Timing van ondersteuningsbeleid The sooner we start, the further they go
|
|
- Jacobus Pauwels
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Timing van ondersteuningsbeleid The sooner we start, the further they go Colloquium Tien jaar GOK-decreet Brussel
2 Probleemstelling Persistente sociale ongelijkheid Kinderarmoede stijgt en intergenerationele kansarmoede blijft hoog Maatschappelijke hoop: opwaartse sociale mobiliteit dmv onderwijs Onderwijs slaagt er evenwel niet in om cirkel van kansarmoede te doorbreken Leidt vaak tot discussie over WAT en HOEVEEL we doen. Waarom: (sociaal) beleid te sterke nadruk op curatieve aanpak Extra investeringen gebeuren vaak ná indicatie van ontwikkelingsproblemen Twee redenen waarom dit weinig effectief is 1. Verschillen in cognitieve, taal- en sociaal-emotionele ontwikkeling ontstaan op vroege leeftijd, met name vóór de toegangspoort van het onderwijs 2. Remediëren in het onderwijs, en de menselijke ontwikkeling in het algemeen, is moeilijk: eens kinderen een onderwijsachterstand hebben, is het moeilijk om die nog in te lopen
3 Waarom de voorschoolse periode? If the race is already halfway run even before children begin school, then we clearly need to examine what happens in the earliest years. (Esping-Andersen, 2005) Like it or not, the most important mental and behavioural patterns, once established, are difficult to change once children enter school. (James Heckman, 2004)
4 Als samenleving investeren we veel in mensen, maar heel onevenwichtig over de levenscyclus Rendement van investeringen in menselijke ontwikkeling Investeringen in gezondheid, onderwijs, vervangingsinkomens Mismatch: Verschuiving van curatieve naar preventieve aanpak nodig 0 Leeftijd E. Melhuish (2010) Scottish Parliament s Finance Committee s inquiry into preventative spending
5 Ongelijkheid in de vroege cognitieve ontwikkeling (2-10 jr) 1970 British Cohort study naar socio-economische status Feinstein (2000)
6 Ongelijkheid in de vroege cognitieve ontwikkeling (2-10 jr) 1970 British Cohort study naar socio-economische status Hoge Q op 22 m Feinstein (2003)
7 Testscore woordenschat naar leeftijd (3 en 5 jaar) en socio-economische status (2000 Millenium Cohort study) Blanden & Machin (2010)
8 Waarom de voorschoolse periode? Menselijke vaardigheidsontwikkeling is dynamisch proces (Heckman) Op elk moment van de menselijke ontwikkeling vormen de reeds verworven vaardigheden niet alleen het startkapitaal voor de volgende periode, ze beïnvloeden ook de productiviteit van het leren in de volgende periode skill multiplier effect of ontwikkelingssneeuwbal (best te vergelijken met schuld/spaardynamiek (rentesneeuwbal) Cruciaal om op jonge leeftijd voldoende ontwikkelingskansen te krijgen om de vaardigheidsverwerving op gang te brengen: jongeren die jong kunnen starten met een grotere set van vaardigheden, zijn ook meer efficiënt in de latere verwerving van vaardigheden Onderbouwing vanuit neurologisch onderzoek - specifieke ontwikkelingsfasen in de hersenen (sensitieve én kritische periodes) - vooral vroeg in de levenscyclus met cruciale rol van taalontwikkeling - worden vroege kansen gemist, langdurige effecten die later moeilijker te compenseren zijn - Voorkomen is beter dan genezen (vroege investeringen voorkomen schoolmoeheid, afhaken) Voorkomen is makkelijker dan genezen (vroege investeringen zijn effectiever) Voorkomen is goedkoper dan genezen (vroege investeringen zijn kostenefficiënter)
9 Theorie van dynamische vaardigheidsontwikkeling Carneiro en Heckman (2003) & Cunha e. a. (2005) Vaardigheden zijn het resultaat van investeringen in vaardigheidsontwikkeling gedurende de levenscyclus (familie, scholen, bedrijven) Vaardigheden bouwen voort op elkaar: skill begets skill, motivation begets motivation : I 1 I 2 I t S 0 S 1 S 2 Vaardigheden zijn zelf-produktief: vaardigheden ontwikkelen zich deels automatisch, investeringen blijven doorwerken kruisbestuivingen: binnen én tussen cognitieve en socio-emotionele vaardigheden vroege investeringen vergroten de stock waarop verder gebouwd wordt. Vaardigheden zijn dynamisch complementair: hogere vaardigheidsniveaus maken de investeringen in de volgende periode meer productief. investeringen renderen meer naarmate vaardigheidsniveau hoger is vruchtbare akker vroege investeringen vergroten het rendement van latere investeringen Trekken hogere vaardigheden ook hogere investeringen aan? S t-1 S t
10 Belang technologie van vaardigheidsontwikkeling (voorbeeld: investering I=1 in elke periode) investeringen S' = S +0,2I zelfproductiviteit S' = 1,05S investeringen & zelfproduktiviteit S' = 1,05S + 0,2I invest & zelfprod & dynam complementariteit S' = 1,05S + 0,2I + 0,025SxI
