Eindrapport Project Productgerichte Milieuzorg Douwe Egberts Coffee Systems International. projectnummer /2003

Transcriptie

1 Eindrapport Project Productgerichte Milieuzorg Douwe Egberts Coffee Systems International projectnummer /2003 Douwe Egberts Coffee Systems International B.V. Ploos van Amstel Milieu Consulting B.V. 18 januari 2004

2 DOCUMENTATIE INPUT FORMULIER Novem contractnummer : Volledige rapporttitel : Productgerichte milieuzorg voor DECS International Verkorte titel : PMZ Decs International Auteur(s) : F. Bakkers /H. Koeleman Contractant : Douwe Egberts Coffee Systems International B.V. Opdrachtgever : Novem Publicatiedatum : 6 augustus 2003 Niet openbaar tot : n.v.t. Aantal pagina s : (excl. bijlagen) Te verkrijgen bij : Douwe Egberts Coffee Systems International B.V. Postadres : Postbus 2 Postcode en plaatsnaam : 3500 CA UTRECHT Onder referentienummer : 0/19 Prijs : 25 (excl. BTW) Trefwoorden: Koffiesystemen, ingrediënten, milieuprestatie, levenscyclus-analyse, productketen, milieu-audit, energie, transport, ketensamenwerking, kennisoverdracht Verkorte samenvatting In het kader van het subsidieprogramma Productgerrichte Milieuzorg is bij DECS International een PMZ-project uitgevoerd. Het doel hiervan was om inzicht te krijgen in de hoogte en opbouw van de integrale milieubelasting behorend bij de productdienstcombinatie koffieautomaten zoals dat door DECS International in de markt wordt weggezet, alsmede om op basis hiervan gericht te kunnen gaan verbeteren in de productketen. Een LCA berekening t.a.v. een tweetal koffieautomaten heeft laten zien dat de milieubelasting voor meer dan 95% wordt veroorzaakt tijdens de gebruiksfase. Energieverbruik en transport van ingrediënten waren hierbij de grootste posten qua milieubelasting. Tevens is gebleken dat de milieubelasting reeds in de ontwerpfase wordt vastgelegd en dat verbeteringen derhalve met name in dit stadium dienen te worden gezocht. De resultaten van de LCA hebben bij DECS International geresulteerd in een sterke behoefte om samen met de producenten (ontwerpers) van de koffieautomaten verbeteringstrajecten op te starten. Gezien de geringe invloed van DECS International op de producenten van de koffieautomaten is besloten om te streven naar langlopende samenwerkingstrajecten zodat het voor beide partijen interessant is om te zoeken naar verbetermogelijkheden. De binnen het PMZ-project opgedane kennis heeft geleid tot een rekenmethodiek waarmee de integrale milieubelasting kan worden berekend, alsmede een milieuaudit t.b.v. toeleveranciers (producenten) van koffieautomaten. Door de vele schakels, zowel in- als extern, die betrokken dienen te worden in het PMZ-systeem, is het niet mogelijk gebleken de procedures en voorschriften binnen de projectduur te realiseren. In de bedrijfsvoering dient te worden vastgelegd hoe, wanneer en door wie de betreffende hulpmiddelen gebruikt dienen te worden. De belangrijkste conclusies voortvloeiend uit het PMZ-project zijn dat de milieubelasting wordt veroorzaakt tijdens de gebruiksfase en dat deze grotendeels al wordt vastgelegd in het productontwerp en dat het opzetten van een PMZ-systematiek veel overleg, afstemming en doorlooptijd vergt. Het verdient aanbeveling om verbeteringen met name in het traject van het productontwerp te zoeken. In te vullen door de NOVEM: Programma: Hoofdlijn: Eind/tussenrapp. (E/T) ii

3 Summary DECS International has executed a project within the subsidy programme "Productgerichte Milieuzorg". The aim of the project was to get an insight in the height and build up of the environmental impact of the product service combination coffee systems, as marketed by DECS International as well as to accomplish product improvements on the basis of before mentioned findings. A life cycle analysis showed that 95% of the environmental impact is caused within the usephase. The main factors that contributed to this environmental impact were energy-usage and transportation. Likewise the investigation showed that the environmental impact is already laid down in the development phase. The product development phase therefore is the best phase to search for product improvements. For DECS the outcomes of the LCA have resulted in the need to start-up improvement programmes together with the producers of the coffee systems. Because of DECS' relatively small influence on producers, DECS is striving for long-term relationships with producers in order to obtain mutual benefits so that both parties are eager to search for product improvements. The product stewardship system as developed within the project foresees in a calculation aid to calculate the environmental impact of coffee systems as well as an environmental audit scheme for producers of coffee systems. The usage of both aids is yet to be laid down within organisational structure of DECS. Because of the amount of parties involved, internally as well as externally, it was t possible to develop the procedures within the project time frame. The main conclusion that can be drown is that the environmental impact is largely caused within the use-phase and that the impact is already laid down in the development phase. Ather important conclusion was that the development of a integral product stewardship system requires excessive consultation (internally as well as externally) and because of this a long time span. It's recommended to search for further product improvements in the development phase. Key words 1. Coffee systems 2. Ingredients 3. Environmental performance 4. Life cycle analysis 5. Product chain 6. Environmental audit 7. Energy 8. Transportation 9. Chain cooperation 10. Kwledge transfer iii

