J. Ras. SOB Research, Instituut voor Archeologisch en Aardkundig Onderzoek. SOB Research Heinenoord, februari 2008 ISBN/EAN:

Transcriptie

1 -concept- Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes J. Ras

2

3 -concept- Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes J. Ras

4 Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes J. Ras SOB Research, Instituut voor Archeologisch en Aardkundig Onderzoek SOB Research Heinenoord, februari 2008 ISBN/EAN: Projectnummer

5 Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Inhoud 1. Inleiding Planontwikkeling Opdrachtverlening Doel van het onderzoek Fasering Onderzoeksteam 5 2. Onderzoekssysteem: gehanteerde methoden en technieken Archiefonderzoek Archeologisch verwachtingsmodel Veldonderzoek Uitwerking en rapportage 8 3. Resultaten archiefonderzoek Geologische gegevens Archeologische gegevens Historische gegevens Luchtfoto s Actueel Hoogtebestand Nederland Archeologisch verwachtingsmodel Resultaten veldonderzoek Inleiding Booronderzoek IVO Geologische opbouw Archeologische indicatoren booronderzoek Toetsing archeologisch verwachtingsmodel Samenvatting, conclusies en aanbevelingen 23 Literatuur 25 Verklarende woordenlijst 27 Bijlage 1: Administratieve gegevens 29 Bijlage 2: Archeologische en geologische tijdschaal 31 Bijlage 3: Overzicht Boorgegevens Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes 33 Bijlage 5: SOB Research: Gegevens 45

6 2

7 1. Inleiding 1.1. Planontwikkeling Aanleiding voor het archeologisch onderzoek vormen de plannen ten behoeve van de realisatie van een hospice, 2 woningen en een kantoorgebouw aan de s Heer Hendrikskinderendijk 98 te Goes (Gemeente Goes). Ten behoeve van het plangebied wordt het bestemmingsplan gewijzigd. In het kader van dit project zullen de aanlegwerkzaamheden (onder meer bouw- en graafwerkzaamheden) worden uitgevoerd binnen een gebied met een oppervlakte van circa 1.3 hectare. Ten behoeve van dit project wordt het bestemmingsplan herzien. Als gevolg van de te voorziene bodemingrepen (graaf- en bouwwerkzaamheden) zullen mogelijk archeologisch relevante horizonten worden verstoord. Op basis van het vigerende Europese (Verdrag van Valletta), het landelijke (o.m. Wet Archeologische Monumentenzorg 2007 (WAMz) en de KNA 3.1) en het provinciale beleid (zie o.m. Nota Archeologie ) zal daarom een verantwoorde inschatting en afweging moeten worden gemaakt van de in het geding zijnde archeologische belangen. De afbakening van het onderzoeksgebied is gelijk aan de afbakening van het plangebied, zoals deze is aangegeven door de opdrachtgever, omdat het archeologisch onderzoek gericht is op het in kaart brengen van de mogelijke aanwezigheid van archeologische waarden binnen het plangebied (zie Afbeelding 2 en Afbeelding 3). Afbeelding 1. Ligging van het onderzoeksgebied (rode stip) in Nederland. 1.2 Opdrachtverlening Omdat de met de realisatie van deze plannen gepaard gaande werkzaamheden zouden kunnen leiden tot een aantasting van mogelijk aanwezige archeologische en cultuurhistorische waarden en daarmee tot een aantasting van de landschapskwaliteit, als gevolg van de diverse graafwerkzaamheden, heeft Spaans Beheer B.V. en Stichting Zorgstroom Middelburg aan SOB Research verzocht om een plan van aanpak op te stellen voor een Archeologisch Bureauonderzoek en een Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen (IVO) ten behoeve van het onderzoeksgebied. Op basis van het door SOB Research opgestelde plan van aanpak (Aanvraag Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes : d.d. 23 januari 2008) is door Spaans Beheer B.V. en Stichting Zorgstroom Middelburg aan SOB Research opdracht verleend om ten behoeve van het onderzoeksgebied een Archeologisch Bureauonderzoek en een Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen (IVO) uit te voeren. 3

8 Afbeelding 2. Ligging van het plangebied (rood omkaderd), geprojecteerd op een uitsnede van de Topografische Kaart. Schaal 1: Doel van het onderzoek De opgave voor het onderzoek door SOB Research was de archeologische en aardkundige waarden ter plaatse van het onderzoeksgebied te inventariseren en te documenteren. Het onderzoek was gericht op de volgende aandachtspunten: De geologie en landschapsgeschiedenis ter plaatse van het onderzoeksgebied, in relatie tot de bewoningsmogelijkheden in het verleden; De aanwezigheid van archeologische waarden ter plaatse van het onderzoeksgebied: onderzoek naar bewoningssporen uit de prehistorie, de Romeinse tijd, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd; De aard, omvang, (diepte)ligging en indien mogelijk de datering van eventueel aanwezige archeologische vindplaatsen; 4

9 De mate waarin archeologische en cultuurhistorische waarden door de uit te voeren graafwerkzaamheden met aantasting worden bedreigd. 1.4 Fasering Na de opdrachtverlening is er een begin gemaakt met het onderzoek. Eerst is gewerkt aan de voorbereiding (het opstellen van een archeologisch verwachtingsmodel) en de planning van het onderzoek. Hierbij zijn diverse archieven geraadpleegd om al aanwezige archeologische, historische, geologische en luchtfoto-informatie zoveel mogelijk te kunnen benutten. Vervolgens is op 8 februari 2008 een archeologisch veldonderzoek uitgevoerd. Dit veldonderzoek bestond uit een verkennend booronderzoek. Tenslotte is, op basis van de verkregen gegevens, een overzicht samengesteld van de aangetroffen archeologische, cultuurhistorische en aardkundige waarden. De verkregen gegevens, de daaraan verbonden conclusies, alsmede de op basis hiervan tot stand gekomen adviezen zijn uitgewerkt in het nu voorliggende eindrapport. 1.5 Onderzoeksteam Het onderzoeksteam van SOB Research bestond uit: F. G. R. D hondt coördinatie veldwerk, veldwerk, gegevensverwerking J. Ras rapportage J. W. van Zessen veldwerk 5

10 Afbeelding 3. Ligging van het onderzoeksgebied (rood omkaderd), geprojecteerd op een uitsnede van de Kadastrale Kaart. Het onderzoeksgebied was ten tijde van de uitvoering van het veldonderzoek in gebruik als grasland en boomgaard. In het noordelijke deel stond bebouwing (geel gemarkeerd). Direct om deze bebouwing lag een erf, dat was verhard. Kaartschaal 1: Topografische Dienst Kadaster, Emmen [2008]. 6

