Nuenen c.a. Kernpunten

Transcriptie

1 Jeugdmonitor 12 t/m 18-jarigen Nuenen c.a. Kernpunten

2 Jeugdmonitor 12- tot en met 18-jarigen Kernpunten gemeente Nuenen GGD Brabant-Zuidoost Sector Gezondheidsbevordering Mieke van Duijnhoven, Ellen van Bree December 2012

3 Leeswijzer Eind 2011 is de Jeugdmonitor afgenomen bij ruim tot en met 18-jarigen in de regio. In de gemeente Nuenen hebben 660 jongeren de vragenlijst ontvangen. In uw gemeente hebben 269 jongeren, schriftelijk of digitaal, gereageerd. De respons was 41%. In de hele regio Brabant-Zuidoost was dit 48%. In de gemeente Nuenen wonen jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 18 jaar. Dus voor Nuenen komt elke 1% overeen met 23 jongeren. In dit document met kernpunten beschrijft de GGD eerst de belangrijkste resultaten voor de speerpunten overgewicht, alcoholgebruik, roken, drugsgebruik, weerbaarheid, seksueel gedrag, psychische gezondheid en lichamelijke gezondheid. Daarmee sluiten we aan bij de thema s en beleidsaanbevelingen die zijn beschreven in het rapport Op weg naar een gezonder Nuenen (Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011). Daarna volgen de thema s sociale participatie, omgaan met geld, spijbelen, internet, veiligheid en achtergrondkenmerken. Het kan voorkomen dat een verschil tussen 2007 en 2011 voor Nuenen niet significant is, terwijl dit in de regio wel het geval is. Als het verschil ongeveer even groot is en dezelfde richting uit wijst, bespreken we dit verschil toch. Wanneer we spreken over verschillen tussen jongens en meisjes of 12- tot en met 15-jarigen en 16- tot en met 18-jarigen betreft het cijfers op regio Zuidoost-Brabant niveau. De regionale resultaten zijn samengevat in Regio kernpunten. De resultaten van de monitor zijn tevens gebundeld in een tabellenboek en te raadplegen op

4 Kernpunten voor de gemeente Nuenen Overgewicht, voeding en bewegen Overgewicht blijft stabiel Het percentage jongeren met overgewicht is al sinds 2003 stabiel. Eind 2011 heeft 6% van de jongeren in de gemeente Nuenen overgewicht (inclusief obesitas). Bij 0,8% is zelfs sprake van obesitas. In de regio is het percentage jongeren met overgewicht eveneens stabiel gebleven. Overgewicht lijkt in Nuenen wel wat minder voor te komen dan in de regio, maar dit verschil is statistisch gezien niet significant (figuur 1). De 16- tot en met 18-jarigen hebben vaker overgewicht dan de 12- tot en met 15-jarigen. Veel minder jongeren eten elke dag groente Een gezond voedingspatroon is een belangrijke factor in het voorkomen of verminderen van overgewicht. In de gemeente Nuenen eet 78% van de jongeren niet dagelijks groente. Dit betekent een flinke toename; in 2007 was dit 59%. Ook in de regio is de toename groot; van 60% in 2007 naar 79% in de huidige peiling. Vooral jongens eten minder vaak dagelijks groente. fruit per dag. De regiocijfers tonen aan dat jongens vaker onvoldoende fruit eten dan meisjes. Ontbijtgedrag beter dan in regio De dag starten met een ontbijt is belangrijk en kan helpen bij het voorkomen van overgewicht. Zeven procent van de jongeren ontbijt minder dan 5 keer per week. Dit is niet veranderd ten opzichte van 2007, maar wel beter dan gemiddeld in de regio (13%). Het zijn vooral meisjes en 16- tot en met 18-jarigen die minder dan 5 keer per week ontbijten. Nog te veel jongeren bewegen te weinig In Nuenen is maar liefst 81% van de jongeren lid van een sportclub of sportschool. In de regio ligt dit percentage op 71%. Toch voldoet maar 29% van de jongeren aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Deze norm houdt voor deze leeftijdsgroep in: dagelijks één uur tenminste matig intensieve lichamelijke activiteit. Aan de jongeren is gevraagd op hoeveel dagen van de week ze minimaal één uur besteden aan lopen of fietsen naar school, gymmen op school, sporten bij een sportvereniging en sporten buiten een sportvereniging om. Eenenzeventig procent geeft aan dit minder dan 7 dagen per week te doen. Ten opzichte van de vorige meting lijkt, net als in de regio, sprake van een lichte verbetering. Maar deze verschillen zijn niet significant. In de gehele regio beweegt een kwart van de jongeren voldoende en 9% sport zelfs nooit. In Nuenen is dat 5% maar dit verschil met de regio is niet significant....maar denken zelf wel genoeg te bewegen Opvallend is dat ruim driekwart van de jongeren zelf denkt voldoende te bewegen. Dit zijn vooral jongens en jongeren van 12 tot en met 15 jaar. Jongeren weten blijkbaar niet goed wat voldoende bewegen inhoudt. Meer aandacht voor kennis over voldoende beweging en hoe je dat kunt bereiken draagt bij aan een gezonder beweeggedrag van jongeren. Toch is 28% van de jongeren van plan om binnenkort meer te gaan bewegen. Dit zijn vooral meisjes en 16- tot en met 18-jarigen. Fruitconsumptie blijft onvoldoende In de fruitconsumptie is de afgelopen jaren niets veranderd. Maar nog steeds eet ongeveer driekwart van de jongeren in Nuenen niet dagelijks fruit en 87% voldoet niet aan de norm: 2 stuks 3

