Scripta publieke omroep. Gerda Visser-Wijnveen & Simcha Looijen PerspectieF, ChristenUnie-jongeren, juli 2005

Transcriptie

1 Gerda Visser-Wijnveen & Simcha Looijen, juli 2005

2 VOORWOORD PerspectieF en haar voorgangers kwamen vroeger regelmatig met een Scripta over een politiek inhoudelijk onderwerp. Die traditie willen we weer in het zadel helpen. De Politieke Fractie van PerspectieF zal de komende tijd regelmatig met een Scripta komen. Gerda Visser-Wijnveen en Simcha Looijen bijten het spits af met deze publicatie over het publieke bestel. Hij is erg interessant geworden en leest makkelijk weg. De Scripta is bovendien erg compleet, zodat je met deze publicatie elk debat over het publiek bestel doorkomt. Veel leesplezier! Harmjan Vedder Bestuurslid Politiek - 1 -

3 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 1 Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 1. De geschiedenis van de publieke omroep 4 2. Huidige situatie 8 3. Toekomstvisie Reactie op regeringsvoorstel 19 Literatuurlijst

4 INLEIDING Toen in het begin van de vorige eeuw de radio en later de televisie ontstonden waren er maar een paar programma's per week. Bijna niemand had een televisie, dus elke uitzending was het feest voor het hele gezin of zelfs voor de hele straat. In die tijd bemoeide de overheid zich ook al met televisie en radio. Den Haag zorgde voor een goede verdeling van de zendtijd tussen de omroepen die programma s uitzonden. Tegenwoordig is de situatie heel anders. We vinden televisie en radio normaal en er wordt 24 per dag uitgezonden. Eén ding is niet veranderd. De overheid bemoeit zich nog steeds met de media en dan vooral met de media die we met belastinggeld betalen: de publieke omroep. In deze publicatie gaan we kijken hoe PerspectieF in de toekomst verder wil met de publieke omroep. Het kabinet Balkenende II heeft allerlei plannen; maar wat vindt PerspectieF? Om een antwoord te kunnen geven op deze vragen, beginnen we met de geschiedenis van de publieke omroep. Daarna bekijken we wat nou precies het probleem is en welke oplossingen allerlei adviescommissies hebben voorgesteld. Ook de plannen van Balkenende II worden toegelicht. Vervolgens vertellen we wat PerspectieF met de publieke omroep wil. Uiteindelijk leggen we onze visie naast de plannen van de regering en constateren we dat er nogal wat haken en ogen aan de ideeën van het kabinet zitten. Natuurlijk hebben we als auteurs bij het schrijven de nodige hulp gehad van personen met verschillende invalshoeken. Onderstaande personen willen we daarom hartelijk bedanken voor hun input en/of commentaar. Allereerst de omroepverenigingen EO en NCRV, in de personen van ds. Van der Veer en mevrouw Van den Broek voor hun kennis uit de praktijk die ze met ons wilden delen. Verder bedanken we Swannet Westland, fractiemedewerker bij de Tweede Kamer-fractie van de ChristenUnie, die dicht bij het parlementaire vuur zit en vanuit die achtergrond met ons in discussie wilde gaan. Tot slot zijn wij dank verschuldigd aan de mensen van de Politieke Fractie van PerspectieF voor het meedenken en in het bijzonder aan de Politiek Secretaris Harmjan Vedder, die ons dwong tot het verder doordenken en scherper formuleren van deze notitie. Gerda Visser-Wijnveen Simcha Looijen - 3 -

5 1. De geschiedenis van de publieke omroep 1.1 Het begin De eerste funderingen voor de publieke omroep worden gelegd met de opkomst van de radio. In de jaren voor de Tweede Wereld-oorlog komen de eerste radioomroepen op. In het begin hebben de radio-omroepen vooral een commerciële insteek. Radiofabrikanten zenden algemene programma s uit om hun radio s mee te verkopen. Zo komt de Nederlandsche Seintoestellen Fabriek in 1923 met de Hilversumsche Draadlooze Omroep (HDO), waarop algemene en commercieel ingerichte programma s te beluisteren zijn. Ook levensbeschouwelijke groepen in de Nederlandse samenleving zien de mogelijkheden van de radio-uitzendingen. In 1924 beginnen de protestanten de Nederlandsche Christelijke Radio Vereeniging (NCRV). De NCRV huurt een avond per week zendtijd bij de HDO, opdat ze religieuze uitzendingen kunnen verzorgen. In november 1925 komen ook de katholieken met een omroep. De Katholieke Radio Omroep (KRO) huurt de dinsdagavond van de HDO. De socialisten komen enkele maanden later met de Vereeniging Arbeiders Radio Amateurs (VARA) op de zaterdagavond en in 1926 begint de Vrijzinnige Protestantse Radio Omroep (VPRO) met uitzenden. De HDO wil de verschillende omroepen graag in één algemene zender omtoveren, maar dat willen de NCRV, KRO en VARA niet. De NCRV en de KRO komen vanuit Huizen zelfs met een eigen zender. De HDO wordt in 1928 de Algemeene Vereeniging Radio Omroep (AVRO). 1.2 De overheid In 1930 gaat de overheid zich voor het eerst bemoeien met de omroepverenigingen in de vorm van het zendtijdbesluit. De zendtijd wordt in vijven opgedeeld. De KRO en de NCRV delen hun eigen zender in Huizen. De AVRO en de VARA blijven vanuit Hilversum uitzenden. De VPRO krijgt ook een klein aantal uren toegewezen op de Hilversumse zender. Het zendtijdbesluit regelt daarnaast ook dat de omroepen geen reclame mogen maken op de zenders, om zo commerciële invloeden te weren. De zenders hebben in 1930 elk al zo n leden, die lidmaatschapsgeld betalen. Hiermee worden de uitzendingen bekostigd en nieuwe en betere materialen aangeschaft. Ook via collectes wordt geld opgehaald. Tijdens de Tweede Wereld Oorlog komt er tijdelijk één centrale omroep. De Duitse bezetters voeren een luisterbijdrage in, waarmee de uitzendingen gedeeltelijk worden gefinancierd. Als in 1947 de omroepen weer hun eigen zendtijd terugkrijgen, veranderen er wel een aantal dingen. Zo moeten de omroepen samen gaan werken om de kosten te drukken. Dit leidt tot de oprichting van Nederlandse Radio Unie (NRU). De NRU beheert vanaf dat moment alle studio s, muziekcollecties en technische voorzieningen. De luisterbijdrage blijft bestaan, waarmee vanaf dat moment de hele omroep wordt gefinancierd

