Overzicht. Derogatie: Wat met nitraatresidu en waterkwaliteit?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Overzicht. Derogatie: Wat met nitraatresidu en waterkwaliteit?"

Transcriptie

1 Opvolging vn het krchtens Beschikking 28/64/EG opgezette monitoringnetwerkvn lndbouwbedrijven ter evlutie vn de wterkwliteit ten gevolge vn derogtie Derogtie: Wt met nitrtresidu en wterkwliteit? Wendy Odeurs Studievond voedergewssen en veehouderij 29 jnuri 215 Overzicht Inleiding Project monitoring Monitoringproject Overzicht vn de metingen 1 Nitrtresidu 2 Uitspoeling 3 Nitrt in oppervlktewter 4 Nitrt in grondwter 5 Nitrt in bodemwter 6 Cse studies 7 Onderbouwende gegevens 8 Blns 1

2 Opvolging vn het krchtens Beschikking 28/64/EG opgezette monitoringnetwerkvn lndbouwbedrijven ter evlutie vn de wterkwliteit ten gevolge vn derogtie Project uitgevoerd door het consortium: Bodemkundige Dienst vn België vzw Wendy Odeurs, Sofie Mes, Dvy Vndervelpen, Mi Tits, Annemie Elsen, Jn Bries, Hilde Vndendriessche Ktholieke Universiteit Leuven, Deprtement Ard- en Omgevingswetenschppen Jn Diels en Jos Vn Orshoven In opdrcht vn: VLM Inleiding Derogtiebeschikking 29 juni 211 Noodzk derogtie voor lndbouw in Vlnderen Voorwrden: Lndbouwer Overheid: Controle Rpportering Monitoring Huidige opdrcht: opvolging monitoringnetwerk(vervolg project ) Fse 1: Evlutie bestnd meetnet Fse 2: Evlutie impct derogtie op de wterkwliteit 2

3 Project Monitoring(29-211) Fse 1: selectie 15 bedrijven (streefdoel 18)/225 percelen Criterium Verdeling Derogtie / Niet derogtie 5/5 Znd/Zndleem/Leem/Klei 5/3/1/1 Grs/Mïs/Wintertrwe/Bieten 5/3/15/5 217 MAP meetpunten grondwter Beplen intrekgebied en reistijd Project Monitoring(29-211) Wterscheiding Intrekpunt MAP meetpunt Miveld Fretisch vlk Onverzdigde zone Verzdigde zone Aquiferbsis stroomlijnen Filter 3

4 Project monitoring(29-211) Projectie stroomlijn Intrekgebied rekening houdend met sttistische onzekerheden MAP-meetpunt Intrekgebied, rekening houdend met dispersie Lndbouwperceel Project Monitoring(29-211) Selectie vnuit MAP-meetpunten grondwter Goed intrekgebied voor de studie 4

5 Project Monitoring(29-211) Onbruikbr binnen project Te veel percelen in intrekgebied Project monitoring(29-211) Combintie reistijd, intrekgebied, medewerking niet voldoende percelen kndidt deelnemers, zelfgepltste peilbuizen Stp 1: Beplen vn de xy coördint vn de centroïde vn percelen 5

6 Project monitoring(29-211) Stp 2: beplen vn 4 hypothetische filterdieptes (.5, 1, 2 en 3m) en beplen intrekgebied en reistijd GW: -.45 DHM: 4.77 Reistijd: Monitoringproject Fse 1: evlutie bestnde meetnet Fse 2: evlutie impct vn derogtie op wterkwliteit Verschillen op perceelsniveu Impct op de wterkwliteit Hypothese: er is geen verschil in impct op de wterkwliteit in situties met en zonder derogtie 6

7 Overzicht vn de percelen 216 percelen Overzicht vn de metingen Stndrdgrondontleding(1-mlig,VJ 212) lgemene bodemvruchtbrheid- fosfortoestnd N-index(voorjrsstl -9 cm) met dvies Diepe bodemstl 9-12 cm (beperkt, Percelen met dieper grondwter of geen ndere wtermetingen) Wterstlen voorjr Mestnlyses Nitrtresidu Nitrtrest 9-12 Wterstlen njr Perceelsfiches: teelt-derogtie-bemesting-opbrengst 7

8 2 Nitrtresidu 1 e belngrijke prmeter: nitrtrest njr, gevoelig voor uitspoeling 4 metingen Outliers- bnormle wrden : niet meegenomen; wel veel informtie Vergelijkingen: lgemeen detil ifv teelt-bodem Derogtie-geen derogtie Alle teelten Derogtieteelten Verschillende bodem-gews combinties Grs en mïs Znd en zndleem Geen significnte verschillen 1 Nitrtresidu Njr 214 Alle gewssen, lle bodemtypes indictief, geen correcte vergelijking 9 8 Nitrte-N (kg/h) Derogtion No derogtion kg NO 3 -N/h kg NO 3 -N/h -3 cm 3-6 cm 6-9 cm 8

9 1 Nitrtresidu Njr 214 Derogtiegewssen, lle bodemtypes grs, mïs, suikerbieten, wintertrwe 9 Nitrte-N (kg/h) cm 3-6 cm 6-9 cm 1 Derogtion No derogtion 1 Nitrtresidu Derogtiegewssen, lle bodemtypes Nitrte-N (kg/h) Njr cm 3-6 cm 6-9 cm Nitrte-N (kg/h) Njr cm 3-6 cm 6-9 cm 1 1 Derogtion No derogtion Derogtion No derogtion Nitrte-N (kg/h) Njr cm 3-6 cm 6-9 cm Nitrte-N (kg/h) Njr cm 3-6 cm 6-9 cm 1 1 Derogtion No derogtion Derogtion No derogtion 9

10 1 Nitrtresidu 9 Njr 214 Meer in detil- belngrijkste bodemtypes Derogtiegewssen, znd Nitrte-N (kg/h) Derogtion No derogtion -3 cm 3-6 cm 6-9 cm Nitrte-N (kg/h) Derogtiegewssen, zndleem -3 cm 3-6 cm 6-9 cm 1 Derogtion No derogtion 1 Nitrtresidu Njr 214 Grootste detil: bodem & teelt Grs & mïs, znd Nitrte-N (kg/h) ' ' Derogtion No derogtion Derogtion No derogtion Grss Mïze -3 cm 3-6 cm 6-9 cm Nitrte-N (kg/h) Grs & mïs, zndleem 9 ' ' -3 cm 3-6 cm 6-9 cm 1 Derogtion No derogtion Derogtion No derogtion Grss Mïze 1

11 1 Nitrtresidu Znd: grs & mïs Nitrte-N (kg/h) Njr 211 ' ' -3 cm 3-6 cm 6-9 cm Nitrte-N (kg/h) Njr 212 ' ' -3 cm 3-6 cm 6-9 cm Nitrte-N (kg/h) Derogtion No derogtion Grss Njr 213 Derogtion No derogtion Grss Derogtion ' Mize No derogtion ' Derogtion No derogtion Mïze -3 cm 3-6 cm 6-9 cm Nitrte-N (kg/h) Derogtion No derogtion Derogtion No derogtion Grss Njr 214 Mïze ' ' Derogtion No derogtion Derogtion No derogtion Grss Mïze -3 cm 3-6 cm 6-9 cm 1 Nitrtresidu diepe bodemlgen 9-12cm 2,2 Derogtion crops, ll soils 2, 1,8 log(nitrte) 9-12cm 1,6 1,4 1,2 1, p=.58 Derogtie: 27 kg NO 3 N/h Niet-derogtie: 26 kg NO 3 N/h,8,6,4 Derogtion J No derogtion N Men Men±SE Men±2*SD 11

