De opmaak van GIS- ondersteunde energiekaarten en aanzet tot energiebeleidsvisie

Transcriptie

1 Pagina 1 van 110 Imagine the result In samenwerking met De opmaak van GIS- ondersteunde energiekaarten en aanzet tot energiebeleidsvisie voor de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen POM Oost-Vlaanderen Projectnummer BE versie D

2 Pagina 2 van Opdrachtgever POM Oost-Vlaanderen Seminariestraat Gent Annelies Herregat Annelies.herregat@pomov.be Projectomschrijving Het doel van de studie is het leveren van input voor een lokaal actieplan voor de POM/provincie voor CO 2-emissiereductie en gebruik van duurzame energie op bedrijventerreinen. Deze studie geeft een totaalbeeld het energieverbruik en de productie Hernieuwbare Energie (HE) op alle bedrijventerreinen op basis van vandaag beschikbare informatie en schat het toekomstig potentieel naar productie van HE en CO2-reductie in. Opdrachtnemer ARCADIS Belgium nv Maatschappelijke zetel Koningsstraat 80 B-1000 Brussel Postadres Kortrijksesteenweg 302 Contactpersoon Telefoon Telefax Website Annick Van Hyfte a.vanhyfte@arcadisbelgium.be

3 Pagina 3 van

4

5 Pagina 5 van

6 Pagina 6 van Inhoudsopgave 1 Inleiding Scope van de studie Inventarisatiefase Opstellen van profielen Bedrijfsprofiel Energieprofiel Ouderdomsprofiel Grootte van de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen en bebouwde oppervlakte Energieverbruiken op de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen CO 2 emissies op de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen Hernieuwbare energie op de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen Potentieonderzoek PV-panelen Windenergie Potentiële inplantingslocaties windturbines (Realistisch in te vullen) potentieel windenergie Integratie informatiebronnen: beslist beleid en bijkomend in te vullen potentieel (met aandacht voor bedrijventerreinen) Uitwisselen van restwarmte met buurbedrijven/omwonenden via warmtenet Potentieel daling energieverbruik door aanpassingen aan de gebouwen WKK Algemeen principe Aanleggen van een warmtenet met een centrale WKK Bepalen van potentieel op bedrijventerreinen Bodemenergie Algemeen principe Bepalen van potentieel bodemenergie Biomassa Algemeen principe Bepalen van potentieel op bedrijventerreinen Conclusies bij het potentieonderzoek Strategie beleidsondersteuning Kosteneffectiviteit van maatregelen Beperken van de energievraag Gebruik van duurzame/hernieuwbare energie Efficiënt gebruik van fossiele brandstoffen Overzicht van de kosteneffectiviteit van verschillende maatregelen Het actieplan Beperken van de energievraag Gebruik van duurzame/hernieuwbare energie Efficiënt gebruik van fossiele brandstoffen Algemene acties Aangewezen communicatietraject en uitvoering hiervan arcadis_gis gebaseerde energiekaarten_finaal rapport

7 Pagina 7 van Strategie Informeren en inspireren Faciliteren Stimuleren en reguleren Communicatietraject en uitvoering hiervan What s in it for me? Reguliere communicatiemiddelen maximaal inzetten Publireportages Redactie van basis tekst- en beeldmateriaal Workshops Aangewezen extra communicatiemiddelen Realisatie van een animatiefilm Website als spil van de communicatie Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage

8

9 Pagina 9 van Lijst van figuren Figuur 2-1 : Lokalisering van 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-1 : Bedrijfsprofielen van 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-2 : Energieprofielen van 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-3 : Ouderdomsprofielen van 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-4 : Grondinname van de bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-5 : Totale verbruiken van bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-6 : Aandeel van verschillende energiebronnen in totale verbruiken van bedrijventerreinen in Oost- Vlaanderen Figuur 3-7 : Totale verbruiken per oppervlakte-eenheid (m²) op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-8 : Totale CO 2 emissies (in kton) als gevolg van verbruik van elektriciteit en fossiele brandstoffen op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-9 : Aandeel van verschillende energiebronnen in totale CO 2 emissies van bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-10 : Totale CO 2 emissies per oppervlakte-eenheid (in kg CO 2 /m²) op bedrijventerreinen in Oost- Vlaanderen Figuur 3-11 : Overzicht van de aanwezige installaties voor productie van hernieuwbare energie op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 3-12 : Totale opbrengst (in MWh/jaar) van de aanwezige installaties voor productie van hernieuwbare energie op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen (bron: VREG) Figuur 3-13 : Aandeel van verschillende types installaties in de totale productie van hernieuwbare energie op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 4-1 : Het potentieel (huidig + potentieel) aan opbrengst door PV-panelen op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 4-2 : Beleidsmatige analyse windpotentieel Figuur 4-3 : GIS-analyse windpotentieel ikv plan-mers / RUPs Figuur 4-4 : Overzicht van de volledig vergunde windmolens in Oost-Vlaanderen Figuur 4-5 : Aanwezigheid van ziekenhuizen, zorgcentra en zwembaden in de omgeving van bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 4-6 : Aandeel van leeftijdsprofielen op 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Figuur 4-7. Energiebesparing bij WKK tov. klassieke gescheiden opwekking Figuur 4-8 Voorbeeld van vergelijking van verschillende WKK-configuraties. A en B zijn suboptimaal. C is optimaal. D is een variant met meerdere WKK in parallel en is enkel haalbaar bij hoge capaciteiten Figuur 4-9 : WKK-potentieel (VITO, 2011) tegen 2020 in Vlaanderen Figuur 4-10 : BT met meest potentieel voor WKK in Oost-Vlaanderen (huidige studie) Figuur 4-11: Overzicht van de types bodemenergie arcadis_gis gebaseerde energiekaarten_finaal rapport

10 Pagina 10 van Figuur 4-12 : Warmtegeleidingscoëfficiënt (in W/mK op 100m diepte) en potentiële BT voor bodemenergie in Oost-Vlaanderen Figuur 4-13 : Overzicht van de beschikbaarheid van vergistbare reststromen (agrarische reststromen en gemeentelijk organisch afval) en de 17 bedrijventerreinen met een voldoende hoge warmtevraag Figuur 5-1 Specifieke investeringskost (Euro/kW e ) van een gasmotor in functie van het geïnstalleerd elektrisch vermogen (kw e ) Figuur 5-2 Specifieke onderhoudskost (Euro/kWh) van een gasmotor in functie van het geïnstalleerd elektrisch vermogen (kw e )

