Onderzoek mogelijkheden uitwerking aansturing Drechtwerk variant 2. drs. F. Bannink

Transcriptie

1 Onderzoek mogelijkheden uitwerking aansturing Drechtwerk variant 2 drs. F. Bannink 2 februari

2 Onderzoek mogelijkheden uitwerking aansturing Drechtwerk variant 2 Inhoud Pagina 1. Inleiding Doel van de rapportage Schets van het voortraject Samenvatting advies Leeswijzer 4 2. Verschillen NV/ BV Inleiding Algemene kenmerken NV en BV Belangrijkste verschillen tussen NV en BV Concluderend 6 3. Vormgeving NV Organen van een NV Consequenties aanbestedingsrecht Personeel Concluderend Taken en bevoegdheden: borgen van gelijkwaardigheid Taken en bevoegdheden in het kader van de Wsw Keuze tussen delegatie en mandaat Tussenconclusie Borgen gelijkwaardigheid Eindperspectief Beschrijving overgang regiebureau/ expertisecentrum Beschrijving taken SDD t.a.v. Drechtwerk Beschrijving NV/BV structuur van Drechtwerk Bestuurlijk-juridische consequenties Bestuurlijk-juridische consequenties voor de overdracht van taken Bestuurlijk-juridische consequenties van de omvorming GR naar NV/ BV Personele consequenties Medewerkers regiebureau/ expertisecentrum 27

3 7.2 SW-Medewerkers Ambtenaren Medewerkers met een arbeidscontract bij WerXaam BV Financiële consequenties voor de verschillende categorieën kosten Relevante kostensoorten Structurele kosten Incidentele kosten Transactie activa Plaatsen en storten van aandelen BTW-consequenties Planning Stappenplan Projectorganisatie Bestuurlijk Ambtelijk Ondersteuning Communicatie 2

4 1. Inleiding 1.1 Doel van de rapportage Naar aanleiding van een advies van Berenschot over de aansturing van Drechtwerk heeft het Algemeen Bestuur van de GR SW Drechtsteden verzocht om een nader onderzoek naar de uitwerking van de voorkeursoptie (optie 2, zie hierna paragraaf 1.3). Waarin de taken van het regiebureau van de huidige GR SW Drechtsteden overgaan naar de GR Drechtsteden en de GR SW Drechtsteden wordt omgevormd naar een privaatrechtelijke rechtsvorm. In deze rapportage zullen we daarom ingaan op de verschillen tussen een NV of BV, de borging van de gelijkwaardigheid tussen de Drechtstedengemeenten en de gemeenten Graafstroom en Nieuw- Lekkerland en daarnaast op onder meer de personele en financiële consequenties en de planning voor een mogelijke implementatie. Mede op basis van de uitkomsten van de bespreking van het onderhavige onderzoek zullen het bestuur van Drechtwerk, het bestuur van de GR Drechtsteden en de colleges van Graafstroom en Nieuw-Lekkerland beslissen of daadwerkelijk wordt besloten tot deze variant en de opdracht wordt gegeven tot een implementatietraject van dit besluit. 1.2 Schets van het voortraject Op 26 maart 2008 heeft het Algemeen Bestuur van Drechtwerk een nieuwe toekomstvisie voor de GR Drechtwerk vastgesteld. Twee belangrijke hoofdpunten van deze visie zijn enerzijds de ontwikkeling van de ketensamenwerking tussen de organisaties die zich bezig houden met de onderkant van de arbeidsmarkt resp. maatschappelijke opvang en anderzijds een versterking van de bestuursstructuur van Drechtwerk. In de toekomstvisie is vastgelegd dat de Gemeenschappelijke Regeling Drechtwerk vooralsnog in stand blijft. Vanaf 1 januari 2009 nemen hieraan deel: de zes Drechtsteden gemeenten en de gemeenten Nieuw-Lekkerland en Graafstroom. Gelet op deze ontwikkelingen heeft het Algemeen Bestuur aan de Netwerkdirectie Drechtsteden (NDD) gevraagd de mogelijkheden voor de Gemeenschappelijke Regeling Drechtwerk 1 en het bedrijf Drechtwerk binnen het bredere verband van gemeenschappelijke regelingen en samenwerkingsverbanden binnen deze regio (de zgn. bestuurlijke lappendeken ) nader te bezien. Het gaat hierbij om de volgende vraagstukken: 1. In het huidige bedrijf Drechtwerk worden vier bedrijfsactiviteiten onderscheiden: a) Het bieden van Sw werkplekken in een beschutte omgeving binnen het Sw-bedrijf (beschut binnen). 1 De gemeenschappelijke regeling Drechtwerk heet formeel GR SW Drechtsteden, dit is ook de naam die wij in deze rapportage hanteren als het gaat om de gemeenschappelijke regeling. De naam Drechtwerk hanteren we voor het bedrijf zelf. 1

5 b) Het bieden van Sw werkplekken in een beschutte omgeving buiten het Sw-bedrijf (beschut buiten). c) Het arrangeren van werkplekken voor Sw-geïndiceerden binnen een reguliere werkomgeving op basis van detachering of met loonkostensubsidie incl. begeleiding door een begeleidingsorganisatie (nu vooral door kernbedrijf DrechtwerkPersoneel). d) Het bieden van leer-werk trajecten voor andere doelgroepen werkzoekenden in opdracht van sociale diensten en UWV Werkbedrijf. 2. Hoe dient de sturing op de uitvoerende taken van de Wsw eruit te gaan zien en van waaruit moet worden gestuurd? Van belang is dat de gemeentelijke verantwoordelijkheid goed wordt geborgd. Hierbij is te onderscheiden de inhoudelijke sturing enerzijds (het opdrachtgeverschap van gemeenten zoals dat is ontstaan sinds de wetswijziging Wsw per 1 januari 2008) en de sturing op het bedrijf (de bedrijfsvoering van) Drechtwerk anderzijds. Hierbij kan ook worden aangegeven waar de ambtelijke ondersteuning van de sturingstaak van de gemeenten ondergebracht wordt. De NDD heeft Berenschot vervolgens gevraagd met een advies te komen ten aanzien van beide vraagstukken. Dit advies is overgenomen door de NDD en voorgelegd aan het AB GR SW Drechtsteden en vervolgens het Drechtstedenbestuur. 1.3 Samenvatting advies Het rapport maakt duidelijk dat de bestuursstructuur van Drechtwerk gemoderniseerd zou kunnen worden door het hanteren van het centrale uitgangspunt van het scheiden van opdrachtgeverschap en eigenaarschap en het nemen van een aantal maatregelen om dat te ondersteunen. Het rapport maakt naar ons oordeel aannemelijk dat voor het bereiken van de doelstellingen uit de toekomstvisie sociale werkvoorziening en breder in het sociale domein deze modernisering gewenst is. Deze doelstellingen zijn het smeden van een keten voor de onderkant van de arbeidsmarkt en het meer marktgerelateerd maken van het bedrijf Drechtwerk. Het centrale uitgangspunt van het scheiden van opdrachtgeverschap en eigenaarschap wordt vertaald in het uitgangspunt dat de sociaal-inhoudelijke sturing (ook wel genoemd de regietaken die bij de recente wetswijziging aan de gemeenten zijn toebedeeld) wordt gescheiden van de sturing op het bedrijf als zodanig. Dit vraagt dat de wettelijke taken die in artikel 23 en 24 van de GR Drechtwerk 2 zijn opgedragen aan het regiebureau binnen de GR Drechtwerk wat betreft de 2 artikel 23, lid 2: de inrichting van het wachtlijstbeheer, de plaatsingsfunctie, het ontwikkelen van beleid voor begeleid werken, de herindicatie, het ontwikkelen van beleid voor het persoonsgebonden budget voor cliënten, het organiseren van de cliëntenparticipatie en artikel 23, lid 4: het formuleren van doelstellingen op het gebied van in-, door- en uitstroom, de ontwikkeling van arbeidsvaardigheden en het monitoren daarvan, het leggen van verbanden met vergelijkbare activiteiten die in de gemeenten plaatsvinden, het voorbereiden van beleid en het faciliteren van de uitvoering van de convenanten tussen Drechtwerk, de gemeenten en de organisaties die werk verrichten in het kader van de Wsw, het vertalen van het geformuleerde inhoudelijke en financiële beleid in concrete en contractueel vastgelegde prestatieafspraken, het ontwikkelen van beleid en het doen van 2

