Knelpuntenanalyse Geneeskundige

Transcriptie

1 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie Een beleidsmatige evaluatie van de invoering van het concept Geneeskundige Combinatie in de GHOR-regio s. Uitgevoerd door: M.A.H. Roesink Ing. N.B.J. van Rijn Drs. A. Monnier MCDm

2 deze tekst maakt deze pagina printbaar, maar is onzichtbaar bij het printen Copyright 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze opgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van Trimension BV.

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Voorwoord 5 2 Inleiding Opzet van het evaluatierapport Evaluatiesystematiek Evaluatiesessies 8 3 Definities en toetsingscriteria 9 4 Bevindingen uit de regio s Het concept Geneeskundige Combinatie Structuur Organisatie Flexibiliteit Doelstelling Aansluiting op dagelijkse hulpverlening Inzetbaarheid van de Geneeskundige Combinatie Afstemming binnen de Geneeskundige Combinatie Operationaliteit Bemensing Geneeskundige Combinatie Opleidingen en oefeningen Procedures Overige bevindingen 21 5 Conclusies Het concept Geneeskundige Combinatie Initiële doelstelling van de Geneeskundige Combinatie Operationaliteit van de Geneeskundige Combinatie Overige aspecten Over all conclusies 26 6 Slotbeschouwing 29 Bijlage A Bronvermelding 31 Bijlage B Deelnemerslijst evaluatiesessies 33 3

4 deze tekst maakt deze pagina printbaar, maar is onzichtbaar bij het printen

5 Hoofdstuk 1 Voorwoord 1 Voorwoord In de periode 1995 tot 1998 is het concept Geneeskundige Combinatie ontwikkeld, waarna dit concept in de GHOR regio s in Nederland is geïmplementeerd. Bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bestaat nu in 2003 de behoefte om deze implementatie te evalueren. De vraag is of de bestaande Geneeskundige Combinaties functioneren volgens het destijds beoogde concept. Het idee achter de Geneeskundige Combinatie ontstond toen een oplossing werd bedacht om de overgang van dagelijkse hulpverlening, de spoedeisende medische hulpverlening, naar de geneeskundige hulpverlening bij rampen beter te laten verlopen. Dit hield in een oplossing voor het gat in de opkomsttijden en het grote verschil in kwaliteit van de hulpverlening. Hiervoor is het idee ontwikkeld van met elkaar samenwerkende onderdelen van de dagelijkse hulpverlening, ondersteunt door kleine flexibele eenheden vanuit de grootschalige hulpverlening. Op dat moment was de vraag of vanuit de grootschalige hulpverlening deze kleine en flexibele eenheden konden ontstaan en rond 1991 is dit idee getest. Het bleek een haalbaar idee te zijn. De weg naar een Geneeskundige Combinatie leek open te liggen, immers vanuit de dagelijkse hulpverlening werden bestaande onderdelen samengebracht en er werd gezorgd voor een uitrusting die aangepast was aan de eisen van de huidige tijd. De invoering van de Geneeskundige Combinatie is enige tijd opgehouden door het Project GHOR waarin de uitgangspunten voor de nieuwe organisatie van de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen werden bepaald. Toen uit het zogenoemde Visiedocument bleek dat het concept van de Geneeskundige Combinatie paste binnen de uitgangspunten werd de invoering weer opgepakt. Op dat moment is besloten om alleen de onderdelen SIGMA en ambulancehulpverlening in te voeren. De discussie rond de Mobiel Medische Teams werd nog druk gevoerd en ook de leidingstructuur van de nieuwe organisatie van de GHOR was nog niet uitgekristalliseerd dus dat kon nog niet in de implementatie worden meegenomen. In de praktijk kwam het er op neer dat van Rijkswege de Leidraad Geneeskundige Combinatie werd opgesteld en verspreid, dat de Rijksbijdragen voor de geneeskundige hulpverlening bij rampen werd aangepast aan de nieuwe situatie met Geneeskundige Combinaties, de uitrustingen voor de Geneeskundige Combinaties werden verstrekt, trainerstrainingen werden aangeboden en presentatiemateriaal over de Geneeskundige Combinatie werd aangeleverd. De beschikbaarheid van de personele bezetting en een dekkende financiering werd niet van Rijkswege geregeld. De GHOR-regio s moesten zelf invulling geven aan de bestuurlijke en operationele regelingen om de Geneeskundige Combinaties daadwerkelijk operationeel te maken. Dit was geen makkelijke opgave, omdat in dezelfde tijd de nieuwe organisatie van de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen gestalte kreeg. De onafhankelijke GHORbureaus werden opgericht en Regionaal Geneeskundig Functionarissen aangesteld. De GHOR-bureaus waren dus ook druk bezig om hun plannen te ontwikkelen en strategieën uit te zetten. In de loop van de tijd vonden ook nog andere ontwikkelingen plaats. De discussie rond de inzet van Mobiel Medische Teams werd in alle hevigheid gevoerd. Deze discussie is nog niet afgerond, maar toch zijn er nu uitrustingen voor deze teams die passen in de kaders van de Geneeskundige Combinatie. De organisatie van de GHOR is opnieuw beschreven. Dat heeft ook geleid tot nieuwe functiebenamingen en nieuwe eisen aan de verschillende functies. De Leidraad Geneeskundige Combinatie is nog niet aangepast aan deze ontwikkelingen. 5

6 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie In de afgelopen vijf jaar hebben de verschillende GHOR-bureaus in Nederland getracht zo goed mogelijk invulling te geven aan het operationeel maken van de Geneeskundige Combinaties. Met wisselend succes zoals uit deze knelpuntenanalyse blijkt. 6 Trimension BV