11 2. Onderzoekssysteem: gehanteerde methoden en technieken 2.1 Archiefonderzoek In het kader van het bureauonderzoek zijn diverse archieven geraadpleegd. Dit onderzoek heeft tot doel gebruik te maken van de in deze archieven beschikbare of alsnog destilleerbare informatie over de landschaps- en bewoningsgeschiedenis van het gebied. Onder meer zijn daarbij de archieven van TNO, de Topografische Dienst en de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM-ARCHIS2) en het Zeeuws Archeologisch Archief (ZAA, SCEZ) geraadpleegd. Daarnaast werd er over het onderzoeksgebied en de directe omgeving nadere archeologische en historische informatie vergaard uit meerdere bronnen. 2.2 Archeologisch verwachtingsmodel Op basis van het bureauonderzoek is een archeologisch verwachtingsmodel opgesteld. Hierbij gaat het vooral om een gespecificeerde verwachting ten aanzien van de mogelijk aanwezige archeologische vondstcomplexen (mogelijke aard, gaafheid en ouderdom) en de relatie (mogelijke diepteligging en context) met de geologische ondergrond. Op basis van het archeologisch verwachtingsmodel is het onderzoeksplan voor het veldonderzoek uitgewerkt. 2.3 Veldonderzoek Booronderzoek Op basis van het onderzoeksplan is het booronderzoek ter plaatse van het onderzoeksgebied uitgevoerd. Ten einde het op basis van de informatie van het bureauonderzoek opgestelde archeologische verwachtingsmodel te kunnen toetsen, is gekozen voor de uitvoering van een veldonderzoek door middel van grondboringen. Ten grondslag aan deze keuze ligt het gegeven dat relevante archeologische niveaus mogelijk door sediment zijn afgedekt, waardoor het opsporen van archeologische vindplaatsen exclusief door middel van een oppervlaktekartering niet mogelijk was. De uitvoering van grondboringen was daarom in dit geval de minst destructieve methode, waarmee met voldoende betrouwbaarheid de aan- of afwezigheid van archeologische waarden kon worden aangetoond. Door middel van boringen kunnen archeologische sporen worden getraceerd. Indicatoren voor de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen zijn onder meer de aanwezigheid van houtskool, verbrand bot, aardewerkfragmenten, potgruis, vuursteen, puin of verstoorde grondlagen. Vaak kan de stratigrafie, de aard, de dikte, de omvang en de ouderdom van de archeologisch interessante grondlagen aan de hand van de boringen globaal worden bepaald en verder in kaart worden gebracht. Bovendien kan door middel van grondboringen inzicht in de geologische opbouw van een gebied worden verkregen. Dit is vooral van belang omdat de bewoningsmogelijkheden in Nederland tot de Romeinse tijd volledig afhankelijk waren van de landschappelijke situatie. Ook voor wat betreft de Romeinse tijd en de Middeleeuwen is er, ondanks de toegenomen mogelijkheden om door middel van bedijking, afdamming of kanalisering het landschap vorm te geven, nog steeds sprake van een sterke relatie tussen het natuurlijke landschap en de mogelijkheden tot bewoning. Tevens kan bij een onderzoek door middel van grondboringen worden vastgesteld of de geologische opbouw nog intact aanwezig is en of er archeologische waarden in situ kunnen worden aangetroffen. 7

12 2.3.2 Oppervlaktekartering Bij een oppervlaktekartering wordt een terrein onderzocht op de aanwezigheid van archeologische vondsten aan het oppervlak. In gebieden waar archeologisch belangrijke lagen relatief dicht aan het oppervlak liggen (er is dan geen sprake van omvangrijke sedimentvorming op deze lagen) kan het uitvoeren van een oppervlaktekartering zinvol zijn. Vooral vers geploegde akkers lenen zich voor deze onderzoeksmethodiek. Binnen het onderzoeksgebied is geen oppervlaktekartering uitgevoerd, vanwege de aanwezigheid van grasland, een boomgaard en bebouwing. Hierdoor was de vondstzichtbaarheid minimaal. 2.4 Uitwerking en rapportage Na het veldonderzoek zijn de onderzoeksgegevens uitgewerkt en geanalyseerd. Hierbij is voortdurend sprake geweest van terugkoppeling naar de uitkomsten van het archiefonderzoek (toetsing archeologisch verwachtingsmodel). Ter afronding van het archeologisch onderzoek is het nu voorliggende eindrapport samengesteld. Bij de uitvoering van het onderzoek zijn in ieder geval ook de door de Provincie Zeeland vastgestelde eisen (zie Handleiding Programma s van Eisen Zeeland, pagina 5, 6, 9) gehanteerd als de minimale basisuitgangspunten voor de kwaliteit van het uit te voeren onderzoek. 8

13 3. Resultaten archiefonderzoek 3.1 Geologische gegevens Voor een analyse van de Holocene geologische opbouw van het onderzoeksgebied en de directe omgeving is vooral gebruik gemaakt van het Kaartblad Beveland van de Geologische Kaart van Nederland, schaal 1: , van de Bodemkaart van Nederland (Alterra) en van de Geomorfologische Kaart van Nederland (Alterra). Een nadeel bij het gebruik is de relatieve grofschaligheid van deze kaarten; de informatie is niet bedoeld en ook niet bruikbaar voor een beoordeling op perceelniveau. Wel bieden de kaarten kaders voor een globale inschatting van de geologische en paleogeografische situatie. Afbeelding 4. De ligging van het onderzoeksgebied (rood omkaderd), geprojecteerd op een uitvergrote uitsnede van de Geologische Kaart van Nederland, 1: , Kaartblad Beveland. De ligging van een deel van profiellijn A A is blauw gemarkeerd. Schaal 1: Het grootste deel van het onderzoeksgebied maakt deel uit van een zone die op de Geologische Kaart van Nederland 1: , Blad Beveland, wordt aangeduid met code D0.2 (zie Afbeelding 4). Dat betekent dat hier diepreikende geul-afzettingen van Duinkerke II (lithostratigrafie volgens de Mulder et al, 2003: Laagpakket van Walcheren, behorend tot de Formatie van Naaldwijk) aanwezig zijn. Het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied ligt ter plaatse van een zone met code AO.2. 9