4 Samenvatting In het kader van het subsidieprogramma Productgerrichte Milieuzorg is bij DECS International een PMZ-project uitgevoerd. Doelstellingen Het doel hiervan was vierledig, te weten: 1. Het verkrijgen van inzicht in de hoogte en opbouw van de integrale milieubelasting die samenhangt met producten en bijbehorende diensten van DECS International 2. Het verkrijgen van een rekenmethodiek voor het berekenen van de integrale milieubelasting van producten en diensten van DECS International 3. Het verkrijgen van hulpmiddelen waarmee het voor DECS International mogelijk wordt om het milieuaspect structureel mee te nemen in het ontwerptraject en de bedrijfsvoering. 4. Het verbeteren van de milieuprestatie (verlagen milieubelasting) van de producten en diensten van DECS International Activiteiten Om voorgaande doelstellingen te realiseren zijn een vijftal activiteiten uitgevoerd, nl: 1. Berekenen integrale milieubelasting (LCA) Aangezien productgerichte milieuzorg bij aanvang van het project voor DECS International een nieuw onderwerp was, was het odzakelijk om (de medewerkers van) DECS te laten zien wat de integrale milieubelasting van het koffieconcept is. Dit om de mogelijke voordelen van PMZ te herkennen en aandachtsgebieden te identificeren waarvoor binnen het ontwikkeltraject van het PMZ-systeem aandacht bedigd zou kunnen zijn. 2. Presenteren resultaten LCA De tweede activiteit in het plan van aanpak voorzag in een workshop waarin de resultaten uit activiteit 1 zouden worden gepresenteerd en toegelicht. De workshop was hierbij bestemd voor functionarissen van diverse afdelingen die in praktijk met PMZ in de slag zouden kunnen gaan, zoals inkoop (ook leveranciers) marketing, logistiek, service en uitvoering. 3. Ontwikkelen identificatie en beoordelingsmethodiek voor verbetertrajecten Voor het ontwikkelen van een identificatie- en beoordelingsmethodiek was een separate workshop voorzien. Het doel van deze workshop zou hierbij tweeledig dienen te zijn. Ten eerste het werkelijk identificeren van mogelijk verbetertrajecten en ten tweede het ontwikkelen van de identificatie- en beoordelingsmethodiek. 4. Opstellen werkwijzen uitvoeren actieplannen Nadat de verbetertrajecten zijn beoordeeld en gerangschikt, is het zaak om voor de verbetertrajecten die het belangrijkst worden geacht door DECS concrete actieplannen op te stellen. Het doel van de actieplannen is enerzijds om de integrale milieubelasting die wordt veroorzaakt door producten te verlagen, anderzijds moeten de actieplannen bij uitvoering in de praktijk resulteren in wijzen waarop in het vervolg kan worden gehandeld als het gaat om de verbetering van de milieuprestatie. iv

5 5. Documenteren van PMZ De laatste activiteit binnen het project voorzag in het opstellen van een handleiding en een documentatiesysteem voor het productgericht milieuzorgsysteem, waarmee het voor DECS International mogelijk zou zijn om de integrale milieubelasting die samenhangt met haar producten en bijbehorende diensten te beheersen, beperken en waar mogelijk voorkomen. Resultaten Een LCA berekening t.a.v. een tweetal koffieautomaten heeft laten zien dat de milieubelasting voor meer dan 95% wordt veroorzaakt tijdens de gebruiksfase. Energieverbruik en transport van ingrediënten waren hierbij de grootste posten qua milieubelasting. Tevens is gebleken dat de milieubelasting reeds in de ontwerpfase wordt vastgelegd en dat verbeteringen derhalve met name in dit stadium dienen te worden gezocht. De resultaten van de LCA hebben bij DECS International geresulteerd in een sterke behoefte om samen met de producenten (ontwerpers) van de koffieautomaten verbeteringstrajecten op te starten. Gezien de beperkte invloed van DECS International op de producenten van de koffieautomaten is besloten om te streven naar langlopende samenwerkingstrajecten zodat het voor beide partijen interessant is om te zoeken naar verbetermogelijkheden. Het binnen het PMZ-project ontwikkelde, doch g niet geheel gerealiseerde, PMZ-systeem voorziet op basis van het voorgaande in een reken-methodiek waarmee de integrale milieubelasting kan worden berekend, alsmede een jaarlijkse milieu-audit t.b.v. toeleveranciers (producenten) van koffieautomaten. De procedures waarin wordt vastgelegd hoe, wanneer en door wie de betreffende hulpmiddelen gebruikt dienen te worden, zijn niet binnen de projectduur gerealiseerd kunnen worden als gevolg van het vele overleg tussen partijen en de hiervoor bedigde doorlooptijd. Conclusies Het PMZ-project bij DECS International heeft geresulteerd in een sterk verbeterd milieuinzicht aangaande producten zoals deze door DECS International op de markt worden gebracht. De belangrijkste conclusies zoals deze voort zijn gevloeid uit het project staan hieronder opgesomd. o De milieubelasting van de onderzochte koffieautomaten wordt hoofdzakelijk (>95%) veroorzaakt gedurende de gebruiksfase van de automaten. o De milieubelasting gedurende de gebruiksfase wordt met name door het energieverbruik ten behoeve van de stand-by stand en het transport van ingrediënten. o De integrale milieubelasting van koffieautomaten wordt reeds grotendeels in het stadium van het productontwerp vastgelegd en kan slechts in beperkte mate door de gebruikers worden beïnvloed. o Samenwerking met partijen in de productketen, en met name met producenten / ontwerpers, is cruciaal in het streven om de integrale milieubelasting te verlagen. o Milieuwinst voor wat betreft koffieautomaten kan met name worden geboekt op de gebieden van energieverbruik, ingrediënten (samenstelling en productie- en distributielocaties). o Het initiëren van projecten waarbij niet alleen DECS International is betrokken maar ook andere bedrijven (zoals toeleveranciers) en andere werkmaatschappijen en stafafdelingen die vallen onder het Sara-Lee/DE-concern (zoals Coffee & Tea en Corporate Control), vergt veel overleg alsmede doorlooptijd. v

6 Aanbevelingen o Gezien de beperkte milieukennis in de productketen van koffieautomaten, verdient het aanbeveling om de milieukennis die is opgedaan binnen het PMZ-project, te verspreiden binnen de keten, alsmede binnen DECS International. o Door de beperkte invloed van DECS International op het productontwerp van koffieautomaten als gevolg van de relatief lage bijdrage aan de omzet van de producent, verdient het aanbeveling om het thema milieu geleidelijk hoger op de agenda te krijgen van partijen, dit om draagvlak te creëren en te behouden. o Bij projecten met een grensoverschrijdend karakter zoals het PMZ-project, verdient het aanbeveling om partijen (zowel in- als extern het Sara-Lee/DE-concern) zo snel mogelijk te betrekken in het project om zodoende snel een breed draagvlak te creëren en de doorlooptijd te verkorten, met name als het gaat om projecten waarbij wordt aangesloten op bestaande structuren. De extra tijd die hiervoor in eerste instantie bedigd is, weegt niet op tegen de additionele doorlooptijd indien de afstemming later in het proces plaatsvindt. vi

7 Inhoudsopgave Documentatie input formulier Summary Samenvatting Blz. ii iii iv 1. Inleiding 2 2. Doelstellingen 5 3. Activiteiten en planning Activiteiten Planning 9 4. Resultaten Berekenen integrale milieubelasting Presenteren resultaten LCA Ontwikkelen identificatie en beoordelingsmethodiek voor verbetertrajecten Opstellen werkwijzen uitvoeren actieplannen Documenteren van PMZ Rekenmodel Milieu-audit Procedures Behaalde milieuverdienste Toepasbaarheid Planning activiteiten en realiteit Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 28 Bijlagen 1. Rekenmodel A: opbouw rekenmodel B: achtergronddata rekenmodel 2. Milieu-audit A: questionnaire B: capability matrices C: risk analysis 3. Verbeteropties milieuprestatie koffieconcepten DECS International 1

