SOEK Senioren Op Eigen Kracht. Noorderkwartier, Nieuwstraatkwartier, Hofkamp, Aadorp en Bornerbroek in Almelo 2015 en 2016

Transcriptie

1 SOEK Senioren Op Eigen Kracht, Nieuwstraatkwartier, Hofkamp, en in Almelo 2015 en 2016

2 Colofon Senioren Op Eigen Kracht 2015 en 2016 Almelo, wijken, Nieuwstraatkwartier, Hofkamp, en Oktober 2016 Tekst: Jannet Visser (GGD Twente) Uitvoering: Mirjam van Baalen (Scoop) Scoop Plesmanweg 9L 7602 PD Almelo Telefoon: GGD Twente Nijverheidstraat JM Enschede GGD Twente Overname van dit rapport of gedeelten daaruit is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. 2

3 Inhoudsopgave SAMENVATTING 5 1 SOEK, UITVOERING EN ORGANISATIE Doel Doelgroep Werkwijze Werving en publiciteit Vragenlijst Begeleidend onderzoek Afstemming Almelo, Wierden, Tubbergen, Hellendoorn en Hof van Twente 8 2 HUISBEZOEKEN Wijken Leeftijd Aantal huisbezoeken Aantal afwijzers 11 3 RESULTATEN VAN HET HUISBEZOEK Wonen en woonomgeving Wonen Veiligheid, buurt en verhuisplannen Gezondheid en zelfredzaamheid Ervaren gezondheid Zorgen Beperkingen Zelfredzaamheid bij boodschappen doen Zelfredzaamheid bij warm eten klaar maken Zelfredzaamheid bij vervoer Vallen Medicijngebruik Tijdsbesteding Bewegen Recreatieve bezigheden Vrijwilligerswerk Tevredenheid tijdsbesteding Sociale contacten en eenzaamheid Huishoudsituatie Sociale contacten Eenzaamheid Zorg en voorzieningen Reacties op de huisbezoeken 26 4 INFORMATIE DOOR DE SENIORENVOORLICHTERS Informatie geven Vervolgcontacten en verwijzingen Gespreksduur Oordeel over bezoek 29 5 CONCLUSIES 30 Bijlage 1. Opmerkingen bij de vragenlijst 3

4 4

5 Samenvatting In 2006 is Scoop in de gemeente Almelo begonnen met preventieve huisbezoeken bij 75-plussers. In de daarop volgende jaren zijn wijk voor wijk ouderen bezocht. Vanaf 2013 is de opzet gewijzigd en heeft Almelo zich aangesloten bij SOEK (=Senioren Op Eigen Kracht). De SOEK huisbezoeken zijn bedoeld om risico s op het gebied van eenzaamheid, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie tijdig te signaleren. De werkwijze is oplossingsgericht en stimuleert de eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van de bezochte ouderen. SOEK richt zich op zelfstandig wonende ouderen. Seniorenvoorlichters (vrijwilligers) voeren de huisbezoeken uit. Dit is de derde en laatste rapportage over SOEK-huisbezoeken in Almelo. Dit is de laatste SOEK rapportage. Huisartsen hebben een steeds belangrijkere rol gekregen in het screenen van ouderen. De gemeente heeft daarom besloten om andere prioriteiten te leggen en te stoppen met de preventieve huisbezoeken. Een goede afstemming en samenwerking tussen huisartsenpraktijken en het welzijnswerk is een belangrijk aandachtspunt. In 2013 is SOEK uitgevoerd in de Schelfhorst; in 2014 in de Binnenstad. Deze rapportage gaat over SOEK in de wijken,,, Nieuwstraatkwartier en een deel van de Hofkamp. De rapportage beschrijft de situatie van 75-plussers op het gebied van gezondheid, welzijn en leefstijl. Het begeleidend onderzoek is uitgevoerd door GGD Twente. In 2015 en 2016 zijn in totaal 395 ouderen bezocht door 11 vrijwilligers. De respons is 40%. De belangrijkste resultaten zijn: Wonen Het merendeel van de ouderen in de afzonderlijke wijken is tevreden over de woning en de woonomgeving. 91% bevalt het wonen in de buurt goed en 97% is tevreden over de woning. 17% van de bezochte ouderen zegt zich niet meer zo goed te kunnen redden in de woning. De problemen nemen snel toe met de leeftijd. Gezondheid Van de bezochte ouderen ervaart 51% de eigen gezondheid als (zeer) goed. Ondanks de goed ervaren gezondheid brengt de gezondheidssituatie echter wel beperkingen met zich mee. 62% van de bezochte ouderen zegt door de gezondheid beperkt te zijn in allerlei activiteiten. Het meest genoemd worden beperkingen bij het uitvoeren van huishoudelijke taken en beperkingen in mobiliteit (lopen, tillen, bukken). Eén op de vijf ouderen is in de afgelopen 3 maanden gevallen. Het medicijngebruik onder ouderen ligt zeer hoog. 88% van de bezochte ouderen gebruikt medicijnen (op doktersvoorschrift). De meeste ouderen kunnen zich goed redden met de medicijnen. Zelfredzaamheid 25% van de ouderen kan niet meer zelfstandig boodschappen doen. 29% van de bezochte ouderen maakt niet elke dag zelf warm eten klaar. 23% van de bezochte ouderen heeft vervoersproblemen, waardoor men ergens niet naartoe kan gaan, waar men wel graag naartoe had gewild. Meest genoemde oorzaken van vervoersproblemen zijn niet meer durven fietsen en autorijden. Tijdsbesteding Veel ouderen doen regelmatig aan beweegactiviteiten, namelijk 77%. Er is echter niet gevraagd, hoe lang en hoe vaak men beweegt. Het meest genoemd zijn fietsen, wandelen en in de tuin werken. 96% van de ouderen heeft recreatieve bezigheden. Verreweg het meest genoemd worden krant lezen, boek lezen en puzzelen. 42% van de ouderen zit regelmatig achter de computer. Vrijwel alle ouderen hebben meerdere recreatieve bezigheden. 23% van de bezochte ouderen doet aan vrijwilligerswerk. De meeste ouderen zijn tevreden over de manier waarop zij hun tijd vullen Sociale contacten en eenzaamheid Het aantal alleenstaande ouderen neemt snel toe met de leeftijd. 46% van de bezochte ouderen woont alleen. Vrijwel alle ouderen hebben regelmatig contacten met kinderen, familie en/of vrienden en buren. Ook kan vrijwel iedereen bij iemand terecht als er vragen of problemen zijn. De tevredenheid over de sociale contacten is dan ook groot: 89% is tevreden. 5