11 Pagina 11 van Lijst van tabellen Tabel 3-1 : Overzicht van de NACE-secties waarvoor energieverbruiken aangeleverd werden door EANDIS Tabel 3-2 : Koppeling bedrijfsprofiel en NACE-code Tabel 3-3 : Overzicht van de BT waarvoor het verbruik vermoedelijk onderschat is door aanwezigheid van grootverbruikers, aangeleverd door ELIA (elektriciteit) of FLUXYS (aardgas) Tabel 3-4 : Koppeling energieprofiel en energieverbruik Tabel 3-5 : Aantal terreinen met energieprofiel in Q1, Q2, Q3, Q4 per bedrijfsprofiel Tabel 3-6 : Geaggregeerde verbruiken elektriciteit en gas per bedrijfsprofiel (in GWh) Tabel 3-7 : Aandelen van verschillende energiebronnen in totaalverbruik per bedrijfsprofiel Tabel 3-8 : Gebruikte emissiefactoren voor CO Tabel 3-9 : Rapportering van CO 2 emissies in kader van ETS (Data van 2012) Tabel 3-10 : CO 2 emissies als gevolg van verbruik van elektriciteit en fossiele brandstoffen volgens bedrijfsprofiel Tabel 3-11 : Totale opbrengst hernieuwbare energie van de verschillende installaties op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Tabel 4-1 : Overzicht van de BT met meest potentieel voor uitwisseling van restwarmte, gebaseerd op de aanwezigheid van meer dan 3 bedrijven uit de chemische sector Tabel 4-2 : Overzicht van de bedrijventerreinen met bedrijfsprofiel 1, de aanwezigheid van bedrijven binnen NACE-codes 10, 11,13,17,19, 20, 23.5 en 24 en het totaal gasverbruik op deze BT Tabel 4-3 : Overzicht van de bedrijventerreinen met bedrijfsprofiel 3, de aanwezigheid van bedrijven binnen NACE-codes 10, 11,13,17,19, 20, 23.5 en 24 en het totaal gasverbruik op deze BT Tabel 4-4 : Overzicht nabijheid van een spoorlijn op BT in Oost-Vlaanderen Tabel 4-5 : Overzicht van de operationele ondiepe bodemenergiesystemen op de BT in Oost-Vlaanderen (bron: SmartGeotherm) Tabel 4-6 : Potentiële bedrijventerreinen voor de installatie van ondiepe bodemenergie Tabel 4-7 : Ruwe schatting van de geproduceerde warmte en het geïnstalleerd vermogen van de WKKmotor op basis van het aantal ton biomassa bij verwerking in een vergistingsinstallatie Tabel 4-8 : Overzicht van BT met een warmtevraag hoger dan MWth Tabel 4-9 Samenvatting van het potentieonderzoek en de hierbij horende onzekerheidsmarge Tabel 5-1 Eenheidskosten en kostenefficiëntie ( /ton CO 2 ) voor renovatie van kantoren (Bron: VITO (2013)) Tabel 5-2. Berekening specifieke kost voor elektriciteitsproductie en CO 2 -reductie door middel van zonnepanelen Tabel 5-3 Berekening specifieke kost voor elektriciteitsproductie en CO 2 -reductie door middel van windturbines

12 Pagina 12 van Tabel 5-4 Kengetallen voor zes verschillende cases voor een nieuw warmtenet Tabel 5-5 Parameters voor vier case studies van ondiepe geothermische systemen Tabel 5-6 Kostprijs van verschillende technieken voor geothermische elektriciteitsopwekking (Agentschap NL, 2011) Tabel 5-7 Kengetallen voor een biogasinstallatie project, uitgaande van de situatie rond het industrieterrein de Bruwaan Tabel 5-8 Overzichtstabel kosteneffectiviteit voor de verschillende strategieën Tabel 5-9 : Multi-Criteria Analyse van verschillende mogelijke technieken tot reductie van de energievraag of toename van hernieuwbare energieproductie op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen

13 Pagina 13 van Inleiding Het doel van de studie is om tot een lokaal actieplan te komen voor de POM/provincie voor CO 2 - emissiereductie (CO 2 -neutraliteit) en gebruik van duurzame energie op bedrijventerreinen, alsook om verschillende stakeholders (terreinontwikkelaars, gemeenten, ) te sensibiliseren om maatregelen te nemen in kader van duurzame energie. In totaal betreft het ongeveer 275 bedrijventerreinen (>5ha) in Oost- Vlaanderen. Deze studie poogt een totaalbeeld te geven van de situatie op alle bedrijventerreinen op basis van vandaag beschikbare informatie. De studie wordt uitgewerkt in 4 zoals weergegeven in onderstaande figuur.

14 2 Scope van de studie Pagina 14 van Deze studie richt zich op alle bedrijventerreinen (verder afgekort als BT) in Oost-Vlaanderen die groter zijn dan 5 ha. Dit betekent dat er 275 BT zijn weerhouden. In Figuur 2-1 zijn deze 275 BT gelocaliseerd 1. Aan elk BT werd een unieke ID toegekend. De lijst van BT met hun unieke ID is opgenomen in Bijlage 1. Figuur 2-1 : Lokalisering van 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen 1 Alle figuren worden in A3-formaat opgenomen als bijlage bij dit rapport

15 Pagina 15 van Inventarisatiefase 3.1 Opstellen van profielen Om het potentieel aan duurzame energievoorziening op BT in Oost-Vlaanderen te kunnen inschatten, is het nodig om de huidige situatie in kaart te brengen. Daartoe worden 3 profielen aan elk BT gekoppeld: Bedrijfsprofiel: Welk type bedrijvigheid is er op het terrein (vooral productie, aanwezigheid van kantoren en gebouwen of gemengde terreinen met productie en kantoren). Energieprofiel: Wat is de grootte van het verbruik en welke brandstoffen worden gebruikt. Ouderdomsprofiel: wat is de gemiddelde leeftijd van de gebouwen op de bedrijventerreinen Bedrijfsprofiel Met het bedrijfsprofiel trachten we een inzicht te krijgen in het type bedrijvigheid op de verschillende BT. Het bedrijfsprofiel van het BT is samengesteld op basis van de NACE-codes en het daaraan gekoppeld energieverbruik in de veronderstelling dat de grootte van het energieverbruik een maat is voor de grootte van een bedrijf. Verbruiken werden hier bepaald op basis data aangeleverd door EANDIS, met name, per BT en per NACE-code (opgenomen in Tabel 3-1) het verbruik van aardgas en elektriciteit. Deze cijfers bevatten geen verbruiken van grootverbruikers, aangeleverd door ELIA en/of Fluxys (meer informatie hierover wordt meegegeven in hoofdstuk 3.1.2). Verbruiken zijn gebaseerd op cijfers uit Tabel 3-1 : Overzicht van de NACE-secties waarvoor energieverbruiken aangeleverd werden door EANDIS Categorie Beschrijving A Agriculture, forestry and fishing (01 03) B Mining and quarrying (05 09) C Manufacturing (10 33 D Electricity, gas, steam and air conditioning supply (35) Water supply; sewerage, waste management and remediation activities (36 E 39) F Construction (41 43) G Wholesale and retail trade; repair of motor vehicles and motorcycles (45 47) H Transportation and storage (49 53) I Accommodation and food service activities (55 56) J Information and communication (58 63) K Financial and insurance activities (64 66) L Real estate activities (68) M Professional, scientific and technical activities (69 75) N Administrative and support service activities (77 82) O Public administration and defence; compulsory social security (84) P Education (85) Q Human health and social work activities (86 88) R Arts, entertainment and recreation (90 93) S Other service activities (94 96) Activities of households as employers; u0ndifferentiated goods- and servicesproducing activities of households for own use (97 98) T U Activities of extraterritorial organisations and bodies (99)