14 Dit betekent dat hier Afzettingen van Duinkerke II (lithostratigrafie volgens de Mulder et al, 2003: Laagpakket van Walcheren, behorend tot de Formatie van Naaldwijk) op Hollandveen (lithostratigrafie volgens de Mulder et al, 2003: Hollandveen Laagpakket behorend tot de Formatie van Nieuwkoop) op Afzettingen van Calais (zand, lithostratigrafie volgens de Mulder et al, 2003: Laagpakket van Wormer, behorend tot de Formatie van Naaldwijk) aanwezig zijn. Afbeelding 5. De globale ligging van het onderzoeksgebied (rood gemarkeerd), geprojecteerd op een uitsnede van Profiel A A van de Geologische Kaart van Nederland, blad Beveland. Op basis van Profiellijn A-A behorend bij de Geologische Kaart van Nederland, Blad Beveland (dit profiel ligt ten westen van het onderzoeksgebied, zie Afbeelding 4, blauwe lijn, en zie Afbeelding 5) kan worden ingeschat dat de top van de Afzettingen van Calais kan op een diepte tussen 2 meter en 3 meter NAP worden aangetroffen. Daar waar sprake is van de aanwezigheid van voormalige Duinkerke-geulen, ligt de (geërodeerde) top lager, of zijn de Afzettingen van Calais afwezig. De top van het Hollandveen kan op een diepte tussen 1 en 2 meter NAP worden aangetroffen. De Afzettingen van Duinkerke II zijn dagzomend. Voor wat betreft de door de Mulder et al (de Mulder et al, 2003) voorgestelde nieuwe lithostratigrafie dient het volgende opgemerkt te worden. SOB Research is van mening dat deze nieuwe lithostratigrafische terminologie in het geheel geen meerwaarde biedt voor wat betreft de koppeling tussen archeologie en geologie. Integendeel: met name in het Holocene gebied gaan hiermee mogelijkheden voor een dergelijke koppeling verloren. Daarnaast is er geen goede koppeling mogelijk tussen reeds decennia lang uitgevoerd archeologisch onderzoek en de nieuwe voorgestelde lithostratigrafische terminologie. Tevens ontbreken ook geologische kaarten, waarbij deze terminologie is gehanteerd, zodat een betrouwbare presentatie niet mogelijk is. Het is vanuit haar eigen kwaliteitsborging dat SOB Research, zeker voor wat betreft het Holocene deel van Nederland, de gangbare lithostratigrafie toepast en vooralsnog zal blijven toepassen. Het onderzoeksgebied maakt deel uit van een zone die op de Bodemkaart van Alterra (ARCHIS2, niet in dit rapport afgebeeld) wordt weergegeven als zijnde bebouwing. 10

15 Afbeelding 6. De ligging van het onderzoeksgebied (rood omkaderd), geprojecteerd op een uitsnede van de Geomorfologische Kaart van Nederland. Bron: Alterra. Het onderzoeksgebied maakt deel uit van een zone die op de Geomorfologische Kaart van Alterra (ARCHIS2) wordt weergegeven als zijnde bebouwing. Op basis van de omgeving van het onderzoeksgebied kan worden aangenomen dat het onderzoeksgebied deel uitmaakt van het zuidelijke deel van lage ruggen en heuvels. Dit betreft een kreekrug (zie Afbeelding 6). 3.2 Archeologische gegevens Voor een overzicht van reeds bestaande kennis ten aanzien van archeologische vindplaatsen binnen en in de directe omgeving van het onderzoeksgebied werden de archieven van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM-ARCHIS2), het Zeeuws Archeologisch Archief (ZAA, SCEZ) en SOB Research geraadpleegd. Het noordelijke deel van het onderzoeksgebied maakt deel uit van een zone die op de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden in Nederland (IKAW, 2 e generatie; ROB, Amersfoort: 2000) wordt weergegeven als een zone met een hoge trefkans op de aanwezigheid van archeologische sporen. Deze verwachting is vooral gebaseerd op de aanwezigheid van geul-afzettingen van Duinkerke II (zie Afbeelding 7). Hier kunnen archeologische resten uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden aangetroffen. Het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied maakt deel uit van een zone die op de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden in Nederland (IKAW, 2 e generatie; ROB, Amersfoort: 2000) wordt weergegeven als een zone met een middelhoge trefkans op de aanwezigheid van archeologische sporen. Deze verwachting is vooral gebaseerd op de aanwezigheid van Afzettingen van Duinkerke II op Hollandveen op Afzettingen van Calais. Hier kunnen archeologische resten uit de Prehistorie, Romeinse Tijd, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden aangetroffen. 11

16 Het onderzoeksgebied maakt geen deel uit van een terrein dat op de Archeologische Monumentenkaart van Zeeland als terrein met een archeologische waardering wordt aangeduid. In ARCHIS2 (het centrale archief voor de bekende archeologische vindplaatsen in Nederland) worden ter plaatse van het onderzoeksgebied geen bekende archeologische vindplaatsen vermeld. Ten oosten van het onderzoeksgebied werden archeologische vondsten gedaan uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Deze kunnen worden gerelateerd aan de stadskern van Goes. Ten westen van het onderzoeksgebied werden eveneens archeologische vondsten gedaan uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Dit betreft de dorpskern van s-heer Hendrikskinderen. Ten zuiden van het onderzoeksgebied werden laatmiddeleeuwse moerneringsputten aangetroffen (Archis-waarnemingsnummer ). Afbeelding 7. De ligging van in ARCHIS geregistreerde archeologische vondsten of vondstlocaties (geel, genummerd), en terreinen die op de Archeologische Monumentenkaart zijn gewaardeerd (rood, genummerd). (Bron: ARCHIS2). Het onderzoeksgebied is blauw omkaderd. Als onderliggende kaartlaag is de IKAW gebruikt. In het Zeeuws Archeologisch Archief (ZAA) bevindt zich verder geen informatie met betrekking tot archeologische vindplaatsen in of direct buiten het onderzoeksgebied, die additioneel is ten opzichte van ARCHIS Historische gegevens Het gebied waar het huidige onderzoeksgebied is gesitueerd is vanaf de zestiende eeuw cartografisch gedocumenteerd. Deze kaartdocumentatie levert informatie op voor wat betreft het mogelijke voorkomen van oude, reeds verdwenen infrastructurele werken of voormalige bebouwing. 12