6 Ondanks de positieve ervaring met de sociale contacten voelt 15% van de bezochte ouderen zich weleens eenzaam. Mogelijk ligt dit percentage in werkelijkheid hoger. Volgens recent GGD-onderzoek (2012) is 46% van de 75-plussers in Twente matig tot (zeer) ernstig eenzaam. Zorg en voorzieningen 16% van de ouderen geeft mantelzorg. De meeste mantelzorg wordt aan de partner gegeven. 25% krijgt mantelzorg. Van de bezochte ouderen weet 89%, waar men voor het aanvragen van hulp moet zijn. Bijna de helft van de bezochte ouderen weet waarvoor men bij Scoop terecht kan. In alle gesprekken zijn de onderwerpen eenzaamheid en zelfredzaamheid aan de orde geweest. Het huisbezoek is daardoor een manier van werken om problemen en risico s op dit gebied (tijdig) te signaleren. Daarnaast kunnen ouderen zich uiten over de beperkingen die zij ervaren in relatie tot hun gezondheid, maar kunnen zij ook praten over de prettige dingen in het leven en de manier waarop zij een zinvolle en bevredigende dagbesteding vinden. De meeste ouderen willen graag zelfstandig blijven wonen en deelnemen aan de samenleving. Dit betekent dat juist voor deze groep veel voorzieningen en regelingen moeten worden getroffen, die dit ook daadwerkelijk mogelijk maken. Ouderen tonen zich uiterst positief over de huisbezoeken. Folders worden naar behoefte uitgereikt en eventueel afspraken gemaakt voor een vervolggesprek met de ouderenadviseur. Ouderen worden zoveel mogelijk gestimuleerd om zelf initiatief te nemen. Lukt dat niet, dan kunnen zij rekenen op een steuntje in de rug. 6

7 1 SOEK, uitvoering en organisatie 1.1 Doel De doelstelling van Senioren Op Eigen Kracht (SOEK) is het in een vroeg stadium signaleren van risico s of problemen op het gebied van eenzaamheid, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie en het versterken van eigen initiatief en verantwoordelijkheid van ouderen. Scoop wil ouderen die het risico lopen te vereenzamen al in een vroeg stadium opsporen en niet afwachten tot sociale contacten wegvallen. De SOEK-werkwijze sluit goed aan bij de uitgangspunten van de Wmo om ouderen mogelijkheden te bieden om zo lang mogelijk in de eigen woning te blijven wonen en te laten participeren aan de samenleving. Hoofddoel van de huisbezoeken is het bespreekbaar maken van het onderwerp eenzaamheid en het vergroten van de zelfredzaamheid van ouderen. Niet door middel van het traditionele beroep op voorzieningen en zorg, maar door in te zetten op eigen kracht, initiatief en aandacht voor leefstijl. Komen ouderen er zelf niet uit, dan wordt aanvullende ondersteuning geboden. Het huisbezoek biedt de gelegenheid om onder andere het publieksbureau, de activiteiten voor ouderen van Scoop, het maatschappelijk werk en mogelijkheden voor financiële ondersteuning onder de aandacht van ouderen te brengen. 1.2 Doelgroep De huisbezoeken richten zich op alle zelfstandig wonende ouderen vanaf 75 jaar in een bepaalde wijk. Ouderen krijgen vanaf 75 jaar steeds vaker te maken met lichamelijke achteruitgang en verlies van een partner. Bij jongere ouderen kan vaak nog het sociale netwerk gestimuleerd worden. Moeilijker ligt het bij oudere ouderen. Zij vormen een steeds kwetsbaarder groep met grote kans op overlijden. Zij moeten, zo lang het nog kan, ook van een huisbezoek gebruik kunnen maken. In 2015 en 2016 zijn in Almelo 994 ouderen uitgenodigd voor een huisbezoek. 1.3 Werkwijze De SOEK-huisbezoeken worden uitgevoerd door vrijwilligers (seniorenvoorlichters). In 2015 en 2016 is een team van 11 seniorenvoorlichters op pad geweest. Samen met de voorlichters is een vragenlijst opgesteld, die als leidraad dient voor de gesprekken. Door de opbouw van de vragenlijst en de volgorde van de thema s worden de onderwerpen eenzaamheid en zelfredzaamheid bespreekbaar gemaakt. Het gaat er niet om allerlei mogelijkheden voor hulpen ondersteuning onder de aandacht te brengen, maar om erachter te komen welke vragen, behoeften en problemen er bij de ouderen zelf leven en welke oplossing men zelf weet of uit kan voeren. Zo nodig wordt een steuntje in de rug gegeven bij vervolgstappen. Het is de bedoeling om niet aanbod-, maar vraaggericht te werken. De seniorenvoorlichters komen om de zes weken bij elkaar. Naast inhoudelijke onderwerpen worden bij deze teambijeenkomsten praktische informatie en ervaringen uitgewisseld. Regelmatig vinden themabijeenkomsten plaats, gaan vrijwilligers op werkbezoek of komen organisaties hun werk toelichten. In principe is het huisbezoek eenmalig. Bij gesignaleerde problematiek wordt de ouderenadviseur ingeschakeld. Zij houdt vinger aan de pols, neemt nog eens contact op en geeft indien nodig extra ondersteuning. Bij complexe problematiek verwijst de ouderenadviseur door naar het maatschappelijk werk, geestelijke gezondheidszorg, Steunpunt Mantelzorg of andere hulpverlenende organisaties of personen. Deelname aan de huisbezoeken is vrijwillig en gratis. 1.4 Werving en publiciteit De deelnemers aan de huisbezoeken worden persoonlijk aangeschreven. Op basis van gegevens uit de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) worden namens Scoop uitnodigingen gestuurd naar alle ouderen in een bepaalde wijk. Eens in de twee weken gaat een mailing de deur uit. In de brief wordt aangegeven, dat een vrijwilliger contact opneemt voor het maken van een afspraak. De adressen worden verdeeld over de seniorenvoorlichters, die vervolgens zelf een afspraak maken voor een huisbezoek. Het aantal adressen per seniorenvoorlichter verschilt tussen de vier en zes per twee weken. Dit heeft direct te maken met de beschikbare tijd van de seniorenvoorlichter. Bij de start van de huisbezoeken in een bepaalde wijk wordt hier in de media aandacht aan besteed. 7

8 1.5 Vragenlijst Alle seniorenvoorlichters worden direct betrokken bij het evalueren en verbeteren van de vragenlijst. De resultaten van de huisbezoeken worden ook weer met hen teruggekoppeld. Hiermee komt een proces op gang van uitwisseling van kennis en ervaring, niet alleen tussen professionals onderling, maar vooral ook tussen professionals en vrijwilligers. De bij de huisbezoeken gebruikte vragenlijst is vergelijkbaar met die in buurgemeenten wordt gebruikt. Hier en daar is de volgorde van de onderwerpen gewijzigd. Enkele vragen zijn toegevoegd of juist verwijderd, maar de grote lijn is hetzelfde. 1.6 Begeleidend onderzoek Om inzicht te verkrijgen in de situatie van de doelgroep wordt begeleidend onderzoek uitgevoerd door de GGD. Dit onderzoek geeft een beeld van de totale groep, zodat zo nodig de werkwijze van de seniorenvoorlichters hierop aangepast kan worden. Het onderzoek biedt handreikingen voor kwalitatieve verbeteringen of veranderingen. De onderzoeksresultaten kunnen bovendien aanknopingspunten geven voor preventief ouderenbeleid van de gemeente en het welzijnswerk of andere organisaties die zich met ouderen bezig houden, zoals de thuiszorg en de huisartsen. Ook kan een aanzet gegeven worden voor het ontwikkelen van een vervolgaanbod. De vragenlijsten van de huisbezoeken worden op internet ingevoerd door twee vrijwilligers bij Scoop. De gegevens worden vervolgens door de GGD gedownload, waarna analyse van de resultaten plaats vindt. Bovendien wordt een vergelijking gemaakt met cijfers uit het ouderenonderzoek in Almelo van 2010 of de gezondheidsmonitor in Twente van Beide onderzoeken zijn uitgevoerd door de GGD. 1.7 Afstemming Almelo, Wierden, Tubbergen, Hellendoorn en Hof van Twente De SOEK-huisbezoeken in Almelo staan niet op zichzelf, maar zijn afgestemd met het welzijnswerk voor ouderen in Hellendoorn, Tubbergen, Wierden en Hof van Twente. De GGD is daarbij de verbindende schakel. De werkwijze in de vijf gemeenten is vergelijkbaar. Ouderenadviseurs maken direct gebruik van elkaars ervaringen en expertise. De vragenlijsten zijn identiek en er wordt op dezelfde wijze geregistreerd door vrijwilligers. Primair doel van de samenwerking is professionalisering van het werk van de seniorenvoorlichters en het aanbieden van een kwalitatief goed product. De signalerings- en ondersteuningsfunctie van de huisbezoeken kan hierdoor steeds beter tot haar recht komen, terwijl er ook aandacht is voor de vervolgcontacten en een vervolgaanbod in de preventieve sfeer. 8