7 Hoofdstuk 2 Inleiding 2 Inleiding Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft Trimension verzocht de evaluatie van het concept van de Geneeskundige Combinatie, voor haar te verzorgen. De doelstelling van deze knelpuntenanalyse is het beleidsmatig beoordelen van het concept Geneeskundige Combinatie op het bereikte effect. Hierbij wordt o.a. antwoord gezocht op de volgende vragen: - In hoeverre voldoet het concept van de GNK Combinatie (nog) aan de initiële doelstelling? - Is de GNK Combinatie door alle regio s geïmplementeerd conform de leidraad? - Zijn de GNK Combinaties operationeel? - Zijn er nog knelpunten? Het is niet de bedoeling van de evaluatie om inzicht te krijgen in de inhoud van de voertuigen en de werking van de uitrusting. Een dergelijke evaluatie heeft in een separaat project plaatsgevonden. Dit verslag geeft een overzicht van aandachtspunten die naar voren zijn gekomen tijdens de evaluatie van de implementatie van de Geneeskundige Combinatie. Het doel van deze evaluatie is inventarisatie van knelpunten, zodat deze in de toekomst kunnen worden aangepakt en daarmee de inzetbaarheid van de Geneeskundige Combinatie verder kan worden verbeterd. Het rapport is vooral geschreven voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Daarnaast is het rapport ook interessant voor andere betrokkenen zoals de Raad van RGF en, de GHOR-bureaus en andere organisaties op het terrein van de GHOR. In paragraaf 2.1 staat de opzet van het evaluatierapport beschreven en in paragraaf 2.2 wordt de gebruikte evaluatiesystematiek toegelicht. In paragraaf 2.3 wordt ingegaan op de gehouden evaluatiesessies. 2.1 Opzet van het evaluatierapport Het rapport is opgebouwd uit verschillende onderdelen. Eerst wordt ingegaan op de gebruikte evaluatiesystematiek tijdens de evaluatiesessies en de aanwezigheid van de deelnemers. Vervolgens wordt in hoofdstuk drie ingegaan op de definities en toetsingscriteria. Deze vloeien voort uit het gehanteerde concept in de Leidraad Geneeskundige Combinatie en waren vastgelegd voordat de evaluatiesessies van start gingen. In hoofdstuk vier staan de bevindingen en ervaringen van de regio s met betrekking tot de Geneeskundige Combinatie en haar implementatie. Het hoofdstuk wordt systematisch doorlopen aan de hand van de definities en toetsingscriteria. In hoofdstuk vijf staan de conclusies en aanbevelingen van de in hoofdstuk vier gestelde bevindingen en ervaringen van de regio s. Deze conclusies zijn zo kort en bondig mogelijk weergegeven. 2.2 Evaluatiesystematiek Binnen dit evaluatierapport staan puntsgewijs aandachtspunten en aanbevelingen betreffende de implementatie en het operationeel zijn van de Geneeskundige Combinatie. De aandachtspunten en aanbevelingen zijn tot stand gekomen met behulp van informatie afkomstig uit: 7

8 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie Een vijftal evaluatiesessies met alle betrokken regio s. Tijdens deze evaluatiesessies zijn met behulp van zogenoemde flapdialogen reacties uitgelokt om zo relevante aspecten rond het onderwerp te bespreken; Een belronde na afloop van deze sessies naar de vertegenwoordigers van alle regio s voor eventuele aanvullingen op de evaluatiesessies; Interne stukken en verslagen van de diverse regio s, Raad van RGF en en Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. Tijdens de evaluatiesessies is gewerkt volgens een methode genaamd de flapdialoog 1. Hierbij werden aan de hand van de gemaakte definitiestudie drie vragen gesteld ( Heeft uw regio dit concept zoals beschreven in de leidraad ook ingevoerd, Heeft u met het invoeren van de Geneeskundige Combinatie de initiële doelstelling gehaald en Is de Geneeskundige Combinatie in uw regio operationeel en kan zij slagvaardig optreden ). De regio s werden verzocht hun ervaringen op een daarvoor bestemde flap-over te schrijven. Voor relevante aspecten die niet bij één van de hierboven genoemde vraagstellingen waren onder te brengen, was een vierde flap gereserveerd. Na het opschrijven van de ervaringen werd elke flap-over afzonderlijk besproken en gezamenlijk tot één of meerdere eindconclusies gekomen. Het voordeel van de flapdialoog is dat lastige discussies worden gestructureerd en wordt voortgebouwd op elkaars reactie en mening 2. De uitkomsten van deze methode zijn afhankelijk van de inbreng van de deelnemers en kunnen bij ondervertegenwoordiging een verkeerd beeld vormen. De vijf evaluatiesessies hebben plaatsgevonden, tussen 7 oktober en 28 oktober De regio s waren goed vertegenwoordigd en alle deelnemers hebben enthousiast mee gedaan aan de evaluatiesessies zodat een goed beeld is verkregen van de situatie rond de Geneeskundige Combinatie in de verschillende GHOR-regio s in Nederland. De rol van Trimension tijdens de evaluatiesessies was die van moderator. 2.3 Evaluatiesessies Zoals in de evaluatiesystematiek naar voren komt is Trimension op een éénduidige manier te werk gegaan. In de vijf evaluatiesessies is een goed beeld gevormd van de bevindingen en meningen van alle regio s 3. In bijlage B zijn de namen van de deelnemers aan de evaluatiesessies weergegeven. 1 Wegens de lage opkomst bij één van de evaluatiesessies, zie deelnemerslijst, is gekozen voor een mondelinge dialoog i.p.v. de flapdialoog. 2 Bron: The learning toolkit, deel 1: Kennisactiverende werkvormen, Den Haag 1999, A. Papas- Talen, S Dirkse-Hulscher, pag In totaal zijn 23 van de 24 regio s geïnterviewd. 8 Trimension BV

9 Hoofdstuk 3 Definities en toetsingscriteria 3 Definities en toetsingscriteria Voor het evalueren van de Geneeskundige Combinatie moeten definities worden bepaald en toetsingscriteria worden vastgelegd. Deze definities en toetsingscriteria vloeien voort uit het gehanteerde concept conform de leidraad Geneeskundige Combinatie 4. In de afgelopen jaren is de structuur van de organisatie bij ongevallen en rampen veranderd. Tijdens de evaluatie moet onderscheid worden gemaakt tussen de huidige structuur van de organisatie bij ongevallen en rampen en de vroegere structuur van de organisatie bij ongevallen en rampen. Met de vroegere structuur wordt bedoeld de structuur van de organisatie bij ongevallen en rampen toen men aan Project Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (PGHOR) begon. Met de huidige structuur wordt bedoeld de structuur van de organisatie bij ongevallen en rampen zoals deze momenteel gehanteerd wordt. Verschillen tussen de huidige structuur en de vroegere structuur zijn bijv: functiebenamingen (van toegevoegd Medisch Leider naar Officier van Dienst Geneeskundig, OvDG), het verdwijnen van het geneeskundige peloton bij grootschalige hulpverlening, nadere besluitvorming over samenstelling en wijze van inzet van Mobiel Medisch Team (MMT). Tijdens deze evaluatie en evaluatiesessies wordt uitgegaan van de huidige structuur van de organisatie bij ongevallen en rampen. De vragen waarop antwoord gegeven moet worden, zijn de volgende: - In hoeverre voldoet het concept van de Geneeskundige Combinatie (nog) aan de initiële doelstelling? - Zijn de Geneeskundige Combinaties door alle regio s geïmplementeerd conform de leidraad? - Zijn de Geneeskundige Combinaties operationeel? - Zijn er nog knelpunten? Om antwoord te kunnen geven op deze vier vragen, zijn de volgende definities bepaald: 1) Wat is het concept van de Geneeskundige Combinatie De Geneeskundige Combinatie is een organiek samenwerkingsverband van een Mobiel Medisch Team (MMT), twee ambulanceteams, een Snel Inzetbare Groep ter Medische Assistentie (SIGMA) en een Officier van Dienst Geneeskundig (OvDG). Uitgangspunt van de Geneeskundige Combinatie is de eenheid van opvatting betreffende de organisatie en het materiaal. Zo worden, voor wat betreft de organisatie, dezelfde termen en structuren gehanteerd en dient het in gebruik gegeven materiaal en uitrusting aan standaard normen te voldoen, waardoor de uitwisselbaarheid tijdens een bijstandsverlening wordt gegarandeerd. Een ander belangrijk uitgangspunt is dat de invoering van de Geneeskundige Combinatie moet passen in de bestaande structuur zoals omschreven in het handboek Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen 5. Hieronder worden de in de leidraad genoemde aspecten van concept Geneeskundige Combinatie puntsgewijs toegelicht: a) MMT: Tijdens het opstellen van het concept is besloten een MMT in de Geneeskundige Combinatie te plaatsen, over de samenstelling, wijze van inzet en kwaliteitseisen moest nadere besluitvorming plaatsvinden terwijl SIGMA en ambulanceteams alvast ingevoerd konden worden. b) Ambulanceteams: één ambulanceteam bestaat uit één ambulanceverpleegkundige en één ambulancechauffeur. In de Geneeskundige Combinatie zitten twee ambulanceteams. De taak van de ambulanceteams is om na aankomst 4 Leidraad Geneeskundige Combinatie, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, directie brandweer en rampenbestrijding, Den Haag, februari Handboek voorbereiding Rampenbestrijding, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Den Haag, juni