6 1.3 Televisie In 1951 start de eerste televisie-uitzending. De omroepen richten de Nederlandse Televisie Stichting (NTS) op. In de NTS willen de omroepen samenwerken om de zendtijd te verdelen, de uitzendingen te coördineren en de middelen te delen. In de politiek is er echter onenigheid over de vraag of de NTS nu zelf programma s moet gaan maken. In 1956 besluit men dat de NTS uitzendrechten krijgt om het gezamenlijke programma te verzorgen. De omroepen krijgen ondertussen steeds meer leden. Op het hoogtepunt hebben de grote omroepen rond de leden. 1.4 Aangevallen In 1960 begint het schip Veronica vanaf zee uitzendingen te verzorgen. De popmuziek en flitsende programmering zorgen ervoor dat de zender erg populair wordt. Men kan niets tegen de piratenzender doen, omdat het radioschip buiten de territoriale wateren ligt. De zender hoeft zich niet aan de wet te houden en zendt zelfs reclameblokken uit. Hilversum verliest zoveel luisteraars, dat het ook met een popzender komt. Ook op het gebied van televisie wordt het publieke bestel aangevallen. De Reclametelevisie Exploitatie Maatschappij (REM) gaat vanaf een booreiland radioen televisieprogramma s uitzenden. TV-Noordzee, zoals de televisiezender heet, zendt vooral buitenlandse series uit. De beelden zijn alleen te ontvangen met een speciale REM-antenne. Binnen twee maanden heeft 17% van de televisiebezitters zo n antenne. De Tweede Kamer maakt een einde aan de pret, door in 1964 een speciale wet aan te nemen, die de weg vrij maakt voor een ontruiming van het REMeiland. TV-Noordzee is van de buis. 1.5 Politiek gerommel Het publieke bestel komt door REM en Veronica stevig onder vuur te liggen. Oud REM-medewerkers verenigen zich in de Televisie Radio Omroep Stichting (TROS) en pleiten voor een commerciële tweede zender. Het kabinet Marijnen probeert met een oplossing te komen, maar stapt uiteindelijk zelfs op om deze kwestie. Het kabinet Cals zet vervolgens eind 1965 een stevig mediabeleid aan. De verdeling van de zendtijd wordt afhankelijk gemaakt van het aantal leden van de omroepen. Er mogen door het nieuwe beleid ook nieuwe organisaties toetreden tot het bestel. Vanaf 1967 mogen er ook reclameblokken worden uitgezonden voor en na het nieuws op televisie. Ruim een jaar later volgt de radio. Om er voor te zorgen dat de reclamemakers geen invloed krijgen op de inhoud van de programma s wordt de onafhankelijke organisatie Stichting Ether Reclame (STER) in het leven geroepen. Deze organisatie verzorgt vanaf dat moment alle reclameblokken. In 1969 worden al deze beleidswijzigingen vastgelegd in de omroepwet. In de nieuwe omroepwet worden de NRU en de NTS samengevoegd in de Nederlandse Omroep Stichting (NOS). De NOS krijgt een eigen budget om ook zelf programma s verzorgen te verzorgen. Dit budget is bedoeld voor programma s die zich bij uitstek lenen voor samenwerking of die nieuwe doelgroepen aanspreken

7 1.6 Het opengebroken bestel De TROS is de eerste nieuwe omroep in het open bestel. De EO volgt iets later. Veronica (officieel Veronica Omroep Organisatie (VOO)) komt eind 1975 als achtste zender bij de publieke omroep. De zenderpiraten zagen hun einde naderen door het ondertekenen van het verdrag van Straatsburg. Door dit verdrag werd het mogelijk om piraatzenders aan te pakken. Veronica heeft veel succes als jonge en frisse televisiebrenger. Met meer dan 1 miljoen leden wordt de zender in 1989 zelfs de grootste omroep. Na een paar jaar sleutelen wordt in 1987 de mediawet aangenomen. De NOS wordt omgedoopt in Nederlandse Omroepprogramma Stichting. De omroepverenigingen krijgen meer zeggenschap over de NOS. De technische middelen van de publieke omroep worden ondergebracht bij een aparte organisatie. Ook komt er een Commissariaat voor de Media. Dit orgaan moet toezien op de naleving van de mediawet. De NOS krijgt in april 1988 een eigen zender, Nederland Commercieel De mediawet uit 1987 laat ruimte voor het ontvangen van buitenlandse commerciële zenders. Omdat de onderhandeling over binnenlandse commerciële zenders steeds vastlopen, willen twee commerciële bedrijven vanuit het buitenland uitzenden: TV10 en RTL Veronique. Het Commissariaat voor de Media oordeelt dat TV10 niet buitenlands is, maar RTL Veronique mag wel uitzenden. De eerste commerciële zender is geboren. Een jaar later wordt de zender omgedoopt in RTL-4 en heeft het ruim 25 procent van het marktaandeel veroverd. De politiek kan niet meer om de feiten heen en in 1992 worden binnenlandse commerciële zenders toegestaan. Het marktaandeel van RTL-4 loopt ondertussen op tot 28 procent. De STER ziet haar inkomsten ondertussen flink dalen. Het reservepotje voor de publieke omroep dreigt leeg te raken. 1.8 Netprofilering Het bestuur van de NOS komt daarop met een nieuwe visie. De programma s van de publieke omroep moeten duidelijk anders zijn dan de commerciële uitzendingen. Er komt een stevigere profilering per zender om kijkers vast te houden. Omroepen worden duidelijker gekoppeld aan één zender. In 1995 krijgen de omroepen in de nieuwe mediawet nog duidelijker de boodschap mee zich te onderscheiden van de commerciëlen. Ze krijgen voor vijf jaar uitzendlicenties. In deze vijf jaar moet het netprofiel boven de profilering van de omroepen uitstijgen en de waarde van de publieke omroep naast de commerciële zenders worden bewezen. Ondertussen rukken de commerciële zenders op. Veronica verlaat het publieke bestel. Nieuwe zenders als RTL-5, SBS6, NET5 en TMF geven het commerciële aanbod gezicht. In 1998 komt het Veronica-programma BNN als zelfstandige omroep het publieke bestel weer in. 1.9 NOS/NPS In 1998 wordt de NOS opgesplitst in de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) en de Nederlandse Programma Stichting (NPS). De NOS gaat zich richten op twee zaken. In de eerste plaats zal ze nieuws, sport en grote gebeurtenissen verslaan. In de - 6 -

