Verhaert Space in baan om de aarde

Transcriptie

1 MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER INGENIEURSMAGAZINE Verhaert Space in baan om de aarde VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 47, nummer 11, november 2009 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor ANTWERPEN X- P2A8632 Wilson De Pril over Agoria Vlaanderen, crisis en toekomst Ing. Phillip Vandervoort, general manager Microsoft België Tara Daerden combineert topvolleybal met ingenieursstudies

2

3 Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Lid van World Federation of Engineering Organisations (WFEO) van de UNESCO. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel Fax Website: ing@vik.be Doorlopend open van uur tot uur LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: ,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden 34,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden 17,00 voor studenten-industrieel ingenieur 78,00 voor leden woonachtig in het buitenland 580,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers 280,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers Internationale erkenning laat op zich wachten Netwerken is een van de activiteiten van de Vlaamse Ingenieurskamer. Het vormen van een net onder gelijk gediplomeerden is van alle tijden. Daaruit ontstonden ooit de gilden, een soort van beroepsvereniging die onder het Frans bewind werden afgeschaft en verboden. Die tijd ligt ruim 250 jaar achter ons. De wereld is inmiddels in nog geen honderd jaar enorm geëvolueerd, zowel op maatschappelijk als op technisch vlak. De technologie deed bij het op gang komen van de Eerste Industriële Revolutie (rond 1750) in Europa haar intrede. Dat leidde tot ingenieurs met een opleiding en vorming die meer op de toepassingen voor de burgers was gefocust, eerder dan op de tot dan toe gangbare militaire toepassingen. Ingenieurs gingen aldus de belangen van de burgers centraal stellen. De individuele kennis werd verzameld in een vereniging of korps. De Engelse ingenieur John Smeaton was de eerste ingenieur die het idee in de praktijk omzette. Hij creëerde zo in 1771 de Society of civil engineers, aanvankelijk een netwerk voor ingenieurswetenschap(pen). Later werd het netwerk uitgebreid en gedeeltelijk omgevormd tot een verdedigingsnetwerk voor het ingenieursdiploma en het aanverwante beroep. De oorspronkelijke doelstellingen van de ingenieursverenigingen vinden we ook terug in zijn moderne versie. Ons land kent mede door zijn specifieke staatsstructuur vier ingenieursverenigingen: twee in het noorden en twee in het zuiden van ons land, respectievelijk voor industrieel en burgerlijk ingenieurs. Om met één stem naar buiten te kunnen treden werd enkele jaren geleden Cibic (Comité des ingénieurs belges-belgisch Ingenieurs - comité) opgericht, dat de vier verenigingen groepeert. Cibic maakt op zijn beurt deel uit van de Feani, de Europese ingenieursvereniging. In september hield de Feani in Den Haag zijn jaarvergadering. Op zo n driedaagse bijeenkomst komen in gespecialiseerde werkgroepen onderwerpen aan bod, zoals de onderlinge erkenning van de graad en het diploma. Cibic maakt deel uit van de werkgroep. Dit jaar zette Cibic de situatie van de ingenieursopleiding voor ons land uiteen. De vertegenwoordigers uit de verschillende landen vonden de opleidingsmogelijkheden voor ingenieurs in ons land ongewoon en niet in overeenstemming met wat internationaal gangbaar is. Voor een goed begrip: het betreft niet de opleiding van de burgerlijk ingenieurs in ons land, wel die van de Vlaamse industrieel ingenieurs, waarvoor men het blijft houden bij een studieduur van 4 jaar (3+1), in plaats van vijf (3+2). Hogescholen die de internationale mobiliteit van hun studenten industrieel ingenieur en van hun afgestudeerden hoog in het vaandel dragen, moeten beseffen dat de niet aan de internationaal gangbare norm aangepaste studieduur de belangstelling voor de studies van industrieel ingenieur langzaam zal fnuiken. De VIK heeft daarvoor al bij herhaling gewaarschuwd. Dat zullen we blijven doen, ook bij de nieuwe Vlaamse minister van onderwijs. Het is immers onze taak, als belangenbehartiger van de studenten industrieel ingenieur en van de afgestudeerden. Ing. Joseph NEYENS MSc Algemeen voorzitter VIK DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel Fax Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER Proba VERHAERT SPACE 4th Strategic Energy Forum donderdag 10 december I-mag november 2009

4 Inhoud AFVALVORM GALERIJBEKLEDING Project Manager van het jaar Commentaar Internationale erkenning laat op zich wachten Inhoudstafel Phillip Vandervoort is general manager Microsoft België Technologie Modern Times Technologie Tara Daerden combineert topvolleybal met ingenieursstudies Samenleving ir. Erik Meersschaert werd zesde supercrack Samenleving Van militair ingenieur tot de ingenieur van nu Centrum Onderwijs Drie Vlaamse studenten lopen stage in Tel Aviv Centrum Lucht- en ruimtevaart Met Verhaert Space in baan rond de aarde Centrum Lucht- en ruimtevaart Bezoek ondergrondse berging SCK Mol Centrum Senioren In de kijker: Acrosoma-Composittrailer Afdeling Waasland Nieuws van de afdelingen Agoria behartigt belangen van technologische industrie Netwerk Eerste familiedag VIK-afdeling Oost-Vlaanderen Netwerk Activiteiten van de studiegroepen Symposium veiligheid en gezondheid in de bouw Studiegroepen Puzzelaar: opgave 93 en oplossing 91 Vik Denken & doen VIK zoekt Projectmanager van het jaar Vik Vorming Hoe stel ik een correct IT-lastenboek op? Vik Vorming Planning en scheduling van onderhoudsactiviteiten Vik Vorming Lean-analysetechnieken / Symposium Veiligheidsventielen Vik Vorming Cursusagenda Vik Vorming I-mag november

5 technologie TECHNOLOGIE Veroordeling van Microsoft is geen goede zaak voor consument General manager Phillip Vandervoort van Microsoft combineert technologie met peoplemanagement Onze can do -politiek is het perfecte antwoord op de vraag hoe je in een bedrijf met 95% marktaandeel toch elk jaar opnieuw elk individu persoonlijk kan laten groeien. Wereldwijd zijn dat er ongeveer , van wie er in onderzoek en ontwikkeling actief zijn. Daarin wordt jaarlijks ongeveer 9 miljard dollar geïnvesteerd. In dit kleine landje moeten wij niet het grote onderzoek voeren of aan productontwikkeling doen. Wat is dan de voornaamste opdracht voor Microsoft België? Phillip Vandervoort ZAVENTEM. Meteen na zijn MBA werd hij assistent van de general manager bij de toen net opgerichte Europese hoofdzetel van Toyota Motor Corporation. Op zijn 31ste werd hij chief information officer bij Union Minière, even later general manager bij Interbrew Frankrijk en business unit president Europe voor Interbrew Centraal-Europa. PhillipVandervoort heeft op zijn 48ste al een indrukwekkend parcours gereden. Nu kijkt de industrieel ingenieur elektromechanica als general manager van Microsoft België vanuit het corporate village in Zaventem uit over de tarmac van onze nationale luchthaven. Hoe bent u bij Microsoft terechtgekomen? Na mijn vertrek bij Interbrew in 2006 richtte ik een eigen bedrijfje op dat onderhoud en herstelling deed van medische apparatuur. Dat draaide bijzonder goed. Ik was het reizen wat beu en kreeg de vraag of ik deze job bij Microsoft zag zitten. Ik zag erin de kans om te werken met wereldleiderschap in technologie en dat te combineren met general management. Ik ben gepassioneerd door technologie vanuit een businessperspectief. Hoe stuur je een equipe, hoe speel je in op de veranderende demografie, hoe rijm je werk en privé in een hoogtechnologisch bedrijf als Microsoft? Het is een leuke uitdaging om voor die mensen een stimulerende omgeving te creëren. Mist u als ingenieur de research niet? Het productengamma van Microsoft is gigantisch. Iedereen van 6 tot 106 jaar komt dagelijks meermaals in aanraking met tal van producten die van Microsoft zijn. Het zijn niet alleen de games, de keyboards, de muizen, de cd-producten en zo. Elke onderneming bulkt van de Microsoftproducten. Het zou onmogelijk zijn om er in België nog onderzoek en ontwikkeling bij te nemen. Microsoft België werkt met hoofdzakelijk jonge - mensen. Wij zijn op ons vlak vooral met visie bezig, met nieuwe creaties, we zoeken nieuwe toepassingen. We moeten de markt vóór zijn, als eerste met nieuwe technologieën komen en er de juiste toepassingen voor vinden in onze maatschappij. In België hebben we enkele belangrijke projecten in de mouw zitten. We werken aan een kruispuntbank voor de sociale zekerheid, we werken met de Federatie van Notarissen om een intranetwerk aan te leggen, maar we doen evengoed het computeronderhoud van het sharepoint van de NAVO voor de manschappen in Afghanistan. We dragen ook ons steentje bij op het vlak van citizenship: we werken samen met Child Focus, met de Computer Crime Unit van de federale politie, met de Close the Gap-vzw die recuperatiecomputers herverdeelt onder kansarmen. Samen met die vzw geven we jaarlijks aan vijftig- tot zeventigduizend mensen computeropleidingen. Ook voor leraren zijn we een partner in learning, enzovoort. Geen ingenieurs (meer) Hoeveel ingenieurs telt Microsoft België? Bij Microsoft België werken zo goed als geen ingenieurs (meer). Een ingenieursdi- 5 I-mag november 2009