9 2 Huisbezoeken 2.1 Wijken De huisbezoeken hebben plaats gevonden in de periode januari 2015 tot en met juni De doelgroep voor SOEK zijn de 75- tot en met 100-jarigen. In 2015 en 2016 zijn 994 ouderen van deze leeftijd in het, Nieuwstraatkwartier, de Hofkamp, en uitgenodigd voor een huisbezoek. 564 Hofkamp 65 Nieuwstraatkwartier Totaal 994 In 2016 zijn de ouderen in het Nieuwstraatkwartier benaderd en is een begin gemaakt met de ouderen in de Hofkamp. Vanwege het kleine aantal benaderde ouderen zijn deze twee wijken bij elkaar gevoegd in de analyse en de rapportage. 2.2 Leeftijd De doelgroep voor het welzijnswerk ouderen groeit met de jaren, al zijn er kleine schommelingen. Bij deze groei gaat het niet om tientallen, maar om honderdtallen, zoals blijkt uit tabel 2.1. Tabel 2.1. Inwonertal Almelo Totaal aantal inwoners Aantal Bron: CBS In 2016 bedraagt het aantal inwoners van de gemeente Almelo Daarvan zijn personen 65 jaar of ouder. Dit is 18,5% van het totaal aantal inwoners. In de komende jaren zal het aantal 65-plussers in Almelo toenemen tot ongeveer 28% van de totale bevolking in Daarmee behoort Almelo tot de middenmoot van de Twentse gemeentes wat het percentage ouderen betreft. Het hoogst scoort volgens de prognoses van het CBS Haaksbergen in 2040 met 31% 65-plussers. Figuur 2.1 Bevolkingsprognose voor Almelo naar leeftijdsgroep 9

10 Uit figuur 2.1 is duidelijk te zien, hoe sterk het aantal 65-plussers in de komende jaren zal toenemen in verhouding tot jeugd en volwassenen. Het aandeel van de jeugd en de ouderen in de totale bevolking zal in 2040 ongeveer even groot zijn. De oudste deelnemer aan SOEK is 98; de jongste 74 jaar. De gemiddelde leeftijd van de bezochte ouderen is 81,5 jaar. De gemiddelde leeftijd verschilt per wijk. Tabel 2.2 Gemiddelde leeftijd respondenten 82 jaar 81 jaar 80 jaar 83 jaar De verdeling van het aantal huisbezoeken per leeftijd ziet er als volgt uit: Tabel 2.3 Aantal deelnemers naar leeftijd Leeftijd Nieuwstraat Hofkamp Aantal huisbezoeken Totaal zijn er 994 ouderen uitgenodigd voor een huisbezoek. Van deze groep is 82% bereikt. Het bereik verschilt per wijk. Figuur 2.2 Bereik van doelgroep 79% 80% 81% 87% 10

11 Van de bereikte groep hebben 395 ouderen daadwerkelijk een huisbezoek gehad. Dit is een respons van 40%. Evenals het bereik verschilt ook de respons per wijk. 32% 34% 35% 55% Figuur 2.3 Respons op huisbezoek In aantallen huisbezoeken bedraagt de respons: 226 huisbezoeken Hofkamp/Nieuwstraatkwartier 64 huisbezoeken 68 huisbezoeken 37 huisbezoeken Totaal 395 huisbezoeken Van de bereikte ouderen is 42% man en 58% vrouw. De werkelijke man-vrouw verdeling in Almelo bij 75-plussers is 37% mannen en 63% vrouwen (cijfers CBS). Er zijn bij de huisbezoeken naar verhouding wat meer mannen dan vrouwen bereikt. 2.4 Aantal afwijzers Van de 994 ouderen zijn 188 personen helemaal niet bereikt. De meest genoemde oorzaak is, dat men ook na herhaaldelijk bellen of langs gaan niet thuis was. Bij alle niet bereikte ouderen wordt wel een kaartje in de bus gedaan, zodat men kan bellen als men toch een huisbezoek wenst. De oorzaken van niet-bereiken verdelen zich als volgt: Tabel 2.4 Oorzaken niet bereikt Nieuwstraat Hofkamp Verhuisd 6% 6% 27% 0% Overleden 6% 13% 20% 29% Opname 15% 16% 20% 0% Herhaaldelijk niet thuis 53% 50% 13% 43% Helemaal niets bekend 16% 22% 0% 29% Anders 6% 0% 20% 0% Bij andere oorzaken worden onder andere genoemd: - Opname in verzorgingstehuis - Buren zeggen dat mevr. in het ziekenhuis ligt - Met vakantie naar Spanje - Volgens buren niet aanspreekbaar Niet alle bereikte ouderen stellen een huisbezoek op prijs. Van ruim 450 personen is bekend, waarom zij geen huisbezoek willen of waarom een contact niet tot stand is gekomen. Het merendeel van deze groep vindt een huisbezoek niet nodig. Het zijn vooral de jongere ouderen, die deze reden noemen. 11

12 Tabel 2.5 Reden afwijzen huisbezoek Reden Nieuwstraat Hofkamp Staat afwijzend tegenover bezoek 23% 16% 20% 23% Vindt het niet nodig 63% 67% 68% 67% Geen contact mogelijk 5% 9% 5% 4% Ziekte 6% 5% 0% 4% Rouw/ingrijpende gebeurtenis 1% 2% 0% 1% Anders 5% 0% 8% 0% Enkele opmerkingen bij deze vraag: - Voorlopig geen tijd - Voelt zich nog te vitaal - Redt zich nog prima - Had al en bezoek van de praktijkverpleegkundige van de huisarts gehad. 12

13 3 Resultaten van het huisbezoek In dit hoofdstuk zijn de gegevens van 407 vragenlijsten verwerkt. In een aantal gevallen zijn echtparen bezocht. Dit is altijd gerekend als twee personen. Voor elke partner is een afzonderlijke vragenlijst ingevuld. De vragenlijsten van het Nieuwstraatkwartier en de Hofkamp zijn samengevoegd, omdat er in de Hofkamp nog te weinig ouderen waren bereikt om afzonderlijk te kunnen analyseren. De beschreven thema s volgen de onderwerpen volgorde van de vragenlijst. Naast percentages wordt ook een deel van de aanvullende opmerkingen weergegeven in cursief. Deze opmerkingen zijn door de ouderen zelf gemaakt. Zo mogelijk worden de gegevens uit de huisbezoeken aangevuld met informatie uit het ouderenonderzoek dat in 2010 is uitgevoerd in Almelo, of de Twentse gezondheidsmonitor van Beide onderzoeken zijn uitgevoerd door de GGD. 3.1 Wonen en woonomgeving Wonen Hoe bevalt de woning? 97% 97% 97% 98% Figuur 3.1 Tevredenheid woning Over de woning zelf zijn de meeste ouderen tevreden. Kunt u zich nog goed redden in uw woning? 76% 84% 81% 94% Figuur 3.2 Zich kunnen redden Ongeveer 17% van de bezochte ouderen kan zich niet meer goed redden in de woning, waar zij nu wonen. Vrouwen hebben hier wat vaker moeite mee, dan mannen, maar het verschil is klein. Ouderen in redden zich duidelijk minder goed in hun woning. In deze wijk ligt de gemiddelde leeftijd ook wat hoger. Aan de bezochte ouderen is gevraagd of zij mogelijkheden zien om zelf hun redzaamheid in de woning te vergroten. Meer huishoudelijke hulp wordt verreweg het meest genoemd om zich beter in huis te kunnen redden. Thuiszorg, buurthulp, hulp van de partner en praktische aanpassingen, zoals een traplift, worden ook genoemd Veiligheid, buurt en verhuisplannen Voelt u zich wel eens onveilig in uw woning? 8% 11% 12% 16% Figuur 3.3 Onveilig voelen 13