10 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie werkzaam te blijven op de plaats van incident of het rampterrein. Ze hebben geen taak bij het vervoer van slachtoffers naar ziekenhuizen. c) SIGMA: Heeft een assisterende taak en bestaat uit acht personen waaronder één coördinator en één chauffeur. De SIGMA biedt personele en materiële ondersteuning aan de leden van het MMT en de ambulancehulpverleners. Het Nederlandse Rode Kruis heeft een voorkeurspositie om het personeel van de SIGMA te leveren. d) OvDG: Een door de regionale GHOR-organisatie aangewezen persoon die verantwoordelijk is voor de coördinatie en inzet van de Geneeskundige Combinatie. Het bovenstaande concept van de Geneeskundige Combinatie kan worden getoetst op de volgende aspecten: a) Structuur: De Geneeskundige Combinatie moet passen in bestaande structuur van de hulpverlening. Het concept van de Geneeskundige Combinatie moet efficiënt zijn met als uitgangspunt dat de samenhang en samenwerking van de diensten en de kwaliteit van de hulpverlening verbeteren. Tijdens opschaling met de Geneeskundige Combinatie is integrale coördinatie een vereiste. Hoe is de structuur van de Geneeskundige Combinatie tijdens opschaling? Hoe is de coördinatie tijdens de opschaling geregeld? b) Organisatie: De eenheid van opvatting betreffende de organisatie dient dezelfde termen en structuren te hanteren. Is de GHOR-organisatie veranderd na de invoering van de Geneeskundige Combinatie? Zo ja, op welke manier en hoe is deze organisatie nu geregeld? c) Flexibiliteit: De Geneeskundige Combinatie dient tevens goed te kunnen samenwerken met andere diensten zoals de brandweer. Hoe verloopt de samenwerking tussen de Geneeskundige Combinatie en de brandweer? Sluit de werkwijze en capaciteit van de Geneeskundige Combinatie aan op die van de brandweer? 2) Wat is de initiële doelstelling Daar waar de operationele organisatie van de politie en de brandweer tijdens een ongeval of ramp, rond 1995, redelijk uitgekristalliseerd was, was de organisatie voor de geneeskundige hulpverlening nog voor verbetering vatbaar. Het was de bedoeling dat met de invoer van de Geneeskundige Combinatie de geneeskundige hulpverlening bij (zware) ongevallen en rampen beter aansloot op de dagelijkse hulpverlening. Het achterliggende doel was het verbeteren van de kwaliteit van de geneeskundige hulpverlening. Met de invoering van goed uitgeruste ambulanceteams en SIGMA s werden de mogelijkheden om adequate geneeskundige hulpverlening te bieden in situaties met veel gewonden aanmerkelijk vergroot. Belangrijke onderdelen van de kwaliteit van de geneeskundige hulp zijn: snelheid van de inzetbaarheid met daaraan gekoppeld opkomsttijd, afstemming van de hulpverlening en gelijktijdige inzet van een MMT. De bovenstaande doelstelling kan worden getoetst op de volgende aspecten: a) Aansluiting: De grootschalige hulpverlening door middel van het inzetten van een Geneeskundige Combinatie moest beter aansluiten op de dagelijkse hulpverlening. Voorheen was er een grote kloof tussen kleinschalige en grootschalige hulpverlening. Is deze kloof met de komst van de Geneeskundige Combinatie verdwenen? b) Snelle inzetbaarheid: Voorheen was de inzetbaarheid van geneeskundige pelotons bij grootschalige ongevallen zeer traag. Op papier moesten zij binnen twee uur aanwezig zijn, dit bleek in de praktijk niet te lukken. De Geneeskundige Combinatie moest sneller inzetbaar zijn. De opkomsttijd van een Geneeskundige Combinatie op het verzamelpunt mag maximaal dertig minuten bedragen na alarmering door de Centrale Post Ambulancevervoer (CPA). De inzetduur bedraagt maximaal acht uren. Wordt deze snelle inzetbaarheid en opkomsttijd door de regio s gehaald? Hoe is dit geregeld en is de opkomsttijd gegarandeerd? 10 Trimension BV