6 Drechtstedengemeenten voortaan worden overgedragen aan de GR Drechtsteden resp. worden opgedragen aan een door Graafstroom en Nieuw-Lekkerland aangewezen organisatie. Dit maakt de beweging naar één keten aan de onderkant van de arbeidsmarkt veel beter mogelijk. Op deze manier komt de regio steeds beter in de positie om via het werkplein mensen een aanbod op maat te doen in plaats van dat dit institutioneel gescheiden is naar aanleiding van de wet waar ze onder vallen. Hieruit volgt dus ook dat het bestuur dat de aansturing van de SDD voor zijn rekening neemt ook de hier genoemde taken voor de sociale werkvoorziening voor zijn rekening neemt. In de rapportage worden verscheidene maatregelen genoemd om het eigenaarschap te versterken, daarvoor passeren drie opties de revue (met steeds als uitgangspunt de hierboven staande scheiding). In model 1 wordt de GR SW Drechtsteden (Drechtwerk) in stand gehouden, maar wordt een scherpere scheiding aangebracht tussen de sociaal-inhoudelijke sturing en de sturing op het bedrijf. Dit komt tot uiting in de verplaatsing van het regiebureau en expertisecentrum naar de GR Drechtsteden en de rolscheiding tussen de wethouders Sociale Zaken (in het portefeuillehoudersoverleg bij de GR Drechtsteden) en de wethouders Financiën/ Middelen (in het AB/ DB van de GR SW Drechtsteden). Tot slot wordt er een adviescommissie geïntroduceerd waar een raad van toezichtfunctie voor de directie kan worden belegd. In model 2 wordt de GR SW Drechtsteden omgevormd tot een NV. Waardoor de bestuurders (wethouders Financiën/ Middelen) geen rol als bestuurder maar als aandeelhouder krijgen. Via een Raad van Commissarissen wordt de toezichtfunctie vormgegeven. Ook in dit model wordt de sociaal-inhoudelijke sturing ondergebracht bij de GR Drechtsteden. In model 3 ten slotte worden de aandelen van de NV verkocht aan derden, waardoor de gemeenten zelf geen deelnemer meer zijn in het bedrijf Drechtwerk, maar daar nog slechts opdrachtgever van worden. voorstellen aan de gemeenten tot het vaststellen daarvan, het doen van voorstellen aan de gemeenten tot het vaststellen van de wettelijk voorgeschreven verordeningen en artikel 24 : a. de capaciteiten en de ontwikkelmogelijkheden van de klant vast te stellen; b: het plaatsingsperspectief van de klant, zowel binnen als buiten de in artikel 25 bedoelde Uitvoeringsorganisatie Drechtwerk vast te stellen. 3

7 Keuze Algemeen Bestuur Drechtwerk In het Algemeen Bestuur Drechtwerk is voor model 3 geen draagvlak. Het Algemeen Bestuur ten aanzien van de rapportage het volgende besloten: Het Algemeen Bestuur besluit t.a.v. het advies van de NDD tot versterking van de bestuursstructuur het volgende: 1. Kennis genomen van het NDD advies en de onderzoeksrapportage van Berenschot. 2. Er wordt nader onderzoek ingesteld naar uitwerking van optie 2 in overleg met het Drechtstedenbestuur, naar een juridische structuur in de vorm van NV of BV. De gemeenten Graafstroom en Nieuw Lekkerland worden hierin volledig betrokken. In het verlengde van dit besluit stelt het Algemeen Bestuur van Drechtwerk voor een bestuurlijke stuurgroep vanuit de beide gemeenschappelijke regelingen samen te stellen om dit onderzoek, opvolgende besluitvorming en procesvoering bestuurlijk te begeleiden en om een ambtelijke stuurgroep in te stellen die de uitvoering hiervan verzorgt en vraagt de NDD hiervoor een concreet voorstel te doen. 1.4 Leeswijzer Deze rapportage bevat een onderzoek naar de mogelijkheden voor de uitwerking van model 2. In hoofdstuk 2 geven we een beschrijving van de verschillen tussen de NV en de BV. Hoofdstuk 3 beschrijft de kenmerken van de NV/ BV, we gaan daarbij onder andere in op de personele consequenties en het aanbestedingsrecht. In hoofdstuk 4 gaan we in op de taken en bevoegdheden in het kader van de Wsw en de wijze waarop deze kunnen worden overgedragen. Hoofdstuk 5 beschrijft het eindperspectief voor Drechtwerk, wanneer gekozen wordt voor een NV / BV en geeft aan welke stappen er moeten worden gezet om dat te realiseren. In hoofdstuk 6 gaan we in op de bestuurlijk-juridische consequenties die voortvloeien uit de keuzes die gemaakt worden ten aanzien van de vraag NV of BV en de wijze waarop de taken- en bevoegdheden worden belegd. In hoofdstuk 7 beschrijven we kort de personele consequenties en de stappen die gezet moeten worden. In hoofdstuk 8 gaan we in op de financiële aspecten van de transitie. In hoofdstuk 9 gaan we in op de planning. Hoofdstuk 10 beschrijft de projectorganisatie. In hoofdstuk 11 ten slotte gaan we in op de communicatie naar de verschillende doelgroepen. 4