8 tweede plaats zal de NOS de omroep besturen. Deze bestuurlijke taak wordt ondergebracht bij de Raad van Bestuur. De voorzitters van de omroepverenigingen zitten vanaf dat moment in de Raad van Toezicht, zij controleren de Raad van Bestuur. De taak van de NPS is om de speciale doelgroepen en jongeren te bereiken met programma s op Nederland 3. Ook cultuur moet een plekje vinden bij de NPS

9 2. Huidige situatie 2.1 Politieke ontwikkeling De rol van de publieke omroep staat al lang ter discussie. In het voorjaar van 2004 deed een commissie onder leiding van Rinnooy Kan onderzoek naar het functioneren van de publieke omroep. Daarin kwam naar voren dat zij zich te weinig richt op de kijker en luisteraar en te veel op interne kwesties. De omroepen hebben in die jaren individueel redelijk tot goed gepresteerd, maar niet genoeg samengewerkt, blijkt uit het onderzoek. Dit rapport heeft een turbulente periode ingeluid, die voorlopig nog wel even zal voortduren. Er zijn een aantal elementen te benoemen die de discussie kleuren. De eerste ligt in het bestaansrecht van de publieke omroep, namelijk de diversiteit of pluriformiteit. De verschillen tussen de omroepen zijn sinds de ontzuiling ontzettend afgenomen en daarmee lijkt het publieke stelsel steeds meer een eenheidsworst te worden. Ook de betrokkenheid van leden bij de omroepverenigingen neemt steeds meer af. Positieve uitzondering hierop is overigens de EO. Het tweede hangt nauw samen met de opkomst van de commerciële zenders. Sinds RLT4 in 1989 ging uitzenden zijn er steeds minder mensen naar de publieke omroep gaan kijken. Haar monopoliepositie is verdwenen. Ook wordt de overheid door tegenstanders beticht van het bevoorrechten van de publieke omroep. Het derde element wat de discussie kleurt, is het motto wie betaalt, bepaalt. Dit wordt steeds belangrijk naarmate het bestaansrecht van de publieke omroep meer en meer ter discussie komt te staan. Op korte termijn zal er overigens weinig veranderen. De huidige afspraken lopen tot en met Maar daarna gaat het omroepstelsel geleidelijk, maar drastisch op de schop. Een laatste element is de nog onbekende toekomst in medialand. Het lijkt er sterk op dat de huidige digitalisering een grote verandering te weeg zal brengen. Dit heeft grote gevolgen voor alle huidige media, zoals radio, televisie, kranten en Internet. Daarom volgt nu een intermezzo over wat de digitalisering allemaal voor gevolgen zou kunnen hebben. 2.2 Digitale ontwikkelingen De techniek is inmiddels zover dat het aanbieden van digitale televisie mogelijk is. Dat wil nog niet zeggen dat alle huishoudens ook zover zijn dat zij digitaal televisie kunnen ontvangen, maar dit heeft te maken met de apparatuur die zij gebruiken. Op dit moment kunnen mensen een kastje laten bevestigen op hun televisie, waardoor ze digitale televisie kunnen ontvangen. Over een paar jaar zal deze mogelijkheid in alle tv s zijn ingebouwd. Talloze ondernemingen investeren momenteel in de nieuwe technologie. Voordelen van digitale televisie zijn: betere beeld- en geluidskwaliteit, een grote programma-aanbod/ruimte voor meer kanalen en een aantal interactieve mogelijkheden tijdens de programma's. Ook zijn de kosten voor uitzenders veel lager. Providers bieden inmiddels al de mogelijkheid aan van digitale televisie aan. Het grootste voordeel is misschien nog wel dat de programma s niet langer alleen maar analoog kunnen worden uitgezonden, maar ook digitaal. De kijker kan dus zelf bekijken welk programma hij wanneer wil bekijken en is niet langer afhankelijk van het tijdstip waarop een programma wordt uitgezonden

10 Nadeel is wel dat er met de komst van digitale televisie een grote versnippering optreedt. Voor iedere doelgroep een op maat gesneden aanbod, betekent ook dat een groter programma-aanbod noodzakelijk zal zijn. Vanzelfsprekend brengt dat ook kosten met zich mee. Daarnaast zal het moeilijker zijn om grote groepen mensen te bereiken, onder andere met reclame. Daar staat wel tegenover dat adverteerders een veel specifiekere doelgroep kunnen bereiken en dus heel gericht kunnen adverteren. In een groot aantal landen zenden al veel zendgemachtigden digitale televisie uit. De vraag is hoe Nederland op alle ontwikkelingen gaat reageren. Tot nu toe zijn via oude tv-programma's te bekijken. Ook zenden in Nederland momenteel twee themazenders uit via Internet. Op beide zenders worden herhalingen uitgezonden uit het tv-archief van de publieke omroep of journaals. Daarnaast heeft SBS6 een aantal kanalen lopen. Dankzij het uitgebreide archief van de omroepen zijn er voorlopig volop programma s beschikbaar voor meer themazenders. Dit ligt ook in de lijn der bedoelingen. Zo zou er bijvoorbeeld een themakanaal kunnen komen dat speciaal voor ouderen uitzendt of één met alleen maar gospelmuziek. Zoals al genoemd kost het lanceren van een themazender niet veel. heeft de VPRO eenmalig ,- gekost en daarnaast betalen ze jaarlijks ,- aan techniekkosten. Dit is dus ook pas het begin. In de toekomst zullen zowel de commerciëlen als de omroepverenigingen meer zenders gaan lanceren. Of het ooit aantrekkelijk is om aparte programma s te maken voor themazenders moet nog blijken, dan zullen de kosten flink stijgen. Er zijn een aantal belangrijke vragen. Het antwoord op die vragen kan bepalen hoe het publieke stelsel er uiteindelijk uit komt te zien. Van heel veel zaken is het nog niet goed te zeggen hoe het zich gaat ontwikkelen, maar verdient wel aandacht. Hoe gaat de kijker reageren? Floppen de themakanalen door een gebrek aan kijkers of wordt dit de nieuwe toekomst? Wie weet er beter gebruik te maken van de mogelijkheden? De commerciële zenders of de publieke omroep? Wat zijn de gevolgen voor de publieke netten? De bedoeling is dat er in de toekomst veel meer themakanalen gaan komen. Het aanbod wordt dus breder en gedifferentieerder. In die lijn moeten ook de plannen van staatssecretaris Van der Laan en onlangs nog de Raad van Cultuur gezien worden om uiteindelijk te komen tot twee publieke netten, in plaats van de huidige drie. Hoe zit het met de inkomsten? Een gedifferentieerd aanbod heeft ook gevolgen voor de reclame-inkomsten. Minder kijkers betekent ook dat een zender minder aantrekkelijk is voor adverteerders. Hier en daar wordt geopperd dat het bijvoorbeeld weer aantrekkelijker zou kunnen worden om in kranten en bladen te adverteren. Hoe gaat deze ontwikkeling verder? Moeten er apart programma s worden gemaakt voor themakanalen? Voor die enkele kanalen die nu uitzenden wordt dat niet gedaan. Worden mensen het niet zat om alleen naar oude programma s te kijken? Met andere woorden: zijn de nieuwe zenders aantrekkelijk of moet er geïnvesteerd worden in nieuwe programma s voor deze zenders. En wie betaalt dat? - 9 -