17 Afbeelding 8. De globale ligging van het onderzoeksgebied (rode stip), geprojecteerd op een uitsnede van de Visscher- Romankaart van Zeeland uit Het onderzoeksgebied ligt ten zuiden van een weg. Er wordt op deze kaart geen bebouwing weergegeven ter plaatse van het onderzoeksgebied. Kaartbron: Anon., Alphen aan den Rijn: Op een kaart van Christiaan Sgrooten die rond 1570 werd vervaardigd zijn geen aanwijzingen te zien die duiden op bebouwing of de aanwezigheid van wegen binnen het huidige onderzoeksgebied. Op een kaart uit 1655 (zie Afbeelding 8) is te zien dat het onderzoeksgebied toen ten zuiden van een weg lag. Deze weg (de s Heer Hendrikskinderendijk) is in de huidige tijd nog aanwezig. Op de kaart uit 1655 werd ter plaatse van het onderzoeksgebied geen bebouwing weergegeven. Op een kaart van Hattinga uit (zie Afbeelding 9) is eveneens te zien dat ter plaatse van het huidige plangebied geen bebouwing of infrastructuur wordt weergegeven. Op de Topografische Kaart uit is te zien dat zich toen in het noordelijke deel van het onderzoeksgebied bebouwing bevond (zie Afbeelding 10). Deze bebouwing werd tussen 1745 en 1856 gerealiseerd. Op de Topografische Kaart uit 1912 (zie Afbeelding 11) is te zien dat deze bebouwing in het noordelijke deel van het onderzoeksgebied toen ook nog aanwezig was. Tijdens de uitvoering van het veldwerk werd geconstateerd dat ter plaatse van het noordelijke deel van het onderzoeksgebied een boerderij uit de jaren zestig van de vorige eeuw stond. Blijkbaar is toen de oudere bebouwing vervangen. Ter plaatse van het overige deel van het onderzoeksgebied stond geen bebouwing. 13

18 Afbeelding 9. De ligging van het onderzoeksgebied (blauw gemarkeerd), geprojecteerd op een uitsnede van de kaart van Hattinga uit Afbeelding 10. De ligging van het onderzoeksgebied (blauw omkaderd), geprojecteerd op een uitsnede van de Topografische Kaart uit Schaal 1:

19 Afbeelding 11. De ligging van het onderzoeksgebied (rood omkaderd), geprojecteerd op een uitsnede van de Topografische Kaart uit Schaal 1: Luchtfoto s In het kader van het onderzoek kon 1 luchtfoto geraadpleegd worden. Dit betrof: - Luchtfoto Topografische Dienst Opnamejaar 1989, fotonummer Op de geanalyseerde luchtfoto zijn ter plaatse van het onderzoeksgebied geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen zichtbaar. 3.5 Actueel Hoogtebestand Nederland Tijdens het onderzoek werd het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) geraadpleegd (zie Afbeelding 12). Op basis van deze gegevens kan worden geconcludeerd dat het grootste deel van het onderzoeksgebied is gelegen binnen een hoog liggende zone. Dit betreft een inversierug. Het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied ligt binnen een lager liggende zone. Dit betreft de flank van de inversierug. 15

20 Afbeelding 12. De positie van het onderzoeksgebied (blauw omkaderd), geprojecteerd op een uitsnede van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). Hoger liggende zones zijn geel/oranje gemarkeerd. Lager liggende zones zijn groen/blauw gemarkeerd. Bron: Archeologisch verwachtingsmodel Op basis van de beschikbare geologische, archeologische en historische gegevens kan worden ingeschat dat er binnen het onderzoeksgebied archeologische sporen kunnen worden aangetroffen. Het grootste deel van het onderzoeksgebied maakt deel uit van een zone met diepreikende geul- Afzettingen van Duinkerke II. Hier kunnen in de top van de geul-afzettingen, die dagzomend is, archeologische resten uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden aangetroffen. Ter plaatse van het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied (zie Afbeelding 13) kunnen Afzettingen van Duinkerke II op Hollandveen op Afzettingen van Calais worden aangetroffen. Hier kunnen op en in de top van de Afzettingen van Duinkerke II (dagzomend) archeologische sporen uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden aangetroffen. In de top van intact Hollandveen (op een diepte tussen 1 en 2 meter NAP) kunnen archeologische sporen uit de IJzertijd en Romeinse Tijd worden aangetroffen. Archeologische resten uit het Neolithicum en de Bronstijd kunnen in het Hollandveen, of op de Afzettingen van Calais (op een diepte tussen 2 meter en 3 meter NAP), worden aangetroffen. Er zijn overigens aanwijzingen voor de aanwezigheid van bebouwing in het noordelijke deel van het onderzoeksgebied vanaf de achttiende eeuw. De omvang van de mogelijk aan te treffen archeologische sporen is op dit moment nog niet bekend. Archeologische vindplaatsen kunnen herkend worden aan de hand van de aanwezigheid van een bewoningsniveau, door middel van fragmenten vuursteen, fragmenten aardewerk, houtskool of bijvoorbeeld botmateriaal. In hoeverre het bodemprofiel (en daarmee mogelijk archeologische resten) nog intact aanwezig zal zijn is niet bekend. Dit geldt ook voor de invloed van post-depositionele processen op het aanwezige bodemarchief. 16

21 Afbeelding 13. De positie van de inversierug (geel gemarkeerd) en de flank van deze rug (bruin gemarkeerd) binnen het onderzoeksgebied (rood omkaderd), geprojecteerd op een uitsnede van de Kadastrale Kaart. Kaartschaal 1: Topografische Dienst Kadaster, Emmen [2008]. 17