8 1. Inleiding De organisatie Douwe Egberts Coffee Systems International (DECS International) maakt onderdeel uit van de multinational Sara-Lee/DE die op haar beurt weer onderdeel uitmaakt van de Sara-Lee coorporation. Sara-Lee / DE kent een viertal werkmaatschappijen, te weten: 1. household & bodycare (met o.a. de merken Sanex, Zwitsal, Prodent en Biotex) 2. direct selling (met o.a. de merken Nutrimetics, Avroy Shlain en NaturCare) 3. coffee & tea (met o.a. de merken Douwe Egberts, Pickwick en Natrena) 4. DECS International. DECS International is een leverancier van koffieconcepten bestaande uit ingrediënten, machines en service voor de out-of-home markt. In onderstaande figuur is weergegeven hoe de organisatiestructuur van Sara-Lee en Sara-Lee / DE is opgebouwd. Sara-Lee Coorporation Corporate Control Corp. environmental affairs Sara-Lee / DE Intimates & Household / Products Food & beverage underwear Household & bodycare Direct selling Coffee & Tea DECS- International New Product Development Operations Marketing Service & Technical support Quality & Environment Procurement Technical publication EuRoPe Technical Projects Coffee Kwledge mgt. & International Development specialists Marketing services brands Figuur 1: organisatiestructuur Sara-Lee cooperation 2

9 Milieu In het verleden was milieu iets waarover klanten zich geen zorgen maakten. Het belangrijkste was of een apparaat deed wat deze moest doen. Het aantal klanten dat tegenwoordig bewuster naar milieu kijkt is echter steeds verder aan het toenemen, hetgeen zich bijvoorbeeld uit in vragen omtrent hergebruik en energieverbruik. De ontwikkeling ten aanzien van milieu zoals deze reeds is ingezet, zal in de toekomst niet meer kunnen worden stopgezet. Een duurzame samenleving is alleen bereikbaar indien iedereen zijn of haar steentje hieraan bijdraagt. DECS International was en is zich terdege bewust van haar verantwoordelijkheden ten opzichte van het milieu. In dit kader is en blijft het haar streven om producten en diensten te kunnen leveren die op alle gebieden goed presteren, dus ook op milieugebied. De moeilijkheid die zich echter voordeed was hoe milieu, of beter gezegd de milieuprestatie van producten en diensten, in kaart konden worden gebracht. Milieuverbeteringen zijn alleen mogelijk indien inzicht aanwezig is in de hoogte en de opbouw van de integrale milieuprestatie van een product en of dienst. Integraal in de betekenis van wieg tot graf, oftewel van grondstofwinning tot en met afdanking bij einde levensduur. Het doorvoeren van milieuverbeteringen zonder het hiervoor bedoelde inzicht, zou in praktijk juist kunnen leiden tot een verslechtering van de integrale milieuprestatie. Met behulp van het project "Productgerichte Milieuzorg voor Douwe Egberts Coffee Systems International" wilde DECS International een volledig inzicht krijgen in de hoogte en opbouw van de milieubelasting die samenhangt met haar producten en diensten zodat zij op basis hiervan structureel en continu het milieuaspect zou kunnen meenemen in het ontwerptraject alsmede in haar totale bedrijfsvoering en die bij haar ketenpartners. Hierbij stonden DECS International de volgende voordelen voor ogen: mogelijkheid om beter in te spelen op wensen en verwachtingen klanten mogelijkheid om bij productontwerp rekening te houden met wettelijke of landspecifieke eisen milieu wordt meet- en communiceerbaar mogelijkheid om verbeterprioriteiten in keten vast te stellen verbeterde relaties met overheid, klanten, toeleveranciers beter bedrijfsimago marketing voordelen Het was in het kader van productgerichte milieuzorg niet de bedoeling om milieu het enige punt van aandacht te laten worden. Milieu moet in het gehele proces en de bedrijfsvoering een punt van aandacht worden naast punten als kwaliteit, kosten, uitstraling, vormgeving en service. Om de doelstelling en de voordelen te kunnen realiseren heeft DECS International bij de uitvoering van het project een beroep gedaan op medewerkers die werkzaam zijn bij diverse afdelingen binnen het Sara-Lee concern. Dit laatste daar het onderwerp milieu niet specifiek toewijsbaar is aan één afdeling, zowel op corporate niveau als op werkmaatschappij niveau zijn er meerdere afdelingen met het onderwerp milieu in hun portefeuille. 3

10 De betreffende afdelingen zijn: Quality & Environment (DECS International / afd. Operations) Technical Development (DECS International / afd. Marketing) New Product Development (Coffee & Tea) Corporate Environmental Affairs (Corporate Control) De afdeling Quality & Environment is leidend geweest binnen het PMZ-project gezien het feit deze sturing geeft aan alle milieuactiviteiten aangaande de door DECS International op de markt gebrachte koffieconcepten en hierdoor invloed heeft op zowel technische, inkoopgerelateerde en marketing technische aspecten. In dit rapport worden de resultaten gepresenteerd van het project "Productgerichte milieuzorg voor DECS International". In hoofdstuk 2 worden de doelstellingen, zoals deze centraal hebben gestaan binnen het project, nader toegelicht. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens de werkwijze beschreven zoals deze binnen het project is gevolgd. In hoofdstuk 4 worden vervolgens de resultaten gepresenteerd zoals deze binnen het project zijn gerealiseerd. Het rapport wordt afgesloten in hoofdstuk 5 met conclusies en aanbevelingen. 4