14 De vraag is met name gesteld om ouderen te wijzen op de risico s van voor- en achterdeuren die niet op slot zijn en het gemak, waarmee louche figuren zich in huis weten te praten. Van de bezochte ouderen voelt bijna 12% zich wel eens onveilig in de woning. De meeste ouderen die zich wel eens onveilig voelen wonen in Nieuwstraatkwartier/Hofkamp. Het veiligst voelt men zich in. In het ouderenonderzoek van de GGD is ook naar veiligheidsgevoelens gevraagd. 4% van de 75- plussers voelt zich overdag wel eens onveilig; 14% voelt zich in de avond of nacht wel eens onveilig. Enkele opmerkingen over veiligheidsgevoelens: - Last gehad van vervelende telefoontjes, nu geheim nummer - s Avonds en s nachts - Door allerlei vreemde mensen in de buurt - Bang voor inbrekers, ongure types in de buurt, komt door AZC - Wanneer mevr. alleen is in de woning dan voelt mevr. zich soms wel onveilig - We hebben nu een alarmsysteem - Soms Hoe bevalt het wonen in de buurt? 88% 89% 93% 94% Figuur 3.4 Tevredenheid buurt De meeste ouderen, 91%, zijn tevreden over de buurt waarin zij wonen. Het meest tevreden is men in ; het minst tevreden in de Nieuwstraatkwartier/Hofkamp. Enkele opmerkingen over de buurt: - Geweldig goed. Ook met veel jonge gezinnen in de buurt. Staan klaar voor elkaar. - Contact met buren kan beter - Wel rustig, afstand naar stad is bezwaarlijk - Veel jonge mensen in deze buurt - Bewoners gaan erg hun eigen gang - Geen winkel, huis is donker, pech met de buren - Veel verloop in de straat - Mist een pinautomaat en supermarkt Heeft u verhuisplannen? 7% 8% 16% 18% Figuur 3.5 Verhuisplannen Gemiddeld heeft ongeveer 12% van de ouderen verhuisplannen. Opmerkelijk is het verschil tussen en enerzijds en Nieuwstraatkwartier/Hofkamp en anderzijds. Ontevredenheid over de buurt leidt blijkbaar niet altijd tot verhuisplannen. Enkele opmerkingen: - Hebben zich wel een beetje voorbereid voor eventueel noodzakelijke verhuizing - Moet naar de Titus Brandsma voor verpleging - Meneer is hulpbehoevend en dan moet er zoveel aangepast worden, verhuizen is verstandiger. - Ouder worden, wat brengt de toekomst? Hier geen voorzieningen. - Wil kleiner gaan wonen. 14

15 3.2 Gezondheid en zelfredzaamheid Ervaren gezondheid Hoe zou u over het algemeen uw gezondheid willen noemen? Zeer slecht 1% Slecht 6% Gaat wel Goed 46% 48% Zeer goed 3% Figuur 3.6 Ervaren gezondheid Hoewel veel ouderen gezondheidsproblemen hebben, beoordelen zij hun eigen situatie niet per definitie als matig of slecht. Van de bezochte ouderen geeft 51% aan de eigen gezondheid (zeer) goed te vinden. Bijna de helft van de bezochte ouderen beoordeelt de eigen gezondheid als matig. Slechts 7% vindt de eigen gezondheid (zeer)slecht. Mannen oordelen iets positiever over hun gezondheid dan vrouwen. Per wijk verschilt het oordeel over de eigen gezondheid. Het meest gezond voelt men zich in. 42% 42% 52% 60% Figuur 3.7 Ervaren gezondheid (zeer)goed Zorgen Waar maakt u zich zorgen over? Anders 4% Maatschappelijke ontwikkelingen 2% Ontwikkelingen in de wereld 8% Financiële zorgen 2% Alleen zijn, eenzaamheid Overlijden van naaste 4% 5% Zorg om mijn (klein)kinderen 7% Zorg om mijn partner 12% Gebrek aan zorg 4% Mijn geheugen 7% Mijn gezondheid 28% Figuur 3.8 Zorgen Veel ouderen, 52%, maken zich zorgen, vooral over hun gezondheid. Veel zorgen kunnen een negatief effect hebben op de ervaren gezondheid en het algeheel welbevinden. De meeste zorgen zijn er over de eigen lichamelijke gezondheid en die van de partner. Enkele zorgen, die ouderen expliciet benoemen: - Gezondheidsproblemen van familie en vrienden. 15

16 - Op het moment dat mevr. een huis krijgt toegewezen kunnen de financiën wel een probleem worden. - Dochter is ernstig ziek. - Kan niet meer auto rijden - De verhuizing naar elders - Hele slechte ogen De zorgen verschillen enigszins per wijk en nemen toe met de leeftijd. In, de wijk met de jongste ouderen maakt men zich de minste zorgen. 44% 48% 47% 54% Figuur 3.9 Geen zorgen Beperkingen Zijn er dingen die u niet (meer) kunt doen vanwege uw gezondheid? 29% 33% 42% 50% Figuur 3.10 Geen problemen door gezondheid 38% van de ouderen zegt vanwege de gezondheid geen beperkingen te hebben op allerlei vlak. Dit verschilt nogal per wijk. De ouderen in, de jongste groep ouderen, heeft duidelijk minder problemen. Gemiddeld heeft bijna twee derde van de ouderen wel problemen en zijn er activiteiten die men niet of alleen met zeer veel moeite kan uitvoeren. Wat kan men niet meer? Mobiliteit 36% Persoonlijke verzorging 18% Huishoudelijke taken 54% Figuur 3.11 Beperkingen Het hoogst scoren de huishoudelijke taken. Op de tweede plaats komen de beperkingen in mobiliteit (bukken, tillen, lopen). Meestal wordt een combinatie van beperkingen genoemd, dus bijvoorbeeld niet alleen beperkingen bij huishoudelijke taken, maar ook beperkingen in mobiliteit. Om problemen te voorkomen of op te lossen wordt vrijwel uitsluitend ingezet op huishoudelijke hulp. Ongeveer 7% van de ouderen heeft nog geen goede oplossing gevonden voor de toegenomen beperkingen. Enkele opmerkingen over beperkingen: - Artrose en aangezichtspijnen - Kan niet meer wandelen - Kan niet meer autorijden - De gezondheid van zijn vrouw is beperkt qua mogelijkheden om iets te ondernemen. - Kan nog maar heel weinig. Kan niet tillen of bukken. - Tuin bijhouden/boodschappen doen. - Kan niet lang lopen - De tuin is te veel werk - Doofheid 16

