Gladheidsbestrijdingsplan gemeente Reusel-De Mierden A. BELEIDSPLAN Reusel, oktober 2015

Transcriptie

1 Dit elektronisch gemeenteblad is een officiële uitgave van het college van de gemeente Reusel-De Mierden Nummer : Datum : 16 december 2016 Gladheidsbestrijdingsplan gemeente Reusel-De Mierden A. BELEIDSPLAN Reusel, oktober 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding Bestaande Situatie Relevante aspecten en bepalingen (Wettelijk kader) Algemeen Juridische aspecten Wegenwet Arbo-aspecten Arbeidstijden Arbo-wet Milieu aspecten Risico inventarisatie Integrale visie Algemeen Categorisering wegen Typen gladheid Uitruk- en strooitijden Strooimethodiek en signaleringsmethode Strooimethodiek Signaleringsmethode Communicatie gladheidsbestrijding Interne communicatie Externe communicatie Afstemming met andere wegbeheerders Relevante ontwikkelingen Knelpuntanalyse Evaluatie Registratie Evaluatie Beleid gladheidsbestrijding Inleiding Ambitie Curatief of preventief? Keuze gladheidsbestrijding Afweging materieel Personeel Systeem gladheidsmelding Conservering en onderhoud materieel Prioriteiten gladheidsbestrijding (toepassing integrale visie) Wegtypen Tijdscriteria Prioriteit strooiroutes Financiën... 17

2 1. Inleiding De gemeente Reusel-De Mierden is beheerder van een groot deel van de openbare wegen in de gemeente. Wij hebben een zorgplicht, vastgelegd in de Wegenwet, om onze wegen in een goede en veilige staat te laten verkeren. Gladheidsbestrijding valt onder deze zorgplicht. In juridische zin is het belangrijk om te weten dat het hierbij gaat om een zogenaamde inspanningsverplichting en niet om een resultaatsverplichting. Om voor omstandigheden waarbij gladheid voorkomt aan de zorg en inspanningsverplichting te voldoen heeft het cluster Ruimtelijk Beheer dit gladheidsbestrijdingsplan (bestaande uit een beleidsplan en een uitvoeringsplan) opgesteld. Elk jaar staan wij vanaf de week van 1 november tot de week van 1 april klaar om de gladheid op het wegennet te bestrijden. Hiermee wordt de verkeersveiligheid, bereikbaarheid en doorstroming bevorderd. Men kan echter niet verwachten dat op elk tijdstip van de dag elk weggedeelte gestrooid wordt. Daarom zijn er prioriteiten bepaald. Aan de hand van deze prioriteiten zijn strooiroutes opgesteld. De routes bevatten de belangrijkste doorgaande wegen, fietsroutes, busroutes, en wegen met een bijzondere functie. Wij strooien voornamelijk preventief. Dit houdt in dat er gestrooid wordt met natzout voordat het glad wordt. In dit beleidsplan zijn de algemene uitgangspunten bij de gladheidsbestrijding in de gemeente Reusel-De Mierden opgenomen, conform de "Leidraad gladheidsbestrijdingsplan" van het CROW (publicatie 236). Deze Leidraad presenteert een integrale visie op de gladheidsbestrijding en moet leiden tot een meer uniforme wijze van gladheidsbestrijding in Nederland. Daar er allerlei ontwikkelingen rondom gladheidsbestrijding gaande zijn wordt dit beleidsplan voor vijf jaar vastgesteld en zal het daarna moeten worden geactualiseerd. Het vertalen van het beleid naar concrete acties resulteert in het zogenaamde "uitvoeringsplan". Na vaststelling van dit beleidsplan wordt het uitvoeringsplan voor aanvang van het winterseizoen opgesteld en zal jaarlijks worden geactualiseerd. In onderstaand schema zijn de processtappen weergegeven. 2. Bestaande Situatie De gemeente Reusel-De Mierden strooit volgens de preventieve methode. Een dienstdoende waarnemer is paraat zodra er kans op gladheid bestaat. Wij werken met een regionaal alarmeringssysteem dat centraal wordt aangestuurd (vanuit Eindhoven). De gemeente Eindhoven werkt samen met weerbureaus en Rijks- en Provinciale Waterstaat. Er wordt gebruik gemaakt van gegevens uit hun gladheid meldsystemen. Tevens wordt door gemeente Reusel-De Mierden gebruik gemaakt van het online-gladheidsmeldsysteem GMS2plus.nl van Meteovista. De uitruklocatie voor wat betreft de gladheidsbestrijding vindt plaats vanaf de gemeentewerf te Lage Mierde. Vanuit deze locaties wordt de gladheid preventief bestreden door 1 vrachtwagen met opzetstrooier en 2 tractoren met strooiwagens. Tevens wordt curatief een kleine tractor met strooiwagen ingezet voor de fietspaden welke niet in de hoofdroute zitten. De strooiroutes zijn onderverdeeld in 3 vaste hoofdroutes. De tijdsduur van uitvoering is op elke strooiroute nagenoeg gelijk en bedraagt ca. 2 uur. De uitvoering van de gladheidsbestrijding wordt voornamelijk verzorgd door medewerkers van de buitendienst en eventueel ingehuurde externen. De vrachtwagen en de tractoren zijn in eigen beheer. Er bestaat een systeem van wisseldiensten voor de gemeentelijke medewerkers, waarbij de consignatieperiode loopt van 1 november tot 1 april. Van een aantal ventwegen en fietspaden waarvan het beheer bij de gemeente Reusel-De Mierden ligt is de gladheidsbestrijding uitbesteed aan de Provincie Noord Brabant. Het betreft: - ventweg de Hoeven; - ventweg Turnhoutseweg (ter hoogte van nummer 40/42 ); - fietspad Zeegstraat; - fietspad Schoolstraat. Daarnaast zijn er afspraken met de gemeente Bladel over het strooien van delen van wegen op elkaars grondgebied. 3. Relevante aspecten en bepalingen (Wettelijk kader) 3.1 Algemeen In Nederland is de gladheidbestrijding een verantwoordelijkheid van de wegbeheerder. Afhankelijk van het type weg kunnen dit Rijkswaterstaat, provincies, wegbeherende waterschappen en gemeenten zijn. Al deze partijen hanteren hun eigen beleid voor de gladheidbestrijding en gaan op

