeel afgerond worden. Daarnaast heeft de Provincie in het kader van de B5 (Perspectiefrijk Brabant) subsidie verstrekt aan BHI voor het project Living Lab ehealth Eindhoven dat inmiddels samen met de gemeente Eindhoven in het kader van het uitvoeringsprogramma Woonservice wordt uitgevoerd. Het Living Lab als concept is door bewezen succes de projectfase ondertussen ontstegen en is daadwerkelijk een innovatie instrument geworden waar verschillende projecten binnen uitgevoerd worden Daarnaast zijn er in 2012 een groot aantal Europese projecten gestart. Zo is het Interreg projecten RECAP, Innovative Dementia van start gegaan. In het project RECAP wordt een gezondheidsportal gericht op cardiovasculaire aandoeningen gebouwd. In drie regionale hubs (Aken, Leuven en Maastricht) wordt een duurzaam platform voor samenwerking gecreëerd met alle relevante transnationale stakeholders. Het platform biedt de mogelijkheid om specifieke technologische toepassingen te testen en wil hierbij bewustwording en betrokkenheid van eindgebruikers realiseren. Het Innovative Dementia project heeft als doel dementie dient hoger op de agenda te zetten. Dit omdat het aantal dementiegevallen tot 2025 zal verdubbelen. Het kosteneffectief aanpakken van deze dreiging vraagt om een innovatieve aanpak en gecoördineerde acties van marktpartijen en beleidsmakers. Het project beoogt de mate van innovatie en de vergroting van de werkgelegenheid door het versterken van samenwerking op internationaal niveau tussen alle partijen. In dit project is het de bedoeling om te komen tot ontwikkeling, implementatie en integratie van lange termijn oplossingen voor dementie. Daarnaast in is 2011 een project uit het Ambient Assisted Living programma genaamd FOOD (Framework for Optimizing the process of feeding) van start gegaan. Gezonde voedingsinname van ouderen is een belangrijke voorwaarde voor zelfstandige blijven wonen van deze doelgroep. Dit project beoogt de ontwikkeling van op ICT gebaseerde diensten die de onafhankelijkheid, autonomie en de effectiviteit van dagelijkse activiteiten van ouderen rondom voeding ondersteunen. Dit wordt gerealiseerd door samenwerking van witgoedleveranciers, kennisinstellingen en designers. Koers

74 Speerpunten voor BHI in 2011 waren: Uitvoering Slimme Zorg projecten: Diensten op Afstand, Zorgcirkels en Living Lab; Uitvoeren van het project Regional Care Portals ; Uitvoeren van het AAL FOOD programma Initiëren netwerksamenwerking in het kader van Brainport 2020 voor Lifesciences & Homecare; Initieren samenwrking in de Cooperatie Slimmer Leven 2020 Congres Zorg & Innovatie i.c.m. Robuust. Externe communicatie; Promotie en Publiciteit; Uitvoering projecten onder regie van BHI Ook in de individuele projecten zijn er, conform de respectievelijke projectplannen, resultaten geboekt: Diensten op afstand Resultaten 2011 Enquête (marktonderzoek) onder 8500 mensen; Binnen de geestelijke gezondheidzorg zijn 40 mensen aangesloten op het beeldbel-systeem; Uit de ervaringen van de eerste maanden blijkt dat het systeem door de gebruikers veelvuldig gebruikt wordt en ook als bijzonder positief wordt ervaren; 84 nieuwe woonzorg woningen in Nuenen worden momenteel voorzien van de benodigde ICT toepassingen waardoor de bewoners zelfstandig en zelfredzaam kunnen blijven wonen; Implementatie nieuwe diensten binnen deelprojecten: kerktv, Beeld op de wijk en een digitaal bellenbord. Het doel van al deze diensten is de sociale samenhang in wijken te bevorderen en sociale isolement tegen te gaan; Parallel is de werkgroep Techniek gestart met een generieke aanpak om de uiteindelijke gewenste universele architectuur te beschrijven en waar mogelijk de lopende implementatie te ondersteunen. Doelstellingen 2011/2012 gratis internetservice met videocommunicatie mogelijkheden voor mensen in de regio Eindhoven; aantal gebruikers binnen de geestelijke gezondheidzorg verdubbelen en verbreden naar andere groepen binnen de geestelijke gezondheidzorg; een universele architectuur voor zorg en welzijnsdiensten beschrijven en starten met implementeren; huidige ontwikkelde diensten doorontwikkelen en opschalen; in samenspraak met eindgebruikers nieuwe diensten ontwikkelen en implementeren; Zorgcirkels Resultaten zorgaanbieders hebben besloten samen te gaan werken in de nachtzorg; bij Sint Joris in Vessem (woonzorgboerderij) is gestart met de inzet van zorgdomotica voor ouderen met dementie; in Bladel, Eersel, Vessem en Son&Breugel/Nuenen is gestart met de voorbereiding van gezamenlijke nachtzorg; tijdens de projectperiode zijn 60 wooneenheden op zorgdomotica aangesloten. Doelstellingen 2011/2012 Gezamenlijke nachtteams actief in tenminste vier gemeenten en enkele nachtteams in voorbereiding; Koers

75 Elke deelnemende zorgorganisatie heeft ervaring met zorgdomotica bij mensen thuis of in kleinschalige woonvoorzieningen; Tijdens de projectperiode zijn 300 wooneenheden op zorgdomotica aangesloten; Medewerkers zijn bijgeschoold in het werken met zorgdomotica; Medewerkers zijn bijgeschoold om te werken met een diverse klantgroep; De deelnemende zorgaanbieders werken met dezelfde regionale zorgcentrale. Borgen en bestendigen van dit project in de coöperatie Slimmer Leven 2020 waar zorginstellingen, gemeenten, onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven gezamenlijk de lopende initiatieven omtrent innovaties in de zorg en welzijnssector gaan versterken en versnellen. Als kwantitatieve ambitie heeft de coöperatie tot doel de hoge kwaliteit van leven van mensen in de Brainport regio door middel van dit programma met 2 jaar te verlengen. Positionering en marktpropositie Tegelijk met de doorontwikkeling van de (interne) organisatie is gewerkt aan de marktpropositie en de externe positionering van BHI. Ten behoeve hiervan is het (internationale) netwerk verder opgebouwd en uitgebreid. Bovendien is de samenwerking met bestaande partners verder geïntensiveerd. Dit gebeurd (ondermeer) door gezamenlijke projectuitvoering. Promotie en publiciteit De behaalde resultaten en voortgang in de projecten zijn in 2011 nadrukkelijk naar buiten gecommuniceerd. Promotie en publiciteit staat dan ook op de lijst van speerpunten. Verschillende doelgroepen zijn gedefinieerd en zullen op maat worden benaderd. De website zal worden geactualiseerd en afhankelijk van de positionering binnen Brainport zullen verdere aanpassingen worden gedaan. Doelstellingen / Ambitie 2012 In 2011 is BHI in een nieuwe fase beland. In de Brainportregio worden een groot aantal initiatieven en pilotprojecten op het gebied van preventie, welzijn, zorg en kwaliteit van wonen en leven uitgevoerd. Steeds meer blijkt dat een integrale aanpak van zorg- en welzijnsprocessen rond burgers om een formele betrokkenheid van alle ketenpartners vraagt. De hele keten is nodig om procesverbeteringen te kunnen bewerkstelligen. Daarbij is schaalgrootte de enige manier om barrières op het gebied van financiering, technologie, standaardisatie en wet- en regelgeving te doorbreken. In de afgelopen maanden zijn er verschillende bijeenkomsten met bestuurders uit het regionale zorgwonen- en welzijnsdomein geweest om de in de afgelopen jaren ontstane samenwerking op het snijvlak van zorg, wonen, welzijn en technologie verder te bundelen en te bestendigen. Voor alle betrokken partners is duidelijk het idee ontstaan een instrument te initiëren dat, door op het snijvlak van zorg, wonen, welzijn en technologie gezamenlijk op te trekken, een bijdrage levert aan: De problematiek van de vergrijzing en ontgroening; De uitdaging van de groeiende zorgvraag; Het waarborgen van de kwaliteit en beschikbaarheid van zorg, wonen en welzijn voor alle inwoners van de Brainport regio; De vraagstukken rondom een continu veranderende en ingewikkeld financieringsstelsel; De ontwikkeling van innovatieve technologische concepten die economische meerwaarde in de regio creëren. De komende maanden worden gebruikt om de contouren van het business plan verder in te vullen. Hiervoor vragen we bestuurders, uit alle relevante sectoren (zowel publiek als privaat), om inhoudelijk aan het business plan mee te schrijven. Aan het einde van 2011 wordt de intentie van alle betrokken partijen vastgelegd in een samenwerkingsconvenant, zodat de coöperatie Slimmer Leven 2020 op 1 maart 2012 kan worden gelanceerd! Koers

76 Ambities De hoge kwaliteit van leven van mensen in deze regio met 2 jaar te verlengen. Het creëren van collectieve voorzieningen voor zorg en welzijn om de totale kosten van de uitvoering van de WMO te verlagen. Samen wordt gestreefd de burger in de Brainport regio een hoge kwaliteit van leven te bieden door zorg, wonen en welzijn op een doelmatige manier aan te bieden. Technologische en innovatieve concepten vormen daarbij het vehikel en aanjager. Tegelijkertijd creëert deze samenwerking nieuwe economische kansen voor de regio. In de Coöperatie Slimmer Leven 2020 kunnen verbintenissen worden aangegaan om activiteiten voor burgers te ontwikkelen vanuit ieders expertise en over de domeinen heen. De coöperatie stelt de wensen en behoeften van de burger centraal wil (zorg)diensten hieromheen ontwikkelen. De samenwerkingsbereidheid in de Brainport regio wordt als grote voorsprong ten opzichte van andere regio s beschouwd en zal helpen bij het realiseren van de ambities van Coöperatie Slimmer Leven Project: BPP Innovatieve Brainport Airport Achtergrond / aanleiding Het project startte in 2009 op initiatief van de gemeente Eindhoven met de gedachte dat bij de regio Brainport tevens een uitstraling hoort van een luchthaven waarin technologie en innovatie zichtbaar aanwezig zijn. Zowel voor de bezoekers en omwonenden als voor bedrijven die in Brainport verband actief zijn. Vanaf 2009 heeft de zogenaamde overlegtafel onder leiding van de heer H. Alders (Alders tafel Eindhoven) plaatsgevonden waarmee de oorspronkelijke focus van dit project is verschoven. Bij het bereikte akkoord is namelijk afgesproken dat de groei van de luchthaven gepaard gaat met het ontstaan van een groene (=CO 2 neutrale) en duurzame luchthaven. Eén van de 10 punten in het Alders advies voor Eindhoven Airport is dat rondom de luchthaven innovatieclusters worden gevormd. Een innovatiecluster omvat bedrijven en onderzoeksinstellingen die innovatieve ideeën aandragen (en realiseren) voor een vraagstuk. Brainport Development heeft namens Stichting Brainport - in het kader van het Aldersadvies een trekkende rol om innovatie (project) clusters te laten ontstaan. Dit is een bijdrage aan de intentie van de werkstroom Innovatie om alle stakeholders -betrokken bij de groei van de luchthaven bij de veranderingen die zij doorvoeren of inkopen- zoveel mogelijk gebruik te maken van innovatie. Uiteindelijk is de bedoeling dat er een groene (=CO 2 neutrale) en duurzame luchthaven (denk aan: Cradle 2 Cradle) wordt gevormd gebruik makend van de innovatieve en creatieve kracht van de kennisintensieve regio Brainport. Aan de bovengenoemde Brainport Development taak is voor dit project iets van de oorspronkelijke gedachte toegevoegd. Namelijk dat de ontwikkelingen rondom de luchthaven een etalage functie kunnen hebben. Enerzijds om te laten zien en ervaren hoe innovatieve bedrijven en kennisinstellingen zich structureel betrokken weten bij de luchthaven (gebieds)ontwikkeling. Anderzijds om bij bezoekers meer merkbaar te (laten) worden dat zij in een bijzondere regio zijn beland. Het project heeft hierdoor een raakvlak met het Brainport Avenue project om Brainport als hotspot voor toptechnologie langs de snelweg A2 meer zichtbaarheid te geven. Omschrijving In 2009 is bepaald wat de belanghebbenden van de luchthaven (zie samenstelling van de werkateliers) vinden dat een Innovatieve Brainport Airport is. Men kwam tot de conclusie dat dit in eerste instantie vooral een groene, duurzame vlieghaven is. Tevens is uitgewerkt welke soort projecten in aanmerking komen om de zichtbaarheid te vergroten. Hiervoor zijn in het voorjaar van 2009 enkele werkateliers gehouden. Koers

77 In 2010 is vooral het Alderstafel overleg gevolgd en is zijdelings verkend welke innovatieclusters mogelijk gevormd zouden kunnen worden. Omdat CO 2 neutraliteit een belangrijk onderwerp is gebleken is het initiatief genomen om met meerdere luchthavens in Europa af te stemmen over het ontwikkelen van beleid om te komen tot een CO 2 neutrale luchthaven. Hiervoor is in 2010 een interreg IVC aanvraag opgestart die begin 2011 zal worden ingediend. Aanspreekpunt hiervoor in internationaal verband is de gemeente Eindhoven. Door Brainport Development wordt nu een programma ontwikkeld waarmee de innovatieve en creatieve kracht van de kennisintensieve regio Brainport wordt ondergebracht in clusters van bedrijven en onderzoeksinstellingen (innovatieclusters). Beoogd wordt dat deze clusters innovatieve bijdragen leveren voor de groei van de luchthaven. Waarbij geldt dat deze clusters ook zelf profijt hebben van hun innovatieve bijdrage. Doelstelling / beoogde resultaten na oplevering De bijdrage van dit project op langere termijn, nadat het is opgeleverd en wordt uitgevoerd, is moeilijk in te schatten omdat nog onbekend is welke innovatieclusters zullen worden gevormd. Wel wordt verwacht dat er effecten zullen zijn bij bedrijven en instellingen die zich bezig houden met mobiliteitsconcepten, lokale duurzame energieopwekking, opslag en distributie, (zuinige) licht (belevings) concepten, veiligheidsconcepten, symbiose van stedelijke noden en landelijk gebied. Begin 2011 zullen de 1 e concrete stappen met lokale partijen worden gezet. Op basis hiervan kan dan ook een beter beeld worden gevormd op de gevolgen met betrekking tot talent, R&D, concurrentiekracht, business ontwikkeling en stevigheid van de economie. Bijdrage aan macro-economische indicatoren: R&D zichtbaarheid; Toename aantal vestigingen met veel buitenlandse zakelijke contacten. Bijdrage aan Brainport-doelstellingen: Het project bevindt zich in zowel in het technologie als business domein. De belangrijkste sleutelfactoren zijn: innovatie, business development en kwaliteit stedelijke leefomgeving. Projectspecifieke doelstellingen: Q2 2009: Helder maken wat een Innovatie Brainport Airport betekent voor de belanghebbenden en wat voor consequenties dit heeft. Q1 en Q2 2011: Bedrijfsleven en onderzoeksinstellingen interesseren om innovatieve bijdrage te leveren aan de groei van de luchthaven. Opstart paraplugroep die de lijnen uitzet. Q2 2011: Congres innovatief inkopen samen met Ministerie van EL&I/PIANO Expertisecentrum voor aanbesteden. Waarbij alle opdrachtgevers/beslissers in relatie tot de groei van Eindhoven Airport worden gestimuleerd bij het inkopen innovatie uit te lokken bij (lokale) bedrijven en kennisinstellingen. Idem bedrijven en kennisinstellingen om clusters te vormen rondom (inkoop)vragen van deze partijen. Fase in ontwikkelproces Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie Alleen verslag werkateliers beschikbaar-(resultaat uit 2009) 1 Initiatie Contourplan Nvt a.g.v. het parallelle Alderstafel traject in Haalbaarheid Rapportage 3 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan 4 Uitvoering Pilot Koers

78 5 Evaluatie Rapportage Met belanghebbenden van de luchthaven is in 2009 in werkateliers nagegaan wat men verstaat onder een groene, duurzame vlieghaven. In 2009 werd het antwoord gegeven dat dit een luchthaven is waarbij voor diverse activiteiten de CO 2 equivalenten worden gecompenseerd. Hierop voortbordurend is in 2010 de voorbereiding gestart om het project D-Air in te dienen bij Interreg. In deze voorbereiding is afgestemd met meerdere (Europese) luchthavens. De indiening bij Interreg heeft plaatsvinden op 1 april Als het project wordt goedgekeurd is 1/1/2011 de startdatum en 31/12/2014 de einddatum. De definitieve besluitvorming is echter uitgesteld tot februari Beoogde eindresultaten zijn twee business cases/roadmaps en een methodologie beschrijving. Zie onderstaande figuur. Twee Business cases (c.q. road map hoe het doel te realiseren) 1 voor het doel het CO 2 neutraal maken van de activiteiten van de operator (=Eindhoven Airport als organisatie) 2 voor het doel betere transportverbindingen. Waarbij de focus voor Eindhoven Airport vooral ligt op de verbinding tussen terminal en een toekomstig treinstation in Eindhoven-Acht. In deze verbinding zal naar verwachting ook een halte zitten bij de (nog in ontwikkeling zijnde) Brainport Innovatie Campus (BIC). Waarmee deze ontwikkeling dus ook onderdeel is van het project dat dit (industrie)gebied ontwikkelt. Een methodologie document (c.q. beschrijving hoe de interactie plaatsvindt/moet (gaan) plaatsvinden tussen vraag partijen en aanbod partijen (van een of meer innovatieclusters)) 3 voor het doel de groei van het luchthavengebied gebeurt door de innovatieve kennis en kracht van de lokale (bedrijfs- en kennis) community hierbij te betrekken *) *) Dit document kan bijdragen in een soepele besluitvorming van het Alderstafel overleg om per 1 jan 2015 de luchthaven wel of niet verder te laten groeien. Dit document is echter geen vereiste. Figuur: De drie beoogde resultaten van het Interreg project D-Air Eind 2010 heeft het Kabinet een positieve reactie afgegeven op het Advies van de Alderstafel waarin 10 condities zijn afgesproken waaronder in de komende jaren het aantal vliegbewegingen op Eindhoven Airport mag groeien. Eén hiervan is dat er rondom (groei- en duurzaamheids) vraagstukken clusters worden gevormd van (Brainport)bedrijven en onderzoekinstellingen die hun creatieve kenniskracht in willen en kunnen zetten om de beste oplossingen kenbaar en zichtbaar te maken. Tabel resultaten 2011 Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 Vorming paraplugroep van - bij groei van luchthaven betrokken Q Q stakeholders samen met bedrijfsleven en kennisinstellingen. Met name die partijen in het Brainport ecosysteem die in een cluster van partijen innovatieve projecten willen opzetten. Bepalen van onderwerpen waarvoor innovatieve (project)clusters kunnen worden gevormd. Q Q (concept position paper dec 2011) Vergaren van voorstellen van innovatie (project) clusters. Q Start van pilots door de innovatieve (project) clusters. Q Tabel activiteiten 2011 Koers

79 Activiteit Bijeenkomsten Workshops/Seminars Onderzoeksrapporten Perspublicaties Geleverde inspanning Paraplugroep bijeenkomsten Afstemsessie met bedrijfsleven en kennisinstellingen. Met name op de onderwerpen energie en mobiliteit. Positionpaper (in concept) Geen Klankbordgroep en projecteigenaar Er is in het voortraject geen klankbordgroep geformeerd. In 2009 is gewerkt met (alleen) een groep belanghebbenden. Deze bestond uit vertegenwoordigers van gemeente Eindhoven, overige omliggende gemeenten, Eindhoven Airport, Brabantse milieufederatie, provincie Noord-Brabant, Defensie en Brainport Development. Deze activiteiten zijn op zich los van de Alderstafel georganiseerd. Ondanks dit moest er wel met de voortgang en intenties aan deze tafel rekening gehouden worden. In 2011 is met een paraplugroep verkend hoe kan worden gekomen tot innovatie (project) clusters. Als gevolg hiervan is een afstemsessie met bedrijfsleven en kennisinstellingen georganiseerd. Bij alle acties in dit kader is op regelmatige basis afgestemd met ontwikkelingen in diverse parallelle ontwikkelen zoals: het project Brainport Avenue, het project Brainport Innovatie Campus, het bovengenoemde Interreg project. Deze ontwikkelingen komen bij elkaar in het gebiedsontwikkeling project Eindhoven Airport/Landelijk Strijp. Oplevering / afronding Eind juni 2009 is een verslaglegging samengesteld als eindrapportage van de in het voorjaar gehouden werkateliers. Voor deze eindrapportage zijn ook de duurzaamheidsopties doorgerekend. Zowel wat betreft CO 2 reductie als kosten. In 2010 is gewerkt aan de voorbereiding van de indiening van het Interreg project D-Air. De focus zal in afstemming met internationale partners waarschijnlijk volledig gaan liggen op het CO 2 vrij maken van diverse activiteiten/handelingen waardoor de titel mogelijk wordt Decarbonised Airports. De indiening heeft plaatsvinden op 1 april In 2011 zijn door Brainport Development de eerste stappen gezet om, in het kader van het Aldersadvies, innovatie (project)clusters te vormen. Na een afstemsessie hierover met onder andere directie vertegenwoordigers van bedrijfsleven en kennisinstellingen is een (concept) position paper opgesteld. Dit geeft aan welke posities de partijen innemen en wat zij gezamenlijk willen nastreven, dit geeft een eerste aanzet welke innovatie (project)clusters dit gaat opleveren. In 2012 zal verder worden gewerkt aan de wijze waarop vraag en innovatief aanbod uit de innovatie (project) cluster elkaar kunnen beïnvloeden. Tevens hoe dit leidt tot concrete pilots die bijdragen aan het doel om een Innovatieve Brainport Airport te zijn. Koers

80 Project: BPP Smart Grids Achtergrond / aanleiding Vanuit het project Energieneutraal Wonen in Brainport kwam naar voren dat er op lokaal niveau steeds meer mogelijkheden komen om duurzame energie op te wekken. Tevens dat de aanwezige energie netwerken niet op tweerichtingsverkeer zijn ontworpen. Hetgeen kansen voor het ontwikkelen van nieuwe technologieën en/of nieuwe business betekent. Het betreft een complex vraagstuk van integratie van handelingen (vraagreductie, opwekken, distributie, opslag en gebruik in relatie tot energie) en informatieverwerking omtrent vraag en aanbod (ict-techniek). Om hiervoor de kansen begrijpelijker en toegankelijker te maken voor de Brainport community heeft de lokale netbeheerder (Enexis) voorgesteld hiervoor een bewustwordingproject op te starten ter voorbereiding op grootschalige proeftuinen/living labs. Omschrijving In 2010 en 2011 is gewerkt aan een bewustwordingproject ten behoeve van relevante bedrijven en onderzoeksinstellingen omtrent de kansen als gevolg van de lokale distributie van allerlei soorten (lokaal opgewekte) duurzame energie. In 2011 is met name ook gewerkt aan het creëren van een bruikbare toolbox waarmee professionele partijen betere voorbereidingen kunnen treffen om grootschalige pilots voor de uitrol van smart grids in combinatie met onder andere solar en electric vehicles mogelijk te maken. Doelstelling / beoogde resultaten na oplevering De bijdrage van dit project (met de aanname dat uit dit project (en nog te realiseren vervolgprojecten) te zijner tijd voorkomt een Energy Connection Centrum (werktitel). Dit heeft zich in 2011 gemanifesteerd tot het ontstaan van het cluster Smart Energy Regions. Dit cluster van diverse bedrijven, kennisinstellingen en overheden bundelt de krachten om met name interconnectie, sensoring en control technieken uit de sector High Tech Systemen te ontwikkelen en te implementeren om moderne regionale energiehuishoudingen tot stand te brengen. Niet alleen in de regio maar in diverse werelddelen waar behoefte is aan integratie van duurzame opwekkingen (oa solar, biomassa etc), opslag en gebruik. Talent het aantal (nieuwe) functies als gevolg van deze ontwikkeling % (nog) samen met o.a. branche vereniging voor de installatiebranche FME in te schatten; R&D publieke R&D % (nog) samen met o.a. de netbeheerders (publiek) en gemeenten in te schatten; private R&D % (nog) samen met o.a. high tech systems platform, embedded systems (esi), smart energy collective (sec), Holstcentre (sensoringtechnologie) en Point-One in te schatten; Concurrentiekracht 10% van de groei van de toegevoegde waarde van de industrie, 10% van de toegevoegde waarde van services (a.g.v. meerwaarde design) ; New Economy business 5% van de jaarlijkse groei van medium- en high tech industrie starters; 15% jaarlijkse groei van de high tech service starters (integratievraagstukken); Stevigheid van de economie bijdrage van 5 % aan de groei van het bruto regionaal product en 7% aan de groei van het bruto nationaal product. De doelstellingen worden verder verfijnd in het kader van het Topsectorenbeleid. Voor de topsector Energie zijn hiervoor diverse innovatietafels gedefinieerd, o.a. voor Smart Grids. Voorlopige info omtrent bijdrage aan macro-economische factoren: Toename van (binnenlandse en buitenlandse) afzet van kennis, producten en diensten i.r.t. geïntegreerde complexe meet- en regelsystemen van energie; Toename aantal vestigingen met veel buitenlandse zakelijke contacten; Toename investeringen in lokale infrastructuur (geavanceerde ict en energie netwerken). Koers

81 Bijdrage Brainport-doelstellingen: Het project bevindt zich in het domein Technology, met een raakvlak met Business en Basics Projectspecifieke doelstellingen (output): Doelstellingen van project: Publicatie - Brainport community duidelijk maken wat een Smart Grid is en wat de betekenis is voor (energie) onderzoek, business en de inrichting van het Brainportgebied; Seminar Bevordering onderzoeksintegratie in relatie tot smart grids en matchmaking; Genereren van voorbeeld situaties/projecten in wisselwerking met onderzoeks. Fase in ontwikkelproces Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie Opgeleverd maart Initiatie Contourplan Concept 2 Haalbaarheid Rapportage Visie rapportage, sept 2010 en nov2011 (incl. toolbox) 3 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan 4 Uitvoering Pilot 5 Evaluatie Rapportage Met technologische belanghebbenden is inzichtelijk gemaakt wat technisch reeds bestaat en wat nog nodig is om integratie van energiestromen op lokaal niveau verder mogelijk te maken. Tabel resultaten 2011 Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 Discussienotitie wat is de betekenis van smart grids voor de hightech Q3 Q3- sept 2010 industrie Voorbeeldprojecten en hun impact (financieel en voor het milieu) Q3 Q4 12nov2010 Publicatie over de (verbindende) betekenis van smart grids voor grootschalige proeftuinen/living labs met smart grids diverse alternatieve opwekkingen (oa solar) en gebruik (oa licht, ev). Q Q Tabel activiteiten 2010 Activiteit Geleverde inspanning Bijeenkomsten 4 Workshops/Seminars September 2010 & November 2011 Onderzoeksrapporten Toolbox geschikt bij onderzoek om voor de verschillende stakeholders te visualiseren wat de veranderingen zijn in de decentrale energiehuishouding Publicatie voor brainportcommunity Perspublicaties 1 2 Koers

82 Leden van de klankbordgroep Naam De heer M. den Haan De heer D.J. van de Laar De heer F. Dekkers De heer J. Roggeband De heer H. Maaskant De heer J. Smits De heer H. Slootweg De heer M. Eijgelaar De heer G.J. van der Valk Bedrijf Vereniging FME-CWM Mansveld DIA Brainport Development N.V. NXP TU Eindhoven Enexis en TU Eindhoven Essent TNO Oplevering / afronding Dit project is in 2011 beëindigd met de publicatie Bouwen met intelligente decentrale energienetten. Het betreft een visie op veranderingen in de decentrale energiehuishouding voor professionele partijen betrokken bij product- een service-ontwikkeling bij het herinrichten van (woon)gebieden. Het is uitgebracht ten tijde van het startevent van het cluster Smart Energy Regions op 30 november Koers

83 Project: BPP Technologie & Veiligheid 2.0 Achtergrond / aanleiding Veiligheid is een belangrijk maatschappelijk thema. Criminaliteit en (de gepercipieerde) onveiligheid nemen toe, zowel in de fysieke wereld als in het virtuele domein. Kennis en technologie creëren nieuwe mogelijkheden voor de aanpak van de steeds maar complexere veiligheidsvraagstukken. Het voorspellen en vervolgens voorkomen van criminaliteit door het samenbrengen van nieuwe technologieën en informatiestromen is daar een voorbeeld van. De markt voor veiligheidstoepassingen ontwikkelt zich en is niet of nauwelijks conjunctuurgevoelig. Veiligheidsvraagstukken doen zich voor in zowel het publieke als private domein en verbindingen komen veelvuldig voor. Deze combinatie van factoren maakt dat veiligheid een interessant domein is voor de bedrijven en kennisinstituten in de Brainport-regio en zich uitstekend leent voor publiek-private samenwerking. Het programma is eind 2009 gestart met de ondertekening van de intentieverklaring door Brainport Development, de gemeente Eindhoven, Microsoft, Geodan en de Stichting Criminee. Omschrijving Kern van het programma is de ontwikkeling van een instituut voor Technologie en Veiligheid gericht op de toepassing van bestaande technologie en kennis in het veiligheidsdomein en het ontwikkelen van nieuwe technologieën. Het instituut legt nadrukkelijk de verbinding met de actuele maatschappelijke vraagstukken en de complexe juridische opgaven bij de aanpak van onveiligheid. De ambitie van dit programma is de ontwikkeling van Brainport regio als hét herkend en erkend centrum voor Technologie en Veiligheid in Europa op basis van de in de regio beschikbare top kennis, ervaring en bedrijvigheid op het gebied van technologie. Het toepassingsgericht karakter van het instituut komt tot uiting in de brede deelname van partners uit de triple helix, een stevige publiek-private samenwerking en diverse Operational Field Labs, bij voorkeur in de regio. Daarbij wordt voortgeborduurd op de initiatieven voor en ervaring met criminaliteitsbestrijding op basis van publiek-private samenwerking in de regio Zuid-Oost Brabant (Regionaal Platform Criminaliteitsbestrijding). Doelstelling / beoogde resultaten na oplevering Primaire doelstelling van het programma is om door toepassing en verdere ontwikkeling van de technologie en kennis in de Brainport regio voor het veiligheidsdomein nieuwe bedrijvigheid en uitbreiding van bestaande bedrijven gericht op de veiligheidsmarkt te realiseren. Bijdrage aan macro-economische indicatoren: New business; Nieuwe product-markt combinaties; Kennisdeling. Bijdrage aan Brainport-doelstellingen: Bevindt zich sterk in het technologiedomein met als sleutelfactor de technologiesectoren; Draagt het meest bij aan de doelstellingen om innovatie te vermarkten; Publiek-private Samenwerking. Projectspecifieke doelstellingen: Inrichting, ontwikkeling en exploitatie van het expertisecentrum voor Technologie en Veiligheid. Dit expertisecentrum is gericht op opschaling en diffusie van kennis en toepassingen, en verenigt alle Triple Helix dimensies. Voorlichting, ontmoetingen, onderzoekscoördinatie en ontwikkeling zijn voorbeelden van elementen die het expertisecentrum gaat bieden. Ontwikkeling en uitvoering van verschillende Operational Field Labs. De field labs zijn primair gericht op het verbeteren van preventieve en voorspellende waarden in (delen van) veiligheidsketens. Zij Koers