11 Lineaire technologie: verschillen in vroege omgevingen (periode 1-5) en effect van vroege investeringen (periode 6-10) versus late (periode 12-16) low start low start, high early ses low start, low early ses, early compensation high start high start, high early ses low start, low early ses, late compensation Vaardigheidskloof groeit niet Timing van investeringen maakt geen verschil
12 Niet lineaire technologie: verschillen in vroege omgevingen (periode 0-5) en effect van vroege investeringen (periode 6-10) versus late (periode 12-16) low start low start, high early ses low start, low early ses, early compensation high start high start, high early ses low start, low early ses, late compensation Vaardigheidskloof neemt toe onder gelijke behandeling Timing van investeringen: vroege investeringen renderen meer dan late
13 Empirische vaststellingen VS: Cunha & Heckman (2008 & 2010): cohortestude 0-14 jarigen sterke zelfproduktiviteit voor cognitieve en socio-emotionele vaardigheden sterkere complementariteit bij cognitieve dan bij socio-emotionele vaardigheden Cunha & Heckman (2010) naarmate kinderen ouder worden Wordt de complementariteit in produktie van cognitieve vaardigheden nog sterker: het wordt steeds moeilijker om de compenseren voor lage vroegtijdige investeringen Wordt de complementariteit in produktie van socio-emotionele vaardigheden zwakker: ook op latere leeftijd is het makkelijker om te compenseren voor lage vroegtijdige investeringen Wordt ook ondersteund door neuro-biologische evidentie over kritische en sensitieve periodes in de hersenontwikkeling: ernstige deprivatie in vroege ontwikkelingsfase kan langdurige gevolgen hebben op ontwikkeling
14 Vroege sensitiviteit: intensiteit van hersenontwikkeling Nelson (2000) From Neurons to Neighborhoods Hoog Sociale omgangsvormen (piek lft 3 jaar) Taal (piek lft 2 jaar) Emotiecontrole (piek lft 1 jaar) Laag Leeftijd
15 Rendement van investeringen gedurende de levenscyclus Cunha & Heckman (2005), Interpreting the evidence on life cycle skill formation
16 Rendement van investeringen gedurende de levenscyclus Cunha & Heckman (2006) Rendement Kinderen van lagere sociaal-economische groepen Kinderen hogere sociaal-economische groepen Leeftijd Voorschools Leerplicht onderwijs Hoger onderwijs Arbeidsmarkt
17 Voorspelde toename in testscore woordenschat tussen 5-7 jr naar SES en deelname aan voorschoolse voorzieningen (Millenium Cohort study) Becker (2009)
18 Deze technologie verklaart waarom gebeurtenissen in moederschoot of net na de geboorte een voorspellende kracht hebben voor uitkomsten op volwassen leeftijd, vaardigheidskloof kan toenemen zonder dat de school leerlingen ongelijk behandelt toenemende vaardigheidskloof tussen SES-groepen met dezelfde onderwijsinputs niet alleen als resultaat van verschillen in thuis omgeving in de schooljaren maar ook als lange termijn gevolgen van verschillen in thuisomgeving tijdens voorschoolse periode een zelfde onderwijsinvestering een verschillende opbrengst kan teweeg brengen: een zelfde investering zal meer renderen voor kinderen die verder staan in hun ontwikkeling remediëren in onderwijs niet makkelijk is en hoe later dit gebeurt, hoe meer kosten- en tijdsintensief Investeringen bij jonge kinderen een hoog rendement hebben Investeringen bij kinderen tijdens de adolescentie een veel lager rendement hebben zaaien op een minder vruchtbare akker. Indien vroege investeringen bij achtergestelde kinderen niet opgevolgd worden door latere investeringen, het effect afgezwakt wordt
19 Timing van investeringen (vroeg, laat, gebalanceerd) en uitkomsten op volwassen leeftijd Stel: overheid wil de ontwikkeling van kinderen in kwetsbare gezinnen positief beïnvloeden. Hoe kunnen de beschikbare middelen optimaal ingezet worden? Eerste beleidsoptie: Voorschoolse investering die kinderen van de laagste 10% in de vaardigheidsverdeling op de leeftijd van 6 jaar naar het 4 deciel brengt. Om dit te bereiken dienen de investeringen van het laagste deciel naar het 7 deciel gebracht te worden. Dit is een tijdelijke investering die geen opvolging kent. Tweede beleidsoptie: investeringen worden uitgesteld tot de vroege adolescentie (lft jr). De compenserende investeringen zijn van die orde dat ze het gekwalificeerd schoolverlaten tot hetzelfde niveau brengen als in de eerste beleidsoptie. Om dit te bereiken dienen de investeringen tot het hoogste deciel (90-100%) gebracht te worden. De netto verdisconteerde kost van deze investeringen zijn 35% groter dan in de eerste beleidsoptie Late remediëring is mogelijk maar duur. Derde beleidsoptie: optie 1 en 2 worden gecombineerd Vierde beleidsoptie: middelen die nodig zijn in de derde beleidsoptie worden optimaal ingezet over de volledige periode (2-16jr)