12 1 Nitrtresidu diepe bodemlgen 9-12cm 2,2 Grs Grss, ll soils 2,2 Mize, ll soils Mïs 2, 2, 1,8 1,8 log(nitrte) 9-12cm 1,6 1,4 1,2 1,,8,6 log(nitrte) 9-12cm 1,6 1,4 1,2 1,,8,4,2 Derogtion J No derogtion N p=.7 Derogtie: 26 kg NO 3 N/h Niet-derogtie: 18 kg NO 3 N/h,6 Men Men±SE,4 Men±2*SD Derogtion J No Nderogtion p=.45 Derogtie: 23 kg NO 3 N/h Niet-derogtie: 28 kg NO 3 N/h Men Men±SE Men±2*SD 1 Nitrtresidu diepe bodemlgen -12cm Znd Nitrte-N (kg/h) ' ' -3 cm 3-6 cm 6-9 cm 9-12 Zndleem derogtion no derogtion derogtion no derogtion Grss Mïze Nitrte-N (kg/h) ' ' -3 cm 3-6 cm 6-9 cm derogtion no derogtion derogtion no derogtion Grss Mïze 12

13 1 Nitrtresidu Lngdurige derogtie Continu wel of niet derogtie sinds 29 Algemene vergelijking: lle gewssen, lle texturen Nitrte-N (kg/h) cm 3-6 cm 6-9 cm 1 derogtion 6 ±36 kg NO 3 -N/h no derogtion 73 ±57kg NO 3 -N/h 1 Nitrtresidu 9 8 Lngdurige derogtie Grs, lle texturen Mïs, lle texturen 9 8 Nitrte-N (kg/h) cm 3-6 cm 6-9 cm Nitrte-N (kg/h) cm 3-6 cm 6-9 cm 1 1 derogtion no derogtion Long term grss prcels on ll soils longterm derogtion/no derogtion derogtion no derogtion Long term mize prcels on ll soils longterm derogtion/no derogtion 2,6 2,3 2,4 2,2 2,2 2,1 2, 2, 1,8 1,9 log(nitrte) 1,6 1,4 log(nitrte) 1,8 1,7 1,2 1,6 1, 1,5,8 1,4,6,4 Derogtion J No derogtion N Men Men±SE Men±2*SD 1,3 1,2 Derogtion J No Nderogtion Men Men±SE Men±2*SD 13

14 1 Nitrtresidu 1 e belngrijke prmeter: nitrtrest njr, gevoelig voor uitspoeling Geen significnte verschillen 2 Uitspoeling Nitrtrest nitrtvoorrd op zndbodems 12 1 Grs, derogtie Mïs, derogtie Grs, geen derogtie Mïs, geen derogtie Nitrt (kg nitrt-n/h) NJ VJ NJ VJ NJ VJ NJ VJ NJ VJ NJ Tijdstip 14

15 2 Uitspoeling Nitrtrest nitrtvoorrd indictie uitspoeling Model vn Burns: Neerslggegevens per perceel Bodemtype Uitspoelingberekend met Burns(kg NO 3 -N/h) Derogtie Geen derogtie p-wrde Winter Winter Winter Grs Mïs Grs Mïs Grs Mïs Wter (voor en n winter) Wtermetingen Peilbuizen en MAP meetpunten Dringe en grchten Centrifugtie vn bodemwter (9-12 cm) 2 ml per jr Prmeters Nitrt Fosft 15

16 3 Nitrt in oppervlktewter Grchten en drins Antl percelen Njr Voorjr Njr Voorjr Njr Voorjr Njr Link tussen wtermeting en perceel soms minder zeker Mogelijk invloed ndere percelen/ niet-lndbouw Beperkt ntl metingen, zeker n opdeling (grcht/drin, dero/non dero) Indictie, 3 Nitrt in oppervlktewter Grchten en drins 22 Sctterplot nitrte concentrtion surfce wter 22 Sctterplot nitrte concentrtion surfce wter Nitrte (mg/l) Nitrte (mg/l) utumn 211 utumn 212 utumn 213 utumn 214 spring 212 spring 213 spring Derogtion No derogtion utumn 211 utumn 212 utumn 213 utumn 214 spring 212 spring 213 spring 214 Zowel bij derogtie ls niet-derogtie hoge wrden Rnge njr 214 meer beperkt, lgere gemiddelden Veel wrden rond detectielimiet 16

17 4 Nitrt in grondwter MAP meetpunten en peilbuizen Nitrt(mg/l) n M (min, mx) n W (min, mx) 29_njr (dl, 26) (dl, 32) 21_voorjr (dl, 22) (dl, 22) 21_ njr (dl, 18) (dl, 224) 211_ voorjr (dl, 21) (dl, 159) 211_ njr (dl, 216) (dl, 195) 212_ voorjr (dl, 167) (dl, 125) 212_ njr (dl, 18) (dl, 192) 213_ voorjr 1 29 (dl-22) (dl, 132) 213_njr 9 27 (dl-237) (dl-147) 214_voorjr (dl-141) 214_njr (dl-139) 4 Nitrt in grondwter MAP meetpunten en peilbuizen scheiding Intrekpunt MAP meetpunt Reistijd onverzdigde zone Reistijd verzdigde zone Onverzdigde zone Verzdigde zone perceelsspecifiek stroomlijnen Filter 17

18 4 Nitrt in grondwter MAP meetpunten en peilbuizen Wtermetingen (mg NO 3 /l) gekoppeld n perceelsgegevens 29 dmv reistijd n Derogtie (min,mx) < dl n Geen derogtie (min,mx) < dl p-wrde Alle gewssen (dl, 21) (dl,18) 2 - Derogtiegewssen (dl,21) (dl, 15) Grs (dl,14) (dl, 92) 5.16 Mïs (dl,21) (dl,15) 5.43 dl: detectie limiet(.2 mg/l nitrt) Geen verschillen Uitschieters met zeer hoge NO 3 4 Nitrt in grondwter MAP meetpunten en peilbuizen Wtermetingen (nitrt in mg/l) gekoppeld n perceelsgegevens 211 dmv 6 6 reistijd D: 82% All crops D: 82% Derogtion crops 5 5 ND: 77% ND: 78% Percentge of smpling points Derogtion No derogtion Percentge of smpling points Derogtion No derogtion >1 Nitrte (mg/l) >1 Nitrte (mg/l) Percentge of smpling points D: 88% ND: 87% Grss Derogtion No derogtion Percentge of smpling points D: 74% ND: 7% Mize Derogtion No derogtion >1 Nitrte (mg/l) >1 Nitrte (mg/l) 18

19 5 Nitrt in bodemwter Dieptestlen 9-12 cm Nitrtbepling en omrekening nr hoeveelheid NO 3- in bodemvocht (mg NO 3 /l) Geen significnte verschillen Behlve njr 214 voor grspercelen Nitrte (mg/l) in the soil wter utumn 214 n Derogtion (min, mx) n No derogtion (min, mx) p-vlue All crops (9, 318) (7, 328) - Derogtion crops (9, 318) (7, 328).5 Grss (9, 318) (7, 52).1 Mize 3 86 (46, 162) (14, 328).92 5 Nitrt in bodemwter Dieptestlen 9-12 cm Nitrtbepling en omrekening nr hoeveelheid NO 3- in bodemvocht (mg NO 3 /l) Geen significnte verschillen Behlve njr 214 voor grspercelen 3, 2,8 2,6 Grss Grs 2,8 2,6 Mïs Mize 2,4 2,4 2,2 2,2 log(nitrte soilwter) 2, 1,8 1,6 1,4 log(nitrte soilwter) 2, 1,8 1,6 1,2 1,4 1,,8,6,4 1, Men Men±SE,8 J N Men±2*SD Derogtion J No derogtion N Derogtion No derogtion Derogtie Niet derogtie Derogtie Niet derogtie 1,2 Men Men±SE Men±2*SD 19