84 zijn telkens een eerste realisatie van een concrete vanuit de vraagzijde ontwikkelde business case, gezamenlijk opgesteld door deelnemende partijen. De business cases worden in de field labs aan de praktijk getoetst en aangescherpt. Een potentiële brede uitrol daarna, binnen en buiten Nederland, vormt het uitgangspunt van iedere business case. Dit platform van field labs is daarmee een belangrijke driver van New Business Development in de regio, en dus van economische structuurversterking. Het stimuleren van publiek private samenwerking in de keten van technologie en veiligheid. In 2010 is een experiment gestart met netcentrisch werken vanuit de Regionale Toezichtsruimte. Microsoft en Geodan zijn hierin belangrijke partners geweest. Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat 2011 Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie Afgerond 1 Initiatie Contourplan Afgerond 2 Haalbaarheid Rapportage n.v.t. 3 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan Instituut in ontwikkeling 4 Uitvoering Diverse OFL s In uitvoering 5 Evaluatie Rapportage Tabel Resultaten 2011 Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 Businessplan BITV Gerealiseerd in 2011 Samenstelling Instituut BITV Gerealiseerd in 2011 OFL netcentrisch werken Gerealiseerd in 2011 Leden van de klankbordgroep Naam De heer H. van Mil De heer M. Thaens Mevrouw C. Prins De heer D. Gahler De heer G. Sluijter De heer J. Brouwers De heer P. van den Ende De heer H. Geveke De heer O. Vroegop De heer L. van de Laar De heer P. de With De heer M. Slijkhuis De heer H. Rijns De heer R. van Gijzel Bedrijf Geodan HEC UvT/TILT Securitas Gemeente Eindhoven Brainport Development NV Stichting Criminee! BZK DIT ProDrive TU Eindhoven Microsoft NXP Gemeente Eindhoven Koers

85 De klankbordgroep staat onder voorzitterschap van M. Thaens (EUR en HECROI). Het programmateam staat onder leiding van een projectleider van Brainport Development. De operational field labs die in 2011 zijn gerealiseerd zijn uitgevoerd door de Stichting Criminee onder verantwoordelijkheid door met name P. van de Ende en R. Vermeulen. Oplevering / afronding Veiligheid en Technologie wordt in het eerste kwartaal van 2012 afgerond door de oprichting van het Instituut voor Technologie en Veiligheid. Alle afspraken rondom het instituut zijn gemaakt, maar moeten nog formeel worden vastgelegd in een convenant. Koers

86 BPP Food & Technology Bringing High-Tech and Food Companies Together Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma Al sinds de start van Brainport Operations wordt er gezocht naar een vorm om de vele business opportunities die er lijken te zijn vanuit de cross overs tussen Food en Technologie daadwerkelijk te benutten. In 2010 heeft dit geleid tot het project Agrofood systems roadmap dat met geld uit Pieklen in de Delta onder verantwoordelijkheid van Food Connection Point werd uitgevoerd. De roadmap die dit project in 2011 opleverde onderstreepte nog eens de kansen die er zijn nieuwe producten en diensten door de foodprocessing technologie te verrijken met technologie die wordt ontwikkeld in high tech bedrijven (mechatronica) Omschrijving ontwikkelproject of programma In het project BPP is onderzocht of er bij bedrijven voldoende draagvlak is om de veronderstelde kansen nader te onderzoeken en waar mogelijk ook te benutten Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering (outcome) R&D Het project biedt uitzicht op grotere R&D investeringen door high tech bedrijven gericht op de markt van de foodprocessing Concurrentiekracht Door de foofprocessing te verrijken met capabilities uit de high tech wordt de concurrentiekracht van deze sector aanzienlijk versterkt. In het Pieken in de Delta programma zijn er afgelopen jaren 2projecten ingediend door Marell die dit onderstrepen. Verwoorden bijdrage aan de Brainportdoelstelling. Het project past naadloos in de Brainport strategie en valt binnen het technologie domein. Men moet zich wel realiseren dat dit project nog slechts een eerste verkenning is en dat de uitkomsten van de verkenning bepalend zijn voor de richting die uiteindelijk wordt ingeslagen. Projectspecifieke doelstellingen (output) Het project zal in de eerste fase een rapport opleveren waarin de resultaen worden beschreven van de beoogde verkenning. Hiervoor zullen enkele groepssessie worden georganiseerd en een aantal interviews met individuele ondernemers. Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat eind 2010 Fase waarin project zich nu bevindt: Fase Product Status 0 Orientatie Startnotitie Opgeleverd 1 Initiatie Contourplan nvt 2 Ontwerp/ontwikkeling Project/Businessplan nvt 3 Uitvoering Pilot nvt 4 - Evaluatie Rapportage nvt Tabel Resultaten 2011 Resultaten van de concrete beoogde resultaten (doelstellingen) en meetbare indicatoren zoals opgenomen in het deel doelstelling/ beoogde resultaten project of programma na oplevering (outcome). Weergegeven in tabelvorm. Koers

87 Beoogde resultaten: Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2010 Rapport met het verslag van de verkenning Inzicht ja Tabel activiteit / geleverde inspanning Resultaten van de activiteiten/mijlpalen zoals opgenomen in het deel projectspeficieke doelstellingen (output). Weergegeven in tabelvorm. Activiteiten verricht om de doelstellingen te realiseren: Activiteit Geleverde inspanning Bedrijfsbezoeken 12 Interviews 12 Groepsbijeenkomsten 1 Klankbordgroep en projecteigenaar Jan van Rijsingen (Van Rijsingen Beheer), projecteigenaar Yvo Ploegsma (Foodworx) Joep Brouwers (Brainport Development NV) Nur America (Newness), projectleider Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma Q Koers

88 Business Project: BPP Programma Brainport Bedrijfshuisvesting Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma De Brainport ambitie is te excelleren als internationale toptechnologieregio. Ook het economisch c.q. facilitair vestigingsklimaat behoeft in dit kader aandacht. Het vestigingsklimaat moet passen bij c.q. aansluiten op deze ambitie. Omschrijving ontwikkelproject of programma Het programma beoogt het optimaliseren van het vestigingsklimaat voor het aantrekken van internationaal georiënteerde toptechnologie bedrijvigheid en hieraan gerelateerde bedrijven. Het is het de bedoeling om de primaire (voldoende vestigingslocaties, initiëren vastgoedconcepten, hightech uitstraling onroerend goed) en de gelieerde bedrijfshuisvestingsaspecten (passende voorzieningen, afhandeling regelgeving) te optimaliseren, het zogenoemde facilitair vestigingsklimaat. Dit programma is daarbij dienstig aan investeringsbevordering/acquisitie-activiteiten waarbij de focus ligt op een aantal specifieke speerpuntsectoren. Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering Doelstellingen van project: Het bevorderen van een stimulerend (toptechnologie) vestigingsklimaat Het vermeerderen van het aantal bovenregionale- en buitenlandse investeringen in de regio komen tot een concurrerend bedrijfshuisvestingsprofiel met en/of via een programma van realiseerbare projecten met een uniek in Europa -ambitieniveau waardoor het merk Brainport in de regio Zuidoost- Brabant letterlijk tast-, merk-, en zichtbaar wordt op het gebied van bedrijfshuisvesting. Bijdrage aan macro-economische indicatoren op de lange termijn: Het project draagt indirect bij aan alle macro-economische indicatoren waaraan het programma Brainport Acquisitie tracht bij te dragen. Dit zijn: Toename van het aantal bedrijven binnen de clusters (aantal vestigingen) Groei van de werkgelegenheid (aantal arbeidsplaatsen) R&D-investeringen van private partijen R&D-personeel Bijdrage aan Brainport-doelstellingen: Het programma Brainport Huisvesting bevindt zich hoofdzakelijk in het domein Basics. De sleutelfactoren zijn daarom acquisitie, bedrijfslocaties, internationalisering en imago. In de figuur hiernaast zie je dat het programma vooral bijdraagt aan een stimulerend vestigingsklimaat. Projectspecifieke doelstellingen: Het initiëren van een Uniek werklandschap, loopduur 5 jaar Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat 2011 Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie Opgeleverd Koers

89 1 Initiatie Contourplan Opgeleverd 2 Haalbaarheid Rapportage Afgerond 3 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan Opgeleverd 4 Uitvoering Pilot In ontwikkeling 5 Evaluatie Rapportage Op 18 december 2007 is het Programma Brainport Bedrijfshuisvesting onder de titel Opmaat naar Brainport Bedrijfshuisvesting door het bestuur van de stichting vastgesteld. In dat programma staan vijf projecten gedefinieerd. Het deelproject uniek werklandschap/nieuwe technologieclusters wordt vanuit het lopende programma Brainport Bedrijfshuisvesting geïnitieerd. De overige projecten gaan na oplevering van het contourplan onder een andere projectcode verder. Van start tot einde heeft het project een looptijd van ongeveer 5 jaar. De kenmerken van deze pilot zijn dat het een realiseerbaar, uniek, locatieafhankelijk en technologiegeoriënteerde project wordt. De plannen voor een uniek werklandschap in de regio zijn medio 2008 concreter geworden. In 2009 is echter duidelijk geworden dat een pilot op de beoogde locatie niet mogelijk bleek. Gezamenlijk met de Provincie Brabant intensief gekeken naar een mogelijke nieuwe locatie in de regio die potentie lijkt te bieden. In 2010 is op voorspraak van de Provincie en in samenspraak met het SRE, Brainport Development en het Industrieschap Ekkersrijt gekozen voor een pilot uniek werklandschap in bedrijventerrein Ekkersrijt met als basis en uitgangssituatie het deelgebied science park. Dit terrein heeft door het bovenregionale karakter, de drie deelgebieden met een diversiteit aan activiteiten, de ligging en de omvang de mogelijkheid om te komen tot een uniek werklandschap. In 2011 is de eerste fase van de pilot visieontwikkeling werklandschap voor het bovenregionaal bedrijvenpark Ekkersrijt afgerond. Het resultaat geeft een toekomstbeeld (samengesteld in nauw onderling overleg met de sleutelspelers: bedrijven, eigenaars, ontwikkelaars en overheden) van een groot en gedifferentieerd bedrijventerrein passend in de Brainport Regio Dit kan als voorbeeld dienen voor andere bedrijvenparken in Nederland. In 2012 volgt fase twee en zullen een 5-tal concrete projecten uitgewerkt worden. Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 Realisatie uniek werklandschap 1 Nvt Activiteit Klankbordgroep Congressen/workshops Samenwerkingsverbanden Geleverde inspanning Geen bijeenkomst Er zijn 5 inhoudelijke sessies geweest tbv uniek werklandschap in de regio Zuidoost-Brabant. Er is intensieve samenwerking met (een gedeelte van de) klankbordgroepleden. Daarnaast is er samenwerking met SRE, bedrijven Ekkersrijt, gemeente Son en Breugel, Industrieschap Ekkersrijt en BP Avenue. Klankbordgroep en projecteigenaar Vertegenwoordigers van: Amvest, UvA, UrbanXchange, Twynstra Gudde, AM Zuid, Pearh en Studio Marco Vermeulen. Klankbordgroep staat onder leiding van projecteigenaar mw. R. Hoogendoorn (directeur Pearh BV). De projectleider is mw. I.P. Naus MRE die om niet wordt geleverd door Brainport Development. Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma Na initiëren van realisatie van een uniek werklandschap in Zuidoost-Brabant. Koers

90 Project: BPP Meesters in de Maakindustrie 2.0 Achtergrond / aanleiding Bedrijven als ASML, Philips Healthcare, FEI en Océ Technologies/Canon zijn wereldwijd toonaangevend in hun markten. De bedrijven in de toeleverketens voor deze high tech systemen bevinden zich volgens het Meester in de Maakindustries onderzoek nog steeds grotendeels in Nederland. Deze toeleveranciers dragen in belangrijke mate bij aan het succes van de OEMs (Original Equipment Manufacturers) die zij bedienen. Nederland, met het zwaartepunt in de Brainport-regio rondom Eindhoven, speelt zo een belangrijke rol in de ontwikkeling, realisatie en het vermarkten van de meest geavanceerde, nauwkeurige en intelligente machines. Eerste, tweede en derde lijns high tech toeleveranciers hebben, onder de vleugels van Stichting Brainport, het initiatief genomen om de positie van de suppliers in het unieke high tech ecosysteem te versterken. De naam hiervoor was Meesters in de Maakindustrie 2.0. Om de naam ook internationaal te kunnen gebruiken is gekozen voor de naam Brainport Industries. Brainport Industries wil de spreekbuis zijn van de high tech toeleveranciers in Nederland; ook voor buitenlandse deelnemers aan dezelfde ketens. Omschrijving Brainport Industries wil pre-competitieve samenwerking in de high tech keten op drie gebieden stimuleren: ontsluiten van nieuwe markten, gezamenlijke ontwikkeling van (productie)technologie en processen en stimuleren van samenwerking in een open keten. Doelstelling / beoogde resultaten na oplevering Meesters in de Maakindustrie heeft tot doel om de omzet van de gezamenlijke bedrijven in de high tech toeleverketen substantieel (niet gekwantificeerd) te verhogen via opdrachten van bestaande OEMs uit andere high tech regio s in de wereld die actief zijn in deelmarkten zoals semicon, medische technologie, analytische apparatuur, printing en de photovoltaïsche industrie (solar). Projectspecifieke doelstellingen Per deelgebied zijn hieronder de resultaten voor 2011 weergegeven. Markt & Keten Internationale Marketing & Beursdeelname Brainport Industries Park: voor samenwerking in de keten is nabijheid een essentiële factor. Plan ontwikkelen voor een eigen high tech toelever campus Technologie & Proces Onderzoek naar instituut voor nieuwe productietechnologieën (CFT 2.0) Delen van informatie in de keten (product lifecycle management) Mensen & Samenwerking Procesverbetering in de keten (masterclass op het gebied van o.a. Lean Management, 6 Sigma, etc) Strategie (serie van 4 bijeenkomsten voor directeuren van high tech toeleveranciers) Koers

91 Fase in ontwikkelproces Fase Product Status 0 Orientatie Startnotitie Opgeleverd 1 Initiatie Contourplan Opgeleverd 2 Ontwerp/ontwikkeling Project/Businessplan Afgerond 3 Uitvoering Pilot Afgerond 4 - Evaluatie Rapportage Afgerond Tabel Resultaten 2011 Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 Duidelijkheid over de kansen voor de high tech keten in andere innovatieve regio s Verkenning van innovatie regio s Gezamenlijk beursbezoek (Singapore en Hamburg) met groep Brainport industrieleden & Ontvangst van Deense delegatie Zichtbaarheid van de high tech keten in de regio vergroten Businessplan voor Instituut voor nieuwe productietechnologieën (CFT 2.0) Dat high tech toeleveranciers op de hoogte zijn van de ontwikkelingen op het gebied van product lifecycle management (PLM) Verbeterde samenwerking van high tech toeleveranciers in een keten Dat een groep high tech toeleveranciers de bedrijfsstrategie heeft kunnen aanscherpen (focus) Continuïteit van Brainport Industries Een eigen high tech toelever campus Instituut voor nieuwe productietechnologieën (CFT 2.0) Informatie delen in de keten Dat high tech toeleveranciers weten hoe ze efficiënter met elkaar in een keten kunnen samenwerken Dat high tech toeleveranciers weten hoe ze gestructureerd een heldere strategie ontwikkelen volgens een gemeenschappelijk raamwerk waardoor samenwerking wordt vergemakkelijkt Dat het project wordt doorgezet en dat samenwerking tussen high tech bedrijven structureel wordt georganiseerd Samenwerking met gemeente Eindhoven. Oplevering van inspiratie document. Afgerond business plan Afgerond onderzoek informatie delen in de keten, vervolgproject gestart met funding van Point-One 1 Masterclass Procesverbetering in de keten 4 strategie workshops Oprichting Brainport Industries Coöperatie U.A. met inmiddels deelname van 61 leden Koers

92 Tabel activiteiten 2011 Activiteit Geleverde inspanning Bijeenkomsten 6 Algemeen bestuursvergaderingen, 1 overleg raad van advies Beurzen Brainport industries heeft op 3 beurzen gestaan (Photovoltaic in Hamburg, Semicon in Singapore en de Precisiebeurs in Veldhoven) Masterclass Operational Excellence Voorbereiding en organiseren Masterclass (Procesverbetering in de keten) Onderzoek Informatie delen in de keten Begeleiding onderzoek van TU/e, starten vervolg Tweede jaarcongres Organisatie congres op 22/9 Workshop serie Bedrijfsstrategie voor de high tech Organisatie van 4 workshops keten Oprichting Brainport Industries Coöperatie Organisatie en het opstellen van statuten Leden van de klankbordgroep Naam De heer A. van Berlo De heer J. Brouwers De heer M. Hendrikse De heer L. van der Hoorn De heer F. van der Pasch De heer H. Tappel De heer E. Voncken De heer R. Sniekers De heer H. Duisters De heer T. Baller Begeleiding Klankbordgroep De heer D. Kersten De heer J. Blankendaal De heer J.Meijering Bedrijf Van Berlo Brainport Development NV NTS Group van der Hoorn Buigtechniek HTR Technical Rubber b.v. Frencken Group KMWE Euro Techniek Sioux Embedded Systems BV Philips Research Open Labs Boer & Croon BOM Luminnova b.v. Oplevering / afronding Op 1 december 2011 is het project Meester in de Maakindustrie 2.0 officieel afgerond. De taken en doelen worden opgevolgd door de Brainport Industries Coöperatie. Deze Coöperatie is in het eerste kwartaal van 2011 opgericht. Koers

93 Project: BPP Brainport Programma Crisiswijs Achtergrond / aanleiding Het dieptepunt van de crisis is gepasseerd. Een crisis is op zich goed en een correctie van het systeem. Het is onderdeel van het kapitalistische model en zorgt voor verfrissing en vernieuwing. Na de crisis zullen er nieuwe kansen ontstaan op bestaande en nieuwe markten. De crisis zorgt er echter ook voor dat bedrijven en kennis die essentieel zijn om de kansen na de crisis te kunnen pakken wegvallen. Als dat komt, doordat er geen markt (meer) is voor de kennis of voor het bedrijf is dat prima. Als een bedrijf echter failliet gaat doordat er te laat, met te weinig kennis van zaken of met verkeerde informatie is gewerkt dan is dat een groot verlies. Niet alleen voor dat bedrijf maar vooral ook voor de regio vanwege de nauwe verwevenheid van bedrijven met elkaar in de ketens van de high tech maakindustrie. Omschrijving Dit project leidt ondernemingen in crisis, snel, adequaat en goed naar de juiste informatie en zorgt er daarbij voor dat men goede adviezen krijgt over de zaken die moeten worden aangepakt. Doelstelling / beoogde resultaten na oplevering De doelstellingen van het project zijn: Informatieverschaffing aan industriële MKB bedrijven in de crisis en het faciliteren van de netwerkfunctie; Concrete steunmaatregelen aan MKB bedrijven die te kampen hebben met de recessie; Activiteiten die het industriële ecosysteem versterken om beter uit de recessie te komen; Intensiveren van de samenwerking met andere intermediaire organisaties als Syntens, de Kamer van Koophandel, maar ook werkgeversorganisaties en brancheorganisaties, gericht op het versterken van het industriële ecosysteem van Brainport over de recessie heen. Resultaten: Minder MKB bedrijven die als gevolg van de crisis failliet gaan; Minder MKB bedrijven die als gevolg van de crisis mensen moeten ontslaan; Behoud van bedreigde werkgelegenheid; Behoud van het industriële ecosyteem gedurende de crisis; Versterking van het ecosysteem en de duurzame ontwikkeling van de regio; Minder economische schade voor de regio indien MKB bedrijven failliet gaan als gevolg van de crisis; Tegengaan van domino effect waardoor de val van het ene bedrijf leid tot de val van het andere; Betere benutting van de ondersteunende inzet van de sociaal-economische hulpinfrastructuur. Projectspecifieke doelstellingen Steun aan de industrie; Hier gaat het om het organiseren en faciliteren van concrete hulp aan ondernemingen die ernstige problemen ondervinden als gevolg van de recessie; Crisiswijsbrainport.nl; Informatieverstrekking via de website crisiswijsbrainport.nl; Brainport vertrouwensteam; Via de site kan men zich direct wenden tot individuele leden van het team; Economische barometer ; De site geeft een economische barometer voor de industrie in de Brainport regio; BZW-Brainport vertrouwensteam; Het BZW-Brainport vertrouwensteam (VT) is een team van 10 oud-ondernemers uit het MKB die ervaring hebben opgedaan in een van de eerdere grote recessies in onze regio; Koers

94 Brainport MKB ServiceDesks; Bestaande MKB bedrijven in de maakindustrie, business-to-business, uit de SRE regio die ten gevolge van de huidige conjuncturele omstandigheden in continuïteitsproblemen zijn of dreigen te komen; Activiteiten servicedesk; Eerste lijn loket- en netwerkfunctie (quick scan) met advies- en dienstverlening op het bedrijfskundige en financiële vlak; 6 Fysieke crisisdesks met bemensing door de Brainport Development bedrijfsadviseur; (Crisis) Seminars; Brainport Roadshow; Ondernemers hebben ook behoefte aan duiding van de crisis (wat gebeurt er precies, waar kan dit mij raken). Om hieraan tegemoet te komen ontwikkelt Brainport samen met partners Brainport Roadshow ; Kennisopbouw regionale spellers. Fase in ontwikkelproces Fase Product Status 0 Orientatie Startnotitie Opgeleverd / afgerond 1 Initiatie Contourplan Opgeleverd / afgerond 2 Ontwerp/ontwikkeling Project/Businessplan Opgeleverd / afgerond 3 Uitvoering Pilot Opgeleverd / afgerond 4 - Evaluatie Rapportage Opgeleverd Tabel resultaten 2011 Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd t/m 2011 Ontwikkeling instrumenten Roadshow MKB desk Het Brainport vertrouwensteam Seminars Helpen MKBer bij het zoeken naar de juiste antwoorden Ondernemers interactief informeren over mogelijke ondersteuning Loket waar MKB er direct in gesprek kan met bedrijfsadviseur Brainport Development Ondernemers kunnen direct contact opnemen met een lid van het vertrouwensteam hun case bespreken Vragen van MKB er beantwoorden Back office, met 1) Crisiswijs Brainport 2) Crisiswijzer 3) BZW/Brainport vertrouwensteam 4) Ken je bedrijf 5) Internationaal ondernemen 6) Houtskoolschets BCEI 7) Meetingpoints 1) 25 sessies voor ondernemers (3000 ondernemers) 2) 11 voor intermediairs (300 accountmanagers). 3) 12 voor brancheorganisaties (500 ondernemers) Er zijn meer dan 250 ondernemers advies- en financieringsgesprekken gesprekken gevoerd. Er zijn ruim 150 ondernemers geholpen met advies. Er zijn 47 MKB bedrijven geholpen met een fonds dat direct voor het MKB ingezet kan worden. -Gebruik van Sociale media (200 deelnemers) -Starten met sociale innovatie (220 deelnemers) -Innoveren met een buitenlandse partner (100 Koers

95 De portal port.nl Informeren deelnemers) -Nieuwe vormen van financiering in het MKB (120 deelnemers) - Onderzoeksdag, Pitch hoogleraren - Organisatorische innovatie BCEI - Platform Meetingpoints - Internationaal ondernemen Er is een website geopend met actuele informatie over; Economische barometer Financieringsregelingen Informatiebronnen Leden vertrouwensteam, contactgegevens Mkb desk links naar andere informatiebronnen Klankbordgroep en projecteigenaar Het project Crisiswijs Brainport kent geen klankbordgroep. Het is een uitvoeringsproject met subsidie van OP-Zuid. Dit project heeft twee projecteigenaren SRE en Brainport Development. Als projectleider is Peter Cox aangesteld. Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma: Het project heeft als einddatum 31 december 2011 Koers

96 Project: BPP Design Connection Brainport Capital D Capital D, de Design Coöperatie van de regio Brainport In de zomer van 2010 is vanuit verschillende kanten het initiatief genomen om de krachten van de verschillende op Design gerichte activiteiten in Eindhoven te bundelen. Het ging hier om het Design Platform Eindhoven, de Design Academy, de TU/e-faculteit Industrieel Ontwerpen, Het Designhuis, de activiteiten van de gemeente Eindhoven en Design Connection Brainport (Brainport Development). Hiermee werd een einde gemaakte aan dreigende versnippering van de energie om de regio Eindhoven als belangrijke designregio verder te ontwikkelen. Tegelijkertijd werd gezocht naar een vorm waarin de grassroot activiteiten en bedrijvigheid beter werden verbonden met de meer geïnstitutionaliseerde programmering. De oplossing werd gevonden in een coöperatiemodel dat onder de naam CapitalD, de Design Coöperatie in de region Brainport in het najaar van 2010 het leven zag. Capital D is een platform voor designers en designgedreven bedrijven, organisaties en kennisinstellingen in de Brainport regio Eindhoven. Capital D stimuleert en verbindt creatieve initiatieven ter versterking van de (inter)nationale reputatie op het gebied van toptechnologie en -design. Alle projecten die vanuit of met de organisatie worden ontwikkeld, hebben het doel om een zichtbare bijdrage te leveren aan de verbetering van het economische, culturele en sociaal-maatschappelijke klimaat. Capital D heeft een bestuur op drie niveaus en een operationele organisatie: - Algemene ledenvergadering: een vertegenwoordiging van alle leden vormt de ledenvergadering. Daarin hebben maximaal 26 personen uit het bedrijfsleven, de kennis- en opleidingsinstellingen, de overheid en een aantal studenten zitting. - Raad van Toezicht: deze draagt bij aan de ontwikkeling van de strategie voor economische, sociaalmaatschappelijke en culturele kansen voor design in de Brainport regio met Eindhoven als centrumstad. De raad stelt verder de jaarplannen vast en bekleedt een controlefunctie op de directie. - Directie: er is een tweekoppige directie: Robert Jan Marringa (zakelijk directeur) en Hans Robertus (creatief directeur) De initiatiefgroep van Capital D bestaat uit: Ad van Berlo (VanBerlo Group), Berry Eggen (TU/e Industrial Design), Anne Mieke Eggenkamp (Design Academy Eindhoven), Mary-Ann Schreurs (Gemeente Eindhoven), Elies Lemkes-Straver (Brainport Development N.V.), Hans Robertus (Dutch Design Week/Capital D), Robert Jan Marringa (Capital D) en 60 pionierleden. De bedrijfsvoering van deze nieuwe coöperatie wordt grotendeels verzorgd door Brainport Development NV. Brainport Development levert via een raamovereenkomst: front- en backoffice services, met focus op: projectontwikkeling en -uitvoering; business support en development; communicatie, promotie, acquisitie en public affairs; strategie en monitoring. In het programma Creating a Caring Society liggen de designambities van de Brainport regio Eindhoven besloten. Capital D, de Design coöperatie van de regio Brainport geeft invulling aan haar taak door mede uitvoering van het programma Design in Brainport Creating a Caring Society. Het programma bestaat uit vier hoofdprogrammalijnen die, als een kompas, hieraan richting geven. Ondernemende mensen uit de design en technologie community, staan bij ontwikkeling en uitvoering van projecten centraal en mede aan het roer. Koers

97 De vier programmalijnen zijn: 1. Knowledge: nieuwe kennis ontwikkelen, toepassen en overdragen om je als designregio van de anderen te onderscheiden. Vanuit design inventieve oplossingen bedenken in een veranderende samenleving waar traditionele benaderingswijzen niet langer volstaan; 2. Prosperity: om economisch te kunnen concurreren, zetten bedrijven uit Brainport design en technologie in voor creatieve bedrijvigheid en versterking van het aanwezige natuurlijke systeem; 3. Resources: design en technologie worden ingezet voor een zorgvuldigere en duurzame inzet van onze schaarse belangrijke bronnen: mens, natuur, milieu en kapitaal; 4. Quality of life: design draagt bij aan een goede kwaliteit van leven op gebied van wonen, veiligheid, diversiteit, sociale cohesie, cultuur, sport, mobiliteit en zorg voor inwoners van nu en later. De opzet en uitvoering van concrete actie- en resultaatgerichte projecten zijn de instrumenten. Projecten die in 2011 onder verantwoordelijkheid van Brainport Development zijn uitgevoerd: Dutch Design Awards De Dutch Design Awards (DDA) is dé nationale wedstrijd voor Nederlandse vormgeving. Tijdens de negende editie zijn circa 680 ontwerpen beoordeeld. De prijsuitreiking was op 22 oktober jl oktober in het Muziekgebouw Frits Philips. Hierbij waren circa 1000 gasten aanwezig, waaronder internationale gasten uit Finland, China en India. Catalogtree kreeg dit jaar de hoogste onderscheiding, dit ontwerpersduo won met hun ontwerp 'Inside the Black Box; Money & Speed' de Golden Eye, de prijs voor de beste van de besten. De DDA-tentoonstelling in het Brainport Greenhouse op het Stadhuisplein telde tijdens de Dutch Design Week circa bezoekers. In september is de expositie met de werken van finalisten en winnaars 2010 gepresenteerd tijdens de Istanbul Design Week. De tentoonstelling is daar bezocht door ruim bezoekers (schatting IDW). Design in Detail Award Sinds 2007 worden winkeliers in de regio Eindhoven geïnspireerd en uitgedaagd om hun zaak qua beleving en aanbod op een dusdanige wijze te verbeteren c.q. te vernieuwen dat enerzijds de verkoopresultaten daardoor positief beïnvloed worden, maar er een ook een positieve uitstraling is op de (design)verblijfsbeleving en de directe omgeving. De competitie werd afgetrapt bij de Temporary Concept Store van Jannissima in juni met een afwisselend programma voor zo n 70 gasten waaronder de juryleden van dit jaar. Na een inschrijvingsperiode tot eind September maakte de (inter)nationale jury een voorselectie uit 25 kandidaten op de vooravond van de jurydag op basis van het door kandidaten ingezonden materiaal. Op 13 oktober bezocht de jury de 15 finalisten in alle hoeken van de regio. Dit leidde tot 8 jury winnaars: - Geenen Schoenen Bergeijk - Bakkerij Martin Valkenswaard - IJssalon Kees Geldrop - Piet Hein Eek - Eindhoven - You are Here Eindhoven - Brasserie Van den Berg Eindhoven - Kameleon Sieraden (DID IdeeImpuls 2007) Eindhoven - Onigiri Eindhoven Tijdens Dutch Design Week vond een officiële opening van de expositie van de winnaarbanners plaats. Met een film van de winnaars en een stembus werd het publiek uitgenodigd op hun favoriet te stemmen. Voor de Absoluut Favoriet werd ook via internet gestemd. In samenwerking met ABN AMRO werd op de DIDA expositie openingsdag ook een workshop georganiseerd rondom webdesign. Met medewerking van de directeur voor Etsy Europa, Matt Stinchcomb, en webwinkel expert. Design in Detail werd eveneens vervlochten met MKB Design.Brabant: Design Brigade Heistraat deed onderzoek en kwam met oplossingsrichtingen om met quick wins deze Helmondse winkelstraat in ontwikkeling te verbeteren. Koers