3 verschillende wijzen (curatief of preventief) te werk. Dit komt de overzichtelijkheid voor de weggebruiker niet ten goede. Daarom is een betere afgestemde gladheidbestrijding gewenst. Daarnaast worden wegbeheerders steeds vaker verantwoordelijk gehouden voor geleden schade. Gedupeerden zoeken steeds vaker de gerechtelijke weg om wegbeheerders aansprakelijk te stellen. Naar verwachting zal deze juridificering van de maatschappij verder toenemen. Alleen al om deze reden is gewenst dat de gladheidbestrijding planmatig wordt aangepakt, zodat de wegbeheerder zich zonodig kan verantwoorden voor de wel en niet getroffen maatregel. De wijze waarop het product gladheidbestrijding vorm krijgt, wordt voornamelijk bepaald door de wettelijke kaders waarbinnen het moet worden uitgevoerd. Zo is de zorgplicht van de wegbeheerder voor het in goede en veilige staat verkeren van de wegen vastgesteld in de Wegenwet. Bij de invulling van deze taak heeft de beheerder ook te maken met arbo-technische aspecten en met de consequenties voor het milieu als gevolg van het gebruik van dooimiddelen. 3.2 Juridische aspecten Wegenwet De wegbeheerder is op grond van artikel 15 e.v. van de Wegenwet verantwoordelijk voor het onderhoud van de weg. Het gaat hierbij om een inspanningsverplichting en niet om een resultaatsverplichting. Als hij niet voldoet aan deze verantwoordelijkheid, met schade bij weggebruikers als gevolg, kan hij voor die schade aansprakelijk worden gesteld. Deze aansprakelijkheid kan op twee gronden worden gebaseerd: 1. De verantwoordelijkheid voor gebreken aan de weg en de weguitrusting (artikel 6:174 BW). Dit artikel regelt echter niet de mogelijke aansprakelijkheid van de wegbeheerder voor zaken en substanties die niet op het wegdek thuishoren, zoals zand en olie, maar ook sneeuw, ijzel of rijp. 2. De mogelijke aansprakelijkheid voor ongevallen door zaken op het wegdek dient beoordeeld te worden op basis van artikel 6:162 BW. Bij een aansprakelijkheidsstelling is de vraag of er sprake is van verwijtbaarheid van de wegbeheerder van groot belang. De bewijslast voor het aantonen van verwijtbaarheid ligt in eerste instantie bij de eisende partij. Vanwege de voorzienbaarheid van gladheid moet de wegbeheerder kunnen aantonen dat aan de zorgplicht/inspanningsverplichting is voldaan. Dit kan bijvoorbeeld door middel van: - Een gladheidsbestrijdingsplan dat is gepubliceerd; - Een gladheid meldsystematiek; - Een goede administratie van tijden en gereden routes; - Het voorhanden hebben van voldoende materieel; - Consistentie in beleid en uitvoering. 3.3 Arbo-aspecten Gladheidsbestrijding wordt nagenoeg altijd uitgevoerd onder, voor het personeel, moeilijke omstandigheden. Het is koud, vaak s nachts, en soms op gladde wegen met agressieve dooimiddelen. De kaders voor de inzet en de arbeidsomstandigheden van het personeel zijn bepaald in de Arbeidstijdenwet en Arbo-wet. Door diverse innovaties (preventief strooien, gebruik van meteo-applicaties en webapplicaties) en als gevolg van zware winters in de afgelopen jaren is de gladheidsbestrijding specialistischer en belastender geworden. Dit kan, met name in combinatie met de gewone, dagelijkse werkzaamheden, leiden tot knelpunten met de Arbeidstijdenwet en de veiligheid voor de medewerkers Arbeidstijden Werkzaamheden voor het uitvoeren van gladheidsbestrijding hebben als kenmerk dat ze onregelmatig, moeilijk planbaar en vaak in de avond en nacht worden uitgevoerd. De coördinatoren en chauffeurs van strooiwagens moeten behalve voor hun reguliere werkzaamheden ook beschikbaar zijn voor werkzaamheden in het kader van de gladheidsbestrijding. In de arbeidstijdenwet noemt men dit consignatie. De regels voor arbeidstijden en consignatie (oproepdienst) zijn vastgelegd in de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit. De bepalingen hebben betrekking op de maximale (gemiddelde) arbeidsduur per etmaal, per week en per maand en op de maximale duur van de consignatie. Binnen de gemeente Reusel-De Mierden bestaat een uitgebreid systeem van storings- en gladheiddiensten inclusief weksysteem voor de medewerkers. Er zijn 2 ploegen van 3 medewerkers. Per dienst is 1 ploeg oproepbaar, de andere ploeg staat als reserve ingeroosterd. Er zijn dan ook voldoende overige medewerkers om te kunnen ruilen van dienst.