5 Verbind initiatieven die een gezonde leefstijl bevorderen, met als accent veilig sporten en bewegen in de buurt. Overgewicht is een belangrijke risicofactor voor onder meer diabetes mellitus, hart- en vaatziekten en een aantal vormen van kanker. De gemeente Nuenen heeft de laatste jaren binnen het lokaal gezondheidsbeleid nog niet expliciet aandacht besteed aan de preventie van overgewicht. Maar op het gebied van sport- en beweegstimulering is wel al het nodige gebeurd in het kader van de BOS-impuls. En onlangs is subsidie verkregen voor buurtsportstimulering. Gezien de ernstige risico s van overgewicht is het raadzaam om de komende jaren door te gaan met beweegstimulering en daarbij extra in te zetten op het bevorderen van een gezond eetpatroon en het voorkómen van overgewicht. Het rapport Op weg naar een gezonder Nuenen doet hiervoor suggesties. De toezegging van minister Schippers aan de Tweede Kamer over inzet extra middelen voor bestrijding overgewicht bij kinderen, biedt hiervoor misschien extra mogelijkheden. Alcoholgebruik Alcoholgebruik onder jongeren daalt Het alcoholgebruik onder jongeren is al jaren een belangrijk punt van aandacht. De dalende trend in het alcoholgebruik zet door. In 2007 had 60% van de jongeren in Nuenen wel eens alcohol gedronken. Eind 2011 is dat 50%. Ook in de regio is een forse daling te zien; van 61% in 2007 naar 49% in en dan vooral beneden de 16 jaar Het percentage jongeren in Nuenen dat recent (in de afgelopen maand) alcohol heeft gedronken is tussen 2007 en 2011 afgenomen van 51% naar 39%. Ook in de regio is afname te zien van 51% naar 39% (figuur 2). Vooral in de leeftijdsgroep 12- tot en met 15-jarigen is deze daling fors (van 23% naar 14%). Bij de 16- tot en met 18-jarigen is de afname minimaal: van 81% naar 78%. Jongeren beginnen later met drinken Steeds meer jongeren houden zich aan de norm geen alcohol onder de 16. In 2007 dronk nog 40% van de alcoholdrinkende jongeren hun eerste glas voor de 14 de verjaardag. In 2011 is 4

6 deze groep meer dan gehalveerd tot 17%. Nuenen scoort hierop nog beter dan de regio, waar een afname te zien is van 42% naar 23%. De startleeftijd van 16 jaar of ouder is gestegen van 10% naar maar liefst 29%. Ook deze verschuiving is forser dan in de regio (van 10% naar 20%). Ouders lijken kritischer over alcoholgebruik van hun kind dan in de regio De mening van ouders over het alcoholgebruik van hun kind(eren) is belangrijk en kan van invloed zijn op de mate ervan. Van de jongeren in Nuenen die wel eens alcohol drinken, geeft bijna de helft aan dat de ouders het goed vinden (48% vs. 57% in de regio) en volgens 23% raden hun ouders het juist af (regio: 17%). Tussen de leeftijdsgroepen zijn duidelijke verschillen te zien. Uit de regiocijfers blijkt dat ouders het alcoholgebruik veel vaker goedkeuren voor de 16- tot en met 18-jarigen (68%), dan voor de 12- tot en met 15-jarigen (25%). In 2007 was deze jongste groep duidelijk groter (39%). In 2011 raden de meeste ouders van deze leeftijdsgroep het juist af (36%) en 10% verbiedt het. Daar tegenover staat dat in 2011 meer ouders dan in 2007, er niet van weten. Alcoholgebruik blijft verontrustend De jongeren die alcohol drinken, drinken nog steeds veel. Ruim tweederde van de recente alcoholgebruikers is binge drinker (bij één gelegenheid 5 glazen of meer) Dit is in de afgelopen jaren niet afgenomen. En 51% is recent dronken of aangeschoten geweest. In 2007 betrof dit 43% van de jongeren (verschil niet significant (figuur 2). Regiocijfers laten zien dat het alcoholgebruik vooral bij de 16- tot en met 18-jarigen fors blijft. Bijna 80% van de jongeren in deze leeftijd drinkt en 52% van deze groep is recent dronken of aangeschoten geweest. Vijftien procent van de 16-plussers drinkt wekelijks 20 glazen alcohol of meer. In de afgelopen maand heeft 76% bij één gelegenheid 5 glazen of meer gedronken (binge drinken). Drinkers willen blijven drinken Slechts een kleine groep van de drinkers in Zuidoost-Brabant is van plan om dit gedrag binnenkort te veranderen. Zeven procent geeft aan minder te willen gaan drinken en 21% wil niet meer dronken worden. Dit zijn vooral de 12- tot en met 15- jarigen. In Nuenen zijn deze percentages vergelijkbaar. Blijf investeren in alcohol-matiging, vooral onder de 16-plussers. De huidige landelijke, regionale en lokale aanpak heeft zeker een bijdrage geleverd aan de daling van het alcoholgebruik onder de 16 jaar. Gunstige trends, maar jongeren die drinken, drinken nog steeds heel erg veel. Voldoende reden om de aanpak de komende jaren voort te zetten via het regionale project Laat je niet flessen! maar ook lokaal in te zetten op voorlichting, bewustwording, regelgeving en handhaving. Daarnaast geeft de nieuwe drank- en horecawet die 1 januari 2013 in gaat de gemeente handvatten om deze problematiek nog beter aan te pakken. 5