98 MKB Design Brabant Activiteiten die uitgevoerd worden vanuit een krachtenbundeling van Syntens, Kamers van Koophandel Brabant, BOM en Design Connection Brainport met steun van de Provincie Noord Brabant. Doel is het Brabantse MKB meer bekend te maken met de toegevoegde waarde van design. DCB was verantwoordelijk voor de organisatie van 2 Design Café s rond het thema Nieuwe Werken - bij Ahrend St Oedenrode - en Cradle2Cradle bij Desso in Oss. In totaal namen hier beide keren zo n 75 deelnemers uit de ontwerpwereld en het bedrijfsleven aan deel. Aansluitend op dit programma is in de Dutch Design Week DDW Business D-Days georganiseerd. Tijdens Design Coffees presenteerden (inter)nationale topsprekers hun visie op het thema en succesvolle design strategieën, afgewisseld met pitches van de DDW vloer die aansloten op het onderwerp. Tijdens Design Tables werden scenario s ontwikkeld naar aanleiding van stellingen die werden voorgelegd door de sprekers. Hierbij legden ondernemers (ontwerpers en makers) contacten voor verdere business ontwikkeling. Er werden zo n 250 gasten ontvangen. Daarnaast werden in het kader van MKB Design Brabant 9 Design Brigades georganiseerd: teams van ontwerpers gingen een ontwerpuitdaging op locatie aan. Aanleiding vormden vragen van ondernemers uit heel diverse sectoren. Ook was de locatie erg variabel. Dit maakte het mogelijk om dit nieuwe concept van design quick scans door een multidisciplinair ontwerpteam te piloten. De dagen werden door alle ondernemers unaniem als inspirerend en verhelderend beoordeeld. Het scherpte in alle gevallen hun design brief aan. Niet alle ondernemers kunnen al directe resultaten noemen. - Café Restaurant de Viersprong De Rips - Aldo Tomatenkwekerij Dongen - Plastica Bergen op Zoom - Conferentiecentrum De Reiskoffer - Station NS Beukenlaan - De Heistraat in Helmond - Horeca Binnenstad Eindhoven (Café Restaurant Berlage, Auberge Nassau, 1910, Stads café) - Floriade casus Wallflore/Phoenix Made in Brainport Selfridges Every Day Dutch 24 februari 27 maart 2011 In samenwerking met curator Jane Withers, Jan van der Weijen ambassade Londen, en Leonne Cuppen van Yksi werd een verkoopexpositie geopend van Dutch Design met medewerking van enkele alumni van Design Academy Eindhoven. Design Cooperation Brainport zorgde voor de totstandkoming van de contacten, het selecteren van de topontwerpers (met nadruk op Brainport Eindhoven). De expositie kreeg veel mediaaandacht en profileerde op een goed uitgebalanceerde manier Dutch Design. Made in Brainport Six Degrees of Smart Society De vijfde editie van de tentoonstelling Made in Brainport Six Degrees of Smart Society laat duidelijk zien wat de kracht van deze regio is. Technologie en design van ruim tachtig exposanten - waaronder gevestigde ontwerpers en bedrijven als Philips, Floris van Bommel, VanBerlo, GBO en Van Eijk & Van der Lubbe, maar ook studenten van Design Academy Eindhoven en de TU/e komen samen tijdens de reizende tentoonstelling. beleefde in september 2011 haar premiere tijdens de Istanbul Design Week (IDW). De opening van Made in Brainport werd verricht door Bert Pauli, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant, en Mary-Ann Schreurs, wethouder van Innovatie, Cultuur en Openbare Ruimte van de gemeente Eindhoven. Beide prominenten maakten deel uit van de handelsmissie die tijdens Istanbul Design Week wilde bijdragen aan verbetering van het zakelijk klimaat voor Nederlandse bedrijven en R&D-instellingen, en samenwerking tussen Nederlandse en Turkse onderwijs- en kennisinstellingen stimuleert. In het kader van de Istanbul Design Week vonden ook lezingen plaats van van Hans Robertus, directeur Dutch Design Week, Zuzanna Skalska (VanBerlo Studio s) en Mary Ann Schreurs, wethouder van Eindhoven. De expositie werd bezocht door bezoekers. In oktober maakte de expositie deel uit van de DDW waar deze werd bezocht door Koers

99 zo n bezoekers (naar schatting). Na de DDW was de expositie te zien in de ruimte van CapitalD op Strijp-S, waar diverse thema-avonden met lezingen en workshops om de expositie heen werden gorganiseerd onder de noemer CapitalD Café. In 2012 zal de expositie in een gewijzigde vorm reizen naar München, Helsinki en Twaiwan. Ook zal de expositie weer deel uitmaken van de DWW. ECCE Innovation ECCE Innovation, het Interreg IVB project waarin de Gemeente Eindhoven en Brainport Development NV samenwerkten (respectievelijk als partner en subpartner) werd 31 december 2011 afgerond. In ECCE Innovation (januari 2009 tot 31 december 2011) participeerden 8 Europese partners: Nantes Metropole (leadpartner), Aken, Cardiff, Dublin, Eindhoven, Stuttgart, Huddersfield (CIDA) en Birmingham. ECCE (Economical Clusters of Cultural Enterprises) Innovation had als doel het versterken van de creatieve industrie (CI), onder meer door nieuwe markten te ontwikkelen, kennisuitwisseling te bevorderen en kansen te creëren voor (kleine, startende) creatieve en culturele bedrijven. Activiteiten internationaal waren in 2011 binnen ECCE Innovation onder meer: de ontwikkeling van de Ecce Innovation Award, het opzetten van een systeem van Creative Vouchers, voorlichting aan traditionele industrie door presentaties en lezingen, coaching en begeleiding van startende ondernemers in de CI, netwerkbijeenkomsten in de diverse steden (Nantes, Dublin, Eindhoven, Cardiff) waarbij de Creatieve industrie werd samengebracht met het traditionele bedrijfsleven. Op regionaal niveau werden pitches (i.s.m. NEBIB, KvK en Syntens), matches (in samenwerking met de regionale industrie) en Ronde Tafels (met lokale en nationale overheden) georganiseerd. In januari 2011 is een internationaal seminar gehouden waarin de resultaten werden gepresenteerd van het onderzoek naar De invloed van huisvesting op innovatie van de creatieve industrie. Dit onderzoek was uitgevoerd in opdracht van Brainport Development in het kader van ECCE Innovation. In oktober 2011 verscheen tevens een publicatie met de resultaten van het onderzoek. Deze werd gepresenteerd in het kader van een internationaal symposium tijdens de DDW Daarnaast is er in het kader van ECCE Innovation een bijdrage geleverd aan de organisatie en uitvoering van Dutch Design Week Business House Het Made programma (Music Art Design Experiences), een cultureel netwerk waarin CEO s kennis maken met de creatieve industrie, wordt samen met het Muziekgebouw en het Van Abbemuseum georganiseerd en uitgevoerd binnen ECCE Innovation. In 2011 is van hieruit gestart met een Young Talent Programma voor Muziek, Art en Design. Dit programma zal zich ook in 2012 voorzetten. Aan de diverse projecten die deel uitmaken van het internationaliseringprogramma Internationaal podium voor Design, waaronder handelsmissies, lezingenprogramma s, reizende exposities zoals Connecting Concepts en Liberation of Light in samenwerking met DDFA en Premsela, namen in 2011 in totaal zo n 400 bedrijven deel. De activiteiten waren vooral gericht op de verbinding tussen de industrie en ontwerpwereld en de internationale marketing en verkoop van de producten en diensten die een gevolg zijn van die samenwerking. Met meer dan bezoekers en deelnemers bevestigde de jubileumeditie van de Dutch Design Week in 2011 haar belang als instrument voor verbinding en zichtbaarheid. Tevens is de DDW hiermee uitgegroeid van het belangrijkste designevenement in Nederland naar het belangrijkste evenement in Europa. Koers

100 Project BPP Co-creërend Organiseren en Slimmer Werken Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma Sociale innovatie is het ontwikkelen van nieuwe managementvaardigheden (leiderschapstijlen), het hanteren van innovatieve organisatievormen (flexibel organiseren) en het realiseren van hoogwaardige arbeidsrelaties (slimmer werken) om het concurrentievermogen en de productiviteit te verbeteren. Daarnaast speelt co-creatie, het in samenwerking met andere bedrijven/organisaties vormgeven van innovaties, een rol. Technologische innovaties zijn gericht op technologische kennis, zoals investeringen in R&D en ICT. Sociale innovaties zijn veranderingen in de manier van organiseren, managen en werken welke nieuw zijn voor de organisatie en/of industrie. Uit onderzoek blijkt dat technologische innovaties ongeveer 25% van het innovatiesucces verklaren, terwijl sociale innovaties daarentegen maar liefst 75% verklaren. Sociaal innovatieve bedrijven presteren beter op innovatie (+31%), productiviteit (+21%), groeiend marktaandeel (+20%) en andere prestatiemaatstaven dan niet sociaal innovatieve bedrijven en hebben meer tevreden medewerker. Sociaal innovatieve bedrijven investeren ook meer dan twee keer zo veel in R&D (7,0% versus 3,1%), dat wordt gesteld in de Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor Het project Co-creërend Organiseren en Slimmer Werken is voortgekomen uit het project Innovatief Ondernemerschap. Het is een voortbouwen op de insteek om bedrijven en medewerkers in bedrijven/organisaties ondernemender, innovatiever en creatiever te maken. Omschrijving ontwikkelproject of programma Het project Co-creërend Organiseren en Slimmer Werken is gericht op het sociaal innovatiever maken van het regionale ecosysteem. Het project richt zich op bedrijven/instellingen en organisaties in de Brainportregio. Er ligt een speciale focus op de maakindustrie, creatieve industrie en kennisinstelling/onderwijs, met daarbij bijzondere aandacht om deze sectoren op een innovatieve wijze te laten samenwerken. Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering (outcome) Kwaliteiten en talenten van medewerkers vormen het Human Capital van de organisatie. Zij vormen de motor achter elke innovatie. Innoveren wordt nog teveel gedomineerd door investeringen in technologie. Er wordt nog te weinig gebruikt gemaakt van de mogelijkheden van sociale innovatie. Sociale innovatie kan als een trigger fungeren om technologische innovatie succesvol te maken. Het project Co-creërend Organiseren en Slimmer Werken maakt ruimte voor talentontwikkeling en zal een positief effect hebben op de kwaliteit en kwantiteit van de vacatures in de regio. Meer hoogwaardige werkgelegenheid met een nadruk op betrokken en talentvolle medewerkers. De doorstroom binnen bedrijven zal bevorderd worden en de dynamiek van een goed functionerende arbeidsmarkt (intern- als extern) zal versterkt worden. Zoals door het de Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor wordt aangetoond heeft sociale innovatie een sterk effect op de R&D. Sociaal innovatieve bedrijven investeren 2 keer zoveel in R&D dan niet sociaal innovatieve bedrijven. Door sociale innovatie neemt de concurrentiekracht van bedrijven toe (marktaandeel, productiviteit, innovativiteit). Sociale innovatie sluit goed aan bij bedrijven in de new economy business. Een conclusie van de ECIM 2010 is dat Bedrijven in de ICT sector en zakelijke dienstverlening een voorbeeld zijn voor innovatie. Bouwbedrijven en financiële dienstverleners blijven achter met innoveren. Het project Co-creërend Organiseren en Slimmer Werken levert op die wijze een bijdrage aan de 9 meetbare indicatoren van Brainport Development. De volgende cijfers uit onderzoek kunnen dit onderbouwen: Sociaal innovatieve bedrijven presteren beter op innovatie (+31%), productiviteit (+21%), groeiend marktaandeel (+20%) en andere prestatiemaatstaven dan niet sociaal innovatieve bedrijven en Koers

101 hebben meer tevreden medewerker. Sociaal innovatieve bedrijven investeren ook meer dan twee keer zo veel in R&D (7,0% versus 3,1%) Projectspecifieke doelstellingen (output) 27 juni 2011 is er een event in samenwerking met KvK, Syntens, NCSI met als thema Sociale innovatie in de Regio Brainport georganiseerd. Er is bij dit event een website ( ) met een landschapskaart van sociaal innovatieve projecten in de regio Brainport gepresenteerd. Er is een plan toegelicht om de activiteiten rond sociale innovatie onder te brengen bij het Brabant center for Entrepreneurship. Er is een landelijke bijeenkomst met netwerken rond sociale innovatie georganiseerd. Er zijn contacten gelegd in Europa en er is deelgenomen aan een conferentie over social innovation in Brussel (EU). Er is deelgenomen met enkele activiteiten aan de GEW, samen met Fontys en PSW. Landelijk en in de regio zijn er presentaties (15x) gehouden over Sociale innovatie in de regio Brainport. Individuele bedrijven zijn begeleid met projecten rond sociale innovatie. Er is meegewerkt aan projectvoorstellen rond Sociale innovatie bij verschillende bedrijven/organisaties (leolux, parktheater, sociale innovatie in onderwijs). Er zijn samenwerkingsverbanden opgezet met het Brabant Center voor Entrepreneurship (BCE), Het platform voor Beroepsonderwijs, Fontys Hogescholen, Roc Eindhoven, MeetingPoint Geldrop Mierlo, NCSI, etc Er hebben verschillende stagiaires met adviesopdrachten en onderzoek aan het project meegewerkt (vanuit TUe, Fontys). Er is advies over sociale innovatie verstrekt aan verschillende bedrijven (TMC, Parktheater, Lumeco,..) Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat eind 2011 Fase waarin project zich nu bevindt: Fase Product Status 0 Orientatie Startnotitie Opgeleverd / afgerond 1 Initiatie Contourplan Opgeleverd / afgerond 2 Ontwerp/ontwikkeling Project/Businessplan Ideels) afgerond 3 Uitvoering Pilot (deels) afgerond 4 - Evaluatie Rapportage In voorbereiding / In ontwikkeling / (deels) afgerond Tabel Resultaten 2011 Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 Samenwerkingsverband BCE afgerond Pilots TMC, Parktheater, afgerond Landschapskaart/ website afgerond Tools SI afgerond Klankbordgroep en projecteigenaar Naam Bedrijf/organisatie Functie Projecteigenaar Jan van Hulst Phoenix Directeur Projectleiders Peter Cox Harrie Manders ROC Eindhoven Inveniendi BV Projectleider Directeur Accountmanager Brainport Joep Brouwers Brainport Development NV Adjunct-directeur Koers

102 Leden klankbordgroep Frida Hengeveld ROC Eindhoven Lid CvB Ton Schurgers Fontys MKB centrum Directeur Hans Robertus Philips ddesign/ DDW Directeur Maarten Hendriks Little Mountain Directeur Bert Feron ROC Eindhoven Bureaumanager Peter Sprinkhuizen Lex Sanou HPBO Regiomanager Ton de Korte NCSI Directeur Toon Hermans TMC Directeur Maxim Schram Re- design me Directeur Ben Fruytier/ Rob Grundeman Lector Sociale Innovatie/ TNO Lectoren Henk Oderkerk BZW Directeur Caroline Hummels Department of Industrial Design TU/e Director of education Ron van Baden FNV Bondgenoten bestuurder Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma Het project is voor een groot deel afgerond. Verankering van activiteiten bij BCE loopt enige vertraging op. Er wordt gekeken dit onder te brengen bij Meeting point Geldrop Mierlo, en andere nog op te zetten meetingpoints in de regio. Ook wordt nu aansluiting gezocht bij TOA. Voor e-portfolio en arbeidsmarktvraagstukken zijn er verbanden gelegd. Koers

103 Project: BPP Brainport 2020 Inleiding Brainport 2020 is het masterplan dat Zuidoost-Nederland tot koploper in de internationale kenniseconomie moet maken. Brainport 2020 is ontwikkeld in opdracht van het kabinet en bestaat uit een visie en strategie en het concrete uitvoeringsprogramma. De opdracht luidde: Ontwikkel, analoog aan de luchtvaartnota en de havenvisie, een samenhangende en integrale visie op Brainport. Op het schaalniveau van Zuidoost-Nederland met Brainport als belangrijke spil en met aandacht voor de grensoverschrijdende verbindingen naar met name Vlaanderen en Nordrhein-Westfalen. Het masterplan is in februari 2011 aangeboden aan minister Verhagen Reactie minister Minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie presenteerde op 13 september de bedrijfslevenbrief. Deze rijksnota, die een reactie vormt op de adviezen van de 9 topsectoren, heeft tot doel de kenniseconomie naar een hoger plan te tillen. In de nota wordt uitgebreid gereageerd op de Brainport 2020-agenda voor Zuidoost-Nederland (Kabinetsreactie). De bedrijfslevenbrief bevat veel maatregelen die ook in Brainport 2020 zijn opgenomen. Zowel in het hoofdstuk met de meer generieke maatregelen als in de hoofdstukken over de topsectoren zijn veel acties uit Brainport 2020 geadresseerd. Vanuit de commissie ziet men de plek die Brainport 2020 in de bedrijfslevenbrief heeft gekregen als positief. De regelingen in de brief zijn generiek en niet geoormerkt voor regio's, er zal echt vanuit de regio aansluiting moeten worden gezocht met de topsectoren. Verder merkt men op dat de bestaande middelen worden herschikt en beperkt. Deze bevindingen benadrukken het belang van de route naar Brussel. Vorming Brainport 2020-commissie In een constituerend beraad heeft op 25 mei de opgerichte Brainport 2020-commissie de governance vastgesteld. In haar tweede vergadering van 14 september is tot de heer J.F. Sistermans tot gedelegeerd bestuurder benoemd en is de samenstelling van de commissie vastgesteld. Brainport 2020-commissie Dhr. G.J.M. Cox Dhr. R. van Gijzel Dhr. H.J.G Hendriks Dhr. A.L.M. Nelissen Dhr. M. Paul Dhr. A.J.H.M. Peels Dhr. A. Nicolaï Dhr. J. Zuidam Burgemeester Sittard-Geleen, (Triple Helix-org. Zuid-Limburg i.o.) Burgemeester Eindhoven (Stichting Brainport) Voorzitter directie Philips Electronics Benelux B.V. (Stichting Brainport) Voorzitter KvK Brabant (Stichting Brainport) Universiteit van Maastrcht (Triple Helix-organisatie Zuid-Limburg i.o.) Technische Universiteit Eindhoven (Stichting Brainport) Directeur DSM Nederland BV (Triple Helix-org. Zuid-Limburg i.o.) Voorzitter bestuur LWV (Triple Helix-organisatie Zuid-Limburg i.o) Koers

104 Dhr. J.F. Sistermans Dhr. M. Verheijen Dhr. L.W.L. Pauli Mevrouw A. Burger Gedelegeerd bestuurder Gedeputeerde provincie Limburg Gedeputeerde provincie Brabant DG Ministerie EL&I Secretariaat Brainport 2020 Dhr. L.F.M. Hammecher (projectleider en secretaris Brainport 2020) Met de benoeming van de heer Sistermans is de eerder in het governance-model opgenomen aansturing van het projectteam door de directeuren van Brainport Development NV en Zuid-Limburg van het projectteam en de rapportage naar de commissie nu overgenomen door de gedelegeerd bestuurder. Daarnaast werkt de gedelegeerd bestuurder voor de gehele netwerkorganisatie van de zes triple helix-regio's, waarvan vooralsnog Brainport Regio Eindhoven en Limburg Economic Development (LED) Zuid-Limburg in de commissie vertegenwoordigd zijn. De Brainport 2020-commissie heeft tot taak: Het topprioritaire programma 7 van nationaal belang te coördineren, te doen uitvoeren en te monitoren; Op te treden als coach voor de Triple Helixen in Zuidoost-Nederland. Daartoe overlegt de Brainport 2020-commissie halfjaarlijks, hiertoe mede uitgenodigd door de Commissarissen van de Koningin van de provincies Noord-Brabant en Limburg (in het zogeheten Kasteeloverleg ) met de overige lokale Triple Helixen van de overige (sub)regio s in Zuidoost-Nederland; Zorg te dragen voor de verbinding tussen regio, Rijk en Europa; Te rapporteren over de voortgang van het nationale programma aan Rijk en Provincies 7 Het nationale deel van het Urgentieprogramma Koers

105 De heer Th.J.A.M. de Bruijn is bereid gevonden om als adviseur voor de commissie met betrekking tot de samenwerking binnen de EU. De heer Bruijn was tot juni 2011 permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de EU en nu staatsraad in de afdeling advisering van de Raad van State. Het secretariaat/projectteam bestaat in september uit: de heer L.F.M. Hammecher, projectleider en secretaris commissie mevrouw H.A. Dikkeboom, secretaresse De heer J.F. Sistermans stuurt het projectteam aan. De commissie komt vier maal per jaar bijeen, waarvan tweemaal in een kastelenoverleg waarin alle bestuurders van de zes triple helix regio s deelnemen op uitnodiging van afwisselend de commissaris van de koningin in Noord-Brabant en de gouverneur van Limburg. Vanaf september hebben de gedelegeerd bestuurder en de projectleider alle voorzitters van de triple helix regio s in Zuidoost-Nederland bezocht en gesproken. Voorafgaand aan deze bijeenkomsten heeft de projectleider alle directeuren van de regionale bureaus gesproken. Tussentijds heeft bestuurlijk en coördinerend overleg plaatsgevonden tussen Brainport en LED. Kastelenoverleg Op 19 december 2011 vond het eerste Kastelenoverleg in het kader van Brainport 2020 plaats. Met als gastheer de Commissaris van de Koningin Wim van de Donk en avondvoorzitter Rob van Gijzel, voorzitter van de Brainport 2020-commissie. Vanuit de zes regio s waren veel vertegenwoordigers aanwezig in Kasteel Heeswijk om de aanpak en resultaten met elkaar te delen. Vanuit het ministerie van EL&I was DG mevrouw A. Burger aanwezig, vanuit de regio West Brabant burgemeester Van der Velden van Breda. Ook waren de leden van de klankbordgroep Brainport 2020 aanwezig en de adviseur voor Europa Tom de Bruijn. Dit eerste kastelenoverleg in het kader van Brainport 2020 was gericht op ontmoeten en informeren van de bestuurders van de zes betrokken regio s in Zuidoost-Nederland. Aan de hand van presentaties van de regio s en de toelichtingen van de heren Van de Donk, Van Gijzel en Sistermans en de discussie zijn de volgende bovenregionale acties besproken in de bijeenkomst van kasteel Heeswijk (in de volgorde van prioriteit) waarop in 2012 de focus wordt gelegd: Gezamenlijke marsroute naar EU gebaseerd op eigen sterktes, samenwerking verstevigen met Duitsland en België. Niet wachten op Den Haag, maar samen met Den Haag. Aansluiten bij de topsectoren en de EU prioriteiten. Human Capital Agenda: op de arbeidsmarkt de samenwerking tussen bedrijven uitbreiden en verstevigen. Focus op samenwerking kennisinstellingen: de combinatie van beta, gamma en alpha stimuleren. Startende en doorgroeiende ondernemers ondersteunen met een sluitende kapitaalstructuur. Vanuit alle regio s het duidelijke signaal: cross-overs sterk laten groeien en daarmee innovatie stimuleren. Grensoverschrijdende infrastructuur organiseren. Internationale acquisitie stimuleren in samenhang met ecosystemen. De presentaties van Jan Mengelers, Joop Sistermans en de netwerkregio s Midpoint Brabant, Greenport Venlo, 5-Sterrenregio, Hoge Dunk/OML, Brainport Regio Eindhoven en Limburg Economic Development zijn terug te vinden via. Link naar presentaties (toegestuurd aan alle genodigden op 22 december 2011). Ook is op 22 december een special van de nieuwsbrief verstuurd over dit eerste kasteelnoverleg aan de belangstellenden: Externe communicatie Brainport 2020 Op het gebied van communicatie zijn na de zomer de onderstaande activiteiten gerealiseerd Koers

106 verzenden drie nieuwsbrieven Brainport 2020: nummer 1 gericht op de netwerkorganisatie en de Brainport 2020-commissie, nummer 2 op de bovenregionale projecten en nummer 3 een special over het kastelenoverleg: Op 19 december is de site gelanceerd Aan de regio s is in het kader van endorsement het logo partner in Brainport 2020 aangeboden Er is een korte flyer gepubliceerd en de bestaande video is verkort. Koers

107 Project: BPP OSCAR Achtergrond / aanleiding Het inititiatief voor het Brainport project OSCAR (Open Source Cooperative Automotive Research & development platform) is van Carlo van de Weijer, CTO van TomTom en kartrekker van het speerpuntprogramma Smart Mobility van de Technische Universiteit Eindhoven. Omschrijving De automotive markt ondergaat momenteel een paradigma-shift die Nederland de gelegenheid biedt automotive (deel)markten naar de regio te halen: overgang van gesloten infotainment systemen naar open systemen, waarbij de tier-2 leveranciers in deze markt makkelijker in kunnen breken op de waardeketens met vernieuwende technologie en zich zo kunnen ontwikkelen tot een grote tier-1 leveranciers; overgang van stand alone naar coöperatieve auto- en transportsystemen welke in verbinding staan met andere auto s, vrachtwagens en weg-infrastructuren. Hierdoor onstaan nieuwe niche markten waarin de NL partijen een leidende rol kunnen vervullen; overgang van afgeschermde voertuigelektronica naar een koppeling tussen voertuig en het standaard internet; overgang van fossiele brandstof zonder directe relatie met de voertuigelektronica naar elektrische energie met een sterke koppeling met het (slimme) energie grid; meer en intensieve integratie van transportketens en logistiek (multimodaliteit). ofwel: towards open, connected, adaptable and cooperative mobility Uitdaging en kans In het Spits programma is door een breed consortium geinvesteerd in de ontwikkeling van een open en schaalbaar platform voor automotive producten die aansluiten op de hierboven beschreven dynamiek. Hiermee is een unieke voorsprong opgebouwd ten opzichte van andere clusters wereldwijd waar oplossingen veelal eenzijdig worden geinitiëerd vanuit de automotive OEMers of vanuit de ICT industrie. Om deze voorsprong uit te bouwen, te consolideren en te valoriseren is een volgende stap nodig: Beheer, doorontwikkeling en toepassing van de assets die in samenwerkingsprojecten als SPITS zijn ontwikkeld. Wanneer dit achterwege blijft zullen deze assets verloren gaan voor verder gebruik in publieke domein. Ambitie De kerngedachte is nu om een publieke community te creëren op basis van open-source samenwerking die deze gezamenlijke assets beheert en nieuwe innovaties begeleidt. Hierin kan geparticipeerd worden door collaborerende kennis-instituten, research afdelingen, industriele partijen, dienstverleners, startup s etc. De ambitie is zo te komen tot een Open-source project voor Automotive platform, welke releases verzorgt op basis van open specificaties, open source software en open-data. Effecten Verwachtte effecten van het open-source project: Innovatie snelheid gaat enorm omhoog; Concentratie platform ontwikkeling in Automotive valley; Leidende positie NL bij het invullen van deze niche in de automotive markt en transportsector; Fundamentele component binnen DITCM infrastructuur; Subsidiegeld wordt direct omgezet in assets in/voor het publieke domein; Meer subsidiegeld beschikbaar voor IP ontwikkeling, omdat minder subsidie nodig is voor systeem ontwikkeling; Bevordering re-integratie kenniswerkers i.s.m. Brainport en UWV; Koers

108 Asset om NL-gesubsidieerde programmas te koppelen aan EU gesubsidieerde programmas op strategisch niveau (via o.a Ertico). Aansluiting Dit voorstel sluit naadloos aan bij andere Automotive initiatieven in de regio: Uitwerking van de roadmaps voor smart mobility, vehicle electrification en electrical vehicles vanuit het HTAS programmabureau; Concentratie van faciliteiten en partijen op de High Tech Automotive Campus; Ondersteunen van het DITCM initiatief met bruikbaar platform voor operational field tests. Initiatie Op termijn moet zo n community zichzelf in stand moeten kunnen houden wanneer de waarde van de opensource assets voldoende is om grootschalige adoptie van het platform door industriele partijen te bereiken. Omdat in de begin fase van dergelijke open source trajecten er meestal nog onvoldoende kritische massa is moet er in eerste instantie financiele ondersteuning voor de beheersfuctie komen; deze kan dan op termijn afgebouwd worden. Het ligt voor de hand om deze beheersfunctie qua organisatie en lokatie te combineren met andere functies binnen het nieuw op te richten AutomotiveNL resp. met de nog te bepalen organisatievorm voor het DITCM initiatief. Doelstelling / beoogde resultaten project na oplevering Het realiseren van een Open Source project voor een Automotive platform, dat als motor van een open innovatienetwerk en (fysieke) uitvoeringsomgeving het hart vormt van het hightech Automotive technology ecosysteem in Brainport. Om zo kennis-based te komen tot domein overschrijdende innovatie en niewe impulsen te geven in de lijn kennis kunde - kassa én omgekeerd, kassa kunde kennis. Bijdrage aan Brainport-doelstellingen: Het project draagt zowel bij aan het domein Business als aan Technology en sluit ook precies aan op Brainport 2020 Projectspecifieke doelstellingen Kennis Kennis- en IP ontwikkeling door onder meer het opzetten van nieuwe samenwerkingsverbanden in internationale context, specifiek gericht op de focusgebieden. Deliverables Gevalideerde nieuwe systeem concepten Open source software Patenten (of patentaanvragen) Publikaties Webdiensten Onderwijs Het aktief samenbrengen van de verschillende onderwijsrichtingen die betrokken zijn bij de focusgebieden met een zwaartepunt op het HBO en universitaire niveau. Deliverables Integratie in bachelor en master Automotive aan de TU/e Integratie in bachelor en master Automotive aan de Fontys Hogeschool Platform gebruik binnen HBO practica Stage, afstudeer en promotieplaatsen Koers

