Keteninformatisering

Transcriptie

1

2 Keteninformatisering Leerstuk gericht op effectieve grootschalige ketensamenwerking Jan Grijpink 14 juni

3 Keten en ketensamenwerking Samenwerking tussen grote aantallen organisaties en professionals: a) geen hiërarchische verhouding b) steeds wisselende combinaties, afhankelijk van het geval c) streven naar een maatschappelijk product (veiligheid, gezondheid, welzijn) d) daarbij in de wielen gereden door een dominant ketenprobleem 3 3

4 Belang van ketendenken Maatschappelijke ketens worden steeds belangrijker door: voortschrijdende specialisatie toenemende onderlinge afhankelijkheden hogere maatschappelijke eisen toenemende interactie en samenwerking Een maatschappelijke keten is een moeilijk terrein door: geen overkoepelend gezag gemeenschappelijke belangen vaak beperkt en onduidelijk irrationaliteit en onvoorspelbaarheid troef het dominant ketenprobleem is de baas in de keten! Daarom: (ook) probleemgericht informatiseren met de blik op de grootschalige ketensamenwerking 4

5 Allerlei soorten ketens 1.Maatschappelijke ketens a) Eenvoudige keten: alleen feedforward b) Complexe keten: ff + feedback 2.Logistieke ketens (transport van goederen) 3.Gekoppelde informatiesystemen 4.Informatiestromen (gegevens) 5 5

6 Complexe maatschappelijke ketens 1. Maatschappelijke ketens: a) Eenvoudige keten: alleen feedforward b) Complexe keten: ff + feedback Voorbeelden van feedback: TBS-ser met voorwaardelijk transmuraal verlof schendt een van de voorwaarden: hoe verloopt de terugmelding naar de vorige fase zodat veilig voor de betrokken medewerkers kan worden ingegrepen? In het geval van no-show bij één ketenpartij: hoe weten de andere partijen dat? Hoe organiseer je een interventie als één ketenpartij nog contact heeft? 6

7 Keteninzicht Een grootschalige kijk toont andere aspecten en risico s dan een kleinschalige! Voorbeeld: een oplichter gebruikt andermans naam (alias): a) kleinschalig: niet erg, het gaat om het daderschapsbewijs met biometrie (vinger, DNA) b) grootschalig: wel erg: een onschuldige krijgt een strafblad en alle strafbladen worden onbetrouwbaar! Ander voorbeeld: ex tbs-patiënt weet zich onvindbaar te maken (bijvoorbeeld door enkelband te verwijderen) a) kleinschalig: niet erg: een incident b) grootschalig: wel erg: zorgstelsel wordt ondermijnd met verkeerde prioriteiten en te late ingrepen 7 7

8 Niveauvergissing In de meeste vakgebieden ontlenen we inzichten aan kleinschalige situaties (behandeling, organisatie, infosysteem) en passen die klakkeloos toe op grootschalige situaties (ketensamenwerking, ketenstelsel). We maken dan een niveauvergissing, want inzichten zijn niveaugebonden! Gevolg: verkeerde aannames en uitgangspunten, onjuiste verwachtingen en fouten in/ontwrichting van het ketenproces 8 8

9 Keteninzicht Ketenpartijen kijken vanuit de eigen organisatie naar ketens: zo overschatten ze kansen en onderschatten ze problemen en risico s. Dat leidt tot uit de hand lopende projecten en gebrekkige zorgprocessen. 9

10 Ketenvisie 1.Geen overkoepelend gezag: irrationaliteit 2.Dominant ketenprobleem 3.Informatiseren op twee niveaus 10

11 Irrationaliteit van de ketenomgeving Bij: 1. onduidelijke, tegenstrijdige of instabiele doelstellingen en/of 2. onduidelijkheid over de goede aanpak en/of 3. onduidelijkheid over wie betrokken zijn is er alleen een toevallig verband tussen: (1) problemen (2) oplossingen (3) deelnemers (4) beslissituaties terwijl we er toch vaak rationeel naar blijven kijken De chaotische en onvoorspelbare situatie wordt wel wat ingeperkt door: - de sociale context: gewoonten,etc.; - de sociale structuur: formele verhoudingen, e.d.; - het belang van een beslissing: hoe belangrijker hoe méér deelnemers 11

12 Enkele ketenwetten 1. Voor een grote oplossing is ieder draagvlak te klein; geleidelijkheid is uitgangspunt 2. Niet bemoeien met interne aangelegenheden: a. eerst informatiseren, dan reorganiseren; b. geen dwang, wel drang of belonen. 3. Het probleem is de baas in de keten 4. Crisis creëert verandering 12