11 2. Doelstellingen Binnen DECS International staat aandacht voor het milieu, naast andere aspecten (kwaliteit, levertijd, prijs etc.), al sinds lange tijd centraal. Met behulp van het project "Productgerichte Milieuzorg voor Douwe Egberts Coffee Systems International" wilde DECS International een volledig inzicht krijgen in de hoogte en opbouw van de milieubelasting die samenhangt met haar producten en diensten zodat zij op basis hiervan structureel en continu het milieuaspect zou kunnen meenemen in het ontwerptraject alsmede in haar totale bedrijfsvoering en die bij haar ketenpartners. Op basis van het voorgaande had DECS International bij aanvang van het project een viertal doelstellingen geformuleerd, te weten: 1. Het verkrijgen van inzicht in de hoogte en opbouw van de integrale milieubelasting die samenhangt met producten en bijbehorende diensten van DECS International DECS International besteedt al jaren aandacht aan de milieuprestatie van haar producten en diensten. In dit kader heeft zij al vele verbeteringen, vooral procesgerelateerde, doorgevoerd of laten doorvoeren. Het voordeel dat hiermee behaald is kan door DECS International wel op deelniveau worden bepaald maar niet integraal. Daar DECS International streeft naar een verbetering van de integrale milieuprestatie van haar producten en diensten, wenste zij inzicht te verkrijgen in de hoogte en opbouw van de integrale milieubelasting van haar belangrijkste producten en diensten. 2. Het verkrijgen van een rekenmethodiek voor het berekenen van de integrale milieubelasting van producten en diensten van DECS International DECS International heeft aandacht voor het milieu hoog in het vaandel staan. In dit kader wil zij niet eenmalig maar continu inzicht kunnen krijgen in de hoogte en opbouw van de milieuprestatie van haar producten en diensten. Om dit mogelijk te maken wenst zij een rekenmethodiek waarmee zij dit kan realiseren. 3. Het verkrijgen van hulpmiddelen waarmee het voor DECS International mogelijk wordt om het milieuaspect structureel mee te nemen in het ontwerptraject en de bedrijfsvoering. Naast een rekenmethodiek wenste DECS International hulpmiddelen te verkrijgen waarmee het mogelijk zou zijn om milieu structureel mee te nemen in het ontwerptraject daar in dit traject het grootste deel van de integrale milieubelasting reeds wordt vastgelegd. 4. Het verbeteren van de milieuprestatie (verlagen milieubelasting) van de producten en diensten van DECS International Naast inzicht in de hoogte en opbouw van de milieubelasting en hulpmiddelen hieromtrent, wenste DECS International de integrale milieubelasting van haar producten en diensten stelselmatig te verbeteren. Bij aanvang van het project was reeds duidelijk dat de vier doelstellingen sterk aan elkaar verbonden waren. Overall gezien kan gesteld worden dat doelstelling 1 hierdoor het startpunt vormde van het project. 5

12 3. Activiteiten en planning In dit hoofdstuk worden de activiteiten beschreven zoals deze in het plan van aanpak voorzien waren bij aanvang van het project. Tevens wordt de planning van de activiteiten weergegeven zoals deze bij aanvang voorzien was. 3.1 Activiteiten Binnen het project Productgerichte Milieuzorg Douwe Egberts Coffee Systems International voorzag het plan van aanpak in de volgende werkzaamheden: 1. Berekenen integrale milieubelasting (LCA) 2. Presenteren resultaten LCA 3. Ontwikkelen identificatie en beoordelingsmethodiek voor verbetertrajecten 4. Opstellen werkwijzen uitvoeren actieplannen 5. Documenteren van PMZ De werkzaamheden worden hieronder één voor één toegelicht. Activiteit 1: berekenen integrale milieubelasting (LCA) Aangezien productgerichte milieuzorg bij aanvang van het project voor DECS International een nieuw onderwerp was, was het odzakelijk om (de medewerkers van) DECS te laten zien wat de integrale milieubelasting van het koffieconcept is. Dit om de mogelijke voordelen van PMZ te herkennen en aandachtsgebieden te identificeren waarvoor binnen het ontwikkeltraject van het PMZ-systeem aandacht bedigd zou kunnen zijn. Bij het berekenen van de integrale milieubelasting kunnen een aantal stappen worden onderscheiden, te weten: o Definiëren te onderzoeken product Alvorens de integrale milieubelasting kan worden berekend is het eerst odzaak om vast te leggen van welk(e) product(en) de integrale milieubelasting wordt berekend. o Opstellen product- en procesboom De tweede stap betreft het opstellen van de product- en procesboom die horen bij het in stap 1 gekozen koffieconcept. Met behulp van de productboom wordt inzichtelijk gemaakt hoe het product is opgebouwd qua componenten en materialen (inclusief de materialen die dig zijn gedurende de gebruiksfase van het product, zoals koffie, melk, suiker etc.). 6

13 De procesboom is bedoeld om inzichtelijk te maken welke processen (logistiek, gebruik, service, etc.) het koffieconcept kent om te kunnen functioneren. Het opstellen van de product- en procesboom was hierbij toebedeeld aan Ploos van Amstel Milieu Consulting. De rol van Douwe Egberts Coffee Systems lag in het aanreiken van product- en procesinformatie en of het aangeven van partijen die hierover informatie zouden kunnen verstrekken. o Opstellen rekenmethodiek en berekenen integrale milieubelasting De laatste stap betreft het berekenen van de integrale milieubelasting van het koffieconcept op basis van de informatie die in voorgaande stap is verkregen. Hierbij wordt onder meer gekeken naar materialen, productie, energieverbruik, hulpmiddelen, onderhoud, logistiek en end-of-life (EOL). Voor de berekening van de milieubelasting voorzag het plan in de gebruikmaking van zogenaamde Ecoindicatoren. Met behulp van Eco-indicatoren is het mogelijk de milieubelasting van een product vanuit de diverse bestanddelen (materialen, processen, fasen uit de productlevenscyclus etc.) in één cijfer uit te drukken. Activiteit 2: Presenteren resultaten LCA De tweede activiteit in het plan van aanpak voorzag in een workshop waarin de resultaten uit activiteit 1 zouden worden gepresenteerd en toegelicht. De workshop was hierbij bestemd voor functionarissen van diverse afdelingen die in praktijk met PMZ in de slag zouden kunnen gaan, zoals: o inkoop (ook leveranciers) o marketing o logistiek o service uitvoering Het doel van de workshop was vierledig, ten eerste zou bij de aanwezigen een helder beeld moeten ontstaan van wijze waarop de milieubelasting is berekend. Ten tweede moest bij de aanwezigen een helder beeld ontstaan van de hoogte en de opbouw van de milieubelasting die samenhangt met het product. Ten derde moest de workshop helderheid brengen in de aankpingspunten die de aanwezigen hierin zien ten aanzien van mogelijke verbetertrajecten. Ten vierde zou de workshop moeten resulteren in draagvlak onder de medewerkers van DECS t.a.v. productgerichte milieuzorg en de voordelen die hiermee te behalen zijn. Het gepresenteerde cijfermateriaal zou hierbij voor de aanwezige functionarissen / afdelingen een zodanige inspiratiebron moeten vormen dat zij aan de hand hiervan verbetertrajecten kunnen identificeren en definiëren. 7