109 Experimenten Het faciliteren en stimuleren van het uitvoeren van experimenten op basis van herbruikbare, reeds ontwikkelde platform componenten. Deliverables Beschikbaar en beheerd platform concept t.b.v. field-operational-tests Herbruikbare systeemkomponenten voor rapid business model tests Valorisatie Het zodanig organiseren van beschikbare kennis, IP en resources dat participerende bedrijven optimaal kunnen inspelen op kansen uit de markt Deliverables Nieuwe commercialiseerbare concepten, produkten en services Nieuwe comerciele samenwerkingsverbanden Nieuwe start-ups Fase in ontwikkelproces Fase Product Status 0 Orientatie Startnotitie Opgeleverd / afgerond 1 Initiatie Contourplan In ontwikkeling 2 Ontwerp/ ontwikkeling 3 uitvoering Pilot 4 Evaluatie Rapportage Project/Business plan Resultaten 2011 Er is een concept contourplan geschreven door de initiatiefnemer dat als startnotitie is aanvaard. Vervolgens is opdracht gegeven aan een projectleider om een kwartiermakersrapportage te maken waarin wordt beschreven langs welke weg het project het beste kan worden ontwikkeld. Dit rapport zal in januari 2012 worden opgeleverd. Leden van de klankbordgroep Naam De heer C. Van de Weijer (TomTom) Bedrijf TU/e Er is alleen nog een projecteigenaar en een projectleider. De klankbordgroep zal begin 2012 worden geformeerd. Koers

110 Project: BPP Brainport Networking Financials Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma Nederland kent relatief weinig recent gestarte, snelgroeiende hoogwaardig technologische bedrijven. Ook Brainport -de sterkste patentregio ter wereld- blijft in verhouding stevig achter in dit type business incubation t.o.v. andere sterke kennisregio s zoals Silicon Valley. Waar ligt dit aan? De ambitie van ondernemers, onvoldoende financieringsmogelijkheden, de Nederlandse cultuur? Omschrijving ontwikkelproject of programma Het project Brainport Networking Financials wil de groei van startende en sneller groeiende bedrijven bevorderen d.m.v. het aanbieden van een toereikende sluitende kapitaalinfrastructuur. In Brainport 2020 is de zogenaamde fund-of-funds actie opgenomen. Dit is naar Duits voorbeeld, met een omvang van circa 300 mln. euro zoals voorgesteld door de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen. Hierin participeren de Nederlandse overheid, het European Investment Fund en private partijen elk voor één derde. Dit zogenoemde dakfonds investeert niet zelf rechtstreeks in ondernemersinitiatieven, maar wel in (gespecialiseerde) investeringsfondsen. Dit leidt tot extra risicoafdekking en lagere kapitaalkosten, wat het voor institutionele beleggers en andere marktpartijen aantrekkelijker maakt om (meer) te investeren in deze fondsen. Het fund-of-funds kan afhankelijk van initiatiefnemers en draagvlak op Nederlands, Zuidoost- Nederlands of TTR ELAt schaalniveau worden ingericht. Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering Het bevorderen van meer startende en snel groeiende innovatieve (technologische) bedrijven in de Brainport regio door het organiseren van een sluitende kapitaalinfrastructuur Het vergroten van de bekendheid en toegankelijkheid van financieringsinstrumenten voor startende en snel groeiende bedrijven Het vergroten van de attractiviteit van het vestigingsklimaat voor startende en snel groeiende bedrijven en kapitaalversterkers Projectspecifieke doelstellingen: Om bovenstaand doel te bereiken zal: Het ecosysteem in kaart gebracht moeten worden (starters/snelle groeiende innovatieve bedrijven en kapitaalverstrekkers) Gekeken moeten worden naar de gaten in het financieringsmodel (Valley of Death?) Er gezocht moeten worden naar mogelijke oplossingen om de gaten te dichten Resultaat op een rijtje: In 2011 is de klankbordgroep verschillende keren bij elkaar gekomen en zijn verschillende initiatieven om de doelstellingen te bereiken gestart. De focus lag met name op de ontwikkeling van het netwerk en elkaar informeren wat er allemaal al speelt. Ook is in 2011 vanuit Fontys het Lectoraat Brainport gestart. Het lectoraat zal zich richten op de vraag waarom er zo weinig nieuwe OEM-ers ontstaan in de regio Brainport Eindhoven. Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat 2011: Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie studenten gereed 1 Initiatie Contourplan gereed 2 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan In ontwikkeling 3 Uitvoering Pilot 4 Evaluatie Rapportage Koers

111 Klankbordgroep en projecteigenaar Naam De heer A. van Berlo De heer A. van Groenedael De heer A. de Geus De heer C.J. Koomen De heer D. Kersten Mevrouw D. van Gestel De heer E. van den Eijnden De heer E. van Schagen De heer E. Vermeulen De heer E. Roos De heer F. Bastiaanssen De heer G. Ketelaar De heer H. Gasseling De heer H. Duisters De heer H. Brink De heer I. Ploegsma De heer J. Kromwijk Smits De heer J. de Visser De heer J. Feenstra De heer M. van den Broek De heer O. Lint De heer R. Janssen De heer R. Verbakel De heer T. Stevens De heer W. Wagenmans De heer R. van Iwaarden De heer P. Cox Bedrijf Van Berlo Deutsche Bank Sioux Boer en Croon BOM Ephebe.nl Simac UVT TU/e Eleaf/Basfood ING Sioux Gemeente Eindhoven Foodworkx Primeventures Quaestus Samsung Rabobank Fontys Pwc Technostars Brainport Development Provincie Brabant Brainport Development Brainport Development De klankbordgroep staat onder leiding van Frans Bastiaanssen Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma Het project zal in de periode verder worden ontwikkeld. Koers

112 Basics Project: BPP De regio verbeelden/bedrijfspanden als icoon Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma Dit project komt voort uit Brainport Bedrijfshuisvesting waarin de Brainport ambitie is te excelleren als internationale toptechnologieregio. Ook het economisch c.q. facilitair vestigingsklimaat behoeft in dit kader aandacht. Het vestigingsklimaat moet passen bij c.q. aansluiten op deze ambitie. In Brainport Bedrijfshuisvesting zijn een vijftal projecten gedefinieerd. Één van deze concrete projecten heeft tot doel de hightech uitstraling in het Brainport gebied te versterken op het niveau van vestigingslocaties en individuele bedrijfsgebouwen. Omschrijving ontwikkelproject of programma Het project De regio verbeelden / bedrijfspand(en) als icoon wil Brainport op een creatieve manier zichtbaar maken waardoor een identificatie met internationale toptechnologie ontstaat. Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering Doelstellingen van project: De doelstelling van dit project is om Brainport strategisch te verbeelden als een unieke wereld voor toptechnologie. o Dit wordt bereikt door (1) het tastbaar neerzetten van een beeldmerk die met trots de regio verbeeldt en o (2) het voor elk van de vijf speerpuntsectoren ontwikkelen van een bedrijfsgebouw die door zijn uitzonderlijke vormgeving en ligging Brainport zichtbaar positioneert als toptechnologie regio. Bijdrage aan macro-economische indicatoren: De economische gevolgen van dit project zijn zeer indirect. Dit project zal de acquisitie positie versterken en daarmee b.v. het project Brainport Acquisitie beter tot zijn recht laten komen. Bijdrage aan Brainport-doelstellingen: Dit project bevindt zich in de Basics sfeer, met name internationalisering en imago. De Brainport-doelstelling die het meest wordt aangesproken met dit project is de internationale zichtbaarheid van de regio te vergroten en een stimulerend vestigingsklimaat te creëren. Projectspecifieke doelstellingen: Opstellen startdocument met beschrijving identiteit Brainport organiseren van interviews met stakeholders en een creatieve sessie Startdocument met beschrijving identiteit Brainport gereed initiëren bedrijfspand icoon HTS Koers

113 Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat 2011 In april 2008 is het contourplan opgeleverd en goedgekeurd door het bestuur. Van start tot einde heeft het project een looptijd van ongeveer 5 jaar. De kenmerken van deze pilot zijn dat het een realiseerbaar, uniek, locatieafhankelijk en technologie-georienteerd project wordt. Om te kunnen komen tot een beeldmerk irt bedrijfshuisvesting is in 2009 een startdocument over de identiteit van Brainport bedrijfshuisvesting opgesteld (dmv van interviews met stakeholders en diverse creatieve sessies). In 2010 is dit verder vormgegeven en mede op basis van dit startdocument is er daarna intensief gewerkt aan het initiëren van het eerste van de vijf iconen. In 2010 zijn de mogelijkheden om te komen tot een (concreet businessplan voor het) eerste icoon bedrijfshuisvesting in de regio onderzocht. In 2011 is een businessplan opgeleverd en in 2012 zal duidelijk worden of het realiseren van een icoon HTS in de regio mogelijk is. Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie Opgeleverd 1 Initiatie Contourplan Opgeleverd 2 Haalbaarheid Rapportage In ontwikkeling 3 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan Opgeleverd 4 Uitvoering Pilot In ontwikkeling 5 Evaluatie Rapportage Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 Realisatie iconen bedrijfshuisvesting 5 Nvt Regio verbeelden ogv bedrijfshuisvesting beeldmerk Nvt Activiteit Klankbordgroep Congressen/workshops Samenwerkingsverbanden Geleverde inspanning Geen bijeenkomst Er zijn 12 inhoudelijke sessies geweest tbv icoon. Er is intensieve samenwerking met (een gedeelte van de) klankbordgroepleden. Daarnaast is er samenwerking met SRE, gemeente Veldhoven, BP Avenue, BOG-partijen. Klankbordgroep en projecteigenaar Vertegenwoordigers van: Amvest, UvA, UrbanXchange, Twynstra Gudde, AM Zuid, Pearh en Studio Marco Vermeulen. De klankbordgroep staat onder leiding van projecteigenaar mw. R. Hoogendoorn (directeur Pearh BV). De projectleider is mw. I.P. Naus MRE die om niet wordt geleverd door Brainport Development. Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma Na initiëren start realisatie icoon op het gebied van bedrijfshuisvesting in Zuidoost-Brabant. Koers

114 Project: BPP BRAINS Award Eindhoven Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma De maatschappij in het algemeen en Brainport Eindhoven in het bijzonder heeft behoefte aan meer hoger opgeleiden. Of ze nu uit Nederland dan wel uit het buitenland komen: jonge kenniswerkers en ontwerpers in spe moeten het in deze stad naar hun zin hebben. Méér studenten zouden bewogen kunnen worden om inwoner van de stad te worden en een actieve bijdrage te leveren aan het studentenleven. Op haar beurt zou de stad gretiger haar kansen kunnen grijpen om de aanwezigheid van zoveel jong talent te benutten. Omschrijving ontwikkelproject of programma In aansluiting op de ideeën van Eindhoven Studentenstad is het project Brains Award Eindhoven gestart op initiatief van de gemeente Eindhoven. Met het project worden Eindhovense studenten (MBO,HBO en WO) uitgedaagd om met goede ideeën/concepten te komen om de stad en het (be)leven te verbeteren, waarbij de stad haar naam vestigt als studentenstad die kansen biedt om te werken aan creativiteit dat hoort bij (maatschappelijk) ondernemerschap, innovatie en duurzaamheid. Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering Het is de bedoeling met het opzetten van een competitieve structuur (Award), om jaarlijks de Eindhovense onderwijsinstellingen en haar leerlingen te bewegen om met innovatie (in een maatschappelijke context) aan de slag te gaan. Doel is dat deze structurele inbedding leidt tot versterking van onze kenniseconomie, meer ondernemerschap oplevert en innovatie structureel als verkenningstocht wordt ingezet. Tevens is het de bedoeling om via de wedstrijd de inwoners mee te laten denken over de problemen in hun buurt en daar de eerste aanzet richting een oplossing te zetten. Hierdoor onstaat een steeds sterker wordende - opwaartse cirkel van idee-oplossing-uitvoering, naar nieuwe ideeën-oplossingen-uitvoering tussen inwoners en studenten. Projectspecifieke doelstellingen: Doel 2011: Meer inzendingen en een betere verdeling van inzendingen onder de verschillende onderwijsinstellingen en bekijken of zelfstandige voortzetting van de Brains Award mogelijk is. Resultaat op een rijtje: De derde editie van BRAINS Eindhoven en tevens laatste editie onder projectleiderschap van Brainport Development - is heel voortvarend verlopen en volwassen geworden : 121 inzendingen o ROC 41 inzendingen o Fontys Hogescholen 34 inzendingen o TU/e 26 inzendingen o Design Academy 20 inzendingen Er is keer gestemd op detop10 finalisten voor de publieksprijs; Alle onderwijsinstellingen zien de meerwaarde van de Brains Award-competitie en hebben zich (financieel en qua inzet) gecommitteerd voor toekomstige periode. In Q wordt met een intentieverklaring de overdracht officieel gemaakt en neemt Brabant Center of Entrepreneurship (BCE) het projectleiderstokje over; Er is een waardevolle samenwerking met de onderwijsinstellingen op gang gekomen en kan door BCE volgend jaar verder uitgebouwd worden. 14 raadsleden brachten hun stem voor de toekenningen uit; Ruime aandacht in pers, waarbij er voor het eerst ook veel landelijke aandacht is geweest; BNR Radio (Zakendoen met..), Omroep Brabant (1x met twee inzenders en 1 x keer met Igor van Hooff), NOS op 1 (Radio interview met Lara Rense), Hart van Nederland en NOS op 3. Koers

115 Het eindevenement was nog beter bezocht dan vorig jaar en de samenwerking met STRP levert veel synergie op. De website is bezocht. Het aantal unieke bezoekers is gestegen tot unieke bezoekers. Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat 2011: Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie nvt 1 Initiatie Contourplan nvt 2 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan plan van aanpak 3 Uitvoering Pilot gereed 4 Evaluatie Rapportage jaarlijks Klankbordgroep en projecteigenaar Opdrachtgever is Erik Lubbers van de gemeente Eindhoven. Er is geen klankbordgroep, maar wel een vak- en een bestuurdersjury gevraagd. De bestuurdersjury heeft een soortgelijke taak als de klankbordgroep op zich genomen. Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma De derde editie is tevens de laatste editie die door Brainport Development zal worden uitgevoerd en zal haar afronding kennen met de ondertekening van een intentieverklaring in Q door de Design Academy Eindhoven, Fontys Hogeschool, ROC Eindhoven, TU/e, de gemeente Eindhoven en het Brabant Center of Entrepreneurship (BCE). Met de intentieverklaring wordt de Brains Award in ieder geval voor de komende vier jaren veilig gesteld. Koers

116 Project: BPP Health Technology Park (voorheen High Med Campus 2.0) Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma De voortgang van de techniek maakt het mogelijk dat problemen in de gezondheidszorg die vroeger onoplosbaar leken oplosbaar worden. Hiervoor is het echter noodzakelijk dat: clinici deze problemen signaleren; communicatie tussen clinici en ingenieurs plaatsvindt over deze problemen; kennis verkregen wordt d.m.v. wetenschappelijk onderzoek; innovatieve oplossingen gevonden worden door technisch toegepast onderzoek; innovaties getoetst worden d.m.v. klinisch onderzoek; effectieve innovaties in productie worden genomen door de industrie. Door medici, ingenieurs en medisch technische bedrijven voortdurend met elkaar in contact te brengen zal door het samenbrengen van medische ervaring, technisch wetenschappelijke kennis en industriële daadkracht een enorme impuls gegeven worden aan medisch en technologisch onderzoek en de medischtechnische industrie waardoor problemen in de gezondheidszorg eerder en beter opgelost kunnen worden. Op basis van de uitkomsten van het regulier Brainport traject (contourplan, businessplan) is een vervolgproject gedefinieerd, gericht op de voorbereiding van het bestemmingsplan van de High Med Campus. De werkzaamheden richten zich voornamelijk op het ontwikkelen van een stedenbouwkundig advies, het ontwikkelen van een technisch/inhoudelijk gereed bestemmingsplan en het opstellen van een communicatieplan. Medio augustus 2011 is de 2e versie van de Stedenbouwkundige visie Health Technology Park door Rein Geurtsen & Partners opgeleverd. De stedenbouwkundige visie is te downloaden via De stedenbouwkundige visie spitst zich toe op de ruimtelijke en programmatische kansen die zich op de locatie Veldhoven van MMC voordoen. Voor Health Technology Park is een ruimtelijk concept ontwikkeld, waarbinnen de mogelijkheden voor het te bouwen programma, de openbare ruimte, het integreren van het huidige ziekenhuis en het aantakken op de omliggende stedelijke structuur worden onderzocht. Voorts wordt aandacht besteed aan de verkeerskundige consequenties van het ontwikkelingsprogramma en aan de faseringsstrategie. Het te realiseren ruimtelijke programma omvat: Faciliteiten in het kader van medische technologisch onderzoek en innovatie; Medische (ziekenhuis ondersteunende en aanvullende) faciliteiten (medische technologie bedrijven, spin-offs, starters en eerstelijns zorgaanbieders); Gemeenschappelijke publieke faciliteiten, zoals restaurants, zorggerelateerde en - ondersteunende winkels, vergaderfaciliteiten, een auditorium, sporten, welnessfaciliteiten, apotheek, hotel (kraamsuites, zorghotel, regulier hotel); Uitbreidingen ten behoeve van toekomstige activiteiten van MMC (strategische reserve); Parkeervoorziening. De stedenbouwkundige visie dient als opmaat voor het opstellen van het bestemmingsplan. Oorspronkelijk was de planning om het bestemmingsplan medio 2011 op te leveren. Als gevolg van de vertraging in de afronding van diverse onderzoeken (verkeersonderzoek, hotelonderzoek) die onder de regie van de Gemeente Veldhoven worden uitgevoerd is het opstellen/indienen van het bestemmingsplan vertraagd met 1 jaar vertraagd. Koers

117 HTP wordt ontwikkeld als een campusgebied met een duidelijk onderscheid tussen verschillende deelgebieden. Het kerngebied wordt gevormd door het huidige MMC en de potentiele uitbreidingen van MMC. Daar omheen zullen afzonderlijke gebouwen worden ontwikkeld die huisvesting bieden aan bedrijven en instellingen die passen binnen de doelstellingen en ambities van HTP. Een derde deelgebied is de Galeria Máxima. Dit is een doorgaande promenade voor voetgangers. De Galeria Máxima herbergt alle benodigde publieke en centrale voorzieningen van het campusgebied, zoals restaurants, coffee-corner, winkels, infobalies etc. De Galeria Máxima is toegankelijk voor alle bezoekers en werknemers van MMC, ASML, http en van andere bedrijven uit de directe omgeving. Ook de bewoners van de Gemeente Veldhoven zijn hier welkom. Op de kop van de Galeria Máxima is een hotel voorzien met congres- en vergaderfaciliteiten. Het hotel kent 3 functies: een normaal hotel, een zorghotel en een kraamhotel. Parkeervoorzieningen zullen aan het zicht onttrokken worden, omdat ze gerealiseerd worden onder oplopende groene terrassen. In zijn algemeen kenmerkt HTP zich door veel groenvoorzieningen tussen de hiervoor beschreven deelgebieden. MMC zal HTP niet voor eigen rekening en risico realiseren. De ontwikkeling zal worden overgedragen aan een derde partij. Hiertoe is MMC / Ontwikkelingsmaatschappij HTP in gesprek met ontwikkelaars/investeerders/financiers. In 2011 is de ontwikkelstrategie verder uitgewerkt. Aan de hand hiervan wordt begin 2012 de selectieprocedure worden opgestart voor het selecteren van een projectontwikkelaar. Om en en ander te begeleiden en te realiseren is In juni 2011 is de Ontwikkelingsmaatschappij Health Technology Park opgericht. De Ontwikkelingsmaatschappij HTP zal de verdere begeleiding van de ontwikkeling voor haar rekening nemen. Tevens is in 2011 het governance model ingericht. Vanuit MMC fungeert een stuurgroep, bestaande uit de voorzitter van de raad van bestuur (vz), de voorzitter van het stafbestuur en de directeur bedrijfsvoering, aan wie de directeur van de Ontwikkelingsmaatschappij HTP rapporteert.tevens is een Raad van Advies ingericht, bestaande uit vertegenwoordigers van bedrijven en instellingen die zich potentieel zouden kunnen vestigen op HTP. Omschrijving ontwikkelproject of programma Binnen het projectkader worden activiteiten ontplooid gericht op de voorbereiding van het bestemmingsplan en het verbreden van verder draagvlak en interesse van mogelijke van mogelijke partijen die zich op de HMC willen vestigen. Dit laatste zal uitmonden in een communicatie- en acquisitieplan voor Health Technology Park. Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering (outcome) Korte termijn: Uitvoeren deelonderzoeken t.b.v. bestemmingsplan Opstellen bestemmingsplan Opstellen communicatieplan Lange termijn: Inrichting van een ecosysteem open innovatie medische technologie Product(ontwikkelingen)/valorisatie in relatie tot speerpunten: vrouw-moeder-kind, medische simulatie en sportgeneeskunde Ziekenhuis gerelateerde gebouwen (Vrouw moeder kind, medsim gebouw) Vestiging van kennis- en onderzoeksinstellingen Vestiging bedrijven (medische sector) Vestiging van ziekenhuisgerelateerde en niet-ziekenhuis gerelateerde winkels Sportfaciliteiten voor medewerkers Congresfaciliteiten Verblijffaciliteiten (kraam-, zorg en regulier hotel) Koers

118 Restauratieve functies Toename werkgelegenheid Projectspecifieke doelstellingen (output) Stedenbouwkundige visie Gereed bestemmingsplan Communicatie- en acquisitieplan Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat eind 2012 Waar staan we nu in te vullen in onderstaande tabel (termen: in voorbereiding / in ontwikkeling / afgerond / opgeleverd eventueel aan te vullen bij bijzondere omstandigheden). Omschrijving algemene stand van zaken en gebeurtenissen in het voorbije (half)jaar. Fase waarin project zich nu bevindt: Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie Opgeleverd / afgerond 1 Initiatie Contourplan Opgeleverd / afgerond 2 Ontwerp/ontwikkeling Project/Businessplan Opgeleverd/afgerond 3 Uitvoering Pilot In voorbereiding / In ontwikkeling / (deels) afgerond 4 - Evaluatie Rapportage Nog niet van toepassing Tabel Resultaten 2011 Resultaten van de concrete beoogde resultaten (doelstellingen) en meetbare indicatoren zoals opgenomen in het deel doelstelling/ beoogde resultaten project of programma na oplevering (outcome). Weergegeven in tabelvorm. Beoogde resultaten: Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2010 Stedenbouwkundige visie Afgerond Bestemmingsplan In proces Communicatie- en acquisitieplan In proces Koers

119 Klankbordgroep en projecteigenaar Er is geen klankbordgroep meer actief (in de vorm zoals Brainport hanteert). Wel is er in het kader van de ontwikkeling een Raad van Advies ingericht. Leden Raad van Advies Naam Vacature De heer J. Mikkers De heer F. Schmetz De heer T. Backx De heer M. Veldhoven Mevrouw W. de Koning De heer A. Wintels De heer T. Bartraij De heer J. Brouwers De heer E. van Schagen Bedrijf Philips Gemeente Veldhoven High Tech Campus Eindhoven TU/e Zuidzorg Fontys ROC Eindhoven ASML Brainport Development Simac /FHI Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma Oplevering werkzaamheden 31 juli 2012 Koers

120 Project: BPP Intelligent Community Forum Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma Een hoogwaardig internationaal netwerk opbouwen is van vitaal belang voor de regio. We moeten daarbij niet vergeten om als Brainport ook onze successen te profileren in het buitenland. Dit is belangrijk om bedrijven en kenniswerkers aan te trekken binnen de focusgebieden, om samenwerkingspartners te vinden of gevraagd te worden - voor internationale projecten. Het winnen van een prestigieuze competitie zorgt voor een permanente bevestiging van je klasse. Jaarlijkse deelname is tot die tijd een voorwaarde voor groei, profilering en positiebepaling ten opzichte van gelijken en dat draagt weer bij aan het versterken van onze (inter)nationale marketing, profilering en acquisitie. Omschrijving ontwikkelproject of programma De prestigieuze Intelligent Community of the Year Award' wordt jaarlijks uitgereikt door het Intelligent Community Forum (ICF), een denktank die succesvolle regio s zoekt waarin bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen efficiënt samenwerken en waarbij breedband en ICT een centrale rol speelt. Voor deze wedstrijd schrijven zich, wereldwijd, jaarlijks meer dan 300 gemeenten of regio s in. Daaruit wordt in oktober the Smart 21 gekozen, de 21 voorlopig beste Intelligent Communities. Elk jaar in januari kiest een jury van onafhankelijke academische experts daaruit de top 7. In mei/juni maakt ICF de wereldwijde winnaar bekend. In 2007 is Brainport Development benaderd door het Intelligent Community Forum om deel te nemen aan hun competitie. In 2008 deed de regio voor het eerst mee, al in 2009 trad Brainport toe tot de Top7, de finalistenronde. In 2010 werd deze classificatie wederom binnen gehaald. Elk jaar staat een ander (overkoepelend) thema centraal, waardoor het extreem lastig is om elk jaar hoog te scoren. Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering Profilering Brainport Eindhoven op lokale, regionale, landelijke en mondiale schaal. Projectspecifieke doelstellingen: Doel 2011: Voor de derde keer toetreden tot de 7 slimste regio s ter wereld en definitief een gooi te doen naar de titel Intelligent Community of the year. Resultaat op een rijtje: Titel Intelligent Community of the year 2011 van het ICF mogen ontvangen. Communicatie rondom Slimste regio in gang gezet. Holst Centre, Tias Nimbas kijken samen met het ICF of in de Brainport Regio een Open Innovatie Kenniscentrum van internationale significantie opgezet kan worden. Uitvoering van de strategische gebiedsoriëntatie (Talent Topspot & Technology Hotspot). Koers

121 Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat 2011: Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie nvt 1 Initiatie Contourplan nvt 2 Haalbaarheid Rapportage Top7 3 Ontwerp/ontwikkeling Nominatierondes Invullen nominatieformulieren 4 Uitvoering Thema Health 5 Evaluatie Rapportage jaarlijks Klankbordgroep en projecteigenaar Elk jaar wordt in overleg een kartrekker benoemd. In het eerste jaar was dit de gemeente Eindhoven, met burgemeester Rob van Gijzel als delegatieleider. Het tweede jaar heeft Burgemeester Jack Mikkers namens de gemeente Veldhoven deze taak op zich genomen. Dit jaar heeft de gemeente Helmond het stokje overgenomen en was wethouder Yvonne van Mierlo delegatieleider in New York. Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma Het project is succesvol opgeleverd met het winnen van de wereldtitel. Communicatief gezien levert de titel zoveel kansen op, dat er separaat een nieuw project gestart om de communicatieve kansen in kaart te brengen en vanuit de Triple Helix samenwerking uit te werken. Koers

122 Project: BPP TEDxBrainport Eindhoven Achtergrond / aanleiding TED staat voor Technology, Entertainment en Design. In 1984 begon TED als een jaarlijkse vierdaagse bijeenkomst in Californië, waar sprekers uit drie TED-vakgebieden elkaar informeerden met korte lezingen. Elke spreker krijgt 18 minuten om zijn passie toe te lichten. De bedoeling is intelligente mensen een podium te geven, om zo nieuwe ideeën de wereld in te sturen. Daarom zet TED de camera-opnamen van de presentaties online. Mede dankzij die zogeheten TEDTalks groeide TED uit tot hét platform voor nieuwe ideeën. Met de gedachte dat waardevolle ideeën verspreid moeten worden, ontwikkelde TED een nieuw format: TEDx. TEDx is een label voor lokale, zelfgeorganiseerde evenementen die mensen bij elkaar brengen voor een TED-achtige ervaring. Bij TEDxBrainport, staat de x voor onafhankelijk georganiseerd TED evenement. Bij TEDxBrainport zullen sprekers en acts zorgen voor inspiratie, discussie en verbondenheid. De mensen van TED zorgen voor algemene begeleiding van het TEDx evenement maar individuele TEDx events zijn zelfstandig georganiseerd. Omschrijving ontwikkelproject of programma Toptechnologieregio Brainport is een broedplaats voor innovatie en de thuisbasis voor bedrijven, kennis- en researchinstellingen van wereldklasse. Daarnaast zit ook design al jaren in het DNA de regio. Eindhoven heeft zich ontwikkeld tot een stad van innovatie en creativiteit, een feit dat wordt bevestigd door de vele innovatieve producten bedacht, ontwikkeld en geproduceerd in Brainport. De organisatie achter TEDxBrainport gelooft in de creatieve, inspirerende en innovatieve kracht van de regio en wil dat delen met de rest van de wereld. Doelstelling / beoogde resultaten na oplevering Versterken internationale zichtbaarheid en reputatie (Brainport Trots) Projectspecifieke doelstellingen Website TEDxBrainport juni 2012 TEDxBrainport event (circa 300 deelnemers) Fase in ontwikkelproces Fase waarin project zich nu bevindt Fase Product Status 0 Orientatie Startnotitie Opgeleverd 1 Initiatie Contourplan n.v.t. 2 Onwerp/ontwikkeling Prject/Businessplan n.v.t. 3 Uitvoering Pilot In ontwikkeling 4 - Evaluatie Rapportage Koers