8 2. Verschillen NV/ BV 2.1 Inleiding Mede op basis van het advies van Berenschot heeft het Algemeen bestuur van de GR SW Drechtsteden het voornemen om het WSW bedrijf dat thans ondergebracht is binnen het openbaar lichaam Drechtwerk vorm te geven als privaatrechtelijke rechtspersoon. In aanmerking komen de naamloze vennootschap (NV) en de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (BV). Dit hoofdstuk heeft tot doel de algemene kenmerken en de verschillen tussen beide rechtsvormen in kaart te brengen om vervolgens een keuze te faciliteren. 2.2 Algemene kenmerken NV en BV De NV en de BV zijn zogenaamde kapitaalvennootschappen, waarin ook winst aan de deelnemers kan worden uitgekeerd. In een BV of NV kan een deelnemer namelijk participeren middels aandelen. Wezenlijk voor de positie van de deelnemers (de aandeelhouders) in een BV of NV is dat zij risicodragend kapitaal verschaffen en naar rato daarvan in de winst delen. De aansprakelijkheid van de aandeelhouders loopt echter in beginsel louter tot de hoogte van de waarde van hun aandelen in de BV of NV. Zowel de NV als de BV worden opgericht bij notariële akte. Vereist is daarvoor wel dat de Minister van Justitie een verklaring van geen bezwaar heeft gegeven 3. Voor beide rechtsvormen is ook een startkapitaal vereist. Voor de NV bedraagt dit , voor de BV is dit Wanneer het wetsvoorstel Vereenvoudiging en flexibilisering BV recht 4 in werking treedt, zal het startkapitaal voor de BV echter komen te vervallen. Overigens is dit startkapitaal in die zin geen kostenpost dat het onderdeel uitmaakt van het vermogen van de vennootschap. 2.3 Belangrijkste verschillen tussen NV en BV Het meest in het oog springende onderscheid tussen BV en NV is de overdraagbaarheid van de aandelen. In de statuten van een BV moet een zogenaamde blokkeringsregeling worden opgenomen 5. In deze blokkeringsregeling is opgenomen dat voorafgaand aan de overdracht van aandelen door een der aandeelhouders goedkeuring door een orgaan van de vennootschap is vereist. De statuten van een NV mogen ook een dergelijke blokkeringsregeling bevatten, maar dit is niet noodzakelijk. Wanneer het eerder genoemde wetsvoorstel Vereenvoudiging en flexibilisering BV recht 6 in werking treedt zal echter ook de verplichte blokkeringsregeling voor de BV komen te vervallen. 3 Vgl. artikelen 2: 64, tweede lid, en 2: 175, tweede lid, BW 4 Kamerstukken II, , , nr. 2 5 Zie art. 2:195, tweede lid, BW. 6 Kamerstukken II, , , nr. 2 5

9 Een tweede belangrijk verschil tussen de BV en de NV is dat de BV, anders dan de NV geen aandelenbewijzen mag uitgeven. De aandelen van een BV staan namelijk verplicht op naam. 7 Volledigheidshalve merken wij het volgende op: ook in de statuten van een NV kan, indien gewenst een blokkeringsregeling worden opgenomen; en ook de aandelen van een BV zijn overdraagbaar. Ook op het terrein van kapitaalbescherming zijn er kleine verschillen tussen de BV en de NV. In beide gevallen zijn echter wetsvoorstellen aangenomen of in behandeling die moeten leiden tot versoepeling van de kapitaalbescherming te gunste van de flexibiliteit. Ten onrechte menen sommigen dat een NV per definitie groter is dan een BV, of juist dat een NV beter past bij overheden dan een BV. Er zijn kleine NV s en grote BV s. Ook in de publieke sector komen beide vormen voor. Zo is bijvoorbeeld het ZBO 8 en RWT 9 De Nederlandse Bank een NV, en de RWT ProRail een BV. Tot slot voor de regels rond aanbestedingen, bijvoorbeeld bij de invulling van een rol als preferred supplier is het niet van belang of er sprake is van NV of een BV, maar gelden de regels van het aanbestedingsrecht, zoals neergelegd in het Bao (Besluit overheidsaanbestedingen). Het Bao maakt geen onderscheid in rechtsvormen. 2.4 Concluderend Op het terrein van de organisatorische inrichting, aanbestedingsrecht en personeel bestaan geen verschillen tussen de NV en de BV (in het volgende hoofdstuk zullen we ingaan op de vormgeving van deze elementen in een NV of BV). Het voornaamste verschil tussen beide rechtsvormen is de mogelijkheid om aandelen vrij over te dragen. Thans is dit verschil gelegen in de verplichte blokkeringsregeling bij BV s en het feit dat bij de BV geen aandelenbewijzen kunnen worden uitgegeven. Indien het wetsvoorstel Vereenvoudiging en flexibilisering BV recht op dit punt ongewijzigd in werking treedt, komt echter de blokkeringsregeling te vervallen. In dat geval zal het verschil dus zijn gelegen in de mogelijkheid aandelenbewijzen uit te geven. Door het wetvoorstel (indien het ook op dit punt ongewijzigd blijft) zal echter ook het verplichte startkapitaal voor de BV komen te vervallen. Dit bedrag is thans al lager dan voor de NV, maar zal na inwerkingtreding van het wetsvoorstel nihil zijn. 7 Vgl. art. 2:194 BW en 2:82 BW. 8 Zelfstandig bestuursorgaan. 9 Rechtspersoon met een wettelijke taak. 6

10 Al met al zijn er dus maar kleine verschillen tussen beide rechtspersonen, die bij inwerkingtreding van de nieuwe wetten alleen maar kleiner worden. Het meest relevante verschil is dat voor een NV de mogelijkheden voor het overdragen van aandelen ruimer zijn. Mocht in de toekomst een keuze gemaakt worden als om (een deel van) het bedrijf te verkopen aan marktpartijen dan is dit vanuit een NV eenvoudiger. Alles afwegende is er dus geen bezwaar om te kiezen voor een BV, maar geeft een NV iets meer flexibiliteit voor opties in de toekomst. Als men zou willen uitdrukken dat opties als verkoop niet aan de orde zijn, dan verdient een BV de voorkeur. Wil men juist meer openheid in toekomstige opties benadrukken dan is keuze voor de NV vorm meer voor de hand liggend. Gelet op het feit dat het uitgangspunt een keuze voor een NV was vanwege de grotere vrijheid bij het inrichten ervan; en gebleken is dat er nauwelijks verschil is met een BV, is het voorstel te kiezen voor een NV, waarbij een blokkeringsregeling statutair wordt geregeld. In het vervolg van deze rapportage spreken we daarom van Drechtwerk NV. 7

