Plan van aanpak implementatie Omgevingswet. Omgevingsdienst West-Holland

Transcriptie

1 Plan van aanpak implementatie Omgevingswet Omgevingsdienst West-Holland 28 Februari 2017

2 Plan van aanpak implementatie Omgevingswet Omgevingsdienst West-Holland Inhoud Pagina 1. Inleiding en achtergrond Inleiding en achtergrond Impact Omgevingswet Doelstelling Totstandkoming Leeswijzer 4 2. Visie op implementatie Omgevingswet Stapsgewijze implementatie Omgevingswet raakt gehele organisatie Implementatie in drie fasen Lerende kennisorganisatie Vijf inhoudelijke speerpunten 7 3. Aanpak Samenwerken in de keten Bijdragen aan (pilots) Omgevingsvisies en Omgevingsplannen Verankeren in werkprocessen en organisatie Aansluiten op Digitaal Stelsel Omgevingswet Cultuur, gedrag en competenties Organisatie Bestuurlijk opdrachtgever Ambtelijk opdrachtgever Opdrachtnemer Communicatie Inleiding Interne communicatie Bestuurlijke communicatie en communicatie naar onze opdrachtgevers Externe communicatie Planning Inzet en middelen 23 2

3 1. Inleiding en achtergrond 1.1 Inleiding en achtergrond De Omgevingswet komt eraan. De Omgevingswet treedt naar verwachting in 2019 in werking en integreert 26 wetten op het gebied van de fysieke omgeving in één wet. Daarnaast komen er vier Algemene Maatregelen van Bestuur (in plaats van 120) en circa tien ministeriële regelingen (in plaats van 120). De stelselherziening Omgevingswet kent de volgende vier doelstellingen: het vergroten van bestuurlijke afwegingsruimte voor de fysieke leefomgeving; het vergroten van inzichtelijkheid, voorspelbaarheid en gebruiksgemak van het Omgevingsrecht; het versnellen van besluitvorming over projecten in de fysieke leefomgeving. De Omgevingswet heeft betrekking op de gehele fysieke omgeving en vormt het nieuwe wettelijk kader voor onderwerpen als bodem, geluid, lucht, milieu, waterbeheer, ruimtelijke ordening, monumentenzorg en natuur. Daarmee is de Omgevingswet van cruciaal belang voor de ODWH. Alle taken die ODWH uitvoert kennen straks hun wettelijke basis in de Omgevingswet. 1.2 Impact Omgevingswet De Omgevingswet heeft gevolgen voor alle overheidsorganisaties die verantwoordelijk zijn voor het beheer en ontwikkeling van onze fysieke leefomgeving. Het juridisch kader, het instrumentarium en daarmee de werkprocessen zullen ingrijpend wijzigen. Overheden moeten veranderingen doorvoeren om naar de letter en in de geest van de wet te kunnen opereren. Zo moeten het Rijk, provincie en gemeenten ieder een Omgevingsvisie gaan vaststellen waarin zij de hoofdlijnen van de gewenste kwaliteit van de fysieke leefomgeving beschrijven. Gemeenten krijgen meer lokale afwegingsruimte en staan voor de uitdaging om de Omgevingsvisies te vertalen naar Omgevingsplannen. Hierin moeten gemeenten niet alleen al hun bestaande regels en bepalingen ten aanzien van de fysieke omgeving bundelen, maar kunnen zij ook regels opnemen over onderwerpen die voorheen voorbehouden waren aan andere overheden. Tegelijkertijd wordt de uitvoering van de wet met de ontwikkeling van het Digitaal Stelsel Omgevingswet gedigitaliseerd. ODWH is bij ieder van genoemde veranderingen betrokken. De Omgevingswet heeft daarom een grote impact op het werk van de ODWH, zowel inhoudelijk als op het gebied van cultuur, gedrag en competenties. De exacte impact van de implementatie van de Omgevingswet op de ODWH is nog niet bekend. Enerzijds omdat onderliggende regelgeving zoals de Algemene Maatregelen van Bestuur en de invoeringswet nog in ontwikkeling is. Anderzijds omdat overheden, maar ook 3

4 bedrijven en burgers, in de komende jaren met elkaar zullen ontdekken wat werken in de geest van de Omgevingswet in de praktijk betekent. 1.3 Doelstelling ODWH wil zich tijdig en zorgvuldig voorbereiden op de inwerkingtreding van de Omgevingswet en provincie en gemeenten ondersteunen bij de implementatie ervan. Doel is dat ODWH bij inwerkingtreding van de Omgevingswet (vooralsnog medio 2019) gereed is om de Omgevingswet efficiënt en effectief uit te voeren conform visie en beleid van provincie en gemeenten. Dit betekent dat ODWH bij de voorbereiding en implementatie van de wet actief samenwerkt met provincie en gemeenten. 1.4 Totstandkoming Dit eerste plan van aanpak is opgesteld door de stuurgroep Omgevingswet. Het plan van aanpak heeft een incrementeel karakter en betreft een implementatiestrategie op hoofdlijnen. In het plan van aanpak beschrijven we activiteiten waarmee op korte termijn gestart kan worden of reeds gestart is. Op basis van voortschrijdende inzichten zowel vanuit de uitvoeringspraktijk als het weten regelgevingstraject zullen in 2018 en 2019 nadere uitwerkingen worden gemaakt. De activiteiten voor 2017 zullen de komende periode werkende weg worden vormgegeven. Het voorliggende plan van aanpak is vastgesteld door het MT op 28 februari Leeswijzer Allereerst wordt in hoofdstuk 2 kernachtig de visie van ODWH op de implementatie van de Omgevingswet beschreven. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens ingegaan op de aanpak: de wijze waarop ODWH vormgeeft aan de implementatie. Hoofdstuk 4 beschrijft de organisatie en hoofdstuk 5 geeft inzicht in de communicatiestrategie. Tot slot wordt in hoofdstuk 6 en hoofdstuk 7 respectievelijk ingegaan op de planning en benodigde middelen. 4