20 Timing van investeringen (vroeg, laat, gebalanceerd) en uitkomsten op volwassen leeftijd Cunha & Heckman (2006) Kinderen in kwetsbare gezinnen: Eerste deciel (onderste 10%) in de verdeling van cognitieve en socio-emotionele vaardigheden op leeftijd van 6 jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3 Scenario 4 Gekwalificeerd schoolverlaten Deelname aan HO Criminele veroordeling Baseline Voorschoolse interventie: kinderen naar 4 deciel in vaardigheidsverdeling op 6 jaar Interventie tijdens adolescentie: investeringen van 1 naar 9 deciel op leeftijd van jaar Interventie voorschools en tijdens adolescentie Bijstand Verander de initiële condities en gebalanceerde interventie
21 Vergelijking van de effecten van investeringsstrategieën Bron: Cunha and Heckman naar timing van de investering (2006) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Gekwalificeerd schoolverlaten geen ingrijpen (kost=0) enkel voorschools (kost=optie1) enkel adolescentie (kost=optie1 +35%) voorschools en tijdens adolescentie (kost=optie1+ optie 2) gebalanceerde investering (kost=optie 1+ optie 2) Deelname aan HO Criminele veroordeling Bijstand
22 Kernidee: paradigmaverschuiving nodig van curatieve naar preventieve acties. Deze paradigmawissel wordt onderbouwd niet alleen vanuit sociale rechtvaardigheid maar ook vanuit efficiëntieoverwegingen. Voorkomen is niet alleen beter dan genezen, het is ook goedkoper. The sooner we start, the further they go
Nood aan een paradigmawissel
Bestrijding van (kinder)armoede: Nood aan een paradigmawissel 31 mei 2012 ames - Hang it all Vitra Design Charles & Ray Ea Steven Groenez HIVA-KULEUVEN Promotor onderzoekslijn kinderarmoede Vlaams armoedesteunpunt
Nadere informatieOnderwijs: tussen efficiëntie en sociale rechtvaardigheid
Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Onderwijs: tussen efficiëntie en sociale rechtvaardigheid Steven Groenez HIVA-KULEUVEN Steunpunt studie-en schoolloopbanen Vlaams armoedesteunpunt Probleemstelling
Nadere informatieKinderarmoedebestrijding. Senaat, 22 juni 2015. Frederic Vanhauwaert, algemeen coördinator Netwerk tegen Armoede
Kinderarmoedebestrijding Senaat, 22 juni 2015 Frederic Vanhauwaert, algemeen coördinator Netwerk tegen Armoede Kinderarmoedebestrijding 1. Voorstelling 2. Algemeen 3. Welke maatregelen zijn er nodig? 4.
Nadere informatieWat is meertaligheid. Wat is meertaligheid. Enkele begrippen. Meertaligheid in cijfers
Kinderen en hun ouders ondersteunen in het proces van meertalige taalontwikkeling Focus op de thuistaal Hilde De Smedt Wat is meertaligheid Individuen worden MEERTALIG genoemd als ze de competentie hebben
Nadere informatieSituering van het onderzoek
Opgroeien in een kansarm gezin. Kansarme ouders bevraagd over de opvoeding en ontwikkeling van hun kind Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Goedroen Juchtmans & Steven Groenez 29 april 2016
Nadere informatieBehandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel
Behandeleffecten in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel Treatment effects in Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel S. Daamen-Raes Eerste begeleider: Dr. W. Waterink Tweede begeleider:
Nadere informatieV O O R L I C H T I N G. Drs. Fernando Cunha Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist
V O O R L I C H T I N G Drs. Fernando Cunha Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist w w w. c hild -suppor t -euro pe.c om 1 Zorgen voor
Nadere informatieKwetsbare jongeren versterken door onderwijs. Christiane Timmerman CeMIS USAB 22 februari 2016
Kwetsbare jongeren versterken door onderwijs Christiane Timmerman CeMIS USAB 22 februari 2016 SES Onderwijs Socio economische situatie beïnvloedt onderwijskansen Vroegtijdig schoolverlatenbeïnvloedt socioeconomische
Nadere informatieOpgave 2 Religie en integratie
Opgave 2 Religie en integratie Bij deze opgave horen tekst 3 en figuur 1 en 2 uit het bronnenboekje. Inleiding Zijn Islamieten die geïntegreerd zijn minder religieus? Is integreren moeilijker als iemand
Nadere informatiePIAAC Studiedag. Workshop 4: Maakt ons secundair onderwijs de leerlingen vaardig genoeg voor de 21ste eeuw? Brussel, 20 maart 2014
PIAAC Studiedag Workshop 4: Maakt ons secundair onderwijs de leerlingen vaardig genoeg voor de 21ste eeuw? Brussel, 20 maart 2014 PIAAC: Programme for the International Assessment of Adult Competencies
Nadere informatieDe invloed van de zomervakantie op het leren van jonge kinderen. Pieter Verachtert, Jan Van Damme, Patrick Onghena & Pol Ghesquière
De invloed van de zomervakantie op het leren van jonge kinderen Pieter Verachtert, Jan Van Damme, Patrick Onghena & Pol Ghesquière 1 Inhoud presentatie 1. Probleemstelling 2. Literatuur 3. Onderzoeksvragen
Nadere informatieHersenen. Gevoelens, gedachten en gedrag.