123 Tabel Resultaten 2011 Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2011 TEDxBrainport Eindhoven 2011 Bijeenkomst organiseren in mei 2011 TEDxBrainport 2012 Bijeenkomst organiseren in 2012 Bezoek TED Active Palm Springs licentie grote TEDx Klankbordgroep en projecteigenaar Bij TEDxBrainport is er geen sprake van een klankbordgroep. De organisatie van TEDxBrainport is in handen van aantal personen, afkomstig van gerenommeerde bedrijven en organisaties in de Brainport regio, gedreven door persoonlijk enthousiasme over TEDx. Het organiserend comité omvat vertegenwoordigers van Brainport Development, Design Cooperation Brainport, High Tech Campus Eindhoven, Evoluon, Holst Centre, intoconferences, City Dynamiek, Rethinking Group, ROOD maakt verbinding, triptic, TU Eindhoven en WOID. Alle partijen werken om niet mee. Oplevering / afronding TEDxBrainport heeft in mei 2011 voor de eerste keer plaatsgevonden op de high tec campus in Eindhoven. Het was een succesvol event. Mede daarom zal TEDxBrainport op dinsdag 5 juni 2012 voor de tweede keer plaatsvinden in het Evoluon in Eindhoven. Koers

124 Project: BPP Brainport School/Schoollink Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma Brainport wil de bekendheid van de regio als de Sillicon Valley van Nederland vergroten. Mensen die wonen en/of werken in de regio moeten trots zijn op hun regio. Via het project Schoollink/ Brainport School willen we kinderen bewust laten worden van de bijzondere regio waarin ze wonen. Door Brainport onderwijs in het curriculum op scholen in te voeren denken leerlingen na over het begrip Brainport en wat Brainport voor hen in de toekomst kan betekenen. Op deze manier wordt Brainport meer tastbaar, wat uiteindelijk kan leiden tot meer begrip voor Brainport en Brainport trots. Omschrijving ontwikkelproject of programma Hoe het project vormgegeven wordt is de keuze van de school. Wel is het belangrijk om alle informatie te bundelen en een soort portal te bouwen. Deze portal kan de toegangspoort zijn tot verschillende social media items waar binnen het Brainport onderwijs gebruik van kan worden gemaakt (op deze manier kunnen scholen ook informatie met elkaar delen). Uiteindelijk moet er een community ontstaan waar scholen en bedrijven bij elkaar komen. Een Brainport School gaat net een stapje verder, maar heeft in het curriculum al Brainport onderwijs ingevoerd. Algemeen uitgangspunt en leidend principe is dat een Brainport School zich laat inspireren door de thema s genoemd in Brainport Het vraagt van scholen dezelfde attitude en gerichtheid die kenmerkend zijn voor de Brainport regio als geheel. Het gaat daarbij om: een sterke externe oriëntatie nadruk op innovatie en design ondernemerschap de ontwikkeling, verwerving en toepassing van hoogwaardige kennis samenwerking met collega s, concurrenten, leveranciers en afnemers internationale oriëntatie meertaligheid Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering Bereiken trots, zelfbewustzijn bij bewoners, bedrijven en instellingen op basis van positie, belang en potentie van Brainport Een Brainport fit opleidingsstelsel Projectspecifieke doelstellingen: De doelstelling van het project Schoollink/ Brainport School is Brainport onderwijs invoeren in de lesprogramma s van het (voortgezet) onderwijs in de Brainport regio, zodat; Leerlingen beter voorbereid zijn op hun vervolg (studie) keuzes Leerlingen Brainport fit onderwijs wordt aangeboden Leerlingen weten in wat voor bijzondere regio ze wonen De bekendheid en het imago van de regio verbeterd wordt met als gevolg Brainport trots (met jongeren als ambassadeurs van de regio) Koers

125 Resultaat op een rijtje: 5 Bijeenkomsten projectteam Werkbijeenkomst Brainport School (25 personen) Start planning projectweek Young Brainport 2012 Partner bij Ono subsidie aanvraag Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat 2011: Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie studenten gereed 1 Initiatie Contourplan In ontwikkeling 2 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan 3 Uitvoering Bouw Brainport Paviljoen 4 Evaluatie Rapportage Klankbordgroep en projecteigenaar Er is nog geen klankbordgroep gevormd. Wel is er regulier overleg met het Strabrecht en het VOBO. Wel zijn er verschillende scholen betrokken geweest bij het voortraject van Schoollink, zoals het Augustinianum, Bischop Bekkerscollege e.a. Leendert van der Deijl Strabrecht College Directeur Peter Schaap Strabrecht College Plv. Rector Ton Broeren VOBO Vz. College van Bestuur Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma In 2011 hebben we het idee van de Brainport School verder uitgewerkt. Eind 2011 is er door het Strabrecht college een Ono subsidie aangevraagd om gedurende drie jaar het concept verder uit te werken. In 2012 zal de Young Brainport projectweek weer plaatsvinden en het initiatief worden genomen om het concept te kopiëren naar andere scholen in de regio. Koers

126 Project: BPP Brainport Paviljoen Achtergrond / aanleiding ontwikkelproject of programma Het Brainport Paviljoen is een idee van studenten van de Technische Universiteit Eindhoven om een (mobiel) paviljoen te ontwerpen dat multifunctioneel inzetbaar is voor de vele (culturele) initiatieven die de regio rijk is en aansluit bij de beleving van deze speciale, innovatieve, High Tech regio. Het idee is zo goed ontvangen dat er nu gekeken wordt of de uitvoering hiervan ook realiseerbaar is. Omschrijving ontwikkelproject of programma Met het Brainport Paviljoen wordt een fysiek icoon opgeleverd, waarmee de regio kan laten zien waar zij voor staat en wat zij in huis heeft op het gebied van High Tech systems & Materials en Innovatie. Doelstelling / beoogde resultaten project of programma na oplevering Het creëren van financieel draagvlak voor de realisatie van het paviljoen. Een icoon realiseren, waarmee de regio zich in deze huidige tijd - kan vereenzelvigen, zoals vroeger het geval was met het Philips Paviljoen (uit 1956) tijdens de wereldtentoonstelling in Brussel. Een icoon dat toekomst uitstraalt en abstracte begrippen (zoals High Tech, High Tech systems & Materials en Innovatie) vertaald naar een tastbaar object dat aansluit bij de beleving van anderen bij onze regio; de slimste regio ter wereld! En dat ook regionaal, landelijk en internationaal kan uitdragen. Projectspecifieke doelstellingen: Doel 2011: Oriëntatie naar de mogelijkheden om het Brainport Paviljoen te realiseren. Resultaat op een rijtje: Programma van Eisen opgesteld (Vernieuwd) Concept opgeleverd en gepresenteerd tijdens de Dutch Design Week in het Stadhuis van de gemeente Eindhoven. Klankbordgroep geformeerd. Fase in ontwikkelproces en behaalde resultaat 2011: Fase in ontwikkelproces en bereikte resultaten Fase Product Status 0 Oriëntatie Startnotitie studenten gereed 1 Initiatie Contourplan gereed 2 Haalbaarheid Rapportage Nog niet gestart 3 Ontwerp/ontwikkeling Businessplan Nog niet gestart 4 Uitvoering Bouw Brainport Paviljoen Nog niet gestart 5 Evaluatie Rapportage jaarlijks Koers

127 Klankbordgroep en projecteigenaar De klankbordgroep wordt vertegenwoordigd door personen uit het bedrijfsleven (Philips Research, Gigant Stage Builders) overheid (gemeente Eindhoven, CityDynamiek, Muziekgebouw) en kennisinstellingen (TU/e en Holst Centre). Tijdens de eerste bijeenkomst (Q1 2012) wordt met de klankbordgroepleden gesproken over het projecteigenaarschap. Oplevering / afronding ontwikkelproject of programma Het project is opgesplitst in twee delen. Het is de bedoeling om eind 2012 een sluitend businessplan op te leveren. Als dit lukt, dan wordt in 2013 het Paviljoen gebouwd, zodat we het Paviljoen in 2014 kunnen inzetten om de bieding voor Culturele hoofdstad 2018 binnen te halen. Dit geeft meteen mogelijkheden om het Paviljoen tot en met 2018 in te zetten in het buitenland om hiervoor reclame te maken. De inzet van Brainport Development loopt daarmee tot 2014, er vanuit gaande dat de exploitatie van het Paviljoen voor andere betrokkenen interessant is. Koers

128 Project: BPP Dutch Technology Week Achtergrond / aanleiding De Nederlandse kennisintensieve high tech industrie kampt al jaren met een reputatieprobleem en het is onvoldoende bekend welke mooie, innovatieve en relevante producten er in Nederland worden ontwikkeld, gemaakt en internationaal worden verkocht. Vanuit die gedachte is het Dutch Technology concept ontstaan, in navolging van het inmiddels zeer succesvolle Dutch Design. Het Dutch Technology concept heeft als doel de (inter)nationale reputatie van de Nederlandse high tech industrie te verbeteren bij het brede publiek, professionals en toekomstige professionals. Omschrijving Het in opdracht van Brainport Development uitgewerkte Dutch Technology concept is een actieprogramma met concrete oplossingen voor het verbeteren van de reputatie van de high tech industrie. Het programma dat werd ontwikkeld met behulp van een klankbordgroep bestaande uit stakeholders uit de high tech industrie, wordt gedragen door drie pijlers. Centraal staat de Dutch Technology Festivalweek. Deze jaarlijkse week is bedoeld als vliegwiel om ook tijdens de rest van het jaar de naamsbekendheid en het merk Dutch Technology te verstevigen en vergroten. Hiervoor wordt het internetplatform Dutch Technology Virtoluon ontwikkeld en de roadschow Dutch Technology Theater opgezet. De Dutch Technology Festivalweek streeft ernaar verschillende groepen op hun interesse aan te spreken. Het publiek moet kunnen zien, voelen, ervaren wat de topprestaties van de high tech industrie zijn aan de hand van technologieverhalen, die verteld worden door de hele Brainport regio. In de Dutch Technology Festivalweek kan aansluiting gezocht worden bij verschillende thema s zoals gezondheid, mobiliteit of energie/milieu De digitale component is het Dutch Technology Virtoluon, een virtueel huis voor het Dutch Technology concept. Om het momentum vast te houden, is er het Dutch Technology Theater. Deze tentoonstelling showt vanuit de diverse maatschappelijke thema s de huidige en toekomstige technologie-oplossingen, gericht op het algemene publiek. Beide ideeën worden in 2012 verder ontwikkeld. Doelstelling / beoogde resultaten na oplevering Bereiken trots, zelfbewustzijn bij bewoners, bedrijven en instellingen op basis van positie, belang en potentie van Brainport Vergroten externe bekendheid en versterken Brainportbeeld ( Brainport als brand) Het vergroten van de bekendheid en toegankelijkheid van (innovatie)instrumentarium voor het Midden- en Kleinbedrijf Verbeteren match vraag- en aanbod op de arbeidsmarkt Het programma Dutch Technology heeft tot doel de (inter)nationale reputatie bij niet-professionals (inwoners en overheid), toekomstige professionals (scholieren, jeugd en jongeren) en professionals ((internationale) kenniswerkers en studenten, bedrijfsleven en kennisinstellingen) van de Nederlandse high tech industrie te verbeteren. Als gevolg van een verbeterde reputatie van de Nederlandse high tech industrie moeten de genoemde doelgroepen zich ten gunste van Nederlandse high tech industrie, en daarmee Brainport, gaan gedragen. Zodanig dat de Nederlandse high tech industrie vanuit met name Brainport uiteindelijk nog beter kan bijdragen aan het welzijn en de welvaart van de Nederlandse en internationale samenleving. Het programma Dutch Technology is een actieprogramma dat concrete oplossingen biedt voor het verbeteren van de internationale reputatie van de high tech industrie van Nederland in het algemeen en van Brainport in het bijzonder. Een grote naamsbekendheid en een goed imago (naam & faam) in de vorm van Koers

129 een sterk merk (Dutch Technology en Brainport) is immers wezenlijk voor een regio met de ambitie uit te groeien tot Europese top technologieregio. Projectspecifieke doelstellingen Het concept Dutch Technology bestaat uit drie activiteiten: Dutch Technology Virtoluon (het digitaal platform voor Dutch Technology) Dutch Technology Festivalweek, waarvan het programma drie sporen omvat: Spoor 1: niet-professionals en toekomstige professionals technologieverhalen (showcases) laten ervaren; Spoor 2: Spoor 3: toekomstige professionals technologie laten ervaren door doe-activiteiten; professionals een platform bieden om zich verder te ontwikkelen (kennis delen, netwerken, recruitment). Dutch Technology Theater (een roadshow voor Dutch Technology) Door de combinatie van de drie activiteiten fungeert het concept Dutch Technology als perfecte drager voor de boodschap: de Nederlandse high tech industrie bedenkt, maakt en verkoopt kennisintensieve producten, waarmee belangrijke vraagstukken in de (internationale) samenleving worden opgelost, waarmee de welvaart en welzijn voor iedereen toeneemt en is daarmee niet alleen belangrijk voor de samenleving, maar ook uitdagend om in te werken en te investeren. Fase in ontwikkelproces Fase Product Status 0 Orientatie Startnotitie Opgeleverd / afgerond 1 Initiatie Contourplan Opgeleverd / afgerond 2 Ontwerp/ontwikkeling Project/Businessplan Afgerond 3 Uitvoering Pilot In voorbereiding 4 - Evaluatie Rapportage In voorbereiding Tabel Resultaten 2010 Beoogd resultaat Doel Gerealiseerd 2010 Contourplan Gerealiseerd 2010 Businessplan (update) Gerealiseerd 2011 Koers

130 Leden van de klankbordgroep Naam De heer F. van Hout (L. van Grinsven) De heer F. Schmetz De heer H. Lintsen Mevrouw N. Meijer De heer S. Bambach De heer J. van Ham De heer N. Brokking De heer N. Bex De heer A. Stokking De heer J. Smetsers De heer P. Kentie De heer H. Ouwendijk De heer J. Brouwers De heer T. Vesters De heer R. Fastenau Bedrijf ASML High Tech Campus TU Eindhoven Fontys CEO VDL Enabling Technologies Group TU Eindhoven Tricepts b.v. Bex*communicatie TNO DAF Trucks N.V. Stichting City Dynamiek Vlisco Brainport Development N.V. Kuijpers TU Delft Oplevering / afronding Het project heeft ruim een jaar stil gelegen. Halverwege 2011 zijn er twee nieuwe projectleiders op het project gezet, een vanuit Brainport Development en een vanuit Bex Communicatie. Tevens is er een nieuwe projecteigenaar aangesteld, Frits van Hout (CMO binnen ASML). Het project is pas van start gegaan in het derde kwartaal van In juni 2012 zal de festivalweek plaatsvinden. Pas in het derde kwartaal van 2012 zal gestart worden met de ontwikkeling van het Virtolouon en het Theater. Koers

131 Koers

132 Bijlage 2: Bestuur, Aandeelhouders, Raad van Commissarissen en management stichting Brainport en Brainport Development NV Bestuur stichting Brainport Bestuursleden Triple Helix Functie Opmerking Dhr. R. van Gijzel (gemeente Eindhoven) Voorzitter (sinds ) Dhr. H. Hendriks (Philips Electronics Benelux) Plv voorzitter (sinds ) Dhr. A. Jacobs (gemeente Helmond) Lid (sinds ) Dhr. W. van der Leegte (VDL Groep) Lid (sinds ) Dhr. J. Mikkers (gemeente Veldhoven) Lid (sinds ) Dhr. A. Nelissen (KvK Brabant) Secretaris (sinds ) Dhr. H. van Oorschot (Universiteit van Tilburg) Lid (sinds ) Dhr. A. Peels (TU/e) Penningmeester (sinds ) Dhr. P. Swinkels (BZW) Lid (sinds ) Dhr. A. Wintels (ROC Eindhoven) Lid (sinds ) Dhr. M. Wintels (Fontys Hogescholen) Lid (sinds ) Dhr. H. de Wijkerslooth (SRE) Lid (sinds ) Aandeelhouders Brainport Development NV (vertegenwoordiging in 2011) Aandeelhouder Vertegenwoordiger Functie Stichting Brainport (50%) Gemeente Helmond (5,5%) Gemeente Veldhoven (3,4%) Gemeente Eindhoven (15,2%) Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (25,9%) Gijzel, van, de heer. R. Hendriks, de heer. H. Nelissen, de heer. A. Peels, de heer A. Jacobs, de heer A. (of een te machtigen lid College van B&W: Mw. Y. van Mierlo) Mikkers, de heer J. (of een te machtigen lid College van B&W) Brink, de heer H. (als te machtigen lid College van B&W) Wijkerslooth, de, de heer H. (als te machtigen lid DB SRE) Voorzitter Vicevoorzitter Secretaris Penningmeester Burgemeester Burgemeester Wethouder Portefeuillehouder Brainport Koers

133 Raad van Commissarissen Brainport Development NV 2011 Commissaris Opmerking De heer J. Sistermans (voorzitter) (sinds ) De heer Th. Maas (sinds ) De heer M. Weggeman (sinds ) Management Brainport Development NV 2011 Naam Functie Mevrouw E. Lemkes-Straver Directeur strategie & ontwikkeling, tevens directievoorzitter. De heer T. Stevens Directeur operations De heer J. Brouwers Adjunct-directeur De heer T. van de Kerkhof Bestuursecretaris (tevens bestuurssecretaris stichting Brainport) Koers

134 Bijlage 3: Juridische structuur dochter en deelnemingen van Brainport Development NV Koers

135 Bijlage 4: Brainport Monitor 2011 bevindingen en conclusies Koers

136 De kracht van de slimste Brainport Monitor 2012

137 Colofon Copyright 2012 Brainport Development De Brainport Monitor is een jaarlijkse uitgave van Brainport Development Contactgegevens: Brainport Development Emmasingel AZ Eindhoven Contactpersoon: Jasmijn Rompa 2 Brainport Monitor 2012

138 Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 4 Dashboard Europese vergelijking... 6 Kwantitatieve analyse... 7 PEOPLE... 8 TECHNOLOGY BUSINESS BASICS Kwalitatieve analyse PEOPLE TECHNOLOGY BUSINESS Bijlagen De kracht van de slimste - 3

139 Inleiding De Brainport Monitor 2012 geeft een beeld van de economische kracht van Brainport Regio Eindhoven en analyseert trends en ontwikkelingen.» De Brainport Monitor De Brainport Monitor 2012 is de vijfde editie van de jaarlijkse Brainport Monitor. De monitor laat de economische vooruitgang en veranderende competitieve positie van Brainport Regio Eindhoven zien. De 38 macro-economische indicatoren en ruim 50 onderzoeksrapporten in het rapport geven een samenhangend beeld van de verschillende dimensies van het regionale ecosysteem. De indicatoren en rapporten zijn geclusterd in vier domeinen: People, Technology, Business en Basics. De regio Brainport Regio Eindhoven moet vooral worden gezien als een economische regio met regio Eindhoven als geografische kern: de 21 gemeenten van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE). Zuidoost-Brabant is de naam die de regio heeft in statische databases. Deze monitor presenteert statistische gegevens en daarom wordt Brainport Regio Eindhoven aangeduid met de naam Zuidoost-Brabant (ZOB). Omdat Brainport Regio Eindhoven de spil vormt van de toptechnologie regio Zuidoost-Nederland (ZON) - het midden en oostelijke deel van de provincie Noord-Brabant en de gehele provincie Limburg - worden waar mogelijk ook deze cijfers meegenomen. De situatie Deze monitor is opgesteld aan het einde van een crisisperiode. Deze crisis heeft Brainport Regio Eindhoven hard geraakt omdat relatief veel bedrijven uit Brainport Regio Eindhoven actief zijn in conjunctuurgevoelige markten als machinebouw, semiconductors en automotive. De impact van de crisis is in deze monitor gedeeltelijk terug te vinden. Er zijn dan ook tussen grafieken grote verschillen te zien: sommige geven een positief beeld in 2010 en 2011, andere laten een duidelijke terugval in 2009 zien. Dat komt door het simpele feit dat statistieken vaak één of twee jaar achterlopen. Deze monitor kan niet worden gebruikt om de volledige impact van de crisis in kaart te brengen. Het geeft een (gedeeltelijk) beeld van de gevolgen. In deze monitor zijn zoveel als mogelijk recente statistieken gebruikt. De monitor geeft daarnaast een goed beeld van trends en structurele ontwikkelingen. Juist aan het eind van een crisisperiode is dat perspectief hard nodig voor bedrijven, kennisinstellingen, overheden en organisaties als Brainport Development om in te spelen op de nieuwe situatie. Deze monitor kan daarin voorzien.» De domeinen De indicatoren en rapporten zijn geclusterd in vier domeinen die ook in de regiostrategie centraal staan: people, technology, business en basics. Samen beschrijven de vier domeinen het volledige regionale ecosysteem. People Centraal in het domein People staan mensen, werk en de fit tussen mensen en werk. De arbeidsmarkt staat hierbij centraal en er is ook aandacht voor het ontwikkelen van competenties en een leven lang leren. Binnen dit thema zijn kenniswerkers, opleidingsniveau en de arbeidsmarkt belangrijke aandachtsgebieden. Technologie Het domein Technology is gericht op het versterken en aantrekken van onderzoekscentra en het stimuleren van 4 Brainport Monitor 2012

140 innovatie, samenwerking en kennisoverdracht. Aandachtsgebieden die in de Brainport Monitor naar voren komen zijn onder andere de uitgaven aan Research & Development, patenten en wetenschappelijke publicaties. Business Het domein Business houdt zich bezig met het bedrijfsleven en netwerken zowel binnen de regio als internationaal. Binnen dit domein wordt gekeken naar bruto regionaal product, economische groei, export, starters, snelle groeiers, banen en bedrijven binnen de vijf speerpuntsectoren van Brainport Regio Eindhoven. Dit zijn High Tech Systems & Materials, Automotive, LifeTec, Design en Food. Basics Het domein Basics spitst zich toe op de randvoorwaarden voor een sterke regio. Hierbij is aandacht voor infrastructuur, een gunstig vestigingsklimaat en internationale samenwerking, zoals met steden en regio s over de grens in de kennisdriehoek Eindhoven, Leuven, Aachen (ELAt). Aandachtspunten zijn mobiliteit, goede bereikbaarheid, aantrekkelijke stadscentra en woonomgevingen en een onderscheidend cultuuraanbod.» Indeling De monitor bestaat uit meerdere delen. De inleiding geeft uitleg over de monitor, de regio, de huidige economische situatie en de domeinen waaromheen het rapport is opgebouwd. Vervolgens geeft het dashboard de prestatie van Brainport Regio Eindhoven in Europees perspectief. Dit deel vergelijkt de regio met de 20 best presterende regio s uit het Regional Innovation Scoreboard 2006 (RIS 2006 top 20). Ook de EU15 waarden (het gemiddelde van de landen die tot 1 mei 2004 lid van de EU waren) worden hierin meegenomen. De Europese vergelijking is zinvol omdat die inzicht geeft in de prestatie van de regio in vergelijking met andere innovatieve regio s in Europa. Vervolgens geeft het rapport een uitgebreide kwantitatieve analyse. Dit deel vergelijkt de prestaties van Brainport Regio Eindhoven op uiteenlopende macro-economische indicatoren met de nationale prestaties. Per indicator worden de gegevens grafisch weergegeven. Voor iedere indicator wordt aangegeven wat het belang ervan is en wordt aangegeven hoe de regio presteert. Daarnaast wordt vergeleken met een aantal andere regio s. Deze regio s verschillen per domein. Binnen het domein People wordt ook ingezoomd op de twee grote steden in de regio, Eindhoven en Helmond. In het domein Technology wordt de provincie Noord-Brabant vergeleken met de individuele regio s uit de top 20 van het Europees Regionaal Innovatie Scorebord 2006, de score van de RIS 2006 top 20 zelf en de EU15. Binnen het domein Business wordt Zuidoost-Brabant vergeleken met Groot-Amsterdam, Groot-Rijnmond, s Gravenhage en Utrecht. De vergelijking met de Nederlandse regio s is zinvol omdat die inzicht geeft in de prestaties van de verschillende typen economieën. Het laatste deel van de monitor is een kwalitatieve analyse. Dit deel analyseert de onderzoeksrapporten en beleidsstudies die het afgelopen jaar zijn verschenen. Ook dit deel is onderverdeeld in de vier genoemde domeinen. De kracht van de slimste - 5

141 Dashboard Europese vergelijking» De regio presteert wisselend ten opzichte van de RIS top 20, maar boven het EU15 gemiddelde. Bron: Eurostat 2011; berekeningen Brainport Development Het dashboard vergelijkt de prestaties van de regio in Europese context. Dit gebeurt op het schaalniveau van de provincie Noord-Brabant omdat op alleen dat schaalniveau de relevante Europese cijfers beschikbaar zijn. Het dashboard laat de prestatie op elke indicator zien ten opzichte van de 20 best presenterende regio s uit het Regional Innovation Scoreboard Ook het gemiddelde van de EU15landen staat (waar mogelijk) in de figuur.

142 Kwantitatieve analyse PEOPLE 1 Bevolking 2 Migratie 3 Buitenlandse nationaliteiten 4 Beroepsbevolking 5 Arbeidsparticipatie 6 Werkloosheid 7 Hoger opgeleiden 8 Instroom in bèta techniek opleidingen 9 Internationale studenten 10 Leven lang leren TECHNOLOGY 11 Totale R&D uitgaven 12 Publieke R&D uitgaven 13 Private R&D uitgaven 14 Top 30 bedrijfsuitgaven R&D 15 Publicaties 16 Citaties 17 Patenten 18 Samenwerking bij innovatie 19 Omzet uit innovatie BUSINESS 20 Bruto Regionaal Product 21 Economische groei 22 Toegevoegde waarde & arbeidsproductiviteit 23 Export; industrie-export en export naar sectoren 24 Netto oprichtingen 25 Snelle groeiers 26 Vacatures 27 Banen 28 High tech: vestigingen, netto oprichtingen en banen 29 SPEERPUNTSECTOREN BASICS 30 Mobiliteit 31 Pendel 32 Verkeersintensiteit 33 Vliegverbindingen 34 Leefbaarheid 35 Amusement 36 Culinair 37 Nabijheid tot voorzieningen 38 Milieueffecten De kracht van de slimste - 7

143 PEOPLE Centraal in het domein People staan mensen, werk en de fit tussen mensen en werk. De arbeidsmarkt staat hierbij centraal en er is ook aandacht voor het ontwikkelen van competenties en een leven lang leren. Binnen dit thema zijn kenniswerkers, opleidingsniveau en de arbeidsmarkt belangrijke aandachtsgebieden. Indicatoren 1 Bevolking 2 Migratie 3 Buitenlandse nationaliteiten 4 Beroepsbevolking 5 Arbeidsparticipatie 6 Werkloosheid 7 Hoger opgeleiden 8 Instroom in bèta techniek opleidingen 9 Internationale studenten 10 Leven lang leren 8 Brainport Monitor 2012

144 * Bevolking» De bevolkingsgroei in Zuidoost-Brabant blijft achter bij Nederland.» De centrumsteden Eindhoven en Helmond groeien bovengemiddeld. PEOPLE Indicator 1 Waarom is deze indicator belangrijk? De economie drijft allereerst op mensen. De demografische ontwikkeling is een belangrijke lange termijn factor voor het aanbod van arbeid en voor de consumptie door vraag van inwoners naar producten en diensten. 108% 107% 106% 105% 104% 103% 102% 101% 100% Ontwikkeling bevolking (2002 = 100) Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De regio Zuidoost-Brabant telt begin inwoners. Eindhoven telt inwoners, Helmond heeft er In de steden Helmond en Eindhoven groeit de bevolking harder dan in de regio als geheel. Zuidoost- Brabant groeide de laatste jaren minder sterk dan Nederland. Zuidoost-Nederland loopt nog verder achter op de nationale bevolkingsgroei. Uit de leeftijdsopbouw van de bevolking blijkt dat de regio vergrijst: het aandeel 65+ in de bevolking neemt in de afgelopen 10 jaar toe met 3,6% tot 17%. In Nederland neemt het aandeel met 2,6% toe tot 16,2%. Eindhoven Bron: CBS; * voorlopige cijfers Zuidoost-Brabant Nederland Bron: CBS; * voorlopige cijfers Helmond Zuidoost-Nederland Leeftijdsopbouw bevolking Zuidoost-Brabant (in tallen) * <20 jaar jaar >65 jaar De kracht van de slimste - 9

145 Migratie van en naar de regio PEOPLE Indicator» Vanuit het buitenland vestigen zich in 2010 netto personen in de regio.» De uitstroom van personen uit de regio naar de rest van Nederland wordt kleiner in Waarom is deze indicator belangrijk? Deze indicator vormt een onderdeel van de vorige indicator, bevolking. Dit onderdeel is belangrijk omdat een regio die in staat is om talent aan te trekken uit andere delen van het land en andere regio's in de wereld blijkbaar aantrekkelijk is voor mensen om er te wonen en te werken. Deze twee zaken versterken de dynamiek en de competitiviteit van de regio Migratiesaldo ten opzichte van het buitenland Zuidoost-Brabant Eindhoven Helmond Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Een netto totaal van mensen kwamen in 2010 vanuit het buitenland naar Zuidoost- Brabant; een verdubbeling ten opzichte van Binnen Nederland vertrokken 584 mensen uit de regio. De uitstroom blijft dus dalen. Het vestigingssaldo was bijna gelijk aan 0 voor Eindhoven, en was ruim negatief voor de gemeente Helmond. Het migratiesaldo van zowel de gemeenten Eindhoven en Helmond, als de regio wisselde sterk de afgelopen jaren. Dit laat de golfbeweging in de curve van de migratiesaldi zien. Bron: CBS Bron: CBS Vestigingssaldo ten opzichte van de rest van Nederland Zuidoost-Brabant Eindhoven Helmond 10 Brainport Monitor 2012