11 3. Vormgeving NV In dit hoofdstuk gaan we in op de vormgeving van een NV. De eerste paragraaf richt zich op de organisatorische inrichting van de NV. In de paragrafen 2 en 3 staan wij stil bij de aanbestedingsrechtelijke en de personele aspecten. Wij sluiten af met enkele concluderende beschouwingen in paragraaf Organen van een NV De NV kent in beginsel twee verplichte organen: 1. een bestuur, vaak ook aangeduid als directie 10 ; en 2. een vergadering van aandeelhouders (AVA) 11. Bij statuten van een NV kan een Raad van Commissarissen (RvC) worden ingesteld 12. Indien echter het zogenaamde structuurregime van toepassing is 13 dan is een Raad van Commissarissen verplicht. Het structuurregime is kort gezegd van toepassing indien het gaat om een grote vennootschap (NV), waarvan het bedrag van het geplaatste kapitaal boven een bepaalde grens ligt (thans ), die een ondernemingsraad heeft; en waarbij meer dan 100 werknemers in Nederland werkzaam zijn. De RvC bij een structuurvennootschap houdt toezicht op het door het bestuur te voeren beleid, (onder andere middels verplichte goedkeuring van besluiten) en benoemt en ontslaat de bestuurders 14. In het geval van een nieuwe NV Drechtwerk zullen de opdrachtgevende gemeenten ook aandeelhouders van de nieuwe vennootschap worden. Via hun zetel in de AVA zullen zij dan zeggenschap en invloed uitoefenen ten aanzien van het door het bestuur gevoerde beleid. Of het structuurregime van toepassing is, hangt grotendeels af van het geplaatste kapitaal. Immers Drechtwerk zal op grond van de Wet op de onderneningsraden verplicht zijn een ondernemingsraad te hebben, en heeft ook meer dan 100 werknemers in Nederland. 3.2 Consequenties aanbestedingsrecht Vanuit aanbestedingsrechtelijk perspectief maakt het geen verschil of voor een BV of een NV wordt gekozen. 10 vgl. art. 129 en 239 e.v. BW 11 Vgl. art. 2:107 e.v. en 217 e.v. BW. 12 Vgl. art. 2:140 en 2: 250 BW. 13 Vgl. art. 2: 153, tweede lid en 2:263, tweede lid, BW. 14 Vgl. art. 2:162 en 2:272 BW. 8

12 In het verleden heeft Berenschot aan de gemeente Dordrecht uitvoerig geadviseerd omtrent het aanbestedingsrecht ten aanzien van WSW instellingen. 15 Het toen gegeven advies is ook geldig in geval van privatisering naar een NV. Er is dus vanuit aanbestedingsrechtelijk perspectief geen verschil tussen de situatie toen en de situatie nu, In het volgende beperken wij ons dan ook tot het kort bespreken van de uitgangspunten van het aanbestedingsrecht almede één uitzondering op de aanbestedingsplicht namelijk het inbesteden. Vanuit het oogpunt van het aanbestedingsrecht moeten wij onderscheid maken tussen twee aspecten: 1. het detacheren van het WSW personeel bij het nieuwe vennootschap Drechtwerk; en 2. het verlenen van opdrachten door de gemeenten aan de vennootschap Drechtwerk. Op het eerste aspect is het aanbestedingsrecht niet van toepassing. Immers gaat het hier niet om de uitbesteding van een overheidsopdracht, maar om het detacheren van personeel. Ten aanzien van het tweede aspect is wel sprake van overheidsopdrachten. Immers, indien een overheidsorganisatie tegen betaling diensten afneemt van een andere overheidsorganisatie is in beginsel voldaan aan de voorwaarden voor de verplichting Europees aan te besteden. 16 Volledigheidshalve merken wij op, dat ook indien de waarde van de dienstverlening onder de drempelwaarden ligt, de aanbestedingsrechtelijke beginselen van transparantie, objectiviteit en nondiscriminatie moeten worden toegepast. Dit betekent dat het onderhands enkelvoudig gunnen (zonder enige concurrentie) van opdrachten met een substantiële waarde, doch onder de drempel, in beginsel ook niet is toegestaan. Inbesteden Een aanbestedende dienst kan zonder te moeten aanbesteden opdrachten verlenen aan een andere rechtspersoon mits zij voldoet aan bepaalde criteria 17, 15 Zie 1.Zie drs. F. Bannink en mr. F.H.K. Theissen, Het convenant met Drechtwerk in het licht van het aanbestedingsrecht, Berenschot, Utrecht, 26 oktober Voldaan moet zijn aan de volgende voorwaarden: De overheidsorganisatie die diensten van een ander afneemt wordt aangemerkt als een aanbestedende dienst. Ten aanzien van de dienstverlening Is er sprake van een overheidsopdracht in de zin van het aanbestedingsrecht. De waarde van de opdracht ligt boven de drempelbedragen (voor decentrale overheden is dit ,- (exclusief btw). 17 HvJ EG, zaken C-107/98 Teckal, 18 november 1999, C-458/03 Parking Brixen, 13 oktober 2005 en C-340/04 AGESP, 11 mei 2006, C-295/05 Asemfot. Tragsa, 19 april Zie ook A.C.T.M. Martin en F.H.K. Theissen, Inbesteden en samenwerking tussen overheden, NJB (82) 2007, Nr. 39, p

13 (Teckal-criteria, genoemd naar een van de arresten): het overheidsorgaan dat een aanbestedende dienst is, oefent op de betrokken onderscheiden rechtspersoon toezicht uit zoals op zijn eigen diensten; en deze rechtspersoon verricht het merendeel van zijn werkzaamheden ten behoeve van de overheidsinstantie of het collectief van overheidsinstanties die dit lichaam controleert. Uit de jurisprudentie van het Hof van Justitie (van de Europese Gemeenschappen) wordt duidelijk dat aan het eerste criterium alleen voldaan kan zijn indien de aanbestedende dienst doorslaggevende invloed kan uitoefenen op de strategische doelstellingen en belangrijke beslissingen van de andere rechtspersoon. Daarom verzet zich dit criterium volgens de jurisprudentie ook tegen aandelen van private partijen in de desbetreffende rechtspersoon, hoe klein dat aandeel ook is. 18 Het tweede criterium betekent dat de betrokken rechtspersoon alleen een marginaal deel van zijn activiteiten voor derden mag verrichten. Onder derden dient in dit geval te worden verstaan elke private partij en elke publieke partij die niet controle en toezicht uitoefent op de rechtspersoon. Uit jurisprudentie valt (voorzichtig) af te leiden dat activiteiten voor derden van ongeveer 10% zijn toegestaan. 19. Ook ten aanzien van een NV kunnen de Teckal criteria worden toegepast. Zoals boven reeds omschreven, is het voornemen dat de betrokken gemeenten zitting nemen in de AVA van de vennootschap Drechtwerk. In de AVA moeten de deelnemende gemeenten dan ook hun doorslaggevende invloed uitoefenen. Niet vereist is namelijk dat de afzonderlijke deelnemers individueel doorslaggevende invloed kunnen uitoefenen, maar slechts dat alle deelnemers dit gezamenlijk doen. Beslissingen bij gewone meerderheid van stemmen zijn hiervoor toereikend. 20 Gelet op het zogenaamde toezichtscriterium kan dus aan de figuur van het inbesteden worden voldaan. Echter het meerendeelcriterium (10% marge) vormt het probleem. Het is namelijk niet de bedoeling dat Drechtwerk 90% van zijn opdrachten voor de deelnemers verricht. In tegendeel, het bedrijf moet zoveel mogelijk op de markt actief zijn en daarnaast ook voor de deelnemers werken. In zoverre lijkt de figuur van het inbesteden niet haalbaar voor de vennootschap, en is het aanbestedingsrecht op opdrachtverlening door de gemeenten aan de vennootschap Drechtwerk gewoon van toepassing. Tot deze conclusie kwamen wij ook in het eerder geven advies. 21 Er is dus geen verschil tussen een privaatrechtelijke rechtsvorm en een openbaar lichaam op aanbestedingsrechtelijk terrein. 18 Zie hiervoor HvJ, C-340/04 AGESP, 11 mei Zie HvJ, C-295/05 Asemfo t. Tragsa, 19 april Zie HvJ, C 324/07, Coditel, 13 november Zie 1.Zie drs. F. Bannink en mr. F.H.K. Theissen, Het convenant met Drechtwerk in het licht van het aanbestedingsrecht, Berenschot, Utrecht, 26 oktober