16 Pagina 16 van Eandis heeft nog een extra categorie toegevoegd, Y of Huishoudens zonder Nace-code. Aangezien deze records betrekking hebben op particuliere huishoudens, zijn deze buiten beschouwing gelaten in dit project. Ook categorie A is niet weerhouden aangezien het gaat om landbouwbedrijven. Het is vrijwel onbestaande dat dit type activiteit op een bedrijventerrein voorkomt. Onderstaande tabel geeft de criteria weer om een bedrijfsprofiel aan de BT toe te kennen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen 4 bedrijfsprofielen op basis van de NACE codes. Bijvoorbeeld, productiebedrijven zijn typisch ingedeeld onder C, D of E. Indien meer dan 75% van het energieverbruik op een BT wordt geconsumeerd door de categorie C + D + E dan wordt het bedrijfsprofiel 1 toegekend. Tabel 3-2 : Koppeling bedrijfsprofiel en NACE-code Bedrijfsprofiel Beschrijving NACE Criterium 1 Productiebedrijven C, D, E Meer dan 75% van het energieverbruik wordt toegewezen aan de categorieën C, D en E. 2 Kantoorgebouwen en dienstverlening 3 Mix van productiebedrijven en kantoren (substantieel deel productie) 4 Mix van productiebedrijven en kantoren (substantieel deel kantoren) F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U Mix van profiel 1 & 2 Mix van profiel 1 & 2 Meer dan 75% van het energieverbruik wordt toegewezen aan de categorieën F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T en U. Tussen de 40 en 75% van energieverbruik op het terrein wordt toegewezen aan de categorieën C, D en E. Tot 40% van energieverbruik op het terrein wordt toegewezen aan de categorieën C, D en E. Bron: indeling gebaseerd op CE (2003) Energieverkenning bestaande bedrijventerreinen in Zuid-Holland Op basis van de verbruiken per NACE-sectie en per BT, werd dus aan elk BT een bedrijfsprofiel toegekend. Er zijn 58 BT waarvoor geen verbruiken werden opgegeven door EANDIS, deze BT kregen geen bedrijfsprofiel in de veronderstelling dat er geen belangrijke bedrijvigheid aanwezig is op die terreinen. Zoals eerder vermeld, zijn verbruiken van grootverbruikers hier niet meegenomen. BT waarop grootverbruikers voorkomen krijgen het Bedrijfsprofiel 1 toegekend. Figuur 3-1 geeft een overzicht van het bedrijfsprofiel van elk bedrijventerrein.

17 Pagina 17 van Figuur 3-1 : Bedrijfsprofielen van 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: elektriciteits- en gasverbruik per NACE-code per BT (EANDIS, 2011) + eigen verwerking Energieprofiel Het energieprofiel brengt het energieverbruik in kaart. De basis voor het toekennen van een energieprofiel is het aardgas- en elektriciteitsverbruik van de bedrijventerreinen zoals aangeleverd door EANDIS (cijfers 2011). Voor de bedrijventerreinen Zeehavengebied Gent (ID 2428) en Gemeentelijk Bedrijvenpark Maldegem (ID 2419) zijn de verbruiken overgenomen uit een studie uitgevoerd in opdracht van POM O-VL aangaande de inventarisatie van het energieverbruik en de CO 2 -emissies op die bedrijventerreinen (ZES, 2012), waardoor ook andere brandstoffen (dan elektriciteit en aardgas) zijn meegenomen Door gebruik te maken van de gegevens van EANDIS, zijn de verbruiken van grootverbruikers niet meegenomen in deze inventarisatie. Grootverbruikers worden beleverd door ELIA voor elektriciteit en/of FLUXYS voor aardgas. De grootverbruikers zijn bekend: Fluxys heeft 24 klanten, Elia heeft 38 klanten op BT in Oost-Vlaanderen. Individuele verbruiken via ELIA en Fluxys zijn echter niet bekend, zodat totale verbruiken (incl. grootverbruikers) niet kunnen ingeschat worden. Wel staat vast dat het verbruik van een BT in grote mate bepaald wordt door het al dan niet aanwezig zijn van een grootverbruiker. De BT waarvoor het verbruik omwille van de aanwezigheid van afnemers van ELIA en/of FLUXYS onderschat zijn, worden weergegeven in Tabel 3-3.

18 Pagina 18 van Tabel 3-3 : Overzicht van de BT waarvoor het verbruik vermoedelijk onderschat is door aanwezigheid van grootverbruikers, aangeleverd door ELIA (elektriciteit) of FLUXYS (aardgas) BT- ID NAAM GEMEENTE AANTAL GROOTVERBRUIKERS Aardgas Elektriciteit 1579 Amylum Aalst Lakeland Aalter Ebeslaan Beveren Fabrieksstraat Beveren VPK Dendermonde De Prijkels Nazareth / Deinze Gebroeders Naudtslaan Wachtebeke 1 (Kloosterbos) 2359 R40 Dok Noord-Zuid Gent E17 E40 Zwijnaarde Gent R4 N70 Oostakker Gent / Lochristi Veldmeersstraat Laarne SVK Sint-Niklaas (1) Zeehavengebied Gent Gent / Evergem / Zelzate 2443 Keetberglaan Beveren E17 R4 Ottergemsesteenweg Gent / Merelbeke Kerncentrale Doel Beveren Waaslandhaven Beveren Ruien - Berchem Kluisbergen 1 2 TOTAAL Bron: Verbruiksdata zijn overgenomen uit de studie van ZES (2012), waardoor een aantal grootverbruikers wel zijn opgenomen; de data zijn echter ook niet volledig De verdere opbouw van het energieprofiel is dus gericht op kleinverbruikers (aangeleverd door EANDIS). Om een idee te geven van de relatieve omvang van het energieverbruik op de verschillende bedrijventerreinen, werden de BT ingedeeld in 4 categorieën volgens 25 ste percentielen: dit betekent dat er in elke categorie evenveel BT voorkomen. De categorieën worden weergegeven met de profielen Q1, Q2, Q3 en Q4, waarbij de 25% bedrijven met het hoogste energieverbruik in Q4 vallen en de 25% BT met het laagste energieverbruik in Q1 vallen. Alle BT waar grootverbruikers voorkomen (dus aangeleverd door ELIA en/of Fluxys) worden als grootverbruiker aangeduid en vormen in principe een extra 5 de categorie binnen de energieprofielen. Tabel 3-4 geeft een overzicht van de 4 types energieprofielen.

