Leider van de. Roedel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leider van de. Roedel"

Transcriptie

1 Leider van de Roedel

2 Voorwoord Zoals we besproken hebben in het boek zijn honden in feite groepsdieren, die nog een hoop van hun groepsinstincten over hebben gehouden ondanks duizenden jaren van temmen en hun positie als huisdieren. Een van die instincten is het concept van een groepsleider. Dit boekje bespreekt eerst in vogelvlucht de basis ideeën van roedeltheorie, en wordt daarna steeds praktischer. Mis niets van dit waardevolle bonusboek! Als u deze theorie goed kent, kan dit 90% van uw problemen oplossen en zal het de rest van de training vele malen makkelijker maken. De alfa hond. Elke groep heeft een leider. Vaak is het een mannetje maar dat is niet altijd zo. Iedereen in de groep gehoorzaamt de leider hij maakt de beslissingen voor de groep. In het wild is de alfa hond degene die in de beste conditie is. Hij eet het eerste en het beste van de vangst. De alfa hond slaapt ook op het hoogste strategische punt zodat hij kan opletten als er andere groepen zijn groep naderen ook al is het waarschuwen tegen vreemden en het aanvallen van buitenstaanders een taak die geldt voor elk groepslid. Het is voor de relatie tot uw hond heel belangrijk dat u uzelf vanaf het begin als alfa hond positioneert, en dat u uw positie altijd in stand houdt met de technieken in dit boek. Sommige tips lijken misschien wat subtiel maar uw hond snapt ze volledig. Zorg ook dat uw hele familie ervan op de hoogte is zodat uw hond niet probeert om boven zijn positie te komen. Als u uw (en uw families ) positie niet vaststelt als boven die van hem dan is er een grote kans dat uw hond zichzelf omhoog probeert te werken in die hiërarchie. Dit is een natuurlijk instinct maar u mag het niet laten gebeuren. Alhoewel het niet leuk is om uw hond altijd onder controle te houden is een ding wel belangrijk: Zorg dat u consequent bent en dat niet de ene persoon iets toestaat wat een ander familielid verbiedt. Honden reageren het beste op zwart-wit regels hoe consequenter hoe beter. Uw hond laten weten dat u roedelleider bent de Basis. Er zijn talloze dingen die een alfa hond doet om zijn roedel in het gareel te houden. We bespreken zo enkele van de belangrijkste. Maar een hond denkt niet na, en gebruikt geen technieken ; hij is gewoon de alfahond en honden herkennen dit direct. Dit komt omdat honden communiceren door uitstraling. In spirituele kringen wordt ook wel gesproken van energie, de energie die iemand uitstraalt. Bent u depressief, vrolijk, bang of juist energiek en dominant? Een hond voelt alles aan en reageert instinctief.

3 Helaas is dit voor de mens niet altijd even leuk en wat men van een hond verwacht. Veel mensen verwachten en zoeken in de hond een maatje, of een vrolijke huisgenoot. Dit is niet erg. Een probleem is pas een probleem als u of uw hond er een probleem van maakt, ruwweg gezegd. Echter, het is goed om te onthouden dat als u de problemen wilt voorkomen, het zin heeft om u te realiseren dat uw hond in de eerste plaats een dier is, dat instinctief reageert. Een paar basisprincipes, om een idee te krijgen hoe dit voor de hond werkt; Als u moeite heeft met regels en consequentie, ziet de hond kansen op controle en dominantie. Als u hem sterk enthousiast benadert, zal hij eerder overmatig energiek gedrag teruggeven. Als u vertroetelt, als een baby, kan de hond overmatig afhankelijk worden, defensief en zelfs agressief tegenover mensen of andere honden die u benaderen. Met andere woorden; hij (of zij) kan gaan claimen. Mensen gebruiken vaak dubbele bodems; ze zeggen het een maar voelen (en dus ook doen) het andere. Honden zien daar doorheen. Als mens zou je kunnen concluderen dat de hond gebruik van de menselijke zwakte maakt honden zien dit niet zo. Als u zwakte toont, teveel toelaat en geen grenzen stelt, wordt de hond uw roedelleider. Uw hond is dus in de eerste plaats een dier in uw huis, en u heeft regels, grenzen en uitdaging nodig om het voor jullie allebei prettig te houden. Regels en grenzen voor uw mentale gezondheid, en fysieke en mentale uitdaging in de vormen van een dagelijkse wandeling en spel voor de gezondheid van de hond. Dit, nog meer dan de specifieke technieken, is de basis van goed leiderschap! De puberteit. De meeste honden bereiken de puberteit in hun 6 e maand en dit duurt tot ongeveer de 14 e maand echter, dit varieert per soort. In deze periode begint zijn lichaam hormonen aan te maken waardoor het lijkt dat hij ongewoon of eigenaardige manier reageert. Op deze leeftijd zal hij ook het sterkst proberen om zijn positie ten opzichte van u te verhogen en te stijgen in de hiërarchie. U moet in deze periode extra waakzaam zijn zodat u voorkomt dat zijn puberteit een permanent probleem wordt. De verhouding duidelijk maken. Als u uw hond op de grond ziet slapen en u loopt erlangs, dan kan u van de gelegenheid gebruik maken om uw positie te bevestigen als de alfa hond door hem opzij te duwen zodat u er langs kan. Waarom? Omdat in de tijd dat honden in het wild leefden elke honden die superieur was aan een andere het recht had om dit te doen. Ik zeg hier niet dat u extra uw best moet doen om uw hond

4 ongemakkelijk te maken als hij slaapt, hou het in uw achterhoofd; u gaat hem niet uit de weg, hij gaat u uit de weg zelfs als hij slaapt. Dit geldt ook voor in- en uitgangen. Als u naast uw hond loopt en u komt een deur, een doorgang of een ingang tegen dan moet u hem nooit eerst laten lopen. De superieure hond (u in dit geval!) heeft altijd het recht om eerst te gaan en behoort dit recht ook altijd te gebruiken. Het is een goed idee om hem te laten wachten tot u eerst doorloopt. Ook dit is weer een idee uit het wild en bevestigd het groepsgedrag waar honden na tienduizenden jaren op ingesteld zijn. De alfa hond leidt en de rest volgt. Je hond begroeten. In de ideale situatie bepaalt u volledig de relatie die u heeft tot uw hond. Een goede manier om dit te bevestigen is om hem niet gelijk te groeten en te aaien als u thuiskomt maar om hem direct naar zijn mand te sturen. Zorg dat u eerst alle mensen hebt gegroet, de boodschappen hebt opgeruimd en ontspannen op de bank zit. Dan pas roept u hem. Hetzelfde geldt voor wanneer u hem uitlaat: voordat u naar buiten gaat laat u hem even wachten voordat u hem meeneemt. Laat hem merken dat hij u volgt onder uw voorwaarden, niet die van hem. Etenstijd. Met etenstijd moet u ervoor zorgen dat de hond te eten krijgt nadat alle mensen te eten hebben gehad. Zorg dat alle familieleden eerst eten en geef hem pas daarna te eten. In het wild eten de leiders eerst van het eten (en eten het beste deel van het eten) waarna langzaam de andere honden, op basis van hun positie in de groep, stuk voor stuk mogen eten. Het is ook heel belangrijk dat u hem niet laat mee eten tenzij hij iets gedaan heeft waardoor hij het verdient. Als u hem af en toe kleine snacks of stukjes eten geeft dan moedigt u alleen maar slecht gedrag aan, zoals mensen lastig vallen om eten terwijl ze aan tafel zitten. Als dit eenmaal een gewoonte is voor de hond dan is dit moeilijk af te leren. Een andere reden om uw hond niet mee te laten eten is dat u voedsel als een hulpmiddel voor de training wilt gebruiken. De waarde van voedsel daalt enorm in de ogen van uw hond als u hem snacks en stukjes eten geeft iedere keer als hij erom bedelt. Als u ze bewaart voor de training dan kan u een veel betere reactie verwachten van uw hond.