22 18

23 4. Resultaten veldonderzoek 4.1 Inleiding Het onderzoeksgebied ligt ten westen van de bebouwde kom van Goes, ten zuiden van de s Heer Hendrikskinderendijk en ten oosten van de Ringbaan. Het onderzoeksgebied was ten tijde van de uitvoering van het veldonderzoek in gebruik als grasland, als boomgaard en was deels bebouwd (zie Afbeelding 3). Het maaiveld lag op een hoogte tussen 0.08 meter -NAP en 1.19 meter +NAP, met een oplopende tendens in noordelijke richting. 4.2 Booronderzoek IVO Binnen het onderzoeksgebied zijn de boringen uitgevoerd in een grid waarbij de maximale afstand tussen de boringen 50 meter bedroeg. Omdat er binnen het onderzoeksgebied een aantal leidingen lag (zie Afbeelding 13) kon er niet dichter geboord worden. In totaal werden tijdens het IVO 13 boringen uitgevoerd tot een diepte tussen 2.00 meter beneden maaiveld en 4.00 meter beneden maaiveld. Alle boringen zijn uitgevoerd met een Edelmanboor met een diameter van 12 of 7 centimeter tot (daar waar aanwezig) in het Hollandveen of ruimschoots in de geul-afzettingen van Duinkerke II. Vervolgens zijn de boringen doorgezet met een gutsboor met een diameter van 2 of 3 centimeter. Bij iedere afzonderlijke boring werden de in de boring te onderscheiden geologische afzettingen en archeologische sporen ten opzichte van het maaiveld ingemeten. De locatie van de boringen is bepaald met gebruikmaking van een gps-systeem (GeoExplorer CE/ Geo XT). De maximale afwijking die hiermee kan ontstaan voor wat betreft de plaatsbepaling van de boorcoördinaten bedraagt +/- 1.0 meter. De bijbehorende hoogteliggingen van het maaiveld werden ten opzichte van het Normaal Amsterdams Peil (NAP) gemeten met behulp van een waterpas (zie Bijlage 3: Overzicht Boorgegevens Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes). 4.3 Geologische opbouw Op basis van de gegevens van het door SOB Research uitgevoerde booronderzoek kan worden gesteld dat binnen het grootste deel van het onderzoeksgebied diepreikende geul-afzettingen van Duinkerke II (klei en zand) aanwezig zijn. Ter plaatse van het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied (in Boring nr.: 1, 2, 3 en 4) werd een profiel van Afzettingen van Duinkerke II (zand en klei) op Hollandveen (niet intact) op Afzettingen van Calais (klei) aangetroffen. Het Hollandveen bestaat uit donkerbruin tot bruin veen met houtresten. De top van het Hollandveen werd aangetroffen op een diepte tussen 1.98 meter en 2.21 meter -NAP. In geen van de boringen werd een intacte top van het Hollandveen aangetroffen. 19

24 Afbeelding 14. De positie van de boorpunten van het IVO (in blauw), geprojecteerd op een uitsnede van de Kadastrale kaart van het onderzoeksgebied. De ligging van leidingen is groen gemarkeerd. Het onderzoeksgebied is rood omkaderd. Schaal 1: Topografische Dienst Kadaster, Emmen [2008]. Het Hollandveen dekt de Afzettingen van Calais af. Het betreft hier afzettingen van ongerijpte of half gerijpte grijze klei die naar onderen toe overgaan in grijs, fijn zand. De klei heeft een overwegend licht organische top die rietresten bevat. Meer naar onderen toe neemt de organische component af en wordt de klei zandiger. De top van de Afzettingen van Calais werd aangetroffen op een diepte tussen 2.68 meter en 2.81 meter -NAP. 20

25 4.4 Archeologische indicatoren booronderzoek Tijdens de uitvoering van het booronderzoek werden in geen van de boringen relevante archeologische indicatoren aangetroffen. Wel werd soms aardewerk of puin uit de Nieuwe Tijd aangetroffen. Dit kan echter worden gerelateerd aan bebouwing in het noordelijke deel van het onderzoeksgebied, of aan het gebruik van het onderzoeksgebied als boomgaard. 4.5 Toetsing archeologisch verwachtingsmodel Op basis van het in Hoofdstuk 3 opgestelde archeologische verwachtingsmodel kon worden vastgesteld dat ter plaatse van het grootste deel van het onderzoeksgebied diepreikende geul- Afzettingen van Duinkerke II zouden kunnen worden aangetroffen. Dit beeld werd tijdens het veldonderzoek bevestigd. Ter plaatse van het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied konden, zo werd aangenomen, Afzettingen van Duinkerke II op Hollandveen op Afzettingen van Calais worden aangetroffen. Ook dit werd tijdens het veldonderzoek bevestigd. In de top van de geul-afzettingen van Duinkerke II konden archeologische resten uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden aangetroffen. Tijdens het veldonderzoek werden echter geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden uit de Late Middeleeuwen aangetroffen. Wel werden wat puinbrokjes uit de Nieuwe Tijd aangetroffen. Deze kunnen worden gerelateerd aan de aan de aanwezigheid van bebouwing vanaf de achttiende eeuw, ter plaatse van het noordelijke deel van het onderzoeksgebied. Ter plaatse van het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied konden, zo werd aangenomen, op en in de top van de Afzettingen van Duinkerke II (dagzomend) archeologische sporen uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden aangetroffen. Tijdens het veldonderzoek werden echter geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden uit de Late Middeleeuwen aangetroffen. Wel werden wat puinbrokjes en een fragment aardewerk uit de Nieuwe Tijd aangetroffen. Deze kunnen worden gerelateerd aan de aan de aanwezigheid van bebouwing vanaf de achttiende eeuw, ter plaatse van het noordelijke deel van het onderzoeksgebied. In de top van intact Hollandveen (op een diepte tussen 1 en 2 meter NAP) konden archeologische sporen uit de IJzertijd en Romeinse Tijd worden aangetroffen. Archeologische resten uit het Neolithicum en de Bronstijd konden in het Hollandveen, of op de Afzettingen van Calais (op een diepte tussen 2 meter en 3 meter NAP) worden aangetroffen. Het Hollandveen werd echter niet intact aangetroffen. In het Hollandveen en in de Afzettingen van Calais werden geen archeologische indicatoren aangetroffen. 21

