14. Samengestelde verbale elementen

Transcriptie

1 14. Samengestelde verbale elementen Het Hebreeuws kent geen samenstellingen zoals bij voorbeeld het Nederlands, dat werkwoorden kan maken samengesteld met bijvoeglijke naamwoorden of voorzetsel, als schoonmaken, opmaken. Verschillende betekenismodificaties drukt het Hebreeuws uit met behulp van de afgeleide stamformaties, daarnaast zijn er echter enkele werkwoorden die, samen met andere gebruikt, gebruikt worden om de betekenis van het tweede verbum enigermate te beinvloeden. הלך Het werkwoord הלך kan gebruikt worden in verbinding met een ander werkwoord om het voortduren van een handeling aan te geven. הלך een infinitivus absolutus van הלך Er komen twee constructies voor. In het ene geval wordt aan een verbogen vorm van toegevoegd, gevolgd door de infinitivus absolutus van het werkwoord waarvan de voortdurende handeling wordt omschreven. ו יּ ל דּ ו יד ה ל וֹ ו ג ד וֹל Chr. 11:9 [1] i yyelęḵ hij ging dȧwīd David David werd steeds machtiger gȧdōl groot zijn In het andere geval wordt na een verbogen vorm van het werkwoord, waarvan de voortdurende handeling wordt omschreven, weer de infinitivus absolutus van הלך gebruikt, gevolgd door de infinitivus absolutus van het reeds gebruikte werkwoord. Bijbels Hebreeuws, Syntaxis 14 1

2 ו יּ סּ ע א ב ר ם ה ל וֹ ו נ ס וֹע ה נּ ג בּ ה Gen. 12:9 [2] wa- En yyissaᶜ hij reisde ᵓaḇrȧm Avram nȧsōaᶜ reizen nnęgbǡ naar Negev Steeds verder reisde Abram, in de richting van de Negev. Deze constructie komt ook voor in nominale constructies, na een participium. ו י ה י ה מּ ה ה ל כ ים ה לוֹ ו ד בּ ר Kon. 2:11 [3] ii yhī er was hemmǡ zij holəḵīm de hade Terwijl zij steeds maar pratend verdergingen, dabber spreken גדל en הלך Interessant is het volgende voorbeeld met de herhalingen van ו יּ ג דּ ל ה א ישׁ ו יּ ל ה לוֹ ו ג ד ל ע ד כּ י ג ד ל מ א ד Gen. 26:13 [4] yyigdal hij werd groot ᵓīš man yyelęḵ hij ging hȧde gȧdel groot worden ᶜad tot kī dat gȧdal hij werd groot məᵓod zeer Bijbels Hebreeuws, Syntaxis 14 2

3 Hij werd steeds rijker en was tenslotte schatrijk יסף Het werkwoord יסף wordt gebruikt om de herhaling van een handeling aan te geven. Zowel de Qal als de Hifil worden in deze functie gebruikt. De herhaalde handeling kan uitgedrukt worden door een verbogen vorm van een werkwoord, volgend op de vorm van,יסף zonder enig verbindend woord: ל א אוֹס יף ע וֹד א ר ח ם א ת בּ ית י שׂ ר א ל Hos. 1:6 [5] lō niet ᵓōsīp ik zal toevoegen ᵓărah em ik zal medelijden hebben ᵓęt OBJ Ik zal me niet eens over het volk van Israël ontfermen א וֹס יף א ב ק שׁ נּוּ ע וֹד Spr. 23:35 [6] bēt huis yiśrȧᵓel Israel ᵓōsīp ik zal toevoegen ᵓăḇaqšęnnū ik zal het zoeken Ik zal het opnieuw zoeken Ook kan de herhaalde handeling met behulp van een infinitivus constructus voorafge door ל worden uitgedrukt. Ook dan Bijbels Hebreeuws, Syntaxis 14 3

4 wordt regelmatig עוד gebruikt in de zin. וּמ ה יּוֹס יף דּ ו ד ע וֹד ל ד בּ ר א ל י [7] ii Sam. 7:20 ū- en ma wat yyōsīp hij zal toevoegen dȧwid David Maar wat zal David verder tot u spreken dabber spreken ᵓelę ḵȧ tot u Een enkele maal blijft de prepositie ל weg. ו ל א י ס פ ה שׁוּב א ל יו ע וֹד Gen. 8:12 [8] ləte lō niet yȧsəp ǡ zij voegde toe šūḇ terugkeren zij keerde niet weer bij hem terug ᵓelǡw naar hem שׁוב Vergelijkbaar is de betekenis van שׁוב wanneer het direkt met een ander werkwoord wordt verbonden. Ook dit werkwoord kan met een ander werkwoord verbonden zijn zonder enige coniunctie. ps 85-7, imp is 3-5, Bijbels Hebreeuws, Syntaxis 14 4

5 א שׁ וּב ה א ר ע ה צ אנ [9] Gen. 30:31 ᵓȧšūḇǡ ik zal terugkeren ᵓęrᶜę ik zal weiden Ik zal opnieuw uw vee weiden ṣōnəḵȧ jouw vee Ook met de gebiedende wijs komt deze constructie voor. שׁ בוּ שׁ ב רוּ ל נוּ מ ע ט א כ ל Gen. 43:2 [10] šuḇū keert terug šiḇrū koopt lȧnū voor ons məᶜat weinig ᵓoḵęl voedsel Jullie moeten eens een beetje voedsel kopen Na een narratieve vorm van שׁוב kan het ermee verbonden werkwoord in dezelfde vorm volgen. ו יּ שׁ ב י צ ח ק ו יּ ח פּ ר א ת בּ א ר ת ה מּ י ם Gen. 26:18 [11] yyȧšǫḇ hij keerde terug yiṣh ȧq Yitschaq yyah por hij opende ᵓęt OBJ. bəᵓerot putten hahet mmayim water Hij groef de waterputten opnieuw open Bijbels Hebreeuws, Syntaxis 14 5

6 Ook de constructie met een infinitivus constructus voorafge door ל komt bij שׁוב voor. ל א א שׁ וּב ל שׁ ח ת א פ ר י ם Hos. 11:9 [12] lō niet ᵓȧšūḇ ik zal terugkeren ləom te šah et slachten ᵓęp rayim E aim Ik zal E aïm niet opnieuw te gronde richten מהר Dezelfde constructies komen ook weer voor bij het werkwoord,מהר in de pi., dat aangeeft dat de handeling beschreven in het ermee verbonden werkwoord snel plaatsvindt, als de verbinding zonder enig verbindingswoord: מ ה ר ה מּ ל ט שׁ מּ ה Gen. 19:22 [13] maher ijlt himmȧlet vlucht šȧmmǡ daarheen Vlucht er nu haastig heen :ו De verbinding met Bijbels Hebreeuws, Syntaxis 14 6

7 מ ה רוּ ו ע ל וּ Gen. 45:9 [14] mahărū ijlt trekt haastig op ᶜălū gaat op De verbinding met ל en infinitivus constructus: ו י מ ה ר ל ע שׂ וֹת א ת וֹ Gen. 18:7 [15] רבה ymaher hij ijlde late ᶜăśōt maken ᵓotō het Hij maakte het onmiddellijk klaar Het werkwoord,רבה in de hif., kan op vergelijkbare manier gebruikt worden om aan te geven dat een handeling in ruime mate wordt verricht. Vaker wordt echter van dit verbum de infinitvus absolutus, ר בּ ה,ה als adverbium gebruikt. Bijbels Hebreeuws, Syntaxis 14 7