6

7 TECHNOLOGIE Tegenover elke euro die Microsoft realiseert staat voor elke partner een economische voetafdruk van 7 à 9 euro. Microsoft wordt enorm professioneel gerund. ploma is ook geen issue bij een aanwerving. Belangrijker is dat een sollicitant een brede kijk heeft op de industrie. Wat is belangrijk bij banken, of in onze samenwerking met justitie? Welke zijn de marktbepalende factoren in de chemische industrie? Een technische opleiding biedt ontegensprekelijk voordelen, maar belang rijker is te kunnen onderkennen welke de technische uitdagingen zijn voor allerlei sectoren en hoe Microsoft zijn technologie daarop kan doen inspelen. Wij moeten dan de complexiteit van een IT-systeem kunnen herkennen, een vertaalslag maken naar een werkproces en een systeemarchitectuur uittekenen, en daar vervolgens met de nodige creativiteit op inspelen. Eén van onze belangrijkste topmensen is helemaal selfmade. Is het leuk werken voor zo n groot Amerikaans bedrijf? Dat Microsoft een Amerikaans bedrijf is, is minder belangrijk dan dat het een beursgenoteerd bedrijf is. Het is een enorm professioneel gerund bedrijf. Het ritme van de business is enorm hoog. Elk jaar opnieuw stellen we strategische plannen op, stellen we onze prioriteiten en gieten we die in een planning. We voeren dat op naar een heel competitief niveau. Alles wordt geanalyseerd, in budgetten gegoten en dan wordt ermee gestart. Een dergelijk niveau van internal benchmarking heb ik nog bij geen enkel ander bedrijf gezien. De gemiddelde leeftijd bij Microsoft België is zowat jaar. We maken heel duidelijke doelstellingen en gieten de realisaties van het jaarplan in een scorekaart die je live kan volgen op een elektronische display in onze kantoren. Alles wat we doen, is heel strikt gepland. Hoe we dat doen, is heel vrij en flexibel. Het geheel maakt ons al twee jaar op rij beste werkgever in België. Onze can do -politiek is het perfecte antwoord op de vraag hoe je in een bedrijf met 95% marktaandeel, toch elk jaar opnieuw elk individu persoonlijk kan laten groeien. Dat vind ik schitterend. We hebben een werknemersverloop van ongeveer vier à vijf procent, dat is lager dan in de industrie. Bovendien komen degenen die hier vertrekken, hoofdzakelijk terecht bij onze partners. Microsoft België heeft een jaarlijkse omzet van ongeveer een half miljard dollar. Wij werken hier met ongeveer partners, gaande van de Vlaamse overheid tot de Federatie van Notarissen en zo. Tegenover elke euro die Microsoft realiseert, staat voor elke partner een economische voetafdruk van 7 à 9 euro. Direct zijn we een relatief kleine speler, indirect zetten we een behoorlijk grote economische activiteit neer. Monopolie Met 95% marktaandeel heeft Microsoft zo goed als een monopolie? Een monopolie is nooit goed. Ook al heeft Apple maar vier procent van de markt en zijn er nog enkele andere kleinere spelers, zoals Linux, toch houdt die concurrentie ons scherp. Iedereen is zeer sterk op zijn eigen domein. Sony heeft een magnifieke e-reader. Linux heeft een geniaal besturingssysteem, maar je moet bijna kunnen programmeren om ermee te werken. Apple heeft prachtige hardware en heeft met de I-phone en de Ipod schitterende dingen op de markt gezet. Dat verplicht Microsoft om altijd beter en sneller te worden. De nieuwe Windows 7 zal beter zijn dankzij de concurrentie. We trachten telkens te leren van de sterke punten van elke speler. Zo is Google bijzonder sterk in het online zoekwerk. Maar is dat concurrentieel belangrijk? Neen. De advertising markt die erachter zit, is veel belangrijker. Het is voor ons een uitdaging om daar een sterk businessmodel voor te concipiëren. Wat vindt u van de veroordeling van Microsoft door het Europese Hof van Justitie? De veroordeling van Microsoft door Europa komt mijns inziens de consument niet ten goede. Als reactie op de veroordeling heeft Microsoft de mediaplayer uit het Office-pakket gehaald. Als ik vandaag een filmpje van mijn kinderen maak en dat mail naar mijn 70-jarige vader, dan kan hij dat filmpje dus niet meer openen, omdat hij geen mediaplayer meer heeft in zijn pakket. Is dat dan goed voor de consument? Terwijl wij gigantisch veel software gratis of zeer goedkoop aanbieden. Het Office-pakket kan je voor nauwelijks 77 euro driemaal legaal installeren, dat kan je toch niet duur noemen? Maar goed, de veroordeling is er, hoewel Microsoft natuurlijk een beroepsprocedure lopende heeft, maar in de Windows 8 die er later aankomt, zal wat software in optie aangeboden worden om de knelpunten van de veroordeling te ontwijken. Welke worden de nieuwe trends op de informaticamarkt? Iedereen heeft de mond vol van Software as a service als toekomstmodel, maar ik zeg u dat het dat precies niét wordt. De data zullen op het internet zitten, in the cloud, maar de computing capacity zal ook in de toekomst zitten in het toestel dat voor u ligt of staat: de tv, de pc, maar ook de smartphone of de e-reader. De tijd is heus niet meer zo veraf dat uw auto bij het binnenrijden in uw garage gelinkt wordt aan uw thuisnetwerk, dat er muziek op de autoradio geladen wordt, die begint te spelen een uur voordat uw eerste afspraak in uw elektronische agenda genoteerd staat. De processing zal altijd in het netwerk zitten, de data worden virtueel gestockeerd en uw devices zorgen voor de computing capacity. Een ander voorbeeld? Over afzienbare tijd stapt u met uw vol boodschappenkarretje langs de kassa van de supermarkt en wordt alles automatisch gescand en afgerekend. Dat soort maatschappelijke toepassingen zijn prachtige uitdagingen voor een bedrijf als Microsoft. Tekst: Dirk VANDER ELST Foto s: MICROSOFT 7 I-mag november 2009