17 3.2.4 Zelfredzaamheid bij boodschappen doen Kunt u zelf de dagelijkse boodschappen doen? 70% 70% 76% 87% Figuur 3.12 Boodschappen Van de bezochte ouderen kan 75% nog zelfstandig boodschappen doen. De jongste ouderen in hebben de minste problemen met boodschappen doen. Vrouwen hebben bij het boodschappen doen aanzienlijk meer problemen dan mannen. Het boodschappen doen wordt op allerlei manieren geregeld. Meestal gaat men samen met de partner of met een van de kinderen. Ook de hulp, de buurvrouw of andere familieleden worden ingeschakeld Zelfredzaamheid bij warm eten klaar maken Maakt u zelf elke dag warm eten klaar? 61% 80% 73% 70% Figuur 3.13 Warm eten 71% van de bezochte ouderen maakt elke dag warm eten klaar. Ruim een kwart van de ouderen regelt het warm eten op een andere manier. Vaak is het een combinatie van zelf koken en laten bezorgen. Leeftijd gaat duidelijk een rol spelen. In bij de oudste groep ouderen kookt nog maar 61% elke dag warm. Mannen hebben wat vaker problemen met warm eten klaar maken, dan vrouwen. Enkele opmerkingen, die bij deze vraag worden gemaakt: - Deels zelf en via de Koppel - Vaak magnetron - Echtpaar kookt om beurten - Dochter - Kant en klare maaltijden - Eet bij de Colckhof - Maaltijdvoorziening - Mijn echtgenote kookt - Diepvriesmaaltijden Zelfredzaamheid bij vervoer Heeft u wel eens problemen met vervoer, waardoor u ergens niet naartoe gaat, waar u wel naartoe had gewild? 18% 24% 24% 24% Figuur 3.14 Vervoersproblemen Bijna een kwart van de ouderen heeft wel eens problemen met vervoer. De jongste ouderen in hebben er de minste problemen mee. Vrouwen hebben vaker vervoersproblemen dan mannen. Uit het ouderenonderzoek van de GGD komt een vergelijkbaar percentage naar voren. 20% 17

18 van de Almelose 75-plussers kan niet geheel zelfstandig gebruik maken van eigen of openbaar vervoer. Er zijn verschillende oorzaken voor vervoersproblemen. Het meest genoemd zijn het niet meer kunnen fietsen en auto rijden. Ook het slecht kunnen zien wordt vaak genoemd als reden om niet goed meer te kunnen fietsen of auto rijden. Meest genoemde reden voor oplossing van vervoersproblemen is gebruik maken van de regiotaxi en Valys. Daarnaast doet men toch vaak een beroep op de kinderen, buren of andere familieleden of kennissen in de buurt. Andere reden. 24% Ik vind de regiotaxi te duur. Ik weet niet wie ik moet vragen. 8% 9% Ik durf geen auto meer te rijden. 64% Ik durf niet (meer) te fietsen. 52% Figuur 3.15 Oorzaak vervoersproblemen Enkele opmerkingen over oorzaken vervoersproblemen: - Gaat met auto naar de stad, maar durft niet in parkeergarages te parkeren. - Durft weinig meer i.v.m. lichamelijke klachten - Busstation is ver weg - Door lichamelijke problemen kan dhr. niet meer deelnemen aan het verkeer - Mag geen auto meer rijden door medicijnen - Durft alleen nog auto te rijden in de buurt - Rolstoel gebonden - Slechte ogen - Regiotaxi is te onregelmatig en vaak te laat - Vermoeiend - Te oud Vallen Bent u de laatste drie maanden wel eens gevallen? 16% 22% 22% 24% Figuur 3.16 Vallen Eén op de vijf ouderen is de afgelopen drie maanden gevallen. De meeste valpartijen zijn bij de oudste ouderen in. Uit het ouderenonderzoek van de GGD komt voor Almelo een lager percentage (15%) naar voren. De meeste valpartijen (63%) zijn in huis Medicijngebruik Gebruikt u medicijnen (op doktersvoorschrift)? 82% 87% 89% 92% Figuur 3.17 Medicijngebruik 18

19 De meeste ouderen, 88%, gebruiken medicijnen op doktersvoorschrift. In, de wijk met de jongste ouderen worden iets minder medicijnen geslikt. Dit heeft ongetwijfeld met leeftijd te maken. Verschillen kunnen echter ook ontstaan door verschillend voorschrijfgedrag van artsen en/of het vaker voorkomen van chronische ziekten in bepaalde wijken. Kunt u zich met de medicijnen redden? De vraag naar medicijnen is niet bedoeld om te informeren naar welke medicijnen er worden gebruikt. De vraag is een aangrijpingspunt om te wijzen op mogelijkheden om het medicijngebruik goed te regelen, zoals door afspraken met de thuiszorg of apotheek. Ook wordt zo nodig gewezen op het verband tussen medicijngebruik en vallen. De meeste ouderen (93%) kunnen zich goed redden met de medicijnen. Enkele ouderen benadrukken, dat het wel goed gaat, maar dat het wel noodzakelijk is om afspraken te maken. Vaak is het klaar zetten van de medicijnen een gezamenlijke afspraak tussen man en vrouw. In andere gevallen wordt de thuiszorg ingezet, de hulp, de apotheek of de kinderen. 6% van de bezochte ouderen kan zich niet goed redden met de medicijnen. 3.3 Tijdsbesteding Bewegen Doet u regelmatig aan sport- of bewegingsactiviteiten? 71% 74% 81% 83% Figuur 3.18 Sportieve of beweegactiviteiten Ruim driekwart van de ouderen zegt regelmatig te bewegen. Leeftijd heeft in de Almelose wijken blijkbaar weinig invloed. De oudste groep ouderen, namelijk die in, bewegen het meest, op de voet gevolgd door de jongste groep, de ouderen uit. Aan welke sport- en/of bewegingsactiviteiten doet u? Anders Fitness 11% 10% Zwemmen 7% Werken in de tuin Wandelen 49% 50% Fietsen 61% MBvO 13% Figuur 3.19 Beweegactiviteiten Fietsen, wandelen en werken in de tuin zijn het meest populair, zowel bij mannen, als bij vrouwen en dit blijft zo ook al wordt men ouder. Uit de SOEK-registratie blijkt verder, dat als ouderen bewegen, zij vaak meerdere activiteiten benoemen. In de categorie anders worden nogal wat verschillende activiteiten genoemd. Enkele genoemde bewegingsactiviteiten: - Fysio - Diabetische gym - Tennissen - Golven - Huishoudelijke activiteiten 19