CHILD SUPPORT Developmental and Community Based Mental Health P s y c h o d i a g n o s t i s c h e n B e h a n d e l c e n t r u m K i n d e r e n A d o l e s c e n t e n V o l w a s s e n e n W e t e
Nadere informatieDuurzame Inzetbaarheid. Frank Brinkmans Rccm RCMC RCDI, 26 oktober 2018 Senior Consultant Duurzame Inzetbaarheid
Duurzame Inzetbaarheid Frank Brinkmans Rccm RCMC RCDI, 26 oktober 2018 Senior Consultant Duurzame Inzetbaarheid Dank voor jullie aanwezigheid! Tip 1 Zorg voor een duidelijk kader Definitie van Duurzame
Nadere informatieWELBEVINDEN, ACADEMISCH ZELFCONCEPT EN MOTIVATIE IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS
WELBEVINDEN, ACADEMISCH ZELFCONCEPT EN MOTIVATIE IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS Het effect van een jaar naar school gaan op niet-cognitieve uitkomsten van leerlingen Naomi Van den Branden naomi.vandenbranden@kuleuven.be
Nadere informatieVerbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld
Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa NCVGZ April 2013 Andrea de Winter EU-FP7-IROHLA Jaap Koot & Menno Reijneveld Omvang en aard van problemen met gezondheidsvaardigheden Doelen
Nadere informatieVroegtijdig schoolverlaten in Vlaams onderwijs
Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaams onderwijs Inhoudstafel Wat is vroegtijdig schoolverlaten? Voorgeschiedenis - Europa - Vlaanderen Vroegtijdig schoolverlaten Monitoring in Vlaanderen Cijferrapport VSV
Nadere informatieMyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate
MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) In dit proefschrift onderzoeken we de volwassen sociaal-economische uitkomsten van jongeren die een deel van hun jeugd in een justitiële jeugdinrichting hebben doorgebracht.
Nadere informatieIntergenerationele overdracht van criminaliteit. Steve van de Weijer
Intergenerationele overdracht van criminaliteit Steve van de Weijer s.vande.weijer@vu.nl GODDARD (1912): THE KALLIKAK FAMILY: A STUDY IN THE HEREDITY OF FEEBLE-MINDEDNESS 2 KRITIEK OP GODDARD EN DUGDALE
Nadere informatieHOOGBEGAAFD? Verschillende theorieën en modellen; verschil in nadruk
Enschede, 21 oktober 2014 Hoogbegaafd en. Lianne Hoogeveen HOOGBEGAAFD? Verschillende theorieën en modellen; verschil in nadruk Meest gangbaar op dit moment in Nederland (en daarbuiten): een multidimensionaal,
Nadere informatieKinderarmoede. Katrien Verhegge Administrateur-generaal
Kinderarmoede Katrien Verhegge Administrateur-generaal Inleiding Decretale opdracht Kinderarmoede wicked problem Benaderen vanuit transitiedenken Kinder- en mensenrechten belangrijke toetsstenen Monitoring
Nadere informatiePedagogisch ondersteuningsaanbod op maat voor 20 kleuterscholen in 2012-2013
PROJECTOPROEP Hoe omgaan met kinderarmoede op school? Toerusten van leerkrachten in het kleuteronderwijs om beter steun te verlenen aan kansarme kinderen Diego Cervo Pedagogisch ondersteuningsaanbod op
Nadere informatieGok is overal Gelijke onderwijskansen realiseren op alle niveaus
Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Gok is overal Gelijke onderwijskansen realiseren op alle niveaus Prof. Dr. I. Nicaise KU Leuven (HIVA / PPW) Deel 1 INLEIDING 17-2-2017 2 Armoederisico (%)
Nadere informatieRTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie. Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.
RTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.00 uur Vragen die beantwoord worden: Wat is RTI, wat zijn het doel en de
Nadere informatieOnlinelerenleren.nl. Online studievaardigheidstrainingen voor groep 8 t/m examenjaar VO
Onlinelerenleren.nl Leren studeren voor nu én later Online studievaardigheidstrainingen voor groep 8 t/m examenjaar VO De Maltha groep Al meer dan 34 jaar een voorloper op het gebied van leerlingbegeleiding
Nadere informatieKeuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie
1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011
Nadere informatieVisie Taalstimulering en meertaligheid Kind en Gezin
Visie Taalstimulering en meertaligheid Kind en Gezin VLOR studiedag 3 februari 2012 Taal = hot item Arme peuters ook taalarm (16/03/2009) Steeds minder baby s met Nederlands als thuistaal geboren (4/12/2010)
Nadere informatieStay In Or Drop Out (SIODO)
Stay In Or Drop Out (SIODO) 22 oktober 2013 Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Promotie onderzoek 2010-2014 The early identification of risk factors on the pathway to school dropout Prof dr. Frans
Nadere informatieArgumentenkaart Deeltijdwerken 3. Samenleving. Wat zijn de voor- en nadelen voor de samenleving als vrouwen meer gaan werken?