8 technologie MODERN TIMES MODERN TIMES Rijden op stroom uit asfalt Het is 55 Zuid-Koreaanse wetenschappers van het KAIST (Korean advanced institute of science and technology) gelukt om auto s te laten rijden op energie uit asfalt. Op een campusterrein konden ze elektriciteit uit kabels in het asfalt overbrengen op een elektrische bus. Eerder was dat al gelukt met golfkarretjes. Het voertuig kreeg de welluidende naam OLEV: online electric vehicle. Als de technologie wordt verfijnd en verbeterd, zou ze op termijn een uitweg kunnen bieden voor de grote en vaak giftige batterijen die elektrische auto s vandaag nog nodig hebben. Twee decennia terug experimenteerden de Amerikanen al met de techniek, maar omdat het energievraagstuk elektrische wagens weer meer op het voorplan brengt, groeit nu ook weer de belangstelling voor die technologie. Met de nieuwe techniek zouden kleinere en goedkopere batterijen kans maken en zijn snellaadstations minder massaal nodig. Bij de overbrenging overbrugde de elektriciteit uit het asfalt naar de bus 17 centimeter. Daarbij ging slechts 28 procent van de energie verloren. Om het systeem te kunnen gebruiken moeten er wel stroomkabels liggen in het asfalt van minstens 30 procent van de wegen. De afdeling Wegen en Verkeer kan al aan haar langetermijnplanning beginnen. Medicijnchip Proteus Biomedical heeft als corebusiness technologisch slimme medicatie. Medicijnen vergeten of verzuimen in te nemen zou de maatschappij immers geweldig veel geld kosten op medisch vlak. En wellicht doet het je ook niet goed, als je die pillen vergeet in te nemen. Proteus Biomedical begint nu met een proef in hospitalen, waar het Raisin uittest. Raisin gaat na of je de medicijnen, voorzien van inslikbare chips, wel op de juiste tijdstippen inslikt. Gebeurt dat niet, dan word je daaraan herinnerd. Kennelijk groeit het geloof in de technologie, want de Zwitserse farmareus Novartis sloot een alliantie met Proteus Biomedical om het systeem uit te testen. Einde van Bluetooth? Qatar Airways vliegt op gas Als eerste luchtvaartmaatschappij ter wereld heeft Qatar Airways een lijnvlucht uitgevoerd waarbij de vliegtuigmotoren draaiden op kerosine, vervaardigd uit gas. Dat melden verschillende media. De Airbus A met vier Rolls Royce-motoren vloog van Londen Gatwick naar Doha. De brandstof die voor de vlucht werd gebruikt bestond voor de helft uit gas to liquid'-kerosine (gtl). De andere helft was gewone kerosine op oliebasis. Qatar Airways spreekt van een belangrijke stap in de zoektocht naar alternatieve brandstoffen. Grote passagierstoestellen vliegen voorlopig uitsluitend op conventionele kerosine, gemaakt van olie. Gtl biedt nog het voordeel dat een vliegtuig op gtl bij de start minder schadelijke stoffen uitstoot. Qatar wil de belangrijkste producent van gtl worden. Het land heeft daar, behalve ecologisch, ook economisch zeer goede redenen voor: Qatar beschikt immers over de op twee na belangrijkste gasreserves ter wereld. Logisch dat het de nieuwe brandstof de volgende jaren wil commercialiseren. Wordt Bluetooth vanaf midden 2010 overbodig? Bedrijven als Apple, Intel en Cisco slaan de handen in elkaar voor een nieuwe technologie: Wi-Fi Direct. Draadloze gadgets worden hotspots. Wi-Fi Direct maakt het mogelijk om draadloze apparaten rechtstreeks met elkaar te verbinden zonder een modem of router. Gsm's, smartphones, camera's, printers, laptops, die uitgerust zijn met Wi-Fi worden onmiddellijk met elkaar verbonden. Enige voorwaarde is dat ze zich op maximaal 90 meter van elkaar bevinden. Wi-Fi Direct zou tot 30 keer sneller werken dan Bluetooth, verder reiken en veilig zijn dankzij het wpa2- protocol. Wellicht vanaf midden 2010 binnen uw bereik. I-mag november

9 MODERN TIMES Bob is niet altijd Bob Nee, we hebben het niet over onze nietalcoholdrinkende chauffeurs, die tijdens de eindejaarsperiode weer volop de actualiteit zullen halen. We hebben het over Bob van Got the wrong Bob?, een nieuw programma van Google Labs dat bestemd is voor Gmail. Het programmaatje voorkomt dat dat mailtje voor je hartsvriendin per ongeluk terechtkomt bij de beste vriendin van je vrouw. Tenminste, als hun naam met dezelfde letter begint. Het systeem analyseert groepen mensen die vaak berichten van iemand krijgen en verwittigt die afzender, als er plots een naam opduikt die normaal gezien de s van die groep niet krijgt. Gmail toont, net als andere programma's, de namen van mensen, als je de eerste letters van hun naam intikt. Het is je ongetwijfeld ook al eens overkomen dat je via dat systeempje bij de verkeerde persoon terechtkwam: in plaats Kathleen krijgt Katrien je vurige mails. Geheel onbedoeld, maar het kan best voor spannende situaties zorgen. Got the wrong Bob?' moet dat nu voorkomen. Voorlopig werkt het systeem wel alleen voor groepen. Je kunt er dus maar best meer dan één hartsvriending op na houden en die allemaal in één mailgroep stoppen. Best wel verzenden via bcc, zodat ze van mekaar niet weten met hoeveel ze wel zijn Met 'Undo send' geeft Google je wel nog enkele seconden ademruimte, als je een verzonden toch nog zou willen terugroepen. Google Labs voegt er meteen ook een Don't forget Bob' aan toe: die suggereert namen van mensen die normaal wel de groepsmail krijgen, maar die je die ene keer vergeten bent. Jacht maakt jacht op paparazzi Roman Abramovich moet je vooral kennen als eigenaar van voetbalclub Chelsea en steenrijke Rus. Zo n Rus heeft al eens een eigen jacht en dat van Roman de Eclipse - zou zelfs het grootste en duurste privéjacht ter wereld zijn. Geen wonder, want Abramovich heeft er zelfs de nieuwste technologische snufjes op geïnstalleerd (laten installeren, vermoeden wij) om paparazzi op afstand te houden. De infrarode lasers herkennen automatisch de elektronische lichtsensoren van digitale camera s en vuren een geconcentreerde lichtstraal af, waardoor fotograferen onmogelijk wordt. De Eclipse heeft ook een mini-onderzeeër voor noodgevallen aan boord en beschikt over een afweersysteem dat projectielen uit de lucht kan halen. Nu nog de parafix uit Merlina echt laten uitvinden en Roman moet zich helemaal veilig voelen. Rij krasvrij Over een paar jaren parkeer je je auto gewoon op een zonnig plekje en terwijl je boodschappen doet of gezellig een pint gaat drinken, verdwijnen de krassen op je koetswerk als ijzerlinten voor de zon. Een polyurethane coating kan ervoor zorgen dat krassen op de auto voortaan verdwijnen onder impuls van het zonlicht. Onderzoekers van de University of Southern Mississippi hebben im mers een coating in polyurethaan ontdekt, die zichzelf herstelt, als ze wordt blootgesteld aan ultraviolet licht. Marek Urban en Biswajit Ghosh mengden bij het polyurethaan het uv-gevoelige chitosaan en ringvormige oxetaanmoleculen. Bij een kras rijten de oxetaanringen open en ontstaan er zeer reactieve losse eindjes. Bij ultraviolet licht breken ook de chitosaanmoleculen open en die vormen op hun beurt losse eindjes. Beide losse eindjes vinden elkaar en herstellen het materiaal binnen het halfuur. Naargelang er meer zonlicht is, zal het materiaal zich ook sneller herstellen. De coating kan zelfs voor veel meer worden gebruikt dan voor auto s alleen en kan er zo voor zorgen dat onderhoud en herstelling van heel wat producten voortaan tot een minimum kunnen worden beperkt. Dat werkt uiteraard niet alleen kostenbesparend, maar is ook milieuvriendelijker, want er komt minder afval in circulatie. Je wagen zal dus veel langer meegaan en er op de koop toe ook lange tijd als nieuw uitzien. Enig nadeel: het zelfherstellend aspect werkt maar één keer op dezelfde plaats. Zorg er dus voor dat die krassen op je auto altijd op een nieuwe plek terechtkomen. Tekst: Luc VANDER ELST 9 I-mag november 2009