7 Drugsgebruik Eén op de acht jongeren heeft ooit gebruikt In de regio Zuidoost-Brabant heeft 9% van de jongeren wel eens drugs gebruikt. In Nuenen is dit 12% maar dit verschil is niet significant. Het drugsgebruik in de regio is in de afgelopen vier jaar afgenomen. Deze daling zien we zowel bij softdrugs zoals wiet of hasj, als bij de harddrugs paddo s, amfetamine en cocaïne. In Nuenen gebruikte 2% van de jongeren in 2011 in de maand voorafgaand aan het onderzoek, softdrugs. In 2007 was dit 5%. Maar ook dit verschil is niet significant. Het harddrugsgebruik is in Nuenen nagenoeg hetzelfde gebleven; in totaal heeft 1% van de jongeren dit recent gebruikt. (figuur 3). Dit betrof vooral XTC/MDMA (0,5%) en paddo s (beiden 0,5%). Drugsgebruik neemt toe met de leeftijd De regiocijfers laten zien dat 2% van de jongeren tussen 12 en 15 jaar wel eens drugs heeft gebruikt. Bij de 16- tot en met 18-jarigen is dit toegenomen tot 18%. Uit een gezondheidsmonitor die gelijktijdig is afgenomen onder 19- tot en met 24-jarigen blijkt dat 38% van deze groep wel eens drugs heeft gebruikt. Een zelfde toename is te zien als we vragen naar het drugsgebruik in de afgelopen 4 weken. Wat betreft softdrugsgebruik neemt dit toe van 0,7% van de jarigen, 5% van de jarigen en 11% van de jarigen. Bij recent harddrugsgebruik is het percentage gebruikers bij de jarigen laag en is het met name de groep jarigen die gebruikt....en jongens gebruiken meer dan meisjes Voor beide leeftijdsgroepen geldt dat vooral de jongens wel eens drugs hebben gebruikt. In de leeftijdsgroep 12 tot en met 18 jaar 10% van de jongens en 7% van de meisjes. Bij de 19- tot en met 24-jarigen is dat 44% van de jongens en 32% van de meisjes. We zien vooral bij softdrugs dat jongens meer gebruiken dan meisjes. Aandacht voor deze problematiek blijft van groot belang. Drugs zijn middelen die de hersenen prikkelen en het gebruik ervan is schadelijk voor zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheid. Het combineren van alcohol en drugs geeft extra en onverwachte risico s. Deze verschillen per combinatie van middelen en per persoon. Elke drug heeft een risico op misbruik, verslaving en maatschappelijke problemen. Het is zorgwekkend dat het drugsgebruik onder jongeren sterk toe blijft nemen met de leeftijd. Er zijn signalen dat de jeugd steeds makkelijker denkt over drugsgebruik en er daardoor ook vrijer mee omgaat. Het is daarom van belang om bij de aanpak van de drugsproblematiek zoveel mogelijk preventief te werken via een integrale aanpak vanuit gemeente, onderwijs, jongerenwerk en politie. 6