5 2. Visie op implementatie Omgevingswet ODWH wil bij inwerkingtreding van de Omgevingswet als organisatie gereed zijn om de wet uit te voeren conform visie en beleid van provincie en gemeenten. Daarnaast wil ODWH provincie en gemeenten ondersteunen bij de implementatie van de Omgevingswet. In dit hoofdstuk beschrijft ODWH haar visie op en uitgangspunten voor het realiseren van deze doelstelling 2.1 Stapsgewijze implementatie De Omgevingswet is aangenomen door zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer. Daarmee is de komst van de Omgevingswet een feit. De onderliggende regelgeving zoals de Algemene Maatregelen van Bestuur en de Invoeringswet is echter nog in ontwikkeling. Tegelijkertijd kan de datum van inwerkintreding vooralsnog medio 2019 nog verschuiven. Dat maakt dat het doel om als ODWH bij inwerkingtreding van de Omgevingswet gereed te zijn voor uitvoering van de wet in beweging is en blijft. Om in te kunnen spelen op ontwikkelingen in wet- en regelgeving en gebruik te maken van voortschrijdend inzichten kiest ODWH voor een stapsgewijze implementatie van de Omgevingswet. Met de stapsgewijze implementatie starten we direct met voorbereidingen van de implementatie van de Omgevingswet we doen alvast ervaring op met werken volgens de Omgevingswet zonder daarbij de benodigde bewegingsvrijheid in te perken. 2.2 Omgevingswet raakt gehele organisatie Vast staat dat de Omgevingswet uiteindelijk impact heeft op de gehele organisatie. De Omgevingswet vormt straks de wettelijke basis voor (vrijwel) alle taken die ODWH uitvoert. We beschouwen de implementatie van de Omgevingswet daarom als een organisatieveranderingstraject. Dat betekent dat het van belang is dat de implementatie van de Omgevingswet aansluit bij andere lopende trajecten zoals de reorganisatie en de implementatie van de Herijking Toekomststrategie. Daarnaast dient de aanpak te worden afgestemd op diverse doelgroepen binnen de organisatie: Advisering Toezicht & handhaving Reguleren Dienstverlening 5

6 2.3 Implementatie in drie fasen Voor de implementatie van de Omgevingswet bij ODWH maken we gebruik van een veelgebruikt model voor het realiseren van organisatieveranderingen: het Strategie Realisatie Model. Op basis van dit model maken we onderscheid naar drie fasen, te weten richten, inrichten en verrichten, die ieder een andere focus in activiteiten kennen. In onderstaand figuur hebben we dit schematisch weergegeven. 2017: Richten 2018: Inrichten 2019: Verrichten Richten 2017 is het jaar van pilots en experimenten. Samen met provincie, gemeenten en ketenpartners verkennen we wat de Omgevingswet betekent voor de gezamenlijke uitvoeringspraktijk. Dit doen we door reeds te oefenen met nieuwe instrumenten zoals het Omgevingsplan en impactanalyses uit te voeren. Inrichten In 2018 gaan we verder met pilots en experimenten, maar treffen we ook voorbereidingen voor het inrichten van de nieuwe werkprocessen en benodigde organisatie. Belangrijke input hiervoor bestaat uit de kennis en inzichten die zijn opgedaan in de pilots en experimenten in Verrichten 2019 is het jaar van inwerkingtreding van de Omgevingswet. Dat betekent dat de organisatie klaar moet zijn om te werken volgens de Omgevingswet. Na inwerkingtreding van de Omgevingswet monitoren we de uitvoering door ODWH: wat gaat goed, wat kan beter? Op deze manier maken we ons de nieuwe manier van werken eigen en optimaliseren we deze. 2.4 Lerende kennisorganisatie De invoering van de Omgevingswet raakt de gehele organisatie en betekent voor velen een meer of minder intensief verandertraject. Actuele en uitgebreide kennis van zowel theorie (wetgeving) als praktijk is essentieel voor onze dienstverlening. We beschouwen onszelf daarom als een lerende kennisorganisatie. De beste leerervaringen zijn die uit de praktijk. Daarom starten we zo snel mogelijk met het werken in de geest van de Omgevingswet via pilots en experimenten. We evalueren de inhoudelijke opbrengsten en de werkwijze structureel en delen de leerervaringen met anderen binnen en buiten de ODWH. 6

7 2.5 Vijf inhoudelijke speerpunten De Routeplanner Omgevingswet van het programma Aan de Slag met de Omgevingswet onderscheidt vijf inhoudelijke sporen die van belang zijn bij de implementatie van de Omgevingswet. Deze sporen hebben we vertaald naar de volgende vijf samenhangende speerpunten voor implementatie van de Omgevingswet bij ODWH: Bijdragen aan Omgevingsvisies -en plannen Cultuur, gedrag en competenties Verankeren in werkprocessen en organisatie Samenwerken in de keten Aansluiten op Digitaal Stelsel Omgevingswet In het volgende hoofdstuk gaan we in op welke activiteiten per speerpunt worden uitgevoerd in