5 Gehoorzaamheid Uw hond hoort elk commando binnen 2 of 3 seconden te gehoorzamen. Als hij u niet gehoorzaamt of u negeert betekent het dat uw positie als de alfa hond bedreigd word, of dat u hond het commando niet begrijpt. Als hij u niet begrijpt dan is er niet veel wat u op dat moment hoeft te doen. U moet dan werken aan de training. Maar als hij soms wel reageert en soms niet betekent dat dat hij u negeert. Om dit te voorkomen gebruikt u de Waarschuwingsmethode om uw positie duidelijk te maken: 1. Gebruik iets om uw hond te waarschuwen, zoals een water pistool of een ratelaar. Zorg dat u dit doet als u hem betrapt op ongehoorzaamheid of negeren. 2. Roep tegelijkertijd Nee of Stout. Gebruik een harde, strenge stem zodat uw hond het verschil in toon merkt. Het is belangrijk dat het oprecht overkomt en dat u dit consequent toepast zodat uw hond de correctie associeert met zijn slechte gedrag. 3. Pas vervolgens het commando weer toe om gehoorzaamheid af te dwingen. Fysieke Correctie Fysieke correctie is het toepassen van straffen zoals een zachte, korte tik. Een tik is altijd een waarschuwingsmiddel en nooit een letterlijke, fysieke straf waar het draait om pijn! In het wild dienen honden korte kneepjes en beten toe aan hun pups om ze te waarschuwen. Het is altijd kort, onverwachts en als schrikmiddel gebruikt. U dient dit zeer zeldzaam te gebruiken en bij agressieve soorten moet u het helemaal niet gebruiken. Voordat u hem fysiek corrigeert moet u altijd eerst twee keer alle andere opties proberen. Het is ook een goed idee om een muilkorf te gebruiken als u hem tijdens een training fysiek wil corrigeren. Een goede methode om hem te straffen bij ongehoorzaamheid is om hem bij zijn nekvel op te tillen zodat zijn voorpoten van de grond komen en hem in de ogen te kijken en Nee te zeggen. Dit werkt erg goed omdat honden in het wild ook door de dominante hond in het nekvel worden gegrepen om dominantie te laten zien. Een andere methode is om hem op zijn rug te rollen door zijn poten onder hem vandaan te trekken. Als u deze methode gebruikt zorg dan dat u geen echte pijn veroorzaakt aan de hond of uzelf. Gehoorzaamheid Training Als de gehoorzaamheid van uw hond optimaal is dan heeft u voor een groot deel uw kansen op dominantie problemen verminderd. Zorg dat u de training bijhoudt en gebruik minstens een paar commando s elke keer als u hem uitlaat. De minimum commando s die u uw hond sowieso moet leren zijn: Zit en Blijf Lig en Blijf Volg Wacht

6 Zodra u uw hond deze commando s hebt geleerd, zorg dan dat u ze regelmatig blijft gebruiken. Zo bevestigt u uw autoriteit. Het is ook een goed idee om uw training sessies kort te houden zodat u uw hond niet overspoelt met commando s en informatie. De kwaliteit van de training is belangrijker. Zorg ook dat er zo min mogelijk afleiding is u wilt dat uw hond zich op u focust, niet op andere mensen of honden. Aanlijnen Als uw hond is aangelijnd, laat hem dan nooit aan de riem trekken wanneer u hem aanlijnt. Het is erg belangrijk dat u bepaalt waar u heengaat en niet de hond. De eerste manier om uw hond te leren dat trekken aan de riem geen goed gedrag is, vind u hieronder. Het zal u opvallen dat dit bijna hetzelfde is als het Volg commando. Gebruik dit commando in combinatie met de lessen over het Volg commando om uw hond te laten zien dat u de baas bent. 1. Uw hond dient aangelijnd te zijn met een lange lijn. 2. Ga rechts van hem staan zodat u allebei dezelfde richting uitkijkt en de hond aan uw linkerkant is. 3. Begin langzaam recht voor u uit te lopen en laat hem volgen aan uw linkerbeen. Zodra de hond ervandoor wil en aan de riem begint te trekken, gaat u direct stil staan en trekt u de riem naar u toe. Sleep uw hond niet naar u toe, het enige wat u hoeft te doen is stil te staan en hem te stoppen. 4. Wacht tot de hond stopt, beloon hem met een paar goede woorden en loop dan door. U hoeft geen commando s te geven aangezien u hem alleen maar goede manieren aanleert. Het Volg commando is de volgende stap 5. Als u deze methode elke dag 4 of 5 keer toepast gedurende 10 minuten dan bent u na een paar dagen ver genoeg om de Volg commando s toe te passen zoals ze beschreven zijn elders in het werkboek. Zo meteen meer over aanlijnen.

7 Consequent in de regels, en nooit laks in de naleving. Als u ziet dat uw hond slecht gedrag vertoont, is het belangrijk dat u de situatie direct aanpakt. We kennen waarschijnlijk allemaal wel iemand die langzamerhand zijn hond minder goed onder controle had door steeds meer aan hem toe te geven. De ergste gevallen die wij zijn tegengekomen zijn ontstaan door deze reden. Een veel voorkomend voorbeeld is dat de hond op het meubilair klimt. Zodra u laks wordt en u het toestaat dan raakt hij de volgende keer in de war als u hem dan wel corrigeert. Onderdanige honden In sommige gevallen is het niet verstandig om uw hond te domineren, te laten zien dat u de baas bent. Soms kan het bevestigen van uw positie als alfa hond tegen u werken. Dit geldt in gevallen waar uw hond niet zelfverzekerd is en onderdanig is tegenover u tot het punt waarop hij agressie vertoont. Een nerveuze of onderdanige hond herkent u wanneer hij direct op zijn rug gaat liggen als u hem benadert. Hij kijkt u niet in de ogen en kan zelfs gaan trillen of urineren. Dit is waarschijnlijk omdat u te sterk hebt gedomineerd in het verleden, of omdat dit gewoon zijn temperament is. In ieder geval is het niet aan te raden om hem te laten zien wie de baas is. Sterker nog, dit kan het probleem verergeren en de hond kan aanvallen uit angst. De oplossing is om uw hond een zekerder gevoel te geven door hem meer te behandelen als een gelijke. U kan - Hem tegelijkertijd met uw familie laten eten - Hem begroeten zodra u binnenkomt - En in sommige gevallen hem zelfs met u op de bank laten zitten. Dit is alleen geschikt voor een echte timide, onderdanige hond. In elk ander geval is het niet goed om uw hond als uw gelijke te behandelen. Wanneer u uw hond benadert en hij rolt toch op zijn rug - Kijk hem niet in de ogen, kniel op zijn niveau en praat tegen hem - Strek uw handen niet uit naar hem; lig alleen rustig naast hem en praat zachtjes tegen hem - Trek u rustig terug als hij u niet benadert om te aaien en probeer het de volgende keer nog eens. Geduld is vereist met een nerveuze of onderdanige hond. Maar met de juiste training, is er geen reden dat u uiteindelijk niet het vertrouwen van uw hond kan winnen.

8 Gevorderde Roedeltheorie: Zo wordt u de alfa! Communiceren met de hond Er zijn vier manieren waarop u kunt communiceren met uw hond. Lichaamsstaal De eerste manier van communiceren is via lichaamstaal. Het verschilt nogal of u uw hond frontaal en dominant benadert of dat u zich klein maakt en de hond onderdanig benadert. U zult in bepaalde situaties moeten kiezen welk type lichaamstaal u gaat gebruiken. Het ligt er maar net aan wat u wilt bereiken met de training. Als u bijvoorbeeld uw hond wilt trainen om gehoorzaam naar u toe te komen, is het handig een wat kleinere, onderdanige houding aan te nemen. Op deze manier is het aantrekkelijker voor de hond om naar u toe te komen. Echter, als u een verbale correctie wilt geven is het weer handig om uzelf groot te maken en dominant te zijn over uw hond. Zo oefent u meer druk uit op de hond, iets wat ook de alfahond in het roedel zal doen. Intonatie De tweede manier om iets duidelijk te maken aan uw hond is via intonatie. Samengevat gebruikt u hoge tonen voor complimentjes en beloningen waar u lage tonen gebruikt voor correcties. Dit maakt het gemakkelijker voor de hond om commando s, correcties en beloningen uit elkaar te houden. Deze manier vindt ook zijn oorsprong bij het instinct van de hond. Van nature gebruikt deze hoge(re) tonen bij het communiceren van niet serieuze of niet levensbedreigende situaties en lage tonen voor dominante en serieuze communicatie. Aanraking De derde manier van communiceren is via aanraking met de hond. Uw hond onderscheidt twee soorten aanraking: positieve aanraking en negatieve aanraking. Als u uw hond wilt belonen zegt u braaf of goed zo terwijl u de hond positief fysiek aanraakt. Echter, hoe weet u of uw beloning de hond motiveert? U kunt dit heel duidelijk zien aan de lichaamshouding en taal van uw hond. Als uw beloning de hond motiveert zal deze hierop reageren door te kwispelen, een ontspannen indruk te maken met grote ogen en een ontspannen bek. Een vrolijke lichaamstaal. U kunt dit bereiken door uw hond te aaien, achter zijn oor te krabben of wat uw hond ook maar fijn vindt. Maar wat als uw hond niet duidelijk in een positieve manier lijkt te reageren op uw beloning? En wat als er geen verandering plaatsvindt in zijn lichaamstaal? In dit geval is uw beloning waarschijnlijk niet motiverend. Om uw beloning motiverend te maken kunt u proberen de hond meer aan te raken en het te combineren met wat positieve bevestiging. Door deze twee factoren van aanraking en bevestiging te combineren komt de persoonlijkheid van de hond goed tot uiting en krijgt de hond een positieve associatie met de aanraking. Bij negatieve fysieke aanraking wordt er gesimuleerd hoe een moederhond haar pup zou corrigeren of hoe een alfahond een ondergeschikte hond zou corrigeren. Zij doen dit meestal door een snelle ferme hap te doen richting de nek van de hond. Ook komt het voor dat ze uithalen naar oren, bek en zij van de hond, maar de nek komt het meest voor bij correcties. Dit is ook direct de reden waarom bij trainingen gebruik wordt gemaakt van een halsband en geen band om een ander lichaamsdeel van de hond. Als een moederhond haar pup corrigeert doet ze dit in een snelle beweging van korte duur. Het is nooit vasthoudend bijten. Dit corrigerende gedrag kan gesimuleerd worden met de