20 Wtermetingen 2 e belngrijke prmeter: Oppervlkkig grondwter Geen significnte verschillen 6 Cse studies Prcel 3 (sndy soil) Autumn Spring Autumn Spring Autumn Spring Autumn Spring Autumn Spring Autumn Derogtion (Yes/No) Y Y N N N N Crop Grss Grss Mize Mize Mize Mize Fertilistion (kg N/h) n.. NO 3 -N (kg/h) soil NO 3 (mg/l) not linked n.. n.. NO 3 (mg/l) linked NO 3 -N grslnd gescheurd voorjr 211 Bemesting ngepst in 211 en verder fgebouwd in 212 Verhoogde nitrt in wter Verdere evolutie wter nog niet gekend, nsleep? Nog steeds hoge residu s sinds VJ12 merkbr in lg 9-12, ls outlier gedetecteerd in VJ12, NJ12, VJ13 2

21 6 Cse studies Prcel 4 Autumn Spring Autumn Spring Autumn Spring Autumn Spring Autumn Spring Autumn (sndy soil) Derogtion (Yes/No) Y Y Y Y Y N Crop Grss Grss Mize + grss Mize + grss Mize + grss Mize + grss Fertilistion (kg N/h) n.. NO 3 -N(kg/h) soil NO 3 (mg/l) not linked NO 3 (mg/l) linked grslnd gescheurd voorjr 211 Bemesting ngepst in 211 en verder fgebouwd in 212 en 213 Hoge nitrtwrden wter, lngzmn lichte fnme Residu s hersteld, zl zich op termijn weerspiegelen in wter 7 Onderbouwende gegevens Bemesting Bemesting-grs Grs-derogtie Grs-geen derogtie 4 4 kg N/h kg N/h N 2 minerl N 15 orgnic N minerl N orgnic

22 7 Onderbouwende gegevens Bemesting-mïs 4 Mïs, derogtie 4 Mïs, geen derogtie kg N/h kg N/h 3 25 N 2 minerl 47 N 15 orgnic N minerl N orgnic Onderbouwende gegevens Opbrengstgegevens Blns op mken In-out blns N-bodemblns 22

23 In-out blns N bodemblns 8 Blns Input Output Orgnische bemesting Oogst Minerle bemesting Emissie tijdens bemesting Atmosferische depositie Blns = input-output Input Output Voorjrsreserve N-opnme gews Minerle N Doorspoeling Orgnische N (werkzm) Nitrtresidu Atmosferische depositie Minerlistie (bodem, oogstrest) Blns = input-output 8 Blns Meest eenvoudige bendering totle N bemest totle N geoogst kg N/h Grs Anvoer Derogtie Niet derogtie kg N/h Afvoer Derogtie Niet derogtie Anvoer Afvoer Mïs 23

24 Algemeen besluit Derogtie wordt effectief benut Hogere nvoer mr hogere fvoer Geen verschillen in Nitrtresidu Wterkwliteit Eindrpport voorgelegd n Europ, bijkomende onderbouwing voor behoud derogtie Wendy Odeurs - Dvy Vndervelpen Bodemkundige Dienst vn België W. de Croyln48 31 Heverlee Tel. 16/ Fx 16/ Emil: info@bdb.be website 24

Grasklaver domineert meerjarige bemesting in biologische prei

Grasklaver domineert meerjarige bemesting in biologische prei Grsklver domineert meerjrige emesting in iologische prei Auteurs: Brm Vervisch, Annelies Beeckmn & Lieven Delnote In de iologische teelt is een goede odemvruchtrheid het resultt vn een doordchte gewsrottie,

Nadere informatie

Lange termijn bemesting met compost of stalmest: Effect op P-uitspoeling. Thijs Vanden Nest. Bart Vandecasteele Greet Ruysschaert Roel Merckx

Lange termijn bemesting met compost of stalmest: Effect op P-uitspoeling. Thijs Vanden Nest. Bart Vandecasteele Greet Ruysschaert Roel Merckx Lnge termijn bemesting met compost of stlmest: Effect op P-uitspoeling Thijs Vnden Nest Brt Vndecsteele Greet Ruysschert Roel Merckx CriNglooP Collectief 9 Oktober 2014 Instituut voor Lndbouw- en Visserijonderzoek

Nadere informatie

Stikstofbijbemesting na overvloedige neerslag

Stikstofbijbemesting na overvloedige neerslag Stikstofbijbemesting n overvloedige neerslg Stikstofbijbemesting n overvloedige neerslg Peter Wilting SID, 9/10 december 2014 Sleen 2014 1 Stikstofbijbemesting n overvloedige neerslg Stikstofbijbemesting

Nadere informatie

Impact van landbouwpraktijken op de oppervlaktewaterkwaliteit: een succesvolle aanpak in het probleemgebied van de Horstgaterbeek in Noord-Limburg

Impact van landbouwpraktijken op de oppervlaktewaterkwaliteit: een succesvolle aanpak in het probleemgebied van de Horstgaterbeek in Noord-Limburg Impact van landbouwpraktijken op de oppervlaktewaterkwaliteit: een succesvolle aanpak in het probleemgebied van de Horstgaterbeek in Noord-Limburg Mia Tits, Frank Elsen Project uitgevoerd door de Bodemkundige

Nadere informatie

Effecten van energiegewassen op bodemprocessen, en hoe deze effecten een volgend gewas beïnvloeden

Effecten van energiegewassen op bodemprocessen, en hoe deze effecten een volgend gewas beïnvloeden Effecten vn energiegewssen op bodemprocessen, en hoe deze effecten een volgend gews beïnvloeden Hilde Muylle & Mrten Schrm CriNglooP Collectief 9/10/2014 Instituut voor Lndbouw- en Visserijonderzoek Eenheid

Nadere informatie

Op weg naar een betrouwbare beoordeling a

Op weg naar een betrouwbare beoordeling a Op weg nr een betrouwbre beoordeling Een eerlijke beoordeling vn cll center gents Cll center-gents worden vk mede beoordeeld op ACT en AHT. Met nme het beoordelen op ACT is niet redelijk, omdt toevl hierin

Nadere informatie

Impact van de bemesting op de waterkwaliteit: de Horstgaterbeek-case

Impact van de bemesting op de waterkwaliteit: de Horstgaterbeek-case Impact van de bemesting op de waterkwaliteit: de Horstgaterbeek-case Opdrachtgever: Vlaamse regering Uitvoerders: Bodemkundige Dienst van België Vlaamse Landmaatschappij, regio Oost Projectperiode: 2012-2014

Nadere informatie

Aardappelen. Toepassing van spuiwater in aardappelen: wat is het en wat is het waard? Wendy Odeurs, Jan Bries Bodemkundige Dienst van België vzw

Aardappelen. Toepassing van spuiwater in aardappelen: wat is het en wat is het waard? Wendy Odeurs, Jan Bries Bodemkundige Dienst van België vzw Aardappelen Toepassing van spuiwater in aardappelen: wat is het en wat is het waard? Wendy Odeurs, Jan Bries Bodemkundige Dienst van België vzw W. de Croylaan 48-3001 Heverlee Tel 016/310922 Fax 016/224206

Nadere informatie

KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN SUBFACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN HUB HANDELSWETENSCHAPPEN

KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN SUBFACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN HUB HANDELSWETENSCHAPPEN KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN SUBFACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN HUB HANDELSWETENSCHAPPEN ELEMENTAIR ALGEBRAÏSCH REKENEN Een zelfhulpgids voor letterrekenen Rekenregels Uitgewerkte voorbeelden

Nadere informatie

Exact periode 2.2. Gemiddelde en standaarddeviatie Betrouwbaarheidsinterval Logaritme ph lettersommen balansmethode

Exact periode 2.2. Gemiddelde en standaarddeviatie Betrouwbaarheidsinterval Logaritme ph lettersommen balansmethode Exct periode. Gemiddelde en stndrddevitie Betrouwbrheidsintervl Logritme ph lettersommen blnsmethode 1 gemiddelde en stndrddevitie vn meetwrden. x en s Hieronder zie je twee getllenseries die hetzelfde

Nadere informatie

1) Nitraatresidu ) Bladmeststoffen in de aardappelteelt 3) SNAPP

1) Nitraatresidu ) Bladmeststoffen in de aardappelteelt 3) SNAPP 1) Nitraatresidu 2017 2) Bladmeststoffen in de aardappelteelt 3) SNAPP Jan Bries, Davy Vandervelpen Wendy Odeurs, Jens Bonnast Bodemkundige Dienst van België vzw W. de Croylaan 48-3001 Heverlee Tel 016/310922

Nadere informatie

Projectwerking PIBO-Campus Sander Smets onderzoeker akkerbouw PIBO-Campus

Projectwerking PIBO-Campus Sander Smets onderzoeker akkerbouw PIBO-Campus Projectwerking PIBO-Campus 2018 Sander Smets onderzoeker akkerbouw PIBO-Campus LEADER Blik op de Bodem Doelstelling project Precisielandbouw Variabiliteit ph en organische C in kaart brengen Verbeteren

Nadere informatie

Het bepalen van een evenwichtstoedeling met behulp van het 1 e principe van Wardrop is equivalent aan het oplossen van een minimaliserings-probleem.

