AARDRIJKSKUNDE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

Transcriptie

1 AARDRIJKSKUNDE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V

2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de staatsexamens voortgezet onderwijs en draagt zorg voor de kwaliteit en het niveau van de examens. De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is belast met de praktische uitvoering en organisatie van de staatsexamens. Met vragen over deze vakinformatie kunt u contact opnemen met de afdeling Examendiensten van DUO: (050) of staatsexamens@duo.nl. pagina 2 van 13

3 Inhoud 1 Kernpunten 5 2 Centraal examen 5 3 College-examen 5 4 Schema examenstof 7 Bijlage 1 Beschrijving examenstof 8 Bijlage 2 Hulpmiddelen 12 Bijlage 3 Tips 13 pagina 3 van 13

4

5 top 1 Kernpunten Het examen bestaat uit een schriftelijk centraal examen en een mondeling collegeexamen. In 2018 is bij zowel het centraal als het college-examen alleen de 54e druk van de Grote Bosatlas toegestaan. De kandidaten moeten zelf een Bosatlas meebrengen. Tips voor dit examen staan in de bijlage. De berekening van het eindcijfer staat in een overzicht. 2 Centraal examen Het centraal examen toetst de vaardigheid van de geografische benadering van vraagstukken. De kandidaat moet aantonen te kunnen werken met de Grote Bosatlas. De onderwerpen betreffen samenhangen en verschillen in de wereld, op aarde en op regionaal niveau. De kandidaat moet ook gebiedskenmerken van Indonesië kennen en nationale en regionale vraagstukken die in Nederland spelen (zie: examenstof). Overzicht centraal examen wat schriftelijk examen over: - samenhangen en verschillen in de wereld - samenhangen en verschillen op aarde - gebiedskenmerken Indonesië - nationale en regionale vraagstukken Nederland hulpmiddelen tijdsduur cijfer Grote Bosatlas (54 ste druk), basispakket en woordenboek 180 minuten A 3 College-examen Het college-examen betreft de volledige examenstof. In het totaal duurt dit examen 40 minuten. Hieraan voorafgaand krijgt de kandidaat 20 minuten de tijd om zich voor te bereiden aan de hand van een casus (een artikel en/of afbeelding) die hij in het voorbereidingslokaal ontvangt. De casus bestaat uit één of meer artikelen en/of afbeeldingen met aardrijkskundige vraagstukken. De kandidaat mag aantekeningen op de casus maken en deze gebruiken bij het examen. De casus blijft eigendom van de staatsexamens. pagina 5 van 13

6 Bij het college-examen wordt aandacht besteed aan: 1. het beantwoorden van vragen over de casus. De vragen gaan over ruimtelijke verschijnselen, processen en structuren in concrete regionale contexten. De kandidaat moet kennis en vaardigheden kunnen toepassen in andere regionale contexten dan waarin deze zijn aangeleerd. 2. het beantwoorden van vragen en het oplossen van vraagstukken die betrekking hebben op de overige examenstof. Hierbij wordt eveneens nagegaan of de kandidaat kennis en vaardigheden kan toepassen in andere regionale contexten dan waarin deze zijn aangeleerd. Ook kaartvaardigheden kunnen getoetst worden. Overzicht college-examen wat voorbereiding mondeling examen hoe bestuderen van casus en beantwoorden van eventuele vragen bespreking vraagstukken naar aanleiding van de casus beantwoorden van vragen overige examenstof/ kaartvaardigheden hulpmiddelen Grote Bosatlas (54 ste druk), basispakket en woordenboek Grote Bosatlas (54 ste druk), tijdsduur 20 minuten ca. 10 minuten maximaal 30 minuten cijfer deelcijfer a deelcijfer b Overzicht berekening eindcijfer wat wegingsfactor cijfer (afgerond op één decimaal) eindcijfer (afgerond op een geheel getal) centraal examen 1 A college-examen - deelcijfer a 0,2 - deelcijfer b 0,8 B (A + B) gedeeld door 2 terug naar top pagina 6 van 13