20 - Dansen - Elke dag een rondje lopen - Brommer en zelf gym oefenen - Oefeningen in huis - Ochtendgymnastiek - Hometrainer - Yoga Recreatieve bezigheden Heeft u recreatieve bezigheden? 96% van de ouderen heeft recreatieve bezigheden. Dit percentage ligt in alle wijken even hoog. Er is een klein verschil tussen mannen en vrouwen. Bijna iedereen noemt meerdere bezigheden. Welke recreatieve bezigheden heeft u? Anders 17% Muziek en/of koor 20% Bingo 4% Biljarten 2% Kaarten 18% Vissen 2% Puzzelen 47% Handwerken/knutselen 21% Boek lezen 48% Krant of tijdschrift lezen 83% Figuur 3.20 Recreatieve bezigheden Krant of tijdschrift lezen worden het meest genoemd, maar ook boek lezen en puzzelen. Andere activiteiten zijn bijvoorbeeld: - Musea bezoeken en met de kleinkinderen op pad. - TV kijken, voetbal - De hond - Musea/kunsthistorieclub - Rummy cub - Geheugentraining - Postzegels verzamelen, boot bouwen, schrijven - Dagopvang de Piet - Concert bezoeken, lezingen, kunstclub - Glas in lood bewerken - Kamperen in de regio - Vogels - Kleuren voor volwassenen Maakt u gebruik van de computer? 25% 41% 47% 54% Figuur 3.21 Computeren Er zijn opvallende verschillen tussen de vier Almelose wijken. Ouderen in het Nieuwstraatkwartier en de Hofkamp computeren het minst. Mannen computeren vaker dan vrouwen. 20

21 Waarvoor gebruikt u de computer? Anders 4% Internet bankieren 52% Teksten maken Foto's verwerken 14% 15% Spelletjes (kaarten, bridgen) 39% Informatie opzoeken Contacten onderhouden 71% 76% Figuur 3.22 Computer activiteiten De computer wordt het meest gebruikt om informatie op te zoeken en om contacten te onderhouden ( , twitter, facebook en skypen met de (klein)kinderen). Ook het internet bankieren scoort hoog, evenals spelletjes doen. Vrouwen doen veel vaker spelletjes op de computer, dan mannen Vrijwilligerswerk Naast bewegen en recreatieve activiteiten zijn er nog heel veel andere manieren om de tijd zinvol door te brengen, bijvoorbeeld door het uitvoeren van vrijwilligerswerk of het geven van mantelzorg. Doet u aan vrijwilligerswerk? 16% 20% 24% 35% Figuur 3.23 Vrijwilligerswerk Van de bezochte ouderen doet 23% aan vrijwilligerswerk. Er zijn behoorlijke verschillen tussen de vier Almelose wijken. Het meeste vrijwilligerswerk wordt gedaan door de oudste ouderen in. Uit de gezondheidsmonitor van 2012 komt voor de Twentse 75-plussers een percentage van 20% naar voren bij de 75-plussers. Het meeste vrijwilligerswerk wordt gedaan door ouderen in de groep jaar (42%). Bij volwassenen ligt het percentage lager. Er is bij SOEK een opvallend verschil tussen mannen en vrouwen. Mannen doen vaker vrijwilligerswerk, dan vrouwen. Dit komt ook uit GGD onderzoek naar voren. Uit de opmerkingen bij deze vraag wordt duidelijk welk type vrijwilligerswerk men verricht. Enkele voorbeelden: - Zieken bezoeken - Mensen vervoeren bij Buurstede - Kerk en bridgeclub - Koken in verpleeghuis - Voor de kerk - Organisatie collectes - Onderhoud tuin van de kerk - Pianospelen in een bejaardentehuis - Kippen keuren op tentoonstellingen - Bij het Meulenbelt - Zonnebloem en kerk - Hulp bij problemen met computer - Bij de voetbalvereniging - Handwerken in Eugeria 21

22 3.3.4 Tevredenheid tijdsbesteding Bent u tevreden over de manier waarop u uw tijd kunt besteden? De meeste ouderen, 81%, zijn tevreden over de manier waarop zij hun tijd besteden. 17% is redelijk tevreden en 2% (8 personen) is ontevreden. De tevredenheid per wijk verschilt weinig, met uitzondering van het Nieuwstraatkwartier en de Hofkamp. 75% 82% 83% 84% Figuur 3.24 Tevreden over tijdsbesteding Een aantal ouderen (39 personen) wil toch wat veranderen aan de tijdsbesteding. Genoemd worden dan bijvoorbeeld: - Dagopvang in de toekomst - Maatje om mee naar de stad te gaan - Meer contacten - Handwerkclub - Meer bezoek - Vaker naar de dagopvang - Na de rouwverwerking naar een koffieochtend - Meer de deur uit - Verhuizen - Graag naar buiten 3.4 Sociale contacten en eenzaamheid Huishoudsituatie Na een aantal inleidende gespreksonderwerpen over wonen, zelfredzaamheid, gezondheid en tijdsbesteding volgt het wat zwaardere onderwerp sociale contacten en eenzaamheid. Allereerst is gevraagd naar de huishoudsituatie. Wie wonen er bij u in huis? Anders 2% Samen met partner 53% Ik woon alleen 46% Figuur 3.25 Huishoudsituatie De meeste ouderen wonen nog samen met een partner, maar een heel groot aantal is alleenstaand. (al weduwe of weduwnaar, of gescheiden). In de categorie anders worden allerlei varianten genoemd van samenwonen met zoon of dochter of andere familieleden. Er is nadrukkelijk gevraagd naar het al dan niet hebben van kinderen, omdat zij een belangrijke rol hebben bij het onderhouden van sociale contacten en het geven van zorg en praktische ondersteuning. Zijn er geen kinderen, of wonen de kinderen ver weg, dan is de oudere aangewezen op een ander sociaal netwerk. Van de bezochte ouderen heeft 92% kinderen Sociale contacten Regelmatig contact met kinderen, familie, vrienden en buren kan een gevoel van eenzaamheid wellicht voorkomen of temperen of kan iemand door een moeilijke periode heen helpen. Heeft u regelmatig contact met uw familie, vrienden en/of mensen uit de buurt? Heeft u regelmatig contact met uw kinderen? 22

23 98% van de ouderen heeft regelmatig contact met de kinderen en eveneens 98% heeft regelmatig contact met familie, vrienden en buren. Door de regelmatige contacten kan bijna iedereen wel met vragen of problemen bij iemand terecht. 96%van de ouderen beantwoordt een vraag hierover bevestigend. Bent u tevreden over uw sociale contacten? De meeste mensen, 89%, zijn tevreden over hun sociale contacten. Slechts zeven personen zijn ontevreden. Het ouderenonderzoek van de GGD bevestigt dit beeld. 90% van de 75-plussers in Almelo toont zich (zeer) tevreden, 9% is even tevreden als ontevreden en 1% is (zeer) ontevreden. De tevredenheid over de sociale contact verschilt per wijk, waarbij het meest gunstig scoort. 97% 89% 80% 90% Figuur 3.26 Tevreden over sociale contacten Een aantal ouderen (25 personen) wil toch wel graag wat veranderen of verbeteren aan de sociale contacten, die zij hebben. Genoemd worden bijvoorbeeld: - Meer bezoek - Een maatje - Vaker bezoek ontvangen - Meer bezoek en er op uit gaan - Meer mensen ontmoeten - Zoekt iemand om mee op vakantie te gaan - Meer sociale contacten, cursus of zoiets doen - Meer contact in de buurt Eenzaamheid Na de vragen over sociale contacten zijn twee directe vragen gesteld over alleen zijn en eenzaamheid. Voelt u zich wel eens alleen? 23% 25% 30% 32% Figuur 3.27 Alleen zijn Voelt u zich wel eens eenzaam? 3% 15% 15% 22% Figuur 3.28 Eenzaamheid Gemiddeld voelt ruim een kwart van de bezochte ouderen zich wel eens alleen; 15% voelt zich wel eens eenzaam. Uit het ouderenonderzoek in 2010 komt een veel hoger percentage eenzaamheid naar voren. 45% van de 75-plussers in Almelo is matig tot (zeer) ernstig eenzaam. Vrouwen hebben vaker last van eenzaamheidsgevoelens of voelen zich alleen, dan mannen, maar zij staan er ook vaker alleen voor. 23