19 Pagina 19 van Tabel 3-4 : Koppeling energieprofiel en energieverbruik Energieprofiel Beschrijving Totaal energieverbruik Q1 1 ste kwartiel MWh Q2 2 de kwartiel MWh Q3 3 de kwartiel MWh Q4 4 de kwartiel MWh Bron: Totaal energieverbruik: Aardgas+elektriciteit per BT (EANDIS, 2011) Om de energieverbruiken te vervolledigen werden andere brandstoffen dan aardgas en elektriciteit werden ingeschat op basis van het aandeel van andere brandstoffen t.o.v. aardgasverbruik in de sector industrie zoals aangegeven in de energiebalans Vlaanderen (VITO, 2012) Verbruiken voor de BT Zeehavengebied Gent en Gemeentelijk Bedrijvenpark Maldegem werden overgenomen uit de studie CO 2 -datainzameling en analyse (ZES, 2012) Tabel 3-5 geeft een overzicht van het aantal BT met energieprofiel in Q1, Q2, Q3 en Q4 binnen de verschillende bedrijfsprofielen. Zoals verwacht, hebben de terreinen met hoofdzakelijk productiebedrijven een hoog energieverbruik, maar liefst 29 BT of circa 63% is gecategoriseerd in Q4. Bij de bedrijventerreinen waar hoofdzakelijk kantoorgebouwen en dienstverlening plaatsvind, is het omgekeerde waar, 40% van de BT zitten in Q1 en hebben dus een laag energieverbruik. Dezelfde trend zet zich door bij de terreinen waar een substantieel deel productiebedrijven gelokaliseerd zijn. We merken hier ook een hoog energieverbruik op: 26% van de terreinen zit in Q4 en 35% van de terreinen zit in Q3. De trend is minder duidelijk voor de gemengde bedrijventerreinen met substantieel deel kantoren. Het is duidelijk dat de meerderheid van de bedrijven (42%) behoort tot de terreinen met hoofdzakelijk gebouwen en dienstverlening. Tabel 3-5 : Aantal terreinen met energieprofiel in Q1, Q2, Q3, Q4 per bedrijfsprofiel Bedrijfsprofiel Energieprofiel Totaal Q1 Q2 Q3 Q4-1 Productiebedrijven Kantoorgebouwen en dienstverlening Mix van productiebedrijven en kantoren (substantieel deel productie) 4 Mix van productiebedrijven en kantoren (substantieel deel kantoren) Geen bedrijfsprofiel toegekend Figuur 3-2 geeft een overzicht van het energieprofiel van elk bedrijventerrein.

20 Pagina 20 van Figuur 3-2 : Energieprofielen van 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: Energieverbruik (gas+elektriciteit) per BT (EANDIS, 2011) + eigen verwerking Ouderdomsprofiel Met het ouderdomsprofiel willen we een inzicht krijgen in de leeftijd van de gebouwen op de Oost-Vlaamse BT. Hiertoe werd gebruik gemaakt van de gegevens van KADVEC2012. Er werd informatie verzameld op gebouwniveau. De leeftijd van elk gebouw werd hierbij gekoppeld aan de gebouwoppervlakte zodat per BT een gewogen gemiddelde gebouwenleeftijd kon berekend worden. Er werden 6 ouderdomsprofielen opgesteld: Ouder dan Recenter dan 2006 Het resultaat van deze oefening wordt weergegeven in Figuur 3-3. BT waarvoor de leeftijd van minder dan 10 gebouwen bekend is, werden niet meegenomen in het ouderdomsprofiel.

21 Pagina 21 van Figuur 3-3 : Ouderdomsprofielen van 275 bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: Kadastergegevens (2012) 3.2 Grootte van de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen en bebouwde oppervlakte Met het oog op het in kaart brengen van verbruiken, hernieuwbare energieproductie en CO 2 emissies en deze parameters op een meer objectieve manier te kunnen vergelijken, werd ook de grootte van de BT opgenomen. Belangrijk daarbij is een inzicht te krijgen in het aandeel van het bedrijventerreinoppervlak, welke effectief door bedrijven is ingenomen. Figuur 3-4 geeft een overzicht van het aandeel van de totale oppervlakte per BT dat ingenomen is door de oppervlakte van bebouwde percelen (bebouwd), door oppervlakte onbebouwde percelen (onbebouwd), door oppervlakte van percelen waar in 2012 nog bouwwerken bezig waren (bouwwerf) en oppervlakte ingenomen door infrastructuur, wegen, bruggen en spoorwegen (infra). Bijlage 3 geeft een overzicht van de BT, waar volgens de gebruikt informatie (KADVEC, 2012) ofwel alle percelen bebouwd zijn (rood), ofwel alle percelen onbebouwd (groen) zijn.

22 Pagina 22 van Figuur 3-4 : Grondinname van de bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: KADVEC, Energieverbruiken op de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen Waar in hoofdstuk een algemeen energieprofiel per BT wordt opgesteld, worden in dit deel van de studie de verbruiken zelf van aardgas, elektriciteit en andere brandstoffen (gedefinieerd als de som van alle andere fossiele brandstoffen: gasolie, zware stookolie, kolen, LPG, ) per bedrijventerrein ingeschat. Hiertoe werden volgende stappen ondernomen: 1. De verbruiken zoals aangeleverd door EANDIS (2011) van aardgas en elektriciteit werden gecorrigeerd voor verbruiken, gemeld binnen de categorieën huishoudens en landbouw 2. Verbruiken voor andere brandstoffen dan aardgas en elektriciteit werden ingeschat op basis van het aandeel van andere brandstoffen t.o.v. aardgasverbruik in de sector industrie zoals aangegeven in de energiebalans Vlaanderen (VITO, 2012)