26 22

27 5. Samenvatting, conclusies en aanbevelingen In opdracht van Spaans Beheer B.V. en Stichting Zorgstroom Middelburg is door SOB Research in het kader van de realisatie van een hospice, 2 woningen en een kantoorgebouw aan de s Heer Hendrikskinderendijk 98 te Goes (Gemeente Goes) een Archeologisch Bureauonderzoek en een Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen (IVO) uitgevoerd, met het doel de geologische opbouw, de aardkundige waarden en de archeologische en cultuurhistorische waarden ter plaatse van het onderzoeksgebied vast te stellen. Ten behoeve van het plangebied wordt het bestemmingsplan gewijzigd. In het kader van dit project zullen de werkzaamheden (onder meer bouwen graafwerkzaamheden) worden uitgevoerd binnen een gebied met een oppervlakte van circa 1.3 hectare. Als gevolg van de te voorziene bodemingrepen zullen mogelijk archeologisch relevante horizonten worden verstoord. Op basis van het vigerende Europese (Verdrag van Valletta), het landelijke (o.m. Wet Archeologische Monumentenzorg 2006 (WAMZ) en de KNA 3.1) en het provinciale beleid (zie o.m. Nota Archeologie ) moest daarom een verantwoorde inschatting en afweging moeten worden gemaakt van de in het geding zijnde archeologische belangen. Op basis van het opgestelde archeologische verwachtingsmodel kon worden vastgesteld dat ter plaatse van het grootste deel van het onderzoeksgebied diepreikende geul-afzettingen van Duinkerke II zouden kunnen worden aangetroffen. Dit beeld werd tijdens het veldonderzoek bevestigd. Ter plaatse van het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied konden, zo werd aangenomen, Afzettingen van Duinkerke II op Hollandveen op Afzettingen van Calais worden aangetroffen. Ook dit werd tijdens het veldonderzoek bevestigd. In de top van de geul-afzettingen van Duinkerke II konden archeologische resten uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden aangetroffen. Tijdens het veldonderzoek werden echter geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden uit de Late Middeleeuwen aangetroffen. Wel werden wat puinbrokjes uit de Nieuwe Tijd aangetroffen. Deze kunnen worden gerelateerd aan de aan de aanwezigheid van bebouwing vanaf de achttiende eeuw, ter plaatse van het noordelijke deel van het onderzoeksgebied. Ter plaatse van het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied konden, zo werd aangenomen, op en in de top van de Afzettingen van Duinkerke II (dagzomend) archeologische sporen uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden aangetroffen. Tijdens het veldonderzoek werden echter geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden uit de Late Middeleeuwen aangetroffen. Wel werden wat puinbrokjes en een fragment aardewerk uit de Nieuwe Tijd aangetroffen. Deze kunnen worden gerelateerd aan de aan de aanwezigheid van bebouwing vanaf de achttiende eeuw, ter plaatse van het noordelijke deel van het onderzoeksgebied. In de top van intact Hollandveen (op een diepte tussen 1 en 2 meter NAP) konden archeologische sporen uit de IJzertijd en Romeinse Tijd worden aangetroffen. Archeologische resten uit het Neolithicum en de Bronstijd konden in het Hollandveen, of op de Afzettingen van Calais (op een diepte tussen 2 meter en 3 meter NAP) worden aangetroffen. Het Hollandveen werd echter niet intact aangetroffen. In het Hollandveen en in de Afzettingen van Calais werden geen archeologische indicatoren aangetroffen. Op basis van de onderzoeksresultaten wordt nader archeologisch onderzoek binnen het onderzoeksgebied niet noodzakelijk geacht. Weliswaar kunnen in het noordelijke deel van het onderzoeksgebied archeologische resten vanaf de achttiende eeuw worden aangetroffen, maar hieraan kan een lage zeldzaamheidswaarde worden toegekend. 23

28 24

29 Literatuur - Anon: Visscher-Romankaart van Zeeland; Alphen aan den Rijn: Anon: De Grote Historische Provincie-Atlas, 1: , Zeeland, , Groningen: Driel, L., van, Steketee, A., Zeeuwse plaatsnamen. Van Aardenburg tot Zonnemaire; Vlissingen: Mulder, E.F.J. de, M.C. Geluk, I.L. Ritsema, W.E. Westerhof en T.E. Wong: De ondergrond van Nederland; Groningen: Provincie Zeeland: Handleiding Programma s van eisen Zeeland: Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM): Archeologisch Informatie Systeem (ARCHIS2); Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB): De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden, Tweede generatie; Amersfoort: Rijks Geologische Dienst (RGD): Toelichtingen bij de Geologische Kaart van Nederland 1: , Blad Beveland; Haarlem: Rijks Geologische Dienst (RGD): Geologische Kaart van Nederland 1: , Blad Beveland; Haarlem: SOB Research: Aanvraag Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes ; Heinenoord: Tol, A.J., et al.: Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek; Amsterdam: Vos, P. C. & Van Heeringen, R. M.: Holocene geology and occupation history of the Province of Zeeland (SW Netherlands), in Mededelingen Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO Nr. 59, Holocene evolution of Zeeland (SW Netherlands), Scientific editor: M.M. Fischer, Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO; Haarlem:

30 26

31 Verklarende woordenlijst antropogeen C14 datering differentiële klink dy erosie estuarium eutroof veen fluviatiel geul gorzenlandschap gyttja Hollandveen Holoceen in situ klink lagunair, lagune marien door menselijk handelen bepaling van het gehalte aan radioactieve koolstof (C14) van organisch materiaal (hout, houtskool, schelpen, etc.) waaruit de ouderdom kan worden afgeleid. Deze ouderdom wordt opgegeven in jaren voor 1950 A.D. verschijnsel waarbij relatief hoog of laag liggende gebieden door geologische of fysische processen laag of hoog (andersom) komen te liggen. Ook wel omgekeerde klink of reliëfinversie genoemd organische afzetting, bestaande uit fijn verdeelde afgestorven plantenresten, in stilstaand water bezonken verzamelnaam voor processen die het aardoppervlak aantasten en los materiaal afvoeren. Dit vindt voornamelijk plaats door wind, ijs en stromend water een min of meer trechtervormige monding van een rivier die binnen het bereik van getijdestromingen ligt veen dat in een voedselrijk milieu ontstaan is onder invloed van een rivier rivier- of kreekbedding gebied dat boven gemiddeld hoogwater ligt en pas bij de hoogste vloeden onderloopt organische afzetting, bestaande uit fijn verdeelde afgestorven plantenresten, in stilstaand water bezonken alle veenpakketten die gedurende het Holoceen zijn ontstaan met uitzondering van het basisveen. De definitie van Hollandveen betreft dus in feite bijna alle veenpakketten die gedurende de afgelopen 8000 jaar zijn ontstaan jongste geologisch tijdvak (vanaf de laatste IJstijd: circa 9000 jaar voor Chr. tot heden) bewaard gebleven op de oorspronkelijke plaats. Dit met name met betrekking tot onverstoorde archeologische sporen en vondsten maaivelddaling van veen- en kleigronden door ontwatering, oxidatie van organisch materiaal en krimp ondiepe baai, beschermd tegen open zee door een strandwal of haf het milieu waar sedimentatie plaatsvindt die direct wordt beïnvloed door de zee 27