24 De GGD monitor van 2012 laat wat eenzaamheid in Twente betreft het volgende beeld zien: Man Vrouw 75 jaar en ouder jaar 40% 43% 46% 38% Figuur 3.29 Eenzaamheid in Twente Bron: Op verkenning in Twente, GGD 2012 De GGD monitor laat een veel hoger percentage eenzaamheid zien, dan uit de SOEK-huisbezoeken naar voren komt. 46% van de 75-plussers in Twente is matig tot (zeer) ernstig eenzaam. Het verschil tussen mannen en vrouwen wordt bevestigd, al is het minder groot dan bij SOEK. Hoe kan eenzaamheid worden voorkomen? Enkele suggesties: - Door positief door het leven te gaan - Bezig blijven - Zelf activiteiten gaan doen - Door wat te ondernemen of ergens bij te gaan. - Je aansluiten bij een club of vereniging - Meer contact zoeken - Je moet er zelf op af gaan - Bezig blijven en contact zoeken 3.5 Zorg en voorzieningen Mantelzorg is in de vragenlijst duidelijk omschreven. Mantelzorg is zorg die wordt gegeven aan een bekende uit uw omgeving, zoals uw partner, kinderen, buren of vrienden, als deze voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt zijn. Geeft u mantelzorg? 9% 18% 22% 23% Figuur 3.30 Mantelzorg geven 16% van de ouderen geeft mantelzorg. Dit percentage ligt hoger, dan uit GGD onderzoek is gebleken. Uit het ouderenonderzoek van de GGD blijkt, dat in Almelo 9% van 75-plussers het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven; 7% geeft deze zorg nu nog. Het geven van mantelzorg loopt flink terug met de leeftijd. Bij de oudste ouderen in is dit nog maar 9%. De kans dat men zelf mantelzorg nodig heeft wordt tegelijkertijd groter. De meeste mantelzorg wordt aan de partner gegeven. Ongeveer de helft van de mantelzorgers doet dit. Een aantal keren worden ook buren genoemd, vrienden of andere naaste familie. In een vervolgvraag over mantelzorg is wat dieper ingegaan op de motieven om mantelzorg te geven en wat dit voor de mantelzorger zelf betekent. Van de 69 respondenten geeft bijna de helft aan, dat het voldoening geeft. Twee derde vindt dat mantelzorg er gewoon bij hoort. Vier ouderen vinden dat er weinig tijd over blijft voor andere activiteiten. Negen ouderen ervaren mantelzorg als emotioneel en/of lichamelijk zwaar. Onder anders wordt benoemd: - Kan niet zomaar weggaan - Doet dit al veel jaren - Het is mijn lust en mijn leven, kan niet zonder 24

25 Wat betekent mantelzorg voor u? Anders 3% Lichamelijk en/of emotioneel zwaar 13% Weinig tijd voor andere dingen Gaat (nog) wel 6% 4% Hoort erbij 68% Geeft voldoening 48% Figuur 3.31 Ervaring mantelzorg Krijgt u mantelzorg? 36% 15% 19% 27% Figuur 3.32 Mantelzorg krijgen Ongeveer een kwart van de ouderen krijgt mantelzorg. Het percentage verschilt duidelijk per wijk. De oudste ouderen, in, krijgen de meeste mantelzorg. Mantelzorg wordt vooral gegeven door de kinderen. Op de tweede plaats komt de partner. Vaak is er sprake van een combinatie. Ook door buren, vrienden en andere familie wordt mantelzorg gegeven, maar in veel mindere mate. Voor ouderen zijn veel voorzieningen en regelingen in het leven geroepen, maar maakt men er ook gebruik van? 89% van de ouderen weet waar men met een hulpvraag terecht kan. Er zijn kleine verschillen per wijk. Als u hulp nodig heeft, weet u dan waar u terecht kunt? 86% 89% 91% 92% Figuur 3.33 Hulp Voor veel vragen en praktische ondersteuning kunnen ouderen terecht bij het welzijnswerk ouderen. Weet u waarvoor u terecht kunt bij Scoop Almelo? 37% 48% 55% 58% Figuur 3.34 Scoop Van de bezochte ouderen weet bijna de helft, waarvoor zij bij Scoop terecht kunnen. De bekendheid van Scoop verschilt per wijk. De onbekendheid is het grootst bij de oudste ouderen in. 25

26 Vrouwen zijn iets beter op de hoogte dan mannen. Veel ouderen hebben informatiefolders van Scoop uitgereikt gekregen. Heeft u behoefte aan ondersteuning bij het doen van uw financiële administratie? 4% 7% 17% 19% Figuur 3.35 Onbekendheid met financiële regelingen en behoefte aan ondersteuning 9% van de ouderen (37 personen) heeft behoefte aan ondersteuning bij het doen van de financiële administratie. De behoefte aan ondersteuning op dit terrein verschilt nogal per wijk. Bent u bekend met financiële regelingen, zoals kwijtschelding van gemeentelijke belastingen of Almelo Doet Mee? 38% 40% 46% 50% Figuur 3.36 Bekend met financiële regelingen Veel ouderen (46%) zijn niet bekend met allerlei financiële regelingen. 3.6 Reacties op de huisbezoeken Aan het einde van het gesprek is rechtstreeks gevraagd wat men van het gesprek vond en of men nog vragen, tips of adviezen heeft. Over het algemeen zijn de reacties positief. Fijn dat er iemand tijd neemt voor een goed gesprek en een luisterend oor biedt. De meest genoemde kwalificaties zijn prima, goed en gezellig. Er zijn 385 reacties gegeven, waarvan geen enkele negatief. Over het gesprek zelf zijn de volgende opmerkingen gemaakt: aangenaam 2x aangenaam en prettig aangenaam, veel geleerd aardig gesprek als ik geholpen wordt is het goed belangrijk 4x belangrijk en gezellig blij met bezoek de moeite waard Duidelijk en gezellig duidelijk en heel gezellig duidelijk voor mensen die de weg naar allerlei voorzieningen niet weten te vinden duidelijk, heldere vraagstelling 2x een prettig gesprek erg belangrijk erg nuttig dat er aandacht aan de ouderen geschonken wordt erg leuk fantastisch fijn 2x fijn dat scoop dit doet fijn en nuttig fijn en prettig fijn gesprek 2x fijn, wel goed geweldig gewoon gezellig 40x gezellig dat u er was gezellig en erg belangrijk gezellig en nuttig 3x gezellig en duidelijk 2x gezellig en goed gezellig en zinvol 6x gezellig, goed gesprek gezellig, wat geleerd en wat gehoord gezellig/informatief gezellig/leuk 2x gezellig/onderhoudend ging vlotter dan ik dacht goed 52x Goed dat jullie dit doen goed en duidelijk goed en gezellig 4x goed gesprek, gezellig dat u er was goed ingelicht over veel dingen goed, duidelijk 26