23 Pagina 23 van Verbruiken voor de BT Zeehavengebied Gent en Gemeentelijk Bedrijvenpark Maldegem werden overgenomen uit de studie CO 2 -datainzameling en analyse (ZES, 2012) 2. Hierin werden ook andere brandstoffen opgenomen. Tabel 3-6 geeft een overzicht van de som van de totale verbruiken per bedrijfsprofiel. Tabel 3-6 : Geaggregeerde verbruiken elektriciteit en gas per bedrijfsprofiel (in GWh) Bedrijfsprofiel TOTAAL (GWh) Aandeel Aandeel excl. Zeehaven Gent % 24% % 8% % 66% % 3% Totaal Excl. Zeehaven Gent (1) (ID 2428) (1) Dit totaalcijfer voor het BT Gent Zeehaven is ook niet volledig wegens gebrek aan informatie over een aantal grootverbruikers Bron: Elektriciteits- en gasverbruik Eandis per nace per BT (2011) + ZES (2012) Uit Tabel 3-6 kunnen we afleiden dat 86% van het verbruik van fossiele brandstoffen en elektriciteit op het BT Zeehavengebied Gent ligt. De reden hiertoe is de aanwezigheid van een aantal grote ETS-bedrijven (bijv. elektriciteitscentrales Electrabel, SPE,, ARCELOR Mittal, ). Om een meer objectief beeld te krijgen van de verbruiken op de BT in Oost-Vlaanderen werden daarom de aandelen van de verschillende brandstoffen en bedrijfsprofielen ook eens berekend ten opzichte van een totaal verbruik op alle bedrijventerreinen, uitgezonderd de verbruiken op het BT Zeehavengebied Gent. Op basis van deze laatste oefening kunnen we besluiten dat 24% van de verbruiken plaats vinden op BT met een productieprofiel en 66% op BT met een gemengd profiel met een substantieel aandeel productie. Figuur 3-5 geeft een overzicht van de grootte-orde van de totale verbruiken (fossiele brandstoffen en elektriciteit) op de verschillende BT in Oost-Vlaanderen. Hieruit kan afgeleid worden dat de grootste verbruiken voorkomen op de BT Zeehavengebied Gent en Lakeland in Aalter. Hierbij dient opgemerkt dat in Tabel 3-3 een lijst van BT werd opgenomen waarop grootverbruikers van aardgas en/of elektriciteit zitten, welke niet meegenomen werden in de verbruiken. Er kan verondersteld worden dat deze BT uit Tabel 3-3 ook in een van de hoogste schalen zullen voorkomen. BT waarvoor het energieverbruik aangeduid is als onbepaald zijn BT waarvoor geen informatie van EANDIS werd verkregen. De reden hiertoe is onduidelijk. Een aantal van deze onbepaalde worden in Figuur 3-4 weergegeven als onbebouwd wat dus een mogelijke verklaring is van het ontbreken van energieverbruiken. 2 Het verbruik van gasolie zoals aangegeven in de ZES-studie werd niet meegenomen omdat hier een verbruik van 91PJ wordt opgegeven terwijl door de industrie in Vlaanderen in 2011 slecht 8,8PJ gasolie werd verbruikt (VITO, energiebalans,2012). Als alternatief werden de cijfers uit de CO 2-meting 2009 (ARCADIS, 2012) overgenomen.

24 Pagina 24 van Figuur 3-5 : Totale verbruiken van bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: Elektriciteits- en gasverbruik Eandis per nace per BT (2011) + eigen inschatting obv Energiebalans Vlaanderen In Tabel 3-7 wordt een overzicht gegeven van de aandelen van de verschillende energiebronnen in het totaalverbruik per bedrijfsprofiel. Het verbruik van Zeehavengebied Gent werd hier omwille van zijn unieke bedrijfssamenstelling uitgelaten. Tabel 3-7 : Aandelen van verschillende energiebronnen in totaalverbruik per bedrijfsprofiel Bedrijfsprofie Verbruik ELE Aandeel Verbruik GAS Aandeel Verbruik Aandeel l (GWh) (GWh) Andere (GWh) % % % % % % % % 790 6% % 79 24% 27 8% TOTAAL % % % Tabel 3-7 toont dat het totaal energieverbruik (over alle BT heen) voor 51% ingenomen door aardgas, 40% door elektriciteit en 8% door andere brandstoffen. Het elektriciteitsverbruik neemt op BT met een bedrijfsprofiel 4, zijnde een aandeel van kantoren en administratie van minimum 60%, een veel groter aandeel in dan op de BT met andere bedrijfsprofielen. Op BT met een profiel 1, 2 en 3 wordt het aandeel aardgas telkens rond de 50% geschat. Voor BT 4 ligt het aandeel aardgas dan een stuk lager. Op basis van deze informatie is het bijgevolg moeilijk om een link te leggen tussen het bedrijfsprofiel en het aandeel in verschillende energiebronnen. Figuur 3-6 geeft een overzicht van het aandeel van verschillende

25 Pagina 25 van energiebronnen in de totale verbruiken per BT. Figuur 3-7 geeft tenslotte een overzicht van de totale verbruiken per oppervlakte-eenheid (m²) bedrijventerrein. Figuur 3-6 : Aandeel van verschillende energiebronnen in totale verbruiken van bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: Elektriciteits- en gasverbruik Eandis per nace per BT (2011) + eigen inschatting obv Energiebalans Vlaanderen Figuur 3-7 : Totale verbruiken per oppervlakte-eenheid (m²) op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: Elektriciteits- en gasverbruik Eandis per nace per BT (2011) + eigen inschatting obv Energiebalans Vlaanderen.

26 Pagina 26 van CO 2 emissies op de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen De CO 2 emissies werden berekend door de koppeling van energieverbruiken (obv EANDIS, 2011) met de representatieve emissiefactoren (EF). Hierbij werden volgende bronnen gebruikt: Voor fossiele brandstoffen: IPCC en EF overgenomen uit IPCC (wordt ook zo gebruikt in de Vlaamse Energiebalans en in Monitoringplan) Elektriciteit: EF is afhankelijk van de gebruikte energiemix en wijzigt in principe jaarlijks. Berekening van de EF op basis van de jaarlijkse energiemix (verhouding van emissies CO 2 door elektriciteitsproductie in Vlaanderen (VMM, lozingen in de lucht) en nettoproductie (VITO, energiebalans Vlaanderen). Voor de bijschatting van fossiele brandstoffen andere dan aardgas werd een EF berekend op basis van de gebruikte energiemix in de industrie in Vlaanderen (uit energiebalans) De gebruikte EF werden opgenomen in Tabel 3-8. Tabel 3-8 : Gebruikte emissiefactoren voor CO 2 Energiebron EF (kton CO 2 /PJ) Aardgas 53,3 Mix van andere fossiele brandstoffen 77,2 Elektriciteit 89,6 Zoals bij het energieverbruik, werden emissies voor de BT Zeehavengebied Gent en Gemeentelijk Bedrijvenpark Maldegem overgenomen uit de studie CO 2 -datainzameling en analyse (ZES, 2012) 3. Daarnaast werden ook de CO 2 emissies opgenomen van de bedrijven die rapporteren in het kader van het European Emission Trading System (ETS), alsook diegenen die hun CO 2 emissies rapporteren in het kader van het Integraal Milieujaarverslag (IMJV). Uit analyse van beide databases bleek dat alle bedrijven die rapporteren in kader van het IMJV ook onder het ETS systeem vallen. Alle bedrijven in Oost-Vlaanderen die onder de ETS-richtlijn vallen en waarvoor CO 2 emissies overgenomen zijn in het kader van huidige studie, worden weergegeven in Tabel Het verbruik van gasolie zoals aangegeven in de ZES-studie werd niet meegenomen omdat hier een verbruik van 91PJ wordt opgegeven terwijl door de industrie in Vlaanderen in 2011 slecht 8,8PJ gasolie werd verbruikt (VITO, energiebalans,2012). Als alternatief werden de cijfers uit de CO 2-meting 2009 (ARCADIS, 2012) overgenomen.