9 halsband door korte, ferme trekjes te geven. Als u opmerkt dat de halsband strak blijft zitten en zo constant druk uitoefent, zit u fout. Zo zou een moederhond het nooit bij haar pups doen. Wat vaak voorkomt, als een moederhond haar pup corrigeert met een snelle ferme uithaal, is dat de gecorrigeerde hond vaak een hoge schreeuw ten gehore zal brengen. Dit is niet zozeer een boodschap van Help, je vermoordt me maar meer een Okay, ik begrijp het! Je mag nu ophouden! Als de dominante hond die de correctie geeft geen reactie waarneemt zal deze het corrigerende gedrag herhalen zodat de correctie meer betekenis krijgt en motiverend wordt om de actie niet nogmaals te ondernemen. Geur De vierde manier waarop te communiceren valt met de hond is via geur. Qua geur is er weinig dat wij kunnen doen bij het trainen van de hond. Maar het kan wel helpen om een betere relatie met uw hond op te bouwen. Hoe? Heel simpel door te zorgen dat uw geur aan zijn eten zit. Dit kan door middel van speeksel of doordat u met uw hand door het eten van de hond gaat. Het maakt niet uit of hij het ziet of niet. Voor ons klinkt het niet echt lekker maar we moeten het bekijken vanuit de gedachte van de hond. In een roedel eet de alfa hond het eerst en daarna de andere honden in de rangorde. De tweede hond ruikt dus de geur van het speeksel van de alfa hond welke voor hem van het eten gegeten heeft. Doordat de hond de geur van uw speeksel in zijn voerbak ruikt, zal hij u instinctief gaan zien als alfa hond, dus dominant en leider over de hond. Er zijn echter wel een paar dingen waar u rekening mee kunt houden bij het vaststellen van een dominante positie tegenover uw hond. Honden gebruiken geur het meest bij het afbakenen van hun territoria. De hond zal langs de grenzen van zijn territoria lopen en daar urineren om zo zijn geur achter te laten. Voor een hond komt dit overeen met ergens zijn naam achterlaten of zijn visitekaartje afgeven. Als er een dominantere hond langs zou komen, zal deze zijn geur deponeren op de geur van de voorgaande hond. Dit omdat dit het dominante gedrag van er bovenop zitten simuleert. Zo zegt hij Dit stuk is van mij. De hond die zijn geur bovenop de andere geuren deponeert zal de winnaar zijn van het dominantiespelletje. Als u de hond geen leiderschap kunt bieden zal hij de leider van het roedel proberen te worden. Drie succesfactoren bij het communiceren met de hond Er zijn drie belangrijke succesfactoren bij het communiceren met uw hond. Dit zijn timing, consistentie en motivatie. Deze drie factoren helpen om een machtsverhouding te creëren tussen u en uw hond. Timing Timing houdt voor uw hond in dat hij een straf of beloning kan toewijzen aan een bepaalde actie of gedrag. Bij de hond mag er tussen actie en reactie ongeveer 2 tot 4 seconden zitten. Dit is echter uit te rekken naar 7 tot 9 seconden of zelfs seconden door gebruik te maken van overbruggende technieken. Een overbruggende techniek koppelt een actie met een reactie, ook al komt deze een paar seconden later. Stelt u zich bijvoorbeeld eens voor dat u uw hond wilt leren blijven. U laat hem zitten en loopt een kleine 20 meter verder. Zodra u weg wilt lopen staat uw hond op, klaar om achter u aan te lopen. Omdat u zojuist het blijf commando heeft gegeven en de hond zich daar niet aan houdt zult u kracht achter dit commando moeten zetten. Maar wat gebeurt er als u gewoon terugloopt naar uw hond? Het overbruggen van 20 meter zal langer

10 duren dan 2 tot 4 seconden. In de tussentijd zal de hond bijvoorbeeld kijken naar een toevallig passerend vliegtuig. Zo kan uw correctie volgens u opgevat worden voor het niet blijven op commando, maar de hond zal dit begrijpen als een correctie voor het kijken naar het vliegtuig. De volgende keer dat u weer wegloopt, zal de hond weer achter u aankomen. Het is dus niet zozeer dat de hond hier dom reageert maar meer zijn eigenaar. De eigenaar heeft er niet aan gedacht om de hond de correctie te laten associëren met het ongewenste gedrag binnen de aandachtspanne van de hond. De aanvankelijk korte aandachtspanne van 2 tot 4 seconden moet dus verlengd worden. Hier komen de overbruggingstechnieken bij kijken. Neem hetzelfde scenario in gedachten waar u weer uw hond het Blijf! commando geeft alvorens 20 meter weg te lopen. Stel dat uw hond opstaat juist als u 20 meter verderop staat. U reageert door onmiddellijk Nee! te roepen, wat duidelijk aangeeft aan uw hond dat het opstaan ongewenst gedrag is. Terwijl u zich terug begeeft naar de hond blijft u Nee! herhalen totdat u bij hem bent. Eenmaal teruggekomen geeft u hem weer het Blijf! commando. Wat er hier gebeurt, is dat de hond de correctie direct associeert met de ondernomen actie en door het herhaaldelijk aanhoren van Nee! krijgt hij niet de gelegenheid afgeleid te raken van andere dingen. Een ander voorbeeld. Stel dat u een nieuwe hond in huis heeft genomen die nog niet volkomen huiselijk is. U maakt de ongelukkige fout door hem onbeheerd alleen thuis te laten tijdens een etentje in het restaurant. Zodra u de deur achter u dicht trekt begeeft de hond zich naar de prullenbak en gooit hij al het vuil door de hele keuken. Naderhand valt hij rustig in slaap in zijn mand. Twee uur later komt u terug van een welverdiend etentje en ontdekt u dat uw nieuwe aanwinst zich niet heeft gedragen zoals u zou willen. U rent verhit door het huis en schreeuwt tegen de hond: Wat heb je nou gedaan!. Dit zal echter geen wenselijk resultaat opleveren. Uw hond zal het geschreeuw (een negatieve reactie) associëren met het slapen in zijn mand en niet met het omgooien van de vuilnisbak waar u hem eigenlijk voor wilt straffen. Dit is duidelijk een geval van slechte timing wat voor ons inhoudt het de hond laten associëren van de reactie met de actie. Nu zult u zich waarschijnlijk afvragen hoe u dit ongewenste gedrag van uw hond kunt voorkomen. U moet ervoor zorgen dat uw hond een motiverende correctie krijgt zodra hij aan de vuilnisbak komt. Dit kunt u op een aantal manieren bewerkstelligen. Denk bijvoorbeeld aan het verstoppen van een smakelijk stukje kip in de afvalbak. Loop daarna naar de andere kant van de kamer maar verlies de hond niet uit het oog. Zodra hij de vuilnisbak wil omgooien om bij het smakelijke stukje kip te komen, roept u hard Nee! en rent u naar hem toe om hem een correctie te geven. U kunt hem een correctie geven door aan felle ruk aan zijn halsband te geven mocht hij deze in het huis dragen. Consistentie De tweede belangrijke succesfactor bij het modificeren van het gedrag van uw hond is consistentie. Consistentie houdt in dat uw hond bij elke actie dezelfde reactie kan verwachten. Als de hond in uw vuilnisbak neusde en u corrigeerde hem voor dat gedrag zal hij denken: Okay, dat mag ik niet. Maar misschien is dit niet genoeg voor uw hond en zal hij denken: Ik kan het allicht nog een keer proberen, misschien was het baasje wispelturig en was het slechts eenmalig. De hond zal het nogmaals proberen waarop u weer een correctie moet