14 Inbesteden plus aanbesteden In het eerder aangehaalde advies hebben wij ook de optie genoemd dat gesplitst zou kunnen worden tussen een commerciële onderneming, met betrekking waarvan het aanbestedingsrecht gewoon geldt en een niet-commerciële onderneming aan die kan worden inbesteed. Deze situatie lijkt met de gemaakte keuze eveneens haalbaar. Wij lichten dit als volgt toe. In de nieuwe situatie wordt het openbaar lichaam GR Drechtsteden werkgever van het WSW personeel en detacheert vervolgens personeel naar de vennootschap Drechtwerk, die als commerciële onderneming werkt. Ten aanzien van de vennootschap Drechtwerk kan, zoals boven toegelicht niet worden voldaan aan het merendeelcriterium van het inbesteden. Immers de vennootschap is vooral op de markt actief. Echter, het openbaar lichaam Drechtsteden verricht geen activiteiten voor derden. Bovendien geldt ten aanzien van een openbaar lichaam in de zin van de Wgr dat de deelnemers doorslaggevende invloed uitoefenen, zoals dat bedoeld wordt in de inbestedings-jurisprudentie. Omdat het openbaar lichaam zowel voldoet aan het toezichtscriterium als ook aan het meerendeelcriterium (10% marge) kan ten aanzien van het openbaar lichaam met succes een beroep op inbesteding worden gedaan. Dit brengt ons tot de oplossingsrichting die wij ook in ons eerdere advies hadden aangedragen: Wanneer de vennootschap Drechtwerk niet genoeg opdrachten op de markt kan binnenhalen dan wordt een gedeelte van het WSW personeel teruggehaald naar het openbaar lichaam GR Drechtsteden. Vervolgens kunnen de deelnemende gemeenten opdrachten verstrekken aan het openbaar lichaam GR Drechtsteden en zich daarbij beroepen op inbesteding. Zo blijven de werknemers gewoon aan het werk. Voor het overige wordt ten aanzien van de vennootschap Drechtwerk gewoon het aanbestedingsrecht toegepast. In dit verband wijzen wij nadrukkelijk op de in ons eerdere advies opgenomen mogelijkheden voor bijzondere aanbestedingsprocedures voor louter WSW instellingen (artikel 19 Bao) 3.3 Personeel Bij het personele aspect concentreren wij ons hier niet op het WSW personeel, dat bij de nieuwe vennootschap gedetacheerd wordt, maar juist op het overige personeel dat een vast dienstverband bij het huidige openbaar lichaam Drechtwerk inruilt voor een vast dienstverband bij de vennootschap Drechtwerk. Voor dit personeel is het niet van belang of de onderneming overgaat naar een NV dan wel een BV. Een deel van de huidige werknemers van Drechtwerk heeft een ambtelijke status. Bij privaatrechtelijke rechtspersonen werken in beginsel mensen met een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht. Indien een ambtenaar overgaat naar een privaatrechtelijke rechtspersoon kan dit leiden tot een automatisch verlies van de ambtelijke rechtspositie Zie o.a. CRvB 21 december 1994, 11

15 Een ambtenaar is volgens artikel 1, eerste lid, van de Ambtenarenwet immers slechts diegene die in openbare dienst is aangesteld. Tot de openbare dienst behoren volgens het tweede lid alle diensten en bedrijven die door de Staat en de openbare lichamen worden beheerd. Uit de jurisprudentie van de CRvB blijkt echter dat ook privaatrechtelijke stichtingen (en mogelijk ook andere privaatrechtelijke rechtspersonen) tot de openbare dienst kunnen behoren. 23 Voorwaarde daarvoor is dat de staat of een openbaar lichaam zowel feitelijk als rechtens een overwegende invloed uitoefent op het beheer van de stichting (of andere rechtspersoon). Indien de gemeenten via de AVA doorslaggevende invloed kunnen uitoefenen op de vennootschap Drechtwerk, dan is wellicht sprake van die overwegende publieke invloed. Zeker is dit echter niet. Het ligt aldus voor de hand om de betrokken personen een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht aan te bieden, om alle onzekerheden te voorkomen. Daarbij kunnen in overleg met de vakorganisaties de rechtspositionele voorwaarden zo worden gekozen dat deze materieel gelijk zijn aan de huidige ambtelijke rechtspositie. Tevens is het mogelijk om een ABP-pensioen te behouden zolang de rechtspositie CAR/ UWO wordt gevolgd en gemeenten aandeelhouder zijn. Indien dit het geval is veranderd er ook niets in de betaling van de WW-premies. Daarnaast is bij de overgang van de onderneming van openbaar lichaam naar een privaatrechtelijke rechtspersoon hoe dan ook sprake van een reorganisatie met alle medezeggenschapsrechtelijke gevolgen van dien. 3.4 Concluderend Zoals hierboven aangegeven bestaan op het terrein van de organisatorische inrichting, aanbestedingsrecht en personeel geen verschillen tussen de NV en de BV. Voor het ambtelijk personeel is er wel het verlies van de ambtelijke status. Ten aanzien van het aanbestedingsrecht is er geen verschil met het eerder door Berenschot gegeven advies ten aanzien van het openbaar lichaam Drechtwerk. Bij de keuze voor de NV is vervolgens de vraag aan de orde of het structuurregime van toepassing is. Hiervoor gelden de volgende drie criteria: 1. Het bedrag van het geplaatste kapitaal ligt boven de grens van , 2. Er is een ondernemingsraad en 3. Er zijn meer dan 100 werknemers in Nederland werkzaam. Aan de laatste twee eisen is voldaan, de eerste is afhankelijk van de keuze die gemaakt wordt ten aanzien van het geplaatste kapitaal. Aangezien de gewone NV meer flexibiliteit biedt bij het opstellen van de statuten, ligt het in de rede om onder de grens van te blijven. De wijze waarop de NV in deze specifieke situatie kan worden ingericht zal hierna verder worden uitgewerkt. 23 CRvB 6 september 2007, TAR 2007/196; CRvB 4 juli 1997, TAR 1997, 196. Zie verder A.H. van Zutphen, De rechtspositie van de Rijksambtenaar, aanstelling en ontslag, 1991, p ). 12