32 meanderen mesotroof veen modderklei moernering oligotroof veen oxidatie perimarien Pleistoceen pollenanalyse regressiefase sediment sondeerijzer stroomrug transgressiefase verlandingsklei zich bochtig door het landschap slingeren (van waterlopen) veen, dat in matig voedselrijk milieu is ontstaan afzettingen in het perimariene gebied, bestaande uit kleiige venen en venige kleien veenafgraving, hoofdzakelijk ten behoeve van zoutwinning en de winning van brandstof (turf) veen, dat in voedselarm milieu is ontstaan (traag) verbrandingsproces van organisch materiaal in reactie met zuurstof het milieu, waarin de sedimentatie wordt beïnvloed door de zee (via het rivieren kreekstelsel), maar waar mariene afzettingen van betekenis ontbreken geologisch tijdperk dat ongeveer 2 miljoen jaar geleden begon. De tijd van de IJstijden, maar ook van gematigd warme perioden. Het Pleistoceen eindigt met het begin van het Holoceen statistische studie van stuifmeelkorrels en sporen, die in sedimenten gevonden worden. Doel is onder meer milieureconstructie periode waarin de zee-invloed afneemt (als gevolg van een daling van de zeespiegel of als gevolg van sluiting van strandwallencomplex) na een transgressiefase afzetting gevormd door bezinksel of neerslag lange, dunne metalen 'prikstok', die onder meer wordt gebruikt om antropogene sporen te op te sporen restant van een door zand- en klei-afzettingen verlande, oude stroomgeul. Door differentiële klink meestal hoger gelegen dan de omgeving fase waarin de invloed van de zee zich in het binnenland uitbreidt (als gevolg van stijging van de zeespiegel of als gevolg van erosie van het strandwallencomplex) klei die aan het einde van een transgressiefase wordt afgezet 28

33 Bijlage 1 Administratieve gegevens Projectnaam: Opdrachtgever: Uitvoerder: Bevoegd gezag: Adviseur namens het bevoegd gezag: Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s-heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Spaans Beheer B.V. / Stichting Zorgstroom Middelburg Postbus AS Goes Contactpersoon: de heer. G. Spaans Tel.: info@makelaardijspaans.nl SOB Research Postbus ZK Heinenoord Tel.: Fax: sobresearch@wxs.nl Gemeente Goes Postbus MC Goes Contactpersoon: de heer A. Lokerse Tel.: Fax: a.lokerse@goes.nl Drs. N.J.G van Jole Groenmarkt NA Middelburg Tel.: Fax: njg.van.jole@scez.nl Datum opdracht: 23 januari 2008 Datum conceptrapport: 20 februari 2008 Datum definitief Plaats: Goes Gemeente: Goes Provincie: Zeeland Toponiem: s Heer Hendrikskinderendijk 98 Huidig grondgebruik: noordelijk deel onderzoeksgebied: bebouwing met tuin; zuidelijk deel: boomgaard (hoogstam) Toekomstige situatie: sloop van de huidige bebouwing en realisatie van nieuwbouw Kaartblad: 48F Geologie: Het grootste deel van het onderzoeksgebied maakt deel uit van een zone met diepreikende geul-afzettingen van Duinkerke II. Het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied ligt ter plaatse van een zone met Afzettingen van Duinkerke II op Hollandveen op Afzettingen van Calais Geomorfologie: Bodemtype: bebouwing; omgeving 3K33: getij-inversierug bebouwing; omgeving Mn15A: kalkrijke poldervaaggronden; lichte zavel, profielverloop 5 29

34 NAP-hoogte maaiveld: in het uiterste zuiden circa 0.08 meter -NAP, de rest tot circa 1.19 meter +NAP Grondwatertrap: bebouwing, oppervlaktewater Kadastrale gegevens: Gemeente Goes, Sectie C, Nummers 5162, 5163, 5165 Coördinaten: ZW: / ; ZO: / ; NW: / ; NO: / Oppervlakte plangebied: 1,3 ha Oppervlakte onderzoeksgebied : 1,3 ha Kaart plangebied: zie Afbeelding 2 en 3 CMA/AMK-status: n.v.t. CAA-nr.: n.v.t. CMA-nr.: n.v.t. ARCHIS-monumentnr.: n.v.t. ARCHIS-waarnemingnr.: n.v.t. ARCHIS-vondstmeldingsnr.: n.v.t. CIS-code: Beheer documentatie (na overdracht): Beheer vondsten (na overdracht): Beheer en plaats digitale documentatie: Zeeuws Archeologisch Archief (ZAA), SCEZ Postbus AA Middelburg Beheerder: dhr. J.J.B. Kuipers Tel: jjb.kuipers@scez.nl Provinciaal Archeologisch Depot Zeeland SCEZ Armeniaans Schuitvlot NL Middelburg depotbeheerder: dhr. H. Hendrikse tel: h.hendrikse@zeelandnet.nl e-depot ( 30

35 Bijlage 2 Archeologische en geologische tijdschaal Op het hierbij geboden overzicht worden de geologische en archeologische hoofdperioden weergegeven. De dateringen in de linkerkolom (voor en na Chr.) zijn gekalibreerd en geven de betrouwbaarste dateringen. Bron: ROB,

36 32

37 Bijlage 3 Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Methode hoogtebepaling: waterpassing; precisie hoogte: 1 cm; doel boring: archeologie - verkenning; vondstzichtbaarheid: geen Opdrachtgever: Spaans Beheer B.V. / Stichting Zorgstroom Middelburg; Uitvoerder: SOB Research; eigendom boorgegevens: SOB Research Projectnummer: ; CIS-code: 26533; Kaartblad: 48F Boring: 1 Coördinaten: X: 50098,97 NAP: -0,08 Beschrijver: JZ Y: ,7 Oxi/red: 0 Boorder: JZ Datum: ,00-0,30 matig fijn zand, sterk kleiïg, donker bruin grijs Bouwvoor matig humeus Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: graszode Boortype: Edelman 7 0,30-0,85 klei, sterk zandig grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten 0,85-1,05 matig fijn zand, sterk kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten 1,05-1,10 veen donker zwart grijs Hollandveen Lithologie: veen, sterk amorf Consistentie: Organische Inhoud: veen, verslagen bovenin zandig 1,10-1,40 zeer fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten 1,40-1,90 zeer fijn zand grijs Lithologie: onderin kleiig Consistentie: Organische Inhoud: enkel niveau met planten restjes, enkel kleilaagje, lichte roestvlekken Boortype: Edelman 7 33