11 geven. Misschien zal hij het zelfs wel een derde keer proberen maar verzeker uzelf ervan dat u hem weer corrigeert. Uiteindelijk zal hij begrijpen dat zijn gedrag van het neuzen in het vuil, weinig positiefs uit zal halen. Hij zal denken: Elke keer als ik mijn neus in de vuilnisbak stop gebeurt er iets negatiefs. Ik ga dit niet meer doen!. Omdat u consistent bent geweest duurde het niet lang voordat de hond doorhad dat het rondneuzen in vuilnis ongewenst gedrag is. Laten we nu kijken wat er zou gebeuren als u niet consistent zou zijn. Stel dat de hond weer in de vuilnisbak heeft gezeten en dat hij daar een correctie voor heeft gehad. De tweede keer kreeg hij deze ook. Echter, de derde keer kreeg hij geen correctie en vond hij een lekker stuk malse kip. De hond zal nu denken: Dit is geweldig, er is lekkers te halen uit deze vuilnisbak en zal niet schromen nogmaals in het vuilnis rond te neuzen. Zelfs al zouden we de volgende keren dat de hond in het vuilnis neust corrigeren, dan nog zou het lastig zijn om de hond te doen realiseren dat het graven in het vuilnis niet beloond wordt. Dit kan zelfs tot 8 pogingen duren alvorens de hond door gaat krijgen dat het neuzen in het vuilnis niets positiefs oplevert. Omdat we inconsistent waren in onze reacties zijn we vele malen langer bezig met het corrigeren van de hond. Als we consistent waren geweest was dit geen probleem geweest. Timing en consistentie zijn twee heel belangrijke factoren bij het trainen van uw hond. Maar met alleen deze twee basisregels zal het twee tot drie jaar gaan duren alvorens uw hond totaal getraind is. Tenzij u gebruik maakt van nog een derde basisregel: motivatie. Motivatie Motivatie houdt in dat de hond snapt dat wat u ook doet, het een betekenis heeft. Dit kan zowel in de vorm van beloningen als correcties. Laten we dit onderwerp bekijken aan de hand van een voorbeeld. Stelt u zich eens voor dat uw hond kan autorijden en hij te hard rijdt in zijn sportauto over de A1 richting Amsterdam. U, dat wil zeggen, de trainer, bent de politieagent die hem staande moet houden. U zult hem waarschuwend corrigeren als hij de snelheidslimiet overschrijdt. Het probleem in dit scenario is dat deze correctie niet motiveert. In andere woorden; het heeft geen betekenis voor de hond. Als dit fenomeen zich 100 tot 200 keer blijft herhalen zult ook u geen politieagent meer willen zijn omdat u simpelweg geen resultaat ziet. Eigenlijk is er niets mis met de techniek. Het enige probleem hier is dat de correctie niet motiveert. We kunnen bijvoorbeeld meer betekenis geven aan de correctie door deze een bekeuring van 200,- te maken. Dan is de correctie opeens veranderd in iets wat (de- )motiveert. U hoeft nu nog maar 3 of 4 bekeuringen uit te delen voordat uw hond besluit dat te hard rijden niet loont. Het kan zijn dat uw hond het temperament heeft van een 21 jarige straatracer. In dit geval zult u misschien bekeuringen moeten uitschrijven van 2000,- of misschien zelfs euro. Het kan echter ook zo zijn dat uw hond meer zo is als uw grootmoeder met een zacht temperament. Deze hond zal alleen een strenge blik nodig hebben om te beseffen dat hij fout zat. Motivatie is dus per hond verschillend en het is de taak aan zijn baasje om uit te vinden welk temperament de hond heeft. Natuurlijk is het verkrijgen van een beloning ook motiverend; het gaat erom dat de hond goed reageert op de motiverende werking. Neem altijd positieve beloning als uitgangspunt; de hond zal u dan respecteren en van u houden in het uitzonderlijke geval dat hij bij u uit de gratie valt, zal hij een corrigerende blik direct aanvoelen en zal hij zijn best doen om weer uw goedkeuring te winnen.

12 Samengevat zijn er 3 succesfactoren bij het communiceren met de hond. Enerzijds moeten we rekening houden met timing; de hond kan de straf of beloning toewijzen aan een bepaalde actie of gedrag. Anderzijds moet er rekening worden gehouden met consistentie; de hond krijgt dezelfde reactie bij elke actie die hij onderneemt. Afsluitend moeten we rekening houden met motivatie; hetgeen u onderneemt moet betekenis hebben. De riem Bij het handelen met een hond is de riem belangrijk. Het is ook belangrijk om de riem los te houden bij het werken met de hond. Als u de alfahond bent zult u degene moeten zijn die voorop loopt, die de beslissingen maakt, die besluit dat het tijd is om te rusten of om te spelen, hoe er gespeeld gaat worden en waar er gejaagd wordt. Als u de hond uitlaat en hij trekt aan de riem en loopt voor u uit, dan wil hij eigenlijk zeggen: Kijk, ik ben de alfahond. Echter, als u de leider van het roedel bent zal de hond u in de gaten houden en u volgen bij het uitlaten. We beginnen een dominante positie in te nemen door eerst te leren hoe we de hond uit moeten laten met een losse riem. Een riem van 2 meter is aan te raden. Een riem van leer heeft als voordeel dat het lekker in de hand ligt en dat het de hond (en u) niet zomaar brandwonden kan geven door frictie. Verder is leer duurzaam en zal het zich vormen naar uw trainingstechniek. De gevlochten, doorgestikte riemen zijn van de hoogste kwaliteit. Zorg ervoor dat de riem niet te zwaar is voor het gebruik bij uw hond. Motiverende correcties Als u een rukje aan de lijn geeft wilt u de hond corrigeren voor ongewenst gedrag. Roep Nee! en geef een klein, fel rukje aan de lijn. Dit lijkt misschien wat streng, maar in de natuur is het ook de alfahond die bepaalt wat de andere honden wel of niet doen. De keuzes die u maakt moeten wel eerlijk zijn voor de hond maar het sleutelwoord hier is dominantie. U bent dominant over uw hond en de hond moet uw keuze dus niet in twijfel trekken. U bent de alfahond en meer hoeft hij niet te weten. Duidelijke grenzen van wat toegestaan is en wat niet, helpen de hond bij het maken van besluiten. De hond moet weten dat hij een straf zal krijgen als hij iets doet wat onwenselijk is. Zodra dit gebeurt roept u Nee! en pakt u de riem iets dichterbij de hals van de hond vast. Geef hond wat meer speling, opgevolgd door een klein rukje voor de straf. De riem gaat dus van los-strak-los. Draag de riem doorgaans met wat speling. Door deze speling wordt het gemakkelijk de hond te corrigeren door een klein, fel rukje aan de lijn te geven. Het belangrijkste deel van het rukje is dat deze snel weer losgelaten moet worden. Zo simuleert u de kleine beet die de moeder haar jong zou geven. De hond straft eigenlijk zichzelf door de andere kant op te lopen. In het tegenovergestelde geval beloont hij zichzelf door u te volgen. Bij het corrigeren van de hond is het noodzakelijk duidelijk te zijn. Als de hond bijvoorbeeld tegen u opspringt en u bent hier niet van gediend, geef de hond dan een correctie met de riem. Blijf stilstaan, kijk de hond aan en zeg Dus je wilt springen?. Als de hond hierop weer tegen u opspringt, corrigeert u hem weer met de riem, maar ditmaal iets feller. Het betekent meestal dat de eerste correctie niet fel genoeg was. Als hij bij een volgende uitdaging om te springen

13 besluit te gaan zitten, moet u de hond belonen omdat hij duidelijk voor het juiste alternatief heeft gekozen. Springt hij echter weer, dan zult u hem weer moeten corrigeren. Een veel gemaakte fout hierbij is het belonen van de hond zodra hij een correctie heeft ondergaan. Hij is gestopt met het springen, maar hij heeft niet zelf deze keuze gemaakt. We willen de hond niet belonen voor het staken van een ongewenste actie. We willen hem belonen als hij de juiste beslissing heeft genomen. Dus als u de hond uitdaagt tegen u op te springen en deze blijft wijselijk zitten, dan mag u de hond belonen. Het uitdagen van de hond moet wel eerlijk verlopen. Gebruik geen formele commando s. Het is niet eerlijk om uw hond bij zijn naam te roepen en te zeggen Fikkie, spring eens tegen het baasje. De hond zal zijn naam horen en het commando Spring!. Dit zal resulteren in een associatie van zijn naam met een straf voor het springen. We willen natuurlijk niets negatiefs associëren met de naam van de hond. Om uw hond veilig uit te dagen kunt u beter niet zijn naam gebruiken. Dominantie verhogende oefeningen Grenzen stellen U wilt grenzen stellen aan de gebieden waar uw hond zomaar mag komen. De hond moet weten dat hij niet automatisch overal naartoe kan. Sommige gebieden zijn verboden terrein. Het gemakkelijkst is dit te leren in een omgeving met een duidelijke scheiding, bijvoorbeeld een verhoogde stoep langs een weg of een gebied met een duidelijke scheiding tussen gras en zand. Leer hier de hond wat de veilige gebieden zijn en welke gebieden onbegaanbaar zijn. Doe dit door uw hond van het veilige gebied naar het onbegaanbare gebied te lokken en hem een schrikeffect te geven als deze op het onbegaanbare gebied komt. Vergelijk het met het effect dat een kind krijgt als het iets heets aanraakt. Dit schrikeffect wilt u bewerkstelligen bij uw hond. Zodra uw hond van de stoep op de straat komt, roept u Nee! en grijpt u de riem om hem naar de stoep te corrigeren. Een klein rukje is hier vaak erg effectief. Trek de hond na het rukje weer op de stoep als hij daar nog niet was teruggekeerd. Zodra de hond op de stoep is, moet de riem weer in een ontspannen positie hangen zodat de hond geen slechte associatie met de stoep krijgt. Probeer dit nog een paar keer tot de hond doorheeft dat de straat geen goede plek is om te lopen. Beloon hem zodra hij niet meer met u meeloopt de straat op. Maak uw correcties harder als hij dit wel doet. Deze oefening is erg duidelijk voor de hond. Hij zal denken: Als ik de straat op loop krijg ik een correctie, als ik dit niet doe krijg ik een beloning. De hond ziet duidelijk het verschil tussen de twee situaties. U bent de alfahond Bij dominantie gaat het er altijd om dat u degene bent die de keuzes maakt. U bepaalt wanneer er met de hond gespeeld wordt, niet de hond zelf. U bepaalt wanneer de hond uitgelaten wordt, niet de hond zelf. U besluit wanneer u, maar ook de hond gaat slapen. Dit is belangrijk want het gebeurt vaak genoeg dat de hond denkt dat hij de alfahond is en naar zijn baasje zal lopen met een speeltje en de boodschap speel met mij of laat mij uit.