8 Roken Minder rokers in de regio, maar niet in Nuenen In Nuenen heeft ongeveer een kwart van de jongeren wel eens gerookt. Elf procent geeft aan regelmatig te roken, 7% rookt dagelijks. Net als in 2007 is dit niet afgenomen in tegenstelling tot de regio waar dit sinds 2003 wel het geval is. Hoewel de percentages in Nuenen iets hoger lijken te zijn dan in de regio, zijn deze verschillen niet significant (figuur 4). Rokers bevinden zich met name in de oudste groep: 10% van de 16- tot en met 18- jarigen geeft aan dagelijks te roken. Passief roken is wel enorm afgenomen Niet alleen roken is schadelijk voor de gezondheid, blootstelling aan rook in huis (passief roken) brengt ook gezondheidsrisico s met zich mee. Steeds meer mensen zijn zich hiervan bewust. In 2007 werd 28% van de jongeren in de afgelopen 7 dagen aan rook blootgesteld in huis. In 2011 is dit nog maar 11% en dit percentage is ook veel lager dan in de regio (21%) (figuur 4). Waterpijp roken is populair Van de jongeren in Nuenen heeft 25% wel eens waterpijp gerookt. Uit regiocijfers blijkt dat vooral 16- tot en met 18-jarigen dit hebben geprobeerd (42% versus 11% van de 12 tot en met 15-jarigen). In Nuenen rookt 5% van de jongeren regelmatig waterpijp. Rokers willen minder roken of stoppen Jongeren die roken lijken zich wel bewust te zijn van hun ongezonde gewoonte. Van de rokers in Nuenen gaf 61% aan van plan te zijn om binnenkort minder te gaan roken. Ruim een derde van de rokers wil hiermee zelfs helemaal stoppen. Deze groep bestaat vooral uit 12- tot en met 15- jarigen (45%, vs. 34% van de 16- tot en met 18- jarigen). Aandacht voor schadelijkheid van roken en ontmoediging blijft noodzaak. Roken is in Nederland de leefstijlfactor die de meeste ziekte en sterfte veroorzaakt. Aandacht voor de risico s blijft nodig en daarbij moet ook de schadelijkheid van de waterpijp worden betrokken. Waterpijp roken is zelfs ongezonder dan het roken van sigaretten. Je krijgt meer rook binnen en het duurt langer. Voorlichting op de scholen blijft de komende jaren belangrijk. Vooral de jongere jeugd (12 tot 15 jaar) lijkt nog ontvankelijk om zijn gewoonten te veranderen. Daarnaast kan de gemeente scholen stimuleren om rookvrij te worden. 7

9 Seksueel gedrag Eén op de zes jongeren is seksueel actief... Zeventien procent van de jongeren in Nuenen heeft wel eens geslachtsgemeenschap gehad. In 2007 was dit nog 23%. In de regio is ook een afname te zien van 23% naar 20% (figuur 5). Deze groep bestaat vooral uit 16- tot en met 18- jarigen (43%) en voor een klein deel uit de 12- tot en met 15- jarigen (4%). Meisjes hebben op jongere leeftijd voor het eerst geslachtsgemeenschap dan jongens. en bijna tweederde van hen vrijt onveilig In 2011 heeft 11% van alle jongeren wel eens onveilig gevreeën; dat is 65% van de seksueel actieve jongeren (figuur 5). Zes procent gebruikt altijd een condoom (= 35% van de seksueel actieven) en 4% (vrijwel) nooit (= 24% van de seksueel actieven). In de regio is dit vergelijkbaar. Meisjes hebben vaker onveilig gevreeën dan jongens (67% van de seksueel actieve meisjes vs. 50% van de seksueel actieve jongens). Ook zijn de 16- tot en met 18jarigen relatief vaker onveilig seksueel actief dan de jongste leeftijdsgroep. Jongeren met ongewenste seksuele ervaring blijft gelijk Vijf procent van alle jongeren heeft wel eens een ongewenste seksuele ervaring gehad. Hieronder verstaan we zoenen, intiem betasten of naar bed gaan. In 2007 was dit 7% (figuur 5). Deze percentages zijn gelijk aan de regio. Maar i.t.t. de regio zijn de verschillen in Nuenen niet significant. Een ongewenste seksuele ervaring komt vooral voor bij meisjes en in de oudste leeftijdsgroep. Meer voorlichting over seksualiteit en gezonde relaties blijft nodig. Onveilig vrijen kan leiden tot seksueel overdraagbare aandoeningen (zoals HIV, chlamydia, syfilis, gonorroe of herpes) en ongewenste zwangerschappen. Maar seksuele gezondheid gaat ook over prettige en gewenste seksuele contacten en relaties. Hiervoor zijn goede relationele en communicatieve vaardigheden van belang. Seksuele vorming krijgt nog onvoldoende aandacht thuis, op school en bij het CJG. Er bestaan goede lespakketten voor zowel basisals voortgezet onderwijs. Ook de website wordt nadrukkelijk aanbevolen. 8