11 Hoofdstuk 3 Definities en toetsingscriteria c) Afstemming hulpverlening: Met de komst van de Geneeskundige Combinatie moet efficiënt met aanwezige deskundigheid kunnen worden omgegaan en daarmee zorg op maat verwezenlijkt kunnen worden. Mensen van de SIGMA moeten de lichtgewonde slachtoffers verzorgen zodat de zwaargewonden verzorgd worden door ambulancehulpverleners en het MMT, eventueel met ondersteuning vanuit de SIGMA. Hoe verloopt de afstemming van de hulpverlening? Is deze afstemming vastgelegd in procedures en werkwijze? 3) Wanneer is de implementatie conform de leidraad De leidraad Geneeskundige Combinatie is een soort naslagwerk, waarin onder andere de structuur en taken van de Geneeskundige Combinatie op een systematische wijze zijn beschreven. De elementen traumazorg en leiding- en coördinatiestructuur van de Geneeskundige Combinatie moesten nader worden uitgewerkt. De leidraad gaat vooral in op ambulanceteams en SIGMA. Tevens kan de leidraad dienen als handreiking bij de implementatie van de Geneeskundige Combinatie. De implementatie conform de leidraad kan worden getoetst op de volgende aspecten: a) Welke bestuurlijke afspraken zijn gemaakt met de ambulancediensten? b) Is de oprichting van SIGMA s verwezenlijkt? Zijn opleidingen verzorgt voor de SIGMA s? c) Is de paraatheid in de regio s geregeld? Is voldoende personeel paraat voor continue bemanning van de Geneeskundige Combinatie? Welke afspraken zijn hierover gemaakt? d) Is er een introductieprogramma en een opleidings- en oefenplan opgesteld voor de Geneeskundige Combinatie? e) Welke gebruiksovereenkomsten van de Geneeskundige Combinatie zijn bewerkstelligd? Tijdens de invoer voor het uiteindelijke gebruik van de verkregen Geneeskundige Combinatie is de vrije hand gegeven aan de afzonderlijke regio s. De leidraad Geneeskundige Combinatie zal naar aanleiding van ervaringen uit het land en de toevoeging van de elementen traumazorg en leiding- en coördinatiestructuur te zijner tijd worden geactualiseerd. De implementatie kan, naast de aspecten conform de leidraad, worden getoetst op de volgende aspecten: f) Op welke manier zijn de in de leidraad genoemde - ondersteunende middelen gebruikt bij de implementatie? Waren deze toereikend? g) Zijn aanvullende werkwijzen en procedures opgesteld door de regio s? Welke zijn dat? h) Hebben zich overige activiteiten afgespeeld in de regio s met betrekking tot de implementatie van de Geneeskundige Combinatie? 4) Wanneer is de Geneeskundige Combinatie operationeel Bij dit punt is het de vraag of de Geneeskundige Combinatie goed functioneert, inzetbaar is en of de Geneeskundige Combinatie slagvaardig kan optreden. Het operationeel zijn van de Geneeskundige Combinatie kan worden getoetst op de volgende aspecten: a) Opleidingen: Tijdens de implementatie is mogelijkheid geboden tot het opleiden van mensen voor de Geneeskundige Combinatie. Hoe zijn de opleidingen georganiseerd en maken deze deel uit van het Opleiding- & Oefenplan? Is voldoende personeel opgeleid om 24 uur per dag inzetbaar te zijn en is tevens genoeg materiaal beschikbaar gesteld om voldoende personeel op te leiden. Vindt registratie plaats van deze opleidingen? 11

12 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie b) Oefeningen: Tijdens de implementatie is een oefenmodule ontwikkeld welke tot doel heeft om te oefenen met de Geneeskundige Combinatie. De volgende specifieke aspecten zouden kunnen worden geoefend: Alarmering, opkomsttijd, veiligheid, triage, overleg / coördinatie, gereed melding en briefing, vervoer. Wordt geoefend met de Geneeskundige Combinatie? Wordt genoeg materiaal ter beschikking gesteld voor het bereiken van de oefendoelen? Worden oefendoelen gehaald? Vindt tevens registratie plaats van de oefeningen en oefendoelen? c) Procedures: Als de Geneeskundige Combinatie operationeel is, wordt dan gewerkt volgens de bestaande procedures? Gelet op: paraatheid, snelheid, alarmeringsfases, verzamelprocedure, aankomst, inrichten gewondennest, afvoerprocedure, (inter)nationale bijstandsverlening. Zijn de bovenstaande procedures bekend bij de regio s en wordt registratie bijgehouden van deze procedures? Hebben de regio s voor ontbrekende procedures zelf procedures ontwikkeld? 5) Verdere knelpunten Verdere knelpunten zijn onderwerpen die door de regio s afzonderlijk worden aangedragen tijdens de evaluatiesessies. Tevens werd bij dit punt gevraagd naar de ervaringen van de regio s. 12 Trimension BV

13 Hoofdstuk 4 Bevindingen uit de regio s 4 Bevindingen uit de regio s In dit hoofdstuk staan de bevindingen en ervaringen van de regio s met de Geneeskundige Combinatie en de implementatie ervan. Het hoofdstuk is gestructureerd in een aantal paragrafen. Paragraaf 4.1 behandelt de implementatie van het concept Geneeskundige Combinatie, in paragraaf 4.2 staan de bevindingen met betrekking tot het behalen van de initiele doelstelling. In paragraaf 4.3 staan de bevindingen met betrekking tot het operationeel zijn van de verschillende onderdelen van de Geneeskundige Combinatie. In de laatste paragraaf 4.4 van dit hoofdstuk worden de overige bevindingen en ervaringen genoemd, die aan de orde zijn geweest tijdens de evaluatiesessies en betrekking hebben op de invoering van het concept. Of de invoering van de Geneeskundige Combinatie conform de leidraad is wordt in iedere paragraaf in de beschrijving van de bevindingen meegenomen. 4.1 Het concept Geneeskundige Combinatie In deze paragraaf wordt de evaluatie van het concept van de Geneeskundige Combinatie beschreven aan de hand van een aantal subparagrafen. In paragraaf wordt in gegaan op de structuur van de Geneeskundige Combinatie. In paragraaf komt de organisatie aan bod en in paragraaf wordt de flexibiliteit van de Geneeskundige Combinatie beschreven Structuur De Geneeskundige Combinatie is een organiek samenwerkingsverband van een Mobiel Medisch Team (MMT), twee ambulanceteams, een Snel Inzetbare Groep ter Medische Assistentie (SIGMA) en een Officier van Dienst Geneeskundig (OvDG). Belangrijke uitgangspunten voor de invoering van de Geneeskundige Combinatie zijn het hanteren van bestaande termen en structuren, materiaal en uitrusting voldoen aan standaard normen en de Geneeskundige Combinatie moet passen in de bestaande structuur omschreven in handboek geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen. MMT In de leidraad Geneeskundige Combinatie staat dat over de samenstelling en wijze van inzet van het traumateam (of MMT) en de kwaliteitseisen die daaraan worden gesteld nadere besluitvorming plaats vindt. Nederland heeft tien traumacentra in tien traumaregio s. Elk traumacentrum heeft een MMT en dus zijn er tien MMT s in Nederland. Dit betekent dat niet elke regio een eigen MMT heeft. Doordat één MMT meerdere regio s moet bedienen heeft de GHOR-organisatie weinig tot geen zeggenschap over het MMT. In de evaluatie kwam een duidelijke tweedeling naar voren tussen het grondgebonden team en het vliegende team. Over het vliegende team zijn veel positieve reacties gekomen met betrekking tot korte opkomsttijden, inzetbaarheid, medische specialisatie en het crisisbestendig kunnen operen in het veld. In tegenstelling tot de vliegende teams zijn de regio s minder positief over de grondgebonden teams. Problemen die spelen zijn: het niet 24 uur per dag zeven dagen (24/7) in de week inzetbaar zijn (geldt ook voor het vliegende MMT), het niet halen van gestelde opkomsttijden en het niet invullen van de artsenfunctie door een ervaren medisch specialist. Alle regio s geven aan dat de GHOR-bureaus en de traumacentra verschillen van inzicht over de rol van het MMT in de Geneeskundige Combinatie. Het verwachtingspatroon van beide partijen sluit niet op elkaar aan. Deze onduidelijkheid komt voor een deel voort uit het niet officieel introduceren van het MMT als onderdeel van de Geneeskundige Combinatie in de Leidraad Geneeskundige Combinatie. Hierdoor is de verdeling van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen de Geneeskundige Combinatie niet vastgelegd. 13