14 Zodra u de leider bent van het roedel, bent u de persoon die de keuzes maakt over wat wel en niet gebeurt. Zodra de hond naar u toe komt met zijn speeltje en de boodschap speel met mij, geeft u hem de boodschap geen kans maatje en geeft u hem het Af! commando. Let goed op de hond en maak hem duidelijk dat u degene bent die de keuzes maakt over het tijdstip van spelen. Een veel voorkomend probleem hier is dat het baasje graag wil spelen met de hond als deze aan komt lopen met zijn favoriete speeltje. Een oplossing voor dit probleem is te vinden in het eerst geven van een Af! commando aan de hond. Zo maakt u nog steeds de keuze over het wel of niet spelen en blijft u dominant in de relatie. Na een kleine pauze van maar 5 minuutjes kunt u dan met de hond gaan spelen zonder dat de hond uiteindelijk een loopje met u zal nemen. Alles gaat volgens uw regels omdat u de alfahond bent. Alles wat u onderneemt met uw hond moet van betekenis zijn. Niet alleen als u aan het trainen bent maar ook tijdens een doorsnee dag. Als uw hond dus buiten een trainingssessie niet naar u toe komt als u hem roept, moet ook hier een correctie plaatsvinden. Mocht de hond een bal of speeltje in zijn bek hebben en deze niet aan u af willen staan, moet u er juist voor zorgen dat hij dit wel doet. Anders zou u uw dominante positie kunnen verliezen. Het oplossen van agressie- en dominantieproblemen Dominantie en agressie worden uitgebreid besproken in het boek Volg. Het volgende stuk zal echter nog wat meer informatie geven over de genoemde problemen. Let hierbij op dat deze informatie een leidraad is, en geen vervanging voor professionele begeleiding. Bij agressieve honden en gevaarlijke gevallen, wendt u zich altijd tot een professional. Territoriale agressie Wanneer uw hond extreem agressief wordt als iemand zijn territorium benadert, noemt men dit territoriale agressie. Hij kan blaffen, op en neer springen en algemeen agressief overkomen mocht dit gebeuren. Het maakt niet uit welk type agressie uw hond laat zien. De oorzaak ligt vaak in 1 van 2 dingen. De eerste mogelijkheid is dat de hond u niet als alfahond ziet. Als hij u wel als alfahond zou zien zou hij stil zijn, direct naar uw wensen luisteren en u op allerlei manieren proberen te plezieren. De tweede mogelijkheid is dat u en de hond twee verschillende talen spreken. Veel mensen proberen hun hond gerust te stellen bij agressief gedrag door ze te aaien. Ze denken dat de hond dan stopt met zijn agressieve gedrag als deze zich meer op zijn gemak voelt. De hond echter zal het aaien zien als een beloning voor het tonen van agressief bedrag. Zo stimuleert u de hond tot het tonen van meer agressief gedrag. Vuistregel: Het geven van affectie of voedsel aan een nerveuze, agressieve of anderszins moeilijk gedragende hond staat in de natuur gelijk aan de bevestiging van dit gedrag en deze staat van bewustzijn. Het zal zich versterken en uitbreiden, en niet weggaan! Werk met de hond totdat deze in een kalme, rustige en onderworpen staat is. De eerste stap bij het oplossen van deze agressieproblemen is het richten op de eerder genoemde factoren timing, motivatie en consistentie.

15 Het opbouwen van dominantie is een proces dat meerdere maanden kan duren. Laat vanaf het begin van de relatie met uw hond zien dat u de leider/ baas bent. Dit komt de latere relatie ten goede. Het belangrijkste aspect om uzelf ten opzichte van uw dominante hond neer te zetten als roedelleider is dat u laat zien dat u zijn respect waard bent. Dit doet u door hem consequent kort te houden totdat de hond laat zien dat hij u respecteert als de leider. Tip 1: U beslist. Totdat u zeker bent dat de hond u ziet als dominant, krijgt de hond geen vrijheid om te beslissen wat er gaat gebeuren. Als hij niet in de kennel zit mag de hond maar 1 van de vier dingen doen. Hij wordt getraind, hij krijgt eten, er wordt met hem geoefend of hij wordt uitgelaten. Heel snel zal hij uitkijken naar de training (dus om te doen wat de leider zegt). Vervolgens zal hij leren dat u de complete controle heeft over zijn dagbesteding. U beslist wanneer er wat gebeurd. Tip 2: Zorg dat uw geur in zijn eten zit. In een roedel eet de meest dominante hond eerst. Dit betekent dat de volgende hond speeksel (en geur) aan zal treffen van de eerste hond die gegeten heeft. Zorg dus ook dat uw geur in het eten van de hond zit. Dat kan door speeksel maar ook door met uw hand door zijn eten te gaan. Hiermee zegt u tegen uw hond: het is niet jouw eten, maar mijn eten en ik geef er iets van aan jou omdat ik dominanter ben dan jij. Tip 3: Wat u zegt gebeurd. Laat uw hond zien dat u altijd meent als u wat zegt. Als u uw hond het commando geeft om te gaan liggen, moet hij dit commando hoe dan ook opvolgen. Geef daarom uw hond nooit een commando dat hij niet kan opvolgen. De problemen met agressie worden veelal niet opgelost door met een strakke lijn te werken. De hond zal dit opvatten als tegenwerking en hij zal zich nog agressiever opstellen. Een andere instelling, wat vaak bij erg dominante honden voorkomt, is dat de hond door de strak staande lijn denkt dat u altijd achter hem staat en daar een stimulus van maakt. Bij een losse lijn moet de hond opletten wat u doet. Hij kan niet agressief zijn jegens een andere hond en tegelijkertijd opletten wat u van plan bent. Als hij toch onverhoopt agressief gedrag vertoont kunt u gemakkelijk het eerder genoemde truckje uithalen door direct de andere kant op te lopen. Als deze correctie motiveert leert de hond dat het beter is op u te letten dan agressief gedrag te vertonen. Deze methode is uiterst effectief en zal in 80% tot 90% van de gevallen resultaat boeken. Nu kan het ook voorkomen dat uw hond wel losjes aan de lijn is, maar dat hij nog wel veel stress en spanning vertoont. Dit komt vaak voor bij de hond die agressie toont vanuit angst en bescherming. Dit is op twee manieren op te lossen. Het allereerste wat u weer moet doen is uw positie als alfahond verzekeren. Uw hond zal niets van u aannemen als hij u niet als alfahond ziet. Als hij denkt dat hij de alfahond is, zal hij u willen beschermen tegen de gevaarlijke mensen die misschien wel kwaad willen. Correcties van uw kant zullen dan weinig uithalen. Het tweede waar u rekening mee moet houden is dat uw correcties van betekenis moeten zijn. Als de hond agressief is vanuit angst of beschermend gedrag en hij probeert mensen te bijten, is het niet altijd raadzaam hem te corrigeren.

16 Bij de hond die agressief is uit dominantie is het weer raadzaam eerder genoemde tips op te volgens over het worden van de leider van het roedel. Als na een aantal weken blijkt dat uw hond erg dominant is, is het raadzaam aan een soort leger training te beginnen. Dit houdt in dat u zich volkomen gaat gedragen als de alfahond en waar uw hond geen privileges heeft. Dan is het zaak een situatie te vinden waarin de dominantie van uw hond sterk tot uiting komt, waar hij u zal uitdagen voor leiderschap van het roedel. Verzeker u er wel van dat dit een situatie is waar u als winnaar uit de bus zult komen en niet de hond. Na twee of drie van deze kleine onenigheden over het leiderschap zal de hond begrijpen dat u echt de alfahond bent. Verliest u onverhoopt toch, dan zal de hond dit zien als een stapje dichterbij roedelleiderschap. Als uw hond een gevaarlijk type is, is het misschien raadzaam om een muilkorf aan te schaffen. Zorg dat de hond gewend raakt aan de muilkorf en doe vervolgens aan wat gehoorzaamheidstraining. Het Af! commando is bijvoorbeeld een goed voorbeeld van een onderdanige positie. Een erg dominante hond zal het niet prettig vinden in deze positie te verkeren. Hij zal opspringen en proberen u te bijten, maar omdat de hond een muilkorf om heeft zal hij u niet kunnen verwonden of kunnen corrigeren. U daarentegen kunt de hond wel corrigeren met zijn riem en halsband. Als de hond zich onderdaniger gaat gedragen, merkt u dat de correctie zin heeft gehad. De correctie dient snel, fel en van korte duur te zijn. Denk bij het corrigeren ook aan uw eigen lichaamstaal. Neem een houding aan met de gedachten Hey, ik ben geshockeerd dat je er ook maar aan denkt aan mijn leiderschap te twijfelen. Ik betaal je voedsel, ik verzorg je. Hoe haal je het in je hoofd mij te corrigeren. Bij sommige honden komt de agressiviteit jegens mensen vooral uit angst of vanuit bescherming. Hier geldt ook weer dat u zich moet doen voorkomen als alfahond. Wat de hond geleerd heeft is dat als hij agressief gedrag vertoont, u of een willekeurig ander persoon, zult weglopen. Iedere keer als een persoon wegloopt als de hond agressief gedrag vertoont, zal de hond dit opvatten als een beloning voor zijn gedrag. Dit is te verhelpen door ervoor te zorgen dat uw hond vertrouwen krijgt in de mensen om hem heen. Tevens moet de hond weten dat agressie niet het gewenste resultaat op zal leveren. Wederom moet u in deze situatie weer een goede alfahond zijn. De hond zal vertrouwen hebben in uw oordeel over de mensen om hem heen en zal een zekere vorm van rust over zich heen krijgen. Om de hond te leren dat agressie niet het gewenste resultaat op zal leveren is het wijs dit via zijn eetlust te doen. Als de hond agressie vertoont naar vreemdelingen geeft u hem geen avondeten of ontbijt. Op een gegeven moment laat u mensen de hond benaderen met wat eten zodat de hond doorheeft dat mensen benaderen ook zijn positieve kanten kent. Het kan voorkomen dat uw hond nog steeds spoortjes van agressie toont bij het ontvangen van bijvoorbeeld een aai van een onbekende. In dit geval moet u direct het beginnende agressieve gedrag corrigeren. Agressie zal niet beloond worden. Het corrigeren doet u weer op dezelfde manier zoals eerder besproken is; met een halsband en een korte, felle ruk. Ook is het mogelijk gebruik te maken van een muilkorf en een goede onderdanige Af! positie. Als de hond erg veel spanning in zich heeft kunt u het stapsgewijs aanpakken. Mensen komen dan langzamerhand een stukje dichterbij de hond. Na een tijdje zal de persoon naast de hond staan en de hond zal doorhebben dat de persoon er niet is om hem te vermoorden. Zodra de