Het bepalen van een evenwichtstoedeling met behulp van het 1 e principe van Wardrop is equivalent aan het oplossen van een minimaliserings-probleem. Exmen Verkeerskunde (H1I6A) Ktholieke Universiteit Leuven Afdeling Industrieel Beleid / Verkeer & Infrstructuur Dtum: dinsdg 2 september 28 Tijd: Instructies: 8.3 12.3 uur Er zijn 4 vrgen over het gedeelte

Nadere informatie

1 DE RELATIE TUSSEN DUURZAAM BODEMBEHEER,

1 DE RELATIE TUSSEN DUURZAAM BODEMBEHEER, 1 DE RELATIE TUSSEN DUURZAAM BODEMBEHEER, BODEMKWALITEIT EN GEWASOPBRENGST: HET GEBRUIK VAN BOERDERIJCOMPOST EN GEWASROTATIE D Hose T. 1, Cougnon M. 2, De Vliegher A. 1, Vndecsteele B. 1, Willekens K.

Nadere informatie

HUMIFIRST ALS BODEMVERBETERAAR IN DE GRAS- EN MAÏSTEELT

HUMIFIRST ALS BODEMVERBETERAAR IN DE GRAS- EN MAÏSTEELT HUMIFIRST LS ODEMVERETERR IN DE GRS- EN MÏSTEELT Greet Verlinden en Geert Hesert Hogeschool Gent, Deprtement iowetenschppen en Lndschpsrchitectuur Jn Mertens en Jn ries odemkundige Dienst vn elgië Het

Nadere informatie

energiedeskundige berekend energieverbruik (kwh/rn Dit certiflcaat is geldig tot en met 1 november 2021 softwareversie 1.33

energiedeskundige berekend energieverbruik (kwh/rn Dit certiflcaat is geldig tot en met 1 november 2021 softwareversie 1.33 l p 111W II ll I type open bebouwing bestemmng eengezinswoning postnummer 1790 gemeente Affligem nummer 43 bus Dit certiflct is geldig tot en met 1 november 2021 dtum: 01-11-2011 hndtekening: 0 50 100

Nadere informatie

Eigenwaarden en eigenvectoren

Eigenwaarden en eigenvectoren Hoofdstuk I. Lineire Algebr Les 4 Eigenwrden en eigenvectoren In het voorbeeld vn de verspreiding vn de Euro-munten hebben we gezien hoe we de mix vn munten n floop vn n jr uit de n-de mcht A n vn de overgngsmtrix

Nadere informatie

Proces-verbaal van opdrachtverlening

Proces-verbaal van opdrachtverlening Proces-verbl vn opdrchtverlening Titel nbesteding Technisch medewerker A Kenmerk nbesteding Gegevens nbestedende dienst Gemeente Venlo Grnizoenweg 3 5928NA Venlo Contctpersoon HR Desk Wrde vn de opdrcht

Nadere informatie

Uitwerkingen oude tentamenvragen WATER (224012)

Uitwerkingen oude tentamenvragen WATER (224012) Uitwerkingen oude tentmenvrgen WATER (40) Uitwerkingen oude tentmenvrgen WATER (40) Stbiliteit stuwdm (tentmen jnuri 998, ogve 4) ntl unten Er wordt lleen nr de horizontle comonent vn de krcht gevrgd.

Nadere informatie

Beheer, productie en gebruiksmogelijkheden van kruidenrijke graslanden. Hein Korevaar & Rob Geerts

Beheer, productie en gebruiksmogelijkheden van kruidenrijke graslanden. Hein Korevaar & Rob Geerts Beheer, productie en gebruiksmogelijkheden vn kruidenrijke grslnden Hein Korevr & Rob Geerts Bijeenkomst NVWV en Prktijknetwerk kruidenrijk grs; Dronten, 14 nov. 2012 Inhoud vn presenttie Beheer Effecten

Nadere informatie

Vraag 2. a) Geef in een schema weer uit welke onderdelen CCS bestaat. b) Met welke term wordt onderstaande processchema aangeduid.

Vraag 2. a) Geef in een schema weer uit welke onderdelen CCS bestaat. b) Met welke term wordt onderstaande processchema aangeduid. Tentmen Duurzme Ontwikkeling & Kringlopen, 1 juli 2009 9:00-12:00 Voordt je begint: schrijf je nm en studentnummer bovenn ieder vel begin iedere vrg op een nieuwe bldzijde ls je een vkterm wel kent in

Nadere informatie

Impact van de bemesting op de waterkwaliteit: de Horstgaterbeek-case

Impact van de bemesting op de waterkwaliteit: de Horstgaterbeek-case Impact van de bemesting op de waterkwaliteit: de Horstgaterbeek-case Opdrachtgever: Vlaamse regering Uitvoerders: Bodemkundige Dienst van België Vlaamse Landmaatschappij, regio Oost Projectperiode: 2012-2014

Nadere informatie

a = 1 b = 0 k = 1 ax + b = lim f(x) lim

a = 1 b = 0 k = 1 ax + b = lim f(x) lim BURGERLIJK INGENIEUR ARCHTECT - JULI 2 BLZ /8. De functie fx) = e kx + x + met, en k R en k < heeft een schuine symptoot y = x voor x + en voldoet n de vergelijking Bepl, en k. D fx))) 2 + D fx)) 2) +

Nadere informatie

Invloed van ph op de N-mineralisatie Jan Bries, Stijn Moermans. Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan Heverlee

Invloed van ph op de N-mineralisatie Jan Bries, Stijn Moermans. Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan Heverlee Invloed van ph op de N-mineralisatie Jan Bries, Stijn Moermans Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan 48 3001 Heverlee www.bdb.be ph in relatie tot N ph beïnvloedt opneembaarheid nutriënten te zuur

Nadere informatie

Hoe koud heeft een weekhuidmijt het in de frigo? (Theoretische benadering)

Hoe koud heeft een weekhuidmijt het in de frigo? (Theoretische benadering) Hoe koud heeft een weekhuidmijt het in de frigo? (Theoretische endering) Gil Luypert Studiedg Azle 15 26/2/15 Weekhuidmijt, Polyphgotrsonemus ltus Symptomen vn schde ij zle vk onder wrme omstndigheden

Nadere informatie

Mytylschool De Trappenberg Peter van Sparrentak

Mytylschool De Trappenberg Peter van Sparrentak Mytylshool De Trppenberg Peter vn Sprrentk www.m3v.nl Nieuwbouwonept en revlidtieentrum geriht op de toekomst Mytylshool De Trppenberg en het ngrenzende revlidtieentrum in Huizen willen in de toekomst

Nadere informatie

MEMO. Consumptie groenten, fruit, vis en een aantal nutriënten opgedeeld naar opleidingsniveau en verstedelijking VERSIE