8 3. Aanpak In het vorige hoofdstuk (H2) hebben we de bouwstenen voor de implementatie van de Omgevingswet bij ODWH geïntroduceerd. In dit hoofdstuk beschrijven we de concrete activiteiten waarmee we in 2017 aan de slag gaan. Hierbij maken we onderscheid naar vijf sporen. 3.1 Samenwerken in de keten Wat vraagt de Omgevingswet? Samenwerking tussen bevoegd gezagen, initiatiefnemers en belanghebbenden bij de ontwikkeling en bescherming van de fysieke leefomgeving is een wezenlijk onderdeel van de Omgevingswet. De Omgevingswet intensiveert in diverse processen de samenwerking tussen overheden, zoals bij vergunningverlening; toezicht- en handhaving en de beleids- en planningsprocessen. Er komt bijvoorbeeld één digitaal loket waar een initiatiefnemer zijn of haar omgevingsvergunning kan aanvragen. Voor de initiatiefnemer is dat makkelijk en overzichtelijk, maar achter het loket zullen overheden afspraken moeten maken met elkaar om samen de vergunningaanvraag te beoordelen. Daarnaast krijgen gemeenten met name op milieuonderwerpen meer lokale afwegingsruimte. Om te komen tot zorgvuldige integrale afwegingen is het van belang dat gemeenten de Omgevingsdienst, maar ook andere ketenpartners zoals de Veiligheidsregio en de GGD vanaf een vroegtijdig stadium betrekken bij het opstellen van Omgevingsvisies en plannen. ODWH beschikt over de kennis en expertise om gemeenten te ondersteunen bij de vast te stellen Omgevingswaarden in Omgevingsvisies en plannen. Hierbij kan ODWH vanuit haar rol als toezichthouder en handhaver ook adviseren over de monitoring en naleefbaarheid van Omgevingswaarden. Om de benodigde samenwerking in de keten te realiseren is duidelijkheid over rollen en taken essentieel. Hierbij zijn goede informatie-uitwisseling en zaakgericht werken in de keten (zie paragraaf 3.4) belangrijke randvoorwaarden Hoe gaat ODWH hiermee in 2017 aan de slag? In 2017 ligt de focus op het verkennen van verdere samenwerking met provincie, gemeenten en andere ketenpartners. Uiteindelijk moeten we antwoord geven op de vraag op welke terreinen, op welke wijze en met welke (regionale) partijen in de keten ODWH gaat samenwerken rondom de Omgevingswet. De gewenste samenwerking moet vervolgens (na 2017) worden georganiseerd en vastgelegd in (proces)afspraken. 8

9 In het najaar van 2016 heeft ODWH gesprekken gevoerd met de projectleiders implementatie Omgevingswet van de deelnemers van de Omgevingsdienst en ketenpartners. Doel van deze gesprekken was enerzijds het verkrijgen van inzicht in de stand van zaken per deelnemer/ketenpartner en anderzijds verkennen wat ODWH en deelnemers/ketenpartners voor elkaar kunnen betekenen bij de implementatie van de Omgevingswet in het komende jaar. Met een groot aantal gemeenten is afgesproken om samen te werken bij de implementatie van de Omgevingswet. Mede op basis van deze gesprekken hebben we de volgende activiteiten op het gebied van samenwerking in de keten gedefinieerd: Regionaal overleg ODWH voert regelmatig overleg met provincie, gemeenten, de overige omgevingsdiensten in Zuid- Holland en andere partners in de keten om zo goed mogelijk op de hoogte te zijn van ontwikkelingen ten aanzien van de Omgevingswet, de samenwerking vorm te geven en om onderling af te stemmen. Onderstaande tabel geeft inzicht in de regionale overleggen waar ODWH aan deelneemt. Daarnaast voert ODWH periodiek individueel overleg met projectleiders Omgevingswet bij provincie en gemeenten over de stand van zaken en samenwerking in het kader van de Omgevingswet. Overleg Frequentie Deelnemers Regionaal Platform Omgevingswet 2 à 3 keer per jaar Gemeentesecretarissen Holland-Rijnland Directeur ODWH Directeur Hoogheemraadschap Rijnland Provincie Zuid-Holland Overleg regiogemeenten Omgevingswet Maandelijks Projectleiders Omgevingswet van: Leiden Oegstgeest Leiderdorp Zoeterwoude Katwijk Voorschoten ODWH Overleg Omgevingsdiensten Zuid-Holland Maandelijks Projectleiders Omgevingswet van Omgevingsdiensten Zuid-Holland Directeurenoverleg 4 keer per jaar Veiligheidsregio Hollands-Midden 9

10 Overleg Frequentie Deelnemers convenant Omgevingsdiensten,GGD, VRHM GGD ODWH ODMH Omgevingsdienst NL 2 à 3 keer per jaar Projectleiders Omgevingswet van Omgevingsdiensten Leerkring Omgevingsplan ODWH heeft het initiatief genomen voor het oprichten van een leerkring met provincie, gemeenten, GGD, Hoogheemraadschap van Rijnland en de Veiligheidsregio Hollands-Midden. Alle deelnemers van de Omgevingsdienst nemen deel aan de leerkring. Bij de oprichting en het organiseren ervan krijgt de ODWH ondersteuning (procesbegeleiding) vanuit het Programma Aan de Slag met de Omgevingswet 1. De leerkring is gericht op het delen van kennis en ervaringen op het gebied van de ontwikkeling van Omgevingsplannen. ODWH gebruikt de leerkring ook om eigen kennis en inzichten vanuit de praktijk te delen met de regio. De leerkring bestaat in 2017 uit een reeks van 6 à 8 bijeenkomsten met projectleiders implementatie Omgevingswet en projectleiders Omgevingsplan als doelgroep. De eerste bijeenkomst is voorzien in maart Pilot Integrale advisering veiligheidsregio In samenwerking met de Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg, Omgevingsdienst Midden Holland, Veiligheidsregio Hollands-Midden verkent ODWH de mogelijke meerwaarde van gezamenlijke integrale advisering richting gemeenten. De verkenning wordt uitgevoerd aan de hand van een tweetal pilots. ODWH neemt deel één aan van deze pilots, gekoppeld aan het Omgevingsplan buitengebied Hillegom. 3.2 Bijdragen aan (pilots) Omgevingsvisies en Omgevingsplannen Wat vraagt de Omgevingswet? De nieuwe Omgevingswet introduceert zes nieuwe kerninstrumenten die in de plaats komen van huidige instrumenten zoals structuurvisies en bestemmingsplannen (zie figuur op de volgende pagina). ODWH krijgt met ieder van deze instrumenten te maken. In de voorbereiding op de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt ODWH met name gevraagd om een bijdrage te leveren aan pilots of trajecten die gericht zijn op het ontwikkelen van 1 Het Programma Aan de slag met de Omgevingswet is een samenwerkingsverband van gemeenten (VNG), provincies (IPO), waterschappen (UvW) en het Rijk. Het programma ondersteunt overheden, maatschappelijke partners, bedrijven, initiatiefnemers en belanghebbenden om te kunnen werken met de Omgevingswet. 10