7 4 Schema examenstof Aardrijkskunde havo Domein A: Vaardigheden centraal examen collegeexamen Geografische benadering Geografisch onderzoek Domein B: Wereld Gebieden op de grens van arm en rijk Domein C: Aarde Domein D: Ontwikkelingsland Domein E: Leefomgeving Samenhangen en verschillen in de wereld Mondiale processen en lokale effecten Samenhangen en verschillen op regionaal niveau Samenhangen en verschillen op aarde De aarde als natuurlijk systeem en lokale effecten Gebiedskenmerken Actuele vraagstukken Nationale en regionale vraagstukken Regionale en lokale vraagstukken Domein F: Oriëntatie op studie en beroep * * Oriëntatie op studie en beroep, wordt alleen geëxamineerd in combinatie met het profielwerkstuk. Hierna volgt een beschrijving van de examenstof. Bij het bestuderen van de examenstof is het raadzaam gebruik te maken van een lesmethode of examenkatern. terug naar top pagina 7 van 13

8 Bijlage 1 Beschrijving examenstof Domein A: Vaardigheden Geografische benadering De kandidaat kan de geografische benadering adequaat hanteren. Hij kan in dit verband: a. geografische informatie selecteren, verwerken en weergeven; b. geografische vragen herkennen en zelf formuleren; c. de geografische werkwijzen toepassen bij het formuleren en beantwoorden van geografische vragen. Geografisch onderzoek De kandidaat kan een geografisch onderzoek opzetten, uitvoeren, presenteren en evalueren: a. op basis van een geografische onderzoeksvraag en een gestructureerd plan van aanpak; b. met gebruikmaking van de geografische werkwijzen en primaire data; c. zo mogelijk aansluitend op onderdelen van het examenprogramma, vooral de domeinen B, C en E. Domein B: Wereld Gebieden op de grens van arm en rijk De kandidaat kan de situatie in de grensregio Mexico-VS of een zelf te kiezen gebied waar één of meer rijke landen of één of meer arme landen aan elkaar grenzen beschrijven en analyseren. Het betreft: a. economische, demografische en sociaal-culturele gebiedskenmerken en de relaties daartussen; b. de (grensoverschrijdende) relaties tussen beide soorten landen en de gunstige en ongunstige effecten daarvan. Samenhangen en verschillen in de wereld De kandidaat kan ten aanzien van samenhangen en verschillen in de wereld: Mondiale spreidings- en relatiepatronen van economische, demografische en sociaalculturele verschijnselen beschrijven en in hoofdlijnen verklaren. Het betreft: a. Indicatoren voor het vergelijken van landen op economisch, demografisch en sociaalcultureel terrein b. Mondiale spreidingspatronen voor de in a. genoemde indicatoren en hun dynamiek c. Mondiale relatiepatronen van handel, investeringen en migratie Mondiale processen en lokale effecten De kandidaat kan aan de hand van een nader door de examencommissie te kiezen voorbeeld aangeven en beoordelen hoe mondialisering uitwerkt in een lokale context. Hij betrekt hierbij: a. sociaal- en fysisch-geografische aspecten; b. actoren in de lokale context. pagina 8 van 13