17 hond weer tekenen geeft van agressie moet u hem weer corrigeren. Zorg er wel voor dat hij zich ook in een omgeving bevindt waar hij zich ontspannen kan voelen. Bij erg grote honden zoals Rottweilers en Mastiffs kan beschermende agressie wel eens doorslaan naar een meer aanvallende variant. Zelfs met een grote slipketting en de juiste techniek wordt het dan moeilijk de hond een betekenisvolle correctie te geven. In deze extreme gevallen zit er niets anders op dan gebruik te maken van een muilkorf en fellere correcties. Sommige mensen kiezen ervoor om hiervoor gebruik te maken van een elektrische halsband of een getande halsband. Laat ik direct zeggen dat dit in Nederland niet gebruikelijk is. Vervolgens is het goed om te begrijpen dat deze methodes niet geschikt zijn voor doorsnee honden, en deze gereedschappen alleen gebruikt moeten worden bij uitzondering, met veel zorg en nooit als dagelijks middel gebruikt moeten worden. Wanneer een hond de grenzen opzoekt en agressief is en u gebruikt een gewone slipketting, wordt het een correctie spelletje. Wie geeft de beste correctie? U of uw hond? Met een elektrische of getande halsband wint u dit spelletje gelijk. De hond zal er niet meer aan denken het agressieve gedrag te vertonen. Na de correctie kunt u de hond een beetje geruststellen, maar zorg dat hij de boodschap niet vergeet. Agressie wordt niet getolereerd. Na de correctie komt het punt van vertrouwen bouwen. De hond moet doorkrijgen dat het niet tonen van agressief gedrag niet betekent dat hem een vroege dood te wachten staat, maar dat het zelfs belonend kan zijn. De hond leert zo te ontspannen. Het wordt een rustige hond. Twee honden onder een dak Het komt wel eens voor dat er in een huishouden twee honden wonen. Ook komt het wel eens voor dat ze alle twee opeens agressief worden. Een algemene regel is dat als twee honden niet met elkaar overweg kunnen, ze dat in de toekomst ook niet kunnen. Ze kunnen echter wel beter met elkaar samen leven, elkaar tolereren. Dit agressieve gedrag tussen twee honden komt vaak voor bij een jonge en een oudere hond. Zodra de jonge hond in de pubertijd komt zal hij willen weten wie de alfahond van het stel is. Meestal komt dit vanzelf goed. In een enkel geval kan het voorkomen dat de honden het er niet eens over kunnen worden, wat zich uit in agressief gedrag. In dit geval moet u zich weer opstellen als de alfahond. De twee andere honden zullen u aanzien als gezaghebber en zullen elkaar accepteren. Dit werkt alleen zolang u er bent. Mocht u de honden niet in de gaten kunnen houden, is het wijs ze apart van elkaar te huisvesten. Als er een hond is die niet overtuigd is van uw alfa leiderschap, is dit de hond die de grootste correctie nodig heeft. Deze hond zal denken dat het meer loont zelf aan te vallen dan aangevallen te worden. Hij heeft streng leiderschap nodig en een flinke dosis gehoorzaamheidstraining. Terwijl u de ene hond traint moet de andere hond altijd aangelijnd zijn. U zult ontdekken dat uw hond een bepaalde persoonlijke afstand heeft waarin hij agressief wordt. In een dergelijk geval moet u de twee honden stapsgewijs dichter bij elkaar laten komen om ze aan elkaar te laten wennen. Op een gegeven moment kunt u de honden met elkaar laten spelen. Als er een hond weer agressief gedrag vertoont moet u hem weer corrigeren. Doe dit niet te ruw; De hond kan immers de correctie gaan associëren met de andere hond en alleen maar agressiever worden.

18 Er zijn een paar uitzonderingsgevallen waar zelfs dit soort training niet meer zal helpen. Het kan zijn dat de hond te oud is om te leren of simpelweg té agressief en dominant. Dit is echter heel zeldzaam. De meeste honden kunnen geleerd worden met andere honden om te gaan. Doe dit wel met een andere hond en niet met een hele groep. Zo kan de hond overzicht bewaren. Ook kunt u ingrijpen mocht het fout gaan. Vaak gaat het hier om agressie vanuit stress. Zodra de twee honden doorhebben dat de situatie niet zo beangstigend is als hij aanvankelijk leek, zullen ze weten te ontspannen. Dit bevordert de omgang tussen de twee honden. De gouden regel is om uzelf als alfahond op te stellen zodat de hond weet dat het goed is om te ontspannen.

19 Aantekeningen: Roedeltheorie is cruciaal voor het succes van uw training. Maak daarom dus aantekeningen van uw gedachtes tijdens het lezen van dit boek. Wat voor hond is uw hond? Wat herkent u in hem en waar moet u rekening mee houden?

Beide methodes komen uitgebreid aan bod in de komende pagina s.

Beide methodes komen uitgebreid aan bod in de komende pagina s. Voorwoord Zindelijkheidstraining is erop gericht om uw hond zo snel mogelijk te leren om buiten het huis zijn behoefte doen, of eventueel in een geschikte plek binnenshuis. We bespreken twee methodes voor

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

PUPPYREN.nl. Puppyrennen, accessoires en info

PUPPYREN.nl. Puppyrennen, accessoires en info Inhoudsopgave 1. Hoe zorg ik ervoor dat mijn hond gaat luisteren?... 3 2. Puppycursus... 4 2.1 Wat leer je tijdens een puppycursus?... 4 2.2 Wat leer jij zelf tijdens de cursus?... 4 2.3 Wat leert een

Nadere informatie

De manieren waarop een hond leert. Wat is gedrag?

De manieren waarop een hond leert. Wat is gedrag? De manieren waarop een hond leert Wat is gedrag? Echt alles wat een hond doet wordt gedrag genoemd. Honden gedragen zich zoals honden zich horen te gedragen. Ze doen volkomen natuurlijke en normale hondendingen

Nadere informatie

Omgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl

Omgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk

Nadere informatie

Clicker Training. Train uw pup met de clicker training. Uw pup leren wat zijn naam is:

Clicker Training. Train uw pup met de clicker training. Uw pup leren wat zijn naam is: HIL02347 P&K Puppy Clicker NL 19/10/07 14:34 Page 1 Clicker Training Train uw pup met de clicker training Clicker training is in de jaren veertig ontwikkeld door trainers van zeezoogdieren. Zij ontdekten

Nadere informatie

PRAKTISCH KIND EN HOND HOUD HET VEILIG

PRAKTISCH KIND EN HOND HOUD HET VEILIG PRAKTISCH KIND EN HOND HOUD HET VEILIG l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Honden kunnen prima samengaan met kinderen, maar

Nadere informatie

Spraytrainer met afstandsbediening - Trainingshandleiding

Spraytrainer met afstandsbediening - Trainingshandleiding Spraytrainer met afstandsbediening - Trainingshandleiding Dank u voor uw keuze voor PetSafe, wereldwijd het meest verkochte merk in elektronische trainingsmiddelen. Het is onze missie het meest vertrouwde

Nadere informatie

Dit door Willem Teunisse gemaakte boekje over. De "Alles of niets" methode, is gebaseerd op de werken van: Dr. Ian Dunbar

Dit door Willem Teunisse gemaakte boekje over. De Alles of niets methode, is gebaseerd op de werken van: Dr. Ian Dunbar Dit door Willem Teunisse gemaakte boekje over De "Alles of niets" methode, is gebaseerd op de werken van: Dr. Ian Dunbar De Alles of niets methode is een heel simpele manier om een hond te leren om wat

Nadere informatie

Een zichzelf activerend hondenfluitje, gebaseerd op een microchip. Een prettige, stress vrije, unieke training voor zowel hond als baas.