MEMO. Consumptie groenten, fruit, vis en een aantal nutriënten opgedeeld naar opleidingsniveau en verstedelijking VERSIE MEMO Consumptie groenten, fruit, vis en een ntl nutriënten opgedeeld nr opleidingsniveu en verstedelijking Colofon RIVM 2013 Delen uit deze publictie mogen worden overgenomen op voorwrde vn bronvermelding:

Nadere informatie

Een regenton. W is het vlakdeel dat wordt ingesloten door de x-as, de y-as, de grafiek van r en de lijn x h, met 0 h

Een regenton. W is het vlakdeel dat wordt ingesloten door de x-as, de y-as, de grafiek van r en de lijn x h, met 0 h Een regenton Op het domein [0, ] is de functie r gegeven door r ( ) 5 5 5. W is het vlkdeel dt wordt ingesloten door de -s, de y-s, de grfiek vn r en de lijn h, met 0 h. Zie de onderstnde figuur. figuur

Nadere informatie

Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) vzw Graanbericht Nr G.04, 3 maart 2015

Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) vzw Graanbericht Nr G.04, 3 maart 2015 Landbouwcentrum Granen, Eiwitrijke gewassen, Oliehoudende zaden en Kleine Industrieteelten Vlaanderen v.z.w. Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) vzw Graanbericht Nr. 2015.G.04, 3 maart 2015 INSCHATTING

Nadere informatie

Het mestdecreet Waar staan we er (voor)?

Het mestdecreet Waar staan we er (voor)? Het mestdecreet Waar staan we er (voor)? Tongeren, 25 januari 2011 Poperinge, 26 januari 2011 Bocholt, 27 januari 2011 Hoogstraten, 3 februari 2011 Oudenaarde, 8 februari 2011 Waarom? Huidige actieprogramma

Nadere informatie

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe?

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe? Oefenopgven over Stoffen en Mterilen Uitwerking en ntwoord op elke opgve stt n de ltste opgve. Gegevens kunnen worden opgezoht in de tellen hterin. Als de zwrteftor niet vermeld is mg je 9,81 N/kg nemen.

Nadere informatie

log(a) = b a = g Opdracht 1 Opdracht 2 Bereken x: 2 2 =4 2 3 =8 2 4 = = = = = = = =2048 Enz...

log(a) = b a = g Opdracht 1 Opdracht 2 Bereken x: 2 2 =4 2 3 =8 2 4 = = = = = = = =2048 Enz... Hoofdstuk 6 loritmen We zen l eerder dt je bij het vermenivuldien vn mchten met elijk rondtl de exponenten op m tellen. Dt is bijzonder, wnt ls je bij een willekeurie vermenivuldiin de etllen zou kunnen

Nadere informatie

11 Wiskundige denkactiviteiten: digitale bijlage

11 Wiskundige denkactiviteiten: digitale bijlage Wiskundige denkctiviteiten: digitle ijlge Suggesties voor opdrchten wrij de leerlingen uitgedgd worden wiskundige denkctiviteiten te ontplooien. De opdrchten heen de volgende structuur. In de kop stn chtereenvolgend:

Nadere informatie

Water. Feiten. Wist je dat... Waterbalans

Water. Feiten. Wist je dat... Waterbalans H2O Wter Feiten Een volwssene bestt voor 70% uit wter, dt is ongeveer 37 liter. Hydrologische kringloop Het is ngerden om 2 liter wter per dg te drinken. Wter is de essentie vn de hydrologische kringloop

Nadere informatie

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven Prktische opdrcht Optimliseren vn verpkkingen Inleidende opgven V, WB Opgve 1 2 Gegeven is de functie f ( x) = 9 x. Op de grfiek vn f ligt een punt P ( p; f ( p)) met 3 < p < 0. De projectie vn P op de

Nadere informatie

Examen Klassieke Mechanica

Examen Klassieke Mechanica Exmen Klssieke Mechnic Herbert De Gersem, Eef Temmermn 25 jnuri 2012, 8u30, cdemiejr 11-12 IW2 NAAM: RICHTING: vrg 1 (/4) vrg 2 (/4) vrg 3 (/5) vrg 4 (/4) vrg 5 (/3) TOTAAL (/20) Verloop vn het exmen Het

Nadere informatie

Ervaringen met de roller-crimper in de biologische groenteteelt Resultaten van het Europese CORE- Organic Plus Project SOILVEG

Ervaringen met de roller-crimper in de biologische groenteteelt Resultaten van het Europese CORE- Organic Plus Project SOILVEG Ervringen met de roller-crimper in de biologische groenteteelt Resultten vn het Europese CORE- Orgnic Plus Project SOILVEG Veertien wetenschppelijke instituten in 9 Europese lnden hebben in het Europese

Nadere informatie

lijnfolder CaH Campushopper geldig vanaf 14 september 2015

lijnfolder CaH Campushopper geldig vanaf 14 september 2015 lijnfolder geldig vnf 14 september 2015 CH Cmpushopper Hoe deze folder gebruiken? Beste reiziger Met deze folder willen wij u helpen om uw verpltsing met De Lijn uit te stippelen. Een lijnfolder bevt de

Nadere informatie

Tabel: Analyseresultaten grond (as3000) monsters (gehalten in mg/kgds, tenzij anders aangegeven)

Tabel: Analyseresultaten grond (as3000) monsters (gehalten in mg/kgds, tenzij anders aangegeven) Projectnm Projectcode Tbel: Anlyseresultten grond (s3000) monsters (gehlten in mg/kgds, tenzij nders ngegeven) Monstercode 01 1 02 2 03 3 04 4 Bodemtype bt) 1 2 3 4 or br or br or br or br droge stof (gew.-%)

Nadere informatie

Peilgestuurde Drainage Agrarisch waterbeheer 24 juni 2015

Peilgestuurde Drainage Agrarisch waterbeheer 24 juni 2015 Peilgestuurde Drainage Agrarisch waterbeheer 24 juni 2015 Doelstelling Water vertraagd afvoeren d.m.v peilgestuurde drainage - Minder verdroging percelen + aanvullen grondwater - Minder overstromingen

Nadere informatie

Continuïteit en Nulpunten

Continuïteit en Nulpunten Continuïteit en Nulpunten 1 1 Inleiding Continuïteit en Nulpunten In de wiskunde wordt heel vk gebruik gemkt vn begrippen ls functie, functievoorschrift, grfiek, Voor een gedetilleerde inleiding vn deze

Nadere informatie

BEMESTING WINTERTARWE (Tekst uit LCG-Brochure Granen Oogst 2009)

BEMESTING WINTERTARWE (Tekst uit LCG-Brochure Granen Oogst 2009) - 1 - BEMESTING WINTERTARWE (Tekst uit ) Let wel: de proeven aangelegd door het LCG in 2009 werden uitgevoerd conform de bemestingsnormen die van kracht waren in 2009. Deze bemestingsnormen van 2009 zijn

Nadere informatie

4. Wortels van decimale getallen mag je met het RT uitrekenen. Maar voor opgaven met gehele numerieke factoren wordt een exact resultaat

4. Wortels van decimale getallen mag je met het RT uitrekenen. Maar voor opgaven met gehele numerieke factoren wordt een exact resultaat Modelvrgstukken Algebr vn wortelvormen Tenzij expliciet nders vermeld stellen lle letters positieve getllen voor Vereenvoudigen vn enkelvoudige wortels ; Dit is gewoon de bsisregel ) ) 8 ) ; ) Een 8-ste

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde A1-2 vwo 2002-I

Eindexamen wiskunde A1-2 vwo 2002-I Eindexmen wiskunde A- vwo 00-I Antwoordmodel Vogels die voedsel zoeken Mximumscore Stilstn duurt telkens 5 seconden Tussen twee stops wordt 5 cm gelegd De tijd tussen twee stops is,5 seconde De snelheid

Nadere informatie

Keuze van het lagertype

Keuze van het lagertype Keuze vn het lgertype Beschikbre ruimte... 35 Belstingen... 37 Grootte vn de belsting... 37 Richting vn de belsting... 37 Scheefstelling... 40 Precisie... 40 Toerentl... 42 Lgergeruis... 42 Stijfheid...