11 Omgevingsvisies (1 in het figuur) en Omgevingsplannen (3 in het figuur) van gemeenten. Met het Omgevingsplan krijgen gemeenten bijvoorbeeld veel mogelijkheden voor maatwerk in het opstellen van regels voor de fysieke omgeving. Deze regels dienen anders dan nu het geval is allen te worden opgenomen in één gebiedsdekkend Omgevingsplan. ODWH denkt vanuit haar expertise op het gebied van milieu graag in een vroegtijdig stadium mee over het te voeren beleid en bijpassende instrumenten voor de uitvoering ervan. Dit vraagt dat medewerkers van de ODWH naast de benodigde inhoudelijke kennis ook beschikken over vaardigheden om te adviseren over het te voeren en beleid en in te zetten instrumenten zoals uitvoeringsprogramma s om de beleidsdoelen te realiseren, monitoring van de vast te leggen omgevingswaarden en effectieve toezicht en handhaving Hoe gaat ODWH hiermee in 2017 aan de slag? ODWH neemt in 2017 deel aan de pilots en trajecten van provincie en gemeenten die gericht zijn het ontwikkelen van de nieuwe beleidsinstrumenten die voortvloeien uit de Omgevingswet. Hierbij gaat het om pilots die gericht zijn op het maken van Omgevingsvisies (o.a. Noordwijk, Hillegom, Leiden) en Omgevingsplannen (o.a. Zoeterwoude, Leiden, Hillegom). Met de pilots oefent ODWH in de praktijk met werken volgens de Omgevingswet. Inzichten die worden opgedaan in deze pilots helpen ODWH, provincie en gemeenten bij de implementatie van de Omgevingswet. ODWH zet zich actief in deze inzichten te delen met gemeenten en provincie, onder meer via de Community of Practice. Daarnaast neemt ODWH deel aan de leerkring Omgevingsvergunning nieuwe stijl om inzicht te krijgen in wat de Omgevingswet verandert op het gebied van vergunningverlening. 11

12 Oprichten integraal kennisteam Omgevingsplannen Binnen ODWH werken we reeds integraal met betrekking tot inhoudelijk verschillende disciplines. In het kader van de invoering van de Omgevingswet willen we integraal werken intensiveren. Daartoe gaan we een integraal kennisteam Omgevingsplan oprichten dat bestaat uit medewerkers vanuit Toezicht en Handhaving, Reguleren en Advisering. Het kennisteam ontwikkelt een werkwijze om op een gestructureerde en integrale manier gemeenten te adviseren over en bij te dragen aan de ontwikkeling van Omgevingsplannen. Zo kan een toezichthouder vanuit zijn of haar praktijkervaring adviseren over de naleefbaarheid en handhaafbaarheid van op te nemen regels in een Omgevingsplan. Met het kennisteam willen we onze kennis en advisering op het gebied van Omgevingsplannen versterken en verrijken. Leerkring Omgevingsvergunning nieuwe stijl In 2016 heeft de provincie Zuid-Holland samen met de Zuid-Hollandse Omgevingsdiensten een Leerkring Omgevingsvergunning nieuwe stijl opgezet. Het doel van deze Leerkring is om te verkennen wat de Omgevingswet verandert op het gebied van proces en inhoud van vergunningverlening en hoe deze veranderingen kunnen worden doorgevoerd in de nieuwe praktijk van vergunningverlening. ODWH neemt actief deel aan deze leerkring en organiseert in mei 2017 een bijeenkomst in het kader van de leerkring. Verkennen meerwaarde van omgevingsprofielen voor Omgevingsplannen In 2016 heeft ODWH zogenaamde omgevingsprofielen opgesteld voor alle deelnemers van de Omgevingsdienst. De omgevingsprofielen zijn gericht op toezicht en handhaving, maar sluiten goed aan bij de gebiedsgerichte werkwijze die de Omgevingswet voorstaat. We willen daarom bij pilots die gericht zijn op het maken van Omgevingsplannen verkennen in hoeverre en op welke wijze de omgevingsprofielen meerwaarde bieden voor onze advisering in het kader van Omgevingsplannen. 3.3 Verankeren in werkprocessen en organisatie Wat vraagt de Omgevingswet? Met de Omgevingswet wordt een beleidscyclus geïntroduceerd die richting geeft aan de werkprocessen van alle overheden die betrokken zijn bij de bescherming en ontwikkeling van de fysieke leefomgeving (zie figuur hiernaast). Mede hierdoor zullen ook de werkprocessen bij ODWH ingrijpend wijzigen. Daarnaast werken ook de inhoudelijke veranderingen van de Omgevingswet door op de werkprocessen van ODWH. Naar verwachting vindt er bijvoorbeeld een verschuiving plaats van vergunningverlening naar toezicht en handhaving, als gevolg van een afname van het aantal vergunningplichtige activiteiten. Daarnaast vindt er een verschuiving van bevoegdheden van Rijk en provincie naar gemeenten plaats. Zo zijn alle gemeenten straks bevoegd gezag met betrekking tot bodemtaken, in 12