10 Weerbaarheid Meer weerbare jongeren dan in de regio Jongeren worden al op jonge leeftijd geconfronteerd met riskant gedrag. In Nuenen geeft 4% van de jongeren aan onder druk van vrienden dingen tegen de zin in te doen. En 12% vindt het moeilijk om hulp te vragen als iemand hen lastig valt. In Nuenen heeft 2% van de jongeren een lage weerbaarheid. In de regio is deze groep eens zo groot (4%) (figuur 6). Uit regiocijfers blijkt dat meisjes vaker een lage weerbaarheid hebben dan jongens. Lage weerbaarheid risico voor negatieve seksuele ervaring Het is van belang dat jongeren kunnen aangeven wat ze wel of niet willen, voor zichzelf kunnen opkomen en hun eigen grenzen kunnen bewaken. Uit regiocijfers blijkt bijvoorbeeld dat jongeren met een lage weerbaarheid vaker een negatieve seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren met een hogere weerbaarheid. Eén op de twaalf jongeren wordt regelmatig gepest Pesten op school heeft ingrijpende gevolgen voor diegene die pest, voor diegene die wordt gepest en voor de sfeer op school. Eén op de twaalf schoolgaande jongeren in Nuenen is de in de 3 maanden voor het onderzoek gepest. In 2007 was dit nog 11%, maar deze afname is niet significant. In 2011 is 3% in het afgelopen jaar digitaal gepest. Vooral jongeren met een lage weerbaarheid zijn de dupe van pesterijen (28% versus 9% van de jongeren met een goede weerbaarheid). maar de groep pesters is groter Jongeren beseffen niet altijd dat bepaalde opmerkingen of gedragingen kwetsend kunnen zijn. In de regio is het aantal schoolgaande jongeren dat aangeeft in de afgelopen 3 maanden anderen heeft gepest, afgenomen van 13% naar 9%. In Nuenen is deze groep met 10%, gelijk gebleven (figuur 6). Vergroot de weerbaarheid van jongeren om de (ongezonde) verleidingen uit het dagelijks leven te weerstaan. Het Centrum voor Jeugd en Gezin kan ouders in hun rol als opvoeder ondersteunen. Maar ook het onderwijs speelt een grote rol in de ontwikkeling van weerbare kinderen. In Nuenen is de laatste jaren al geïnvesteerd in dit onderwerp. Maar de huidige aanpak is nog versnipperd en weinig structureel. Er is gezondheidswinst te boeken door weerbaarheid een duidelijke plek te geven binnen leefstijlprogramma s op het gebied van bijvoorbeeld genotmiddelen en seksuele vorming en deze thema s zoveel mogelijk in samenhang aan te bieden. 9

11 Psychische gezondheid Weinig somberheid bij jongeren Slechts 4% van de jongeren in Nuenen voelt zich somber. Dit cijfer komt nagenoeg overeen met 2007 en met de regio. Meisjes en 16- tot en met 18-jarigen hebben hier iets vaker last van. Eén op de acht voelt zich psychisch ongezond Net als in de regio ervaart 13% van alle jongeren zijn of haar geestelijke gezondheid als slecht. Ook hierbij is geen duidelijke verandering opgetreden sinds 2007 (figuur 7). Het zijn vooral meisjes en 16-plussers die hun geestelijke gezondheid als slecht ervaren. Kleine groep heeft indicatie voor psycho-sociale problematiek De aanwezigheid van psychosociale problemen, sterke kanten van het kind en de invloed van psychische problemen op het dagelijks functioneren zijn onderzocht. In Nuenen heeft 0,8% van de jongeren een indicatie voor psychosociale problematiek. In de regio is deze groep groter (2%). De psychosociale problemen die zich voordoen hebben vooral betrekking op hyperactiviteit. Meer jongeren piekeren De groep jongeren zonder problemen is regionaal gezien kleiner geworden: van 29% in 2007 naar 22% in Ook in Nuenen is een afname te zien van 28% naar 24% maar dit verschil is niet significant. Jongeren piekeren vooral over de keuzes die ze moeten maken (50%) en schoolprestaties of cijfers (49% versus 39% in 2007). Andere veel voorkomende problemen zijn hun uiterlijk (36% versus 28% in 2007) en vrienden en vriendinnen (29% versus 19%). Voor maar liefst 17% van de jongeren spelen deze problemen zelfs dag en nacht. In 2007 had nog slechts 11% hier last van (figuur 7). Jongeren zoeken vaker hulp en dan vooral bij professional Bijna 48% van de Nuenense jongeren heeft in het afgelopen jaar hulp gezocht bij één of meer hulpverleners. In 2007 was dit 34% (figuur 7). Als jongeren hulp nodig hebben zoeken ze deze eerder bij een professional (53% versus 43% in 2007) dan in de directe omgeving (44% versus 53% in 2007). Opvallend is dat dit vier jaar geleden nog andersom was. In de regio zien we hetzelfde beeld. De meest bezochte hulpverleners, zijn de leerlingbegeleider of mentor (34% vs. 18% in 2007) en de huisarts (19%). De vertrouwenspersoon op school is door 10% bezocht. De groep jongeren die nooit informatie of hulp zoekt is in Nuenen kleiner dan in de regio (0,4% vs. 2%). Van alle jongeren geeft slechts 4% aan momenteel behoefte te hebben aan professionele hulp. Centrum voor Jeugd en Gezin relatief onbekend Achtenveertig procent van de 12- tot en met 18-jarigen in Nuenen heeft nog nooit gehoord van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Uit regiocijfers blijkt dat het CJG vooral onbekend is binnen de jongste groep en onder jongens. Het percentage dat hulp heeft gezocht bij deze instantie is nihil. Aandacht voor het voorkómen van psychosociale problemen blijft van belang. De gemeente Nuenen heeft de laatste jaren samen met andere organisaties zoals jongerenwerk, scholen, GGZ en GGD al de nodige aandacht besteed aan het voorkómen van psychische problemen. Gezien de ernst van psychische ongezondheid blijft dit ook voor de toekomst van groot belang. Het rapport Op weg naar een gezonder Nuenen doet hiervoor suggesties op het gebied van voorlichting, vroegsignalering en sporten en bewegen. De GGD Brabant Zuidoost ziet een belangrijke rol weg gelegd voor het onderwijs, het jongerenwerk en het CJG. Daarbij zal extra aandacht moeten worden besteed aan het vergroten van de bekendheid van het CJG bij de jongeren. 10