11 2.3 Adviezen Voor de regering Balkenende II haar toekomstvisie op de publieke omroep presenteerde in het paasakkoord en later in een uitgewerkte notitie, heeft zij advies ingewonnen bij de Wetenschappelijke Raad van de Regering (WRR) en de Raad voor Cultuur (RvC). WRR-rapport Het WRR-rapport Focus op Functies lijkt het meest invloedrijk te zijn geweest. Zij gaat uit van een onderscheid in functies in plaats van in media (zoals televisie, radio, Internet), omdat in de toekomst de verschillende media waarschijnlijk door elkaar gaan lopen. In het advies worden zes functies onderscheiden, namelijk nieuws, opinie & achtergrond, kunst & cultuur, specifieke informatie, vermaak (meestal amusement genoemd), reclame & voorlichting. In de discussie worden die samengevat in vier categorieën, die elk een eigen uitvoerder hebben. De Raad onderscheidt een aantal manieren (modaliteiten) waarop de publieke omroep kan blijven bestaan, maar spreekt haar voorkeur uit voor 'een gemengd en open bestel'. Nieuws en opinie & achtergronden vormen daarin de kern van het publieke bestel, waarbij nieuws door de NOS en opinie & achtergronden door de omroepverenigingen verzorgd zou moeten worden. Kunst & cultuur en specifieke informatie vallen wel onder de verantwoordelijkheid van de overheid, maar met een beperkte bemoeienis. Het voorstel is om hier een tender voor uit te schrijven. Dit betekent dat alle mogelijke aanbieders (commercieel of niet) hierop mogen inschrijven, waarbij de beste aanbieders winnen. Hiermee wordt het monopolie van de omroepen wordt doorbroken. Vermaak en reclame & voorlichting worden gezien als een bijzaak. Alleen wanneer dit bijdraagt aan één van de andere doelen, kan dit blijven bestaan; opnieuw via een tender. Hieronder het bijbehorende schema uit het WRR-rapport

12 Er is nog veel onduidelijkheid over de precieze definitie van amusement. Lingo zou bijvoorbeeld nog wel kunnen, maar Sterrenslag niet. Vragen als waar de grens ligt en wat wel en niet kan kunnen nu dus ook nog niet beantwoord worden. De WRR kiest ervoor om niet de kant op te gegaan van het zogeheten BBC-model (één centrale door de overheid gecontroleerde voorziening), maar lijkt nog toekomst te zien voor de publieke omroep. Wel zullen de omroepverenigingen zich meer moeten gaan bewijzen en zijn ze voor een groot gedeelte niet meer verzekerd van een bepaald budget. Advies Raad van Cultuur Nog veel verder ging het voorstel van de Raad voor Cultuur, een ander adviesorgaan van de regering. Zij pleitte recent in een voorstel voor een publieke omroep zonder amusement, zonder reclame en op termijn ook zonder rol voor de huidige omroepen. Twee televisienetten die zich voornamelijk gaan bezighouden met nieuws, actualiteiten, opinievorming, kunst en cultuur. De bestaande omroepen, inclusief NPS en de kleintjes als RVU, Moslimomroep etc, krijgen in 2008 nog een afnamegarantie van 75 procent van wat ze nu produceren, en dat loopt in vijf jaar terug tot nul in Dit voorstel is afgeschoten door staatssecretaris Medy van der Laan. Wel is het van belang in de toekomst alert te zijn, want de voorstellen van Van der Laan zouden wel eens niet het eindstation kunnen zijn, maar een belangrijke stap in de richting van wat de Raad voor Cultuur heeft voorgesteld. 2.4 Regeringsplannen Na het paasakkoord, waarin de grote lijnen van de regeringsplannen duidelijk werden, kwam de regering Balkenende II eind juni 2005 met het rapport Met het oog op morgen... De publieke omroep na Om een, in de woorden van het kabinet, vitale publieke omroep te creëren, worden een groot aantal maatregelen voorgesteld. Deze gaan in per 2008, omdat de huidige uitzendlicenties van de omroepen tot dat jaar geldig zijn. De regering houdt vast aan het bestaan van een publieke omroep naast het bestaan van (een steeds groter wordende groep) commerciële zenders. De publieke omroep krijgt daarin drie functies, volgens het gemengde en open bestel uit het WRRrapport. De eerste functie is nieuws, vervolgens opinievorming & maatschappelijk debat, en tot slot cultuur, educatie en andere informatie. Amusement verdwijnt als functie, maar wordt wel gezien als een onmisbaar onderdeel in het totaalpakket van de publieke omroep. Om de toekomst veilig te stellen, wordt gekozen voor een openstelling van het bestel. De omroepverenigingen hebben straks niet meer het alleen recht op het binnen halen van de rijksbijdrage voor het maken van programma s. Elke functie krijgt zijn eigen regels rond het binnen halen van het budget. Nieuws De NOS krijgt de beschikking over het geld voor nieuws, inclusief sport en evenementen. Het budget wordt iets groter dan nu door een deel van het budget van de NPS naar hen over te leveren, in de hoop dat dit de kwaliteit van de journaals zal verbeteren