27 Pagina 27 van Tabel 3-9 : Rapportering van CO 2 emissies in kader van ETS (Data van 2012) Bedrijf Emissies (ton CO 2 ) Borealis - Kallo Oleon Ertvelde Ineos Phenol Belgium Monument Chemical Ajinomoto Omnichem - Wetteren VPK Packaging Iscal Sugar - Suikerfabriek Moerbeke gesloten Syral nv Oliefabriek Vandamme (& Repro) Campina Belgomilk Kallo Rendac Inex Bekaert site Aalter Associated Weavers Europe Utexbel Microfibres Europe Santens Steenbakkerij Vande Moortel Scheerders van Kerckhove's (SVK) Terca Steendorp 2 BPB Belgium Lanxess-Kallo (linkeroever) Electrabel-Ruien Electrabel-Aalst Electrabel-Kallo 0 Electrabel-Aalter 465 Om overschatting te vermijden, werden daar waar de emissies gerapporteerd via de ETS-database hoger waren dan de inschatting voor het volledige bedrijventerrein door verbruik van fossiele brandstoffen, de CO 2 emissies van dit ene bedrijf overgenomen. Door het opnemen van de CO 2 emissies van deze grote emitters, moeten we vaststellen dat de CO 2 inventaris vollediger is dan de inventaris aangaande energieverbruik. Tabel 3-10 geeft een overzicht van de totale CO 2 emissies door het verbruik van elektriciteit en fossiele brandstoffen, opgesplitst volgens bedrijfsprofiel.

28 Pagina 28 van Tabel 3-10 : CO 2 emissies als gevolg van verbruik van elektriciteit en fossiele brandstoffen volgens bedrijfsprofiel Bedrijfsprofiel Emissies ELE Aandeel Emissies fossiele Aandeel Emissies totaal (kton) brandstoffen (kton) (kton) % % % % % % % % 682 TOTAAL % % Bron: op basis van verbruiksgegevens EANDIS (2011) + eigen inschatting De hoge emissies binnen het bedrijfsprofiel 3 zijn het gevolg van de atypische samenstelling van het bedrijventerrein Zeehavengebied Gent met de aanwezigheid van ARCELOR Mittal en 4 elektriciteitscentrales. Uit Tabel 3-10 kan afgeleid worden dat de emissies als gevolg van elektriciteitsverbruik duidelijk hoger zijn voor BT met bedrijfsprofiel 2 en dus meer dan 75% administratieve gebouwen of kantoren bevatten. Figuur 3-8 geeft een overzicht van de totale CO 2 emissies (uitgedrukt in kton) per bedrijventerrein. Figuur 3-8 : Totale CO 2 emissies (in kton) als gevolg van verbruik van elektriciteit en fossiele brandstoffen op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: op basis van gebruikgegevens EANDIS (2011), ZES (2012) + eigen inschatting + ETS (2012)

29 Pagina 29 van Figuur 3-9 geeft een inzicht in het aandeel van de CO 2 emissies, afkomstig van verbruik van elektriciteit, welke in principe indirecte emissies zijn en niet op het bedrijventerrein zelf worden geëmitteerd. Een randbemerking is hier dat, op BT waar er ook elektriciteitscentrales aanwezig zijn zoals bijvoorbeeld Zeehavengebied Gent en Ruien, emissies door gebruik van elektriciteit dubbel worden geteld, omdat op die BT reeds emissies door de productie zelf zijn in rekening gebracht. Figuur 3-9 : Aandeel van verschillende energiebronnen in totale CO 2 emissies van bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: op basis van gebruiksgegevens EANDIS (2011) + eigen inschatting In Figuur 3-10 tenslotte worden de CO 2 emissies weergegeven per oppervlakte-eenheid bedrijventerrein. Ten opzichte van Figuur 3-8 zijn hier een aantal verschuivingen waarneembaar. Een BT zoals Waaslandhaven bijvoorbeeld komt terecht in een van de hoogste categorieën qua totale emissies maar door de grootte van het bedrijf is de emissie per oppervlakte-eenheid laag.

30 Pagina 30 van Figuur 3-10 : Totale CO 2 emissies per oppervlakte-eenheid (in kg CO 2/m²) op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen 3.5 Hernieuwbare energie op de Oost-Vlaamse bedrijventerreinen De aanwezigheid van installaties voor de productie van hernieuwbare energie op bedrijventerreinen werd in kaart gebracht op basis van de gegevens van de VREG ( Figuur 3-11 geeft een overzicht van alle installaties, aanwezig in 2011 op de BT in Oost-Vlaanderen. Het betreft volgende types installaties voor de productie van hernieuwbare warmte/elektriciteit: Biogas Biomassa Windmolens WKK-installaties PV-installaties met een geïnstalleerd vermogen >10kWp

31 Pagina 31 van Figuur 3-11 : Overzicht van de aanwezige installaties voor productie van hernieuwbare energie op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: VREG, 2011 Op basis van de uitreiking van groenestroomcertificaten (GSC) en warmtekrachtcertificaten (WKC) en de inventarisatie daarvan door de VREG, kan de totale jaarlijkse opbrengst (in MWh) per installatie berekend worden. De uitreiking van 1 GSC komt overeen met de productie van kwh hernieuwbare elektriciteit. De uitreiking van 1 WKC betekent dat er kwh primaire energie werd bespaard. Voor de berekening van de productie van hernieuwbare energie door WKK s werd rekening gehouden met een gemiddelde totale efficiëntie van 90%. De totale opbrengst van alle 10 WKK-installaties, op de BT in Oost-Vlaanderen in 2011 worden weergegeven in Tabel Hieruit blijkt dat ongeveer 72% van de productie van hernieuwbare energie afkomstig is van WKK-installaties.

32 Pagina 32 van Tabel 3-11 : Totale opbrengst hernieuwbare energie van de verschillende installaties op bedrijventerreinen in Oost- Vlaanderen Type installatie Aantal BT met type installatie Opbrengst (MWh/jaar) Aandeel Biogas ,3% Biomassa ,2% Windenergie ,8% WKK ,6% Zonne-energie ,2% TOTAAL Bron: VREG, Berekeningen POM O-VL op basis van vermogen van installaties De totale productie van hernieuwbare energie (elektriciteit en warmte) per BT wordt weergegeven in Figuur Figuur 3-12 : Totale opbrengst (in MWh/jaar) van de aanwezige installaties voor productie van hernieuwbare energie op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen (bron: VREG) Tenslotte geeft Figuur 3-13 een overzicht van het aandeel van verschillende types installaties in de totale productie hernieuwbare energie per BT.

