Bekdraden en rugvinnen in Gelderland Determinatie en visgemeenschappen

Transcriptie

1 Bekdraden en rugvinnen in Gelderland Determinatie en visgemeenschappen Arnhem, 2 november 2017 Sanne Ploegaert & Arthur de Bruin

2 Inhoud Workshop Determineren van vissen 2/xx

3 Zoetwatervissen in Nederland 77 soorten die in zoet water voorkomen, waarvan 29 exoten alver driedoornige stekelbaars kopvoorn spiering Amerikaanse hondsvis dunlipharder kroeskarper spitssnuitsteur Baars elft kwabaal sterlet barbeel elrits marmergrondel steur beekdonderpad fint meerval tiendoornige stekelbaars beekforel forel Noordzeehouting vetje beekprik forelbaars paling (aal) vlagzalm bermpje gestippelde alver Pontische stroomgrondel winde bittervoorn giebel pos witvingrondel blankvoorn goudharder regenboogforel zalm blauwband goudvis rietvoorn (ruisvoorn) zeeforel blauwneus graskarper rivierdonderpad zeelt bot grootkopkarper riviergrondel zeeprik brasem Grote marene rivierprik zilverkarper bronforel Grote modderkruiper roofblei zonnebaars bruine dwergmeerval gup serpeling zwartbekgrondel diamantsteur karper Siberische steur zwarte dwergmeerval dikkopelrits Kesslers grondel sneep diklipharder kleine modderkruiper snoek Donaubrasem kolblei snoekbaars 3/xx

4 Taxonomische indeling Klasse Orde Familie Nederlandse naam Aantal soorten Kopschildvissen Cephalaspidomorphi Petromyzontiformes Petromyzontidae Prikken 3 Straalvinnigen Actinopterygii Acipenserformes Acipenseridae Steuren 1 Anguilliformes Anguilidae Paling 1 Siluriformes Siluridae Meervallen 1 Ictaluridae Dwergmeervallen 2 Gadiformes Lotidae Kabeljauwen 1 Pleuronectiformes Pleuronectidae Platvissen 1 Salmoniformes Salmonidae Zalmen 9 Gasteroseiformes Gasterosteidae Stekelbaarzen 2 Perciformes Percidae Baarsachtigen 3 Centrarchidae Zonnebaarzen 1 Gobiidae Gobies 4 Mugilidae Harders 3 Scorpaeniformes Cottidae Donderpadden 1 Esociformes Esoxidae Snoeken 1 Umbridae Hondsvissen 1 Clupeiformes Clupeidae Haringen 2 Cypirniformes Balitoridae Bermpjes 1 Cobitidae Modderkruipers 2 Cyprinidae Karperachtigen 26 4/xx

5 5/xx Plaatjes zoeken? / 26 karperachtigen

6 Onderscheidende kenmerken Vorm en stand van de vinnen Lichaamsvorm Stand en grootte van de bek Baarddraden Stekels Schubben Zijlijn Oog Tekening en kleuren 6/xx

7 Vinnen Aantal vinnen Stekelvin Vetvin Plaatsing van de vinnen 7/xx

8 Vinnen Vorm van de vinnen Lengte Aantal vinstralen Grootte van de vin Vergroeiing van vinnen 8/xx

9 Lichaamsvorm Rolrond Zijdelings afgeplat Langwerpig Gedrongen 9/xx

10 Bek Bovenstandig Eindstandig Onderstandig Grootte Bekdraden Tanden 10/xx

11 11/xx Stand van de bek?

12 12/xx Stand van de bek?

13 13/xx Stand van de bek?