10 Hoe ziet je dagindeling eruit? Opstaan om 7 uur, naar school hier om de hoek rond kwart over 8. Rond 4 of 5 uur thuis, dan heeft mama fruitsla of een boterham klaar. Twee happen, snel omkleden en de auto in. Dat alles in vier minuten. Een klein half uurtje rijden naar Tongeren. Halftien terug thuis, een kwarsamenleving Topvolleybal en binnenkort industrieel ingenieur Toekomstig beroep zal volleybalcarrière Tara Daerden ongetwijfeld beïnvloeden Tara Daerden HASSELT. Van de hogeschoolbanken via een korte tussenstop thuis in Hasselt meteen naar de volleybaltraining in Tongeren. Halftien weer thuis en dan werken voor de school tot middernacht, soms zelfs later. Tara Daerden (19) zit in het derde jaar industrieel ingenieur biochemie (KHLim) en is een van de sterkhouders van volleybalclub Datovoc Tongeren, subtopper in eredivisie. Van haar topsportstatuut maakt ze nauwelijks gebruik, vandaar haar drukke leven. Volgend jaar studeert Tara af als master en ze kijkt nu al uit naar haar toekomstige job, als het even kan in combinatie met haar sport. Ik doe deze studie doodgraag en of ik nu in een job terechtkom, in een labo of in het onderwijs: ik weet heel zeker dat ik mijn job graag zal doen. Tara Daerden: In het middelbaar heb ik wetenschappen-wiskunde gevolgd. Ik wist toen al dat ik zeker iets met wetenschappen zou doen, maar nog niet dat ik ingenieur zou worden. Wat me zo boeit in de wetenschappen? Alles hangt samen: chemie, fysica, en zo meer. En toch is elk vak fundamenteel verschillend. Het boeit me enorm, want eigenlijk verklaren de wetenschappen hoe het leven in elkaar zit. Wanneer werd het duidelijk dat je voor industrieel ingenieur zou gaan? Geneeskunde was mijn eerste keuze. Twee keer heb ik het net niet gehaald in het ingangsexamen. Ik had ook een jaar biomedische wetenschappen kunnen proberen. Na een geslaagd ingangsexamen kun je dan meteen naar het tweede jaar geneeskunde. Maar ik kende te veel mensen die ook dat niet gehaald hebben. Nu heb ik geen spijt meer van mijn keuze. Integendeel zelfs, de vader van een vriendin is chirurg en die is bijna nooit thuis. Ik wil later kinderen en dan vind ik dat je er ook tijd voor moet maken. Nee, ik ben zeer tevreden met mijn studies nu. Ik sta nu voor mijn bachelorproef in het derde jaar. We werken een project uit rond kwaliteitscontrole op fruit en fruitbereidingen. In de theoretische fase doen we research naar wat er allemaal in databanken te vinden is. Na Kerstmis gaan we zelf protocols opstellen en in de labo s testen uitvoeren. We onderzoeken dan hoeveel vitamines er in fruit en fruitbereidingen zitten. Heel boeiend. Topsportstatuut Je speelt volleybal in eredivisie. Dat betekent dat je kunt gebruikmaken van de voordelen van het topsportstatuut? Ja, als ik op stage of naar een tornooi moet, word ik van de lessen vrijgesteld of kan ik een beroep doen op extra studiebegeleiding. Ik kan ook examens verplaatsen, als dat moet. Maar ik maak er zo weinig mogelijk gebruik van en probeer, net als mijn studiegenoten, het normale traject te volgen. Want onze opleiding is zeer praktijkgericht met labo s die drie, vier uur in beslag nemen. Komt daarbij nog de theorie. Voor vakken als pakweg fysica en wiskunde moeten we oefeningen maken. We zijn zo n 24 uur per week op school. Om dat allemaal te kunnen belopen, moet ik heel goed plannen, heel veel inspanningen doen en ja, dat is af en toe erg zwaar. tiertje in de zetel wat tot rust komen en dan tot 12 uur, halfeen werken voor school. Uitslapen zit er niet in, want ook op zaterdag sta ik om halfzeven op en begin ik mijn schoolweek te plannen. Bij Datovoc trainen we drie keer per week, ongeveer drie uur. Anderhalf uur voor de wedstrijd moeten we al present zijn en dan worden we geacht om individueel nog een of twee keer te gaan fitnessen of naar de powertraining te gaan. Of ik nog tijd voor hobby s heb? Ik werk keihard om in juni te slagen, dat is me tot nu toe altijd gelukt. In de schoolvakanties tracht ik dan te tennissen, te zwemmen, kortom: andere sporten te beoefenen. Top 3 Je speelt volleybal in eredivisie. Komt er voor je inspanningen op sportief gebied een financiële compensatie? Tot twee jaar geleden speelden Venezo - lanen, Russen en Polen in onze ploeg. Die hadden allemaal een loon, een appartement en een auto. Twee jaar geleden is de voorzitter van Datovoc overleden. Het gevolg was dat Datovoc met een krapper budget aan de slag moest. Nu trekken we de kaart van de jeugd met allemaal Belgische speelsters. We verdienen iets, ja, als hobby is dat mooi meegenomen. Enkele Belgische meisjes spelen in Italië, dat zijn de enige echte profs. En ook in het mannenvolley kun je je kost nog verdienen. Clubs als Maaseik en Roeselare hebben buitenlanders en Belgische profs in hun rangen. I-mag november

11 SAMENLEVING Tara Daerden: volleybal en biochemie Tara Daerden begon pas op haar twaalfde met volleybal. Ze speelde bij Tongeren in tweede provinciale en bij Geetbets in tweede divisie. Ik had een dubbele aansluiting. Bij Tongeren stond ik in de basis, bij Geetbets twee reeksen hoger - kon ik af en toe invallen en ervaring opdoen. Tegelijkertijd ging ze ook een keer per week trainen bij het profteam van Tongeren, toen topper in eredivisie. Nadien ging Tara volledig over naar Geetbets en drie jaar geleden stapte ze definitief over naar Datovoc. Tara Daerden zit in haar derde jaar industrieel ingenieur biochemie aan de KHLim. WVB Datovoc Tongeren was tot twee jaar geleden een topploeg, nu is de fakkel overgenomen door andere clubs. Geen ambitie om opnieuw in een topploeg voor de titel te spelen? Gent, Charleroi en Kieldrecht vormen inderdaad de top drie. Maar ik zie het echt niet zitten om naar Gent of Kieldrecht te rijden. Ik zit goed in Tongeren, de sfeer is er optimaal. Hoe zwaar mijn dagindeling ook is, volleybal moet een hobby blijven. Als ik moet kiezen voor een topclub of een diploma, dan ga ik voor een diploma. Geselecteerd worden voor de nationale ploeg is geen optie? Ik was twee jaar lid van de selectie, toen ik nog bij Geetbets speelde. Op woensdagnamiddag trainden we dan samen met de internen van de topvolleybalschool in Vilvoorde. Die internen vormden de ruggengraat van de nationale ploeg. Als externe had ik daar het laatste half jaar geen goed gevoel bij. Je moest je dubbel zo hard bewijzen, ook al had je dezelfde capaciteiten in huis. Wat het me bijbracht en wat ik ervoor moest doen, was niet in evenwicht. Nog anderhalf jaar en je kunt jezelf master in de biochemie noemen. Je drukke leven is dan in een klap voorbij. Geen schrik om in een zwart gat te vallen? Dat kan ik me inderdaad nog niet goed voorstellen, zeker omdat ik weet dat ik me snel verveel, als ik niets om handen heb (lacht). Na mijn masterjaar ga ik zeker nog in één jaar de lerarenopleiding volgen. Dan kan ik in het middelbaar onderwijs alle wetenschappelijke vakken geven. Lesgeven zie ik wel zitten. Anderen zeggen dat ik gezag uitstraal, als ik voor een groep sta, dat ik mensen kan boeien en op een fijne manier dingen kan overbrengen. Dat moet wel, als je in het onderwijs staat. Trouwens, vorige zomer heb ik met een andere speelster en de hulptrainer stage gegeven. Dat is goed meegevallen. Ik ga dan ook de trainerscursus bij het Bloso volgen. Stel dat ik als speelster een stapje moet terugzetten, dan kan ik in het weekend voor mijn plezier aan kleintjes training geven. Je zegt het zelf: je bent bijna 20 en je houdt er al rekening mee dat je volgend jaar een trapje lager gaat spelen? Nee, dat niet. Ik weet alleen niet in welke job ik terechtkom. Stel dat ik in het onderwijs ga, dan kan ik dat sowieso combineren met de trainingen bij Datovoc. Maar kom ik bijvoorbeeld in een labofunctie in de farmaceutische industrie terecht, dan weet ik niet hoe de werkuren daar ingevuld worden. Ik ben er me goed bewust van dat ik als pas afgestudeerde geen eisen kan stellen. Ik ga zeker niet alles opgeven om een jaar alleen maar te volleyballen. Nogmaals, volleybal moet een hobby blijven. Ik volg mijn opleiding als industrieel ingenieur met zoveel plezier, dat ik weet dat ik mijn toekomstige job met evenveel plezier zal doen. Tekst: Wilfried VANDEN BOSSCHE Foto s: Erik DE WINTER en Willy KORTLEVEN Tara Daerden met nummer 12 in volle actie. 11 I-mag november 2009