Argumenten Deeltijdwerken Wat zijn de - en nadelen de samenleving als meer gaan werken? Argumenten Deeltijdwerken Wat zijn de - en nadelen de samenleving als meer gaan werken? Argumenten Deeltijdwerken
Nadere informatie«WELZIJNSBAROMETER 2010» SAMENVATTING EN CONCLUSIES
«WELZIJNSBAROMETER 2010» SAMENVATTING EN CONCLUSIES Brussel wordt gekenmerkt door een grote concentratie van armoede in de dichtbevolkte buurten van de arme sikkel in het centrum van de stad, met name
Nadere informatieSamenwerkingskansen ter versterking van de optimale ontwikkeling en gezondheid van kleuters
Samenwerkingskansen ter versterking van de optimale ontwikkeling en gezondheid van kleuters Myriam Vanoudenhove VWVJ/VCLB Melissa Peeters VCLB Monica Bulcke VWVJ Zorg om de jeugd in Vlaanderen Departement
Nadere informatieOudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker
Oudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieSociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie
Sociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie Joost Oude Groeniger Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg GLOBE-symposium 10 maart 2017 De rol van gezondheidsgedrag
Nadere informatieGroundbreaking Innovative Financing of Training in a European Dimension. Final GIFTED Model May 2013
Groundbreaking Innovative Financing of Training in a European Dimension Final GIFTED Model May 2013 Project Reference no. 517624-LLP-1-2011-1-AT-GRUNDTVIG-GMP Workpackage no. WP 3 Test and Validation Deliverable
Nadere informatieController waar gaat gij heen?
Controller waar gaat gij heen? Business partner? Of ook politieagent? Concerncontrol binnen de Gemeente Seminar de Reehorst Ede 15 maart 2018 rob@schapink.nl Achtergrond / aanleiding seminar Seminar concern
Nadere informatieDoorbreken van de cirkel van intergenerationele overdracht van geweld
Onderzoek naar maatschappelijke vraagstukken Doorbreken van de cirkel van intergenerationele overdracht van geweld VoorZorg doorbreekt de cirkel Onderzoeksprogramma Hoe effectief zijn we in het beschermen
Nadere informatieExcellence for productivity?
Seminar, directie Kennis, Aanleiding Belang human capital voor productiviteit is onomstreden Maar hoe werkt het: via brede basis van goed opgeleide werknemers of juist door toppers? Recente economische
Nadere informatieSekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar
Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6
Nadere informatieBRUSSELS ARMOEDERAPPORT 2015 Welzijnsbarometer: samenvatting
BRUSSELS ARMOEDERAPPORT 2015 Welzijnsbarometer: samenvatting De Welzijnsbarometer verzamelt jaarlijks een reeks indicatoren die verschillende aspecten van armoede in het Brussels Gewest belichten. De sociaaleconomische
Nadere informatiePreventie van gedragsproblemen Maatschappelijke relevantie en beleid
Preventie van gedragsproblemen Maatschappelijke relevantie en beleid Hans Koot Vrije Universiteit Relevantie en beleid 1. Voor preventie van gedragsproblemen is de vroege levensfase erg belangrijk 2. In
Nadere informatieKinderopvang = instrument in strijd tegen kinderarmoede
Kinderopvang = instrument in strijd tegen kinderarmoede Kinderopvang heeft verschillende functies: een economische functie, een pedagogische en een sociale functie. Kwalitatieve kinderopvang weet deze
Nadere informatieImproving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Alcohol en opvoeding 15 Ouders rond 2008 onderschatten alcoholgebruik van hun kinderen
Nadere informatieVROEGTIJDIGE INTERVENTIE BELEIDSAANBEVELINGEN
VROEGTIJDIGE INTERVENTIE BELEIDSAANBEVELINGEN Inleiding Het doel van dit document is het bieden van een overzicht van de belangrijkste conclusies en aanbevelingen die de analyse, die het European Agency
Nadere informatieUniversity of Groningen. Mental health from a life-course perspective Veldman, Karin
University of Groningen Mental health from a life-course perspective Veldman, Karin IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatie21 e -eeuwse vaardigheden
Scholen maken werk van 21 e -eeuwse vaardigheden NOT 2019, 22 januari Kirsten Krebbekx, Yvonne van Ravenstein, Nick Leeuwenburg, Maaike Rodenboog, Sigrid Loenen, Stéfanie van Tuinen Opzet bijeenkomst 21
Nadere informatieEen goed begin Over de ontwikkeling van de hersenen bij baby s
7 november 2019 Een goed begin Over de ontwikkeling van de hersenen bij baby s Sabine Hunnius De wereld door de ogen van een baby De wereld door de ogen van een baby 1918 1918 "When the baby is just born,
Nadere informatiePreventie van Alcoholgebruik. Ina Koning
Van wetenschap naar praktijk: Preventie van Alcoholgebruik Ina Koning Drinkt onze jeugd? Een impressie... i.koning@uu.nl We weten dat De feiten... Vroegtijdig drinken (Verdurmen et al., 2012): 13 jaar
Nadere informatie2. Op welke manier verloopt de samenwerking tussen VDAB en school in de gezamenlijke aanpak van NEET-jongeren/vroegtijdige schoolverlaters?