13 Opinievorming Het blijft de taak van de omroepverenigingen om te zorgen voor opinievorming en maatschappelijk debat, vanuit de eigen identiteit. Hiervoor blijft de helft van het huidige budget voor de omroepverenigingen ( 129 miljoen) beschikbaar. Cultuur De andere helft van het budget wordt besteed aan de functie cultuur, educatie en andere informatie. In deze functie moeten de omroepen gaan concurreren met andere producenten. Dit is bedoeld om de pluriformiteit van het bestel te vergroten. De Raad van Bestuur wordt hierin de scheidsrechter. Zij krijgt wel de opdracht te zorgen dat de huidige omroepen in deze functie aan bod komen. Het verplichte afnamepercentage wordt in de jaren na 2008 langzaam afgebouwd. Een deel van het bedrag wordt gereserveerd voor de educatieve programma s, die nu nog door de educatieve omroepen worden gemaakt, maar straks in een andere vorm (de interne werkmaatschappij) onder de Raad van Bestuur blijven bestaan. De NPS, ook een omroep zonder leden, wordt wel opgeheven. Om ervoor te zorgen dat er geen oneerlijke concurrentie komt tussen de omroepen en de andere organisatie, mogen de omroepen extra activiteiten gaan opzetten voor hun leden. Dit mag in de mediawet die nu geldt namelijk heel weinig. Zo kunnen ze brede maatschappelijke organisaties worden. Wel moeten de geldstromen vanuit de overheid en de geldstromen vanuit de andere activiteiten strikt gescheiden blijven. Ook in de toekomst mogen nieuwe omroepen een poging doen om toegelaten te worden tot het publiek bestel. De regels hiervoor gaat het kabinet vereenvoudigen en de eisen verlagen, zodat dit makkelijker kan gebeuren. Tot nu toe moesten omroepen iets nieuws toevoegen om toegelaten te worden, dit hoeft in het vervolg niet meer. De enige voorwaarde wordt een minimaal aantal leden van bij binnenkomst (dit heet aspirant-lid) en na het aspirant-lidmaatschap een minimum van 5% van het totaal van alle omroepen samen. Dit is veel minder dan de huidige (voor BNN verlaagde) eis van leden, tot voorkort was dit leden. De leden moeten wel meer gaan betalen, namelijk 2,- per maand, oftewel 24,- per jaar. Volgens het kabinet worden allochtonen en jongeren op dit moment onvoldoende bereikt. Om die laatste doelgroep te bereiken heeft de staatssecretaris een plan gelanceerd om een jeugdzender te starten. Dit plan is echter dezelfde week door het kabinet weer ingetrokken. Wel is er in de uiteindelijke plannen een reclamevrij kinderblok opgenomen. Hierdoor dalen de reclame-inkomsten met ongeveer 15 miljoen, dit moet worden opgevangen door op andere zenders en tijden meer reclame uit te zenden. Ook heeft de overheid, binnen het cultuurbudget, geld gereserveerd om jongerenprogramma s mee te maken. Het is de bedoeling dat hierbij niet alleen de televisie, maar ook andere media wordt ingezet. Over het gebruik van meerdere media, ook wel multimedia genoemd, schrijft het kabinet dat zolang de nieuwe media, zoals themakanalen op Internet, nog niet door bijna iedereen gebruikt worden, het huidige aantal zenders blijft bestaan. Dit zijn 3 televisiezenders en 5 radiozenders. Maar als het gebruik van deze media terugloopt en er andere mediavormen voor in de plaats komen, moeten de omroepen hierop in

14 spelen en hun geld anders gaan inzetten. Ook komen er dan waarschijnlijk minder publieke televisie- en radiozenders. Een laatste belangrijke verandering is dat de omroepen minder macht krijgen, doordat de Raad van Toezicht straks niet meer uit de omroepvoorzitters bestaat, maar uit onafhankelijke leden. Ook krijgt de Raad van Bestuur nog meer macht. De omroepvoorzitters komen in een College van Omroepvoorzitters, die alleen nog maar adviezen mogen geven aan de Raad van Bestuur

15 3. Toekomstvisie 3.1 Belang van de publieke omroep Ons uitgangspunt in deze discussie is dat de publieke omroep een taak heeft in onze samenleving en daarom moet blijven bestaan. De vraag welke taak de publieke omroep dan heeft, zal daarom als eerste beantwoord moeten worden, voor gekeken kan worden naar de manier waarop dit voortbestaan gewaarborgd kan worden. De publieke omroep heeft allereerst een belangrijke rol in de democratie. In een parlementaire democratie is het van groot belang om een vrije pers te hebben. Oftewel een pers die niet door de overheid gecontroleerd wordt, maar onafhankelijk kan berichten over wat er in Den Haag en Brussel, maar ook in de gemeenteraden, gebeurd. Zo kunnen de burgers zich over allerlei ontwikkelingen laten informeren, zonder dat dit alleen maar propaganda voor de 'huidige' overheid is, zoals in een dictatuur. Op basis hiervan is zijn de functies nieuws en opinie en achtergronden essentieel in het takenpakket van de publieke omroep. Een ander aspect is de verantwoordelijkheid van de overheid om bij te dragen aan de samenhang in de samenleving. Hiervoor is het noodzakelijk dat de burgers over elkaar geïnformeerd zijn. Dit kan gerealiseerd worden door programma's waarin de identiteit van bepaalde bevolkingsgroepen naar voren komt. Dit versterkt de eigen identiteit van mensen uit die groep, waardoor ze zekerder naar buiten kunnen treden, en het stelt anderen in de gelegenheid hier kennis van te nemen. Dit bevordert wederzijds respect. Dit type programma's zou daarom zo breed mogelijk toegankelijk moeten zijn en dat vereist kwaliteit en oog voor de gehele samenleving. Tot slot bieden de media een toegankelijk middel om mensen te laten leren. Door op een aantrekkelijke manier informatie te presenteren, kunnen ook degenen die niet meer op school zitten kennis nemen van nieuwe ontwikkelingen en zo hun leven lang blijven leren. Ook al zullen ze dat zelf lang niet altijd als 'leren' beschouwen. Bij al deze dingen is het uiteraard van belang dat alle Nederlandse burgers gemakkelijk en betaalbaar toegang hebben tot deze bronnen van informatie en cultuur. 3.2 Maatschappelijke binding PerspectieF neemt de geconstateerde problemen (zie hoofdstuk 2 over de huidige situatie) heel serieus. Maar we zien nog volop mogelijkheden voor een veelzijdige publieke omroep die de toekomst aan kan! Het voornaamste probleem, maar ook de voornaamste oplossing ligt in de verankering van de uitzenders (ook wel uitzendgerechtigden of licentiehouders genoemd) in de samenleving. Dit betekent dat de uitzenders een sterke link hebben met de maatschappij en niet zomaar wat doen. De huidige omroepverenigingen vormen hiervoor een uitstekend uitgangspunt, als zij er allemaal in slagen om een band te houden met de samenleving. Wanneer we dus een goede publieke omroep willen hebben, zullen we de huidige omroepverenigingen de mogelijkheid moeten bieden op een creatieve manier de link met de samenleving te behouden. Het lidmaatschap is hiervoor altijd de aangewezen methode geweest. Maar de Nederlandse burgers willen zich steeds minder lid