33 Pagina 33 van Figuur 3-13 : Aandeel van verschillende types installaties in de totale productie van hernieuwbare energie op bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen Bron: VREG, 2011

34 4 Potentieonderzoek Pagina 34 van PV-panelen Het potentieel voor zonnepanelen is vooral afhankelijk van de hoeveelheid en de oriëntatie van beschikbare dakoppervlakte. Het potentieel wordt ingeschat op basis van de gebruikte aannames en resultaten van de hernieuwbare energiescan voor het grondgebied van Gent (ARCADIS, 2011). In deze studie werd het potentieel voor PV-installaties ingeschat op basis van een gedetailleerde analyse van het dakoppervlak voor een gedeelte van het grondgebied Gent, met name het gebied dat 3-dimensioneel door middel van LiDAR gekarteerd werd (detailgebied). 19% van de oppervlakte van dit gebied werd gecatalogeerd als industrie en KMO-zone. Het is op basis van de resultaten van deze zone binnen het detailgebied dat het potentieel voor alle bedrijventerreinen in Oost-Vlaanderen werd vastgelegd. Het geschatte potentieel voor PV beperkt zich tot het potentieel op nu reeds bestaande gebouwen op de bedrijventerreinen. Voor het bepalen van het potentieel wordt gebruik gemaakt van volgende resultaten uit de energiescan: Het dakoppervlak bedraagt 107% van het bebouwde grondoppervlak (om zo rekening te houden met de aanwezigheid van schuine daken) Op basis van de analyse van 703 gebouwen in Gent binnen de groep (Industrie en KMO) met een totaal dakoppervlak van m²: o Verdeling volgens hellingsgraad: 51% plat; 36% schuin (5-35 );13% zeer schuin (>35 ); o Verdeling volgens oriëntatie: 49,3% plat; 19,6% Z/ZO/ZW; 15,9% O/W. Het potentieel aan PV-panelen op de bestaande gebouwen op de BT in Oost-Vlaanderen werd vervolgens ingeschat op basis van: Het bebouwde grondoppervlak (in m²), op basis van kadastergegevens (KADVEC, 2012); De hierboven vermelde aannames aangaande oriëntatie en hellingsgraad van de daken; Een gemiddeld geïnstalleerd vermogen van ongeveer 0,04 kwp per m² dakoppervlak 4 (deze waarde is afgeleid uit de verhouding tussen de totale ingeschatte opbrengst van PV en de totale dakoppervlakte in de Hernieuwbare energiescan Gent ) Een gemiddelde opbrengst van 850 kwh/kwp Op basis van deze inschatting zouden op bestaande gebouwen en de reeds geïnstalleerde hoeveelheid, nog een extra vermogen van ongeveer 860 MWp kunnen geïnstalleerd worden op bestaande gebouwen met een potentiële opbrengst van ongeveer 644 GWh per jaar. De potentiële opbrengst per BT wordt weergegeven in Figuur Rekening houden met een gemiddelde opbrengst van 120 kwp/m² PV betekent dit dat ongeveer 30% van de totale dakoppervlakte beschikbaar is voor PV-panelen. Merk ook op dat nieuwe technologie al een opbrengst van 150 à 160 Wp/m 2 halen

35 Pagina 35 van Figuur 4-1 : Het potentieel (huidig + potentieel) aan opbrengst door PV-panelen op bedrijventerreinen in Oost- Vlaanderen 4.2 Windenergie Op het vlak van windenergie werd in eerder studiewerk het potentieel voor de provincie al in kaart gebracht. In het najaar van 2012 werd gestart met een Hernieuwbare Energiescan in Oost-Vlaanderen (HE-scan) met ook bijzondere aandacht voor windenergie Potentiële inplantingslocaties windturbines De provincie Oost-Vlaanderen heeft sinds 2009 een duidelijke visie op de ruimtelijke ontwikkeling van grooten middenschalige windturbines op haar grondgebied (Provinciaal Beleidskader Windturbines, Addendum aan het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan (PRS), goedgekeurd bij ministerieel besluit op 25 augustus 2009). Deze visie gaat er van uit dat het wenselijk is windturbines in specifieke (zoek-)zones te concentreren (concentratiegebieden) en andere zones van windturbines te vrijwaren (landschappelijke rustzones) om de 5 Hernieuwbare energiescan voor Oost-Vlaanderen, Rapport april 2013

36 Pagina 36 van landschappelijke impact van deze grootschalige constructies te beperken. Het Provinciebestuur opteert ervoor om grootschalige windturbines enkel binnen de zoekzones van het PRS te situeren: De Gentse Kanaalzone De Waaslandhaven De zone E17 De zone Eeklo-Maldegem De zone E40 van Aalter tot Aalst Daarnaast zijn er verspreid ontwikkelingen 6 mogelijk nabij de kleinstedelijke gebieden en de economische knooppunten selectie in het ruimtelijk ijk Structuurplan Vlaanderen (Realistisch in te vullen) potentieel windenergie Het windpotentieel in de provincie Oost-Vlaanderen werd in recente analyses op twee manieren geraamd. De beleidsmatige analyse neemt als vertrekpunt de al ingediende, vergunde en/of geweigerde vergunningsaanvragen voor windturbines en combineert deze met de zoekzones van het Addendum. Het potentieel wordt op die manier geraamd op +/- 300 windturbines (zie Figuur 4-2). Figuur 4-2 : Beleidsmatige analyse windpotentieel Bron: hernieuwbare energiescan voor Oost-Vlaanderen, eigen bewerking De Provincie Oost-Vlaanderen heeft uitvoeringsplannen opgestart voor twee macro-concentratiezones concentratiezones uit het provinciale beleidskader: 'Maldegem-Eeklo' en 'E40 tussen Aalter en Aalst' (zie ook verder paragraaf 4.2.3). 7 In het kader daarvan (voorafgaande plan-mers 8 ) werd het windpotentieel voor de provincie ook 6 2 à 5 turbines 7 In de overige drie macro concentratiezones is vooralsnog minder nood aan dergelijk aansturing: in de Gentse Kanaalzone en de Waaslandhaven verloopt de ontwikkeling via de (haven)bedrijven en de zone E17 tussen Gent en Antwerpen is reeds maximaal vergund. 8 Haskoning in 2012