12 Lichamelijke gezondheid Geen verschil in ervaren gezondheid De ervaren gezondheid geeft een totaal oordeel over alle gezondheidsaspecten die relevant zijn voor een persoon. Zestien procent van de jongeren ervaart de eigen gezondheid als matig of slecht. Ten opzichte van de regio en 2007 zijn er geen noemenswaardige verschillen. Meisjes zijn minder positief over de eigen gezondheid dan jongens. Ook bestaat een duidelijk verschil naar leeftijd. Van de 16- tot en met 18-jarigen vindt 19% de eigen gezondheid matig tot slecht. Bij de 12- tot en met 15-jarigen is dat 10%. Meer chronische ziekten dan in regio... Chronische aandoeningen komen vaker voor, met het toenemen van de leeftijd. Jongeren komen vooral bij de huisarts met aandoeningen als luchtweginfecties, astma, middenoorontstekingen, eczeem en andere huidaandoeningen. Zevenendertig procent van de jongeren in Nuenen heeft een chronische aandoening. Bij een kwart is de chronische aandoening daadwerkelijk vastgesteld door een arts. Beide groepen zijn groter dan in de regio (figuur 8). Eczeem (8%), astma of bronchitis (7%), en ADHD (5%) zijn de meest voorkomende aandoeningen, die door een arts zijn vastgesteld....en ook meer jongeren voelen zich daardoor belemmerd Van de jongeren met een chronische aandoening wordt 57% hierdoor belemmerd bij dagelijkse bezigheden. Dat is 21% van de totale groep jongeren in Nuenen. In 2007 was deze groep nog duidelijk kleiner (13%) (figuur 8). Drie procent van alle jongeren wordt zelfs sterk belemmerd (= 8% van de jongeren met een chronische aandoening). Ziekteverzuim stabiel In de afgelopen maand heeft bijna een derde van de schoolgaande jongeren in Nuenen van school verzuimd wegens ziekte. In de regio is dit cijfer vergelijkbaar. Meisjes verzuimen hiervoor vaker dan jongens. Ten opzichte van 2007 is het ziekteverzuim gelijk gebleven, zowel in Nuenen als in de regio. 11

13 ADHD vaker vastgesteld Het aantal diagnoses ADHD, is in Nuenen fors toegenomen in vergelijking met de vorige peiling (1% in 2007, 5% in 2011). In de regio is een toename te zien van 2% naar 3%. ADHD is vaker vastgesteld bij jongens en bij de jongste leeftijdsgroep. Geef extra aandacht aan de jeugd met een risico maar voorkom onnodig etiketteren Deze kinderen en hun ouders hebben hulp op maat nodig met als uitgangspunt: niet overnemen, maar ondersteunen vanuit de behoefte en de mogelijkheden van kind en gezin. Alleen waar dat nodig is, wordt extra hulp geboden en doorverwezen. Deze werkwijze krijgt steeds meer vorm vanuit het Centrum jeugd en Gezin. Daarbij verdient ook de aanpak van ziekteverzuim aandacht. Hierdoor kan onderliggende medische of andere problematiek zo vroeg mogelijk naar boven worden gehaald en goede zorg worden georganiseerd. Als leerlingen met frequent en langdurig ziekteverzuim tijdig en adequaat worden begeleid wordt verder verzuim en mogelijk schooluitval voorkomen. Sociale participatie Een op de tien verricht vrijwilligerswerk Voor een goede sociale ontwikkeling is het belangrijk dat jongeren op verschillende manieren participeren in de maatschappij. Ook de overheid stimuleert de maatschappelijke betrokkenheid van jongeren. Een manier om een steentje bij te dragen aan de maatschappij is het verrichten van vrijwilligerswerk. Evenals in 2007 is in Nuenen 10% van de jongeren hiermee wekelijks actief (figuur 9). In de regio zien we een toename van 8% naar 11%. Zestien- tot en met achttienjarige jongeren doen vaker vrijwilligerswerk dan de twaalf- tot en met vijftienjarigen. Veel jongeren zijn lid van een club In totaal is 88% van de jongeren lid van een vereniging of organisatie. Vaker dan in de regio zijn de Nuenense jongeren lid van een sportvereniging (81%). De toenemende trend hierin, zoals die in 2007 te zien was, is in 2011 echter gestopt. Naast sportverenigingen, zijn de meesten lid van een zang- muziek- of toneelvereniging (14%) en 8% is lid van een jeugdvereni- 12