9 Domein C: Aarde Samenhangen en verschillen op regionaal niveau De kandidaat kan voor een nader door de examencommissie te kiezen fysisch-geografische regio: a. spreidingspatronen van natuurlijke en landschappelijke verschijnselen beschrijven; b. relaties leggen tussen natuurlijke processen en landschappelijke verschijnselen. Samenhangen en verschillen op aarde De kandidaat kan met betrekking tot samenhangen en verschillen op aarde: a. Natuurlijke verschijnselen aan het aardoppervlak en in de atmosfeer beschrijven, herkennen en verklaren, rekening houdend met verschillende tijd- en ruimteschalen. - de betekenis van endogene krachten voor de vorming van reliëf De endogene krachten die samenhangen met de platentektoniek beschrijven en verklaren. - de betekenis van exogene krachten aan het aardoppervlak voor de vorming van het aardoppervlak. De werking van belangrijke exogene krachten beschrijven en hun invloed op de vorming van het aardoppervlak verklaren. - interactie tussen endogene en exogene processen De interactie tussen endogene en exogene krachten beschrijven en verklaren. - het externe systeem aarde (lithosfeer, atmosfeer, hydrosfeer en de betekenis voor klimaatsystemen; inclusief luchtcirculatie en zeestromen) De door zonne-energie en aardrotatie aangedreven grote windsystemen en zeestromingen op aarde beschrijven en verklaren hoe deze van invloed zijn op de klimaatzones. - de kenmerken van de landschapszones op aarde en de veranderingen hierin beschrijven, analyseren en aan elkaar relateren b. de kenmerken van landschapszones op aarde - Het landschap herkennen als het resultaat van een dynamisch systeem. - De voor een landschapszone relevante geofactoren met elkaar in verband brengen veranderingen in landschapszones door menselijke activiteiten De invloed van menselijke activiteiten op natuur en milieu in verschillende landschapszones beschrijven en verklaren. De aarde als natuurlijk systeem en lokale effecten De kandidaat kan aan de hand van een nader door de examencommissie te kiezen voorbeeld aangeven en beoordelen hoe mondiale natuurruimtelijke processen uitwerken in een lokale context. Hij betrekt hierbij: a. fysisch- en sociaal-geografische aspecten; b. actoren in de lokale context. Domein D: Ontwikkelingsland Gebiedskenmerken De kandidaat kan gebiedskenmerken van een ontwikkelingsland beschrijven en analyseren. pagina 9 van 13

10 Het betreft Sociaalgeografische en fysisch-geografische kenmerken van Indonesië. Het betreft: a. demografische, economische en culturele gebiedskenmerken, rekening houdend met veranderingen in de tijd en regionale verschillen. - Sociaalgeografische gebiedskenmerken van Indonesië beschrijven en relaties daartussen aangeven. - De ontwikkeling t.a.v. de genoemde gebiedskenmerken in Indonesië op hoofdlijnen aangeven sinds de onafhankelijkheid. - Regionale verschillen t.a.v. genoemde gebiedskenmerken binnen Indonesië beschrijven en verklaren. - De belangrijkste topografische elementen in het gebied plaatsen. b. het proces van verstedelijking en het beleid van bevolkingsspreiding (in terugkijk) - Het verstedelijkingsproces in Indonesië beschrijven en analyseren. - Het beleid t.a.v. bevolkingsspreiding uitleggen en een beargumenteerde mening geven over de gevolgen van het beleid. c. natuurlijke kenmerken, met aandacht voor klimaat, natuurlijke hulpbronnen en natuurlijke gevaren Natuurlijke kenmerken van Indonesië beschrijven en de regionale verschillen aangeven d. de omvang en de eilandstructuur van het land Het archipelkarakter van Indonesië beschrijven en de rol van de zee als scheidende en verbindende factor verklaren. De sociaaleconomische positie van Indonesië in de regio en in de wereld Het betreft: a. de economisch-geografische ontwikkeling van Indonesië sinds de onafhankelijkheid, met aandacht voor lokaal georiënteerde én op mondiale markten gerichte activiteiten van verschillende sectoren (land- en bosbouw, mijnbouw, industrie en dienstverlening) - De primaire, secundaire en tertiaire sector beschrijven. - De veranderingen in de economie (sectoren) na 1980 als gevolg van toenemende globalisering beschrijven en verklaren. b. de invloed van mondialisering op de economisch geografische ontwikkeling in Indonesië en op de externe economische relaties van het land - De plaats en functie van Indonesië in de wereldeconomie beschrijven en verklaren. - De rol van Japan in de Indonesische economie beschrijven en verklaren Actuele vraagstukken De kandidaat kan actuele vraagstukken in Indonesië beschrijven en analyseren. Het betreft: a. vraagstukken van landdegradatie en milieuverontreiniging; b. conflicten in het betreffende ontwikkelingsland die verband houden met de etnische en culturele diversiteit in het land. pagina 10 van 13