13 Ketenvisie 1.Geen overkoepelend gezag: irrationaliteit 2.Dominant ketenprobleem 3.Informatiseren op twee niveaus 13

14 Dominant ketenprobleem 1. Een probleem dat overal in de keten voelbaar is, en dat geen van de partijen op eigen kracht kan oplossen. 2. Een gecoördineerde aanpak moet het hebben van het krachtenveld dat een dominant ketenprobleem oproept. 3. Alleen goede samenwerking kan voorkómen, dat stelselmatig falen de keten als geheel in opspraak brengt. Niet-probleemgerichte klassieke automatisering is voor grootschalige informatie-uitwisseling meestal ongeschikt! Aangeboden informatie levert vaak geen communiactie! 14 14

15 Dominant ketenprobleem kan verschuiven in de loop van de tijd! brondocument officieel identiteitsbewijs pasje of persoonsnummer transactie dominant ketenprobleem: bestrijding valse documenten documentfraude geleidelijke verschuiving dominant ketenprobleem: bestrijding verkeerde personen aliasfraude 15

16 Dominant ketenprobleem kan verschuiven in de loop van de tijd! opsporing vervolging berechting bestraffing behandeling nazorg dominant ketenprobleem: recidive eist andere aanpak met een integraal persoonsbeeld dominant ketenprobleem: bestrijding identiteitsfraude eist een integraal maar ook integer persoonsbeeld 16

17 Ketenvisie 1.Geen overkoepelend gezag: irrationaliteit 2.Dominant ketenprobleem 3.Informatiseren op twee niveaus 17

18 Complexe keten: twee niveaus Keteninformatiesysteem gericht op aanpak dominante ketenprobleem keten-niveau koppelingen tussen keteninformatiesysteem en databanken van partijen ketensignalen en feedback grondvlak van een keten Legenda: verbinding tussen bronregister en keteninformatiesysteem bronregister keteninformatiesysteem 18

19 Keteninformatisering als oplossing: informatieinfrastructuren voor ketencommunicatie 19

20 Keteninformatisering voor rampenbestrijding GIS met verwijs index ketenniveau alarm coördinaten objecten en verwijzingen meldkamer waarschuwing abonnement signalering bijzondere risico s mobiele commandopost Register van objecten met bijzondere risico s en hun coördinaten Toezichthouders en inspecties spoedadvies Grondvlak van de keten 20

21 kenmerken keteninformatisering: signaleringen signalering is ingebed in werkproces, geen extra handwerk kritische informatie wordt gebracht, niet gehaald op moment en plaats van beslissing of handeling, vervlochten in het werkproces via kale informatie-infrastructuur gegevens na gebruik weggegooid geen keurslijf voor ontvanger 21

22 preventie van uitkeringsfraude door gedetineerden signalering uitkeringsinstantie insluitingsverwijzing uitkeringsverwijzing TULP SKDB-nr verwijzingen strafketen Verwijsindex nummerconversie hit BSN verwijzingen Verwijsindex sociale zekerheid detentieinrichtingen uitkeringsinstanties 22

23 Belang van Keteninformatisering betere ketenprestaties door stroomlijning van informatie-uitwisseling (bijvoorbeeld minder fouten) privacybevordering door compartimentering (tussen ketens) sommige informatieproblemen binnen en tussen ketens zijn anders niet op te lossen (je weet bijvoorbeeld niet waar de informatie zich bevindt) 23

24 Verschillen tussen keteninformatisering klassieke automatisering communicatie keten gemeenschappelijke informatie kale informatie- infrastructuur registratie eigen organisatie eigen informatie eigen toepassing met alle inhoudelijke gegevens 24

25 Op jacht naar de relevante dominante ketenprobleem In de workshop na de lunch gaan we op zoek naar relevante dominante ketenproblemen voor de continuïteit van zorg. Een dominant ketenprobleem is het kompas voor grootschalige informatisering, omdat sectorbrede aanpakken meestal mislukken. Zorgcontinuïteit omvat waarschijnlijk meerdere ketens, elk met een eigen dominant ketenprobleem! Een dominant ketenprobleem kan ons helpen om niveauvergissingen te vermijden bij het organiseren van informatie-infrastructuren voor de verschillende Ketens binnen het domein van zorgcontinuïteit. 25

26 Einde 26