146 Buitenlandse nationaliteiten PEOPLE Indicator 3» In Zuidoost-Brabant is het aandeel van de Aziatische bevolking in de niet-nederlandse nationaliteiten hoger dan in Nederland, en dit aandeel groei ook sneller. Waarom is deze indicator belangrijk? De indicator buitenlandse nationaliteiten geeft inzicht in het aantal kenniswerkers van buitenaf dat zich hier heeft gevestigd. Vooral de Amerikaanse en Aziatische nationaliteiten dragen hieraan bij. Deze indicator geeft de diversiteit en dynamiek in de regio weer. Daarnaast is het een maatstaf voor het internationale karakter van de regio. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% Verdeling van niet-nederlandse nationaliteiten (% van totale bevolking) (2011) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Afrikaans Amerikaans Aziatisch Eu (excl. NL) Van de niet-nederlandse nationaliteiten komt veruit de meerderheid uit de EU. Opvallend is dat het aandeel Aziaten in Zuidoost-Brabant met 0,7% hoger ligt dan in Nederland (0,5%). Dit kan duiden op een hoger aantal kenniswerkers in de regio. Het aandeel van de Afrikaanse bevolking ligt in Zuidoost- Brabant lager dan in Nederland. De trendgrafiek laat duidelijk zien dat in de afgelopen jaren het aantal Aziatische nationaliteiten binnen de totale bevolking meer dan verdubbeld is. In Nederland groeide het aandeel Aziatische nationaliteiten in dezelfde periode met 45%. Bron: CBS 240% 220% 200% 180% 160% 140% 120% 100% 80% 60% Bron: CBS Ontwikkelig buitenlandse nationaliteiten in Zuidoost-Brabant (2001 = 100) Totaal Afrikaans Amerikaans Aziatisch Eu (excl. NL) De kracht van de slimste - 11

147 Beroepsbevolking PEOPLE Indicator 4» Sinds 2000 is de beroepsbevolking in de regio met 9,1% gestegen, landelijk met 8,8%. Waarom is deze indicator belangrijk? De lokaal aanwezige beroepsbevolking vertegenwoordigt de belangrijke productiefactor arbeid. De ontwikkeling van de beroepsbevolking is een indicator voor het lokaal aanwezige arbeidspotentieel. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90% Ontwikkeling beroepsbevolking (2001 = 100) De beroepsbevolking in Zuidoost-Brabant groeide van in 2001 naar in 2011, een toename van 4,6%. De Nederlandse beroepsbevolking groeide in dezelfde periode met 8,7%. De beroepsbevolking in de regio is minder harder gegroeid dan het Nederlandse gemiddelde. Opvallend is dat de beroepsbevolking in 2011 is afgenomen, net als in Het aandeel van Zuidoost- Brabant in de Nederlandse beroepsbevolking is de afgelopen tien jaren gelijk gebleven op 4,4%. Voor Zuidoost-Nederland geldt een afname van 18,1% naar 17,6% in dezelfde periode. Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: CBS Aandeel beroepsbevolking in Nederlands totaal 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Bron: CBS 12 Brainport Monitor 2012

148 Arbeidsparticipatie» De regionale arbeidsparticipatie komt op gelijke hoogte met die in Nederland.» In 2010 nam de arbeidsparticipatie in Zuidoost-Brabant toe. PEOPLE Indicator 5 Waarom is deze indicator belangrijk? De bruto arbeidsparticipatie geeft weer welk deel van de bevolking tussen de 15 en de 65 werkt of wil werken. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In 2011 is de participatie in Zuidoost-Brabant (70,5%) iets lager dan het nationaal gemiddelde van 71,1%. In Zuidoost-Nederland was de arbeidsparticipatie 70,1%. In Zuidoost-Brabant kende de bruto arbeidsparticipatie in 2011 een afname, terwijl de de gemiddelde Nederlandse participatiegraad in 2010 iets toenam. De arbeidsparticipatie is in de jongste leeftijdsgroep iets toegenomen na jaren van daling. Sinds 2000 is de arbeidsparticipatie onder jarigen met 17% toegenomen. Opvallend is de daling in bij de jarigen. Deze wordt vooral veroorzaakt door afname met 4,4% van het aantal vrouwen in deze leeftijdscategorie dat deelneemt aan het arbeidsproces. 74% 72% 70% 68% 66% 64% 62% 60% Bron: CBS 100% 80% 60% 40% 20% 0% Bron: CBS Bruto arbeidsparticipatie naar regio Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bruto arbeidsparticipatie naar leeftijd - Zuidoost-Brabant 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar De kracht van de slimste - 13

149 Werkloosheid Vooraf: werkloosheid bij CWI en CBS De Brainport Monitor gebruikt CBS en CWI gegevens over de werkloosheid. Zowel het CBS als het CWI publiceert gegevens over de arbeidsmarkt. CBS geeft cijfers over de werkloze beroepsbevolking, de cijfers van het CWI hebben betrekking op de niet-werkende werkzoekenden. Deze cijfers kunnen niet zonder meer met elkaar vergeleken worden omdat de groepen waarop de cijfers betrekking hebben maar gedeeltelijk overlappen. Veel werklozen die niet bij het CWI staan ingeschreven zijn mensen die geen uitkering kunnen krijgen, zoals herintreders, schoolverlaters en mensen die tijdelijk werk zoeken. Niet-werkende werkzoekenden die niet in de CBS cijfers zitten zijn mensen die al wel aan de slag zijn maar nog niet zijn uitgeschreven bij het CWI. Daarnaast behoren tot deze groep de mensen die minder dan twaalf uur per week willen werken en mensen die niet actief zoeken (bijvoorbeeld mensen die vrijgesteld zijn van sollicitatieplicht). Ook de meetmethoden van CBS en CWI verschillen. In onderstaande tabel worden de verschillen in definitie en meetmethode samengevat. Term Werkloze beroepsbevolking Niet-werkende werkzoekenden Bron CBS CWI Cijfers Gebaseerd op een steekproef onder Gebaseerd op registratie van inschrijving alle Nederlanders Leeftijd jarigen Geen leeftijdsgrens Kenmerken - nu zonder werk of met werk voor minder dan 12 uur per week -actief op zoek naar betaald werk voor 12 uur of meer -op korte termijn beschikbaar -nu zonder werk -op zoek naar een baan -geen urengrens en geen onderscheid tussen werkend en niet-werkend 14 Brainport Monitor 2012

150 Werkloosheid PEOPLE Indicator 6» Het regionale werkloosheidspercentage ligt sinds 2005 onder het Nederlands gemiddelde. Waarom is deze indicator belangrijk? De ontwikkeling van het werkloosheidspercentage en het aantal niet werkende werkzoekenden geeft een indicatie voor de situatie op de arbeidsmarkt. Daarmee is het een basisindicator voor de economie. Daarnaast geeft deze indicator samen met de ontwikkeling van het aantal vacatures een beeld van de mate waarin vraag en aanbod op de arbeidsmarkt op elkaar aansluiten. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Werkloosheid (% van de beroepsbevolking) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Volgens cijfers van het CBS was in ,0% van de beroepsbevolking werkloos. De grafiek met CBS informatie laat zien dat het werkloosheidspercentage van Zuidoost-Brabant sinds 2005 onder het Nederlands gemiddelde ligt. Bron: CBS Ontwikkeling NWW - Zuidoost-Brabant Januari 2012 telde Zuidoost- Brabant niet werkende werkzoekenden (NWW), een daling van 12% t.o.v (22.300). In 2009 kende het aantal werklozen een dieptepunt; in 2010 nam het aantal fors toe. Over de lange termijn is de trend in de regio vergelijkbaar met de Nederlandse trend Bron: CWI De kracht van de slimste - 15

151 Werkloosheidsduur» In 2012 daalde het aantal werklozen dat minder dan drie jaar werkloos was, fors.» Het aantal langdurig werklozen blijft afnemen. Waarom is deze indicator belangrijk? De indicator werkloosheidsduur geeft inzicht in de samenstelling van de populatie werklozen. Dit resulteert in een beter zicht op de situatie op de arbeidsmarkt. Daarnaast geeft deze indicator samen met de ontwikkeling van het aantal vacatures een beeld van de mate waarin vraag en aanbod op de arbeidsmarkt op elkaar aansluiten. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De daling van het aantal werklozen in de regio die zich in 2012 voordeed, is met name te wijten aan de groep mensen die tussen 0 en 3 jaar werkloos was. Uit deze groep hebben veel mensen werk gevonden. In het bijzonder de groep die tussen 6 en 12 maanden werkloos was, is met 27% gekrompen. Op nationaal niveau daalde de groep mensen die korter dan 1 jaar werkloos was het hardst. In Zuidoost-Brabant is de groep mensen die langer dan 3 jaar werkloos was licht gedaald. Het is opvallend dat het aantal mensen dat langer dan 3 jaar werkloos is, de laatste jaren afneemt, zowel regionaal als nationaal. Dit is waarschijnlijk een gevolg van demografische ontwikkelingen < 6 mnd 6-12 mnd 1 tot 3 jaar > 3 jaar Bron: CWI Bron: CWI NWW naar duur - Zuidoost-Brabant NWW naar duur - Nederland < 6 mnd 6-12 mnd 1 tot 3 jaar > 3 jaar 16 Brainport Monitor 2012

152 Werkloosheid naar opleidingsniveau» Daling werkzoekenden relatief het grootst onder bachelor en master opgeleiden.» De grootste groep werkzoekenden heeft een mbo/havo/vwo diploma. Waarom is deze indicator belangrijk? De indicator werkloosheid naar opleidingsniveau geeft inzicht in de samenstelling van de populatie werklozen. Dit geeft een beter zicht op de situatie op de arbeidsmarkt. Daarnaast geeft deze indicator samen met de ontwikkeling van het aantal vacatures een beeld van de mate waarin vraag en aanbod op de arbeidsmarkt op elkaar aansluiten. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De daling van het aantal werklozen die zich begin 2012 voordeed is terug te zien onder werkzoekenden van alle opleidingsniveaus. In de regio vonden bachelor- en masteropgeleiden relatief het vaakst werk; deze groepen werklozen krompen met 16% en 19% t.o.v Onder de groep met basisonderwijs was de daling 9%, onder vmbo-opgeleiden 14% en mbo/ havo/ vwo 12%. Nationaal kromp de groep met opleiding basisonderwijs veel harder dan de hogere opleidingsniveaus. In absoute aantallen is de groep werkzoekenden met een mbo/ havo/ vwo opleiding het grootst, zowel in Zuidoost- Brabant als nationaal Bron: CWI Bron: CWI NWW naar opleidingsniveau - Zuidoost-Brabant basisonderwijs vmbo mbo/havo/vwo bachelor master NWW naar opleidingsniveau - Nederland basisonderwijs vmbo mbo/havo/vwo bachelor master De kracht van de slimste - 17

153 Aandeel ouderen NWW Werkloosheid naar leeftijd» Onder jarigen nam het aantal werkzoekenden in de regio relatief het sterkst af. Waarom is deze indicator belangrijk? De indicator werkloosheid naar leeftijd geeft inzicht in de samenstelling van de populatie werklozen. Dit resulteert in een beter zicht op de situatie op de arbeidsmarkt. Daarnaast geeft deze indicator samen met de ontwikkeling van het aantal vacatures een beeld van de mate waarin vraag en aanbod op de arbeidsmarkt op elkaar aansluiten. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? NWW naar leeftijd - Zuidoost-Brabant tot 25 jaar 25 tot 40 jaar 40 tot 50 jaar 50 jaar en ouder Zuidoost-Brabant telde begin jongeren en ouderen onder de NWW. In de regio daalde het aantal ouderen onder de werkzoekenden het minst hard, en daarom nam het aandeel van deze groep in het totaal toe. Voor het aantal jongere werkzoekenden geldt het omgekeerde; hun aantal nam het sterkst af. In alle leeftijdsgroepen nam het aantal werklozen af. Opvallend is dat hoe jonger de werkzoekenden, hoe vaker mensen in 2011 aan werk kwamen. De groep jarigen nam met 20% af in 2012, t.o.v. 2011, de groep jarigen met 16%, de groep 40 tot 50 jarigen met 14% en de afname was het kleinst bij de 50+ groep (-7%). In absolute aantallen is de groep werkzoekenden van 50 jaar en ouder het grootst, zowel regionaal als nationaal. Bron: CWI 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Bron: CWI Aandeel ouderen en jongeren in NWW ZOB; ouderen (50+) NL; ouderen (50+) ZOB; jongeren (25-) NL; jongeren (25-) 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Aandeel jongeren NWW 18 Brainport Monitor 2012

154 Hoger opgeleiden» Van de beroepsbevolking in Zuidoost-Brabant is 34,1% hoger opgeleid. PEOPLE Indicator 7 Waarom is deze indicator belangrijk? In een economie waarin kennis een steeds meer bepalende rol krijgt, wordt het opleidingsniveau van de beroepsbevolking ook van steeds groter gewicht. Het opleidingsniveau van de populatie (met name het % met een tertiaire opleiding) geeft een indicatie voor de mate waarin de regio competitief kan opereren op het gebied van mensen in de kenniseconomie. 36% 34% 32% 30% 28% 26% 24% 22% Hoger opgeleiden (% van de beroepsbevolking) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Bron: CBS Van de beroepsbevolking in Zuidoost-Brabant is in ,1% hoger opgeleid, een daling van 0,9% ten opzichte van 2010; maar nog steeds fors hoger dan in De regio scoort een half procent boven het Nederlands gemiddelde van 33,6%. De kracht van de slimste - 19

155 Instroom in bèta techniek opleidingen» instroom in bèta techniek opleidingen stijgt bovengemiddeld. PEOPLE Indicator 8 Waarom is deze indicator belangrijk? Goed opgeleide bèta s zijn een belangrijke pijler onder het succes van het hightech cluster in de regio. Tegelijk vormt het tekort aan bèta s één van de grootste knelpunten waar de regio mee te maken heeft. De instroom in bèta techniek opleidingen geeft inzicht in de populariteit van deze opleidingen en in de instroom op de arbeidsmarkt op de middellange termijn. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In 2011 starten bijna 3900 studenten een beta opleiding in het HBO (Avans en Fontys) en ruim 1700 studenten in het WO (TU/e), een stijging van respectievelijk 29% en 20% ten opzichte van Het MBO in Noord-Brabant telde in instromers in beta, een stijging van 13% ten opzichte van De stijgende trend van instroom in bèta techniek in de regio ligt ook boven het Nederlands gemiddelde Instroom in bèta techniek opleidingen MBO (Noord-Brabant) HBO (Fontys en Avans) WO (TU/e) Bron: CBS, HBO-raad, VSNU NB: MBO cijfers zijn voor 2010 en 2010 nog niet beschikbaar 20 Brainport Monitor 2012

156 TU/e UM UvT UVA VU EUR UU KUN RUG UL WUR UT TUD Internationale studenten PEOPLE Indicator» Van alle buitenlandse studenten met een beurs die in Nederland gaan studeren kiest 6% voor de TU/e en 24% voor een universiteit in Zuidoost-Nederland (TU/e, UvT, UM). 9 Waarom is deze indicator belangrijk? Internationale studenten - aantal verleende Erasmusbeurzen (2009) De indicator internationale studenten laat de internationale mobiliteit van universitaire studenten zien, zowel voor buitenlandse studenten die hier komen studeren als voor Nederlandse studenten in het buitenland. Deze indicator geeft het vermogen van de regio om buitenlandse studenten aan te trekken. In de toekomst kunnen deze studenten banen vinden in de regionale economie; de brain gain Uitgaande studenten Inkomende studenten Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Van alle inkomende studenten met een Erasmus-beurs, studeert 24% in Zuidoost- Nederland (TU/e, UM, UvT), en 6% aan de TU/e. In verhouding is dit veel, gezien de grootte van de universiteit (2,9% van alle Nederlandse studenten studeert aan de TU/e). De onderste grafiek laat het aantal verleende beurzen zien, verrekend naar het aantal studenten per universiteit. Van alle Nederlandse studenten die elders gaan studeren komt 3,4 % van de TU/e. Van de andere universiteiten in Zuidoost-Nederland scoort Maastricht goed; 12,4 % van de buitenlandse studenten studeert hier en van de studenten die in het buitenland gaan studeren komt 22,5% uit Maastricht. Bron: Europese Commissie 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00 Internationale universiteiten - aantal verleende beurzen verrekend naar studentenaantal universiteit (2009) TU/e UM UvT UT TUD Overige unis Bron: Europese Commissie Uitgaand Inkomend De kracht van de slimste - 21

157 * 2009* 2010* Leven Lang leren PEOPLE Indicator 10» De deelname aan leven lang leren in Noord-Brabant blijft achter lopen bij Nederland. Waarom is deze indicator belangrijk? De participatie in leven lang leren geeft een indicatie voor verwachte positieve veranderingen in het opleidingsniveau in de regio. Daarnaast is het een indicator voor de bereidheid van de inwoners om zichzelf verder te ontwikkelen en te anticiperen op veranderingen in het aanbod van banen. 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% Leven lang leren (% van de actieve bevolking) Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In 2010 is het aandeel van inwoners dat deelneemt aan een leven lang leren in Noord-Brabant met 15,1% lager dan in Nederland (17%). De deelname aan leven lang leren in Europa ligt beduidend lager (9,1%). Wel volgt Noord- Brabant in grote lijnen de trend van Nederland en de EU27. Noord-Brabant Nederland EU27 Bron: Eurostat 2012 * nieuwe berekeningswijze Eurostat 22 Brainport Monitor 2012

158 TECHNOLOGY Het domein Technology is gericht op het versterken en aantrekken van onderzoekscentra en het stimuleren van innovatie, samenwerking en kennisoverdracht. Aandachtsgebieden die in de Brainport Monitor naar voren komen zijn onder andere de uitgaven aan Research & Development, patenten en publicaties. Indicatoren 11 Totale R&D uitgaven 12 Publieke R&D uitgaven 13 Private R&D uitgaven 14 Top 30 bedrijfsuitgaven R&D 15 Publicaties 16 Citaties 17 Patenten 18 Samenwerking bij innovatie 19 Omzet uit innovatie De kracht van de slimste - 23

159 R&D uitgaven TECHNOLOGY Indicator 11» Zuidoost-Brabant geeft jaarlijks 2,5 miljard aan R&D uit; ofwel 9,3% van het BRP.» Vergeleken bij 20 Europese topregio s scoort Noord-Brabant de 18 e plaats op R&D uitgaven. Waarom is deze indicator belangrijk? De R&D uitgaven zijn een maat voor de R&D capaciteit van de regio. De R&D capaciteit geeft op haar beurt een indicatie van het innovatiepotentieel dat in de regio aanwezig is. De totale R&D uitgaven bevatten zowel de private R&D bestedingen als de publieke uitgaven aan onderzoek en ontwikkeling. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De regio Zuidoost-Brabant is de R&D hotspot in Nederland. Vergeleken bij de twintig innovatieve regio s uit het Regional Innovation Scoreboard staat de provincie Noord- Brabant op de zestiende plaats met 2,4% van het Bruto Regionaal Product, net onder de Lissabon doelstelling van 3%. De regio Zuidoost-Brabant besteedt in ,3% van haar Bruto Regionaal Product aan onderzoek en ontwikkeling, een vergelijkbaar percentage met 2 jaar eerder. 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Totale R&D uitgaven (% van het BRP) Zuidoost-Brabant* Noord-Brabant Nederland EU15 * Cijfers Zuidoost-Brabant over private R&D lopen 1 jaar achter Bron: Eurostat, CBS, berekening Brainport Development Totale R&D uitgaven Top 20 RIS regio's (% van BRP) Braunschweig (DE) 2-Stuttgart (DE) 3-Sydsverige (SE) 4-Oberbayern (DE) 5-Östra Mellansverige (FI) 6-East of England (UK) 7-Karlsruhe (DE) 8-Stockholm (SE) 9-Etelä-Suomi (FI) 10-Dresden (DE) 11-Berlin (DE) 12-Darmstadt (DE) 13-Köln (DE) 14-Île de France (FR) 15-South East England (UK) 16-Noord-Brabant (NL) 17-Praha (CZ) 0% 2% 4% 6% 8% 10% Bron: Eurostat, berekening Brainport Development 24 Brainport Monitor 2012

160 Publieke R&D uitgaven TECHNOLOGY Indicator 12»Door publieke partijen werd in Zuidoost-Brabant voor 390 miljoen besteed aan onderzoek en ontwikkeling. Waarom is deze indicator belangrijk? De uitgaven aan publieke R&D zijn een maat voor de R&D die door academische instituten wordt gedaan. Dit publieke onderzoek stimuleert privaat onderzoek, bijvoorbeeld door gezamenlijk onderzoek, licenties en verkoop van patenten. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 1,6% 1,4% 1,2% 1,0% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% Publieke R&D uitgaven (% van het BRP) In Zuidoost-Brabant bedragen de publieke R&D uitgaven 390 mln. Als percentage van het Bruto Regionaal Product zit de regio met 1,4% boven het provinciale en landelijk gemiddelde. De afgelopen jaren steeg de publieke investeringen in onderzoek en innovatie. Vergeleken met de 20 andere innovatieve regio s uit de Europese benchmark blijkt de provincie Noord-Brabant achter te lopen op publieke R&D uitgaven en scoorde een zeventiende plaats. Zuidoost-Brabant Noord-Brabant Nederland EU15 Bron: Eurostat, CBS, berekening Brainport Development Publieke R&D uitgaven Top 20 RIS regio's (% van BRP) Braunschweig (DE) 2 - Berlin (DE) 3 - Dresden (DE) 4 - Köln (DE) 5 - Östra Mellansverige (FI) 6 - Karlsruhe (DE) 7 - Praha (CH) 8 - Sydsverige (SE) 9 - Etelä-Suomi (FI) 10 - Stockholm (SE) 11 - Île de France (FR) 12 - Oberbayern (DE) 13 - East of England (UK) 14 - South East England (UK) 15 - Darmstadt (DE) 16 - Stuttgart (DE) 17 - Noord-Brabant (NL) 0,0% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0% Bron: Eurostat, berekening Brainport Development De kracht van de slimste - 25

161 Private R&D uitgaven TECHNOLOGY Indicator 13» Zuidoost-Brabant geeft jaarlijks 2,1 miljard aan private R&D uit. Hierdoor staat Noord-Brabant in de Europese top. Waarom is deze indicator belangrijk? Private R&D is essentieel voor de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten, die op er op hun beurt voor zorgen dat bedrijven competitief blijven. Uitgaven aan R&D geven een indicatie van de investeringen van bedrijven op de lange termijn. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In Zuidoost-Brabant geven bedrijven 2,1 mld euro aan R&D uit, 7,8% van het bruto regionaal product. Hiermee is de regio Zuidoost-Brabant goed voor 27% van alle private R&D uitgaven in Nederland. In Zuidoost-Brabant en Zuidoost-Nederland zijn de private uitgaven aan R&D als % van het BRP sinds 2005 licht gedaald. Vergeleken bij de best scorende Europese regio s uit de RIS top 20 staat de provincie Noord- Brabant op de twaalfde plaats. 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Private R&D uitgaven (% van het BRP) Zuidoost-Brabant* Noord-Brabant Nederland EU15 * Cijfers Zuidoost-Brabant over private R&D lopen 1 jaar achter Bron: Eurostat, CBS CIS, berekening Brainport Development Private R&D uitgaven Top 20 RIS regio's (% van BRP) Stuttgart (DE) 2-Braunschweig (DE) 3-Oberbayern (DE) 4-Sydsverige (SE) 5-East of England (UK) 6-Darmstadt (DE) 7-Östra Mellansverige (FI) 8-Stockholm (SE) 9-Etelä-Suomi (FI) 10-Karlsruhe (DE) 11-Île de France (FR) 12-Noord-Brabant (NL) 13-South East England (UK) 14-Dresden (DE) 15-Berlin (DE) 16-Köln (DE) 17-Praha (CZ) 0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% Bron: Eurostat, berekening Brainport Development 26 Brainport Monitor 2012

162 Top 30 bedrijfsuitgaven R&D TECHNOLOGY Indicator 14» De top 2 bedrijven die het meest uitgeven aan R&D zijn in Zuidoost-Brabant gevestigd. Waarom is deze indicator belangrijk? De top 30 bedrijfsuitgaven aan R&D geven een beeld van de recente uitgaven aan Research & Development door bedrijven. De geografische spreiding van de investerende bedrijven geeft een beeld van de concentratie van onderzoek en ontwikkeling. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Totaal gaven de 30 bedrijven in ,3 miljard euro aan R&D uit; 52% miljard hiervan werd besteed door bedrijven die in Zuidoost-Brabant gevestigd zijn. De in deze index opgenomen R&D uitgaven van de bedrijven uit de regio stegen naar 1,7 mld in 2011 tegenover 1,54 mld in 2010, een stijging van 11%. Deze stijging lag fors boven de stijging van de totale top 30. Vier van de tien grootste investeerders in R&D in Nederland zijn gevestigd in Zuidoost-Brabant. Andere top 30 spelers uit de regio zijn VDL (12), Sioux (21) en Neways (30). Verder zijn uit Zuidoost- Nederland DSM, Océ, Vanderlande en Nunhems in de top 30 vertegenwoordigd Locatie top 30 bedrijven met hoogste R&D uitgaven (in mln) Zuidoost-Brabant Rest Zuidoost-Nederland Rest NL Bron: Technisch Weekblad, 2011 Philips ASML Shell DSM NXP Océ DAF Trucks Unilever Bedrijfsuitgaven aan R&D Top 12 bedrijven (in mln) KPN Crucell AkzoNobel VDL Bron: Technisch Weekblad, 2011 De kracht van de slimste - 27

163 Publicaties TECHNOLOGY Indicator 15» De universiteiten in Zuidoost-Nederland zijn goed voor publicaties tussen 2007 en 2010; hiervan is 46% ontstaan door internationale samenwerking. Waarom is deze indicator belangrijk? De productie van nieuwe, wetenschappelijke kennis wordt hier uitgedrukt in het aantal publicaties. Hiermee kan tot op zekere hoogte de omvang, samenstelling en productiviteit van het Nederlandse onderzoekstelsel worden afgemeten. Deze indicator onderscheidt verschillende typen samenwerking die aan de publicaties ten grondslag lagen. Totale publicatie output ( ) naar universiteit 86% 5% 7% 2% TU/e UM UvT Overige universiteiten Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De drie universiteiten in Zuidoost-Nederland zijn goed voor publicaties in de periode , dat is 13% van het totaal aantal publicaties door universiteiten in Nederland. Van de publicaties afkomstig van universiteiten in Zuidoost- Nederland is een totaal van ontstaan door internationale samenwerking. Vooral de universiteiten Maastricht (47%) en Eindhoven (47%) scoren hierbij goed. Bron: Dialogic, Wetenschaps- en Technologieindicatoren Publicatie output per universiteit - naar type samenwerking ( ) TU/e UM UvT internationale co-publicaties nationale copublicaties 1 auteur Bron: Dialogic, Wetenschaps- en Technologieindicatoren Brainport Monitor 2012

164 UU EUR UL RUN VU UvA WUR TU/e RUG UT UM TUD UvT Citaties TECHNOLOGY Indicator» De citatie-impact van publicaties afkomstig van de TU/e is 1,4.» Publicaties die het resultaat zijn van internationale samenwerking worden het meest geciteerd. 16 Waarom is deze indicator belangrijk? De citatie-impact analyseert het aantal verwijzingen naar onderzoekspublicaties in andere publicaties. Hiermee is de citatie-impact een maat voor de kwaliteit van publicaties. Wereldwijd is een gemiddelde citatie-impact score van 1 ingesteld. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De gemiddelde citatie-impact over alle publicaties afkomstig van de TU/e is 1,4 voor de publicaties van de UM 1,3 en de UvT 1,1. Voor alle universiteiten in Zuidoost-Nederland geldt dat voor publicaties die zijn opgesteld middels internationale samenwerking de citatie-impact het hoogst is. Samenwerking opent vaak nieuwe mogelijkheden, verhoogt de effectiviteit van het onderzoek, en verbetert de resultaten. 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Citatieimpact van totale publicatie-output universiteiten in Nederland ( ) Bron: Dialogic, Wetenschaps- en Technologieindicatoren ,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Citatie-impact per universiteit naar type samenwerking ( ) TU/e UM UvT 1 auteur nationale co-publicaties internationale co-publicaties Bron: Dialogic, Wetenschaps- en Technologieindicatoren 2011 De kracht van de slimste - 29

165 Patenten» Zuidoost-Brabant is de regio in Europa die de meeste patenten voortbrengt. TECHNOLOGY Indicator 17 Waarom is deze indicator belangrijk? Patenten weerspiegelen de ontdekking en wettelijke bescherming van innovatieve ideeën. Het aantal patenten geeft een indicatie van de mate van R&D activiteit in de regio, of sector, of cluster, of bedrijf en van het aantal ideeën met commerciële potentie. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Aantal aangevraagde Europese patenten Het aantal Europese patenten dat vanuit de regio Zuidoost- Brabant wordt aangevraagd bij het European Patent Office is hoog. De regio is met patenten in 2007 de nummer 1 regio in Europa op patentaanvragen. En, van alle patenten aangevraagd in Nederland, komt 42% uit Zuidoost-Brabant. De afgelopen jaren is het aantal aangevraagde patenten zowel in de regio als nationaal, afgenomen. Bron: Eurostat Zuidoost-Brabant Totaal aantal patenten (2007) - Top 15 regio's EU 1-Zuidoost-Brabant (NL) 2-Stockholm (SE) 3-München (DE) 4-Paris (FR) 5-Berlin (DE) 6-Milano (IT) 7-Isère (FR) 8-Hauts-de-Seine (FR) 9-Uusimaa (FI) 10-Ludwigsburg (DE) 11-Skåne (SE) 12-Yvelines (FR) 13-Västra Götaland (SE) 14-Stuttgart (DE) 15-Barcelona (ES) Zuidoost-Nederland Bron: Eurostat 30 Brainport Monitor 2012

166 Samenwerking bij innovatie TECHNOLOGY Indicator 18» In Zuidoost-Brabant werkt 4 op de 10 innovatieve bedrijven samen.» Eén op de vier innovatieve bedrijven werkt samen met internationale partners. Waarom is deze indicator belangrijk? De indicator samenwerking bij innovatie geeft aan in welke mate bedrijven de mogelijkheid hebben samen te werken bij innovatie, en in welk mate bedrijven bereid zijn opgedane kennis te deken. Deze indicator richt zich op de samenwerking door innovatieve bedrijven. Deze groep heeft, vanwege haar innovatieve karakter, het meest baat bij samenwerking. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Samenwerking bij innovatie (% van het aantal innovatieve bedrijven) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland In Zuidoost-Brabant werkt 39% van de innovatieve bedrijven samen met andere instellingen bij innovatie. Voor Zuidoost- Brabant ligt het percentage hoger dan voor Zuidoost- Nederland en Nederland (beide 35%). Het percentage nam in 2006 in de regio sterk toe, maar kende een daling in In totaal bevinden zich 338 samenwerkende bedrijven in Zuidoost-Brabant, dat is 7% van het Nederlandse totaal. Ook het aandeel bedrijven dat voor hun innovaties samenwerking zoekt met internationale partners is in Zuidoost-Brabant hoger dan gemiddeld in Nederland. één op de vier innovatieve bedrijven innoveert samen met een internationale partner. Bron: CBS CIS % 25% 20% 15% 10% 5% 0% Internationale samenwerking bij innovatie (% van aantal innovatieve bedrijven) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: CBS CIS De kracht van de slimste - 31