14 Activiteit 3: Ontwikkelen identificatie- en beoordelingsmethodiek voor verbetertrajecten Voor het ontwikkelen van een identificatie- en beoordelingsmethodiek was een separate workshop voorzien. Het doel van deze workshop zou hierbij tweeledig dienen te zijn. Ten eerste het werkelijk identificeren van mogelijk verbetertrajecten en ten tweede het ontwikkelen van de identificatie- en beoordelingsmethodiek. Het proces zou hierbij dusdanig dienen te verlopen dat mensen worden gemotiveerd om creatief en vernieuwend na te denken. In dit kader is het van belang dat verbetertrajecten niet direct worden beoordeeld op haalbaarheid. Nadat alle mogelijke verbetertrajecten zijn geïdentificeerd is de volgende stap het waar mogelijk clusteren hiervan, dit om het aantal verbetertrajecten te verlagen om zodoende meer zicht te krijgen op de hoofdgebieden waarop verbeterd kan worden. Nadat de verbetertrajecten zijn geclusterd, is de laatste stap het beoordelen hiervan. Voor de beoordeling is het van belang om aan te geven op welke elementen / punten beoordeeld wordt, alsmede wat de zwaarte is van de betreffende elementen / punten in de beoordeling. Het resultaat van deze workshop voorzag in een tweetal zaken, enerzijds een overzicht van de verbetertrajecten, inclusief hun belangrijkheid en anderzijds een identificatie- en beoordelingsmethodiek waarmee het in de toekomst ook mogelijk is om verbetertrajecten te identificeren, beoordelen en te rangschikken. Activiteit 4: Opstellen werkwijzen uitvoeren actieplannen Nadat de verbetertrajecten zijn beoordeeld en gerangschikt, is het zaak om voor de verbetertrajecten die het belangrijkst worden geacht door Douwe Egberts Coffee Systems concrete actieplannen op te stellen. Het doel van de actieplannen is enerzijds om de integrale milieubelasting die wordt veroorzaakt door producten te verlagen, anderzijds moeten de actieplannen bij uitvoering in de praktijk resulteren in wijzen waarop in het vervolg kan worden gehandeld als het gaat om de verbetering van de milieuprestatie. Daar iedere schakel zijn eigen belangen kent, is onderlinge afstemming odzakelijk indien een voor iedereen optimaal resultaat wordt nagestreefd. Deze manier van werken sluit aan bij de samenwerking met bijvoorbeeld toeleveranciers op het gebied van kwaliteit zoals deze reeds door de inkoopafdeling van DECS International plaatsvindt. Gedurende de uitvoering van de actieplannen worden hulpmiddelen ontwikkeld die aansluiten op de tijdens de uitvoering toegepaste werkwijzen en de hiermee behaalde resultaten. Activiteit 5: Documenteren van PMZ De laatste activiteit binnen het project voorzag in het opstellen van een handleiding en een documentatiesysteem voor het productgericht milieuzorgsysteem, waarmee het voor DECS International mogelijk zou zijn om de integrale milieubelasting die samenhangt met haar producten en bijbehorende diensten te beheersen, beperken en waar mogelijk voorkomen. In de handleiding zou het gehele PMZ-systeem dienen te worden beschreven, inclusief de bijbehorende hulpmiddelen die gedurende het PMZ-project zijn ontwikkeld. 8

15 3.2 planning activiteiten In onderstaande tabel staat aangegeven hoe de planning ten aanzien van de uit te voeren werkzaamheden er bij aanvang van het project uitzag. Tabel 1: planning activiteiten bij aanvang PMZ-project Activiteit Planning 1. Berekenen integrale milieubelasting september januari Presenteren resultaten LCA februari Ontwikkelen identificatie- en februari 2001 beoordelings-methodiek voor verbetertrajecten 4. Opstellen werkwijzen uitvoeren maart februari 2002 actieplannen 5. Documenteren van PMZ september april

16 4. Resultaten In dit hoofdstuk worden de resultaten gepresenteerd van de activiteiten zoals deze in praktijk zijn uitgevoerd. In geval de uitgevoerde activiteiten afwijken van hetgeen vooraf was voorzien, wordt een toelichting gegeven waarin wordt uitgelegd waarom is afgeweken van het plan. 4.1 Berekenen integrale milieubelasting (LCA) Binnen het PMZ -project bij DECS International is conform plan van aanpak gestart met het uitvoeren van een levenscyclusanalyse (LCA) op basis van de Eco-Indicator '99 methode. De LCA is toegepast op een tweetal koffieautomaten, te weten de Cafitesse en de Contenta. Beide automaten maken gebruik van het liquidprincipe voor wat betreft de koffie. De Cafitesse maakt daarnaast ook gebruik van het liquidprincipe voor de melk. Het liquidprincipe houdt in dat het betreffende ingrediënt in vloeibare vorm wordt opgeslagen in de automaat en in die vorm wordt gebruikt voor het zetten van een kopje koffie. Koffieliquid dient diepgevroren te worden getransporteerd, in tegenstelling tot melkliquid. a.o. supplier coffee beans Working field coffee producer Figuur 2: werkterrein DECS International supplier raw materials supplier coffeemachine user coffee waste Bij de LCA's voor beide automaten is als functionele eenheid gekozen voor de milieubelasting die samenhangt met het gebruik van de automaat over de gehele levensduur bij een gebruiksfase van 7 jaar en een vooraf gedefinieerde hoeveelheid kopjes koffie, gebaseerd op de capaciteit van de automaat en praktijkcijfers omtrent het daadwerkelijk koffiegebruik bij beide automaten. Bij het uitvoeren van de LCA's is gebruik gemaakt van gegevens zoals voorhanden bij DECS International, alsmede van gegevens afkomstig van toeleveranciers van de automaten en ingrediënten. In geval er geen data voorhanden waren is gebruik gemaakt van aannames. Een belangrijk punt waarover aannames zijn gemaakt betreft het punt logistiek daar iedere klant een specifiek logistiek patroon kent. Beide koffieautomaten worden in grote delen van de wereld verkocht zodat niet één exact cijfer kan worden gebruikt om de milieubelasting met betrekking tot logistiek te berekenen. 10