37 Pagina 37 van geraamd met behulp van een GIS-analyse. Het resultaat van deze theoretische analyse 9 leidt tot een totaal theoretisch potentieel voor de provincie van 737 windturbines. Omdat het resultaat van dergelijke oefening uiteraard leidt tot een overschatting werd dit aantal herrekend tot het potentieel van 300 uit de beleidsmatige analyse. Uitgaand van een totaal potentieel van 300 windturbines is momenteel iets minder dan één derde momenteel gerealiseerd (i.e. volledig vergund). Uit de vergelijking van Figuur 4-2 en Figuur 4-3 volgt wel dat uit de beleidsmatige analyse de nadruk wordt gelegd op het potentieel van een aantal specifieke zoekzones, met name Eeklo-Maldegem, E40 van Aalter tot Aalst en in iets mindere mate de Waaslandhaven. Tot slot is het belangrijk op te merken dat een deel van het windpotentieel (op kortere termijn) niet realiseerbaar is omwille van de invloedzone ne van de radar van Semmerzake (zone reikt tot 15 km rond de radar). 10 Figuur 4-3 : GIS-analyse windpotentieel ikv plan-mers / RUPs Bron: hernieuwbare energiescan voor Oost-Vlaanderen, eigen bewerking Integratie informatiebronnen: beslist beleid en bijkomend in te vullen potentieel (met aandacht voor bedrijventerreinen) In het kader van deze studie is het belangrijk om af te toetsen wat het bijkomend potentieel aan windenergie is voor de provincie Oost-Vlaanderen, in het bijzonder op / voor bedrijventerreinen. Volgens een stapsgewijze aanpak wordt alle beschikbare informatie gebundeld om zo te komen tot een realistische raming van het bijkomend potentieel. 9 Binnen de zoekzones werd vooral verder rekening gehouden met afstand tot woningen (geluid). Bij de fictieve maximale invulling met windturbines werd daarnaast rekening gehouden met minimale (onderlinge) afstand om grote interferentie tussen turbines te voorkomen en in het kader van veiligheid (turbulentie van wieken). 10 Volgens de Hernieuwbare energiescan Oost-Vlaanderen wordt hierdoor 10% van het windpotentieel gehypothekeerd, wat vooral consequenties heeft voor de zone E17 (westelijk deel) en zone E40 (centrale deel) en voor steden zoals Gent, Oudenaarde en Zottegem.

38 Pagina 38 van Realisaties en beslist beleid Volgens de HE-scan is het grootste deel van de windturbines niet gesitueerd op een bedrijventerrein. Volgens een grafiek uit het rapport van de HE-scan zou slechts 28% van de windturbines op bedrijventerreinen gelokaliseerd zijn. Het valt echter op te merken dat de productiecijfers van die ene grafiek niet lijken overeen te stemmen met andere cijfers uit de HE-scan. Vermoedelijk betreft het geïnstalleerd vermogen eerder dan productie maar dan is het cijfer van ongeveer 30% nog wel een goede benadering. Als eerste stap in dit onderzoek wordt de lokalisatie van gerealiseerde (volledig vergunde) windturbines op of langs BT getoond (zie Figuur 4-4). Als criterium wordt daarbij gesteld dat de windturbines zich bevinden op een BT of minstens binnen een bijkomende omtrek van 70 meter rond een bedrijventerrein. Figuur 4-4 : Overzicht van de volledig vergunde windmolens in Oost-Vlaanderen Bron: hernieuwbare energiescan voor Oost-Vlaanderen Op 24 april 2013 nam de Provincie Oost-Vlaanderen een voorkeursbeslissing in het winddossier. De provincieraad besliste dat er 68 nieuwe windmolens kunnen komen, waarvan 25 verspreid over Eeklo- Maldegem en 43 langs de autosnelweg E40 tussen Aalter en Aalst. 11 In Eeklo en Maldegem kiest de Provincie voor een dubbele rij windmolens bij de bestaande windmolens ( lineair scenario uit het landschappelijk onderzoek). Op die manier ontstaat een 11

39 Pagina 39 van windpark van 41 molens. De 25 nieuwe turbines worden gekoppeld aan de infrastructuur in het gebied, zoals de autoweg N49, de hoogspanningsleidingen en het Schipdonkkanaal. Langs de autosnelweg E40 kunnen 43 nieuwe turbines komen. Omdat een lijnvormige opstelling voor het volledige gebied niet mogelijk is, koos de Provincie voor zes windparken (combinatie scenario duurzame bedrijventerreinen en scenario windlandschap E40 wegens gebrek aan voldoende mogelijkheden om turbines in te planten op bedrijventerreinen). Er komen windmolens op de bedrijventerreinen van Aalter, Zwijnaarde en Erembodegem (22 à 24 in totaal). - Bedrijventerrein Aalter: concentratie van de windturbines op het bedrijventerrein Lakeland, het toekomstige bedrijventerrein Woestijne en een beperkte zone in het open ruimtegebied ten noorden van het kanaal direct aansluitend op voornoemde bedrijventerrein. Mogelijkheden voor 6 à 8 turbines. in eigen GIS-analyse wordt uitgegaan van telkens 3 turbines op de vermelde BT s en 1 turbine langs elk BT ten noorden van het kanaal (= 8 turbines). - Bedrijventerrein Zwijnaarde: concentratie van de windturbines in een cluster rond de kruising van de E40 met de E17 en de kruising van de Schelde met de Ringvaart rond Gent. Mogelijkheden voor een 10-tal turbines Bedrijventerrein Erembodegem: concentratie van de windturbines in een cluster ten zuiden van Aalst, tussen Erembodegem (Aalst) en Denderleeuw. De cluster ligt grotendeels op grondgebied van Aalst en voor een gedeelte binnen Denderleeuw. Het bedrijventerrein wordt begrensd door de E40, de N45 en de spoorlijnen Brussel-Gent en Aalst-Geraardsbergen. Tussen de spoorlijnen Brussel-Gent en Denderleeuw-Kortrijk wordt momenteel een uitbreiding voorzien van het bedrijventerrein, terwijl ten noorden van de E40 een kantoorsite wordt ingericht. Mogelijkheden voor 6-tal turbines Daarnaast worden 18 à 19 nieuwe turbines voorzien in open ruimte: tussen de dorpskernen van Hansbeke en Nevele, een park in Sint-Lievens-Houtem en Erpe-Mere en bijkomende windmolens in Melle / Wetteren. Voor deze turbines wordt aangenomen ze zich niet situeren op of naast een bedrijventerrein. Rond elk windpark komt meteen ook een uitsluitingszone van 5 kilometer. Op die manier wil de Provincie duidelijkheid scheppen voor buurtbewoners en garanties bieden dat er in de omgeving van een groot windpark geen nieuwe turbines meer komen Bijkomend potentieel Het beslist beleid leidt tot een totaal van 160 windmolens 13 met daarbij in principe een volledige realisatie van de concentratiezones Eeklo-Maldegem en E40 tussen Aalter en Aalst. Het belangrijkste bijkomend potentieel situeert zich dan in de Gentse Kanaalzone en de Waaslandhaven, zeker omdat ontwikkelingen in de zone E17 momenteel niet mogelijk zijn door de hoger vermelde invloedzone van de mast van 12 De cluster omvat enkel harde functies en wordt door de snel- en waterwegen verdeeld: Ten noorden van de Ringvaart: bestaande bedrijventerreinen en zone voor gemeenschapsfuncties met onder meer het nieuwe voetbalstadion van Gent. Ten zuiden van de Ringvaart en ten westen van de Schelde: bestaand bedrijventerreinen Ten zuiden van de Ringvaart, tussen Schelde en Tijarm: nieuw bedrijventerrein Eilandje in ontwikkeling. 13 Totaal, niet enkel op bedrijventerreinen