Nadere informatie

BEMESTING WINTERTARWE (Tekst uit LCG-Brochure Granen Oogst 2009)

BEMESTING WINTERTARWE (Tekst uit LCG-Brochure Granen Oogst 2009) BEMESTING WINTERTARWE (Tekst uit LCG-Brochure Granen Oogst 2009) Let wel: de proeven aangelegd door het LCG in 2009 werden uitgevoerd conform de bemestingsnormen die van kracht waren in 2009. Deze bemestingsnormen

Nadere informatie

Op zoek naar talent en ambitie!

Op zoek naar talent en ambitie! Ersmus MC Desiderius School vn begrijpen nr beslissen Op zoek nr tlent en mbitie! Geneeskunde studeren in Rotterdm Decentrle selectie 2011-2012 Wt hebben we jou te bieden? Sterke knten vn het onderwijsprogrmm

Nadere informatie

Screening van middelen ter bestrijding van Phytophthora infestans in tomaat

Screening van middelen ter bestrijding van Phytophthora infestans in tomaat Screening vn middelen ter bestrijding vn Phytophthor infestns in tomt 2014 Proef nummer: 14938 14074 C. Oostingh Proeftuin Zwgdijk Tolweg 13 1681 ND Zwgdijk Phone +31 (0)228 56 31 64 Fx +31 (0)228 56 30

Nadere informatie

1.0 Voorkennis. Voorbeeld 1:

1.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: 1.0 Voorkennis Voorbeeld 1: 4 2 4 2 8 5 3 5 3 15 Als je twee breuken met elkr vermenigvuldigd moet je de tellers en de noemers vn beide breuken met elkr vermenigvuldigen. Voorbeeld 2: 3 3 1 5 4 8 3 5 4

Nadere informatie

december 2008 februari 2009

december 2008 februari 2009 december 2008 februri 2009 Voor verdere informtie: Investor Reltions: Crlo Scheken, Vice President Investor Reltions Telefoon (077) 359 2240, e-mil investor@oce.com Pers: Jn Hol, Senior Vice President

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl)

Correctievoorschrift VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl) Wiskunde B (nieuwe stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschppelijk Onderwijs 0 0 Tijdvk Inzenden scores Vul de scores vn de lfbetisch eerste vijf kndidten per school in op de optisch leesbre

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO 2012

Correctievoorschrift VWO 2012 Correctievoorschrift VWO 0 tijdvk wiskunde B Het correctievoorschrift bestt uit: Regels voor de beoordeling Algemene regels Vkspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de beoordeling

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. N gekoppelde oscillatoren. 3.1 De bewegingsvergelijkingen

Hoofdstuk 3. N gekoppelde oscillatoren. 3.1 De bewegingsvergelijkingen Hoofdstuk 3 N gekoppelde oscilltoren 3.1 De bewegingsvergelijkingen We beschouwen ls een systeem vn N gekoppelde oscilltoren vn N puntmss s M die onderling met veren gekoppeld zijn, zols ngegeven in figuur

Nadere informatie

Organische stof: stof tot nadenken

Organische stof: stof tot nadenken Wereld Bodemdag Organische stof: stof tot nadenken Steven Sleutel Universiteit Gent Vakgroep Bodembeheer Bodem organische stof (BOS) O,H C S P N Landbouwgrond organische koolstof (OC) voorraad 0-30cm Bron:

Nadere informatie

HANDLEIDING FOKWAARDEN 2015. Informatie & Inspiratie document Met uitleg over het hoe en waarom van de fokwaarden

HANDLEIDING FOKWAARDEN 2015. Informatie & Inspiratie document Met uitleg over het hoe en waarom van de fokwaarden HANDLEIDING FOKWAARDEN 2015 Informtie & Inspirtie document Met uitleg over het hoe en wrom vn de fokwrden Missie Al ruim 25 jr ondersteunt ELDA bedrijven in de grrische sector, en het is voor ons een belngrijke

Nadere informatie

Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) vzw Graanbericht Nr G.06, 5 maart 2013

Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) vzw Graanbericht Nr G.06, 5 maart 2013 Landbouwcentrum Granen, Eiwitrijke gewassen, Oliehoudende zaden en Kleine Industrieteelten Vlaanderen v.z.w. Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) vzw Graanbericht Nr..G.06, 5 maart VOORUITZICHTEN STIKSTOFBEMESTING

Nadere informatie

Rapportage Effecten van effluentlozingen van rwzi s op het watersysteem in het beheergebied van waterschap Aa en Maas

Rapportage Effecten van effluentlozingen van rwzi s op het watersysteem in het beheergebied van waterschap Aa en Maas Effecten vn effluentlozingen vn rwzi s op het wtersysteem in het beheergebied vn wterschp A en Ms Werkplnproduct: 62.16.12.46 Portefeuillehouder Piet Beltmn Investeringsproduct: N.v.t. Opdrchtgever Rob

Nadere informatie

Opties voor duurzaam stikstof- en koolstofbeheer in intensieve teelten

Opties voor duurzaam stikstof- en koolstofbeheer in intensieve teelten Opties voor duurzaam stikstof- en koolstofbeheer in intensieve teelten De Vliegher A. De Waele J. Agneessens L. CriNglooP Collectief 9 oktober 2014 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid

Nadere informatie

Nakomelingen van rendieren kunnen een paar uur na de geboorte al met de kudde meerennen. Zijn rendieren nestvlieders of nestblijvers?

Nakomelingen van rendieren kunnen een paar uur na de geboorte al met de kudde meerennen. Zijn rendieren nestvlieders of nestblijvers? Route A 1 Bosrendieren en korstmossen Rendieren zijn de enige herten wrvn zowel mnnetjes ls vrouwtjes een gewei drgen. Vroeger dcht men dt het gewei geruikt werd om sneeuw weg te schuiven zodt ze ij het

Nadere informatie

Routeplanning middels stochastische koeling

Routeplanning middels stochastische koeling Routeplnning middels stochstische koeling Modellenprcticum 2008 Stochstische koeling of Simulted nneling is een combintorisch optimlistielgoritme dt redelijke resultten geeft in ingewikkelde situties.

Nadere informatie

Vectoranalyse voor TG

Vectoranalyse voor TG college 5 De tweevoudige integrl collegejr : 8-9 college : 5 build : 27 ugustus 28 slides : 48 Vndg dubbel en De tweevoudige integrl en inhoud 2 Herhlde integrl 3 4 Poolcoördinten intro VA Wt is een integrl?