17 Op basis van de verkoopcijfers per land / regio zijn aannames gemaakt omtrent gemiddelde transportafstanden. Bij de berekening van de milieubelasting is het hierdoor mogelijk geworden onderscheid te maken naar specifieke regio's en is het tevens mogelijk een allesomvattend beeld te geven van de milieubelasting van beide automaten, ongeacht de regio. In tabel 2 is de opbouw van de milieubelasting weergegeven voor de beide koffieautomaten. Tabel 2: opbouw integrale milieubelasting Cafitesse en Contenta Fase / aspect Cafitesse Contenta Productie Materialen 3,4% 3,5% Productieprocessen 0,3% 0,2% Transport 1,0% 1,0% Subtotaal 4,7% 4,7% Gebruik Reparatie / onderhoud 4,8% 11,2% Ingredienten 74,9% 21,2% Energie 17,4% 64,0% Subtotaal 97,1% 96,4% Afdanking Materialen -2,0% -1,1% Transport 0,2% 0,0% Subtotaal -1,8% -1,1% Totaal 100,0% 100,0% 11

18 Toelichting tabel 2 Productiefase - materialen automaat (incl. verpakking) - productieprocessen - transport onderdelen - transport automaat (incl. verpakking) Gebruiksfase - energieverbruik automaat - reserveonderdelen - servicekilometers - ingrediënten (productie, transport incl. verpakking) Productiefase In de milieuberekening is onder het hoofdstuk productiefase een doorrekening gemaakt van de milieubelasting die samenhangt met de materialen die in de koffieautomaten zijn verwerkt, inclusief materialen voor de verpakking van de koffieautomaten. Het betreft hier de milieubelasting van de winning tot en met de toepassing van de materialen. In de productiefase is tevens de milieubelasting meegemen van de productie-processen die dig zijn om de materialen in de juiste vorm te kunnen toepassen (b.v. spuitgieten, extrusie etc.). Als laatste is ook de milieubelasting als gevolg van transportbewegingen meegemen, zowel van de onderdelen als de gerede koffie-automaten. Gebruiksfase In de gebruiksfase is voor wat betreft de milieubelasting rekening gehouden met de energie die dig is om de koffieautomaat te laten functioneren, alsmede de reserveonderdelen die dig zijn gedurende de gebruiksfase, inclusief de servicekilometers die hiervoor gemaakt worden. In de milieubelasting van de gebruiksfase is tevens rekening gehouden met het gebruik van ingrediënten (inclusief verpakking). Hierbij is de milieubelasting meegemen voor het maken, opslaan en het transporteren van de ingrediënten. Afdankingsfase - materialen automaat (incl. verpakking) - materialen verpakking (gehele gebruiksfase) - transport automaat (naar verwerking) - transport verpakking Afdankingsfase In de laatste fase, te weten afdanking, is rekening gehouden met de milieubelasting die samenhangt met het verwerken van al het toegepaste verpakkingsmateriaal van zowel de koffieautomaat als de ingrediënten bezien over de totale levensduur. Tevens is rekening gehouden met het hiervoor bedigde transport. Bij het transport naar eindverwerkers is een aanname gemaakt omtrent de gemiddelde afstand van de locatie van de gebruiker naar een eindverwerker. 12

19 Overall Bij het maken van de milieuberekening is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van harde data. Gezien het feit dat d koffieautomaten echter wereldwijd afgezet worden, is echter niet voor iedere individuele locatie een separate berekening gemaakt maar is gebruik gemaakt van gemiddelden, verkregen uit eigen ervaring binnen DECS. Uit de resultaten van beide LCA's bleek duidelijk dat de gebruiksfase van beide automaten dominant zijn in de totale milieubelastingen. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door de grote transportafstanden en anderzijds doordat beide automaten in de standby-modus toch g aanzienlijke hoeveelheden energie verbruiken. Opvallend is dat de productie- en afdankingsfase bij beide automaten niet of nauwelijks invloed hebben op de totale milieubelasting. Indien de milieubelasting per kopje koffie wordt becijferd bedraagt deze respectievelijk 2,25 en 2,45 mpt 1 voor de Cafitesse en de Contenta. 4.2 Presenteren resultaten LCA De tweede activiteit binnen het PMZ-project bij DECS International bestond uit het intern verspreiden binnen DECS van de met de LCA's opgedane kennis en ervaring. In eerste instantie waren hiervoor de volgende afdelingen voorzien: o o o o o Productontwikkeling (New Product Development, onderdeel afdeling marketing) Marketing Inkoop (Procurement) Logistiek Service uitvoering In werkelijkheid zijn bijeenkomsten georganiseerd voor de onderstaande afdelingen: o Quality & Environment o Corporate Environmental Affairs o New Product Development o Technical Development De reden hiervoor is met name gelegen in het feit dat in het traject van de subsidieaanvraag de projectstructuur g niet definitief was. Dit heeft er toe geleid dat de definitieve projectstructuur pas tijdens de eerste fase van het project (LCAonderzoek) is vastgesteld. De afdelingen zoals deze daadwerkelijk zijn betrokken hebben allemaal een sterke milieu focus en beschikken over kennis en data omtrent alle processen die van invloed zijn op de milieuprestatie van koffieconcepten. De afdeling Quality & Environment speelde hierbij een centrale rol als organisator van de kennisoverdrachtsbijeenkomsten. Het is ook deze afdeling die rechtstreeks in contact staat met toeleveranciers omtrent milieuprestaties van geleverde producten en/of diensten. 1 Het betreft hier een berekening op basis van de Eco-Indicator '99 methode. 13

20 De onderlinge samenhang tussen deze afdelingen is weergegeven in figuur 3. RvB RvB Sara-Lee/DE Coffee & Tea Coffee & Tea Corporate Control Control DECS- DECS- International R&D R&D Corporate Env. Env. Affairs Affairs Operations Marketing New New Product Development Quality Quality & Environment Technical Development Figuur 3: relatie tussen betrokken afdelingen bij PMZ-project Tijdens de bijeenkomsten zijn als eerste de resultaten van de LCA's belicht. Op basis van de resultaten van de aanwezigen bleek dat deze zowel verwacht als verrassend waren.verwacht in die zin dat de factoren die bepalend zijn voor de milieubelasting vooraf waren verwacht. Hetgeen echter een ieder verbaasde was de dominantie van de betreffende factoren. Niemand had verwacht dat de gebruiksfase en met name de aspecten energie en ingrediënten (incl. het transport hiervan) zo dominant zouden zijn (bepalend voor ruim 95% van de integrale milieubelasting). Voorafgaand aan de LCA's was de verwachting dat ook de productiefase een redelijk stempel zou drukken op de uiteindelijke integrale milieubelasting. In praktijk bleek de invloed van de productiefase zeer gering te zijn met een bijdrage van minder dan 5%. Hetgeen hierbij wel gerealiseerd dient te worden is dat in de ontwerpfase van een koffieautomaat wel het grootste deel van de milieubelasting wordt vastgelegd. In het ontwerp ligt immers vast welke materialen worden toegepast, hoeveel en in welke vorm ingrediënten bedigd zijn, hoeveel energie bedigd is voor het functioneren van de koffieautomaat (w.o. het stand-by verbruik). 14