12 samenleving Ingenieurs hebben iets met quizzen ir. Erik Meersschaert werd zesde supercrack bij Canvascrack Erik Meersschaert poseert na zijn overwinning naast quizmaster Herman Van Molle. Er zijn nu zes supercracks bij Canvas, en zeker drie van hen, misschien zelfs vier, zijn ingenieur. OUDENAARDE. Toen ik eraan begon, was mijn eerste doelstelling: vooral niet afgaan. Geen mal figuur slaan in de ogen van familie en kennissen. Er aan de eerste tafel uitliggen, bijvoorbeeld, dat wilde ik absoluut vermijden. Je begint eraan met wat zenuwen en stress, maar gaandeweg gaat alles vlotter en op de duur verleg je je ambities. En die heeft hij waargemaakt: Erik Meersschaert uit Oudenaarde heeft het record van de Supercrack uit de Canvasquiz bijzonder scherp ge - steld: hij had slechts 23 tafels nodig om de vereiste 20 duels te winnen. Burgerlijk werktuigkundig ingenieur elektromechanica met optie energieconversie, zo studeerde Waaslander Erik Meers - schaert in 1980 af aan de K.U.Leuven. Maar meteen ging hij aan de slag in de textielsector en daardoor woont hij al sinds jaar en dag in Oudenaarde, niet ver van het Zuid-West-Vlaamse Texas, waar de textielgroepen en toeleveringsbedrijven elkaar verdrongen. Ik ben mijn loopbaan begonnen als onderhoudsingenieur bij wat nu de Domogroep is, vertelt Erik Meersschaert. Nadien werd ik er technisch directeur. In die functie heb ik de expansie van de Beaulieu-groep meegemaakt. Dat was een periode van constante vernieuwing: altijd maar nieuwe technologieën, nieuwe machines. Fantastische periode voor ingenieurs. Ik heb er ook heel wat buitenlandse ervaringen kunnen opdoen. Na negen jaar werd ik plantmanager bij de Sofinal-groep, waar ik de operationele leiding had over een bedrijf dat pas was overgenomen door zijn aartsvijand. Dat is een plezante, maar moeilijke tijd geweest. Vooral menselijk zeer intens: er werd veel management van je verwacht. Die functie was minder technisch gericht. In 1992 begon ik in Moeskroen met een bedrijf voor een Italiaanse groep in de niche van synthetische garens. Dat was een heel succesvolle periode. Ik heb er Italiaans kunnen leren. Het hoofdkwartier lag aan het Gardameer: dan weet je het wel. Drie jaar later mocht ik voor de Beaulieu-groep hetzelfde soort bedrijf oprichten in Frankrijk. Het werd de grootste spinnerij in Europa. Dat was een mooie realisatie: van 0 tot 330 werknemers in anderhalf jaar. Zeer intens, op alle gebied. Zelfstandige Sinds 1998 ben ik zelfstandige. Met een kleine fabriek die ik begon met een partner, probeerden we op de nichemarkt van de synthetische garens door te dringen. We produceerden polypropyleengarens voor kleding. Die bestonden allang in de markt van de tapijten en zo, maar wij richtten ons op auto-interieur en sportkleding waarmee we bij de eersten waren op wereldvlak. Polypropyleen is heel goed waterafstotend en dus perfect geschikt voor onderkleding voor duursporters of bijvoorbeeld skiërs. We waren aanvankelijk zeer succesvol en werden ook laureaat bij de Koning Boudewijnstichting voor jonge startende bedrijven. Maar ons bedrijfje is afgeblokt, toen de grote spelers zich op die marktniche hebben gegooid, zij het dat ze die markt hebben ingepalmd met een minder goed product, polyester. Tegen die budgetten en die marketingstrategieën konden we niet op. Het bedrijf bestaat nog, maar ikzelf ben er niet meer actief. Sindsdien ga ik alleen door als zelfstandige. Voor de Sioen-groep voerde ik in Roubaix een herstructurering door van een ouderwetse vestiging en die activiteit heb ik drie kilometer verder, in Moeskroen, heropgebouwd. Die opdracht is sinds I-mag november

13 SAMENLEVING medio dit jaar afgerond en sinds kort ben ik eindelijk terechtgekomen in de sector waarvoor ik gestudeerd heb: in de energiesector, meer bepaald in warmtekrachtkoppelingprojecten. Ik werk nu in opdracht van een bedrijf dat gasmotoren plaatst om enerzijds stroom te genereren en anderzijds warmte te recupereren: totaalrendementen hoger dan 90%. Helemaal in de sfeer van de nieuwe, groene, hernieuwbare energie. Wij doen de volledige engineering rond die gasmotoren. Nu ben ik dus weer helemaal op het technische aspect gericht. Ik hou van afwisseling tussen het peoplemanagement en het puur technische werk. Ik probeer eentonigheid te vermijden. Als iets routine wordt, dan zoek ik een nieuwe uitdaging of neem ik iets extra s ernaast. Ik hou me graag bezig met alle aspecten naast en rond een technische realisatie. Bescheiden quizzer Sinds een jaar of vijf ben ik in de quizwereld gerold, eerder toevallig eigenlijk. Ik doe vrij regelmatig mee aan gelegenheids- en rankingquizzen, maar ik doe er geen speciale moeite voor. Ik ben geen man met een schriftje dat ik nog gauw gauw ga bestuderen voor de quiz begint. Ik schenk aan mijn quizranking niet te veel aandacht. Het moet vooral plezant blijven. Ik lees heel graag en heel veel, ik hou mijn ogen en oren open en dat helpt bij het quizzen. Bij de Canvascrack was het niet makkelijk om je concentratie te behouden. Van die quiz worden op één dag vier afleveringen opgenomen en zo zit je snel van uur tot uur onder stress. Je moet rustig en geconcentreerd blijven. Dat is voor veel kandidaten het grootste struikelblok. Ze antwoorden op de duur te snel of zijn niet bij de zaak en dan lig je eruit. Ik geef toe dat ik in de Canvascrack redelijk agressief gespeeld heb, met veel risico s. In het begin was ik daar heel onzeker over, maar al snel bleek die tactiek te werken. Overigens mag je wel stellen dat ingenieurs iets hebben met quizzen: er zijn nu zes supercracks bij Canvas, en zeker drie van hen, misschien zelfs vier, zijn ingenieur. Ik vind mezelf helemaal geen topper in quizland. Sinds 2004 doe ik mee aan het wereldkampioenschap quizzen; ik werd dit jaar 200ste, dus daar moet ik niet over opscheppen. Op de wereldranking sta ik ergens als 100ste gerangschikt. Ik was ooit eens zevende Belg op het Europees kampioenschap, denk ik, maar eigenlijk schenk ik daar niet te veel aandacht aan. Het moet vooral plezant blijven euro Met zijn winst in de Canvascrack won Erik Meersschaert euro. Ik had de familie een citytrip beloofd. Die komt er in het eerste weekend van november aan: dan trekken mijn vrouw en ik, tezamen met de twee kinderen en hun partners naar Londen. Voor de rest zien we wel. Ik hou van kunst, misschien val ik wel op een werk dat ik normaal nooit zou kopen, maar waar ik nu wel wat extra budget voor kan uittrekken. Tekst: Dirk VANDER ELST Foto s: VRT Lies WILLAERT Erik Meersschaert heeft zijn gezin een citytrip naar Londen beloofd. 13 I-mag november 2009

14 centra Van militair ingenieur tot de ingenieur van nu Franstalige ingenieurs krijgen eerste diploma s na vijfjarige opleiding WOMMELGEM. Volgende maand krijgen zowat vierhonderd industrieel ingenieurs van de Franstalige Gemeenschap voor het eerst hun diploma na een vijfjarige opleiding: drie jaar bachelor en twee jaar master. Daarmee zetten de Franstalige collega s een belangrijke stap voor een betere internationale erkenning van hun diploma. De Vlaamse industrieel ingenieur moet het nog doen met een vierjarige opleiding (3 + 1), wat de internationale erkenning van de opleiding bemoeilijkt. In 1600 kregen Europese ingenieurs voor het eerst een opleiding in een school die geassocieerd was met een universiteit. Tot bij het begin van de Eerste Industriële Revolutie, rond 1750, werden ze voor militaire toepassingen opgeleid. Men noemde hen dan ook militaire ingenieurs. De industriële revolutie luidde het begin van het tijdperk in van de civiele of burgerlijk ingenieurs. De geschiedenis van de opleiding van de Europese ingenieur is dus vrij jong, in vergelijking met die van sommige andere opleidingen. Ze leert dat de Europese universiteiten, behalve die van Leiden, lange tijd niet geïnteresseerd waren in ingenieursopleidingen.! Van onze hoofdredacteur Europese ingenieurs In wat volgt geven we een bondig overzicht van de geschiedenis van de Europese ingenieur. Het woord ingenieur was rond 1500 voor het eerst in Italië in gebruik. Het is afgeleid van het Latijn ingenium, dat krijgsmachine betekent. Het woord ingenieur komt voor het eerst voor in een van de belangrijkste vroege encyclopedieën van Europa in De encyclopédie ou dictionnaire raisonnée des sciences, des arts et des métiers van de Franse wiskundige, natuurkundige en filosoof Jean le Rond d Alembert en zijn stadsgenoot, leeftijdsgenoot en schrijver Denis Diderot. D Alembert en Diderot onderscheiden in de eerste uitgave van de encyclopedie vier soorten van ingenieurs: 1. degenen die de nodige kennis hebben om verdedigingswerken of vestingwerken te bouwen, die nodig zijn bij oorlogsvoering op het land; 2. zij die de kennis hebben om op zee oorlog te voeren; 3. degenen die nieuwe bruggen en wegen bouwen of de bestaande verbeteren of vernieuwen; 4. en ten slotte de ingenieurs die kanalen aanleggen. Het woord ingenieur was rond 1500 voor het eerst in Italië in gebruik. Het is afgeleid van het Latijn ingenium, dat krijgsmachine betekent. In de 15de eeuw, begin van de 16de eeuw, was Italië de bakermat van de Europese ingenieurs. Het waren bouwmeesters en vestingingenieurs die I-mag november