14 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie Ambulanceteams In de Geneeskundige Combinatie zijn twee ambulanceteams ingedeeld. Elk ambulanceteam bestaat uit één ambulanceverpleegkundige en één ambulancechauffeur. In achttien regio s zijn deze twee ambulanceteams ingevoerd om één Geneeskundige Combinatie te bemensen. Van de achttien regio s zijn acht regio s die afspraken hebben met de Regionale Ambulance Voorziening (RAV) over bemensing van de Geneeskundige Combinatie. Bij tien van de regio s zijn geen afspraken met de RAV en is de regio afhankelijk van de vrijwilligheid van het ambulancepersoneel. In vijf regio s zijn de ambulanceteams niet ingevoerd en wordt ter plaatse naar een oplossing gezocht. (Dit betekent in de praktijk dat personeel voor de ambulanceteams van de Geneeskundige Combinatie uit de aanwezige ambulances wordt gerekruteerd.) In de regio waar geen afspraken zijn met de RAV verwacht de RAV van het personeel eerst de eigen taken uit te voeren, alvorens zich beschikbaar te stellen voor de Geneeskundige Combinatie. Hierdoor moet het ambulancepersoneel deelname aan de Geneeskundige Combinatie vrijwillig en in hun vrije tijd vervullen. In deze situatie zijn geen garanties voor de inzetbaarheid van de ambulanceteams van de Geneeskundige Combinatie omdat bij zware ongevallen en rampen de RAV zelf immers ook opschaalt en als eerste een beroep doet op haar personeel. In de regio s waar wel afspraken zijn met de RAV over de bemensing van de ambulanceteams van de Geneeskundige Combinatie, komt het ook vaak voor dat de ambulanceteams oefenen in hun vrije tijd. Dit is onder andere het geval wanneer wordt geoefend samen met SIGMA of met vrijwillige brandweer. Hierdoor moeten de GHOR-regio s in plaats van gewone uren overuren betalen en komen de RAV s regelmatig in de knoop met de arbeidstijdenwet. SIGMA De SIGMA bestaat uit acht personen waaronder één coördinator en één chauffeur. In alle regio s is de SIGMA ingevoerd. Zoals in de leidraad naar voren komt heeft het Nederlands Rode Kruis een voorkeurspositie voor het aanleveren van mensen voor de SIGMA, welke in alle regio s ook van toepassing is. Het leveren van mensen door het Nederlands Rode Kruis gaat niet in alle GHOR-regio s even gemakkelijk. Door het tekort aan leden kan in minimaal vijf regio s niet aan de norm 40 SIGMA-leden per Geneeskundige Combinatie worden voldaan en wordt onder deze norm gewerkt. De regio s geven aan dat minder SIGMA-leden werken in de praktijk mogelijk is. Het tekort wordt voornamelijk gekenmerkt door het moeilijk kunnen werven en vervolgens voor langere tijd kunnen vasthouden van leden. Door het niet voldoende kunnen leveren van mensen, moeten GHOR-regio s met andere oplossingen te komen. Zo is in één regio een aparte groep vrijwilligers aangesteld naast die van het Nederlands Rode Kruis. Door onenigheid over het bestaansrecht van de SIG- MA van het Nederlands Rode Kruis werd de regio gedwongen deze groep een andere naam te geven, Snel Inzetbaar Team ter Medische Assistentie (SITMA). OvDG De OvDG is een door de regionale GHOR-organisatie aangewezen persoon die verantwoordelijk is voor de coördinatie en inzet van de Geneeskundige Combinatie. In negentien regio s is tenminste één parate OvDG ingevoerd, in de andere regio s wordt hier aan gewerkt. Ondanks het grote aantal regio s, dat tenminste één OvDG heeft, worstelen zij met het structurele tekort aan OvDG s om alle Geneeskundige Combinaties te kunnen bemensen. Voor het 24/7 paraat zijn van één Geneeskundige Combinatie moeten meerdere OvDG s beschikbaar zijn per Geneeskundige Combinatie. Regio s met meerdere Geneeskundige Combinaties moeten rekening houden met een grotere poule van parate OvDG s. Door het niet voldoende aanwezig zijn van OvDG s wordt in sommige regio s de OvDG daarom niet mee gestuurd tijdens bijstandverlening aan andere regio s. 14 Trimension BV

15 Hoofdstuk 4 Bevindingen uit de regio s Tevens zijn in de regio s verschillen van mening over het criterium met betrekking tot de inzet van een OvDG. Bij het inzetten van delen van de Geneeskundige Combinatie is daarom niet altijd een OvDG aanwezig. Naast inzetcriteria spelen ook samenwerking en coördinatie een belangrijke rol. Door het ontbreken van beschrijvingen van de interne organisatie en leidingstructuur van de Geneeskundige Combinatie, en van de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van zowel de OvDG als het MMT komt het voor dat OvDG s niet als leidinggevende door het MMT worden geaccepteerd. Hierdoor ontstaat frictie in de coördinatie en samenwerking. Selectiecriteria Om een organisatie als de Geneeskundige Combinatie te kunnen bemensen zijn professionele en vakbekwame mensen nodig. Om deze mensen te rekruteren, moeten selectiecriteria worden opgesteld. Naast de in de leidraad genoemde instroomeisen als de SOSAopleiding voor ambulanceverpleegkundige en ambulancechauffeur voor de leden van de ambulanceteams en opleiding Hulpverlening bij Ongevallen en Calamiteiten (HOC) voor het SIGMA zijn aanvullende selectiecriteria nodig. Door het ontbreken van landelijk geldende selectiecriteria moet elke regio zijn eigen selectiecriteria opstellen. In totaal hebben zestien regio s eigen selectiecriteria opgesteld. Deze opgestelde selectiecriteria zijn vaak slechts voor delen van de Geneeskundige Combinatie van toepassing, omdat men bang is potentiële leden af te schrikken. Zoals hierboven beschreven wordt het merendeel van de SIGMA functies ingevuld door de leden van het Nederlands Rode Kruis. De minimale eis voor de leden is dat zij de opleiding (HOC) met een positief resultaat hebben afgerond. Het Nederlands Rode Kruis werkt op vrijwillige basis, hierdoor kan iedere willekeurige persoon zich aanmelden en na het voltooien van de HOC-opleiding plaats nemen in de Geneeskundige Combinatie. Criteria als leeftijd en fysieke gesteldheid worden door het Nederlands Rode Kruis getest maar vormen toch soms een obstakel tijdens hun inzet op het rampterrein. Voor de andere delen in de Geneeskundige Combinatie zoals de OvDG en het MMT zijn zo goed als geen selectiecriteria en afspraken bekend. Kijkend naar het geheel kan geconcludeerd worden dat aanvullende selectiecriteria niet duidelijk zijn en dat regio s behoefte hebben aan standaard criteria. Opschaling Voor opschaling met de Geneeskundige Combinatie zeggen twintig regio s afspraken te hebben en te werken volgens de Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijdings Procedure (GRIP). Eén regio zegt op te schalen volgens de inzichten van de dienstdoende OvDG. Eén andere regio zegt helemaal geen regels te hebben voor opschaling en de laatste regio is hier mee bezig. Bij de opschaling wordt alleen gekeken naar de Geneeskundige Combinatie zelf en niet naar de opschaling in multidisciplinair verband. Tijdens het multidisciplinair opschalen is geen andere afstemming met de overige diensten als dat men heeft afgesproken de hulpverlening op te schalen. Coördinatie van de Geneeskundige Combinatie Binnen de structuur van de Geneeskundige Combinatie is het maken van afspraken ten behoeve van de coördinatie van belang. Negentien regio s geven aan dat zij afspraken hebben gemaakt met betrekking tot de coördinatie- en leidingstructuur binnen de Geneeskundige Combinatie. Ondanks deze afspraken hebben veel regio s problemen bij het aansturen van de Geneeskundige Combinatie. Zoals eerder beschreven, is er een verschil van mening over de rol van het MMT en die van de OvDG Organisatie Voor het goed functioneren van de Geneeskundige Combinatie is het noodzakelijk dat bestuurlijke afspraken worden gemaakt. In dertien regio s zijn deze afspraken op bestuurlijk niveau gemaakt. Het is voor de GHOR-organisatie van belang om regelmatig rond de 15