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 312 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 3 februari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT NEET-jongeren - Actieplan samen tegen schooluitval Het
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. (Dutch Summary)
Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) Het aantal oudere mensen in onze maatschappij groeit en de komende jaren zal dit alleen nog maar meer toenemen. De verwachting is dat het aantal mensen dat 65 jaar
Nadere informatieUitdagingen bij de vermaatschappelijking van de zorg
Uitdagingen bij de vermaatschappelijking van de zorg Koen Hermans LUCAS, Centrum voor zorgonderzoek en consultancy Centrum voor sociologisch onderzoek Professionele zorg in Vlaanderen is succesverhaal
Nadere informatieDe effecten van demografische ontwikkelingen op het onderwijs
De effecten van demografische ontwikkelingen op het onderwijs Modus Inleiding Carlien de Witt Hamer In dit artikel worden de effecten beschreven die de demografische ontwikkelingen van de periode 1997-2001
Nadere informatieonline! Telenet Foundation ondersteunt momenteel zo n 105 projecten in België. We bereikten al meer dan 111.000 mensen. Iedereen
Iedereen online! Telenet Foundation ondersteunt momenteel zo n 105 projecten in België. We bereikten al meer dan 111.000 mensen. 96 Telenet Jaarverslag 2012 Duurzaamheid Telenet Foundation Telenet Foundation
Nadere informatieIndicatoren m.b.t. het recht op onderwijs
Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Indicatoren m.b.t. het recht op onderwijs Ides Nicaise KU Leuven (HIVA / PPW) WELK RECHT? VISIES OP DEMOCRATISCH ONDERWIJS 2 Welk recht? Twee opvattingen
Nadere informatieBouwstenen van numerieke vaardigheden: Associaties tussen hoeveelheid en ruimte
Bouwstenen van numerieke vaardigheden: Associaties tussen hoeveelheid en ruimte Theoretische achtergrond De invloed van cultuur en embodiment op quantityspace mapping bij peuters Strategiegebruik bij quantity-space
Nadere informatieHans Stegeman. h a r m o n i e Vloeiend Vooruit. Schokkend Samen. r e v o l u t i e. e v o l u t i e. Trage Twist. Dynamisch Divers Vier vergezichten
e v o l u t i e h a r m o n i e Vloeiend Vooruit Schokkend Samen r e v o l u t i e Trage Twist c o n f l i c t Dynamisch Divers Vier vergezichten Hans Stegeman Kennis & Economisch Onderzoek Inleiding Programma
Nadere informatieVroeg, Voortdurend en Integraal
Vroeg, Voortdurend en Integraal Landelijk programma ketens vroege signalering, diagnostiek, zorg, onderwijs en ondersteuning kinderen met beperkingen en hun gezin Vroeg, Voortdurend en Integraal (VVI)
Nadere informatieEven voorstellen. Sonia Sjollema. Directeur NSvP: PhD Brunel University Londen
Even voorstellen Sonia Sjollema Directeur NSvP: www.innovatiefinwerk.nl PhD Brunel University Londen Aandacht voor toekomst van werk, robotisering, skills en leven lang leren 13% Van de laagopgeleide
Nadere informatieThe Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands
The Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands Proefschrift Marieke Heers (gepromoveerd 3 oktober in Maastricht; promotoren prof.dr. W.N.J. Groot en prof.dr. H. Maassen van den Brink)
Nadere informatieDe effecten op lange termijn van vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen
De effecten op lange termijn van vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen Jan Van Damme, Marc Blommaert, Carl Lamote en Jo Meyer SSL-studiedag 5 juni 2013 www.steunpuntssl.be Evidentie uit literatuur e
Nadere informatieHet Vlaamse secundair onderwijs internationaal vergeleken
Het Vlaamse secundair onderwijs internationaal vergeleken Jeroen Lavrijsen Doctoraatsonderzoeker, HIVA - KU Leuven www.steunpuntssl.be Structuur secundair onderwijs Focus op twee kenmerken van het secundair
Nadere informatie4 jaar geleden.. onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen.
De laatste decennia is wetenschappelijk onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen. Meer kennis over het belang en over factoren die de ontwikkeling
Nadere informatieMy Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right.
Mijn Inspiratie Ik kreeg het idee om een variant te maken van een lamp die ik al eerder had gemaakt. Bij de lamp die in de onderstaande foto s is afgebeeld kun je het licht dimmen door de lamellen open
Nadere informatieNeurowetenschap en Onderwijs W O E N S D A G 2 9 A P R I L B R U S S E L
Neurowetenschap en Onderwijs W O E N S D A G 2 9 A P R I L 2 0 1 5 B R U S S E L Stelling Stelling: Goed onderwijs betrekt de resultaten van cognitieve neurowetenschappen en de neuropedagogiek in de besluitvorming
Nadere informatieDe Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility.
RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility Jos Kooy Eerste begeleider Tweede
Nadere informatieJa, leraren kunnen kansarmoede aanpakken in hun klas
Ja, leraren kunnen kansarmoede aanpakken in hun klas Leraren voelen zich vaak machteloos tegenover kinderarmoede. Toch kunnen ze het leren en leven van kinderen in armoede duurzaam verbeteren: door hun
Nadere informatieKinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling
Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012 Bijeenkomst 11: ontwikkeling Terugblik bijeenkomst 10 Presentatie ontwikkelingsgebieden Indeling ontwikkelingsgebieden Casus: stel je probleemverklaring op. Bijeenkomst
Nadere informatieStrategische personeelsplanning objectief onderbouwen met People Analytics
Strategische personeelsplanning objectief onderbouwen met People Analytics Na het lezen van deze white paper weet u: Wat een strategische personeelsplanning (SPP) is Hoe organisaties veranderen door automatisering
Nadere informatieScholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse
Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse Wim Groot & Henriette Maassen van den Brink In samenwerking met Annelies Notenboom, Karin Douma en Tom Everhardt, APE Den Haag
Nadere informatieKansenbeleid in (Zuid-)Limburg paul jungbluth 10 5 2010
Kansenbeleid in (Zuid-)Limburg paul jungbluth 10 5 2010 Algemene probleemstelling 3 15 jarigen Hoe ernstig is de situatie rondom autochtone kansarmen in termen van: - prestaties - achtergrond - segregatie
Nadere informatieLaaggeletterdheid in Vlaardingen Dr. Christine Clement. Ruim denken - 21 november 2016
Laaggeletterdheid in Vlaardingen Dr. Christine Clement Ruim denken - 21 november 2016 Vraag: Wat is laaggeletterdheid? Wat kunnen laaggeletterde mensen wel of niet lezen/schrijven? A. Niets B. Maximaal
Nadere informatieStigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer
Met opmaak: Links: 3 cm, Rechts: 2 cm, Boven: 3 cm, Onder: 3 cm, Breedte: 21 cm, Hoogte: 29,7 cm Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer Stigmatisation of Persons
Nadere informatieRichtlijn Opvoedondersteuning (2013)
Richtlijn Opvoedondersteuning (2013) Onderbouwing Uitgangsvraag Hoe verhouden de kosten en baten van preventie van opvoed- en psychosociale problemen en opvoedingsondersteuning zich tot elkaar? Conclusies
Nadere informatieMindset en Effectief studeren
Mindset en Effectief studeren 2015 Geert Jan Roelofs Studieadviseur/docent Julius Instituut Dept. Natuur en Sterrenkunde, UU 1) Je intelligentie is een soort basis eigenschap van je waar je weinig aan
Nadere informatieOnderwijscentrum Gent. Raakpunten GSIW
Onderwijscentrum Gent Raakpunten GSIW Gent Stad in Werking Onderwijscentrum Gent, 20 december 2017 1. Uitdaging 2. Rol Onderwijscentrum 3. Structuur en netwerk 4. Raakpunten Visie 5. Raakpunten inhoudelijk
Nadere informatie8 essentiële stappen voor leiders van de toekomst Michael Jongeneel
8 essentiële stappen voor leiders van de toekomst Michael Jongeneel Disrupties in zakelijke omgeving Technologie Decentralisatie Wetgeving Veroudering Disrupties in zakelijke omgeving Technologie Decentralisatie
Nadere informatieDuurzame inzetbaarheid Op de arbeidsmarkt van morgen. Luc Sels Decaan Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen
Duurzame inzetbaarheid Op de arbeidsmarkt van morgen Luc Sels Decaan Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Talenten paraat Procentuele jaargroei arbeidsvolume en werknemers 03 (Vlaams Gewest; 2008-I
Nadere informatieStay in or drop out. 10 november Dit project wordt mogelijk gemaakt door:
Stay in or drop out 10 november 2011 Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Promotie onderzoek 2010-2014 Symptom dimensions in youth on the pathway to drop-out Prof. Dr. Frans Feron Dr. Petra Verdonk
Nadere informatieVerhoging pensioenleeftijd in praktijk
Verhoging pensioenleeftijd in praktijk Claudette Blankestijn Elianne Janssen 30 januari 2012 Pensioenseminar Maastricht University Verhoging pensioenleeftijd in praktijk Onderzoek onder werkgevers Wat
Nadere informatieHET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE
HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM
Nadere informatieJongereneducatie 2.0. Maria Kuiken & Gerard Kern. Kennisdag ROV Oost-Nederland 10 december 2015
Jongereneducatie 2.0 Maria Kuiken & Gerard Kern Kennisdag ROV Oost-Nederland 10 december 2015 De vraag Centrale vraag Is wat we doen nog steeds effectief voor de verschillende doelgroepen? Kansen en mogelijkheden?
Nadere informatiePIAAC IN FOCUS 1: IS ONDERWIJS WEL EEN HEFBOOM VOOR HET WEGWERKEN VAN HET GELETTERDHEIDSDEFICIT?