15 ONDERWIJS in een tijdperk leefden waarin de kunst, de oorlogswerktuigen en de vestingbouw een grote opgang kenden. In de middeleeuwen waren de versterkingen moeilijk in te nemen, maar de intrede van het kanon rond 1490 keerde het tij. De Italiaanse ingenieurs bedachten het gebastioneerd vestingsfront. De pijlvormige, hoekige bastions hadden geen dode hoek meer, waar de aanvallers veilig waren voor de kogels van de verdedigers. In heel Europa konden gereputeerde Italiaanse vestingbouwers aan het werk. Enkele bekende bouwmeesters en vestingingenieurs uit die tijd zijn Michele Sanmichele ( ), Francesco de Marchi die onder meer vanaf 1530 de omwalling van Breda bouwde, Donato Boni de Pellizuoli die de citadel van Gent bouwde (vanaf 1540), de stadsomwalling van Antwerpen en het fort van Vlissingen. Over het algemeen wordt de Italiaan Leonardo da Vinci ( ) als de eerste Europese ingenieur beschouwd. Zijn technische veelzijdigheid en kunstenaarschap maakten hem wereldberoemd. Simon Stevin De in 1548 geboren Simon Stevin had op jonge leeftijd veel in Europa gereisd om er kennis te maken met vestingwerken. Stevin was een wiskundige en ambtenaar bij het Brugse Vrije. Hij had zich door zelfstudie bekwaamd in het ontwerpen van verdedigingswerken. Enkele grote steden deden een beroep op zijn ervaring en lieten onder zijn leiding vestingen bouwen. Toen hij dertig was, keerde hij naar Brugge terug. Kort daarna zat de katholieke Spaanse koning hem op de hielen om zijn sympathieën voor het protestantisme. Simon Stevin vluchtte in 1599 naar het calvinistische Leiden, waar hij zich een jaar later aan de universiteit liet inschrijven. De universiteit werd in 1575 opgericht en is de oudste van Nederland. Hij geraakte er bevriend met prins Maurits van Oranje ( ), een medestudent en zoon van prins Willem van Oranje ( ), beter bekend als Willem de Zwijger. Prins Maurits liet vestingen bouwen en daarvoor nam hij zijn vriend Simon Stevin als militaire ingenieur in dienst. Hij was zich bewust van het nut van een degelijke theoretische opleiding. Die toevallige vriendschap lag aan de basis van de ingenieursopleiding in Europa. Maurits was 17 jaar, toen zijn vader in Delft werd vermoord. Op zijn 18de werd hij benoemd tot stadhouder en admiraal van Holland en Zeeland. Zijn militaire acties waren gericht op de verovering van steden op de Spanjaarden. Prins Maurits liet vestingen bouwen en daarvoor nam hij zijn vriend Simon Stevin als militaire ingenieur in dienst. Hij was zich bewust van het nut van een degelijke theoretische opleiding. Daarom liet hij aan de universiteit van Leiden instructies - een basisleerprogramma - opstellen voor een theoretische opleiding van ingenieurs aan de universiteit van Leiden, waar Simon Stevin militaire wetenschappen doceerde en de (eerste) decaan van de ingenieursafdeling was. Drie componenten De omschrijving van het begrip ingenieur bevatte ten tijde van Simon Stevin drie componenten: 1. de ingenieur verricht technische taken ; 2. hij heeft hiervoor een wiskundige en natuurwetenschappelijke scholing genoten en 3. die scholing heeft hij aan een daarvoor bestemd en erkend opleidingsinstituut gekregen. Scandinavische ingenieurs De 16de en 17de eeuw werden gekenmerkt door een aaneenschakeling van oorlogen en conflicten. De eeuwen daarna zouden niet anders zijn. In het begin van de 17de eeuw leefden vooral Denemarken en Zweden in een gespannen verhouding met de rest van Europa. De steden hadden 15 I-mag november 2009

16 Society of civil engineers, opgericht door John Smeaton, stond van meet af aan in voor de erkenning van het ingenieursberoep, eerder dan voor de opleiding of engineering (l ingénierie). Civiele (burgerlijk) ingenieurs, in de brede betekenis van niet-militair, kwamen tot aan de Eerste Industriële Revolutie (1750) niet voor. Versnelde opkomst Civiele (burgerlijk) ingenieurs, in de brede betekenis van niet-militair, kwamen tot aan de Eerste Industriële Revolutie (1750) niet voor. behoefte aan verdedigingswerken en dus aan ingenieurs. De universiteit van Leiden werd het centrum van de militaire ingenieursopleiding en trok veel Scandinavische studenten aan. Oorlogsvoering lag aan de basis van het succes van de militaire ingenieursopleiding. De geschiedenis zal zich ook op dat vlak blijven herhalen. Vaklui Gedurende lange perioden in de geschiedenis waren het vooral de ambachtslieden die voor oplossingen van technische problemen zorgden. In tegenstelling tot de ingenieur deed de ambachtsman dat op basis van ervaringskennis, opgedaan door jarenlange scholing in een werkplaatssituatie. De ingenieur benadrukte daarentegen het gebruik van natuurwetenschappelijke en wiskundige concepten, van wetten en theorieën om technische problemen op te lossen. In de 18de eeuw was Engeland het centrum van de vaklui. Ze ontwikkelden voor het eerst machines ter vervanging van de meestal uit hout vervaardigde handgereedschappen, zoals boren en schaafmachines. De Engelse industrie vergrootte geleidelijk haar voorsprong op andere Europese landen. De British Empire omvatte een vierde van de wereld en een vierde van de wereldbevolking. De koloniale traditie en macht bevorderde de uit- voer van producten. Veel schrijvers en dichters verfoeiden de industrialisering en ontwikkelden een hetze tegen de vaklui die in hun ogen een struikelblok waren voor de culturele vooruitgang. De fabrieksindustrie heeft de landelijke huisindustrie nochtans niet plotseling verdrongen. Rond 1830 telde de Engelse katoenindustrie nog ongeveer huiswevers tegenover fabrieksarbeiders. Korpsen Aan het eind van de 18de eeuw kregen de officieren van de militaire korpsen een wiskundige en natuurwetenschappelijke opleiding aan militaire scholen. De Society of civil engineers, opgericht door John Smeaton, stond van meet af aan in voor de erkenning van het ingenieursberoep, eerder dan voor de opleiding of engineering (l ingénierie). De eerste ingenieursverenigingen of korpsen die instonden voor de bouw van vestingswerken, grachten en belegeringswerktuigen en voor de aanleg van loopgraven, bruggen en kanalen, ontstonden in het leger. De eerste vereniging voor burgerlijk (civiele) ingenieurs dateert van De Vanaf 1750 worden ingenieurs niet langer uitsluitend opgeleid voor militaire toepassingen. Rond die tijd ging in Engeland mechanische drijfkracht de menselijke inspanning bij het productieproces vervangen en hielden ingenieurs zich ook bezig met de ontwikkeling van nieuwe machines en fabrieken. De ingenieurs kwamen in dienst van de burgers. Ze waren de ontwerpers van een nieuwe maatschappij, die men in het begin de machinemaatschappij noemde. Het monopolie van de militaire ingenieur had in Europa ongeveer 150 jaar stand gehouden. De toenemende natuurwetenschappelijke en wiskundige scholing van fabrikanten en technici en de opkomst van de machinenijverheid brachten in de 18de eeuw in Engeland de beroepsvorming van de civiele ingenieur op gang. Door de fabricage en de toepassing van mechanische werktuigen en stoommachines ontstond er een nieuw technisch beroep, namelijk dat van werktuigkundige. Het is nauw verbonden met de kennis van natuurwetenschappen en wiskunde. Werktuigkundigen worden in de praktijk van de machinewerkplaats opgeleid. Emigratie De geldverslindende, aanhoudende oorlogen die Engeland tussen 1793 en 1815 tegen Frankrijk voerde, zorgden voor een enorme inflatie en een forse daling van het welvaartspeil van de Engelse bevolking. Velen emigreerden naar overzeese gebieden. Onder hen ook de werktuigkundige William Cockerill ( ), afkomstig uit Lancashire. Eigenlijk heette hij Cockrel, maar de Fransen spraken zijn naam verkeerd uit als Cockeril en de administratie voegde er een l aan toe. William emigreerde in 1795 naar Rusland en vandaar, in 1797, naar België, waar hij zich in Verviers vestigde. Gedurende tien jaar ontwierp hij textielmachines voor de lakenfirma Simonis en Boily. Daarna ging hij zich in Luik vestigen waar hij met een eigen bedrijf begon voor de productie van textielmachines. I-mag november