167 Omzet uit innovatie TECHNOLOGY Indicator» Bedrijven in Zuidoost-Brabant halen 17% van hun omzet uit de verkoop van nieuwe of vernieuwde producten, bijna drie keer zo hoog als gemiddeld in Nederland (6%). 19 Waarom is deze indicator belangrijk? Deze indicator geeft aan welk deel van de totale omzet daadwerkelijk afkomstig is van nieuwe of vernieuwde producten. Daarmee geeft deze indicator inzicht in de rendabiliteit van innovatie voor de bedrijven en regio. 30% 25% 20% 15% 10% Omzet uit innovatie (% van de omzet uit (ver-)nieuwde producten) Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Bedrijven in Zuidoost-Brabant halen 17% van hun omzet uit innovatie. Dit aandeel is aanzienlijk hoger dan in Zuidoost-Nederland en Nederland, waar de percentages respectievelijk 9% en 6% bedragen. Opvallend is dat het aandeel van de omzet gegenereerd met de verkoop van innovaties in 2006 sterk toenam en in 2008 fors daalde. 5% 0% Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: CBS CIS Brainport Monitor 2012

168 BUSINESS Het domein Business houdt zich bezig met het bedrijfsleven en netwerken zowel binnen de regio als internationaal. Binnen dit domein wordt gekeken naar bruto regionaal product, economische groei, export, starters, snelle groeiers en banen en bedrijven binnen de vijf speerpuntsectoren van Brainport Regio Eindhoven. Dit zijn High Tech Systems & Materials, Automotive, LifeTec, Design en Food. Indicatoren 20 Bruto Regionaal Product 21 Economische groei 22 Toegevoegde waarde & arbeidsproductiviteit 23 Export; industrie-export en export naar sectoren 24 Netto oprichtingen 25 Snelle groeiers 26 Vacatures 27 Banen 28 High tech: vestigingen, netto oprichtingen en banen 29 Speerpuntsectoren: banen, vestigingen, netto oprichtingen Automotive Design Food High tech systems LifeTec De kracht van de slimste - 33

169 * * Bruto Regionaal Product» Het bruto regionaal product van Zuidoost-Brabant kromp in 2009 met 4,9%. BUSINESS Indicator 20 Waarom is deze indicator belangrijk? Het Bruto Regionaal Product (BRP) is de som van alle toegevoegde waarde die gevormd is in de bedrijfstakken van een provincie of regio. Samen met het BRP per hoofd van de bevolking is het een indicator voor de prestatie van de regio. De indicatoren geven inzicht in de economische groei van de regio en in absolute prestatie van de regio in vergelijking met anderen. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Het Bruto Regionaal Product (BRP) van Zuidoost-Brabant was in ,2 miljard, 4,4% van het Nederlands totaal. In het jaar 2009 is het bruto regionaal product vanwege de crisis flink gedaald. De regio Zuidoost-Brabant had het met een daling t.o.v van 4,5% zwaarder dan de rest van Nederland (-3,9%). Het BRP per inwoner bevond zich in 2009 met onder het landelijk gemiddelde van Ook het BRP per inwoner daalde t.o.v. een jaar eerder in de regio (-4,9%) harder dan nationaal (-4,4%). Sinds 1999 groeide het BRP per inwoner in Zuidoost-Brabant met 39%. 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% *Voorlopige cijfers Bron: CBS * Voorlopige cijfers Bron: CBS Ontwikkeling bruto regionaal product (1999 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bruto regionaal product per hoofd van de bevolking Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland 34 Brainport Monitor 2012

170 ** 2009* 2010* 2011* Economische groei» De economie in Zuidoost-Brabant is in 2011 gegroeid met 3,2%. BUSINESS Indicator 21 Waarom is deze indicator belangrijk? De jaarlijkse volumemutatie van het regionale inkomen geeft een beeld van de economische groei en is daarmee een indicator voor de prestatie van de regionale economie. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De economie van Zuidoost- Brabant groeide in 2011 met 3,2%. De regionale economie groeide harder dan die van Nederland (+1,2%). Daar tegenover staat dat de krimp in 2009 in de regio ook groter was dan nationaal. De cijfers laten zien dat de crisis voor het grootste deel plaats vond in Toen kromp de economie van Zuidoost-Brabant met 7,6% harder dan die van Groot- Amsterdam, Groot-Rijnmond, Utrecht en Den Haag. Evenals in 2010 is het herstel in Zuidoost- Brabant in 2011 met 3,2% groter dan in Groot-Amsterdam (1%),Groot-Rijnmond (1,5%), Utrecht (2%) en Den Haag (1,1%). 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% *Voorlopige cijfers ** Nader voorlopige cijfers Bron: CBS Economische groei - volumemutaties Zuidoost-Brabant Nederland Het grillige verloop in de ontwikkeling van het regionale Inkomen, en de enorme daling in 2009, duidt op een aanzienlijke conjunctuurgevoeligheid met hogere pieken en sterkere dalen dan het Nederlands gemiddelde. De kracht van de slimste - 35

171 * * Toegevoegde waarde & arbeidsproductiviteit BUSINESS Indicator 22» De toegevoegde waarde in Zuidoost-Brabant daalde in 2009 met 4,2% tegenover 3,6% nationaal.» De arbeidsproductiviteit daalde in 2009 in de regio minder hard dan nationaal (1,8% vs. 2,4%). Waarom is deze indicator belangrijk? De toegevoegde waarde is een indicator voor de competitiviteit van de regio. Arbeidsproductiviteit geeft de verhouding weer tussen de toegevoegde waarde en de werkzame personen en is een belangrijke aanjager van welvaartsgroei. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De groei van de totale toegevoegde waarde van Zuidoost-Brabant over de afgelopen tien jaar bedraagt 44%; minder dan de Nederlandse groei van 48%. Sinds 2007 ligt de regionale groei achter op die van Nederland. In het crisisjaar 2009 daalde toegevoegde waarde in de regio, t.o.v. een jaar eerder met 4,2% en in Nederland 3,6%. De arbeidsproductiviteit in de regio blijft achter bij het Nederlands gemiddelde: t.o.v nationaal. Vanaf 2002 is de groei vergelijkbaar met die van het landelijk gemiddelde. Echter, in het crisisjaar 2009 daalde de arbeidsproductiviteit in de regio t.o.v met 1,8% minder sterk dan in Nederland (-2,4%). Dit is het gevolg van een sterkere daling van het aantal werkzame personen. 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% Bron: CBS Bron: CBS Ontwikkeling toegevoegde waarde (1999 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Arbeidsproductiviteit toegevoegde waarde per werknemer Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland 36 Brainport Monitor 2012

172 Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De toegevoegde waarde, en daarmee de arbeidsproductiviteit kan worden uitgesplitst voor de sectoren industrie en service. De arbeidsproductiviteit in de industrie in Zuidoost-Brabant, per werknemer, is in 2009 een stuk lager dan die van Nederland ( ). Dit heeft te maken met de sectorstructuur: elders zit veel procesindustrie. Ten opzichte van een jaar eerder daalde de arbeidsproductiviteit in de industrie in de regio met 12% iets harder dan nationaal (-10%). De arbeidsproductiviteit in services in de regio is nagenoeg gelijk aan die van Nederland ( vs ). De stijging die hierin optrad in het jaar 2009 is in de regio, met 7,5%, groter dan nationaal (+5,2%) *Voorlopige cijfers Bron: CBS Arbeidsproductiviteit - toegevoegde waarde per werknemer (in ) * * industrie services Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland De kracht van de slimste - 37

173 Export BUSINESS Indicator 23» Zuidoost-Brabant is de derde exportregio van Nederland.» Zuidoost-Brabant is met een export van 18,2 mld goed voor 6,1% van het Nederlandse totaal. Waarom is deze indicator belangrijk? Export cijfers geven inzicht in de opbouw van de economie. De economieën van regio s met hoge exportpercentages hebben een sterk internationaal karakter. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Zuidoost-Brabant is met 18,2 miljard goed voor 6,1% van de totale Nederlandse export. Na Groot-Rijnmond ( 54,2 mld) en Groot-Amsterdam ( 29,9 mld) is de regio de grootste exportregio van Nederland. De zes regio s in Zuidoost- Nederland zijn samen goed voor een exportwaarde van 55,7 mld, ofwel 18,8% van het Nederlandse totaal. De ontwikkeling vanaf 2008 laat voor zowel Zuidoost-Brabant als voor Nederland een zelfde verloop zien. In 2009 was een flinke exportdaling merkbaar, regionaal van 19% en nationaal van 15%. In 2011 is de regionale ontwikkeling weer vergelijkbaar met de nationale, dit vanwege een bovengemiddelde groei in 2010 en Bron: EIM 110% 105% 100% 95% 90% 85% 80% Bron: EIM Export, aandeel in totale Nederlandse export (2011) 81% 6% 13% Export ontwikkeling (2008 = 100) Zuidoost-Noord-Brabant Nederland Zuidoost-Brabant Rest Zuidoost- Nederland Rest NL Zuidoost-Nederland 38 Brainport Monitor 2012

174 Export van industrie» Zuidoost-Brabant kent een industriële export van 13,5 mld (8% van het Nederlandse totaal).» Zuidoost-Brabant is de tweede industriële exportregio van Nederland. Waarom is deze indicator belangrijk? Industriële export, aandeel Nederland (2011) Export cijfers geven inzicht in de opbouw van de economie. Industriële export bestaat uit goederen die in Nederland zijn geproduceerd. Deze indicator bekijkt een combinatie van metaalindustrie, voedings- en genotmiddelen industrie, en chemische en kunststofindustrie. Het aandeel van de industriële export in de totale export in Nederland bedroeg in %. 77% 8% 15% Zuidoost-Brabant Rest Zuidoost- Nederland Rest NL Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Zuidoost-Brabant is goed voor een industriële export van 13,5 mld, dat is 8,3% van de industriële export uit Nederland. Na Groot-Rijnmond ( 40,5 mld) is de regio de grootste exporteur van industriële producten en diensten uit Nederland. Zuidoost-Nederland exporteert voor 38,5 mld, ofwel 23,5% van de Nederlandse industriële export. De ontwikkeling van de industriële export laat voor de regio en voor Nederland een vergelijkbaar beeld zien. In 2009 kende de regio een sterkere daling dan nationaal (-23% vs. - 20%), maar in 2011 zit de ontwikkeling weer op een vergelijkbaar niveau. Bron: EIM Industriële export ontwikkeling (2008 = 100) 110% 105% 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: EIM De kracht van de slimste - 39

175 Export naar sector» De industrie, en in het bijzonder de metaalindustrie, is de motor van de export in Zuidoost-Brabant. Waarom is deze indicator belangrijk? Export cijfers geven inzicht in de opbouw van de economie. De sectoren met hoge exportpercentages hebben een sterk internationaal karakter. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Van de export in Zuidoost- Brabant bestaat 74% uit industrie. Het aandeel van de industrie in de nationale export ligt met 55% weliswaar lager dan dat van de regio, maar vormt nog steeds de meerderheid van de export. Dit betekent dat een groot deel van de export bestaat uit goederen die in Nederland zijn geproduceerd. 2% Bron: EIM Aandeel sectoren in export Zuidoost-Brabant (2011) 26% 12% 7% 53% metaalindustrie voedings- en genotmiddelenindustrie chemische rubber-, kunststofindustrie overige industrie overig Aandeel sectoren in export Nederland (2011) metaalindustrie Ten opzichte van Nederland is met name de export van metaalindustrie aanzienlijk groter in de regio Zuidoost- Brabant (53% vs. 17%). Dit aandeel is de afgelopen jaren vrij constant geweest, behalve in crisisjaar 2009, toen was het aandeel metaalindustrie-export in de totale export van Zuidoost-Brabant 49%. 45% 3% 17% 25% 10% voedings- en genotmiddelenindustrie chemische rubber-, kunststofindustrie overige industrie overig Bron: EIM 40 Brainport Monitor 2012

176 Netto oprichtingen» Het aantal netto oprichtingen in de regio daalde de afgelopen twee jaar sterk.» Jaarlijks treedt er een grote variatie op in het aantal netto oprichtingen. BUSINESS Indicator 24 Waarom is deze indicator belangrijk? Het aantal netto oprichtingen benadert het aantal starters in de regio (d.m.v. het verschil in aantal vestigingen met het voorgaande jaar). Het aantal starters geeft een indicatie voor de robuustheid van de economie. Veel succesvolle, startende ondernemingen resulteren in meer banen, goederen en diensten. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Netto oprichtingen (als % van totaal aantal bedrijven) Zuidoost-Brabant Nederland In 2011 bedroeg het percentage netto oprichtingen t.o.v. het totaal aantal bedrijven in Zuidoost-Brabant 2,3%. Dit percentage ligt lager dan dat van Zuidoost-Nederland (2,9%) en Nederland (3,1%). De afgelopen twee jaar daalde het aantal netto oprichtingen in de regio sterk. Trendcijfers laten zien dat het aantal netto oprichtingen sterk varieert over de jaren. Vooral in de geografisch kleine regio Zuidoost-Brabant is dit effect goed te zien. Opvallend is het positieve effect van het aantal netto oprichtingen in het crisisjaar 2009, en de forse daling (van bijna 200%) die zich sindsdien voordeed. Bron: LISA Ontwikkeling netto oprichtingen (2002 = 100) 450% 400% 350% 300% 250% 200% 150% 100% 50% 0% -50% Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: LISA De kracht van de slimste - 41

177 Snelle groeiers BUSINESS Indicator 25» Het aandeel snelle groeiers in het totaal aantal bedrijven ligt in de regio hoger dan nationaal.» In tegenstelling tot de nationale trend steeg het regionaal aantal snelle groeiers in Waarom is deze indicator belangrijk? Snelle groeiers zijn alle bedrijven, met minimaal 50 FTE, die in 3 jaar 60% of meer in hun werkgelegenheid zijn gegroeid. Deze indicator geeft een indruk van de mate waarin de economie marktkansen weet om te zetten in business. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 12% 10% 8% 6% 4% 2% Snelle groeiers (als % van aantal bedrijven >50 FTE) (2011) Op dit moment kunnen 124 bedrijven, 11% van het totaal aantal bedrijven in Zuidoost- Brabant met meer dan 50 FTE, worden gezien als snelle groeier. Dit percentage ligt hoger dan dat van Zuidoost- Nederland (7%) en Nederland (8%). Binnen Nederland is Zuidoost-Brabant goed voor 7%, en Zuidoost-Nederland goed voor 16% van het Nederlands totaal aantal snelle groeiers. Trendcijfers laten zien dat het aantal snelle groeiers over de jaren varieert, waarbij de regionale trend boven die van Nederland ligt. In het crisisjaar 2009 nam het aantal snelle groeiers op alle niveaus sterk af, en in 2010 zette deze ontwikkeling voort. Echter, in 2011 kende het aantal snelle groeiers in de regio een toename (+6%), waar in Zuidoost-Nederland en Nederland een daling merkbaar was (resp. -13% en -7%). 0% Bron: LISA 140% 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% Bron: LISA Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Ontwikkeling aantal snelle groeiers (2001 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland 42 Brainport Monitor 2012

178 Vacatures BUSINESS Indicator 26»In Zuidoost-Brabant nam het aantal openstaande vacatures in 2011 toe, terwijl het totaal in Nederland verder daalde. Waarom is deze indicator belangrijk? De ontwikkeling van het aantal vacatures geeft een indicatie voor de krapte op de arbeidsmarkt. Daarnaast is het ook een indicator die een beeld geeft van de conjunctuur. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Openstaande vacatures - Zuidoost-Brabant In 2011 stonden er in Zuidoost- Brabant vacatures open. Het aantal openstaande vacatures vertoont een grillig verloop over de jaren. Sinds 2008 is het aantal jaarlijks flink afgenomen, maar in 2011 is een stijging opgetreden. Uit de vergelijking met Nederland blijkt dat de trends vergelijkbaar zijn, maar dat in Nederland het aantal vacatures veel sterker is toegenomen dan in Zuidoost-Brabant. Echter, in 2011 is het aantal openstaande vacatures in de regio toegenomen, maar nationaal is dit aantal gedaald Bron: CWI 180% 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% Ontwikkeling openstaande vacatures (2003 = 100) Zuidoost-Brabant Nederland Bron: CWI De kracht van de slimste - 43

179 Banen BUSINESS Indicator 27» De groei van het aantal banen in Zuidoost-Brabant loopt voor op de Nederlandse groei. Waarom is deze indicator belangrijk? Toe- of afname van het aantal banen is een primaire graadmeter voor de economische gezondheid van de regio. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In 2011 waren er in Zuidoost- Brabant banen. Sinds 2001 is het aantal banen gegroeid met 10,3%; in Nederland met 7,1%. De groei heeft zich met name voltrokken tussen 2004 en Zuidoost- Nederland loopt achter in deze trend, met een groei van 4,5 % over dezelfde periode. In 2009 stagneerde het aantal banen op alle niveaus, en in 2010 trad er een daling op. In 2011 steeg het aantal banen in Zuidoost- Brabant met 1,7% harder dan in Zuidoost-Nederland (+0,6%) en Nederland (+0,3%). Opvallend is dat in Zuidoost- Brabant naast de industrie, de zakelijke dienstverlening een bovengemiddeld aandeel in de werkgelegenheid heeft. 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90% Ontwikkeling aantal banen (2001 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: LISA Banen per sector (2011) 0% 5% 10% 15% 20% Landbouw Industrie Bouw Handel Horeca Financiële instellingen Zakelijke diensten Transport/ communicatie Overheid Onderwijs Zorg Bron: LISA Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland 44 Brainport Monitor 2012

180 High tech: vestigingen BUSINESS Indicator 28» Zuidoost-Brabant telde in high tech bedrijven, een toename van 2,4% t.o.v » Veruit de meeste high tech bedrijven (67%) telde slechts 1 werknemer. Waarom is deze indicator belangrijk? Het aantal medium en high tech vestigingen geeft een beeld van de regionaal economische structuur. Daarnaast geeft de grootteklasse van elke vestiging een beeld van het aantal werknemers en banen die de vestigingen opleveren. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% Ontwikkeling medium en high tech vestigingen (2001 = 100) Het aantal medium en high tech vestigingen in Zuidoost-Brabant bedroeg in Dit is 6,3% van het totaal aantal tech vestigingen in Nederland. De trend grafiek laat zien dat de ontwikkeling in Zuidoost- Brabant vergelijkbaar is met die in Nederland. In 2011 is de stijging in Zuidoost-Brabant t.o.v. het voorgaande jaar met 2,4% lager dan nationaal (4,3%). Uit de verdeling in grootteklasse blijkt dat veruit de meeste high tech bedrijven (67%) slechts 1 werkzame persoon hebben, dit betreft met name ZZPers in High Tech Systems. Deze verhouding in grootte-klasse geldt ook voor Zuidoost-Nederland en Nederland. Bron: LISA Bron: LISA Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Medium en high tech vestigingen naar grootteklasse - Zuidoost-Brabant (2011) 30% 2% 1% 67% 1 werkzame persoon 2 t/m 49 werkzame personen 50 t/m 199 werkzame personen 200 en meer werkzame personen De kracht van de slimste - 45

181 High tech: netto oprichtingen» Het aantal netto oprichtingen in industrie neemt de afgelopen jaren af.» In 2011 waren er in Zuidoost-Brabant netto 137 oprichtingen in high tech service. Waarom is deze indicator belangrijk? Het aantal netto oprichtingen in high tech geeft een beeld van het aantal high tech starters en daarmee van de robuustheid van de economie. Succesvolle medium en high tech starters leveren banen, goederen en diensten in een sector die belangrijk is voor de regionale economie. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Het aantal netto oprichtingen varieert sterk over de afgelopen jaren. In 2011 waren er in Zuidoost-Brabant 137 netto oprichtingen in high tech service. De ontwikkeling van het aantal netto oprichtingen laat ook een fluctuerend beeld zien. Opvallend is wel dat in Zuidoost-Brabant de verschillen groter zijn dan in Zuidoost- Nederland en Nederland. Dit effect is ook merkbaar in 2011 waar de ontwikkeling t.o.v. een jaar eerder in Zuidoost-Brabant veel negatiever is (-38%) dan de nationale ontwikkeling (-6%) Bron: LISA 400% 350% 300% 250% 200% 150% 100% 50% 0% -50% Bron: LISA Netto oprichtingen in medium en high tech - Zuidoost-Brabant high tech service medium- en high tech industrie Ontwikkeling netto oprichtingen in medium en high tech (2002 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland 46 Brainport Monitor 2012

182 High Tech: banen» Van alle banen in Zuidoost-Brabant bevindt zich 13,5% in medium en high tech.» Het aantal tech banen in de regio bedraagt in Waarom is deze indicator belangrijk? De werkgelegenheid in medium en high tech geeft een beeld van de opbouw van de regionaal economische structuur. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In Zuidoost-Brabant bevindt 13,5% van alle banen zich in high tech. Het aandeel van de banen in medium- en high tech industrie vertoont een fluctuerende trend. In high tech service vertoont het aantal banen in Zuidoost-Brabant een licht stijgende trend. De hightech sector in Zuidoost- Brabant heeft met 8,2% een fors aandeel in de Nederlandse hightech sector. Dit aandeel is sinds 2001 licht gegroeid. Daarbij valt op dat het aandeel van de hightech industrie de afgelopen 10 jaar licht is gedaald, maar dat het aandeel van de service is gestegen, ook in % 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Bron: LISA 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Medium en high tech banen in Zuidoost- Brabant (% van totaal aantal banen) high tech service medium- en high tech industrie Aandeel tech banen in Zuidoost-Brabant in Nederland (% van aantal banen per sector) high tech service medium- en high tech industrie Bron: LISA De kracht van de slimste - 47

183 Speerpuntsectoren» Waarom zijn speerpuntsectoren belangrijk? BUSINESS Indicator 29 De vijf belangrijkste industriële speerpuntsectoren (High Tech Systems & materials, LifeTec, Automotive, Food en Design) bestaan uit geografische concentraties van met elkaar interacterende bedrijven. Deze speerpuntsectoren bevatten samen 16,1% van de private banen in de regio Zuidoost-Brabant; ofwel ruim banen. Ze hebben een stuwend karakter en daarmee een positieve indirecte invloed op het aantal banen in andere sectoren via het zogenaamde multipliereffect. De ontwikkeling van het aantal banen en vestigingen in deze speerpuntsectoren geeft een indicatie van de groei en potentie van deze speerpuntsectoren. Omdat veel indicatoren in dit hoofdstuk ook al in eerdere hoofdstukken aan de orde zijn geweest, wordt hier vaak volstaan met het duiden van de ontwikkeling en is de toelichting op het belang van de indicator achterwege gelaten. 48 Brainport Monitor 2012

184 Speerpuntsectoren Banen» De 5 speerpuntsectoren vertegenwoordigen 16,1% van het totaal aantal banen in de private sector in Zuidoost-Brabant. Waarom is deze indicator belangrijk? Verdeling banen Zuidoost-Brabant (2011) De vergelijking van het aantal banen in speerpuntsectoren met het totaal aantal private banen in de regio geeft een indicatie van het belang van de speerpuntsectoren voor de regionale economie. Het vergelijken van regionale cijfers met nationale cijfers geeft inzicht in de mate waarin een bepaalde industrie in de regio geconcentreerd is. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 83,9% 10,0% 1,8% 1,5% 1,8% 0,9% High Tech Systems & Materials Automotive Design Food LifeTec Overige private banen De vijf speerpuntsectoren zijn direct verantwoordelijk voor 16,1% van de banen in de private sector in Zuidoost- Brabant. High Tech Systems & Materials is de grootste met 10%. Uit de vergelijking met de totale werkgelegenheid in Nederland in deze sectoren blijkt dat deze speerpuntsectoren voor een belangrijk deel zijn geconcentreerd in Brainport Regio Eindhoven. Het aandeel banen in bijvoorbeeld de sectoren Automotive, High Tech Systems & Materials en LifeTec is in de regio dan ook vele malen groter dan in Nederland. Bron: LISA Verdeling banen Nederland (2011) 90,1% 0,5% 1,3% 1,8% 0,4% 6,0% High Tech Systems & Materials Automotive Design Food LifeTec Overige private banen Bron: LISA De kracht van de slimste - 49

185 Speerpuntsectoren - Banen en vestigingen» De vijf clusters zijn goed voor ruim banen en vestigingen.» Het aantal werknemers in alle speerpuntsectoren steeg in 2011 met 8% t.o.v. een jaar eerder. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In 2011 steeg het totaal aantal werkzame personen binnen de vijf speerpuntsectoren met 8% ten opzichte van Deze groei ligt ver boven het Nederlands gemiddelde van 1%. De verschillen tussen de verschillende sectoren zijn echter fors. De grootste stijgers waren de sectoren die als gevolg van de economische crisis in 2009 en 2010 de werkgelegenheid flink zagen dalen; Automotive (+19%) en High Tech Systems & Materials (+10%). De trendgrafiek laat een grillig verloop zien over de afgelopen jaren in het aantal werkzame personen in de sectoren Automotive, Design en Food. Het aantal vestigingen steeg in High Tech Systems & Materials, Design en Food. HTS&M en Design stijgen beide de afgelopen jaren fors. De sectoren Automotive en Life Tec gingen er in aantallen vestigingen op achteruit. 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% Bron: LISA 180% 160% 140% 120% 100% 80% 60% Ontwikkeling werknemers clusters Zuidoost-Brabant (2001 = 100) HTS&M Automotive Design Food LifeTec Ontwikkeling vestigingen clusters Zuidoost-Brabant (2001 = 100) HTS&M Automotive Design Food LifeTec Bron: LISA 50 Brainport Monitor 2012

186 Speerpuntsectoren Netto oprichtingen» In 2011 waren er 283 netto oprichtingen in Zuidoost-Brabant binnen de speerpuntsectoren.» Het aantal starters binnen de sectoren groeit even hard als het totaal aantal starters. Waarom is deze indicator belangrijk? Het aantal starters geeft een indicatie voor de robuustheid van de economie. Succesvolle ondernemingen resulteren in meer banen, goederen en diensten. Daarnaast bevorderen ze de vraag naar diensten en goederen van gerelateerde bedrijven en instituten. Het aantal starters is hier benaderd middels het netto aantal oprichtingen. Dit is het aantal vestigingen minus het aantal in het voorgaande jaar Netto oprichtingen in speerpuntsectoren Zuidoost-Brabant HTS&M Automotive Design Food LifeTec Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Bron: LISA In 2011 waren er 283 netto oprichtingen in de speerpuntsectoren in Zuidoost- Brabant. Het aantal oprichtingen in de regio varieert sterk over de jaren. Waar het aantal in 2009 sterk toenam, nam het aantal 2010 weer sterk af. De afname was in 2011 minder groot. Opvallend is het grote aandeel netto oprichtingen in de sectoren Design en High Tech Systems & Materials. 600% 500% 400% 300% 200% 100% 0% Ontwikkeling aantal netto oprichtingen in speerpuntsectoren (2002 = 100) Bron: LISA Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland De kracht van de slimste - 51

187 SPEERPUNT: High Tech Systems & Materials» Het aantal banen in de regio steeg in 2011 met 9,8% naar het hoogste aantal in 10 jaar.» Het aantal vestigingen steeg met 2,8% in Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In 2011 waren er vestigingen in het cluster in Zuidoost-Brabant. Het aantal vestigingen is sinds 2001 toegenomen met 67%. De ontwikkeling hierin is sinds 2001 vrijwel lineair geweest, waarbij Zuidoost-Brabant achter loopt op de Nederlandse groei. In 2011 werkten in Zuidoost- Brabant mensen in dit cluster, 8,3% van het Nederlandse totaal. In het jaar 2011 steeg het aantal banen in de regio fors met 9,8%. Hier staat een daling in de crisisperiode 2009/2010 tegenover. Sinds 2001 is het aantal banen in High Tech Systems & Materials in Zuidoost-Brabant met 0,8% gegroeid. Vooral in 2002/ 2003 nam het aantal banen sterk af. Het herstel tekent zich af vanaf 2005 in Zuidoost-Brabant, Zuidoost-Nederland en Nederland. In 2011 komt de ontwikkeling van het aantal banen sinds 2011 in de regio weer in de buurt van de Nederlandse ontwikkeling. In absolute zin is deze sector het grootst van de vijf speerpuntsectoren. 180% 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% Ontwikkeling vestigingen (2001 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: LISA Ontwikkeling banen (2001 = 100) 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: LISA 52 Brainport Monitor 2012

188 SPEERPUNT: Automotive» Het aantal banen in de regio steeg in 2011 met 19,4% veel harder dan nationaal.» De ontwikkeling van het aantal vestigingen is na 10 jaar vergelijkbaar met die in Nederland. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In 2011 telde het Automotive cluster in Zuidoost-Brabant 117 bedrijven. Sinds 2001 groeide in Zuidoost-Brabant het aantal vestigingen met 3,4%. Jarenlang lag de ontwikkeling van het aantal vestigingen in Zuidoost-Brabant boven die van Zuidoost- Nederland en Nederland, maar sinds twee jaar nadert de regionale ontwikkeling de nationale. Met banen in 2011 groeide het aantal banen in het Automotive cluster in 1 jaar met 19,4%. Dit is een opvallende stijging na twee jaren van crisis. Zuidoost-Brabant is goed voor 19,5% van het aantal banen in de Nederlandse Automotive sector, een toename van 4,9% ten opzichte van Tot 2004 volgde Zuidoost-Brabant de dalende trend in Zuidoost- Nederland en Nederland, maar tussen 2004 en 2008 nam het aantal banen met 34% toe. Echter, in 2009 zette een daling in die vergelijkbaar was met Zuidoost-Nederland en Nederland, welke doorzette in In 2011 is het aantal banen in de regio weer vergelijkbaar met het aantal in % 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% Ontwikkeling vestigingen (2001 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: LISA Ontwikkeling banen (2001 = 100) 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: LISA De kracht van de slimste - 53