Een zichzelf activerend hondenfluitje, gebaseerd op een microchip. Een prettige, stress vrije, unieke training voor zowel hond als baas. Welkom! Dank u voor uw keuze voor de Dog-e-walk. Deze gebruiksaanwijzing bevat een volledige beschrijving van het gebruik van de traninigshulp Dog-e-walk. Voor een optimaal resultaat adviseren wij u de

Nadere informatie

HANDIG SPELEN MET EEN HOND

HANDIG SPELEN MET EEN HOND l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG SPELEN MET EEN HOND OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER SPELEN MET EEN HOND. JE

Nadere informatie

Jouw hond leren alleen thuis te blijven

Jouw hond leren alleen thuis te blijven Jouw hond leren alleen thuis te blijven Honden zijn roedeldieren, dit betekent dat zij altijd in groepen leven en van nature niet gewend zijn om alleen te zijn. Dit moeten ze dus nog leren. Meestal laten

Nadere informatie

Dag van de Hond. Kind & Hond. kunnen de beste maatjes worden!

Dag van de Hond. Kind & Hond. kunnen de beste maatjes worden! Dag van de Hond Kind & Hond kunnen de beste maatjes worden! In deze folder lees je hoe je goede maatjes met de hond kunt worden. Daarvoor moet je onder andere weten hoe hij in elkaar zit, wat hij nodig

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Trainingshandleiding. 1

Trainingshandleiding.  1 Trainingshandleiding www.petsafe.net 1 Bedankt voor uw keuze voor PetSafe. Door consistent gebruik van ons product, gaat uw hond zich beter gaan gedragen, in minder tijd dan met andere trainings apparaten.

Nadere informatie

Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0

Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 2 Deel 1 Beïnvloeden van gedrag - Zeg wat je doet en doe wat je zegt - 3 Interactie Het gedrag van kinderen is grofweg in te delen in gewenst gedrag en ongewenst gedrag. Gewenst gedrag is gedrag dat we

Nadere informatie

HANDIG DE TAAL VAN EEN HOND

HANDIG DE TAAL VAN EEN HOND l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG DE TAAL VAN EEN HOND OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDENTAAL. JE KUNT ER

Nadere informatie

BASISCURSUS LES 6: AF & BLIJF + HIER HONDENTRAINING NOORD-HOLLAND

BASISCURSUS LES 6: AF & BLIJF + HIER HONDENTRAINING NOORD-HOLLAND BASISCURSUS LES 6: AF & BLIJF + HIER HONDENTRAINING Een belevenis voor het leven! LES 6 PRAKTIJK AF & BLIJF AF EN BLIJF In les 4 hebben we al het zit en blijf behandeld. De af en blijf oefening werkt eigenlijk

Nadere informatie

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar

Nadere informatie

E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES. kinderen en Emoties 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES

E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES. kinderen en Emoties 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES VOORWOORD In 2016 schreef ik de Gids over emoties bij kids 80 praktische tips. Mijn kennis en ervaring blijft zich echter door ontwikkelen. Daarom deel ik

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Wat wordt er besproken?

Wat wordt er besproken? Op maandag avond 24-11-14 is er in de praktijk een geweldig leuke lezing geweest over vuurwerk angst! Het was een groot succes met veel gezellige en vooral geïnteresseerde deelnemers, we willen deze dan

Nadere informatie

Wat te verwachten bij een instinct test.

Wat te verwachten bij een instinct test. Wat te verwachten bij een instinct test. Je kan met je hond naar JJRanch komen om je hond te laten testen op het instinct om schapen te drijven. De test duurt ongeveer 15 tot 25 minuten, afhankelijk van

Nadere informatie

Luisteren, hoe leren kinderen dat?

Luisteren, hoe leren kinderen dat? Leren luisteren Luisteren, hoe leren kinderen dat? Kinderen hebben grenzen en regels nodig. Ze zorgen voor duidelijkheid en veiligheid en ze leren hen omgaan met anderen. Verwacht niet van kinderen dat

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

Trainingshandleiding. Vibratietrainer met afstandsbediening

Trainingshandleiding. Vibratietrainer met afstandsbediening Trainingshandleiding Vibratietrainer met afstandsbediening Dank u dat u voor het merk PetSafe hebt gekozen. U en uw huisdier zijn een vriendschap waard met onvergetelijke momenten en in een goede verstandhouding.

Nadere informatie

Storm op komst. We vinden het belangrijk dat onze kinderen rekening leert te houden met

Storm op komst. We vinden het belangrijk dat onze kinderen rekening leert te houden met Storm op komst Vandaag liep ik met mijn hond voorbij een schoolplein waar de pauze in volle gang was. Overal spelende en blije kinderen, maar bij het hek stonden een beteuterde kleuter en zijn juffrouw.

Nadere informatie

HANDIG EEN BIJTEND KONIJN

HANDIG EEN BIJTEND KONIJN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG EEN BIJTEND KONIJN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER BIJTENDE KONIJNEN. JE KUNT

Nadere informatie

Welkom aan Eddo onze therapie/sociale hond. Eén hond, aandachtspunten voor iedereen

Welkom aan Eddo onze therapie/sociale hond. Eén hond, aandachtspunten voor iedereen Welkom aan Eddo onze therapie/sociale hond. Eén hond, aandachtspunten voor iedereen Esther, Rosette, Christine en Veerle volgden een bijscholing, die gegeven werd door Dyadis. Zij kregen uitleg over: Lichaamstaal

Nadere informatie

Benchtraining aangeleerd wordt; de hond moet leren dat een bench niet eng is maar juist leuk!

Benchtraining aangeleerd wordt; de hond moet leren dat een bench niet eng is maar juist leuk! Benchtraining Een bench is een uitermate handig hulpmiddel bij de opvoeding van jouw hond. Denk bijvoorbeeld aan de zindelijkheid die sneller aan te leren is, of het voorkomen van het stukbijten van je

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Luisteren naar de Heilige Geest

Luisteren naar de Heilige Geest Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Stil blijft Lisa bij de deur staan. Ook de man staat stil. Ze kijken elkaar aan.

Stil blijft Lisa bij de deur staan. Ook de man staat stil. Ze kijken elkaar aan. Wild Op het laatste moment ziet Lisa de man pas. Ze hangt de was op in de tuin. En ineens komt hij achter de lakens vandaan. Lisa laat het mandje met was in het gras vallen. Ze gilt. De man ziet er slecht

Nadere informatie

HANDIG VERDEDIGEN VAN VOER EN SPEELTJES

HANDIG VERDEDIGEN VAN VOER EN SPEELTJES HANDIG VERDEDIGEN VAN VOER EN SPEELTJES l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE

Nadere informatie

Sociale/pedagogische vragenlijst

Sociale/pedagogische vragenlijst Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1

Nadere informatie

Wat is assertiviteit en hoe kan het je helpen met je persoonlijke wellness?

Wat is assertiviteit en hoe kan het je helpen met je persoonlijke wellness? Wellness Ontwikkelings Activiteit Assertief zijn Hoe deze techniek je leven kan verbeteren Voordelen Meer zelfvertrouwen Meer geloof in je eigen kunnen Eerder nee durven te zeggen Vermindering van Weinig

Nadere informatie

Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen.

Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. In de TA wordt gesproken over het begrip strook. Een strook is een eenheid van erkenning. Mensen hebben een sterke

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

APPORTEREN MIJN PERFECTE PUPPY

APPORTEREN MIJN PERFECTE PUPPY APPORTEREN MIJN PERFECTE PUPPY DOOR MONIQUE APPELS PAGINA 2 VAN 10 Monique Appels 1e druk: oktober 2012 Dit document behoort bij de online training Mijn perfecte puppy. Alle rechten voorbehouden. Niets

Nadere informatie

Zit, af, staan en omrollen.

Zit, af, staan en omrollen. Praktijkboek 1. Basistraining. Deel 1 Zit, af, staan en omrollen. C. Willem Teunisse Hondengedragsdeskundige Praktijk Dibbes C. Willem Teunisse Email: c.w.teunisse@gmail.com Tel: 06-18250337 KvK nummer:

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Mijn kat is plots een duivel geworden!

Mijn kat is plots een duivel geworden! GEDRAG Kirsten Meijer is gedragstherapeut voor katten. Ze is aangesloten bij Tinley Gedragstherapie voor Dieren en schrijft regelmatig artikelen over kattengedrag op basis van wetenschappelijke inzichten

Nadere informatie

HANDIG HONDEN ONTMOETEN

HANDIG HONDEN ONTMOETEN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG HONDEN ONTMOETEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN ONTMOETEN. JE KUNT ER

Nadere informatie

Informatie voor ouders

Informatie voor ouders Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Dominantie? Rangorde? Of toch iets anders?

Dominantie? Rangorde? Of toch iets anders? Dominantie? Rangorde? Of toch iets anders? Een stukje geschiedenis Voorheen waren de trainingsmethodes en opvoedingstips van de meeste hondenscholen, gedragtherapeuten etc. gebaseerd op het dominantiemodel.

Nadere informatie

ZINDELIJKHEIDS- TRAINING EN BENCHTRAINING MIJN PERFECTE PUPPY

ZINDELIJKHEIDS- TRAINING EN BENCHTRAINING MIJN PERFECTE PUPPY ZINDELIJKHEIDS- TRAINING EN BENCHTRAINING MIJN PERFECTE PUPPY DOOR MONIQUE APPELS PAGINA 2 VAN 9 Monique Appels 1e druk: oktober 2012 Dit document behoort bij de online training Mijn perfecte puppy. Alle

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap.