Nadere informatie

1) Bodemvruchtbaarheid aardappelpercelen 2) Bladmeststoffen in de aardappelteelt 3) Nitraatresidu 2016

1) Bodemvruchtbaarheid aardappelpercelen 2) Bladmeststoffen in de aardappelteelt 3) Nitraatresidu 2016 1) Bodemvruchtbaarheid aardappelpercelen 2) Bladmeststoffen in de aardappelteelt 3) Nitraatresidu 2016 Jan Bries, Davy Vandervelpen Wendy Odeurs, Jens Bonnast Bodemkundige Dienst van België vzw W. de Croylaan

Nadere informatie

Erasmus MC Junior Med School

Erasmus MC Junior Med School Ersmus MC Desiderius School vn begrijpen nr beslissen Ersmus MC Junior Med School 2012-2013 De rts-onderzoekers vn morgen Het progrmm Dit progrmm loopt prllel n VWO-5 en -6 en bestt uit vier onderdelen:

Nadere informatie

Uittreksel uit het register van de gemeenteraadszittingen. aanpassing meerjarenplan 2014-2019 budget 2015. Namens de gemeenteraad,

Uittreksel uit het register van de gemeenteraadszittingen. aanpassing meerjarenplan 2014-2019 budget 2015. Namens de gemeenteraad, oz )2 CE NTRU IS TA D Uittreksel uit het register vn de gemeenterdszittingen Gemeenterd 26 jnuri 2015 Welzijn OCMW kennisneming. npssing meerjrenpln 2014-2019 budget 2015 nwez g Odette VAN HAMME, voozitter

Nadere informatie

Functieomschrijving (UFO)

Functieomschrijving (UFO) Functieomschrijving (UFO) De functie Studiedviseur universitir geordend Vnf ugustus 2003 heeft de studiedviseur binnen de universiteit een officiële functieomschrijving gekregen. Alle studiedviseurs zijn

Nadere informatie

3 Snijpunten. Verkennen. Uitleg

3 Snijpunten. Verkennen. Uitleg 3 Snijpunten Verkennen Meetkunde Snijpunten Inleiding Verkennen Bentwoord de vrgen bij Verkennen. Mk ook de constructie in GeoGebr. Gebruik eventueel het progrmm om de snijpunten voor je te berekenen ls

Nadere informatie

Wintergranen : actueel hoge N-reserves

Wintergranen : actueel hoge N-reserves Wintergranen : actueel hoge N-reserves Jan Bries, Davy Vandervelpen, Bodemkundige Dienst van België Na de vorstperiode halfweg januari is op de Bodemkundige Dienst de staalnamecampagne voor de bepaling

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Kerstvakantiecursus

Voorbereidende opgaven Kerstvakantiecursus Voorbereidende opgven Kerstvkntiecursus Tips: Mk de volgende opgven het liefst voorin in één vn de A4-schriften die je gt gebruiken tijdens de cursus. Als een som niet lukt, kijk dn even in het beknopt

Nadere informatie

Profijt van de gemeentelijke overheid

Profijt van de gemeentelijke overheid Profijt vn de gemeentelijke overheid De invloed vn het gemeentebeleid op de koopkrcht vn de minim in Groningen Dr. M.A. Allers Profijt vn de gemeentelijke overheid De invloed vn het gemeentebeleid op de

Nadere informatie

rekenboek 8a taken 513830

rekenboek 8a taken 513830 rekenboek 8 tken 80 Een voorproefje vn groep 8 Het mteril vn De wereld in getllen voor de onderbouw is gereed. Dit schooljr (009-00) verschijnen lle mterilen voor de bovenbouw. U kunt dus vnf het schooljr

Nadere informatie

Proces-verbaal van opdrachtverlening

Proces-verbaal van opdrachtverlening Proces-verbl vn opdrchtverlening Titel nbesteding Inhoudelijk coördintor Beheer Vstgoed Kenmerk nbesteding Gegevens nbestedende dienst Provincie Noord-Brbnt Brbntln 1 5216TV 's-hertogenbosch Contctpersoon

Nadere informatie

Bijlage bij hoofdstuk Bijlage bij hoofdstuk Bijlage bij hoofdstuk Bijlage bij hoofdstuk

Bijlage bij hoofdstuk Bijlage bij hoofdstuk Bijlage bij hoofdstuk Bijlage bij hoofdstuk BIJLAGEN De ondersteuning vn Wmo-nvrgers Een onderzoek onder nvrgers en hun mntelzorgers Mirjm de Klerk Ann Mri Mrngos Mrth Dijkgrf Alice de Boer Bijlge bij hoofdstuk 2... 3 Bijlge bij hoofdstuk 3... 7

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Herkansingscursus. Rekenregels voor vereenvoudigen

Voorbereidende opgaven Herkansingscursus. Rekenregels voor vereenvoudigen Voorbereidende opgven Herknsingscursus Tips: Mk de voorbereidende opgven voorin in één vn de A4-schriften die je gt gebruiken tijdens de cursus. Als een opdrcht niet lukt, werk hem dn uit tot wr je kunt

Nadere informatie

BLINCYTO (blinatumomab)

BLINCYTO (blinatumomab) De Europese gezondheidsutoriteiten hebben beplde voorwrden verbonden n het in de hndel brengen vn het geneesmiddel BLINCYTO. Het verplicht pln voor risicobeperking in België, wrvn deze informtie deel uitmkt,

Nadere informatie

Onderzoek laagfrequent geluid. (casus: Noord Groningen) drs. T.A. van Veen (NLR) NSG bijeenkomst laagfrequent geluid, 24 mei 2012, Deventer

Onderzoek laagfrequent geluid. (casus: Noord Groningen) drs. T.A. van Veen (NLR) NSG bijeenkomst laagfrequent geluid, 24 mei 2012, Deventer Onderzoek lgfrequent geluid (csus: Noord Groningen) drs. T.A. vn Veen (NLR) NSG bijeenkomst lgfrequent geluid, 24 mei 2012, Deventer Ntionl Lucht- en Ruimtevrtlbortorium Ntionl Aerospce Lbortory NLR Bron

Nadere informatie

INFORMATIE. hart. verwennend WEEKEND EEN LANG WEEKEND OP EEN TOPLOCATIE VOOR BALANS EN VITALITEIT

INFORMATIE. hart. verwennend WEEKEND EEN LANG WEEKEND OP EEN TOPLOCATIE VOOR BALANS EN VITALITEIT INFORMATIE hrt WEEKEND EEN LANG WEEKEND OP EEN TOPLOCATIE VOOR BALANS EN VITALITEIT COLOFON INHOUD INITIATIEFNEEMSTER Jessy Jnsen www.jessyjnsen.nl Hvelte Inleiding 05 HrtVerwennend voor Jou & Visie 07

Nadere informatie

Nieuwbouw Erasmus MC

Nieuwbouw Erasmus MC T Blik vooruit Tijdlijn Toren [T] In de zomer vn 2011 wordt het hoogste punt V (120 meter) vn de toren bereikt (pnnenbier). December 2009 trt bouw Verbinding [V] Brug 8 etge wordt begin 2011 gepltst. Jn.

Nadere informatie

MAP 5 en fosfor in de bodem. Jan Bries

MAP 5 en fosfor in de bodem. Jan Bries MAP 5 en fosfor in de bodem Jan Bries Inhoud 1) Fosfor en plantengroei, algemeen 2) Fosfor bemestingsadviezen: BEMEX Nutriëntenbehoefte teelt Bodemvoorraad beschikbaarheid 3) Actuele toestand P-beschikbaarheid

Nadere informatie

Zelfstudie practicum 1

Zelfstudie practicum 1 Zelfstudie prtium 1 1.8 Gegeven is de volgende expressie:. () Geef de wrheidstel vn deze expressie. () Minimliseer de gegeven expressie. () Geef een poort implementtie vn de expressie vn onderdeel ().

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO 2012

Correctievoorschrift VWO 2012 Correctievoorschrift VWO 0 tijdvk wiskunde B Het correctievoorschrift bestt uit: Regels voor de beoordeling Algemene regels Vkspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de beoordeling

Nadere informatie

3 Onderfunderingen en funderingen... 5 4 Verhardingen... 6 5 Wanneer proeven uit te voeren?... 6 5.1 Plaatproeven...6 5.2 Proctorproeven...

3 Onderfunderingen en funderingen... 5 4 Verhardingen... 6 5 Wanneer proeven uit te voeren?... 6 5.1 Plaatproeven...6 5.2 Proctorproeven... Inhoudsopgve 1 Inleiding... 1 2 Anvullingen... 2 2.1 Anvullingen met geleverd nvulmteril...2 2.2 Anvullingen met tussentijds gestockeerde grond...4 2.3 Grondverbetering...4 3 Onder funderingen... 5 4 Verhrdingen...