14 ging zoals de scouting. Jongens en 12- tot en met 15-jarigen zijn relatief vaker lid van een vereniging. Mantelzorg geven lijkt toe te nemen, kleine groep vindt dit zwaar Mantelzorg is zorg die de jongere geeft aan ouder(s), broer(s), zus(sen), buren of vrienden, die voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt zijn. De zorg kan bestaan uit: boodschappen doen, koken en schoonmaken, oppassen, aankleden en eten geven van jongere broertjes en zusjes, helpen met eten, medicijnen geven aan zieke of gehandicapte familieleden en troosten of praten over problemen met zieke familieleden. In 2007 was 6% van de jongeren in Nuenen mantelzorger. In 2011 is een toename te zien naar 10%, maar dit verschil is niet significant (figuur 9). In de regio is de toename kleiner (van 9% naar 10%), maar statistisch gezien wel significant. Minder dan een half procent van de jonge mantelzorggevers vindt dit zwaar. In de regio geeft 10% van de jongeren in 2011 mantelzorg, 3% van hen vindt het zwaar. Sociale participatie door jongeren is en blijft belangrijk voor de leefbaarheid. Steeds meer jongeren zijn actief op sociaal gebied. Blijf investeren in maatschappelijke stages. Heb aandacht voor de ondersteuningsvragen van jonge mantelzorgers en betrek ook de jeugd bij het bevorderen van sociale cohesie in de dorpen. Veiligheid Meer jongeren voelen zich veilig In de regio voelen minder jongeren zich overdag, s avonds of s nachts wel eens onveilig. In de periode is een daling te zien van 29% naar 24%. In Nuenen is de afname nog groter: van 30% naar 22%. Regiocijfers laten zien dat vooral meisjes zich wel eens onveilig voelen op straat in eigen woonbuurt, thuis en tijdens het uitgaan (34% versus 14%). Vooral bij uitgaan is gevoel van onveiligheid nog groot Opvallend is dat nog steeds een grote groep jongeren zich onveilig voelt tijdens het uitgaan (13%). In Nuenen is dit is nagenoeg gelijk aan In de regio is wel een duidelijke afname te zien van 13% naar 10%. Meer jongeren voelen zich thuis onveilig, maar op school gaat het juist beter Een gevoel van veiligheid thuis en op school is erg belangrijk. In 2007 voelde 1% van de jongeren in Nuenen zich thuis wel eens onveilig. In 2011 is dat toegenomen naar 4% (figuur 10). Op school is het gevoel van onveiligheid juist afgenomen van 7% in 2007 naar 2% in 2011 (figuur 10). Betrek deze resultaten onder andere bij het maken van schoolveiligheidsplannen en het integraal veiligheidsbeleid van de gemeente. 13

15 . Omgaan met geld Twee procent heeft schulden Steeds meer jongeren maken al op jonge leeftijd schulden. Ze hebben moeite om met geld om te gaan. Zes procent van de jongeren in Nuenen komt vaak geld tekort en 2% heeft een schuld die ze niet binnen een maand kan aflossen (figuur 11). Regionaal geven meisjes en 16-plussers vaker aan dat ze geld tekort komen. Acht procent van de Nuenense jongeren zit regelmatig met geldproblemen; 0,8% piekert daar dag en nacht over. Gokken of spelen om geld fors afgenomen Enkele jaren geleden was het gokken of spelen om geld onder jongeren erg populair. In 2007 deed 5% van de jongeren in Nuenen dit wel eens. Nu is een forse afname te zien, tot 1% in Ook in de regio is dit het geval. Het zijn nog steeds vrijwel uitsluitend jongens en 16- tot en met 18-jarigen die gokken. 14

16 Spijbelen Spijbelen lijkt af te nemen Veel jongeren spijbelen wel eens. Regelmatig spijbelen kan grote gevolgen hebben. Het kan een voorbode zijn voor delinquent gedrag en schooluitval. In Nuenen heeft 5% van de schoolgaande jeugd in de afgelopen maand gespijbeld. In de regio zien we dat het percentage sinds 2007 is gedaald van 10% naar 7%. Ook in Nuenen lijkt dit het geval, maar de afname van 9% naar 5% is niet significant. Spijbelen komt voornamelijk voor bij de oudste leeftijdsgroep (13% versus 2% van de 12- tot en met 15-jarigen). Jongeren met minder goede relatie met ouders spijbelen vaker Uit onderzoek blijkt dat een goede band met ouders en leerkrachten spijbelen voorkomt. Ongeveer één op de acht jongeren in Nuenen heeft een minder goede relatie met zijn/haar ouders. Jongeren met een minder goede relatie met hun ouders spijbelen vaker dan jongeren met een goede relatie (12% versus 5%). Internet Internetten belangrijke vrijetijdsbesteding Met de komst van smartphones is het internet snel, gemakkelijk en overal toegankelijk. Dit zorgt ervoor dat veel jongeren online winkelen, surfen of informatie zoeken. In Nuenen doet één op de vijf jongeren dit dagelijks, 7% gamet dagelijks online met anderen en 55% bezoekt dagelijks social media sites. Net als in de regio, is 4% internet- verslaafd Moeite hebben om te stoppen met internetten, het ervaren van problemen als gevolg daarvan en het continue bezig zijn met internet, ook als men niet achter de pc zit, zijn kenmerken van compulsief internetgebruik. Aan de hand van een aantal stellingen kunnen we bepalen of er sprake is van compulsief internetgebruik. Dit is het geval bij 4% van de jongeren in Nuenen. In de regio is dit vergelijkbaar en geslacht en leeftijd zijn geen risicofactoren. 15