4 3.3.2 Arbo-wet De veiligheidsaspecten bij gladheidsbestrijding hebben betrekking op het materieel en op de uitvoering. Voor de start van het strooiseizoen wordt met alle betrokkenen de procedure doorlopen. De belangrijkste zaken die doorlopen worden zijn: - instellen/controleren van de doseerinstellingen; - het bedienen van en het werken met het gladheidsbestrijdingsmaterieel; - het rijden van de routes; - het omgaan met dooimiddelen; - onveilige situaties tijdens het strooien. Het gladheidsbestrijdingsmaterieel moet conform de Arbo-wet zijn voorzien van een CE markering en een bijbehorende EG verklaring. 3.4 Milieu aspecten Gladheidbestrijding brengt voor het milieu neveneffecten met zich mee. Een deel van het gebruikte dooimiddel komt terecht in de directe omgeving van de wegen waarop is gestrooid, bijvoorbeeld door verwaaiing. Uiteindelijk komt het zout, na te zijn afgespoeld van het wegdek, terecht in het oppervlakte- of grondwater. Een maatregel om zoutschade te voorkomen of te beperken, is uiteraard minder zout in het milieu brengen. Dit kan op een aantal manieren worden ingevuld, op beleidsniveau en in de praktijk. - Een belangrijke stap in de goede richting is in dit verband het natzout strooien, waarvoor de gemeente Reusel-De Mierden heeft gekozen. Natzout strooien zorgt ervoor dat niet alleen nauwkeuriger wordt gestrooid, maar beperkt tevens de hoeveelheid benodigd wegenzout en daarmee ook de kosten. Het zout verwaaid niet en is daarmee veel effectiever. - Door bewust om te gaan met het aantal strooiacties komt ook minder zout in het milieu. Vanuit het oogpunt van veiligheid en service naar de bewoners is de druk aanwezig om meer te strooien. Dit heeft als tegengewicht extra gevolgen voor de financiën en het milieu. De afweging bij het strooien dient te zijn in hoeverre de extra veiligheid en service, door meer te strooien dan de huidige basis, zwaarder weegt dan de toegenomen kosten en milieuschade. Waarbij de weggebruiker ook een eigen verantwoordelijkheid heeft als het gaat om zijn of haar rijgedrag tijdens winterse omstandigheden. - Bij elke strooiactie moet er op worden gelet dat zo min mogelijk zout in het milieu wordt gebracht. Een belangrijke verantwoordelijkheid daarvoor berust bij de gladheidbestrijders zelf. Zij dienen ervoor zorg te dragen dat met de juiste afstelling van de machines de juiste hoeveelheden strooizout worden opgebracht. Hiervoor zijn instructies aanwezig. 3.5 Risico inventarisatie Het uitvoeren van een risico-inventarisatie is een goed hulpmiddel om vooraf na te denken over risico's en mogelijke gevolgen. De maatregelen om deze risico's te beperken worden uitgewerkt en gecontroleerd door de coördinator gladheidsbestrijding. 3.6 Integrale visie Algemeen De integrale visie op de gladheidsbestrijding is vastgelegd in de in 2006 gepresenteerde Leidraad gladheidsbestrijdingsplan van de CROW. Bij het formuleren van de integrale visie is uitgegaan van de verwachtingen die de klant (de weggebruiker) redelijkerwijs mag hebben omtrent het product gladheidsbestrijding. De Nota Mobiliteit, die in 2004 is vastgesteld door de tweede kamer, geeft veel aanknopingspunten voor de invulling van deze integrale visie. In de nota vormen verkeersveiligheid, bereikbaarheid en doorstroming kernbegrippen. De integrale visie is hierop gebaseerd en kenmerkt zich door de volgende twee uitgangspunten: - De veiligheid van de weggebruiker staat voorop; - Gladheidspreventie gaat, waar mogelijk, boven (curatieve) gladheidsbestrijding. De richtlijnen hebben geen wettelijke status, echter worden deze algemeen geaccepteerd als uitgangspunt voor het op te stellen beleid. Veiligheid weggebruiker De weggebruiker moet er altijd van op aan kunnen wat hij kan verwachten bij optredende gladheid. Wenselijk is het dat die verwachting per type weg en per type gladheid overal in Nederland gelijk is. Een weggebruiker kan ter plaatse van een beheergrens geconfronteerd worden met een wisselend bestrijdingsbeleid. Bijvoorbeeld waar doorgaande wegen een gemeentegrens kruisen of bij overgangen van provinciale naar gemeentelijke wegen. De weggebruiker is zich van deze overgangen

5 vaak niet bewust. De gemeenten Reusel-De Mierden en Bladel hebben hierover reeds afspraken gemaakt alsook met provincie Noord Brabant en hebben het beleid hierop afgestemd. Prioriteit voor preventie Door het preventief bestrijden van gladheid wordt voorkomen dat het wegdek glad wordt. Hiermee wordt de verkeersveiligheid positief beïnvloed en wordt de beschikbaarheid van het wegennet gehandhaafd. Behalve voor de veiligheid en de doorstroming biedt preventief strooien ook een meerwaarde wat betreft het dooimiddelengebruik en de planbaarheid van de inzet van mensen en materieel. Samenwerking In de integrale visie is oog voor de omgeving waarin gladheidsbestrijding plaatsvindt een belangrijke voorwaarde. Gladheidsbestrijding heeft als doel om de wegen en specifiek bepaalde gebieden in de openbare ruimte veilig en begaanbaar te houden. Daarnaast maakt de integrale visie het mogelijk afstemming te zoeken met andere (omliggende) beheerders en de wijze waarop zij de gladheidsbestrijding invullen. Uitwerking integrale visie Bij de totstandkoming van de integrale visie gladheidsbestrijding is als uitgangspunt gekozen dat voor elk te onderscheiden type weg in combinatie met een bepaald type gladheid een advies geldt voor de wijze van bestrijden en de responstijden waarin de werkzaamheden worden uitgevoerd Categorisering wegen Wegen worden in eerste instantie, conform categorisering wegen op duurzaam veilige basis (C.R.O.W. publicatie 116), naar hun verkeersfunctie onderscheiden in: - Stroomwegen (stromen) - Gebiedsontsluitingswegen (stromen en uitwisselen) - Erftoegangswegen (uitwisselen) Wegen kunnen naast een verkeersfunctie ook een verblijfsfunctie hebben. Dit geldt veelal voor wegen in woongebieden. De weg kan in dit geval beschouwd worden als onderdeel van de openbare ruimte; ruimte die gebruikt wordt voor tal van (verblijf)activiteiten. Binnen de openbare ruimte kunnen diverse gebieden worden onderscheiden die speciale aandacht vragen bij de gladheidsbestrijding. Deze gebieden zijn: vrijliggende fietspaden, busroutes, winkelgebieden, woonerven, industriegebieden, parkeervoorzieningen en speciale bestemmingen zoals wegen naar openbare voorzieningen (brandweer, gemeentehuis, bejaardenhuis/zorgcentra, huisartspraktijken, scholen.) Typen gladheid Om wintergladheid met succes te kunnen bestrijden, is het van belang een goed inzicht te hebben in de wijze waarop en de omstandigheden waaronder deze gladheid kan ontstaan. Voor het ontstaan van wintergladheid moet worden voldaan aan twee voorwaarden: op het wegdek is een vorm van vocht aanwezig en de wegdektemperatuur ligt onder het vriespunt. Er worden drie soorten gladheid onderscheiden, namelijk: - Gladheid door het bevriezen van natte weggedeelten; - Gladheid door condensatie; - Gladheid door neerslag (ijzel, sneeuw, hagel). Gladheid door bevriezing Het wegdek is nat en de temperatuur van het wegdek daalt. Wanneer de wegdektemperatuur onder het vriespunt komt (en er geen dooimiddelen op het wegdek aanwezig zijn) zal het op de weg aanwezige vocht overgaan in een laagje ijs. Gladheid door bevriezing treedt vaak op als in de winter in de middag of vroeg in de avond neerslag valt. Gladheid door condensatie Het neerslaan van vocht uit de lucht (condensatie) op het wegdek komt voor als; de wegdektemperatuur lager is dan het dauwpunt. Het dauwpunt is de temperatuur waarbij door het afkoelen van de lucht, waterdamp begint te condenseren, zonder dat er vocht wordt toegevoerd of afgevoerd. De hoeveelheid waterdamp die de lucht kan bevatten hangt af van de temperatuur; hoe lager de temperatuur, des te minder vocht er in kan. Bij het dauwpunt is de lucht juist verzadigd met water. Gladheid door neerslag De meest voorkomende vormen van neerslag die gladheid veroorzaken, zijn sneeuw en ijzel, maar ook hagel en mist.