Nadere informatie

Primitieve en integraal

Primitieve en integraal Wiskunde voor kunstmtige intelligentie, 2003 Hoofdstuk II. Clculus Les 4 Primitieve en integrl Een motivtie om nr de fgeleide vn een functie f te kijken is het beplen vn de richtingscoëfficiënt vn de rklijn

Nadere informatie

Sturen van de N-bemesting

Sturen van de N-bemesting Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen Sturen van de N-bemesting: gedreven door onderzoek, voorlichting en beleid Jan Bries & Davy Vandervelpen BDB Sturen van de N-bemesting Onderzoek

Nadere informatie

Prijs consument bereid te betalen voor eerlijke banaan. Fairtrade banaan. Stuntbanaan

Prijs consument bereid te betalen voor eerlijke banaan. Fairtrade banaan. Stuntbanaan w o l l e Y r i F r e p p y D n n B 2,34 Euro. Zoveel denkt de Belg te moeten betlen voor 1 kilogrm bnnen in de supermrkt 1. De reliteit toont echter iets nders. Je hoeft niet veel moeite te doen om bnnen

Nadere informatie

5 goede redenen om uw. Wegwijs in de software en diensten van EBP. beheer te informatiseren

5 goede redenen om uw. Wegwijs in de software en diensten van EBP. beheer te informatiseren 5 goede redenen om uw beheer te informtiseren 1. U bent er bekwm voor. 2. Het is efficiënt en u reliseert dgelijks tijdwinst. 3. Het doet verkopen: weerspiegel uw bedrijfsimgo in uw documenten. 4. Het

Nadere informatie

Internetopgaven hoofdstuk 8

Internetopgaven hoofdstuk 8 Internetopgven hoofdstuk 8 IO.8.1 Zie onderstnde MVA-stt vn Anders BV, producent vn kunststof kozijnen. MVA stt Anders BV Omschrijving Anschf Anschf Afschrijvings- Boekwrde Afschrijving Boekwrde dtum wrde

Nadere informatie

Factsheet. 0-meting Zoetermeer. Inleiding

Factsheet. 0-meting Zoetermeer. Inleiding Inleiding Fctsheet 0-meting De Rekenkmer heeft het Centrl Bureu voor de Sttistiek (CBS) gevrgd een 0-meting op te zetten die ls bsis kn dienen om ontwikkelingen in het socil domein te monitoren. Hiertoe

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl)

Examen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl) wiskunde 1,2 (nieuwe stijl) Exmen VWO Voorbereidend Wetenschppelijk Onderwijs Tijdvk 1 insdg 25 mei 13.30 16.30 uur 20 04 Voor dit exmen zijn mximl 86 punten te behlen; het exmen bestt uit 18 vrgen. Voor

Nadere informatie

Proces-verbaal van opdrachtverlening

Proces-verbaal van opdrachtverlening Proces-verbl vn opdrchtverlening Titel nbesteding Progrmmmnger KRW/DHZ Ms Kenmerk nbesteding Gegevens nbestedende dienst Provincie Noord-Brbnt Brbntln 1 5216TV 's-hertogenbosch Contctpersoon Ss Terpstr

Nadere informatie

Het kwadraat van een tweeterm a+b. (a+b)²

Het kwadraat van een tweeterm a+b. (a+b)² Merkwrdig producten: Het kwdrt vn een tweeterm + (+)² Even herhlen Wnneer een getl of een lettervorm met zichzelf vermenigvuldigd wordt, dn duid je dt n door dt getl of die lettervorm één keer te schrijven

Nadere informatie

Checklist. Aanvulling ondersteuningsplan. integratie LWOO en PrO in passend onderwijs. 11 mei 2015. [Typ hier]

Checklist. Aanvulling ondersteuningsplan. integratie LWOO en PrO in passend onderwijs. 11 mei 2015. [Typ hier] [Typ hier] Checklist Anvulling ondersteuningspln integrtie LWOO en PrO in pssend onderwijs 11 mei 2015 Deze checklist is tot stnd gekomen in nuwe smenwerking met: Ministerie vn Onderwijs, Cultuur en Wetenschp

Nadere informatie

Bodemkundige Dienst van België

Bodemkundige Dienst van België onafhankelijke v.z.w. spin-off KULeuven(1945) ± 100 medewerkers www.bdb.be Certalent Advies BDB-West (Roeselare) Hoofdzetel (Heverlee) land- en tuinbouw milieuhygiëne bodemhygiëne Analyse SPB Environnement

Nadere informatie

Mais en bodem rapport 2015

Mais en bodem rapport 2015 Mis en bodem rpport 2015 Mrleen Riemens 1, Hilfred Huiting 1, Jochim Deru 2, Hermn vn Schooten 3, en Rommie vn der Weide 1. 1 Wgeningen Plnt Reserch 2 Louis Bolk Instituut 3 Wgeningen Livestock Reserch

Nadere informatie

HANDLEIDING FOKWAARDEN 2014. Informatie & Inspiratie document Met uitleg over het hoe en waarom van de fokwaarden

HANDLEIDING FOKWAARDEN 2014. Informatie & Inspiratie document Met uitleg over het hoe en waarom van de fokwaarden HANDLEIDING FOKWAARDEN 2014 Informtie & Inspirtie document Met uitleg over het hoe en wrom vn de fokwrden Missie Al ruim 25 jr ondersteunt ELDA bedrijven in de grrische sector, en het is voor ons een belngrijke

Nadere informatie

RATIONALE GETALLEN BREUKSTREEP. Een breuk kunnen we beschouwen als een quotiënt. 3,00 4 4 0 0,75 30

RATIONALE GETALLEN BREUKSTREEP. Een breuk kunnen we beschouwen als een quotiënt. 3,00 4 4 0 0,75 30 Breuken en hun decimle schrijfwijze Benmingen in een breuk Teller Noemer 3 TELLER (dit geeft het ntl gekleurde delen n) BREUKSTREEP NOEMER (dit geeft het totl ntl delen n) Breuk omzetten in deciml getl

Nadere informatie

Proces-verbaal van opdrachtverlening

Proces-verbaal van opdrachtverlening Proces-verbl vn opdrchtverlening Titel nbesteding Senior Adviseur Informtiebeheer Kenmerk nbesteding Gegevens nbestedende dienst Gemeente Amstelveen Ln Nieuwer-Amstel 1 1182JR Amstelveen Contctpersoon

Nadere informatie

Bekendheid sociale voorzieningen

Bekendheid sociale voorzieningen Bekendheid socile voorzieningen EN MANTELZORG IN DE DRECHTSTEDEN Inhoud 1. Conclusies 2. Bekendheid voorzieningen 3. Mntelzorg Een zo goed mogelijk voorzieningenniveu is wt de zes Drechtsteden gemeenten

Nadere informatie

Oirschot, 6 mei 2014

Oirschot, 6 mei 2014 Gemeente Eindhoven Sector Relistie & Beheer Dhr. R. Bron Postbus 90150 5600 RB Eindhoven Oirschot, 6 mei 2014 Betreft: Briefrpportge nvullend grondwteronderzoek HOV2 Huizingln te Eindhoven (66729) Gechte

Nadere informatie

Maïs bemesten: oude principes, nieuwe technieken

Maïs bemesten: oude principes, nieuwe technieken Maïs bemesten: oude principes, nieuwe technieken Auteurs Wendy Odeurs en Jan Bries Joos Latré Dieter Cauffman en Koen Vrancken Jef Verheyen Gert Van de Ven 14/03/2014 www.lcvvzw.be 2 / 13 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

0482 Rechtbank Limburg. Business case huisvesting. NPI/IJO/0482lsrp011 Maastricht DEFINITIEF

0482 Rechtbank Limburg. Business case huisvesting. NPI/IJO/0482lsrp011 Maastricht DEFINITIEF project 0482 Rechtbnk imburg betreft Business cse huisvesting rpport NPI/IJO/ Mstricht dtum ttus DEFINITIEF bouwmngemt, vstgoedmngemt huisvesting & orgnistie opdrchtgever Rd voor de rechtsprk De heer drs.

Nadere informatie