16 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie tafel te zitten met bestuurlijke functionarissen van de gemeenten binnen de regio om op basis van risico-inventarisaties afspraken te maken over benodigd budget. De relatie tussen de gemeenten en de GHOR-organisatie blijkt doorslaggevend. In de regio s waar weinig contacten zijn met bestuurders en waar geen bestuurlijke afspraken zijn gemaakt kwam naar voren dat deze relatie tussen gemeente en GHOR-organisatie te wensen over laat. Hierdoor wordt door bestuurders in de regio weinig tot geen geld vrijgemaakt voor GHOR, wat veel beperkingen bij de invoering en beheer van de Geneeskundige Combinatie met zich meebrengt Flexibiliteit Een belangrijke factor voor het slagen van de Geneeskundige Combinatie is flexibiliteit. Bij het inzetten van de Geneeskundige Combinatie dient te worden samengewerkt met andere diensten zoals de brandweer. Op één regio na hebben alle regio s afspraken met de brandweer betreffende het vervoer van de haakarmbak (HAB) met uitrusting van de Geneeskundige Combinatie. Ondanks deze afspraken blijkt het vervoer niet feilloos te verlopen en zijn gemaakte afspraken in de praktijk door de brandweer vaak niet uitvoerbaar. Voorbeelden van problemen uit de regio s met de brandweer zijn: het niet halen van de opkomsttijd met de HAB, prioriteit geven aan de brandweer HAB n boven de HAB van de Geneeskundige Combinatie. Een tweede onderdeel van flexibiliteit is de beschikbaarheid van de Geneeskundige Combinatie voor het verlenen van bijstand. Op één regio na is de Geneeskundige Combinatie in alle regio s beschikbaar voor bijstand. Bij achttien regio s gaat een OvDG mee als bijstand wordt verleend, bij de overige vijf regio s wordt dit niet standaard gedaan. Naast de bovengenoemde punten is de inzet van de onderdelen van de Geneeskundige Combinatie van belang voor de flexibiliteit. Bij één regio wordt hier bewust mee gewerkt. In deze regio is dit niet in procedures vastgelegd maar onderdeel van de opleidingen en trainingen voor de OvDG s. 4.2 Doelstelling Deze paragraaf doelstelling wordt beschreven aan de hand van een aantal subparagrafen. In paragraaf wordt in gegaan op de aansluiting van de Geneeskundige Combinatie op de dagelijkse hulpverlening. In paragraaf komt de inzetbaarheid van de Geneeskundige Combinatie aan bod en in paragraaf wordt de afstemming van de hulpverlening binnen de Geneeskundige Combinaties beschreven Aansluiting op dagelijkse hulpverlening De initiële doelstelling van de Geneeskundige Combinatie was onder andere dat de grootschalige geneeskundige hulpverlening beter moest aansluiten op de dagelijkse hulpverlening. Deze vraag is aan de regio s gesteld en alle regio s zijn het erover eens dat met de invoering van de Geneeskundige Combinatie, de aansluiting op de dagelijkse hulpverlening, ten opzichte van die met de geneeskundige pelotons, verbeterd is. Als noot moet daarbij wel worden vermeld dat dit door driekwart van de regio s als gedeeltelijke verbetering wordt gezien, vanwege het ontbreken van het MMT binnen de Geneeskundige Combinaties van die regio s. Men is het er unaniem over eens dat nog meer en grotere verbeteringen mogelijk zijn. Binnen de regio s is verschil van mening over de inzet van de OvDG als leidinggevende van de Geneeskundige Combinatie. Op het moment dat een Geneeskundige Combinatie wordt ingezet, wordt deze vaak aangevraagd door een OvDG die al ter plaatse is en de leiding heeft over de tot dan toe ingezette eenheden. Binnen het concept is één persoon bedoeld om de taak van Commandant Geneeskundige Combinatie op zich te nemen, hiervoor is een leidinggevende functionaris bedoeld die in praktijk een OvDG is. 16 Trimension BV