6 3.6.4 Uitruk- en strooitijden De uitruk- en strooitijden zijn verschillend bij preventieve en curatieve strooiacties. Uitgangspunt bij het vaststellen van deze tijden dient primair de verkeersveiligheid van de weggebruiker te zijn. De Doorstroming en bereikbaarheid zijn van secundair belang. Met uitruktijd wordt bedoeld de tijd tussen het moment waarop wordt besloten om tot een strooiactie over te gaan tot het moment waarop de strooiauto de poort van het opslagterrein verlaat. Met strooitijd wordt bedoeld de tijd tussen het moment waarop de strooiauto de poort van het opslagterrein verlaat tot het moment dat de laatste vierkante meters van de strooiroute zijn gestrooid. Richtlijn uitruk- en strooitijden bij preventieve strooiacties Met de huidige stand der techniek bedraagt de tijd waarop met zeer grote waarschijnlijkheid kan worden gesteld waar en wanneer het wegdek glad wordt twee uur. Wanneer een beheerder dus met vrij grote zekerheid wil beslissen of hij wel of niet terecht laat strooien, moet er naar gestreefd worden de uitruk- en strooitijden samen niet langer te laten zijn dan twee uur. Richtlijn uitruk- en strooitijden bij curatieve strooiacties Bij curatieve strooiacties, dus wanneer het wegdek reeds glad is, worden de uitruk- en strooitijden gebaseerd op de verschillende wegcategorieën. Omdat er echter bij het vaststellen van deze tijden geen relatie bekend is tussen de mate van gladheid en de verkeersveiligheid en de capaciteit van het wegennet zijn in tabellen richttijden gegeven voor deze acties. Vanwege de sterk wisselende omstandigheden binnen gemeenten zijn geen richtlijnen afgegeven voor de categorieën 'winkelgebied', woonerf, parkeervoorziening en speciale bestemmingen. De omstandigheden kunnen lokaal sterk variëren en sterk afhankelijk van de wijze waarop de gladheidsbestrijding is georganiseerd dat hiervoor slechts aanbevelingen zijn gedaan. De uitwerking door CROW heeft geleid tot drie tabellen voor respectievelijk wegen buiten de kom, wegen binnen de kom en verschillende wegcategorieën binnen de bebouwde kom. Voor elke wegcategorie en type gladheid zijn aanbevelingen gedaan voor de wijze van gladheidsbestrijding (preventief of curatief) en richtlijnen voor uitruk en strooitijd (zie bijlage I). De richtlijn voor uitruk- en strooitijden bedraagt volgens de Leidraad (CROW) maximaal 3½ uur. Richtlijn binnen de gemeente Reusel-De Mierden is dat, onder normale omstandigheden, binnen 3 uur na de eerste melding alle hoofdroutes gestrooid zijn. Hierbij is de uitruktijd gesteld op ½ uur en bedraagt de strooitijd 2½ uur. Dit betekent dat er bij het huidige beleid conform de richtlijnen gestrooid wordt. 3.7 Strooimethodiek en signaleringsmethode Een hoofdonderscheid in de methodiek betreft het curatief of preventief bestrijden van gladheid. Bij curatief bestrijden wordt pas gestrooid als de gladheid daadwerkelijk is opgetreden. Preventief strooien gebeurd op basis van gladheidsverwachting, er wordt gestrooid om gladheid te voorkomen Strooimethodiek Er zijn twee strooimethoden: droogstrooien en natstrooien. Globaal genomen wordt droogstrooien bij curatieve gladheidbestrijding toegepast en natstrooien bij preventieve bestrijding. Natstrooien wordt vaker toegepast daarom gaan we wat dieper in op deze methode Natstrooien betekent: het strooien van zout waaraan een vloeistof is toegevoegd (meestal een zoutoplossing zoals pekel). De mengverhouding hierbij is 70% droogzout en 30% pekel. De buitendienstmedewerkers zijn in staat zelf de pekel aan te maken. Natstrooien heeft een aantal duidelijke voordelen. In zijn algemeenheid zijn dat een betere beheersing van het strooipatroon en zoutbesparing, nat strooien volstaat met 25% minder zout. De voordelen van natstrooien zijn: - geen verwaaiing van het zout bij hoge snelheden; - strooipatroon is minder wind gevoelig; - grotere strooibreedtes zijn mogelijk; - exacter strooipatroon (minder zout in de berm); - zout blijft langer effectief (kleeft aan het wegdek); - langere strooiroutes (grotere actieradius); - snellere werking ( nat zout zet het dooiproces direct in gang); - minder zout, beter resultaat.