14 Schubben Grootte Aantal schubben op zijlijn Aantal schubben boven zijlijn Ruw of glad 14/xx

15 Oog Grootte Kleur 15/xx

16 Kleuren en tekening Veel verschillen tussen soorten Ook binnen een soort veel variatie! Waterkleur Paaikleed Niet altijd een betrouwbaar kenmerk! Vooral niet bij (juveniele) karperachtigen 16/xx

17 Overige soortspecifieke kenmerken Onder andere: Onvolledige zijlijn Buisjes aan de neus Zwarte vlek in vin Gekielde schubben 17/xx

18 Determinatie van soorten Een goede determinatie geschiedt op een combinatie van kenmerken Eerste indruk op basis van: Lichaamsvorm Aantal rugvinnen, vorm overige vinnen Stand en grootte van de bek Kleur Cuvet als hulpmiddel Gebruik determinatiesleutel herkenningsgids 18/xx

19 Veluwse beken Relatief snel stromend (rheofiele soorten) Variatie in substraat (zand, grind, organisch materiaal) Specialisten zeldzame soorten 19/xx

20 Grote rivieren Eurytope soorten dominant Rheofiele soorten Exoten Migrerende soorten (zoet <-> zout) IJssel, Nederijn, Waal. 20/xx

21 Kanalen Hard substraat in oevers Turbulentie Slecht ontwikkelde oever- en watervegetatie Vaak mindere waterkwaliteit Voornamelijk eurytope soorten Exoten 21/xx

22 Plantenrijke sloten en watergangen Agrarisch gebied Geringe diepte Sterk ontwikkelde oever- en watervegetatie Beschutting en paai Limnofiele soorten 22/xx

23 Geïsoleerde vennen Van nature vis arm Belangrijk voor amfibieën Uitzettingen exoten 23/xx

24 Aan de slag! Determineer de soorten op de foto s Gebruik de determinatiegids (harde kenmerken!) Noteer het watertype waar je de soort verwacht Beek, grote rivier, kanaal, plantenrijke sloot, Ven 24/xx

25 25/xx 1

26 1: Snoek Een enkele, ver naar achteren geplaatste, rugvin Grote spitse kop, grote bek met tanden Meestal groen/bruin met spikkels of strepen 26/xx

27 27/xx 2

28 2: Baars Dubbele, gescheiden rugvin, eerste met stekels Verticale strepen, soms vaag Rode vinnen, zwarte vlek in rugvin Bek zonder tanden 28/xx

29 29/xx 3

30 3: tiendoornige stekelbaars Naast rugvin ook 9 losstaande stekels Bovenstandige bek Maximaal 7 cm Onregelmatige donkere vlekken op flank Relatief donker van kleur, zwart tot zilverbruin 30/xx

31 31/xx 4

32 4: Kleine modderkruiper Langgerekt, enkele rugvin Kleine smalle kop met kleine bek met 6 bekdraden Grijs met regelmatig patroon van zwarte vlekken 32/xx

33 33/xx 5

34 5: Kroeskarper Enkele rugvin, lang en bolrond Geen bekdraden Zwarte vlek op staartwortel (jonge exemplaren) Bronskleurig 34/xx

35 35/xx 6

36 6: Blankvoorn Enkele rugvin Eindstandige bek Begin buikvinnen recht onder begin rugvin Oranje vlek in het oog, blauwe gloed op zilveren flanken 36/xx

37 37/xx 7

38 7: Bittervoorn Enkele rugvin, relatief lang en bol, maar korter dan 2x anaalvin. Rugvin ver naar achteren Hoog gebouwd en afgeplat Groen/blauwe streep op staartwortel Oog met oranje vlek Blauwroze gloed Grote schubben Legbuis/paaikleed 38/xx

39 39/xx 8

40 8: Roofblei Enkele rugvin, lange anaalvin, spitse vinnen Grote bovenstandige bek, tot onder het oog 40/xx

41 41/xx 9

42 9: Marmergrondel Dubbele rugvin Buikvinnen vergroeid tot zuignap Kleine onderstandige bek met neusbuisjes Gemarmerd patroon 42/xx

43 43/xx Van onder naar boven voor een cuvet!

44 Schepnetvissen Inventarisatie van kleinere vissen Zachte en losse harde structuren in ondiep water Strategisch gevist heel effectief 44/xx