PIAAC IN FOCUS 1: IS ONDERWIJS WEL EEN HEFBOOM VOOR HET WEGWERKEN VAN HET GELETTERDHEIDSDEFICIT? Samenvatting Volwassenen met een lage sociaal-economische status behalen gemiddeld een lager geletterdheidsniveau
Nadere informatieLanger doorwerken valt nog niet mee. Of toch wel? Meningen en scenario s over werk en pensioen
Langer doorwerken valt nog niet mee. Of toch wel? Meningen en scenario s over werk en pensioen Leo van Wissen, NIDI AG jaarcongres 2 juni 2016, Amersfoort Wat ga ik vertellen? Hoe denken werknemers over
Nadere informatieUniverseel en geïntegreerd. Paul Leseman
Universeel en geïntegreerd Paul Leseman Waarom geïntegreerd? Lappendeken van voorzieningen, meerdere voorzieningen in combinatie, formele en informele vormen tegelijk. Weinig stabiliteit in termen van
Nadere informatieSymposium Kindcentra 2020
Symposium Kindcentra 22 s-gravenhage, 9 Oktober 215 Willem Adema, D.Phil Senior Economist, OECD Social Policy Division Cognitieve ontwikkeling van kinderen Ondersteunen van arbeidsparticipatie van ouders
Nadere informatieEen probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren
Jelle Jolles Centrum Brein & Leren/AZIRE Vrije Universiteit Amsterdam Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren 1 Toe naar een grootschalige aanpassing
Nadere informatieDe Toekomst van Europa. Hovo 2017 College 6 (6 november) Dr. Hein Roelfsema
De Toekomst van Europa Hovo 2017 College 6 (6 november) Dr. Hein Roelfsema Opzet van het college 1. Balans tussen huidige problemen en de theoretische lens. 2. Politieke economie van Europese integratie.
Nadere informatieZo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition)
Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C. Huizinga-Arp Click here if your download doesn"t start automatically Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C.
Nadere informatieDe peilingsresultaten PAV in internationaal perspectief Colloquium peiling PAV, Brussel, 11 juni 2014
De peilingsresultaten PAV in internationaal perspectief Colloquium peiling PAV, Brussel, 11 juni 2014 Een internationaal onderzoek dat om de drie jaar jongeren aan het einde van hun verplichte schoolloopbaan
Nadere informatieVO Raad 5 april Is ons onderwijsbestel nog wel toegerust voor de 21e eeuwse schoolloopbaan? Louise Elffers
VO Raad 5 april 2017 Is ons onderwijsbestel nog wel toegerust voor de 21e eeuwse schoolloopbaan? Louise Elffers Waar wil ik met jullie over nadenken? Nadenken over ons onderwijsstelsel in de 21 e eeuw
Nadere informatieEvidence piramide. Gecontroleerde studies. Welk studie type? 19/02/2013. 3 me ta.eu. Niet dezelfde piramide voor elke vraag. me ta.eu. me ta.
Niet dezelfde piramide voor elke vraag Evidence piramide Gecontroleerde studies Welk studie type? 3 1 Effect van roken op longkaner Richard Doll 1951: prospectieve studie 2/3 mannelijke Britse artsen Goede
Nadere informatieIn dienst van kinderen, jongeren en hun ouders
Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist http://www.child-support-europe.com In dienst
Nadere informatieOpdracht bij stappenplan kwaliteitsontwikkeling
Opdracht bij stappenplan kwaliteitsontwikkeling Rubriek: De school stimuleert de ontwikkeling van alle lerenden Deelrubriek: De lerende begeleiden Kwaliteitsverwachting B2 Het schoolteam biedt de begeleiding
Nadere informatie(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren
(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties
Nadere informatieEvaluatie van het Smaaklessen groentemenu onderzoek. 12 maart 2015
Evaluatie van het Smaaklessen groentemenu onderzoek 12 maart 2015 Opbouw presentatie Waarom onderzoek Voorgaand onderzoek naar Smaaklessen Resultaten van het Smaaklessen groentemenu onderzoek Waarom effectonderzoek?
Nadere informatieGoede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid
Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid Andries de Grip, Didier Fouarge en Raymond Montizaan Context Netspar Brief Het Nederlandse pensioenstelsel is de afgelopen jaren sterk veranderd:
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING
Goed kunnen lezen is een van de belangrijkste vaardigheden in de huidige informatiemaatschappij, waarin communicatie en informatie centraal staan. Lezen is dan ook een onderwerp waar veel onderzoek naar
Nadere informatieIntergenerationele rechtvaardigheid en pensioenen. Erik Schokkaert
Intergenerationele rechtvaardigheid en pensioenen Erik Schokkaert 1 1. Inleiding diepe emoties zonder veel analyse moeilijke technische argumenten verbergen ethische en sociale implicaties ideologische
Nadere informatieDAT ZOEKEN WE UIT! HOE TE KOMEN TOT EEN ONDERZOEKSPROGRAMMERING t.b.v. Effecten van toezicht & Handhaving en gedrag?
DAT ZOEKEN WE UIT! HOE TE KOMEN TOT EEN ONDERZOEKSPROGRAMMERING t.b.v. Effecten van toezicht & Handhaving en gedrag? Symposium "Handhaving & Toezicht: een kwestie van effectief beïnvloeden" F. Willemsen,
Nadere informatieArmoede, opvoeden en gevolgen voor ontwikkeling kinderen. Hilde Kalthoff
Armoede, opvoeden en gevolgen voor ontwikkeling kinderen Hilde Kalthoff Inhoud presentatie Cijfers en risicogroepen Invloed op welbevinden Eerste jaren hersenontwikkeling, armoede en hechting Armoede,
Nadere informatie