189 SPEERPUNT: Design»Het aantal vestigingen in Zuidoost-Brabant groeide in 2011 met 5,4% Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Het aantal Design vestigingen is de afgelopen jaren met 75% in tien jaar gegroeid naar Deze toename was iets hoger dan die van Zuidoost-Nederland en Nederland. Een groeispurt is ingezet sinds 2004, sindsdien is het aantal vestigingen met 69% gegroeid. Deze positieve cijfers laten zien dat het cluster floreert. 180% 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% Ontwikkeling vestigingen (2001 = 100) In 2011 werkten in Zuidoost- Brabant in dit cluster mensen, 5,8% van het Nederlandse aantal. Ten opzichte van 2001 is het aantal banen in Design met 2,5% toegenomen. In 2007 en 2008 steeg het aantal banen in de regio sterk. Binnen Design is het aantal vestigingen de afgelopen jaren veel sneller gegroeid dan het aantal banen. Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: LISA Ontwikkeling banen (2001 = 100) 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% Bron: LISA Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland 54 Brainport Monitor 2012

190 SPEERPUNT: Food» Regionaal steeg het aantal banen in 2011 (+1,0%), maar nationaal niet (-0,2%).» De regionale ontwikkeling van het aantal vestigingen komt in 2011 in de buurt van de nationale. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Het Food cluster telde in 2011 in Zuidoost-Brabant 376 vestigingen; 5,9% van het Nederlandse totaal. De ontwikkeling van het aantal vestigingen laat zien dat tot 2007 de regionale ontwikkeling vergelijkbaar is met de nationale. Sindsdien loopt het aantal vestigingen in de regio achter. Echter, in 2011 haalt de regio gedeeltelijk in met een groei van 3,6% tegenover 1,6% nationaal. 180% 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% Ontwikkeling vestigingen (2001 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland In 2011 werkten mensen in het Food cluster in Zuidoost- Brabant, 5,1% van het Nederlandse totaal. Ten opzichte van 2001 is het aantal banen in Food gedaald met 14%. Vanaf 2008 daalde het aantal banen zowel in de regio als nationaal. Maar alleen in Zuidoost-Brabant stijgt het aantal banen in Bron: LISA Ontwikkeling banen (2001 = 100) 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% Bron: LISA Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland De kracht van de slimste - 55

191 SPEERPUNT: LifeTec» Met banen in LifeTec is de regio goed voor 12% van alle banen in Nederland. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In 2011 waren er 75 vestigingen in het LifeTec cluster in Zuidoost-Brabant, dat zijn er 3 minder dan in 2010, maar meer dan het er in de afgelopen jaren ooit waren. De ontwikkeling van het aantal vestigingen is in de regio de afgelopen jaren minder positief geweest dan die in Nederland. Pas in 2010 waren de ontwikkelingen vergelijkbaar. In 2011 daalde het aantal vestigingen in de regio met 3,8%, tegenover een stijging nationaal van 4,4%. In 2011 werkten mensen in het LifeTec cluster in Zuidoost-Brabant, 12% van het Nederlandse aantal. Ten opzichte van 2001 is het aantal banen in LifeTec met 14% toegenomen. Nationaal groeide het aantal banen in dezelfde periode 9,1%. Deze verschillen zijn in de grafiek duidelijk te zien. In 2011 daalde het aantal werkzame personen nationaal als regionaal even hard met 1,6%. 180% 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% Ontwikkeling vestigingen (2001 = 100) Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: LISA Ontwikkeling banen (2001 = 100) 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% Bron: LISA Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland 56 Brainport Monitor 2012

192 BASICS Het domein Basics spitst zich toe op de randvoorwaarden voor een sterke regio. Hierbij is aandacht voor infrastructuur, een gunstig vestigingsklimaat en internationale samenwerking, zoals met steden en regio s over de grens in ELAt. Aandachtspunten zijn mobiliteit, goede bereikbaarheid, aantrekkelijke stadscentra en woonomgevingen en een onderscheidend cultuuraanbod. Indicatoren 30 Mobiliteit 31 Pendel 32 Verkeersintensiteit 33 Vliegverbindingen 34 Leefbaarheid 35 Amusement 36 Culinair 37 Nabijheid tot voorzieningen 38 Milieueffecten De kracht van de slimste - 57

193 Nederland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant & Limburg Mobiliteit BASICS Indicator 30» Inwoners van Noord-Brabant en Limburg leggen minder kilometers af met het openbaar vervoer dan de rest van Nederland. Waarom is deze indicator belangrijk? Mobiliteitscijfers geven inzicht in de wijze waarop mensen zich verplaatsen binnen de regio. Deze cijfers zijn beschikbaar op provincieniveau, en Noord- Brabant en Limburg worden samengenomen. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? In totaal legden inwoners van Brabant en Limburg samen in ,6 miljard km af. De inwoners uit deze twee provincies legden samen 21% van de kilometers af die totaal door Nederlanders werden afgelegd. Andere reislustige provincies zijn Noord-Holland (28 mld km) en Zuid-Holland (34 mld km). Inwoners van Noord-Brabant en Limburg leggen hun gereisde kilometers voornamelijk met de auto af; van alle kilometers werden er 77% met de auto afgelegd, meer dan gemiddeld in Nederland (74%). Minder wordt er gebruikt gemaakt van het openbaar vervoer (7,8%) dan in Nederland (10,8%). 0,2 2,3 0,7 Bron: CBS 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% Totaal gereisde km door personen Noord-Brabant en Limburg (in mld km) (2010) 9,5 2,7 1,2 1,9 20,1 Auto (bestuurder) Auto (passagier) Trein Bus/tram/metro Brom-/snorfiets Fiets Lopen Overige Gereisde kms naar vervoerswijzen (2010) Overige Lopen Fiets Brom-/snorfiets Bus/tram/metro Trein Auto Bron:CBS 58 Brainport Monitor 2012

194 Pendel BASICS Indicator 31» Een groot deel van de werkzame beroepsbevolking heeft een baan in de regio Zuidoost-Brabant. Waarom is deze indicator belangrijk? Pendelcijfers geven inzicht in het woon-werk verkeer. Deze informatie is relevant voor het maken van beleid op het gebied van mobiliteit. Daarnaast geven pendelcijfers inzicht in de mate waarin regio s de lokaal aanwezige beroepsbevolking weten te binden aan banen in de regio. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Inkomende pendel Zuidoost-Brabant (2009) 16% 6% 78% woont en werkt in ZOB woont buiten ZOB in ZON woont buiten ZON Cijfers over de inkomende pendel laten zien dat 22% van de banen wordt vervuld door mensen die buiten de regio wonen. Van die 22% woont slechts 6% buiten Zuidoost- Nederland. Cijfers over de uitgaande pendel laten zien dat van de werkzame beroepsbevolking in Zuidoost- Brabant 83% in de regio zelf werkt. Van de 17% die buiten de regio werkt, is 11% werkzaam in Zuidoost- Nederland. Ten opzichte van 2005 is de inkomende pendel iets groter geworden; toen werkte 80% van de beroepsbevolking in de eigen woonregio. Van de werkzame beroepsbevolking die in Zuidoost-Brabant woont, werkte in % in de regio; vergelijkbaar met de situatie nu. Bron: CBS Bron: CBS Uitgaande pendel Zuidoost-Brabant (2009) 11% 6% 83% woont en werkt in ZOB werkt buiten ZOB in ZON werkt buiten ZON De kracht van de slimste - 59

195 Verkeersintensiteit BASICS Indicator 32» De drukte op wegen in Zuid-Nederland is de afgelopen 10 jaar harder gestegen dan gemiddeld. Waarom is deze indicator belangrijk? Cijfers over verkeersintensiteit laten het aantal gepasseerde voertuigen op vaste telpunten gedurende weekdagen zien. Hiermee is verkeersintensiteit een maat voor mobiliteit en bereikbaarheid van een regio. 120% 116% 112% 108% Verkeersintensiteit op weekdagen - indexcijfers (2000 = 100) Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Cijfers over Zuid-Nederland laten zien dat, in vergelijking met het aantal voertuigen op gemiddelde wegen in Nederland, de verkeersintensiteit de afgelopen tien jaar sterk is toegenomen. Ten opzichte van 2000 is de drukte op wegen in Zuid-Nederland met 13% toegenomen, tegenover 11% gemiddeld in Nederland. 104% 100% Bron: CBS Zuid-Nederland Nederland 60 Brainport Monitor 2012

196 Vliegverbindingen BASICS Indicator 33» Eindhoven Airport is de grootste regionale luchthaven en ook -veruit- de snelst groeiende luchthaven van Nederland. Waarom is deze indicator belangrijk? Vliegverbindingen zijn belangrijk voor het onderhouden van zakelijke en wetenschappelijke contacten. De ontwikkeling van het aantal passagiers geeft inzicht in de groei en dynamiek van een luchthaven. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Met 2,65 miljoen passagiers en 36 vluchtbestemmingen in 2011 is Eindhoven Airport de grootste regionale luchthaven en ook de snelst groeiende luchthaven van Nederland. Sinds 2001 is het aantal passagiers vertienvoudigd. Luchthaven Schiphol is met 45,1 miljoen passagiers echter veel groter Passagiers Eindhoven Airport 0 Bron: CBS; Eindhoven airport 700% 600% 500% 400% 300% 200% 100% 0% Ontwikkeling aantal passagiers per luchthaven (2000 = 100) Schiphol Rotterdam Eindhoven Maastricht Groningen Bron: CBS De kracht van de slimste - 61

197 Leefbaarheid BASICS Indicator 34» Inwoners in Zuidoost-Brabant ervaren minder overlast dan gemiddeld in Nederland. Waarom is deze indicator belangrijk? Deze indicator meet de subjectief ervaren leefbaarheid van een woonbuurt. De cijfers hebben betrekking op ondervonden overlast in de buurt, onveiligheidsgevoelens en slachtofferschap van veel voorkomende criminaliteit. Criminele incidenten veroorzaken niet alleen economische schade maar hebben ook sociale impact. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Leefbaarheid woonbuurten Zuidoost-Brabant (overlast op schaal 0-10) (2010) Sociale overlast in Zuidoost- Brabant ligt lager dan het Nederlands gemiddelde. Hierbij gaat het om overlast van jongeren, lastig vallen, drugsoverlast, dronkenschap, bedreigingen, gewelddelicten, straatroof en jeugdcrimininaliteit. Vergeleken met andere Nederlandse regio s doen Amsterdam en Rotterdam het beduidend minder goed op dit gebied. Wat betreft verloedering (bekladding, rommel, vernieling) scoort Zuidoost- Brabant lager dan Nederland. Hetzelfde geldt voor verkeersoverlast. Alleen op het gebied van vermogensdelicten is het gevoel van overlast in Zuidoost-Brabant even hoog als gemiddeld in Nederland. Hierbij gaat het om diefstal van fietsen, diefstal uit auto's en uit woningen Bron: CBS; Integrale Veiligheidsmonitor (IVM; 2009) 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Sociale overlast in woonbuurten (op schaal 0-10) (2010) Bron: CBS; Integrale Veiligheidsmonitor (IVM; 2009) 62 Brainport Monitor 2012

198 Amusement BASICS Indicator 35» Het drukst bezochte pretpark ligt in Zuidoost-Nederland (de Efteling).» Van de top 10 drukst bezochte evenementen worden er 5 in Zuidoost-Nederland gehouden. Waarom is deze indicator belangrijk? Onder het domein basics wordt onder andere het leefklimaat verstaan. De mate van vermaak en amusement zegt iets over de kwaliteit van leven. In de categorieën pretpark, dierentuin, musea en evenement is een top 10 samengesteld op basis van de bezoekersaantallen. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Zuidoost-Brabant komt slechts 1 keer voor in de categorie evenement (Eindhoven Winterstad). Overig Zuidoost- Nederland komt voor in de top 10 van pretpark (Efteling en Toverland), dierentuin (Kerkrade Zoo) en evenement (Kermis Tilburg, Kermis Weert, Winterland Maastricht, ENECO Tour Roermond). Van de 10 drukst bezochte evenementen worden er 5 in Zuidoost- Nederland gehouden. Opvallend is dat de musea in Zuidoost-Nederland niet druk bezocht worden. Locatie top 10 amusement in 4 categorieën (2009) pretpark dierentuin musea evenement Zuidoost-Brabant Rest Zuidoost-Nederland Rest Nederland Bron: Trendrapport NRIT over 2009 De kracht van de slimste - 63

199 Culinair BASICS Indicator 36» In Zuidoost-Brabant zijn 4,9% van alle sterrenrestaurants in Nederland gevestigd, en in Zuidoost- Nederland maar liefst 20,6%. Waarom is deze indicator belangrijk? Locatie Michelin-sterrenrestaurants 2012 De kwaliteit van leven wordt onder ander bepaald door de kwaliteit van de lokale horeca. Deze indicator geeft de geografische spreiding van de toprestaurants weer. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds het aantal sterrenrestaurants en anderzijds het totaal aantal sterren onder alle restaurants in Nederland. terrenrestaurants kunnen namelijk beschikken over 1, 2 of 3 Michelin-sterren. 79,4% 4,9% 15,7% Zuidoost-Brabant Rest Zuidoost- Nederland Rest Nederland Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Zuidoost-Brabant telt 5 sterren-restaurants (2x Eindhoven, Nuenen, Heeze en Waalre). Geheel Zuidoost- Nederland telt er zelfs 21 (waaronder 5 in Maastricht). Dat is 20,6% van alle sterrenrestaurants in Nederland. Geteld in het aantal sterren, doet Zuidoost-Nederland het iets minder goed. Samen hebben de restaurants in Zuidoost-Brabant 6 sterren, en alle restaurants in Zuidoost- Nederland 24, dat is 19,7% van het Nederlandse totaal. Bron: Michelin gids Nederland 2011 Locatie Michelin-sterren ,9% 14,8% 80,3% Zuidoost-Brabant Rest Zuidoost- Nederland Rest Nederland Bron: Michelin gids Nederland Brainport Monitor 2012

200 Nabijheid tot voorzieningen BASICS Indicator 37» De afstand tot treinstation en ziekenhuis is in Zuidoost-Brabant langer dan gemiddeld in Nederland. Waarom is deze indicator belangrijk? De nabijheid tot voorzieningen geeft een indicatie van het leefklimaat in een regio. Het laat de afstand tot belangrijke bestemmingen zien: treinstations, ziekenhuis, vrije tijd, cultuur en horeca. Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Afstand tot treinstation en ziekenhuis (in km) (2010) De afstand tot treinstations is in Zuidoost-Brabant (6,3 km) langer dan gemiddeld in Nederland (5,1 km). Inwoners van Zuidoost-Nederland hoeven juist minder ver te reizen tot een treinstation (4,9 km) dan gemiddeld in Nederland. De afstand tot een ziekenhuis is in Zuidoost-Brabant (5,3 km) vergelijkbaar met die in Zuidoost-Nederland (5,4 km), en Nederland (4,8 km). Zowel de afstand tot een bibliotheek, als de afstand tot een bioscoop zijn voor Zuidoost-Brabant en Nederland nagenoeg gelijk; respectievelijk ongeveer 2 en 7 km. Attracties liggen voor inwoners van Zuidoost-Brabant en Zuidoost- Nederland op grotere afstand. Zij reizen met 12 km, zo n 3 km verder dan gemiddeld is in Nederland. 0 Bron: CBS 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Bron: CBS Afstand tot treinstation Afstand tot ziekenhuis Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Afstand tot vrije tijd en cultuur (in km) (2010) Afstand tot bibliotheek* Afstand tot bioscoop Afstand tot attractie Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland De kracht van de slimste - 65

201 Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? De afstand tot horeca is voor Zuidoost-Brabant, Zuidoost- Nederland en Nederland ongeveer gelijk. Gemiddeld moet er voor een café 1 km worden afgelegd, voor een hotel 2 km en voor een restaurant 1 km. 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Afstand tot horeca (in km) (2010) Afstand tot café Afstand tot hotel Afstand tot restaurant Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Bron: CBS 66 Brainport Monitor 2012

202 Milieueffecten BASICS Indicator 38» Bedrijven in Zuidoost-Brabant zijn meer dan gemiddeld in Nederland bezig met ecologische innovaties om zo het milieu minder te belasten. Waarom is deze indicator belangrijk? Ecologische innovaties van bedrijven hebben gunstige milieueffecten als doel. Hiermee wordt een positieve bijdrage geleverd aan het vestigingsklimaat en de woonomgeving in de regio. Ecologische innovaties door bedrijven kunnen zijn: nieuwe of sterk verbeterde producten of diensten, processen, organisatie- of marketingmethodes die gunstig zijn voor het milieu. De gunstige milieueffecten kunnen optreden tijdens de productie, of na aankoop door de eindgebruiker. 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Inzet bedrijven op gunstige milieu-effecten (% van totaal aantal bedrijven) Bedrijven met ecologische innovaties in Bron: CBS CIS Resultaat: Gunstige milieu-effecten bij productie Resultaat: Gunstige milieu-effecten bij eindgebruiker Zuidoost-Brabant Zuidoost-Nederland Nederland Hoe staat Brainport Regio Eindhoven ervoor? Bedrijven in Zuidoost-Brabant zijn vaker bezig met ecologische innovaties dan bedrijven in de rest van Nederland; 42,1% van alle bedrijven in Zuidoost- Brabant deed hieraan tussen 2006 en 2008, tegenover 39,8% gemiddeld in Nederland. Ook de gunstige milieueffecten deden zich, zowel bij de eigen productie, als bij de eindgebruiker, vaker voor in de regio. De kracht van de slimste - 67

203 Kwalitatieve analyse Inleiding Algemeen Innovatieve prestaties Trends en ontwikkelingen Opkomende economieën Nationaal beleid -topsectoren- en regionaal beleid PEOPLE Migratie Arbeidsmarktdynamiek Menselijk kapitaal TECHNOLOGY Regionale ontwikkeling ICT Onderzoek Kennisverspreiding Effect innovatiebeleid BUSINESS Maakindustrie Innovatieve bedrijven Ondernemerschap Foreign direct investment Financiering Grondstoffen Conclusie 68 Brainport Monitor 2012

204 Inleiding Sinds het verschijnen van de vorige Brainport Monitor, in het voorjaar van 2011, zijn tal van rapporten verschenen over Brainport Regio Eindhoven relevante onderwerpen. In dit hoofdstuk zijn de belangrijkste conclusies uit de meest relevante en interessante rapporten samengevat. Per domein -People, Technology en Business- zijn de onderwerpen gerangschikt. Een aparte paragraaf is gewijd aan het thema grondstoffen. Allereerst volgt er een hoofdstuk Algemeen, waarin rapporten worden beschreven met onderwerpen die meerdere domeinen beslaan. Algemeen Deze paragraaf bundelt rapporten waarin de competitiviteit of het innovatievermogen van landen of regio s wordt beschreven. In deze rapporten worden namelijk onderwerpen aan de orde gesteld die in alle domeinen voorkomen. Deze zijn gegroepeerd rond de thema s: innovatieve prestaties, algemene trends en ontwikkelingen, opkomende economieën en nationaal beleid. Innovatieve prestaties Internationaal Op wereldwijde competitiviteit scoort Nederland de 7 e plaats op een ranglijst van 142 landen, volgens het Global Competitiveness Report van het World Economic Forum (2011). Ten opzichte van vorig jaar is Nederland een plaats gestegen. De afgelopen jaren schommelde Nederland rond de 8 ste en 10 e plaats. De klassering wordt bepaald aan de hand van 12 pijlers en de toestand van de nationale economie. De Nederlandse economie wordt door de onderzoekers gezien als innovatie gedreven. Twee pijlers analyseren innovatieve prestaties; op de mate van geavanceerdheid van het bedrijfsleven staat Nederland op de 5 e plaats, en op innovatie staat Nederland op de 12 e plaats, dat is één plaats hoger dan vorig jaar. De grootste problemen voor het Nederlandse bedrijfsleven zijn restrictieve regelingen op de arbeidsmarkt, bureaucratie en toegang tot kapitaal. Op The Global Innovation Index 2011 van INSEAD, zakt Nederland juist ten opzichte van vorig jaar een plaats van 8 naar 9. Deze index gebruikt grotendeels dezelfde indicatoren als het Global Competitiveness Report. Ook hier worden de wetenschappelijke prestaties van Nederland goed beoordeeld, maar de Global Innovation Index waardeert menselijk kapitaal en infrastructuur in Nederland minder hoog vergeleken bij 124 referentielanden. De index bepaalt de mate van innovatie aan de hand van input- en output indicatoren. Op input blijft Nederland met de 19 e positie achter, maar op output scoort Nederland een 3 e plaats. Europa Het Innovation Union Scoreboard 2010 (European Commission, 2011) monitort de innovatie prestaties van EU27. Nederland behoort tot de innovation followers, evenals in de vorige uitgave van de Europese Commissie die heette het European Innovation Scoreboard. Nederland behoort tot deze groep vanwege sterktes in het onderzoekssysteem, in financiering en ondersteuning, en op intellectuele prestaties. Zwaktes zitten in de hoeveelheid private R&D en het aantal innovatieve bedrijven. Wat de innovation leaders gemeen hebben is veel private R&D, veel publiekprivate wetenschappelijke samenwerking en een goede balans in nationaal onderzoek en innovatiebeleid. Wereldwijd vergeleken scoren US en Japan beter op de 25 indicatoren dan de EU 27. Vergeleken met de BRIC landen is de innovatieve prestatie van de EU nog De kracht van de slimste - 69

205 hoog, maar Brazilië en China weten snel aan terrein te winnen. Het goede onderzoekssysteem en de hoogstaande intellectuele prestaties, worden ook opgemerkt in het Innovation Union Competitiveness Report van de Europese Commissie (2011). Het rapport geeft een diffuus beeld van het Nederlandse onderzoeks- en innovatiesysteem met o.a. een zwakte in private R&D investeringen, maar met een sterkte op het aantal patenten die maatschappelijke uitdagingen adresseren. Het rapport laat zien dat de EU langzaam de R&D bestedingsdoelen van 3% haalt. Terwijl bedrijfsinvesteringen door de crisis flink zijn gedaald, hebben veel EU lidstaten de publieke investeringen weten te behouden. Nederland De Kennis en Innovatie foto 2011 (KIA, 2011) is de eerste voortgangsrapportage van de Kennis en Innovatie Agenda Gezien de ambitie die is gesteld - het bereiken van de wereldtop van kennissamenlevingen - toont de foto een gemengd beeld. Positief is de kwaliteit van het onderzoek, de hoge private investeringen in onderwijs en de waardering voor ondernemerschap. Daar staat tegenover dat de Nederlandse overheid geen topinvesteerder in onderzoek en onderwijs is, blijft de innovatiekracht op alle fronten achter en krijgen excellente studenten geen uitdagend programma. Regionaal Specifiek onderzoek is gedaan naar het high tech cluster in Brainport Regio Eindhoven. Zo is er het Regional Innovation Report North- Brabant van Technopolis, UNU-Merit en Frauenhofer (2011) dat het regionale innovatiebeleid analyseert in opdracht van de Europese Commissie. Het rapport stelt dat de vooruitzichten goed zijn voor Noord-Brabant om haar positie als één van de meest innovatieve regio s van Europa te behouden of zelfs te verbeteren. Hiervoor zou in toekomstig innovatiebeleid meer aandacht moeten worden besteed aan grensoverschrijdende samenwerking. Andere innovatie-uitdagingen die het rapport aandraagt voor de provincie: het versterken van publieke R&D, versterken HTSM en crosssector innovaties, en het verhogen van de mate van stedelijkheid. Verder stelt het rapport dat Brainport Development gives a good example of how innovation policy strategies in the region are governed and developed. Trends en ontwikkelingen In het Trend Compendium 2030 van Roland Berger (2011) staat de volgende vraag centraal: hoe ziet de wereld eruit in 2030? De strategieconsultants zien zeven megatrends die het bedrijfsleven langzaam maar onomkeerbaar beïnvloeden. Dit zijn 1) veranderende demografie, 2) globalisatie en toekomstige markten, 3) schaarste, 4) klimaatverandering, 5) dynamische en technologische innovatie, 6) globale kenniseconomie, en 7) delen van globale verantwoordelijkheid. Rondom de vijfde trend innovatie ziet het rapport een aantal belangrijke ontwikkelingen. Zo zullen in de toekomst de producten steeds kleiner worden, waardoor nanotechnologie een belangrijke toekomsttechnologie wordt en zullen robotica steeds meer taken van mensen overnemen. Om antwoorden te vinden op toekomstige uitdagingen, zullen energie, duurzaamheid en omgeving belangrijke onderzoeksonderwerpen worden, volgens het rapport. Veel innovaties worden verwacht binnen lifesciences, waardoor onze levensomstandigheden in 2030 verbeteren. Ook TNO stelde in 2011 een toekomstvisie op waarbij trends en ontwikkelingen worden 70 Brainport Monitor 2012

206 gesignaleerd: Megatrends, a broad outlook on innovation. TNO richt zich hierbij op innovatie en onderscheidt wereldwijde technologische en sociale ontwikkelingen voor de komende vijftien jaar. TNO signaleert veel trends die ook terugkomen in het Roland Berger rapport; 1) vergrijzing en fragmentatie, 2)verdwijnende grenzen, 3) omgevingsduurzaamheid, 5) de netwerk omgeving, 6) intelligent tijdperk. Daarnaast onderscheidt TNO nog trend 4) risico s en zekerheid. Hiermee worden de negatieve gevolgen van technologische en economische activiteiten op menselijk leven, en ook op netwerk omgevingen en toekomstige generaties bedoeld. Opkomende economieën Het wereldwijd verschuiven van de machtsverhoudingen vanwege opkomende economieën, is een onderwerp dat in verschillende rapporten naar voren komt. Het Cultureel Planbureau onderzocht de opkomende economieën van de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) en het effect daarvan op de Nederlandse economie in de studie The rise of the BRIC countries and its impact on the Dutch economy (2011). Het rapport stelt dat de Nederlandse handel sterk profiteert van de snelle ontwikkeling van de BRIC landen. De hoge economische groei is gepaard gegaan met een forse toename van de Nederlandse import uit deze landen, 14% van de import komt hier vandaan. Desalniettemin blijft de Nederlandse export naar deze landen, met slechts 4% van de totale export, achter. De producten die vanuit China geëxporteerd worden zijn hoogwaardiger en bevatten meer technologie en kennis dan tien jaar geleden. De grootste overlap in productgroepen tussen Nederland en de BRIC landen bestaat -alhoewel kleintussen Nederland en Brazilië, vanwege specialisatie van beide landen in landbouw producten; de overlap is het kleinst met China. Ten opzichte van de handelsstromen tussen Nederland en de BRIC landen blijven de investeringen van deze landen in Nederland ver achter. Daarbij valt op dat China haar geld steekt in laagwaardige sectoren, met name distributie, en alleen India kijkt ook naar kennisintensieve bedrijfstakken. Het rapport stelt dat Nederland haar infrastructuur verder zou moeten verbeteren om aantrekkelijk te blijven als handelslocatie. Een groot deel van de import uit de BRIC landen bestaat namelijk uit wederuitvoer naar andere Europese bestemmingen en het rapport veronderstelt dat deze stromen in de toekomst zullen toenemen. De Internationalisation Monitor 2011 van het CBS laat vergelijkbare cijfers zien over BRIC landen als het bovengenoemde CPB rapport. Geografische verschuivingen worden ook gesignaleerd in het rapport Urban World: Mapping the economic power of cities van McKinsey Global Institute (2011). Hierin worden de 600 grootste steden nu en in 2025 geanalyseerd en daarin vindt een verschuiving naar het zuidoosten plaats. Ook komen er in China en India nog een aantal grote steden bij. De steden met grootste verwachte economieën in 2025 zijn achtereenvolgens: New York, Tokyo, Shanghai, London en Beijing; waarbij Shanghai en Beijing steden zijn die zich snel ontwikkelen. Het rapport benadrukt het belang voor bedrijven om te internationaliseren en zich te vestigen in groeiregio s. De groei van bedrijven is namelijk voor 2/3 te verklaren door het groeipotentieel van de regio waarin ze gevestigd zijn. Specifiek voor Zuidoost-Nederland is onderzoek gedaan naar bestaande internationale netwerken door Dialogic (2011). Het onderzoek The global Pipelines van local buzz in Zuidoost- Nederland onder 60 organisaties in de regio heeft de internationale relaties op het gebied van R&D, afzetmarkten, beleidssamenwerking en internationale kenniswerkers blootgelegd. De kracht van de slimste - 71

207 Figuur 1: Belangrijkste internationale partners Zuidoost-Nederland (bron: Dialogic, 2011) De shortlist die hieruit voortvloeit geeft potentiële samenwerkingsregio s passend bij het huidige regionale profiel, de zogenaamde Big Ten regio s. In deze shortlist komen drie steden voor die in het overzicht van bovenstaand McKinsey rapport worden gezien als top 25 steden met snelst groeiende economie: Shanghai, Singapore en Sao Paulo. De twee Europese steden in de lijst van McKinsey; London en Parijs komen vanwege een verschillend economisch profiel niet in aanmerking als potentiële samenwerkingsregio voor Zuidoost- Nederland. Sterke regio s die voorkomen op de shortlist, opgesteld door Dialogic zijn, Silicon valley, Massachusetts en regio s in Zuid-Duitsland. Nationaal beleid -topsectorenen regionaal beleid Het rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving, De concurrentiepositie van Nederlandse regio s (2011), bouwt voort op de combinatie van de Nederlandse topsectoren en het besef dat Nederland een aantal sterke clusters kent. De topregio s concentreren zich rondom Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven, met ieder hun eigen specialisatie en ieder hun eigen concurrenten in Europa. Concurrenten zijn regio s die een overlappende afzetmarkt hebben. Voor de export uit Noord-Brabant, gericht op medium, high tech en low tech industrie, zijn dit Milaan, Parijs, Dublin en Stuttgart; allemaal regio s met een technologisch specialisatiepatroon. Regionaal beleid nodig voor een sterke concurrentiepositie van Nederland, omdat niet landen, maar regio s met elkaar concurreren. Ingezet moet daarom worden op slimme gebiedsgerichte beleidsopties. Voor de technologische hoogwaardige industrie in Noord-Brabant betekent dit inzetten op sterke private kennisontwikkeling, een sterkere 72 Brainport Monitor 2012