7 3.7.2 Signaleringsmethode De keuze van methodiek van gladheidbestrijding heeft ook gevolgen voor het signaleringssysteem dat wordt toegepast: - bij de curatieve methode wordt pas na de eerste melding van gladheid gestrooid. De melding van gladheid kan op verschillende manieren binnenkomen (melding burgers, politie, andere wegbeheerders etc). Daarnaast wordt door een medewerker met vaste regelmatig buiten geschouwd. - bij de preventieve bestrijdingsmethode heeft de wegbeheerder behoefte aan een meteorologische prognose. Een weersbureau zoals Meteovista waar de gemeente Reusel-De Mierden gebruik van maakt kan dit leveren. De bureaus maken specifieke gladheidberichten die bruikbaar zijn voor de coördinator. Deze bepaald dan mede op grond hiervan of en, zo ja, wanneer er preventief gestrooid gaat worden. Een gladheidsmeldsysteem verzamelt gegevens over de daadwerkelijke toestand van de weg en de wegomgeving. Door middel van zogenaamde weerhutten en sensoren in de weg wordt gemeten wat de toestand van het wegdek, de temperatuur en de vochtigheid van de lucht is. Aan de hand van deze gegevens (die naar een meetstation worden verstuurd), neerslagbeelden en satellietfoto s wordt bepaald of er gestrooid moet worden. Een gladheidsmeldsysteem signaleert aankomende gladheid, waardoor daadwerkelijke gladheid niet of nauwelijks meer onverwachts hoeft voor te komen. Tegenwoordig is al zeventig procent van alle gladheid, 10 uur van te voren te voorspellen. Men ziet dan ook een verschuiving van de preventieve acties naar de (goedkopere) avonduren in plaats van de nachtelijke uren. Hierdoor krijgt het personeel voldoende nachtrust en bovendien wapent de wegbeheerder zich hiermee tegen schadeclaims, omdat hij tijdig de nodige maatregelen heeft getroffen. Een bijkomend voordeel is dat de strooiwagen niet bij tij en ontij onder slechte weersomstandigheden op pad hoeft. Dit heeft mede tot gevolg dat strooiwagens bij preventieve acties op weg kunnen gaan, bemand met slechts een chauffeur. 3.8 Communicatie gladheidsbestrijding Voor zowel betrokkenen binnen de organisatie als weggebruiker is het van belang dat informatie over de gladheidbestrijding tijdig en efficiënt wordt overgebracht Interne communicatie Intern dient het communicatietraject ten behoeve van de gladheid bestrijding op heldere wijze zijn vastgelegd. Iedereen moet weten, wat in geval van gladheid van hem wordt verwacht. Hiervoor dient onder andere het uitvoeringsplan. De coördinator gladheidsbestrijding fungeert hierbij als spilfiguur. Hij is verantwoordelijk voor de uitvoering en onderhoudt de contacten met zowel het weerbureau, andere wegbeheerders als met de eigen medewerkers gladheidbestrijding Externe communicatie Burgers en bedrijven binnen het beheersgebied dienen te worden geïnformeerd over de wijze waarop de gladheid wordt besteden. De informatie die minimaal verstrekt moeten worden betreft: - de strooiroute en de prioriteitsvolgorde; - algemene informatie die van belang zijn voor de burger (bijvoorbeeld waar alleen curatief gestrooid wordt); - de mogelijkheid om vragen te stellen of klachten in te dienen. De middelen die voor deze informatieoverdracht worden aangewend zijn: - internet, website gemeente Reusel-De Mierden; - huis-aan-huisblad D n Uitkijk; Afstemming met andere wegbeheerders Het gladheidsbeleid dient te worden afgestemd met omliggende wegbeheerders. Dit is noodzakelijk uit oogpunt van verkeersveiligheid; het kan namelijk erg gevaarlijk zijn als strooiacties voor doorgaande wegen aan de gemeentegrens stoppen en niet goed zijn afgestemd met de aangrenzende wegbeheerders. Hetzelfde geldt voor wegen die door de gemeente lopen en door andere wegbeheerders worden behandeld, zoals provinciale wegen. Met de provincie Noord Brabant is een overeenkomst afgesloten voor het verzorgen van de gladheidsbestrijding op diverse rijbanen (ventwegen) en fietspaden welke in beheer zijn van de gemeente. Hiervoor wordt een bedrag per kilometer per actie betaald. Met de gemeente Bladel zijn werkafspraken gemaakt voor het strooien van diverse, in elkaar overlopende, wegen.

8 3.9 Relevante ontwikkelingen Het verkeersnet binnen de gemeente is voortdurend aan wijzigingen onderhevig. Er kunnen nieuwe wegen of fietspaden worden aangelegd (uitbreiding areaal) of als gevolg van wijzigingen in het verkeersbeleid kunnen wegen 'van karakter veranderen'. Daarom dient jaarlijks kritisch gekeken te worden of het materieel nog voldoende is om binnen de gestelde tijdsnormen te kunnen strooien. Ook de dooimiddelen en techniek van strooien zullen aan veranderingen onderhevig zijn. Het is gewenst deze ontwikkelingen te blijven volgen en aanpassingen te doen indien er meer rendement of milieueffecten oplevert (een voorbeeld hiervan is het invoeren van GPS-systemen bij strooiwagens). Dit beleidsplan wordt dan ook om de 5 jaar opnieuw opgesteld en het uitvoeringsplan wordt jaarlijks geactualiseerd Knelpuntanalyse Het uitvoeren van een knelpuntenanalyse is een goed hulpmiddel om vooraf na te denken over eventuele te verwachten knelpunten in de gladheidsbestrijding. Onderstaand enkele voorbeelden van knelpunten: - de diensten of openbare voorzieningen in het beheergebied die zonder hinder bereikbaar moeten zijn: winkelcentra, brandweer, scholen, huisartsenpraktijken, gemeentehuis, bejaardenhuizen etc. - gevoelige locaties: bruggen, viaducten, trappen, bepaalde wegdektypen etc. Deze knelpunten worden uitgewerkt in het uitvoeringsplan Evaluatie Registratie Een goede registratie van de kerngegevens van de uitvoering gladheidsbestrijding is belangrijk uit het oogpunt van verantwoording