16 worden van een organisatie. Deze ontwikkeling speelt niet alleen bij de omroepen (die met hun televisiegids nog een aantrekkelijk product hebben), maar ook bij andere verengingen, zoals politieke partijen. Het langdurig steunen van een vereniging lijkt dus ouderwets. Vooral ook omdat de omroepverenigingen maar weinig mogen doen om een brede organisatie te worden met allerlei activiteiten en services. Er zijn hen namelijk veel beperkingen opgelegd in de mediawet. Dit is omdat de overheid bang is dat al die nevenactiviteiten worden betaald van belastinggeld. Het vrijgeven van de programmagegevens binnen enkele jaren heeft tot gevolg dat je geen televisiegids meer nodig hebt om te weten wat er op tv is. Dit leidt vermoedelijk tot een enorme daling in ledenaantallen bij een groot deel van de omroepen, omdat de leden minder voordeel hebben van het lidmaatschap dan nu het geval is. Toch is het lidmaatschap een goede manier blijven om de binding van omroepen met de maatschappij te checken en te versterken. De omroepverenigingen moeten dan wel meer ruimte krijgen om nevenactiviteiten uit te voeren. Op die manier kunnen ze aan hun leden activiteiten aanbieden, die aansluiten bij de identiteit van de omroep. Zo kunnen de omroepen weer brede maatschappelijke organisaties worden die aantrekkelijk zijn voor een achterban met een duidelijke identiteit. Ook is het wenselijk wanneer ze in de gelegenheid worden gesteld om contacten te leggen en verbanden aan te gaan met bestaande organisaties om zo een nog breder draagvlak in de samenleving te creëren. 3.3 Twee sporenbeleid Een ander probleem waar de publieke omroep tegen aanloopt, zijn twee botsende belangen. Aan de ene kant recht doen aan je eigen (bij de identiteit van de omroep passende) doelgroep en aan de andere kant zoveel mogelijk mensen aanspreken en een breed publiek bereiken. Beide taken worden door de overheid verwacht. De omroep is er om recht te doen aan minderheden en een zo divers (pluriform) mogelijk aanbod te hebben. Maar het is ook de bedoeling dat er een behoorlijk aantal mensen naar een programma kijken, want het is tenslotte publiek geld wat er ingepompt wordt. Op dit moment worden beide doelstellingen vaak vermengd en daardoor niet gehaald. De meeste omroepen hebben geen duidelijk te onderscheiden identiteit en trekken minder kijkers/luisteraars dan ze zouden willen. Het is daarom belangrijk dat de omroepen beide doelstellingen goed weten te scheiden en specifieke programma s voor in de eerste plaats hun eigen achterban maken en andere programma s, vanuit hun eigen identiteit, op een breder deel van de samenleving richten. Eerder zeiden we al dat het hebben van een duidelijke identiteit erg belangrijk is. Het is een taak van de hele publieke omroep om samen met de regering te bekijken of alle burgers voldoende worden vertegenwoordigd door de verschillende omroepverenigingen. Als dat niet zo is, dan moet er actie ondernomen worden om de omroepen de diversiteit in de samenleving te laten weerspiegelen. Voor de brede programma s is het zinvol om in te zetten op een specifieke doelgroep, zoals kinderen of ouderen. Kinderen en jongeren verdienen daarbij prioriteit, omdat zij een kwetsbare - want beïnvloedbare - doelgroep vormen. De commerciële zenders azen op deze groepen, omdat zij de consumenten van nu en

17 morgen zijn. Het is niet goed om hen te ontmoedigen naar de publieke omroep te kijken, omdat het juist voor nu en morgen van belang is dat ze zo breed mogelijk geïnformeerd worden over wat er in de samenleving speelt. Een jeugdzender waarop alle omroepen hun eigen jeugdprogramma s uitzenden is hier een goede manier voor. Zo zijn de programma's gemakkelijk te vinden door kinderen en zal het één van hun 'vaste' netten worden. Er zijn een aantal voorwaarden voor zo n jeugdzender. Ten eerste is er een gevarieerd programma-aanbod vanuit de verschillende omroepen nodig. Alleen zo kun je een grote groep kinderen en jongeren aanspreken. Ten tweede mag er op deze zender geen reclame worden uitgezonden. Kinderen snappen het idee achter een reclame vaak niet goed en zijn daardoor gemakkelijk te beïnvloeden. Ten derde is het van belang om de Kijkwijzer, waarin de richtlijnen voor kinder- en jongerenprogramma s beschreven staan, aan te scherpen. 3.4 Onafhankelijkheid Onafhankelijkheid is één van de belangrijkste eigenschappen voor de publieke omroep. De zeggenschap over het publiek bestel moet daarom bij een orgaan liggen dat niet aan de overheid verbonden is. De omroepen moeten hierin een grote rol krijgen. Wel moet voorkomen worden dat ze hun positie misbruiken om hun eigen programma s erdoor te drukken. Dit vraagt een zorgvuldige samenstelling en bevoegdheid van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. Dit kan geregeld worden door de omroepvoorzitters een doorslaggevende rol te geven in de voordracht van de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht kiest op haar beurt de Raad van Bestuur. Uiteraard kunnen de omroepvoorzitters daarna gevraagd en ongevraagd advies geven aan de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur is niet verplicht het advies op te volgen, maar mag als het puntje bij paaltje komt zelf bepalen wat zij met dit advies doen. 3.5 Functiebenadering De functiegerichte benadering, die gebaseerd is op het WRR-rapport, met het onderscheid nieuws, opinievorming & maatschappelijk debat en specifieke informatie en educatie, kunst & cultuur is best aardig, maar vormt niet DE oplossing. In de eerste plaats is de onafhankelijkheid van de berichtgeving niet automatisch gewaarborgd wanneer de NOS het uitzendt, ook dit moet getoetst worden. Daarnaast is opinie & debat zeker een taak van de omroepverenigingen, maar komt hun identiteit niet alleen daarin naar voren. Tot slot is de definitie van wat educatie, kunst & cultuur is nog erg onduidelijk. Het is goed wanneer de link met de samenleving niet alleen op het gebied van opinievorming, maar juist ook rond educatie en cultuur gewaarborgd wordt. Amusement lijkt de grote verliezer in de functiebenadering, want het is moeilijk aantoonbaar wat de meerwaarde hiervan is. Terecht kan gesteld worden dat amusement an sich onvoldoende basis heeft om rechtmatig onderdeel uit te maken van de publieke omroep. Dit betekent echter niet dat de publieke netten alleen nog maar hoogst informatieve, maar volkomen van iedere luister ontdane programma s mogen bieden. Vanuit de wens überhaupt een publiek aan te spreken is het zogenoemde infotainment (informatie-entertainment) een succesvolle methode