27 goed, interessant goed, informatief goed, leuk goed, prettig 2x goed, steunend, begripvol goed/onderhoudend/zinnig grappig heel belangrijk heel gezellig 11x heel gezellig en goed heel gezellige middag gehad heel goed 3x heel erg gezellig heel erg prettig heel fijn heel gezellig en spontaan heel interessant heel leuk 2x heel prettig 3x heel prettig en duidelijk heel nuttig helemaal goed 2x herkenbaar en goed het loopt moeilijk het was een prettig gesprek ik hoop dat het iets oplevert ik hoop dat ze wat doen met de uitslag van deze enquête ik vind het prettig dat er aandacht aan de ouderen wordt besteed informatief 3x informatief en gezellig interessant 7x interessant en erg belangrijk voor ouderen je hoort nog eens wat leuk en gezellig leuk gesprek 9x leuk, gezellig leuk, nuttig leuk, prettig, nuttig mevrouw was blij dat ze haar verhaal kwijt kon mevrouw vond het gesprek goed. Ze hoopt dat er wat steun komt. netjes en leuk netjes, gezellig nuttig 5x nuttig en verhelderend oké onderhoudend 3x opbouwend en gezellig onderhoudend/gezellig 6x onderhoudend/ informatief onderhoudend/gezellig/informatief plezierig plezierig, goed positief prettig 22x prettig en belangrijk prettig en gezellig 6x prettig, goed prettig en nuttig 7x prettig en ook erg handig prettig en zinvol prettig om even tegen iemand aan te praten prettig. Er zijn wat dingen duidelijk geworden. prettig/aangenaam prima 32x prima, goed 2x prima en nuttig prima leuk prima, blij met luisterend oor prima, gezellig 2x spontaan en gezellig sympathiek, gezellig verhelderend 4x verhelderend/gezellig 2x viel mee was een prettig gesprek wel leuk wel gezellig 2x wel goed 9x wel aardig, weer wat afleiding gehad wel goed en gezellig 2x wel goed, prettig wel leuk 7x wel nodig wel zinnig zinnig als het doorgespeeld wordt naar de instanties zinvol 11x Tenslotte nog enkele vragen en opmerkingen aan het eind van het gesprek: - Het is lastig zonder invalide parkeerkaart in de stad - Handhaving 50 km Vriezenveenseweg. Fietsers zonder licht (AZC bewoners). - Verkeersbord voor 30 km. zone, ook bij sommige zijstraten aangeven - Mevrouw heeft nog een wens: het zou erg fijn zijn als er eens iemand met haar in de rolstoel een wandeling met haar wil maken. Dat mist ze heel erg. - Kan de ouderenadviseur eens een voorlichting over Scoop geven bij de katholieke vrouwenvereniging? - Meer voorzieningen in, pinautomaat. - Zijn er voldoende betaalbare seniorenwoningen in Almelo? - Eventueel hulp van Scoop bij woningaanvraag. - Meneer vraagt of Twente Milieu herfstbladeren weg kan vegen, zelf vegen wordt te zwaar. Misschien kan Scoop hierin wat betekenen. 27

28 4 Informatie door de seniorenvoorlichters 4.1 Informatie geven Tijdens de huisbezoeken is de meeste informatie gegeven over Scoop zelf, de Infowijzer, de ouderenadviseur, Scoop algemeen en het Senioren Advies Team van Scoop. Meestal is over deze onderwerpen een folder of brochure uitgereikt. In figuur 4.1 wordt een volledig overzicht gegeven van de onderwerpen, waarover informatie kan worden gegeven. Bij de huisbezoeken ligt het accent op zelfredzaamheid en het voorkomen van eenzaamheid. Het is niet de bedoeling om zoveel mogelijk informatie over zoveel mogelijk onderwerpen te geven. Het gaat in de eerste plaats om de informatiebehoefte van de oudere zelf. Behalve over Scoop zijn er ook veel vragen over maaltijdvoorziening, de klussendienst en het publieksbureau/zorgloket. Anders Maatjes Bezoekmogelijkheden Financiële regelingen Cursussen Activiteiten Personenalarmering/telefooncirkel Hulpmiddelen Maaltijdvoorzieningen Dagopvang Wonen met zorg Psychische/geestelijke ondersteuning Thuiszorg Klussendienst Inschrijving woningen Vervoersmogelijkheden Woningaanpassingen Publieksbureau/Zorgloket SCOOP, algemeen SCOOP, Infowijzer SCOOP, Senioren Advies Team SCOOP, Ouderenadviseur 5% 4% 5% 8% 2% 20% 7% 22% 10% 2% 4% 0% 17% 7% 6% 17% 19% 22% 23% 52% 56% 88% Figuur 4.1 Informatie In de categorie anders worden onder andere nog genoemd informatie over De Zonnebloem, het huiskamerproject, het 55+ plein, vier het leven en steunpunt mantelzorg. 4.2 Vervolgcontacten en verwijzingen In principe is het huisbezoek eenmalig. Mochten er bepaalde vragen of problemen gesignaleerd worden, die men niet zelfstandig op kan lossen, dan wordt meestal verwezen naar de ouderenadviseur. De ouderenadviseur is vervolgens degene, die bepaalt welke vervolg acties nodig zijn. Soms is een telefonisch contact voldoende, maar veelal zal een steuntje in de rug nodig zijn om de eerste stappen naar een bepaalde instantie of persoon te zetten. Met 10 à 15% van de bezochte ouderen is een vervolgcontact, telefonisch of een vervolghuisbezoek. Het onderwerp van de vervolgcontacten is wisselend en hangt ook af van de seniorenvoorlichter die is geweest. Het vervolgcontact is vaak gericht op alarmering, informatie geven over maaltijdvoorziening, helpen met invullen van Wmo- en CIZ-formulieren en het inzetten van vrijwilligers voor diverse activiteiten. Ouderen met vragen op het gebied van zorg of de Wmo worden doorverwezen naar het publieksbureau. Ouderen met financiële vragen kunnen ondersteuning krijgen van gespecialiseerde financiële vrijwilligers. 28

29 Er zijn 46 ouderen doorverwezen naar diverse personen en instanties, de meesten naar de ouderenadviseur van Scoop. Regelmatig nemen ouderen in een later stadium nog contact op met de ouderenadviseur. Anders Uitvaart informatielijn Juridisch loket Steunpunt Mantelzorg Maaltijdservice Verzorgingshuis Dimence Maatschappelijk werk Thuiszorg Huisarts Klussendienst Woningbouwvereniging Stadsdeelbeheerder Politie Sociale Dienst Publieksbureau/Zogloket SCOOP, algemeen SCOOP, Senioren Advies Team SCOOP, Ouderenadviseur 0% 0% 2% 0% 0% 0% 0% 0% 6% 9% 9% 11% 9% 11% 11% 20% 22% 26% 41% Figuur 4.2 Verwijzingen 4.3 Gespreksduur De duur van de huisbezoeken loopt uiteen van 30 minuten tot 2½ uur. De gemiddelde gespreksduur ligt op 68 minuten. 4.4 Oordeel over bezoek Aan de seniorenvoorlichters is gevraagd om een oordeel te geven over het huisbezoek. Hoe vinden zij zelf dat het gesprek is verlopen? 96% van de huisbezoeken is prettig verlopen. Dit is omgekeerd ook terug te vinden in het oordeel van de oudere zelf. Een aantal gesprekken (12) is moeizaam verlopen, maar dit heeft niet tot een negatief oordeel geleid. Enkele opmerkingen van de seniorenvoorlichters: - Mevrouw had behoefte aan een gesprek - Meneer heeft veel contacten en staat nog volop in het leven. Brede belangstelling. - Beetje achterdochtig wat de vragenlijst betreft - Meneer is erg kritisch en op zijn hoede - Mevrouw heeft het heel zwaar en voelt zich in de steek gelaten - Wat afstandelijk 29