17 Hoofdstuk 4 Bevindingen uit de regio s De vraag is of met het uitrukken van een Geneeskundige Combinatie ook apart een OvDG als (extra) leidinggevende moet uitrukken. Op één regio na, gebeurt dit nergens en heerst er onduidelijkheid welke functionaris het, daarvoor bestemde, hesje C-GNK moet dragen. In de praktijk is het dan vaak de ambulancehulpverlener die de rol van Hoofd Gewondennest heeft, die het hesje met C-GNK draagt. De leidraad is niet duidelijk genoeg over de leidingstructuur en opschalingsprocedures voor de inzet van de Geneeskundige Combinatie. Bovendien wordt in de leidraad Geneeskundige Combinatie niets beschreven over de functie Hoofd Gewondennest. Bij de regio s bestaat behoefte aan deze procedures om de aansluiting van de Geneeskundige Combinatie op de tot dan toe ingezette eenheden te verbeteren Inzetbaarheid van de Geneeskundige Combinatie Binnen de initiële doelstelling is aandacht besteed aan de inzetbaarheid van de Geneeskundige Combinatie; deze moest worden versneld ten opzichte van de inzettijd van de geneeskundige pelotons. Volgens de leidraad moet een Geneeskundige Combinatie binnen een half uur na alarmering op de opkomstplaats kunnen zijn en binnen 60 minuten ter plaatse van een ongeval of ramp kunnen zijn. De regio s is gevraagd of ze deze inzetbaarheid kunnen garanderen. Bij de vraag is als uitgangspunt genomen dat het alleen gaat om de onderdelen die ingevoerd zijn in de betreffende regio. Vijftien regio s geven aan de opkomsttijd te kunnen garanderen. Acht regio s kunnen dit niet. Een aantal regio s oefent regelmatig met de opkomsttijd en daar waar nodig maken zij afspraken met betrekking tot het verzamelen van de mensen om de opkomsttijd te verkleinen. De verschillen tussen de regio s hangen samen met het verzamelen bij de stallingsplaats van de voertuigen, het verzamelen op andere locatie, of zelfs het verzamelen op de locatie waar een ramp of ongeval zich heeft voorgedaan. Drie regio s hebben uit eigen beweging een extra Geneeskundige Combinatie of onderdelen daarvan opgericht om aan de opkomsttijd van een half uur te kunnen voldoen. Bij deze regio s was de grootte van de regio in combinatie met de aanwezige infrastructuur een knelpunt. De alarmering van de onderdelen van de Geneeskundige Combinatie gebeurt bij alle regio s door de CPA. Het aangeven van de noodzaak voor de Geneeskundige Combinatie is een ander verhaal. Bij de meeste regio s is de OvDG bevoegd om de Geneeskundige Combinatie of onderdelen ervan te laten alarmeren bij de CPA. Voor het aanvragen van een Geneeskundige Combinatie zijn bij sommige regio s wel en bij veel regio s geen afspraken gemaakt, of procedures ontwikkeld. Het inzetcriterium verschilt bij de diverse regio s en bij sommige regio s is het puur gebaseerd op het inzicht van de OvDG ter plaatse. De GRIP-procedure met een daaraan gekoppeld inzetcriterium wordt bij enkele regio s gebruikt. Andere regio s hebben andere inzetcriteria bedacht die veelal samenhangen met het aantal slachtoffers, óf die te maken hebben met calamiteiten op specifieke locaties, zoals verpleeghuizen Afstemming binnen de Geneeskundige Combinatie De algemene reactie op de vraag of afspraken over verschillende werkwijzen zijn vastgelegd is, dat bij de regio s grote behoefte bestaat voor het landelijk vastleggen van een aantal procedures. Het gaat hier om procedures die niet bij het invoeren van de Geneeskundige Combinaties in de leidraad zijn opgenomen. De GHOR-regio s hebben hiervoor in de afgelopen jaren in eigen beheer (of binnen interregionale werkgroepen) een groot aantal afspraken gemaakt, maar deze afspraken verschillen vaak van elkaar. Een goed voorbeeld van een procedure die niet met de invoering is geleverd, is die van het Hoofd Gewondennest (HGN). In de afgelopen jaren zijn voor het HGN geen landelijke afspraken gemaakt wat betreft de taakomschrijvingen. Het is duidelijk te zien bij de 17

18 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie regio s dat de werkwijze van de aangewezen mensen voor deze functie zeer uiteen lopen. Bij de regio s bestaat de grote wens om hiervoor landelijke richtlijnen vast te stellen. Daarnaast ontbreken in de leidraad beschrijvingen van de interne organisatie van de Geneeskundige Combinatie, de beschrijving van het MMT en een beschrijving van de algemene werkwijze en inzetprocedures van de Geneeskundige Combinatie. Het ontbreken hiervan heeft gezorgd dat de helft van alle regio s zelf initiatieven heeft ontplooid voor het opstellen van beschrijvingen van werkwijzen, handleidingen, protocollen of procedures. De vraag om dit soort documenten landelijk te laten ontwikkelen is groot, zowel bij de regio s die zelf al het een-en-ander hebben ontwikkeld, als bij de regio s die dat nog niet konden of wilden doen. 4.3 Operationaliteit De paragraaf Operationaliteit is onderverdeeld in de subparagraaf bemensing van de Geneeskundige Combinatie, subparagraaf opleidingen en oefeningen en subparagraaf procedures Bemensing Geneeskundige Combinatie Het gegarandeerd kunnen inzetten van (onderdelen van) de Geneeskundige Combinatie blijkt sterk afhankelijk van de (bereikbaarheids)vergoedingen aan hulpverleners die deelnemen aan de Geneeskundige Combinatie. In zestien regio s ontvangen de ambulanceteams een (bereikbaarheids)vergoeding. Onder (bereikbaarheids)vergoeding bij de ambulanceteams wordt niet alleen verstaan de overeengekomen vergoeding door de RAV, maar ook uitreiken van mobiele telefoons met beltegoed, urendeclaratie of kostendeclaratie. In de overige zeven regio s ontvangen de ambulanceteams geen (bereikbaarheids)vergoeding en werken zij geheel op vrijwillige basis. Het kwam in de evaluatiesessie dan ook duidelijk naar voren dat dit de regio s zijn waar men de meeste problemen had met het voldoende invullen van de ambulanceteams. Door het werken met vrijwilligers is het in veel regio s moeilijk om de mensen gemotiveerd te houden en zijn het bij oefeningen vaak dezelfde mensen die meewerken. De (bereikbaarheids)vergoeding voor de OvDG s is in 22 regio s geregeld. In één regio is dit niet geregeld door het ontbreken van dienstdoende OvDG. De (bereikbaarheids) vergoedingen van de OvDG s zijn niet landelijk geregeld lopen zeer uiteen. Voorbeelden van (bereikbaarheids)vergoedingen zijn: het declareren op basis van gemaakte kosten, het declareren op basis van gemaakte uren, of het betaald krijgen op basis van een CAO regeling. Op één regio na ontvangt het SIGMA geen vergoeding voor haar inzet. Wel regelen diverse regio s een tegemoetkoming in de alternatieve sfeer zoals jaarlijkse uitstapjes voor de leden van de SIGMA-pool. Bij één andere regio ontvangt het SIGMA alleen een vergoeding als zij worden ingezet. Het MMT ontvangt geen (bereikbaarheids)vergoeding van de GHOR-regio s. Twee traumacentra hanteren tarieven voor het oefenen met het MMT (zie bij opleidingen en oefeningen) Opleidingen en oefeningen De verschillende onderdelen van de Geneeskundige Combinatie worden op verschillende manieren opgeleid en geoefend. In deze paragraaf worden de opleiding en oefening van deze onderdelen achtereenvolgend beschreven. 18 Trimension BV