en als basis voor de evaluatie na het seizoen. In geval van eventuele juridische procedures is het zaak dat de beheerder met deze kerngegevens kan aantonen hoe de gladheidsbestrijding is uitgevoerd. Ook als er wordt besloten niet te strooien, dienen de gegevens daarvoor zorgvuldig te worden vastgelegd. Deze gegevens kunnen van belang zijn voor de verantwoording als een claim wordt ingediend. Daarnaast bieden de gegevens de basis voor de managementinformatie die gebruikt wordt om de uitvoering te optimaliseren. Tot de te registreren gegevens behoren: - bron, datum en tijd van gladheidsmelding; - motivering om in bepaalde situaties niet te strooien; - tijdstippen waarop met een strooiroute wordt gestart en waarop deze wordt afgerond; - betrokken medewerkers en voertuigen Evaluatie De laatste stap in het cyclische proces van planvorming en uitvoering is de evaluatie van de werkzaamheden op het gebied van de gladheidbestrijding. De evaluatie zal in het algemeen aan het eind van het strooiseizoen plaatsvinden. Het initiatief wordt genomen door de coördinator gladheidsbestrijding. Punten die meegenomen worden zijn onder andere: - juridische aspecten (klachten en eventuele schadeclaims); - arbo en veiligheid (werkzaamheden uitgevoegd volgens plan en rooster, gesignaleerde veiligheidsrisico's); - organisatie (verantwoordelijkheden duidelijk, normen gehaald voor wat betreft alarmering); - communicatie (alle betrokkenen op de hoogte, afstemming met andere beheerders); - financiën (gemaakte kosten, verhouding tot budgetten). Onderdeel van de evaluatie is een overleg met alle uitvoerende medewerkers. Belangrijk gesprekonderwerp is het zoeken naar verbeterpunten. De evaluatie wordt schriftelijk vastgelegd en wordt in het eerstvolgende uitvoeringsplan verwerkt. 4. Beleid gladheidsbestrijding 4.1 Inleiding Ambitie De gladheidsbestrijding is er op gericht overlast door winterse gladheid in alle redelijkheid te voorkomen en/of op te heffen waarbij rekening wordt gehouden met de wettelijke

9 verantwoordelijkheid, het milieu en de kosten. Voor de uitwerking van de ambitie wordt daarom aansluiting gezocht bij de integrale landelijke visie op de gladheidsbestrijding en de geldende regels omtrent duurzaam inkopen. De kernwaarden van de ambitie zijn daarbij gericht op (verkeers)veiligheid, bereikbaarheid, doorstroming en duurzaamheid Curatief of preventief? Een hoofdonderscheid in de methodiek van gladheidsbestrijding betreft het curatief of preventief bestrijden van de gladheid. Bij curatief bestrijden wordt pas gestrooid als de gladheid daadwerkelijk is opgetreden. Preventief bestrijden gebeurt op basis van gladheidverwachtingen; er wordt gestrooid om gladheid te voorkomen. Vanuit de integrale visie gaat gladheidpreventie, waar mogelijk, boven (curatieve) gladheidsbestrijding. De gemeente Reusel-De Mierden voert zoveel mogelijk actieve preventieve gladheidsbestrijding uit. 4.2 Keuze gladheidsbestrijding Afweging materieel Voor de uitvoering van de gladheidbestrijding wordt gebruik gemaakt van verschillende voertuigen van Cluster Ruimtelijk Beheer. De voertuigen worden niet alleen voor de gladheidsbestrijding ingezet, maar hebben meerdere functies gedurende het gehele jaar. Ze worden voor de gladheidsbestrijding voorzien van een opzet- of aanhangstrooier met eventueel een sneeuwploeg of -schuif voorop. Door het inzetten van eigen materieel wordt dit materieel efficiënter het gehele jaar door gebruikt. De gemeente gebruikt voor de primaire route en het preventief strooien, de natzout methode en heeft hiervoor aan beschikbaar materieel: - 1 vrachtauto met opzetstrooier; Geschikt voor het natstrooien van de wegen. - 2 trekkers met aanhangstrooier en indien nodig voorzien van een sneeuwploeg; Geschikt voor het natstrooien van wegen en (hoofdroute) fietspaden. - 1 kleine trekker met kleine aanhangstrooier en indien nodig voorzien van een sneeuwborstel/-ploeg. Geschikt voor het natstrooien van fietspaden (niet in de hoofdroute). Vervangingen 1 opzetstrooier en 2 aanhangstrooiers zijn reeds jaren afgeschreven en dienen op zeer korte termijn vervangen te worden. Na het strooiseizoen wordt echter onderzocht of er 2 vaste strooiroutes gereden kunnen worden in plaats van de huidige 3 strooiroutes. Indien dit conform de richtlijnen te realiseren is dan kan met vervanging van 2 aanhangstrooiers worden voldaan. In het uitvoeringsplan van wordt daar duidelijkheid over gegeven. Zout Er is met de firma Frisia Zout bv een raamovereenkomst gesloten voor het leveren van 260 ton zout per jaar met een verplichte afname van 130 ton. Deze raamovereenkomst is gezamenlijk door zeven gemeenten aanbesteedt voor een periode van maximaal vier jaar en loopt af op 1 oktober Het zout wordt geleverd volgens contract met een prijsafspraak voor zomerlevering en winterlevering. In totaal kan er op de gemeentewerf 105 ton vacuümzout opgeslagen worden. De totale voorraad van het zoutcontract inclusief eigen voorraad gedurende een strooiseizoen is 365 ton. Te strooien hoeveelheden zout. - Bij een preventieve actie, voor het bevriezen van natte asfalt- en betonwegen: een hoeveelheid natzout van 7 gram per m2 strooien; - Bij een preventieve actie, voor het bevriezen van natte klinkerwegen, fietspaden en parkeerplaatsen: een hoeveelheid natzout van 14 gram per m2 strooien. - Bij een preventieve actie, voor sneeuwval of ijzel: een hoeveelheid natzout van 15 gram per m2 strooien. Bij aanhoudende sneeuwval of ijzel dit (15 gram per m2) blijven herhalen, zo nodig combinatie met het verwijderen (ploegen) van sneeuw - Zonder bijladen, de routes in een keer strooien Personeel Voor de uitvoering van gladheidbestrijding zijn tijdens het winterseizoen 5 medewerkers van de buitendienst en 1 ingehuurde zzp-er opgenomen in een consignatiedienst. Dagelijks zijn er naast de gladheidcoördinator 6 chauffeurs geconsigneerd. Preventieve bestrijding wordt uitgevoerd met 3 chauffeurs (=1 ploeg) plus 3 reserve chauffeurs (=1 ploeg). De gemeentelijke consignatiedienst begint op maandag om uur en wisselt per week. Een gladheidtelefoon (gsm) van Reusel-De Mierden staat 24 uur per dag doorgeschakeld naar de dienstdoende waarnemer. Voor de medewerkers geldt dat ze dan bereikbaar moeten zijn. Voor aanvang van de periode van gladheidbestrijding wordt een