16 4. Taken en bevoegdheden: borgen van gelijkwaardigheid In dit hoofdstuk gaan we in op de taken en bevoegdheden die in het kader van de Wsw worden uitgeoefend door college van burgemeester en wethouders resp. de gemeenteraden. Vervolgens gaan we in op de verschillen tussen delegatie en mandaat en de huidige situatie bij de GR SW Drechtsteden. In paragraaf 3 beschrijven we in enkele varianten hoe de taken en bevoegdheden kunnen worden belegd, we maken hierbij onderscheid tussen de Drechtsteden-gemeenten en de gemeenten Nieuw-Lekkerland en Graafstroom. Vervolgens hebben we in een tussenconclusie opgenomen welke optie het meest voor de hand ligt In de laatste paragraaf gaan we vervolgens in op de wijze waarop de gelijkwaardigheid tussen de Drechtstedengemeenten en de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland geborgd kan worden. 4.1 Taken en bevoegdheden in het kader van de Wsw De Wet sociale werkvoorziening kent taken en bevoegdheden toe aan zowel college als raad. Hieronder is aangegeven welke taken en bevoegdheden beide organen hebben. Collegetaken en bevoegdheden: Zorgdragen dat zoveel mogelijk geïndiceerden een dienstbetrekking krijgen aangeboden (realisatie taakstellingen). Het college kan geïndiceerden zelf een dienstbetrekking aanbieden. Het college kan een privaatrechtelijke rechtspersoon voor de uitvoering aanwijzen. Het college bevordert de inschakeling in het normale arbeidsproces van degene die na herindicatie niet meer tot de doelgroep van de SW behoort (samen met het UWV). Het college kan subsidie aan een werkgever verstrekken en vergoeding aan een begeleidingsorganisatie (in het kader van persoonsgebonden budget begeleid werken) Het college kan vergoedingen verstrekken voor de noodzakelijke kosten van arbeidsinpassing (in het kader van persoonsgebonden budget begeleid werken). Beheren wachtlijsten. Verantwoordelijk voor aanvragen herindicatie en in bepaalde situaties voor intrekken indicaties. Raadstaken en bevoegdheden: Vaststellen verordening cliëntparticipatie. Bevoegdheid tot het stellen van nadere regels voor de subsidie en vergoedingen (verordening persoonsgebonden budget). Kaderstelling (verordening) wachtlijstbeheer. 13

17 4.2 Keuze tussen delegatie en mandaat In onderstaande tabel is weergegeven wat de verschillen in algemene zin zijn tussen delegatie en mandaat Basis Aan Verantwoordelijkheid Bevoegdheid oorspronkelijk orgaan Bezwaar Verantwoording Delegatie (afd Awb) Wettelijke grondslag (art. 30 Wgr biedt de grondslag voor delegatie) Bestuursorganen, niet aan ondergeschikten Bestuursorgaan dat de bevoegdheid krijgt, oefent de bevoegdheid onder eigen verantwoordelijkheid uit Kan de bevoegdheid niet meer zelf uitoefenen Bestuursorgaan dat de bevoegdheid krijgt, beslist op bezwaar Begroting en jaarrekening worden vastgesteld door het algemeen bestuur van de GR. Voor begroting geldt een voorhangprocedure bij de raden Mandaat (afd Awb) Altijd mogelijk, tenzij aard van de bevoegdheid zich verzet Aan ondergeschikten en nietondergeschikten De gemandateerde neemt de besluiten in naam van de mandaatgever. De mandaatgever is verantwoordelijk Kan de bevoegdheid ook nog zelf uitoefenen Gemandateerde mag in beginsel niet op bezwaar beslissen; mandaat aan niet-ondergeschikte niet mogelijk Begroting en jaarrekening worden vastgesteld door het algemeen bestuur van de GR. Voor begroting geldt een voorhangprocedure bij de raden Uit bovenstaand schema blijkt dat er een wettelijke grondslag bestaat voor delegatie van bevoegdheden van de deelnemers aan de GR Drechtsteden 24. Deze mogelijkheid bestaat niet voor de niet-deelnemers aan de GRD Nieuw-Lekkerland en Graafstroom. Mandaat kan in beginsel aan een ieder worden verleend, dus ook aan bestuursorganen of ambtenaren van een samenwerkingsverband waaraan niet wordt deelgenomen. De bevoegdheid tot vaststellen van algemeen verbindende voorschriften (zoals verordeningen) verzet zich tegen mandaat 25. Huidige situatie GR SW Drechtsteden Artikel 3 van de GR SW Drechtsteden spreekt over het in opdracht van de gemeenten uitvoering geven aan de wet en de in de regeling genoemde taken. Daarmee lijkt er sprake te zijn van mandaat. Artikel 4 spreekt onder a. echter over het uitvoeren van de wet. Hier lijkt delegatie te zijn bedoeld. 24 Zie voor een nadere toelichting bijlage 1 Mandaat of delegatie 25 Zie Abw art. 10:3 lid 2 14

18 Uitgangspunt in de jurisprudentie is dat wanneer onvoldoende concreet is omschreven welke bevoegdheden zijn overgedragen, kan van overdracht geen sprake zijn (lees delegatie). 4.3 Tussenconclusie Drechtsteden In de GR SW Drechtsteden is hoewel de tekst daarover niet geheel duidelijk is in de huidige situatie sprake van een overdracht van de uitvoering. De raadsbevoegdheden liggen nog bij de afzonderlijke gemeenteraden (incl. de verordende bevoegdheid) en er zijn uitsluitend collegebevoegdheden overgedragen aan de GR SW Drechtsteden. Gelet op de ambitie van de GRD, in lijn met de commissie De Vries, om te kunnen sturen op de onderkant van de arbeidsmarkt en de Wsw en de andere sociale wetten (zoals de WWB) in samenhang te bezien, lijkt het verstandig om in de nieuwe situatie voor de Drechtstedengemeenten te kiezen voor een volledige overdracht van bevoegdheden. Op deze wijze ontstaat er één regime voor alle wetgeving aan de onderkant van de arbeidsmarkt, waardoor ook de administratieve lasten niet worden vergroot. De raads- en collegebevoegdheden worden overgedragen aan resp. het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur van de GR Drechtsteden, inclusief het werkgeverschap van de geïndiceerden. De GRD zal per gemeente verantwoording moeten afleggen over de resultaten van de uitvoering, zoals dat nu ook gebeurt voor de WWB. Dit is alleen te prefereren wanneer gemeenteraden maximaal worden betrokken. Op dit moment wordt door de commissie Scholten een advies opgesteld op welke wijze de betrokkenheid van raden binnen de GR Drechtsteden in verschillende situaties moet worden vormgegeven. Het belang van borging van de betrokkenheid van de gemeenteraden zal expliciet als afzonderlijk punt onder de aandacht van de Drechtraad en gemeenten worden gebracht ten behoeve van hun beoordeling en besluitvorming, na de verkiezingen, naar aanleiding van de rapportages en aanbevelingen van de commissie ScholtenII en de commissie Meijdam in het kader van de bestuurlijke evaluatie van de GR Drechtsteden. Graafstroom en Nieuw-Lekkerland Voor de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland is deze variant niet mogelijk, aangezien zij geen deelnemer zijn van de GRD en dus geen bevoegdheden kunnen delegeren aan dit lichaam. Het is voor beide gemeenten eventueel wel mogelijk om de collegebevoegdheden in mandaat te geven. Deze optie lijkt weinig aantrekkelijk aangezien de twee gemeenten weinig invloed hebben op de uitvoering maar er wel verantwoordelijk voor blijven en bijvoorbeeld ook de beslissing op bezwaar zullen moeten blijven nemen. Voor de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland ligt het meest voor de hand om de regie op de uitvoering van de Wsw in eigen hand te houden, zelf de opdrachtgever te zijn aan Drechtwerk en het werkgeverschap voor de sw-ers bij de individuele gemeenten te beleggen. Op die manier is de invloed van zowel college als raad maximaal, zij is immers geen onderdeel meer van een groter verband waarin besluiten door een meerderheid kan worden opgelegd. 15