13 plaats van de provincie. Als gevolg van dit soort verschuivingen moeten de werkprocessen en procedures binnen ODWH, maar ook binnen de keten, aangepast worden Hoe gaat ODWH hiermee in 2017 aan de slag? ODWH doet in 2017 onderzoek naar de toekomstige uitvoeringspraktijk met de Omgevingswet. Dit onderzoek dient ODWH te helpen om een scherper zicht te krijgen op de veranderopgave op het gebied van onder meer werkprocessen en organisatie. Hierbij voeren we de volgende activiteiten uit: Interne impactanalyse We starten in maart met een interne impactanalyse. Met de impactanalyse brengen we systematisch de uitgangsituatie (waar staan we nu en hoe werken we nu?) en de situatie na inwerkingtreding van de Omgevingswet in beeld (wat vraagt de Omgevingswet en hoe willen ermee werken?). Het verschil tussen beide geeft inzicht in de aard en omvang van de veranderingen die invoering van de Omgevingswet vraagt bij de ODWH. Hierbij ligt de nadruk op de kerntaken van de Omgevingsdienst: vergunningverlening, advisering en toezicht en handhaving. Ook besteden we aandacht aan welke vaardigheden en competenties de Omgevingswet vraagt van medewerkers van de ODWH. De uitkomsten van de impactanalyse geven richting aan nieuw te ontwikkelen activiteiten in het kader van de invoering van de Omgevingswet. Impactanalyse bestuurlijke afwegingsruimte Omgevingswet In samenwerking met de gemeenten Leiden, Oegstgeest, Zoeterwoude, Katwijk, Voorschoten, Leiderdorp, de provincie Zuid-Holland, GGD en Veiligheidsregio Hollands-Midden voert ODWH een impactanalyse bestuurlijke afwegingsruimte uit. Doel van het project is gezamenlijk inzicht verkrijgen in de impact van een toename van bestuurlijke afwegingsruimte op de uitvoeringspraktijk van zowel gemeenten als de Omgevingsdienst. De uitkomsten van impactanalyse worden via een rapportage en een bijeenkomst breed gedeeld met alle deelnemers van de ODWH. Ontwikkelen nieuwe producten en dienstencatalogus De producten- en dienstencatalogus dient te worden aangepast aan de vereisten vanuit de Omgevingswet en nog te maken afspraken met provincie en gemeenten hierover. Om in 2019 met een nieuwe producten- en dienstencatalogus te werken, moet medio 2017 reeds gestart worden met de voorbereidingen hiervan. De ontwikkeling van een nieuwe producten- en dienstencatalogus maakt geen onderdeel uit van dit plan van aanpak, maar dient wel te worden gevoed met inzichten vanuit de invoering van de Omgevingswet bij ODWH. Naast het uitvoeren van genoemde activiteiten zoekt ODWH actief naar kennis en inzichten die door andere Omgevingsdiensten worden opgedaan, onder meer via Kennisnet (Omgevingsdienst.nl) en regionale en landelijke overleggen met andere Omgevingsdiensten. 13

14 3.4 Aansluiten op Digitaal Stelsel Omgevingswet Wat vraagt de Omgevingswet? Om de gewenste veranderingen met de Omgevingswet te faciliteren, werkt de rijksoverheid aan een nieuwe digitale infrastructuur, het zogenaamd e Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Het DSO moet straks de processen voor planvorming, vergunningverlening, toezicht en handhaving ondersteunen en het mogelijk maken om informatie over de fysieke leefomgeving te beheren en uit te wisselen. Streefbeeld is dat burgers, overheden en bedrijven uiteindelijk (in 2024) bij een voorgenomen ontwikkeling in de leefomgeving met één klik op een digitale kaart alle relevante gegevens over de (kwaliteit van de) fysieke leefomgeving kunnen oproepen. Dat betekent dat iedere overheidsorganisatie met een verantwoordelijkheid ten aanzien van de fysieke leefomgeving op het DSO moet aansluiten. Het Rijk krijgt de mogelijkheid om via Algemene Maatregelen van Bestuur nadere regels te stellen aan onder meer datastandaarden, datakwaliteit en de taken en verantwoordelijkheden van verschillende organisaties bij het aanleveren van data aan het DSO. De ontwikkeling van het Digitaal Stelsel Omgevingswet is een grote opgave op zichzelf en kent ook een eigen planning. Uit de consultatieversie van de Invoeringswet Omgevingswet blijkt dat het DSO bij inwerkingtreding van de Omgevingswet in ieder geval moet bestaan uit één digitaal loket om informatie op te vragen, omgevingsvergunningen aan te vragen en meldingen te doen. Hiertoe worden de belangrijkste bestaande gebruikerstoepassingen geïntegreerd: Ruimtelijkeplannen.nl (geometrische verbeelding van omgevingsdocumenten) Omgevingsloket online (het indienen van vergunningaanvragen) Activiteitenbesluit internetmodule (het doen van meldingen) Via een businesscasebenadering wordt de functionaliteit van het DSO in de jaren na inwerkingtreding van de Omgevingswet verder uitgebreid. Van ODWH wordt gevraagd om toe te werken naar zaakgericht werken in de keten of het samen werken aan één product. Dat betekent dat ODWH samen met andere organisaties in de keten werkt aan één zaak of product en informatie digitaal door de keten vloeit. Denk hierbij aan het plaatsen van een bestelling bij een webshop, waarna de consument online het proces van bestelling en bezorging kan volgen via één portal. Aan de achterkant zijn er echter verschillende organisaties betrokken bij de bestelling en bezorging van het bestelde product. Dat vraagt om afstemming tussen organisaties en aansluiting op elkaars systemen. Daarnaast vraag integraal samenwerken aan bijvoorbeeld Omgevingsplannen en Omgevingsvisies om de inrichting van een digitale samenwerkingsruimte Hoe gaat ODWH hiermee aan de slag in 2017? ODWH volgt ontwikkelingen op het gebied van het DSO nauwgezet, onder meer via het traject Verkenningen Informatievoorziening Omgevingswet (VIVO) en neemt deze mee in de aanbesteding 14