38 1,90-2,60 veen donker bruin Hollandveen Lithologie: veen, matig amorf Consistentie: Organische Inhoud: hout (algemeen) Boortype: Edelman 7 2,60-2,75 klei grijs Afz. van Calais Lithologie: Consistentie: Ongerijpt Organische Inhoud: riet (wortels) Boortype: Guts 2 2,75-3,00 zeer fijn zand, zwak kleiïg grijs Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: plantenresten Boortype: Guts 2 Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Methode hoogtebepaling: waterpassing; precisie hoogte: 1 cm; doel boring: archeologie - verkenning; vondstzichtbaarheid: geen Opdrachtgever: Spaans Beheer B.V. / Stichting Zorgstroom Middelburg; Uitvoerder: SOB Research; eigendom boorgegevens: SOB Research Projectnummer: ; CIS-code: 26533; Kaartblad: 48F Boring: 2 Coördinaten: X: 50123,97 NAP: -0,06 Beschrijver: JZ Y: ,7 Oxi/red: 0 Boorder: JZ Datum: ,00-0,30 klei, uiterst zandig, matig bruin grijs Bouwvoor humeus Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: graszode puinspikkels 0,30-0,60 matig fijn zand, matig kleiïg licht bruin grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: puinspikkels 0,60-0,90 matig fijn zand, matig kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten weinig puinspikkels, op 0,60 aardewerk (NT) 0,90-1,10 matig fijn zand, zwak kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten met veenbrokken 1,10-1,55 matig fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten 34

39 1,55-1,90 matig fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: met kleilaagjes Boortype: Edelman 7 1,90-2,15 matig fijn zand blauw grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: Boortype: Edelman 7 2,15-2,25 veen donker zwart bruin Hollandveen Lithologie: veen, matig amorf Consistentie: Organische Inhoud: zandige, sterk amorfe top Boortype: Edelman 7 2,25-2,75 veen donker bruin Hollandveen Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: hout (algemeen) Boortype: Guts 2 2,75-3,00 klei licht blauw grijs Afz. van Calais Lithologie: Consistentie: Ongerijpt Organische Inhoud: riet (wortels) Boortype: Guts 2 Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Methode hoogtebepaling: waterpassing; precisie hoogte: 1 cm; doel boring: archeologie - verkenning; vondstzichtbaarheid: geen Opdrachtgever: Spaans Beheer B.V. / Stichting Zorgstroom Middelburg; Uitvoerder: SOB Research; eigendom boorgegevens: SOB Research Projectnummer: ; CIS-code: 26533; Kaartblad: 48F Boring: 3 Coördinaten: X: 50148,97 NAP: 0,06 Beschrijver: JZ Y: ,7 Oxi/red: 0 Boorder: JZ Datum: ,00-0,40 matig fijn zand, sterk kleiïg, bruin grijs Bouwvoor matig humeus Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: graszode puinbrokjes 0,40-0,95 matig fijn zand, sterk kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: 35

40 0,95-1,20 matig fijn zand, matig kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten bovenin kleiig 1,20-1,45 matig fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten 1,45-1,60 matig fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: Boortype: Edelman 7 1,60-1,90 matig fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: plantenresten weinig kleilaagjes Boortype: Edelman 7 1,90-2,10 matig fijn zand blauw grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: Boortype: Edelman 7 2,10-2,25 veen donker zwart bruin Hollandveen Lithologie: veen, sterk amorf Consistentie: Organische Inhoud: Boortype: Edelman 7 2,25-2,50 veen donker bruin Hollandveen Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: hout (algemeen) Boortype: Guts 2 36

41 Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Methode hoogtebepaling: waterpassing; precisie hoogte: 1 cm; doel boring: archeologie - verkenning; vondstzichtbaarheid: geen Opdrachtgever: Spaans Beheer B.V. / Stichting Zorgstroom Middelburg; Uitvoerder: SOB Research; eigendom boorgegevens: SOB Research Projectnummer: ; CIS-code: 26533; Kaartblad: 48F Boring: 4 Coördinaten: X: 50173,97 NAP: 0,14 Beschrijver: JZ Y: ,7 Oxi/red: 0 Boorder: JZ Datum: ,00-0,40 klei, uiterst zandig, matig donker bruin grijs Bouwvoor humeus Lithologie: Consistentie: Matig gerijpt Organische Inhoud: graszode puinbrokje 0,40-0,60 matig fijn zand, sterk kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: weinig puinspikkels bovenin 0,60-1,10 matig fijn zand, matig kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten 1,10-1,30 matig fijn zand, zwak kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten 1,30-1,70 matig fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: schelpresten met kleibrokken weinig kleilaagjes Boortype: Edelman 7 1,70-2,30 matig fijn zand blauw grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: Boortype: Edelman 7 2,30-2,90 veen donker bruin Hollandveen Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: hout (algemeen) Boortype: Edelman 7 2,90-3,30 klei grijs Afz. van Calais Lithologie: met siltlaagjes Consistentie: Matig tot ongerijpt Organische Inhoud: Boortype: Guts 2 37

42 3,30-3,90 zeer fijn zand, matig kleiïg grijs Afz. van Calais Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: plantenresten Boortype: Guts 2 Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Methode hoogtebepaling: waterpassing; precisie hoogte: 1 cm; doel boring: archeologie - verkenning; vondstzichtbaarheid: geen Opdrachtgever: Spaans Beheer B.V. / Stichting Zorgstroom Middelburg; Uitvoerder: SOB Research; eigendom boorgegevens: SOB Research Projectnummer: ; CIS-code: 26533; Kaartblad: 48F Boring: 5 Coördinaten: X: 50094,03 NAP: 0,78 Beschrijver: FH Y: ,8 Oxi/red: 0 Boorder: FH Datum: ,00-0,35 matig fijn zand, uiterst donker bruin grijs Bouwvoor kleiïg, matig humeus Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: graszode 0,35-0,65 matig fijn zand, matig kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: 0,65-2,75 matig fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Plangebied s Heer Hendrikskinderendijk 98, Goes, Gemeente Goes Methode hoogtebepaling: waterpassing; precisie hoogte: 1 cm; doel boring: archeologie - verkenning; vondstzichtbaarheid: geen Opdrachtgever: Spaans Beheer B.V. / Stichting Zorgstroom Middelburg; Uitvoerder: SOB Research; eigendom boorgegevens: SOB Research Projectnummer: ; CIS-code: 26533; Kaartblad: 48F Boring: 6 Coördinaten: X: 50132,51 NAP: 0,82 Beschrijver: FH Y: ,1 Oxi/red: 0 Boorder: FH Datum: ,00-0,35 matig fijn zand, uiterst donker bruin grijs Bouwvoor kleiïg, matig humeus Lithologie: Consistentie: Organische Inhoud: graszode puinbrookje, glas (recent) 0,35-0,90 matig fijn zand, matig kleiïg grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: kleiigheid neemt af naar onder toe 0,90-2,75 matig fijn zand grijs Afz. van Duinkerke Lithologie: met roestvlekken Consistentie: Organische Inhoud: naar onder toe met blauwgrijs zand vermengd 38