19 Mogelijke variant hierbij is om de raads- en collegebevoegdheden over te dragen aan de RSD, zodat ook voor Graafstroom en Nieuw-Lekkerland de aansturing op de onderkant van de arbeidsmarkt integraal kan worden opgepakt. Op dit moment is deze variant nog niet onderzocht en hoewel het een extra actor betekent, kan het goed werken. Tot slot, de wijze van aansturing is ook afhankelijk van de keuzes die gemaakt gaan worden in het kader van de herindeling van de beide gemeenten met de gemeente Liesveld. Deze gemeente neemt voor de uitvoering van de Wsw deel aan de GR Avelingen. Door te kiezen voor een zelfstandige positie ten aanzien van Drechtwerk, kan de periode tot aan de herindeling ook worden gebruikt om een keuze te maken voor de periode na de herindeling. Immers bij een herindeling gelden andere spelregels ten aanzien van eventuele uittreding uit een GR. De Wet Arhi (algemene regels herindeling) voorziet in de gevolgen van een gemeentelijke herindeling voor een gemeenschappelijke regeling waaraan de heringedeelde gemeente deelnemen. De nieuwe gemeente blijft deelnemer aan de gemeenschappelijke regeling, voor zover het het grondgebied van de oude gemeente Liesveld betreft. Dit levert echter een strijd op met de wet omdat de Wet sociale werkvoorziening uitgaat van de gemeente als één grondgebied (zo is er bijvoorbeeld één wachtlijst). Het is zodoende dus niet mogelijk om voor een deel van de gemeente in een gemeenschappelijke regeling deel te nemen en taken en bevoegdheden door het bestuur van die gemeenschappelijke regeling uit te laten voeren, en anderzijds voor een deel van de gemeente zelfstandig deze bevoegdheid uit te oefenen. Wanneer een bevoegdheid is overgedragen, mag deze immers niet meer zelf worden uitgeoefend (art. 10:17 Awb). Twee afzonderlijke bestuursorganen hebben daarmee dan dezelfde bevoegdheid jegens dezelfde personen. Het nieuwe gemeentebestuur zal in die situatie dan ook een keuze moet maken of het aan de gemeenschappelijke regeling wil blijven deelnemen of niet. Dit kan echter weer problemen opleveren met uittredingsbepalingen in de gemeenschappelijke regeling. Vaak moet een gemeente een bepaalde geldsom betalen om te kunnen uittreden, hetgeen de nieuwe gemeente voor grote financiële problemen kan stellen. Ook hier biedt de Wet Arhi uitkomst. Er kan van de bepalingen van de gemeenschappelijke regeling worden afgeweken. Zo kunnen de gemeenten dus onderling nieuwe afspraken maken over de uittreding van de nieuwe gemeente en de kosten die daaraan verbonden zijn (art. 41, vierde lid Wet Arhi). Daarmee is de herindeling een natuurlijk moment om te bepalen op welke wijze de nieuwe gemeente om wil gaan met de Wsw. Indien voor deze structuur gekozen wordt, zou na een jaar geëvalueerd kunnen worden in hoeverre de uitwerking bevalt. De uitkomsten van deze evaluatie kunnen vervolgens gebruikt worden om een keuze te maken voor de periode na de herindeling. 4.4 Borgen gelijkwaardigheid In de vorige paragraaf is beschreven hoe de taken en bevoegdheden ten aanzien van de Wsw belegd kunnen worden door de Drechtstedengemeenten en de door de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland. Hoewel de posities verschillen, is het van belang dat er sprake is van een gelijkwaardige positie voor beide partijen. Deze gelijkwaardigheid kan langs de volgende vier sporen worden gewaarborgd: 16

20 Ten aanzien van het bedrijf Drechtwerk is er geen verschil in positie tussen de Drechtstedengemeenten en de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland, alle deelnemende gemeenten zijn aandeelhouder en maken daarmee deel uit van de AVA als hoogste orgaan van de NV, waarin de jaarrekening en begroting worden vastgesteld en waarin de koers van het bedrijf wordt bepaald. Er zal wel verschil zijn in de omvang van het aandelenpakket, maar dat geldt ook binnen de Drechtstedengemeenten. Overigens is dit niet wezenlijk anders dan momenteel in het AB van de GR SW Drechtsteden. Ten aanzien van het opdrachtgeverschap aan de NV Drechtwerk geldt dat dit voor de Drechtstedengemeenten wordt belegd bij het Drechtstedenbestuur en Drechtraad en voor de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland bij de eigen colleges van B&W en de gemeenteraden. Zij dragen deze bevoegdheden dus niet over en nemen daarmee een eigenstandige positie in, anders dan nu kan een meerderheidsbesluit van de overige gemeenten niet aan hen worden opgelegd. Wat betreft het werkgeverschap van de wsw-ers geldt dat dit publiek moeten worden belegd. Voor de Drechtstedengemeenten zal dit formele werkgeverschap worden belegd bij de GR Drechtsteden, voor de beide gemeenten zal dat in eigen huis, danwel in de GR De Waard, moeten worden belegd. Overigens wordt het materieel werkgeverschap volledig neergelegd bij de NV. In de nieuwe structuur is er geen gezamenlijke besluitvorming meer, maar dat betekent niet dat de gezamenlijkheid verdwijnt. Door het instellen van een netwerk-pfo van de portefeuillehouders Sociale zaken van alle deelnemende gemeenten, die kan worden voorbereid door de regiecommissie, wordt de gezamenlijkheid anders georganiseerd, zodat de bestuurlijke afstemming wordt geborgd. Een convenant tussen de Drechtsteden en de beide gemeenten kan als basis dienen voor de opdrachtformulering aan Drechtwerk NV, waarbij de doelstelling is om te komen tot een gezamenlijke opdrachtformulering. Mocht het niet komen tot een gezamenlijke opdrachtformulering, dan houden de Drechtsteden resp. de gemeenten Graafstroom en Nieuw- Lekkerland elk hun eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden. De SDD biedt zijn voorstellen - naast de Drechtsteden ook aan aan de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland. Via de gebruikelijke ambtelijke en bestuurlijke geleiding binnen de gemeenten kunnen (maar hoeven niet) deze voorstellen worden overgenomen. Wat betreft de cliëntenparticipatie blijven Graafstroom en Nieuw-Lekkerland gebruik maken van de advisering door de Adviesraad WSW Drechtsteden waarin ook inwoners van beide gemeenten zitting kunnen hebben. Tot slot, is een analyse gemaakt welke mogelijke verschillen, tussen de Drechtsteden enerzijds en de beide gemeenten anderzijds, zich kunnen voordoen. Bij elk van die verschillen, bijvoorbeeld bij een andere invulling van het convenant, kan de conclusie worden getrokken dat het binnen het contract kan worden opgelost. Bij die elementen die betrekking hebben op de bedrijfsvoering van Drechtwerk NV gelden dezelfde beperkingen voor een kleine deelnemer als bij een gemeenschappelijke regeling, aangezien de stemverhouding niet wezenlijk verandert. 17