15 van het nieuwe zaaksysteem. Daarnaast werkt ODWH samen met Leiden en Noordwijk aan projectvoorstellen voor pilots zaakgericht werken in de keten. In de pilot met Leiden trachten ODWH en Leiden lessen te destilleren vanuit de bestaande informatiestromen tussen beide organisaties en voor de nieuw aan te besteden zaaksystemen. Basis op orde Randvoorwaarde voor aansluiting op het Digitaal Stelsel Omgevingswet is volledige digitalisering van werkprocessen en een goede beschikbaarheid, bestendigheid en bruikbaarheid van gegevens over de fysieke leefomgeving. Deze gegevens moeten uiteindelijk niet alleen digitaal beschikbaar en bruikbaar zijn voor medewerkers van de ODWH, maar ook voor partners in de keten zoals provincie, gemeenten en de veiligheidsregio. In voorbereiding op de aansluiting op het DSO moet de basis kortom op orde zijn. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet is daarom een belangrijk thema in de geplande aanbesteding van het zaaksysteem bij ODWH. Daarnaast werkt de Omgevingsdienst samen met de Provincie Zuid-Holland aan het slim digitaliseren van bestaande archieven, zodat de gearchiveerde gegevens voldoen aan de eisen die het Digitaal Stelsel Omgevingswet stelt. Digitaal samenwerken Naast het op orde krijgen van de beschikbaarheid, bestendigheid en bruikbaarheid van gegevens wil ODWH verkennen wat zaakgericht werken in de keten betekent en hoe hier invulling aan kan worden gegeven. ODWH werkt samen met Noordwijk en Leiden aan projectvoorstellen rondom pilots zaakgericht werken in de keten. De pilot met Noordwijk richt zich op het trekken van lessen uit de bestaande werkwijze die Noordwijk beperkt toegang geeft tot het zaaksysteem van ODWH. 3.5 Cultuur, gedrag en competenties Wat vraagt de Omgevingswet? Werken volgens de Omgevingswet betekent meer integraal en minder sectorgericht werken in een andere interactie tussen overheden, burgers, bedrijven en andere partijen. Van overheden wordt een coöperatieve en oplossingsgerichte grondhouding verwacht, waarbij deze met elkaar samenwerken om initiatiefnemers en belanghebbenden van dienst te zijn. Dit vergt veranderingen in cultuur en gedrag en ontwikkeling van (nieuwe) competenties van betrokken medewerkers. Mogelijk moeten het functiehuis en functieprofielen hierop worden aangepast. Kort samengevat vraagt de Omgevingswet om: integraal denken en handelen meer samenwerking binnen ODWH en tussen organisaties meedenken met initiatiefnemers van ontwikkelingen in de fysieke omgeving De cultuurwaarden van ODWH, professionaliteit, transparant en verbinden, sluiten nauw aan bij de omslag die met de Omgevingswet wordt beoogd. 15

16 3.5.2 Hoe gaat ODWH hiermee aan de slag in 2017? Cultuurverandering laat zich moeilijk sturen. Het enkel beschikken over kennis over de wet zal niet toereikend zijn. ODWH zet voor 2017 in op een mix van ervarend leren (middels experimenten en pilots) en kennisontwikkeling via themabijeenkomsten en leertrajecten. Ook wordt gestart met een serie interne blogs om op interactieve wijze te verkennen welke impact de Omgevingswet heeft op de uitvoeringspraktijk van ODWH, provincie en gemeenten. Zo willen we steeds beter zicht krijgen op wat de Omgevingswet vraagt van toezichthouders, vergunningverleners en adviseurs en hoe ODWH zich kan voorbereiden op de gevraagde veranderingen. We starten in ieder geval met de volgende activiteiten: Ervaring opdoen in de praktijk (experimenten en pilots) We doen ervaring en kennis op in diverse projecten op het gebied van de Omgevingswet (zie voorgaande paragrafen). Van deze projecten willen we leren door niet alleen inhoudelijk te evalueren, maar tevens op samenwerking en werkwijze. Bij het uitvoeren van pilots geeft ODWH met het oog op kennisborging voorkeur aan de inzet van vaste medewerkers. Deelname aan bijeenkomsten en leertrajecten We nemen deel aan de externe bijeenkomsten en leertrajecten op het gebied van de Omgevingswet die van meerwaarde zijn voor de Omgevingsdienst. Hiertoe wordt een overzicht van relevante bijeenkomsten bijgehouden. Medewerkers van de ODWH kunnen zich in overleg met hun afdelingshoofd en/of teamleider aanmelden voor bijeenkomsten. Interne themabijeenkomsten Ook intern organiseren we met enige regelmaat themabijeenkomsten rondom de Omgevingswet. Discussie is hier belangrijk om van elkaar te leren en de veranderingen vanuit de Omgevingswet te begrijpen. Zo is reeds gestart met een reeks brede bijeenkomsten over de AMvB s van de Omgevingswet. Daarnaast zal ook een bijeenkomst rondom de uitkomsten van de impactanalyse bestuurlijke afwegingsruimte worden georganiseerd. Nieuwsberichten op het Westweb over impact Omgevingswet op ODWH De leerervaringen uit pilots en bijeenkomsten worden structureel vastgelegd via een serie nieuwsberichten op het intranet van de Omgevingsdienst zodat we gezamenlijk een steeds scherper beeld vormen van welke veranderingen de Omgevingswet vraagt op het gebied van cultuur, gedrag en competenties. 16

17 4. Organisatie In dit hoofdstuk gaan we in op de organisatie van de implementatie van de Omgevingswet bij ODWH. 4.1 Bestuurlijk opdrachtgever Het Dagelijks Bestuur is bestuurlijk opdrachtgever voor de implementatie van de Omgevingswet. Vanuit het Dagelijks Bestuur is Arno van Kempen de portefeuillehouder Omgevingswet. Het Dagelijks Bestuur wordt regelmatig geïnformeerd over de voortgang en resultaten van de activiteiten uit het plan van aanpak. In hoofdstuk 5 (communicatie) gaan we dieper in op de wijze waarop richting bestuurders wordt gecommuniceerd over de invoering van de Omgevingswet. 4.2 Ambtelijk opdrachtgever Het plan van aanpak wordt vastgesteld in het MT. Daarmee is het MT ambtelijk opdrachtgever voor de uitvoering van het plan van aanpak. Het MT is verantwoordelijk voor bestuurlijk en intern draagvlak voor het plan van aanpak en in te zetten capaciteit en middelen. Ten minste ieder kwartaal wordt het MT geïnformeerd over de voortgang van de uitvoering van het plan van aanpak. 4.3 Opdrachtnemer Opdrachtnemer is het kernteam implementatie Omgevingswet. We kiezen voor een breed kernteam, omdat de implementatie van de Omgevingswet betrekking heeft op de gehele organisatie. Het kernteam bestaat uit medewerkers vanuit Toezicht en Handhaving Reguleren Advisering Accountmanagement Communicatie Informatievoorziening Op termijn (vanaf 2018) is het van belang dat ook Personeel & Organisatie vertegenwoordigd is in het kernteam, omdat de invoering van de Omgevingswet mogelijk ook veranderingen in het functiehuis en organisatie van ODWH vraagt. 17