18 3.6 Klaar voor de toekomst! Het medialandschap verandert. Niet langer zijn televisie en radio de twee standaardmedia waarmee de Nederlandse burger zich laat informeren. Internet is een belangrijke nieuwe bron, die nog lang niet uitontwikkeld is. Het is daarom noodzakelijk dat de omroepverenigingen geld krijgen om zich op deze ontwikkelingen voor te bereiden. Op die manier zullen zij in staat zijn om ook in de toekomst de samenlevende burgers breed en onafhankelijk met kwalitatief goede programma s te informeren. Flexibiliteit is het toverwoord. Inspelen op de digitalisering is daarom een must voor iedere omroep. Dat vraagt programma s, die gebruik maken van verschillende media. Denk hierbij aan televisie- of radioprogramma s waarbij naar aanleiding van het programma op een website verder gediscussieerd kan worden over de inhoud. Een andere mogelijkheid is dat die discussie ook in een volgend programma aan bod komt, zodat er daadwerkelijk uitwisseling plaats kan vinden. Ook het concept themakanalen biedt mogelijkheden. Zeker in het kader van het bereiken van kleine doelgroepen. Ook hier moet worden gelet op de kwaliteit. Bovendien betekent meer uitzenduren ook meer coördinatie en investering. De regering zou er goed aan doen om te stimuleren dat er zo snel als mogelijk meer themakanalen worden gelanceerd. Door hiermee te experimenteren kan de publieke omroep een voorsprong krijgen ten opzichte van de commerciële kanalen. Het lijkt onvermijdelijk dat er op termijn meer kanalen dan het huidige aantal zullen komen. Hiermee verandert ook de functie van Nederland 1, 2 en 3. Het kabinet moet samen met de omroepverenigingen nadenken over welke mogelijkheden dit biedt en hoe het publieke stelsel over vijf of tien jaar er uit zou moeten zien. Tot slot is een voorwaarde dat het Nederlandse mediasysteem en dus de publieke omroep Europaproof is. Europa is vrij streng als het gaat om het steunen van bepaalde media. Dat betekent dat aangetoond moet kunnen worden dat bescherming en ondersteuning van een deel van het medialandschap noodzakelijk is. De programma s van de omroepen moeten daarom onderscheidend zijn en meerwaarde bieden ten opzichte van wat de commerciëlen bieden. Ook hier zijn de maatschappelijke verankering, de pluriformiteit en onafhankelijkheid belangrijk! 3.7 Omroepbudget Het budget wat naar de publieke omroep gaat is ten opzichte van andere Europese landen bijzonder laag. Toch verwachten we in Nederland kwalitatief goede publieke netten. Er is zeker geen 1-op-1-verband tussen geld en kwaliteit, maar uiteraard staat het ook niet los van elkaar. Met meer geld, is meer mogelijk. Op dit moment vormen de reclame-inkomsten bijna 1/3 van het totale budget van de publieke omroep. Wanneer we de kinderen tegen reclame in bescherming nemen - op hun eigen jeugdnet- betekent dit daarom automatisch een afname in budget voor de programmamakers. Voor een deel kan dit gecompenseerd worden door een lichte verhoging (maximaal verdubbelen) van de lidmaatschapsgelden, omdat dit tegelijkertijd de binding met de omroep versterkt. Een grotere verhoging van het lidmaatschap (bijvoorbeeld een verhoging die het totale inkomstenverlies compenseert) is ongewenst, omdat dit voor een groot aantal mensen, zeker voor de financieel zwakkeren, een te groot beslag legt op hun inkomsten. In dat geval zou er van de versterking van de positie van de omroepverenigingen weinig terecht komen

19 Het resterende deel zal door de overheid gecompenseerd moeten worden, om te zorgen dat de publieke omroep als geheel er niet op achteruit gaat. Ook de nieuwe technologische ontwikkelingen, vragen om aandacht van de omroepen. Het is nodig dat de omroepen voor die nieuwe ontwikkelingen medewerkers in dienst kunnen nemen en de juiste programmatuur kunnen aanschaffen. Een vooruitkijkende overheid zou hierin moeten investeren om publieke media in de toekomst veilig te stellen

20 4. Reactie op regeringsvoorstel 4.1 Terugblik In juni 2005 presenteerde het kabinet Balkende II haar uitgewerkte plannen met de publieke omroep, die voortbouwen op het paasakkoord. Wanneer we kijken naar die plannen, valt op dat ze kiezen voor een publieke omroep, met naast de omroepverenigingen ook andere organisaties die programma s mogen uitzenden op de publieke netten. Alleen de opinieprogramma s blijven in handen van de omroepen. Om te voorkomen dat oneerlijke concurrentie ontstaat, krijgen de omroepen wel meer mogelijkheden om activiteiten te organiseren voor hun leden. Verder krijgen de omroepvoorzitters nog maar een heel kleine rol als het gaat om wat er op de publieke netten te zien is, dit wordt vanaf 2008 nog meer dan nu bepaald door de Raad van Bestuur. De grote vraag is nu of de plannen van de regering werkelijk bijdragen aan een gezonde publieke omroep. 4.2 Maatschappelijk draagvlak De plannen van de regering zijn behoorlijk tegenstrijdig. Aan de ene kant stellen ze dat het maatschappelijk draagvlak essentieel is en de veelkleurigheid volledig vertegenwoordigd moet zijn in de publieke omroep, maar zij geven niet aan hoe het openstellen van het publieke bestel daaraan bijdraagt. Er komen nu ook mogelijkheden komen voor 'niet-omroepen', maar hoe en vooral of dat tot de gewenste veelkleurigheid leidt, wordt niet duidelijk. Op dit punt ligt ons voornaamste bezwaar tegen de plannen van de regering. Het probleem rond de gebrekkige diversiteit wordt onderkend, maar de oplossing lijkt er niet aan bij te dragen. Integendeel, de omroepverenigingen krijgen in de eerste plaats een taak in de opinievorming, maar het samen samenleving zijn (de culturele tak) wordt aan de markt overgelaten. En dat terwijl hier de omroepverenigingen bij uitstek de organisaties zijn die al een netwerk hebben opgebouwd en van daaruit stevig verankerd zijn in de samenleving. Nog vreemder is het dat in het voorstel de eis om als omroepvereniging iets nieuws aan het totale palet toe te voegen, verdwijnt. Dit terwijl het kabinet juist een veelkleurige omroep wil. Op deze wijze ontstaat alleen maar meer van hetzelfde, terwijl we daar juist van af willen! Een ander zorgwekkend idee op dit punt is de daling van het minimum aantal leden voor nieuwe omroepen en het volkomen vrijlaten van de omroepen in het betrekken van hun achterban bij de organisatie. Juist wanneer we een verankering in de samenleving wenselijk achten, is het goed wanneer er minimumeisen bestaan voor de inspraak van de leden. Wel blijft de vraag hoe de doelgroepen die nu onvoldoende vertegenwoordigd worden door de omroepen, hun plek in het publiek bestel kunnen krijgen. De regering stelt voor om de Raad van Bestuur de bevoegdheid te geven om een deel van het budget wat vrij te besteden is aan 'cultuur' in te houden en hiervan opinieprogramma s voor nog niet bereikte doelgroepen te laten maken. Hierdoor wordt de omvang van de nieuws & opinie-poot bepaald door de inschatting van de Raad van Bestuur en worden dergelijke programma's niet door, maar voor deze doelgroepen gemaakt. Vanuit het idee van verankering, is het juist goed om dergelijke groepen te mobiliseren en te stimuleren om zelf programma's te maken. Dit zouden dan niet alleen opinie-, maar juist ook culturele programma's moeten zijn