21 Naast het presenteren van de uitkomsten van de LCA's is gedurende de bijeenkomsten eveneens gekeken naar mogelijkheden om de productketen te optimaliseren qua milieuprestatie. Belangrijke aankpingspunten hierbij vormden uiteraard het energieverbruik en de ingrediënten. Om geen verbetermogelijkheden over het hoofd te zien is uiteindelijk besloten beide koffieautomaten kritisch te bekijken op verbetermogelijkheden. Een belangrijk punt hierbij vormde de samenwerking met de toeleveranciers. DECS International hecht grote waarde aan goede relaties met haar toeleveranciers en wil deze dan ook actief betrekken in verbetertrajecten. In tabel 3 staan verbetertrajecten opgemen zoals deze tijdens de bijeenkomsten naar voren zijn gebracht. Hierbij is aangegeven op welke fase uit de productlevenscyclus het verbetervoorstel (hoofdzakelijk) van toepassing is. Tabel 3: verbetervoorstellen op milieugebied Fase Verbetervoorstel Productie Gebruik Afdanking effectievere isolatie materiaal energie isolatie op g niet of weinig geïsoleerde plaatsen (deksel, koelkast) stand-by verbruik koffieautomaten materiaal energie energie samenstelling ingrediënten (concentratie, vorm) materiaal transport gebruik meervoudig bruikbare wegwerp bekers materiaal materiaal verminderen storingsgevoeligheid koffieautomaten materiaal transport audits ter stimulering verbetering milieuprestatie (productie, ontwerp) materiaal energie materiaal energie materiaal energie transport transport transport Zie ook bijlage 3 voor verdere uitwerking verbeteropties. 15

22 4.3 Ontwikkelen identificatie en beoordelingsmethodiek voor verbetertrajecten De bijeenkomsten zoals georganiseerd voor het presenteren van de resultaten van de LCA's hebben concreet geresulteerd in een aantal verbeteropties. Daar het in praktijk veelal onmogelijk is alle verbeteropties tegelijkertijd uit te voeren, voorzag het plan van aanpak in het opstellen van een identificatie- en beoordelingsmethodiek voor verbetertrajecten. In dit kader is binnen het project geconcludeerd dat bijeenkomsten met daarbij vertegenwoordigers van meerdere afdelingen binnen DECS International de voorkeur genieten als het gaat om het identificeren van verbetertrajecten. In dit kader zijn een viertal activiteiten beemd die hiervoor dienen te worden uitgevoerd, te weten: 1. Selecteren van afdelingen / personen die betrokken worden in identificatietraject 2. Voorbereiden bijeenkomst met geselecteerde personen 3. Uitvoeren bijeenkomst ter identificatie mogelijke verbetertrajecten 4. Evalueren bijeenkomst Ten aanzien van het beoordelen van de geïdentificeerde verbetertrajecten geldt dat binnen het PMZ-project geen standaard procedure is ontwikkeld, anders dan op basis van bestaande kennis en ervaring oordelen welke verbetertrajecten de grootste kans van slagen hebben vanuit financieel, technisch en marketing oogpunt. 4.4 Opstellen werkwijzen uitvoeren actieplannen Na het presenteren van de resultaten van de uitgevoerde LCA's is aansluitend een discussie tot stand gekomen omtrent verbetermogelijkheden met betrekking tot de integrale milieuprestatie van de koffieconcepten van DECS International. Het moeilijke hierbij is dat DECS International niet alle zaken in eigen beheer uitvoert. Het ontwerp en de productie van koffieautomaten en ingrediënten vindt grotendeels of geheel door andere bedrijven plaats. Bedrijven voor wie DECS International geen zeer grote afnemer is en die vanuit dit oogpunt moeilijk "gedwongen" kunnen worden het ontwerp aan te passen. Het voorgaande houdt in dat gewenste productverbeteringen op een andere manier dienen te worden gebracht teneinde deze doorgevoerd te krijgen. DECS International streeft er in dit kader naar om met toeleveranciers lange termijn relaties aan te gaan waarin wordt gestreefd naar winwin relaties. Uitwisseling van kennis en ervaring speelt hierbij een grote rol. DECS International zal hierbij in eerste instantie kennis moeten aanbieden aan de andere partijen zodat deze geïnteresseerd raken en bereid zijn mee te werken aan verbeterprocessen. Met deze achtergrond is DECS International zich gaan oriënteren op de wijze waarop zij het verbetertraject met haar toeleveranciers kan invullen. 16

23 4.5 Documenteren van PMZ Het verbeteringsproces aangaande de milieuprestatie van producten zoals geleverd door DECS International, maakt gebruik van een tweetal vaste hulpmiddelen, te weten: 1. rekenmodel integrale milieubelasting 2. milieu-audit Alvorens nader in te gaan op de procedures zoals deze moeten gaan gelden binnen DECS, wordt eerst een toelichting gegeven op de twee hulpmiddelen Rekenmodel Basis voor rekenmodel De integrale milieubelasting die samenhangt met producten zoals deze door DECS International op de markt worden gebracht, is niet constant. Productwijzigingen en/of wijzigingen in aanpalende zaken hebben invloed op de hoogte en opbouw van de integrale milieubelasting. Inzicht in de hoogte en opbouw van de integrale milieubelasting is odzakelijk om gericht te kunnen verbeteren in de productketen. In voorgaand kader heeft DECS International een rekenmodel laten ontwikkelen waarmee het mogelijk om de milieubelasting van haar producten te berekenen. Het rekenmodel is hierbij gebaseerd op de uitgangspunten van de Eco-Indicator '99 methode. De Eco-indicator '99 is een methode waarmee de milieubelasting van materialen en processen wordt uitgedrukt in een ééngetalsscore. De score is hierbij gebaseerd op de milieu-ingrepen van het betreffende proces of materiaal op diverse milieueffecten zoals verzuring, broeikaseffect, smogvorming, toxiciteit en carcigeniteit. Om uiteindelijk te komen tot een ééngetalsscore wordt eerst vastgesteld in hoeverre voor het specifieke proces of materiaal per milieueffect een risico bestaat op overlijden of in hoeverre aantasting van de gezondheid of ecosystemen plaatsvindt. Als laatste wordt een weging toegepast op de 3 schade niveaus (overlijden, schade gezondheid en schade ecosystemen). Deze weging is subjectief daar niet eenduidig kan worden vastgesteld wat nu erger is, overlijden of bijvoorbeeld aantasting van de gezondheid. na de weging resulteert een ééngetalsscore voor de milieubelasting van het betreffende proces of materiaal. Voor een groot aantal basis materialen en processen zijn reeds eco-indicatoren ontwikkeld. Met behulp van deze standaard set eco-indicatoren is het mogelijk de milieubelasting van veel samengestelde producten te bepalen daar deze veelal zijn opgebouwd uit materialen die voorkomen op de standaard lijst van eco-indicatoren en die productieprocessen dig hebben die eveneens op de standaardlijst voorkomen. Eco-indicator getallen hebben een beperkte betrouwbaarheid. Ze zijn gebaseerd op de beste beschikbare kennis en modellen en een subjectieve weging. Deze modellen worden g steeds doorontwikkeld en verbeterd. In de toekomst zullen er dus herzieningen van de methode dig zijn. De Eco-indicator 99 getallen zijn bedoeld 17