18 Het kernteam wordt aangestuurd door de projectleider implementatie Omgevingswet. De projectleider heeft iedere twee weken werkoverleg met de directeur van de Omgevingsdienst, als portefeuillehouder Omgevingswet vanuit het MT. De projectleider is verantwoordelijk voor de coördinatie en uitvoering van de implementatieactiviteiten, aanspreekpunt voor gemeenten en medewerkers van ODWH op het gebied van de Omgevingswet en levert een bijdrage aan de uitvoering van het plan van aanpak. Het kernteam is verantwoordelijk voor het initiëren en uitvoeren van implementatieactiviteiten en vervult een ambassadeursfunctie. Deze ambassadeursfunctie bestaat uit het intern delen van kennis over de voortgang van de implementatie en ontwikkelingen op het gebied van de Omgevingswet. Daarnaast fungeren de kernteamleden als vraagbaak voor andere medewerkers van ODWH. Dat betekent ook dat de kernteamleden hun kennis over (onderdelen van) de Omgevingswet up-to-date dienen te houden via onder meer (online) platforms en externe bijeenkomsten. Het kernteam bespreekt in beginsel iedere twee weken de voortgang van de diverse activiteiten. In dit overleg wordt gewerkt met een actielijst om de voortgang van implementatieactiviteiten te bewaken en bespreken. Daarnaast worden relevante ontwikkelingen op het gebied van de implementatie van de Omgevingswet besproken. In het eerste kernteamoverleg wordt afgesproken wie binnen het kernteam welke taken op zich neemt. Onderstaand figuur geeft de projectorganisatie weer. 18

19 5. Communicatie In dit hoofdstuk gaan we in op de wijze waarop ODWH intern en extern communiceert over ontwikkelingen en de voortgang en resultaten op het gebied van de implementatie van de Omgevingswet. 5.1 Inleiding Communicatie op alle niveaus is belangrijk voor een goede implementatie van de Omgevingswet. Informeren, kennis delen en participeren zijn de uitgangspunten van de communicatiestrategie die we hanteren. Steeds weer zoeken we naar het antwoord op de vraag wat betekent de Omgevingswet voor de ODWH, provincie en gemeenten? De invoering van de Omgevingswet staat nog in de steigers. Gemeenten en provincie zijn zoekende naar hun rol in deze wet en daarmee is onze rol ook niet in beton gegoten. Het is een gezamenlijke zoektocht die kansen biedt en waarin wij als Omgevingsdienst een actieve houding aannemen. Hoe duidelijker de rol van de ODWH wordt, hoe meer we onze communicatie op deze rol gaan toepassen. We hanteren dus een trechtermodel in de communicatie. We maken in onze communicatie over de implementatie van de Omgevingswet bij ODWH onderscheid naar drie doelgroepen: bestuurders, intern en extern. Voor de bestuurlijke communicatie en de communicatie naar onze opdrachtgevers gebruiken we bestaande middelen: de managementbrief en bijeenkomsten van het Algemeen Bestuur en het Dagelijks Bestuur. Voor interne communicatie maken we met name gebruik van het intranet en afdelings- en clusteroverleggen. Extern communiceren we via onze website en de nieuwsbrief Bedrijf en Milieu. Het spreekt voor zich dat ook de social media (twitter) en de traditionele media (persberichten) waar effectief worden ingezet door de ODWH. Hierbij besteden we aandacht aan de projecten waarbij ODWH betrokken is, welke resultaten zijn behaald en wat de belangrijkste lessen zijn voor ODWH, gemeenten en provincie. 5.2 Interne communicatie Met een intensieve interne communicatie zetten we in op informeren en kennis delen. De vraag wat betekent de Omgevingswet voor de ODWH, provincie en gemeenten? is er een die in eerste instantie beantwoord moet worden. Daarna volgt al heel gauw de vraag wat betekent de Omgevingswet voor hoe ik mijn werk uitvoer? De leden van het kernteam hebben hierin een ambassadeursfunctie. Hun kennis en kunde moet zich als een olievlek door de organisatie heen verspreiden. We maken voor de interne communicatie gebruik van onze bestaande middelen: Westweb Op de homepage van Westweb komt een button die rechtstreeks doorlinkt naar alle informatie 19

20 over de Omgevingswet. Op Westweb komt ook een projectenoverzicht te staan die uiteraard actueel wordt gehouden. Uitgangspunt is dat er wekelijks nieuwe berichten verschijnen. Beeldschermen Zodra er interessant nieuws is, komt hiervan een aankondiging op de beeldschermen. Uitgangspunt is dat meer informatie te vinden is op Westweb. Afdelingsoverleggen In de reguliere afdelingsoverleggen wordt de Omgevingswet een terugkerend thema. De kernteamleden geven in deze overleggen periodiek een update van de stand van zaken met betrekking tot de invoering van de Omgevingswet bij ODWH. Interne themabijeenkomsten Met enige regelmaat organiseren we thematbijeenkomsten rondom de Omgevingswet. In 2016 zijn deze interne bijeenkomsten gestart over de AMvB s van de Omgevingswet. In 2017 volgen bijeenkomsten over de impactanalyse bestuurlijke afwegingsruimte. Discussie bij deze themabijeenkomsten staat centraal. Acties De projectleider en de communicatieadviseur in het kernteam zijn primair verantwoordelijk voor de communicatie rondom de Omgevingswet. Zij zorgen voor actuele informatie, beantwoorden vragen die via Westweb binnenkomen etc. De communicatie via de beeldschermen verloopt via het cluster communicatie. Daarnaast communiceren de kernteamleden binnen hun afdeling over de voortgang van de invoering van de Omgevingswet en relevante ontwikkelingen. 5.3 Bestuurlijke communicatie en communicatie naar onze opdrachtgevers Communicatie met en naar bestuur en opdrachtgevers over onze rol bij de Omgevingswet is van groot belang en reeds gestart. Het doel is om deze te intensiveren. Immers, door ons samen goed voor te bereiden op deze wet kunnen we als dienst verwachtingen managen en inspelen op kansen. Zo kunnen we in de communicatie naar deze doelgroep ook antwoord geven op de vraag Wat betekent de Omgevingswet voor de ODWH, gemeenten en provincie en de samenwerking? We maken voor de bestuurlijke communicatie en de communicatie naar onze opdrachtgevers gebruik van onze bestaande middelen: Managementbrief De managementbrief komt vijf tot zes keer per jaar uit. Hierin zal de invoering van de Omgevingswet regelmatig terugkomen. Bijeenkomsten Algemeen Bestuur De ODWH en het AB hebben de gezamenlijke ambitie om de betrokkenheid van de AB leden te vergroten bij het werk van de dienst. Een van de middelen is om gespecialiseerde kennis te delen in het AB. Het onderwerp Omgevingswet leent zich hier goed voor.. 20