17 ONDERWIJS John Cockerill ( ), een van zijn drie zonen, studeerde voor ingenieur in Duitsland en breidde na zijn studies de zaak van zijn vader uit. De Nederlandse koning Willem I gaf hem de gelegenheid om de Luikse staalindustrie te moderniseren. Van de koning kreeg hij voor een spotprijs het voormalige kasteel en de landerijen van de bisschop van Luik in Seraing. Daar bouwde hij een fabriek met de eerste hoogovens op cokes in plaats van de tot dan gebruikelijke houtskool. Het imperium van John Cockerill kreeg een enorme omvang, ook buiten het Luikse, maar rond 1840 kwam het bedrijf in een financiële crisis terecht. Het vertrouwen in de onderneming geraakte zoek en John besloot om opnieuw zijn kans in Rusland te wagen. Onderweg naar zijn bestemming stierf hij op 49-jarige leeftijd in Warschau. De fabrieken van Cockerill bleven als een naamloze vennootschap voortbestaan. Rond 1850 waren ze in hun soort de grootste ter wereld. In 1981 ontstond de groep Cockerill-Sambre. Ze werd in 1999 tot Usinor omgedoopt, in 2002 tot Arcelor en daarna tot ArcelorMittal. Opkomst ingenieursscholen Tussen 1815 en 1830 vormden het huidige Nederland en België één staat onder het bewind van koning Willem I: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. De regering zetelde afwisselend in Den Haag en Brussel. Ons land stond dus van 1815 tot 1830 onder Nederlands bewind, dat van 1795 tot 1815 was voorafgegaan door het Frans bewind. Het Frans bewind had het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden inzake onderwijs in een achterlijke toestand achtergelaten. De bevolking was grotendeels analfabetisch. Om die toestand te keren liet koning Willem I meer dan lagere scholen openen. In 1817 richtte hij de universiteiten van Gent en Luik op en liet hij die van Leuven opnieuw haar deuren openen. Na de onafhankelijkheid van België ontstonden de ingenieursopleidingen aan de universiteit, niet in een afzonderlijke faculteit, maar in een school die aan de universiteit was gehecht. Ze kreeg als naam speciale school. Later ging ook de opleiding van technisch ingenieur dezelfde weg op. De instellingen ontstonden uit het middelbaar technisch onderwijs. De afdeling voor technisch ingenieur werd aanvankelijk bijzondere school genoemd. In 1835 openden de ingenieursopleidingen in Gent en Luik hun deuren, in 1864 in Leuven. De studieduur voor de wettelijke graden bedroeg in de beginjaren vier jaar, voor de wetenschappelijke graden drie jaar. In 1890 werden de speciale scholen faculteiten en de studieduur werd voor de wettelijke graden van vier op vijf jaar gebracht. In Gent werd de wettelijke graad van ingénieur du génie civil uitgereikt. In Luik en Leuven van ingénieur des mines. Wetenschappelijke graden werden na een studieduur van drie jaar uitgereikt. In Luik gebeurde dat voor de studierichting arts et manufactures (chemie). In Gent voor de studierichting arts et manufactures (mécaniques). Nijverheidsonderwijs Het beroepsonderwijs werd volgens een dagleerplan onderwezen. De eerste scholen waren vrije initiatieven. Dat was het geval met de opening van de école industrielle in Nijvel in In 1825 volgde de école de géometrie et de mécanique in Luik en de School voor Kunsten en Ambachten in 1827 in Gent, gehecht aan de universiteit van Gent. Koning Willem I wilde dat er aan elke rijksuniversiteit een school werd gehecht, waar praktische lessen werden gegeven over mechanica, scheikunde en productietechnieken. Het nijverheidsonderwijs werd s avonds of op zondag onderwezen. De eerste nijverheidsscholen dateren van 1833, in Gent en Luik. De meeste nijverheidsscholen ontstonden in Wallonië met zijn steenkoolmijnen, staalnijverheid en textielindustrie in Verviers. Na 1850 ontstonden de eerste nijverheidsscholen in Vlaanderen: Brugge (1853), Kortrijk (1856), Antwerpen (1862), Hasselt (1864). In 1884 telde ons land 35 nijverheidsscholen. Tweede Industriële Revolutie De Tweede Industriële Revolutie begint met de introductie van twee nieuwe energievormen: elektriciteit vanaf 1880 en aardoliederivaten vanaf Er komen nieuwe studierichtingen voor de opleiding van burgerlijk ingenieur in Luik (elektriciteit), Gent, Leuven en Brussel. De Tweede Industriële Revolutie zorgde voor de oprichting van het hoger beroepsonderwijs in ons land dat een dagonderwijs was, terwijl het hoger nijverheidsonderwijs avond- of zondagsonderwijs was. Met het hoger beroepsonderwijs wou men het middenkader voor de industrie opleiden. Het vroegere hoger beroepsonderwijs veranderde in honderd jaar meerdere malen van naam, zoals hoger technisch onderwijs in zijn huidige context. De opleiding van technisch ingenieur ressorteerde ooit onder het hoger beroepsonderwijs. Dat was in 1885 het geval bij de oprichting in Gent van de Ecole de Brasserie Saint- Liévin en in 1896 van een gelijkaardige school in La Louvière. Beide scholen werden pas in 1902 wettelijk erkend en waren de voorlopers van de scholen voor technisch ingenieur in de gistingsbedrijven. In 1882 ontstond het Institut Meurisse- Chemie in Charleroi dat in 1884 naar Elsene verhuisde. In 1913 reikte het instituut het diploma uit van ingénieur-chemiste, daarna van licencié en sciences chimiques en ten slotte vanaf 1933 van ingénieur technicien des industries chimiques et biologiques. In 1977 werd de titel van technisch ingenieur vervangen door die van industrieel ingenieur. De studieduur werd in heel het land uniform op vier jaar gebracht. Het aantal opleidingsinstellingen werd in ons land van 53 op 23 gebracht. Het aantal scholen voor technisch ingenieur groeide voortdurend aan. In de jaren 1960 waren er 53. De studieduur bedroeg drie of vier jaar. In 1977 werd de titel van technisch ingenieur vervangen door die van industrieel ingenieur. De studieduur werd in heel het land uniform op vier jaar gebracht. Het aantal opleidingsinstellingen werd in ons land van 53 op 23 gebracht. In 2003 werd de bachelor-masterstructuur ingevoerd, drie bachelorjaren met een of twee masterjaren. In Vlaanderen geldt een master met een studieduur van een jaar. Voor de Franstalige collega s geldt twee jaar. Vijf jaar (3+2) is de gangbare internationale studieduur voor ingenieurs. Volgende maand wordt voor het eerst aan de Franstalige collega s het diploma van industrieel ingenieur uitgereikt dat voor ingenieurs internationaal herkenbaar is. Hopelijk is dat binnenkort ook voor de Vlaamse collega s het geval. De uitreiking van de diploma's vindt voor de elf hautes écoles gemeenschappelijk in Brussel plaats. Ing. Noël Lagast is gastspreker. Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc 17 I-mag november 2009