10 consignatierooster opgesteld. Het anticiperen op het voorkomen van gladheid vereist van de dienstdoende waarnemer in de eerste plaats kennis van het opstarten van een gladheidbestrijdingsactie Systeem gladheidsmelding Gladheidsmelding De Gemeente Reusel-De Mierden werkt met een regionaal alarmeringssysteem dat centraal wordt aangestuurd (vanuit Eindhoven). De gemeente Eindhoven werkt samen met weerbureaus en Rijks- en Provinciale Waterstaat. Er wordt gebruik gemaakt van gegevens uit hun gladheid meldsystemen. Door deze samenwerking wordt een hoge graad van nauwkeurigheid bereikt voor het bepalen van het startsein voor strooiacties. Een advies wordt dan doorgegeven aan het Regionaal Communicatie Centrum (RCC) in Eindhoven. Het RCC verspreidt het advies (oproep via mobiele telefoon) naar de omliggende gemeentes. Indien er met strooien wordt begonnen wordt dat gemeld tijdens de oproep per mobiele telefoon. Het RCC bewaakt of er daadwerkelijk door de regiogemeentes gestart is met strooien. Tevens heeft de gemeente Reusel-De Mierden een overeenkomst met Meteovista, een weerbureau dat door de dienstdoende waarnemer te raadplegen is. Politie Brabant Zuid-Oost De Politie zuidoost Brabant heeft een signalerende ondersteunende functie. De centrale meldkamer, meldt in voorkomende gevallen over incidentele gladheid. De meldkamer belt naar het calamiteitennummer van de gemeente Reusel-De Mierden en deze belt vervolgens naar de dienstdoende waarnemer Communicatie Externe communicatie Gezien de ervaringen met de gladheidbestrijding is er behoefte aan duidelijke communicatie. De verantwoordelijkheid voor de bestrijding van gladheid wordt steeds gemakkelijker alleen bij de overheid neergelegd. Mensen verwachten dat de gemeente de gladheid bestrijdt op praktisch alle plaatsen. Gladheidsbestrijding is seizoensgebonden. Communicatie met inwoners loopt parallel aan de voorbereidingsacties voor de gladheidsbestrijding. Dit betekent dat, zo gauw wij ons gaan voorbereiden op het seizoen, ook de inwoners zich kunnen voorbereiden. De communicatie over gladheidbestrijding begint dan. Aan de inwoners wordt vooraf duidelijk gemaakt in welke situatie de gemeente uitrukt, welke routes worden gestrooid en welke rol zijzelf kunnen spelen. Op die manier kunnen vragen en klachten worden voorkomen, dan wel sterk worden verminderd. Informatie over het strooibeleid / -routes wordt aan het begin van het seizoen gepubliceerd: - in het plaatselijke huis-aan-huisblad D n Uitkijk; - op de website van de gemeente Reusel-De Mierden - op de website van de provincie Noord Brabant Interne communicatie Intern dient het communicatietraject ten behoeve van de gladheidsbestrijding op heldere wijze te zijn vastgelegd. Iedereen moet weten wat er in geval van gladheid van hem of haar verwacht wordt. De gladheidscoördinator fungeert hierbij als de spilfiguur. Hij is verantwoordelijk voor de uitvoering en onderhoudt de contacten met zowel de schouwers als met de eigen medewerkers gladheidsbestrijding Conservering en onderhoud materieel Al het gladheidbestrijdingsmaterieel is in eigendom van de gemeente en staat gestationeerd op de Gemeentewerf te Lage Mierde. Omdat het materieel in optimale conditie moet verkeren, is preventief onderhoud na elk strooiseizoen noodzakelijk. Om de conditie van het materieel in stand te houden, moet na elke actie de strooier leeg gedraaid worden. Ook is het raadzaam periodiek in reguliere werktijd separaat door medewerkers het gladheidsbestrijding materieel grondig schoon te spuiten. Voor aanvang van het seizoen wordt een vlootschouw gehouden. 4.3 Prioriteiten gladheidsbestrijding (toepassing integrale visie) Wegtypen Wij beheren een groot en divers wegennet. Het is niet redelijk alle rijbanen, fiets- en voetpaden in de gemeente te strooien. De gladheidbestrijding wordt in gemeente Reusel-De Mierden aan de hand van een prioriteitsstelling uitgevoerd volgens de richtlijnen van het CROW uitgewerkt in de drie tabellen in

11 bijlage I. Afhankelijk van de functie van de diverse wegen zijn deze al dan niet opgenomen in een gladheidroute. Hieronder volgt de prioriteitsstelling van te strooien wegen, fietspaden en openbare bestemmingen. In de gemeente Reusel-De Mierden wordt de volgende wegcategorie-indeling gehanteerd: Wegen met een verkeersfunctie (verkeersaders) - Gebiedsontsluitingswegen type I - Gebiedsontsluitingswegen type II Wegen met een verblijfsfunctie - Erftoegangswegen Primaire route (preventief) Wegen buiten de kom Methode Gebiedsontsluitingsweg I (80 km/h) preventief (beheer Provincie) Gebiedsontsluitingsweg II (60 km/h) preventief (hoofdroute) Erftoegangsweg (60 km/h) Openbaar vervoer route1 preventief (hoofdroute) Vrijliggend fietspad (school-woon-werk)2 preventief (hoofdroute) Wegen binnen de kom Methode Gebiedsontsluitingsweg (50 km/h) preventief (hoofdroute) Erftoegangsweg (30 km/h) Openbaar vervoer route1 preventief (hoofdroute) Vrijliggend fietspad (school-woon-werk)2 preventief (hoofdroute) Secundaire route (curatief) Wegen buiten de kom Methode Erftoegangsweg (60 km/h) Overige wegen3 curatief (48 uur) Vrijliggend fietspad curatief Wegen binnen de kom Methode Erftoegangsweg (30 km/h) Overige wegen curatief (48 uur) Vrijliggend fietspad curatief 1 Openbaar vervoer routes worden preventief i.p.v. curatief gestrooid. Dit in afwijking van de landelijke richtlijnen. Hier wordt dus een hogere ambitie ingevuld. 