21 4.3 Spelers zonder achterban De positie van de Raad van Bestuur zou een onafhankelijke moet zijn, maar zij zullen worden benoemd door de Raad van Toezicht. De 'onafhankelijke' leden hiervan worden benoemd door de overheid. Dit creëert een semi-onafhankelijkheid. Het is goed dat de rol van de omroepvoorzitters wordt teruggedrongen, maar dit gaat te ver. Dit lijkt teveel op staatstelevisie. Ook in het nieuwe plan blijven uitzendgerechtigden bestaan zonder maatschappelijke achterban. Voor zover deze uitzenders een educatieve taak hebben is hier weinig op tegen. Wel dient er een sterkere controle te zijn op het educatieve gehalte van de programma's, om te zorgen voor een duidelijk onderscheid met de meningsvormende of culturele programma's. Het is niet de bedoeling dat ze via een omweg alsnog dergelijke programma s gaan maken. Het voorstel om de NPS te schrappen, verdient onze steun. De NPS is een omroep die op geen enkele manier verankerd is in de samenleving. In het nieuwe raamwerk waarin die verankering de basis vormt voor de uitzendrechten als omroep horen zij niet thuis. Hun educatieve programma's als sesamstraat kunnen uitstekend bij een educatieve uitzender ondergebracht worden. 4.4 Open bestel De openstelling van het bestel wordt op dit moment volstrekt onvoldoende onderbouwd. Het is goed dat de omroepverenigingen de ruimte krijgen om nevenactiviteiten te verrichten, anders zou de concurrentie wel bijzonder oneerlijk verlopen. Maar deze maatregel alleen had waarschijnlijk tot betere resultaten geleid dan de combinatie met het openstellen van het bestel. Dit leidt in de eerste plaats tot onzekerheid bij de omroepverenigingen, concentratie van de macht bij een zogenaamd onafhankelijke Raad van Bestuur en mogelijk tot propagandistische programma's door externe partijen. Bovenal draagt de openstelling niet bij aan één van de kerntaken van de publieke omroep, namelijk informatievoorziening ten behoeve van de democratie, het bevorderen van de samenhang binnen de samenleving en het levenslang leren. 4.5 Reclamevrij jeugdblok Een reclamevrij jeugdblok verdient ondersteuning. Dit verhoogt de herkenbaarheid en daarmee aantrekkelijkheid voor kinderen. De kinderen (en hun ouders) hebben zo een alternatief voor de met (sluik)reclame doorspekte commerciële jeugdprogramma s. Door de reclame te weren zullen ze minder aan ongewenste invloeden bloot gesteld worden. Helaas is de budgettaire kant van dit verhaal negatief. Door de weigering van de regering om het verlies aan reclame-inkomsten te compenseren, maar alleen extra reclamezendtijd toe te staan op ongunstige tijdstippen, hebben de omroepen nog minder geld om goede programma's te maken. Dit alles onder het mom, dan moeten ze maar betere programma's maken... Maar deze vlieger gaat niet zomaar op, want overdag is het beschikbare kijkerspubliek nu eenmaal veel kleiner. Kortom, het idee om de hele operatie budgettair neutraal uit te voeren was al ongewenst, gezien de technologische ontwikkelingen, maar het inkrimpen van het budget leidt vrijwel zeker tot kwaliteitsverlies

22 4.6 Waar gaat het naar toe? De grote vraag is waar de regering naar toe wil met haar plannen. Het blijkt nog steeds geen eenduidige koers te zijn. De omroepen worden wel versterkt door het toestaan van nevenactiviteiten, maar worden tegelijk gekort op hun budgetten. Daarbij volgt een openstelling van het bestel, in de hoop dat dit kwaliteit oplevert. Onduidelijk is waarom de versterkte omroepen hun taak alleen niet aan zouden kunnen. Te vrezen valt dat de nieuwe versnippering eerder bij zal dragen aan de ondergang van de unieke, veelzijdige Nederlandse publieke omroep dan de toekomst hiervan veilig te stellen

23 LITERATUURLIJST Balkenende, J.P. (2005) Paasakkoord. Kamerstuknummer 30056, 1. Hoefnagel, F.J.P. M (2005) Geschiedenis van het Nederlands inhoudelijk mediabeleid, (in opdracht van de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid) Amsterdam: Pallas Publications Kabinet Balkenende II (2005) Met het oog op morgen.. De publieke omroep na Raad voor Cultuur (2005) De publieke omroep voorbij. De nieuwe rol van de overheid in het publieke mediadomein. Kabinetsvisie op de toekomst van de publieke omroep. Slob, Arie & Westland, Swannet (2005) Krenten in de pap! Over de rol van de Publieke Omroep in een veranderend medialandschap. Visie van de ChristenUnie op de toekomst van de Publieke Omroep. Visitatiecommissie landelijke publieke omroep (2004) Omzien naar de omroep. Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (2005) Focus op Functies: Uitdagingen voor een toekomstbestendig mediabeleid, Amsterdam: Amsterdam University Press