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. EET PALEO 3 Inhoudsopgave Inleiding 6 Mijn Paleo verhaal 8 De 7 stappen in het kort 12 Stap 1 Richt je op de praktijk 14

Nadere informatie

Psychosociale ontwikkeling

Psychosociale ontwikkeling Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder

Nadere informatie

Cliff-Pup van Pip dank aan familie Swagerman Met je pup en (jonge) hond lekker lopen zonder lijn

Cliff-Pup van Pip dank aan familie Swagerman Met je pup en (jonge) hond lekker lopen zonder lijn Cliff-Pup van Pip 2014- dank aan familie Swagerman Met je pup en (jonge) hond lekker lopen zonder lijn Loslopen is heel belangrijk voor een pup en (jonge) hond. Een hond moet de gelegenheid krijgen om

Nadere informatie

Uw nieuwe hond. Als de grote dag is aangebroken. Een goed begin is het halve werk

Uw nieuwe hond. Als de grote dag is aangebroken. Een goed begin is het halve werk Uw nieuwe hond Als de grote dag is aangebroken. Een goed begin is het halve werk De dag dat de hond voor het eerst bij u thuis komt is altijd een beetje spannend. Zou het allemaal goed gaan, zal hij zich

Nadere informatie

https://www.youtube.com/watch?v=zajn57r8cz0 NEE oefening STAP 2 https://www.youtube.com/watch?v=wy4jf1u60t8 NEE oefening STAP 3

https://www.youtube.com/watch?v=zajn57r8cz0 NEE oefening STAP 2 https://www.youtube.com/watch?v=wy4jf1u60t8 NEE oefening STAP 3 Het is om soms volledig wanhopig van te worden. Denk je leuk met je pup op straat te gaan lopen en dan ben je de hele weg bezig ervoor te zorgen dat er niets van al die straatviezigheid in de bek van de

Nadere informatie

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak.

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak. Tik-tak - Lees het gedicht tik-tak voor. Doe dit in het strakke ritme van een langzaam tikkende klok: Tik - tak - tik - tak Ik tik - de tijd - op mijn - gemak. Enzovoort. - Laat de kinderen vrij op het

Nadere informatie

MOTIVEREN & STIMULEREN

MOTIVEREN & STIMULEREN INLEIDING INLEIDING Dit boekje hoort bij de vervolgtraining 'motiveren en stimuleren'. In dit boekje gaat het voornamelijk over kunnen, willen en doen. Probeer de stof die we hier beschrijven vooral als

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters Leuk dat je ons e-book hebt gedownload! In dit e-book vertellen we je graag meer over opvoeden. Want het opvoeden van je kind(eren)

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

HONDENTOILET. Uw hond in 10 stappen op het hondentoilet (volwassen hond)

HONDENTOILET. Uw hond in 10 stappen op het hondentoilet (volwassen hond) HONDENTOILET Uw hond in 10 stappen op het hondentoilet (volwassen hond) Stap 1: zoek de juiste plaats voor het hondentoilet Plaats het hondentoilet in een hoek, zodat het wordt afgeschermd door twee muren.

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Doe workshop ABA. Caroline Peters BCABA, 8-11-2012

Doe workshop ABA. Caroline Peters BCABA, 8-11-2012 Doe workshop ABA Caroline Peters BCABA, 8-11-2012 1 Inhoud Historie ABA Instituut Wat is ABA? Versterken van gewenst gedrag Uitdoven van ongewenst gedrag Gewenst gedrag opwekken door omgeving aan te passen

Nadere informatie

Luisteren en samenvatten

Luisteren en samenvatten Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister

Nadere informatie

Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin

Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Opzet van de lezing Welkom Inleiding Theorie, tips en adviezen over opvoeden

Nadere informatie

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze

Nadere informatie

Instructies Socialisatie Dierenarts

Instructies Socialisatie Dierenarts Instructies Socialisatie Dierenarts Algemeen De instructies hieronder geven algemene adviezen en beschrijven hoe je de verschillende oefeningen stap voor stap kunt aanleren. Als het niet lukt vraag dan

Nadere informatie

Vrienden der Blinden Koksijde. Weekendopvang. Een hond als weekendpartner

Vrienden der Blinden Koksijde. Weekendopvang. Een hond als weekendpartner Mijn hond, mijn ogen, mijn vrijheid Vrienden der Blinden Koksijde Weekendopvang Een hond als weekendpartner GOUDEN REGELS bij weekendopvang Tijdstip afhalen & terugbrengen hond Vrijdagvoormiddag tussen

Nadere informatie

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

- Waarschuwing- dit is een pittige les!

- Waarschuwing- dit is een pittige les! - Waarschuwing- dit is een pittige les! Herken je de volgende situatie: Je vraagt aan je partner (heb je deze niet denk dan even terug aan de tijd dat je deze wel had) of hij de vuilniszak wilt buiten

Nadere informatie

Wanneer zijn de kinderen klaar voor een zindelijkheidstraining? Kinderen zijn mogelijk klaar voor een zindelijkheidstraining wanneer ze:

Wanneer zijn de kinderen klaar voor een zindelijkheidstraining? Kinderen zijn mogelijk klaar voor een zindelijkheidstraining wanneer ze: Zindelijkheidstraining Net als de meeste ouders kijkt u misschien uit naar de dag dat uw kind geen luiers meer nodig heeft. Uw kind zindelijk maken kan een enorme opgave lijken, vooral wanneer familie,

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Vul afzonderlijk van elkaar allebei de vragen in. Bij elke vraag moet je een antwoord kiezen. Als je niet kunt kiezen, kies dan het

Nadere informatie

Aandacht voor gedrag Beloon gewenst gedrag Controle over gedrag DOGSIDE

Aandacht voor gedrag Beloon gewenst gedrag Controle over gedrag DOGSIDE Aandacht voor gedrag Beloon gewenst gedrag Controle over gedrag DOGSIDE Leuke activiteiten voor kind en hond. * Voor diverse activiteiten wordt hondenvoer of speelgoed gebruikt. Het is héél belangrijk

Nadere informatie

Straffen en belonen. Veronique de Vries Psychologe

Straffen en belonen. Veronique de Vries Psychologe Straffen en belonen 1 Veronique de Vries Psychologe HOPON Wat: Opvoeders van kinderen tussen 0 en 12 jaar ondersteunen. Hoe: Adviesgesprekken, infomomenten, thuisbegeleiding, ouder- en kindtrainingen,

Nadere informatie

Assertief op het werk

Assertief op het werk Carola van Dijk en Hans Elbers (red.) Assertief op het werk Ikke, ikke, ikke zonder dat de rest... INHOUD Voorwoord 7 Inleiding 9 1 Het verschil tussen subassertief, agressief en assertief gedrag 11 2

Nadere informatie

Overgangsexamen van A naar B April 2012

Overgangsexamen van A naar B April 2012 m te slagen moet de hond minstens 50% behalen op elke oefening, en 70% in het totaal. Je hebt recht op 2 herkansingen, doch niet op één en dezelfde oefening. Er wordt NIET met de lange lijn gewerkt. Honden

Nadere informatie

BIJLAGE C: DE DIEREN EN DE SPELREGELS

BIJLAGE C: DE DIEREN EN DE SPELREGELS BIJLAGE C: DE DIEREN EN DE SPELREGELS Respect voor dieren staat hierbij centraal! De omgang met de dieren gebeurt altijd onder toezicht van een pedagogisch medewerker. Kinderen leren vanaf kleins af aan

Nadere informatie

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014)

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Inleiding De kern van (autisme)vriendelijke communicatie is echt contact, gebaseerd op

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN

ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN Inhoud: - Zorgeloos op uitje -Wat is autisme? - Wat houd een uitje precies in? - 15 TIPS om uw uitje tot een succes te maken Marinka

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

Club- en gedragsregels van CARTOUCHE. Cartouche is een hockeyclub waar sportiviteit, gezelligheid en prestatie hand in hand gaan.

Club- en gedragsregels van CARTOUCHE. Cartouche is een hockeyclub waar sportiviteit, gezelligheid en prestatie hand in hand gaan. Club- en gedragsregels van CARTOUCHE Cartouche is een hockeyclub waar sportiviteit, gezelligheid en prestatie hand in hand gaan. Bij die sportiviteit, gezelligheid en prestatie hoort voor een belangrijk

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

Moeilijke eters 800398 / augustus 2012 Ikazia Ziekenhuis

Moeilijke eters 800398 / augustus 2012 Ikazia Ziekenhuis 1 Eetproblemen bij kinderen Sommige kinderen zijn zeer moeilijke eters. Voor ouders en kind kan dit heel lastig zijn. Ouders proberen van alles. Ouders zijn angstig dat hun kind niet genoeg binnen krijgt

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de belangrijkste tips en trucs.

Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de belangrijkste tips en trucs. R.K. Basisschool Anselderlaan 10 6471 GL Eygelshoven Tel: 045-5351434 De fijne kneepjes van het voorlezen Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de

Nadere informatie