19 Hoofdstuk 4 Bevindingen uit de regio s Ambulanceteams Met de opleidingen van de ambulanceteams, worden bedoeld de cursussen en trainingen van de ambulancechauffeurs en verpleegkundigen die in de regio s aangewezen zijn om de rol te vervullen als lid van de Geneeskundige Combinatie. De opleidingen dienen zich daarom te richten op de taken die zij moeten vervullen binnen het concept Geneeskundige Combinatie. In vijftien regio s is bovenstaand uitgangspunt ingevuld. In deze regio s is ambulancepersoneel aangewezen voor de rol van ambulanceteam binnen de Geneeskundige Combinaties. Zij werken met een opleidings- en oefenprogramma. In de andere regio s komen verschillende knelpunten voor: Een tweetal regio s kan niet beschikken over ambulancepersoneel vanwege fusies in het kader van RAV vorming binnen de regio s, waardoor activiteiten met de GHOR op de lange baan worden geschoven. Een andere reden voor het niet kunnen opleiden van de ambulancepersoneelsleden is dat het ontbreekt aan de financiële middelen om vooral de uren van de deelnemers te kunnen bekostigen. Bij de regio s waar men wel met een opleidings- en oefenprogramma werkt, treedt nog een ander knelpunt op, de oefenmoeheid. Omdat de leden van de Geneeskundige Combinatie voor het uitoefenen van hun dagelijkse werkzaamheden vaak al veel opleidingen moeten volgen, leggen de opleidingen voor de Geneeskundige Combinatie vaak een extra beslag op de tijd. Bovendien dienen deze opleidingen voor de vrijwillige ambulanceteams ook nog eens in de vrije tijd plaats te vinden. In negentien regio s vinden oefeningen van ambulanceteams van de Geneeskundige Combinatie plaats, waarbij inzet van de ambulanceteams met het materiaal van de Geneeskundige Combinatie wordt beoefend. De frequentie van de oefeningen verschilt per regio. Een kwart van de regio s geeft hierbij een knelpunt aan, dat inherent is aan het aantal oefeningen; lang niet alle teams komen aan bod. Daarnaast gebeurt het vaak dat dezelfde mensen zich steeds aanmelden voor de oefeningen. Daar waar de regio s voor een groot deel afhankelijk zijn van de goodwill van de ambulanceteams en ambulancediensten durven de GHOR-bureaus hier geen maatregelen tegen te treffen. Deze gang van zaken belemmert een gestructureerde aanpak van een oefenprogramma. Het registreren van de ambulancepersoneelsleden die hebben deelgenomen aan oefeningen en trainingen gebeurt wel door de regio s, maar hier worden nauwelijks consequenties aan verbonden. In vijf regio s zijn afspraken gemaakt dat bij het niet deelnemen aan het verplicht gestelde aantal oefenavonden, hier consequenties aan worden verbonden. De oefeningen die plaatsvinden in de regio s zijn vrijwel uitsluitend multidisciplinair. Op monodisciplinair niveau vinden niet veel oefeningen plaats. Dit houdt in dat het oefenen van eigen procedures van de Geneeskundige Combinatie niet rustig kan plaatsvinden en dat het oefeningen van bijvoorbeeld een Hoofd Gewondennest slechts enkele keren per jaar (en dus maar voor enkele mensen) mogelijk zijn. SIGMA In alle regio s hebben de SIGMA-leden de HOC-opleiding genoten en zijn zij in het bezit van het vereiste certificaat. Desondanks worden door de regio s vragen gesteld bij de kwaliteit van de opleidingen en bestaat de behoefte aan meer controle op de kwaliteit van de SIGMA-leden. Een reden voor het twijfelen aan de kwaliteit is het grote verschil van kennis en vaardigheden tussen SIGMA-leden onderling en tussen de SIGMA-teams van verschillende regio s. 19

20 Knelpuntenanalyse Geneeskundige Combinatie Door het vrijwillige karakter van de SIGMA kunnen en mogen zij niet vergeleken worden met andere professionele delen van de Geneeskundige Combinatie. Vooral op het gebied van de vaardigheden hebben de leden van de SIGMA in feite geen mogelijkheid om deze op het vereiste niveau te houden. De ervaring van alle regio s is dat de vaardigheden heel snel na de opleidingen tot onder een acceptabel niveau dalen. In de evaluatiesessies kwam dan ook naar voren dat het noodzakelijk is dat het verwachtingspatroon ten aanzien, van vooral de medisch-assisterende taken, van het SIGMA zou moeten worden bijgesteld. De SIGMA bestaat uit een hechte groep vrijwilligers met een - over het algemeen - zeer enthousiaste instelling. Driekwart van de GHOR-regio s is huiverig voor het werken met controles van kennis en vaardigheden, of andere manieren om te geschikte mensen te selecteren, indien door uitvoering van controle op de kwaliteit van de SIGMA en het doorvoeren van de gevolgen ervan (het buiten dienst stellen bij niet behalen van de eisen) de kans bestaat dat het enthousiasme van SIGMA-leden afneemt - en daarmee op termijn de grootte van de SIGMA-pool. In vier regio s worden deze controles wel uitgevoerd en worden consequenties doorgevoerd (in twee regio s gebeurt dit op nadrukkelijk verzoek van de SIGMA-leden zelf). De SIGMA-leden oefenen veel. Op één regio na wordt druk geoefend met, voornamelijk, het opzetten van de tent. Daarnaast vinden in een aantal regio s alarmeringsoefeningen plaats, waardoor een goed beeld ontstaat van de opkomsttijd en het opkomstpercentage van de SIGMA. In oktober 2003 vonden voor het eerst SIGMA-wedstrijden plaats. Deze wedstrijden hebben weliswaar een vrijwillig karakter (tien SIGMA-teams uit Nederland hebben deelgenomen), maar geven wel een beeld van de mate van enthousiasme en geoefendheid van een deel van de SIGMA-teams. MMT Met de opleidingen voor het MMT worden bedoeld de cursussen en trainingen die zich richten op de taken en verantwoordelijkheden van het MMT binnen de organisatie van de Geneeskundige Combinatie. Het algemene beeld is dat deze in zeer geringe mate plaats vinden. Bij oefeningen met inzet van de Geneeskundige Combinatie is het vaak moeilijk te bewerkstelligen dat het MMT deelneemt. Hiervoor wordt een aantal oorzaken genoemd. Ten eerste komt het financiële aspect aan bod. Voor een dagdeel inzet van een MMT bij een oefening worden bedragen genoemd van 1000,= tot 2000,=. Lang niet alle regio s kunnen dit betalen uit het budget voor oefeningen. Een tweede oorzaak is dat het verzorgingsgebied van een traumaregio altijd een aantal GHOR-regio s omvat, waarin meerdere Geneeskundige Combinaties zijn opgericht. Om alle MMT-leden met alle Geneeskundige Combinaties te laten oefenen blijkt een opgave, die niet uit te voeren is. Als derde oorzaak voor een niet-optimale geoefendheid van de MMT-pools wordt genoemd dat het ook hier vaak dezelfde MMT-leden zijn die aan oefeningen deelnemen. In sommige regio s heeft men daarnaast vaak het idee dat de artsen en verpleegkundigen die door de ziekenhuizen worden afgevaardigd bij oefeningen, niet altijd de mensen zijn die opgeleid en getraind zijn om goed te functioneren in het veld. OvDG In negentien regio s zijn één of meerdere OvDG s ingevoerd. De opleidingen van deze OvDG s verschillen van een interne cursus tot externe cursussen bij opleidingsinstituten. Niet alle OvDG s kunnen genoeg worden geoefend, gezien het aantal oefeningen dat plaatsvindt met de Geneeskundige Combinatie. Per oefening is het over het algemeen één 20 Trimension BV