11 Domein E: Leefomgeving Nationale en regionale vraagstukken De kandidaat kan zich een beargumenteerde mening vormen over a. het vraagstuk van overstromingsgevaar van de grote rivieren - Kenmerken van de stroomgebieden van Rijn en Maas beschrijven. - De invloed van het veranderende klimaat en meer extreme weersomstandigheden op de waterafvoer van Rijn en Maas beschrijven. - Overstromingsgevaar relateren aan ruimtelijke inrichting, zowel binnen- als buitendijks. b. het rivierbeleid om overstromingen in Nederland tegen te gaan - Mogelijke aanpassingen in het stroomgebied beschrijven om de waterafvoer te beheersen. - Recent Nederlands en internationaal rivierbeleid beschrijven en beoordelen. Regionale en lokale vraagstukken De kandidaat kan lokale en regionale ruimtelijke vraagstukken beschrijven en analyseren en zich daarover een beargumenteerde mening vormen. a. de actuele ruimtelijke en sociaaleconomische vraagstukken van stedelijke gebieden in Nederland - Stedelijke vraagstukken analyseren en beoordelen, in het bijzonder rond de stedelijke economie b. leefbaarheid en stedelijk beleid op wijk- en buurtniveau in Nederlandse steden - Een buurtprofiel van een stedelijke buurt beschrijven aan de hand van fysiekruimtelijke en sociale elementen en beargumenteerde uitspraken doen over leefbaarheid. - Stedelijk beleid gericht op wijken en buurten beoordelen. Een uitgebreide beschrijving van de examenstof staat: - in de syllabus op examenblad.nl (kies 2018, havo, aardrijkskunde) - in de handreiking van SLO.nl (kies SLO, VO, handreikingen, aardrijkskunde) terug naar top pagina 11 van 13

12 Bijlage 2 Hulpmiddelen Noodzakelijk: Grote Bosatlas, 54ste druk Basispakket - schrijfmateriaal - tekenpotlood - blauw en rood kleurpotlood - liniaal met millimeterverdeling - passer - geodriehoek - vlakgum - rekenmachine Ook is het toegestaan om hulpmiddelen mee te brengen die geen relatie hebben met de exameneisen maar wel functioneel kunnen zijn, zoals: markeerstift, puntenslijper, leesliniaal (loep). Woordenboek Nederlands-Nederlands (eendelig) óf Nederlands-thuistaal van de kandidaat (eendelig) Een digitaal woordenboek is niet toegestaan. De hulpmiddelen van het basispakket zijn toegestaan bij alle examens. Zij zijn niet alle nodig. Uitgebreide informatie over hulpmiddelen voor de centrale examens staat in de Regeling toegestane hulpmiddelen. Kies: examenblad.nl, 2018, havo, onderwerpen, hulpmiddelen terug naar top pagina 12 van 13

13 Bijlage 3 Tips Centraal examen examenbundels of oude examens zijn geschikt om ervaring op te doen. Oude centrale examens zijn te vinden op onder andere examenblad.nl (stel linksboven een bepaald jaar in en vind onder havo en aardrijkskunde de examendocumenten van dat jaar) oefen in het goed formuleren en het opzetten van een juiste redenering oefen atlasvaardigheden College-examen bekijk de informatiefilm over het mondeling college-examen. Deze film staat op de site onder het kopje: Hoe het staatsexamen vo werkt volg het nieuws neem een pen mee om aantekeningen te kunnen maken tijdens het bestuderen van de casus; deze aantekeningen mag u tijdens het examen raadplegen behalve kennis dient u de kennis ook te kunnen toepassen en inzicht te hebben in de bestudeerde kennis er wordt van u verwacht dat u over voldoende topografische kennis beschikt en dat u in staat bent bronnen in de juiste tijdsvolgorde te kunnen plaatsen oefen voldoende voorafgaand aan het examen voldoende met de atlas en maak gebruik van de (algemene) legenda, registers en bladwijzer achter in de atlas terug naar top pagina 13 van 13

14 pagina 14 van 13