24 voor intern gebruik, zoals bijvoorbeeld bij product ontwikkeling. De getallen zijn niet bedoeld voor milieumarketing, voor milieulabels, of om in het openbaar te bewijzen dat product A beter is dan product B. Dit laatste daar de scores afhankelijk zijn van het gekozen onderzoeksterrein, hoever in de productketen wordt teruggekeken, worden de productiemiddelen die bedigd zijn ook meegemen, aspecten die kortom afstemming vereisen voordat cijfers met elkaar vergelijkbaar zijn. De data zoals opgemen in het rekenmodel zijn specifiek voor de producten zoals deze door DECS International op de markt worden gebracht. Slechts indien de bedigde data niet voorhanden waren is gebruik gemaakt van schattingen. Opbouw rekenmodel Het rekenmodel voor een tweetal koffieconcepten van DECS International, ontwikkeld op basis van de Eco-indicator '99 methode, besteed aandacht aan de aspecten zoals hieronder weergegeven. A. Productiefase 1. materialen o koffieautomaat (t.b.v. productie) o verpakking (t.b.v. productie) o ingrediënten (t.b.v. productie) 2. processen o koffieautomaat (productieprocessen) 3. transport o materialen / onderdelen (t.b.v. productie automaat) o koffieautomaten (richting afnemers / gebruikers) o verpakkingsmateriaal (richting afnemers / gebruikers) B. Gebruiksfase 1. materialen o ingrediënten, incl. verpakking (richting afnemers / gebruikers) o onderdelen (richting afnemers / gebruikers t.b.v. reparatie / onderhoud) 2. processen o energie (bedigd voor functioneren koffieautomaat) o energie (bedigd voor opslag ingrediënten) 3. transport o ingrediënten, incl. verpakking (richting afnemers / gebruikers) o onderdelen (richting afnemers / gebruikers t.b.v. reparatie / onderhoud) C. Afdankingsfase 1. materialen o koffieautomaat, incl. gerepareerde onderdelen (eindverwerking / recycling) o verpakking (eindverwerking / recycling) 2. processen o energie (bedigd voor recyclingprocessen koffieautomaat) o energie (bedigd voor recyclingprocessen verpakkingsmateriaal) 3. transport o koffieautomaat (van gebruiker naar eindverwerker) o verpakkingsmateriaal (van gebruiker naar eindverwerker) 18

25 Gebruik rekenmodel Het rekenmodel is gebaseerd op de huidige situatie ten aanzien van de twee koffieconcepten. Binnen de huidige situatie is het mogelijk om alle inputdata te wijzigen. Ook kunnen additionele materialen en processen worden toegevoegd. In dat geval dienen tabellen te worden uitgebreid en achterliggende rekenregels te worden aangepast. Degelijke wijzigingen mogen alleen door de systeembeheerder worden uitgevoerd. Het wijzigen van velden met een witte of groene achtergrond waarin data zijn opgemen m.b.t. uitgangspunten, is niet mogelijk met uitzondering voor de systeembeheerder. Bij het invullen van data in het rekenmodel dient rekening te worden gehouden met de eenheden waarin de data dienen te worden opgegeven. In geval data niet voorhanden zijn in de betreffende eenheid, dienen deze eerst te worden omgerekend alvorens deze kunnen worden ingebracht. Het rekenmodel wordt door de afdeling Quality & Environment gebruikt om inzichtelijk te maken in hoeverre de milieuprestatie is verbeterd op basis van het verbeterplan voortvloeiend uit de milieu-audit bij toeleveranciers (zie paragraaf voor een toelichting). Het rekenmodel wordt ook intern gebruikt om te kunnen vaststellen in hoeverre eigen nieuwe ideeën resulteren in een verbetering van de integrale milieuprestatie. Een belangrijke rol is hierbij vastgelegd voor de afdelingen New Product Development en System Development. Afstemming met en terugkoppeling aan de afdeling Quality & Environment dient ten alle tijden plaats te vinden daar deze afdeling een centrale rol vervult binnen het PMZ-systeem Milieu-audit Het verbeteren van de integrale milieuprestatie van producten vergt over het algemeen inzet van meerdere schakels uit de productketen. In geval van DECS International en de door haar op de markt gebracht koffieautomaten kan gesteld worden dat de invloed van DECS International zelf op de integrale milieubelasting beperkt is. De grootste verbeterpotentie ligt hier bij de producenten van de koffieautomaten. Door het productontwerp leggen zij immers grotendeels de milieubelasting vast, zowel voor de productiefase (materialen, energie) maar ook voor de gebruiksfase (energie, onderhoud) en de afdankingsfase (recyclagemogelijkheden). DECS International wenst daarom om in eerste instantie samen met producenten van koffieautomaten te zoeken naar mogelijkheden om de integrale milieubelasting te verlagen. Het is hierbij voor DECS International evident dat het voorgaande alleen gerealiseerd kan worden indien met toeleveranciers samenwerkingsverbanden voor langere tijd worden aangegaan. De producenten moet gestimuleerd worden om mee te denken aan verbetermogelijkheden maar moeten dan ook hiervoor worden beloond. In dit kader heeft DECS International binnen het PMZ-project een milieu-audit ontwikkeld. Enerzijds is hiervan het doel inzicht te krijgen in de milieuprestatie van de producenten en anderzijds wordt 19