21 Agenderen DB Het DB komt meerdere malen per jaar bij elkaar. In deze bijeenkomsten zal het DB worden geïnformeerd over de voortgang van de implementatie van de Omgevingswet bij ODWH. Raadsvergaderingen Actief en reactief zullen er presentaties worden verzorgd voor de diverse gemeenteraden over de Omgevingswet en de rol van de ODWH. Acties De projectleider en de communicatieadviseur binnen het project zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de communicatie rondom de Omgevingswet. De projectleider is hierbij de aanjager vanuit de inhoud. 5.4 Externe communicatie Uiteraard is het ook van belang om extern te communiceren over invoering van de Omgevingswet bij de ODWH. Externe communicatie gebruiken we om ons te profileren en een transparant inzicht te geven in de invoering van de Omgevingswet bij ODWH. Hierbij geven we antwoord op de vraag wat kan u van de ODWH verwachten binnen de Omgevingswet? We maken voor de externe communicatie gebruik van onze bestaande middelen: Website odwh.nl Via de website communiceren we over projecten waar wij als ODWH bij betrokken zijn of waren. Nieuwsbrief Bedrijf en Milieu De Omgevingswet gaat ook invloed hebben op de bedrijven. Deze digitale nieuwsbrief biedt ruimte om deze veranderingen en de rol va de ODWH te communiceren. Social media We zetten social media in, in combinatie met onze traditionele middelen. Acties De projectleider en de communicatieadviseur binnen het project zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de communicatie rondom de Omgevingswet. De projectleider is hierbij de aanjager vanuit de inhoud. 21

22 6. Planning Onderstaande tabel geeft globaal de planning van de activiteiten die voor 2017 zijn benoemd in dit plan van aanpak weer. In de tabel wordt onderscheid gemaakt naar de vijf inhoudelijke sporen zoals geïntroduceerd in dit plan van aanpak. Daarnaast is er zowel sprake van doorlopende activiteiten als activiteiten die een specifieke periode of periodiek worden uitgevoerd. Gedurende 2017 zal de planning worden aangevuld en geactualiseerd door het kernteam Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec 1. Samenwerking in de keten Regionaal overleg Doorlopend Leerkring Omgevingsplan Pilot Integrale advisering veiligheidsregio 2. Bijdragen aan (pilots) Omgevingsvisies en Omgevingsplannen Integraal kennisteam Omgevingsplannen Doorlopend Leerkring Omgevingsvergunning Omgevingsprofielen 3. Verankeren in werkprocessen en organisatie Interne impactanalyse Impactanalyse afwegingsruimte Ontwikkelen nieuwe PDC 4. Aansluiten op Digitaal Stelsel Omgevingswet Volgen ontwikkelingen Doorlopend Pilots zaakgericht werken in de keten 5. Cultuur, gedrag en competenties Deelnemen aan experimenten en pilots Doorlopend Interne themabijeenkomsten Kernteam Kernteamoverleg Iedere twee weken Communicatie Doorlopend Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec 22

23 7. Inzet en middelen De Omgevingsdienst heeft voor 2017 in totaal 3000 uren gereserveerd in de werkplannen met provincie en gemeente om activiteiten uit te voeren die gericht zijn op de implementatie van de Omgevingswet. Deze uren worden verantwoord onder de productcode D99.08 en de tijdsbesteding wordt zorgvuldig gemonitord. De uren worden ten eerste aangewend voor de inzet van de projectleider en kernteamleden voor het ontwikkelen en uitvoeren van implementatieactiviteiten. Daarnaast gebruikt ODWH de uren voor het uitvoeren van projecten zoals de impactanalyse afwegingsruimte Omgevingswet en de interne impactanalyse. In onderstaande tabel hebben we een globale urenraming opgenomen voor de inzet van de leden van het kernteam. Activiteit Projectleider Kernteamlid Kernteamlid Kernteamlid Kernteamlid Kernteamlid Kernteamlid Coördinatie 160 Extern overleg 160 Kernteamoverleg Uitvoeren activiteiten Totaal Op basis van 40 werkweken per jaar ramen we de totale tijdsbesteding voor het kernteam op 1440 uur. Dat betekent dat er nog 1560 uur beschikbaar is voor het uitvoeren van specifieke projecten en het deelnemen van medewerkers aan dienstbrede bijeenkomsten over de Omgevingswet. Op basis van de huidige planning hebben we hiervoor de volgende urenraming gemaakt: Project Inzet in uren Impactanalyse bestuurlijke afwegingsruimte 160 Interne impactanalyse 300 Deelname aan dienstbrede bijeenkomsten 600 Nog toe te wijzen 500 Totaal 1560 Het leveren van bijdragen aan Omgevingsplannen en Omgevingsvisies zien we als reguliere advisering. Hiervoor zijn uren gereserveerd in de werkplannen van 2017 via onder meer het product A01 advisering milieu aspecten en het product duurzaamheid D13. Er is vooralsnog geen budget gereserveerd specifiek voor activiteiten gericht op de implementatie van de Omgevingswet. Naar verwachting is op termijn in ieder geval budget nodig voor het realiseren van de aansluiting op het Digitaal Stelsel Omgevingswet. 23