21 In onderstaand overzicht zijn de belangrijkste overeenkomsten en verschillen tussen de huidige situatie en de nieuwe situatie weergegeven en tussen de Drechtstedengemeenten en Graafstroom en Nieuw-Lekkerland: Kaderstellende rol raden Regievoering en opdrachgeverschap door de colleges Drechtstedengemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland Wordt gedelegeerd aan de Drechtraad Wordt gedelegeerd aan het Drechtstedenbestuur Verantwoordelijkheid individuele gemeenteraden Verantwoordelijkheid individuele colleges (eventueel te delegeren aan de RSD) Huidige situatie Verantwoordelijkheid individuele gemeenteraden Verantwoordelijkheid AB GR SW Drechtsteden Bestuurlijke afstemming In netwerk-pfo en vastgelegd in een convenant In AB GR SW Drechtsteden op basis van de tekst van de GR Ambtelijke voorbereiding voorstellen Door de SDD en in overleg met regiecommissie Door het regiebureau en in overleg met regiecommissie Eigenaarschap SW-bedrijf Via aandelen in Drechtwerk NV Via stemverhoudingen in het AB Uitvoering wsw Door Drechtwerk NV Door de GR SW Drechtsteden Formeel werkgeverschap GR Drechtsteden Individuele gemeenten/ GR De Waard GR SW Drechtsteden Materieel werkgeverschap Drechtwerk NV GR SW Drechtsteden 18

22 5. Eindperspectief In het vorige hoofdstuk hebben we beschreven op welke wijze de taken en bevoegdheden kunnen worden belegd. In dit hoofdstuk geven we een beschrijving van het eindperspectief van de verschillende (organisatie)onderdelen. Een belangrijke vraag die hierbij speelt is de mate waarin dit model zorgt voor meer continuïteit. Het aanbrengen van een scheiding tussen de sociaal-inhoudelijke aansturing enerzijds en de bedrijfseconomische aansturing van het bedrijf anderzijds leidt tot meer continuïteit, omdat beide belangen moeten worden afgewogen en tot een gedeelde visie gekomen moet worden door middel van het contract tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Ten aanzien van de continuïteit van de bedrijfsvoering van de uitvoeringsorganisatie biedt een besturingsmodel als zodanig geen garanties. Wel zorgt de introductie van een Raad van Commissarissen voor een grotere afstand tot de (politieke) waan van de dag, waardoor meer continuïteit mag worden verwacht. De Raad van Commissarissen moet zorgen voor continuïteit in het bedrijf en een langere termijn visie hebben over de ontwikkeling van het bedrijf. Tevens heeft de Raad van Commissarissen geen andere belangen dan die van het bedrijf, waardoor geen afweging gemaakt hoeft te worden in prioriteiten. Daarnaast geldt dat voor 2009 en inmiddels ook voor 2010 prestatie-afspraken zijn gemaakt met Drechtwerk. Dit is een prima instrument om de uitvoering van het beleid te volgen en daarop te sturen. In het borgen en bewaken hiervan heeft de SDD een veel sterkere positie dan het Regiebureau nu, waardoor de continuïteit kan worden versterkt. 5.1 Beschrijving overgang regiebureau/ expertisecentrum Taken (Een deel van) de taken van het regiebureau en het expertisecentrum gaan over van de GR SW Drechtsteden naar de GR Drechtsteden, bij de Sociale Dienst. Het regiebureau heeft drie typen taken: Bestuurssecretariaat van de GR Regievoering en beleidsvorming op de uitvoering van de Wsw binnen de GR Uitvoerende taken zoals wachtlijsten, plaatsingen en verstrekken van pgb s. Ten aanzien van de eerste taak, deze vervalt in de huidige vorm, maar ook in geval van een NV zal een secretariaatsfunctie worden vervuld voor de RvC en de AVA. Aangezien het hier een verantwoordelijkheid van de organisatie zelf betreft, zal deze taak niet overgaan naar de SDD. De beide andere taken van het regiebureau zullen overgaan naar de SDD. Op die manier kan vorm en inhoud worden gegeven aan de sturing op de onderkant van de arbeidsmarkt en kan het opdrachtgeverschap naar het bedrijf Drechtwerk worden ingevuld. 19

23 Wat betreft de taken van het expertisecentrum (diagnosestelling) deze zullen overgaan van Drechtwerk naar de SDD. De SDD gaat de regie inpassen in de reguliere werkzaamheden. Voor de regie op klanten betekent dit dat de diagnose en dienstverlening op het Werkplein plaatsvindt. De SDD is verantwoordelijk voor de diagnosestelling aan de voorkant. Dit is op hoofdlijnen vergelijkbaar met de werkwijze van het expertisecentrum. Na de diagnose vindt de inpassing plaats bij Drechtwerk en mogelijik andere partijen. Met de taken die overgaan naar de SDD gaat ook dit deel van het budget mee over naar de SDD. In het aanloopproces zal dit budget worden ingezet om de als gevolg van de overdracht van taken formatie van Drechtwerk die daarmee bovenformatief wordt naar een andere werkplek te leiden. Er zal een maximale inspanning worden verricht om de bovenformatieven op een nieuwe werkplek te krijgen. Tot het moment dat er een andere plek is gevonden zullen zij bij Drechtwerk in dienst blijven, het deel van het budget dat daarmee gemoeid is zal niet overgaan naar de SDD. Nadat voor alle medewerkers een oplossing is gevonden zal door de SDD een business case worden gemaakt van het benodigde budget voor de uitvoering van deze taak. 5.2 Beschrijving taken SDD t.a.v. Drechtwerk Met de overgang van taken naar de SDD wordt een duidelijker onderscheid gemaakt tussen eigenaar en opdrachtgever. Het PFO 26 SDD wordt de opdrachtgever voor de NV Drechtwerk. De SDD formuleert de beleidsontwikkeling en voert de regie op de uitvoering van de sociaal inhoudelijke doelstellingen. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor de publieke taken die de Wsw kent, klantregie, contractregie, beleidsregie en wachtlijstbeheer. Hoewel we er vanuit gaan dat de taken in delegatie worden gegeven aan de GR Drechtsteden kan de regiecommissie een toegevoegde waarde houden. In deze regiecommissie vindt afstemming plaats tussen de ambtelijke vertegenwoordigers van de gemeenten en de SDD. In de regiecommissie vindt ook afstemming plaats over de per gemeente af te sluiten convenanten (zoals dat nu ook gebeurt). De NV Drechtwerk neemt de opdracht aan die door de PFO SDD resp. de portefeuillehouders van de gemeenten Nieuw-Lekkerland en Graafstroom wordt geformuleerd en voert deze uit als opdrachtnemer. De dagelijkse contacten vinden plaats op ambtelijk niveau tussen de SDD en de ambtelijk vertegenwoordiger van de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland en de NV Drechtwerk. In onderstaand plaatje is dit schematisch weergegeven. 26 Waar PFO staat kan ook worden gelezen Bestuurscommissie, afhankelijk van de keuze die gemaakt wordt binnen de GR Drechtsteden. 20