17 Achtergrondkenmerken Achtergrondkenmerken bepalen de verschillen Bepaalde gezondheidsproblemen of knelpunten doen zich vaker voor bij bepaalde groepen 12- tot en met 18-jarigen. In bovenstaande thema s is reeds op basis van regionale cijfers de invloed van geslacht en leeftijd besproken. Daarnaast zijn ook verschillen zichtbaar op basis van achtergrondkenmerken als gezinssamenstelling, onderwijstype, etniciteit en opleiding en werksituatie van de ouders. Gezinssamenstelling en onderwijsniveau zijn van invloed Bij jongeren die in een nieuwgevormd gezin of éénoudergezin wonen, komen relatief vaker problemen voor dan bij jongeren die bij beide (biologische) ouders wonen. Net als in de regio woont 80% van alle jongeren bij hun vader en ouder, 6% woont bij zijn/haar vader of moeder en zijn/haar partner en 7% in een éénoudergezin en bij 6% is sprake van co-ouderschap. Het onderwijstype is eveneens van invloed op het voorkomen van bepaalde problemen of knelpunten. In Nuenen volgt 24% van de jongeren een lager onderwijstype: 16% VMBO of praktijkonderwijs en 8% MBO. Beide percentages zijn lager dan gemiddeld in de regio. Maar liefst 69% volgt HAVO, VWO, HBO of universiteit. In de regio is dat 51%. In 2007 was deze groep nog kleiner. Ook etniciteit en sociaal economische status spelen een rol Ook etniciteit is een belangrijke factor die gezondheidsverschillen verklaart. Drieënnegentig procent van de jongeren in Nuenen is van autochtone afkomst; 5% is westers-allochtoon en 2% is niet-westers allochtoon. Dit percentage is lager dan in de regio (10%). Daarnaast doen zich gezondheidsverschillen voor tussen jongeren op basis van de sociaaleconomische status van hun ouders. Als indicatoren voor sociaal economische status gebruiken we opleiding en werksituatie van de ouders. In Nuenen heeft 0,4% van de ouders geen opleiding of alleen basisonderwijs; 5% heeft ten hoogste een MAVO of MBO-kort opleiding. In de regio ligt dit percentage op 19% en in 2007 was dit voor Nuenen nog 12%. Eén procent van de jongeren in Nuenen heeft geen werkende ouder of verzorger en van 5% van de jongeren is één of beide ouders werkloos, arbeidsongeschikt en/of langdurig ziek. In de Regio kernpunten is in een tabel weergegeven welke achtergrondkenmerken van invloed zijn op het voorkomen van enkele belangrijke kernindicatoren. 16

18 Advies op maat naar aanleiding van deze resultaten In dit document met kernpunten beschrijft de GGD Brabant Zuidoost de belangrijkste resultaten van de Jeugdmonitor ten aanzien van het welzijn, gedrag, de risico s en de behoeften van jongeren in uw gemeente. Het onderzoek wordt elke vier jaar herhaald om veranderingen te kunnen signaleren. De resultaten kunnen gebruikt worden voor onderbouwing of aanpassing van het jeugd(gezondheids)beleid in uw gemeente, maar ook bijvoorbeeld voor het bepalen van de inzet van de extra middelen die de gemeenten naar verwachting in 2013 krijgen om het overgewicht bij jongeren verder terug te dringen. De inzet van deze middelen is primair gericht op voeding en bewegen, maar daar waar mogelijk kan een verbredingslag worden gemaakt naar andere leefstijlthema s. Hierdoor kan een extra impuls worden gegeven aan activiteiten die op wijk- en schoolniveau worden uitgevoerd én voor de invoering van een extra contactmoment van jeugdgezondheidszorg voor adolescenten. De resultaten van de gezondheidsmonitor kunnen ook gebruikt worden voor andere beleidsterreinen zoals LGB, onderwijs, WMO, sport en armoede. De GGD Brabant-Zuidoost adviseert u graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. Onze onderzoekers kunnen de resultaten van deze Jeugdmonitor toelichten in een persoonlijk gesprek of een presentatie verzorgen, bijvoorbeeld binnen een netwerkoverleg Jeugd in uw gemeente. Uw adviseur Lokaal gezondheidsbeleid kan u adviseren over de gezondheidsthema s zoals ze binnen het lokale gezondheidsbeleid in uw gemeente opgepakt (kunnen) worden. Zij zal hierbij nauw samenwerken met de jeugdarts. Hij of zij kan op basis van kennis van de praktijk en expertise als sociaal geneeskundige, een belangrijke inbreng hebben bij het tot stand komen van een overall plan voor de aanpak van de gezondheid van de jeugd in uw gemeente. De contactpersonen voor uw gemeente zijn: Ellen van Bree, adviseur LGB, tel , e.van.bree@ggdbzo.nl Ton Gieling, Jeugdarts JGZ, tel , t.gieling@ggdbzo.nl U kunt de resultaten van de Jeugdmonitor 12- tot en met 18-jarigen net als de andere monitors van de GGD vinden in het tabellenboek voor uw gemeente en op De cijfers van uw gemeente kunt u daar ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. 17