2 Vrijliggende fietspaden worden alleen preventief gestrooid als deze vooral utilitair gebruikt worden. Het betreft fietspaden welke in de school-woon-werk hoofdroute liggen. Dit in afwijking van de landelijke richtlijnen. Toeristische fietspaden worden niet gestrooid. 3 Overige wegen buiten de bebouwde kom worden curatief gestrooid. Het betreft wegen met lagere intensiteiten die niet gebruikt worden door het openbaar vervoer of als hoofdfietsroute. Deze wegen worden curatief bestreden tijdens dagdienst bij langdurige gladheid. Dit in afwijking van de landelijke richtlijnen. Openbare bestemmingen binnen de bebouwde kom Routes naar openbare bestemmingen binnen de kom worden gestrooid, wanneer deze binnen de uitvoeringstijd van de primaire preventieve routes op basis van de weg categorisering passen. Prioriteit hoog Methode Hulpdiensten Preventief Route bejaardentehuis Preventief Scholen Preventief Gezondheidszorg Preventief Bedrijventerrein Preventief Prioriteit laag Methode Winkelgebieden Curatief (3 uur) Particulieren De verantwoordelijkheid van de wegbeheerder in het kader van de gladheidbestrijding stopt niet bij de rijbaan. In het verleden was de burger vanuit de APV verplicht tot het schoonhouden van de eigen stoep. Dit is door de VNG uit de standaard APV gehaald, met als reden dat het in strijd zou zijn met de Europese regelgeving en dat het in de praktijk niet te handhaven is. Echter blijven inwoners een eigen verantwoordelijkheid houden. Hoewel het schoonhouden van de eigen stoep niet verplicht is wordt er wel een dringend beroep op de inwoners gedaan om gladheid op voetpaden grenzend aan hun perceel zelf aan te pakken. Voor bejaarden- en verzorgingshuizen, scholen, brandweer, sporthallen en kerken wordt zout ter beschikking gesteld. Zij kunnen bij de gemeentewerf strooizout afhalen voor het strooien van hun pleinen en trottoirs Tijdscriteria

12 De kwaliteit van de gladheidbestrijding wordt in grote lijnen bepaald door de snelheid waarmee de bestrijdingsactie kan worden ingezet en afgerond. Door snelle inzetbaarheid de reactie tijd en een beknopte tijd voor de uitvoering van de gladheidbestrijding actie de uitvoeringstijd wordt de weggebruiker zo min mogelijk geconfronteerd met gladheid Reactietijden Met de reactie tijd wordt de tijdspanne bedoeld die gelegen is tussen het moment van de waarneming of de melding van de gladheid en de daadwerkelijke aanvang van de gladheidsbestrijding. Deze reactietijd is gesteld op een ½ uur. Uitvoeringstijd De uitvoeringstijd wordt gerekend vanaf het moment dat met de gladheidbestrijding (route) wordt begonnen. De tijdspanne waarbinnen de verschillende in route schema s opgenomen wegen moeten worden behandeld is gesteld op 2½ uur Prioriteit strooiroutes De gladheidsbestrijding op zogenaamde primaire routes gebeurt met meerdere strooi-eenheden op de in het plan aangegeven routes. Binnen 3 uur na alarmering is op deze routes gestrooid. In tweede instantie worden als, daartoe aanleiding bestaat, vanaf 8:00 uur tijdens dagdienst de zogenaamde secundaire routes plus de fietspaden (niet in hoofdroute) gestrooid. Afweging bij sneeuwval Bij te verwachten sneeuwval is het van belang, dat de route eerst preventief met de natzout methode wordt gestrooid, voordat men begint met het ruimen van de sneeuw met sneeuwploegen. Hiervan is sprake bij sneeuwval van meer dan twee á drie centimeter. In dat geval worden de tractoren van zowel de hoofdrijbanen als de fietspaden voorzien van sneeuwploegen en wordt in een handeling de weg c.q. fietspad sneeuwvrij gemaakt en gestrooid. Bij grote hoeveelheden sneeuwval is er sprake van een extreme situatie, aangezien het verkeer in de meeste gevallen vast zal lopen. In dat geval wordt geprobeerd de hoofdroute (primair) met sneeuwploegen zoveel mogelijk sneeuwvrij te houden. Het heeft geen zin om bijvoorbeeld in woonstraten of buurten te gaan sneeuwruimten. De sneeuwploeg heeft maar een beperkte werkbreedte van 2 a 3 meter, en zet de sneeuw op ruggen langs de kant van de weg, wat problemen op kan leveren met geparkeerde auto s, oversteekbaarheid van straten enz. Afweging bij extreme situaties Tijdens extreme situaties, zoals bij langdurige en hevige sneeuwval, moet de overlast intensiever worden bestreden. Het verplaatsen van de sneeuw door de sneeuwploegen kan problematisch worden. De sneeuw dient dan opgeladen en afgevoerd te worden. Deze situatie moet naar omstandigheden op maat worden ingevuld door bijvoorbeeld inzet van extra materieel. 4.4 Financiën De huidige opzetstrooier en 2 aanhangstrooiers zijn afgeschreven en dienen op zeer korte termijn vervangen te worden. In de begroting van 2016 zijn reeds 3 strooiers voor vervanging opgenomen met een afschrijftermijn van 10 jaar. In de begroting staat hiervoor in ,- (= ,-, ,- en ,-) gereserveerd. Na het strooiseizoen wordt onderzocht of er 2 vaste strooiroutes gereden kunnen worden in plaats van de huidige 3 strooiroutes. Indien dit conform de richtlijnen te realiseren is dan kan met vervanging van 2 aanhangstrooiers worden volstaan. Alle overige kosten aangaande de gladheidsbestrijding worden betaald uit voorziening wegen.