18 centra Zo n jaar is een geweldige uitdaging! Drie Vlaamse studenten lopen jaar stage bij luchtvaartbedrijf in Tel Aviv Vlnr: Bart Pauwels, Kristof Van Cutsem en Thomas Van Hoofstadt. WOMMELGEM. De Vlaamse Ingenieurskamer biedt elk jaar aan pas afgestudeerden de kans om in een hoogtechnologisch Europees bedrijf een betaalde stage te lopen. Bij het Israëlisch bedrijf Israel Aerospace Industries gebeurde dat vorig jaar voor het eerst. De drie Vlaamse studenten Bart Pauwels, Thomas Van Hoofstadt en Kristof Van Cutsem beten de spits af. Ze maakten er een moeilijk begin door. systemen ontworpen worden, onder meer omdat er geen piloot meer in zit. Mijn taak was die besturingen uit te schetsen. Ik moest niet echt de detailberekeningen maken, maar wel de grote lijnen uitwerken. Het afgelopen jaar in Israel heeft mijn opleiding zeker geüpgraded. Doordat we de eerste twee maanden met zijn drieën in die security clearance zaten, verliep de communicatie met de projectgroep niet altijd even makkelijk, maar doordat zowat alles bij IAI top secret is, wordt er sowieso niet veel gecommuniceerd, laat staan tegenover drie buitenlandse stagiairs. Zelf kreeg ik dan nog het meest aansturing van ons drieën: ik had frequent overleg en kon ook af en toe dingen doen in het kader van andere projecten. Bart en Kristof stonden er eerder alleen voor. Ik wil heel graag doorgaan in deze sector. Dat is de reden waarom ik de kans voor de stage heb gegrepen. Het afgelopen jaar in Israel heeft mijn opleiding zeker geüpgra- Toen we daar toekwamen, zegt Thomas Van Hoofstadt (26), mochten we niet door de security clearance. IAI is een heel streng beveiligd bedrijf dicht tegen de luchthaven van Tel Aviv en was het duidelijk nog niet gewend om externe stagiairs te ontvangen. De bureaucratie draait er nogal traag en uiteindelijk hebben we de eerste twee maanden buiten de security zone gewerkt. Van Hoofstadt, afgestudeerd als industrieel ingenieur elektromechanica aan de Hogeschool Antwerpen (nu Artesis-hogeschool), heeft er de hele tijd gewerkt aan een conceptueel ontwerp voor een onbemand vliegtuig. Het was een voorbereidend dossier, waarmee IAI een klant wilde binnenhalen. Twee weken voor ons stagejaar afliep, was het conceptdesign helemaal klaar. Mijn opleiding was niet specifiek op de luchtvaart gericht, maar doordat mijn opdracht binnen het project redelijk algemeen bleef, sloot die toch goed aan bij mijn opleiding. Er was een voorstel van ontwerp om van een bestaande helikopter een onbemand toestel te maken en daarvoor moesten de elektrische besturingsded. Die was te algemeen en ik ben blij dat ik ze heb kunnen aanvullen. Ondanks de logistieke moeilijkheden was de stage absoluut een succes. Toen we vertrokken, wist ik helemaal niet wat ik kon verwachten. Ik weigerde te geloven dat Israël alleen maar oorlog en Gazastrook-ellende betekende. Ik had een oosterse sfeer verwacht, maar de streek van Tel Aviv bleek een mengeling te zijn van Europese en Amerikaanse invloeden, met een bevolking die een oosterse mentaliteit aanhangt. Dat was wel even wennen. Ik heb nu de keuze tussen twee jobaanbiedingen, niet zozeer in de militaire sector, maar dat is ook geen noodzaak. Er zit toekomst in de lijn van de onbemande toestellen. Nu is het nog een beetje onbekend terrein, maar ik wil die trein absoluut niet missen. NAVO-formaat Bart Pauwels (25) las in een vorige uitgave van I-mag over de buitenlandse stages en sprong meteen op de kar. Hij studeerde af als master ICT aan de Katholieke I-mag november

19 LUCHT- EN RUIMTEVAART Hogeschool Kempen en ging bij IAI als software-ingenieur bij de onbemande toestellen aan de slag. Ik heb er een programma geschreven om items aan te duiden op digitale foto s die vanuit een onbemand toestel worden gemaakt en verzonden, zegt Bart. Dat moest op NAVO-formaat gebeuren, zodat alle NAVO-landen de gegevens zouden kunnen gebruiken. Op een luchtfoto moest ik er bijvoorbeeld voor zorgen dat een militair voertuig kon worden aangeduid, dat nadien voort gemonitord zou worden. Die opdracht kwam goed in de buurt van mijn opleiding, hoewel ik voordien nooit zo concreet aan programmatie had gedaan. Het lag mij zo goed dat ik er voort wil in gaan en dat ik mijn nieuwe job nu in die richting aan het zoeken ben. Ik heb vrij vlug na afloop van onze stage, midden september, een goed jobaanbod gekregen en we zijn dat nu aan het afronden. Ik heb in dat jaar bij IAI veel bijgeleerd, al heb ik dat hoofdzakelijk aan mezelf te danken: om dat programma te schrijven, moest ik eerst een programmeertaal leren die ik op school niet had gezien. Dat was allemaal zelfstudie en daarbij kon ik maar op weinig begeleiding rekenen. Op het einde van de stage kreeg ik er wel assistentie, maar dat was uiteraard eerder om een overdracht te doen dan wel om mij alsnog bij te staan bij mijn werkzaamheden. Mijn bijna-nieuwe job gebruikt dezelfde programmeertaal. Als ik ze dus niet had geleerd bij IAI, was ik wellicht nooit door de jobselectie geraakt. Ik had aan het eind van mijn studies nooit verwacht dat ik in die sector zou terechtkomen. Of die nu gericht is op het militaire, het medische of het commerciële, maakt me niets uit, het is wel dankzij Israël dat ik beseft heb dat ik toch wel graag aan programmatie doe. Ik probeer nu consultant te worden bij een bedrijf en in een latere fase wil ik graag projectleider worden, om een paar mensen in het kader van een volledig project te kunnen aansturen. Simulaties Kristof Van Cutsem (25) studeerde aan de Universiteit Gent af als burgerlijk ingenieur Werktuigkunde, met als specialiteit elektrische energietechnieken. Bij IAI is hij op zoek gegaan naar een programma dat de simulaties kon doen van het elektrische netwerk van de businessjets. Door mijn achtergrond ben ik niet bij de militaire divisie bij IAI terechtgekomen, zegt Kristof. IAI deed nog maar weinig simulaties van hun elektrische netwerken en zag in mijn komst een uitstekende kans om op zoek te gaan naar een programma dat voldeed aan hun eisen voor simulaties. Het was een heel algemene opdracht. Ik mocht veel vereenvoudigingen maken, moest niet tot in het uiterste detail gaan en mijn werk moest gaan over alles was aan basiselektriciteit in zo n toestel zit. Hoeveel stroom verbruikt dat apparaat, hoe zwaar is de belasting van dat onderdeel, enzovoort. Mijn opleiding was vrij algemeen en had helemaal niets te zien met vliegtuigen. Bij IAI was het dus wel even aanpassen. Ik moest om te beginnen het elektrisch plan van een vliegtuig grondig bestuderen. Ik kon gelukkig wel uitleg vragen, waar nodig. Ik heb uiteindelijk drie à vier programma s gevonden die voldeden aan de eisen van IAI, maar toch denk ik dat er meer uit mijn studie te halen was. Eén van de programma s die ik aanbracht, Matlab, was bij IAI al ergens in gebruik. De Israëliërs zagen een kans om zonder al te veel extra kosten datzelfde programma voort uit te bouwen voor hun simulaties door er enkele toolboxen bij te bouwen. Het was een goed systeem, maar het had ook zijn beperkingen en misschien waren er andere programma s die meer voordelen boden. Na mijn stagejaar blijf ik daar een beetje met vragen zitten. Uiteindelijk heb ik maar zeven maanden van het jaar echt op het project kunnen werken. Het heeft twee maanden geduurd, eer de nodige programma s op mijn laptop geïnstalleerd werden en toen we na de kerstvakantie niet meteen de nodige arbeidsvisa vernieuwd kregen, is er nog eens een tijdje verloren gegaan. Misschien zat er meer in mijn stageproject dan er door al die beslommeringen is uitgekomen. Toch blijft het een geweldige werkervaring; het was niet zomaar een stage, het was een echte uitdaging. De stage staat heel mooi op je cv, als eerste werkervaring is het tevens een toffe levenservaring. Je moet niet alleen een heel nieuw takenpakket zelfstandig uitvoeren, dat moet ook nog eens gebeuren in een niet-alledaagse werkomgeving in een ver land. Niettemin blijft het mijn voorkeur om voor de energiesector te gaan werken. Ik mik op bedrijven als Electrabel, Tractebel of studiebureaus of zo. Daarom ben ik opnieuw gaan studeren: ik volg nu een interuniversitaire ManaMa nuclear engineering in het SCK in Mol. Tekst: Dirk VANDER ELST Foto s: EIGEN FOTO S Militair en commercieel Israel Aerospace Industries is een overheidsbedrijf dat in 1948, vijf jaar na het ontstaan van de Israëlische staat, is opgericht als Bedek Aviation Group. Het moest toen een bijdrage leveren aan de verdediging van het nieuwe land tegen vijandige Arabische staten. Het bedrijf doet hoofdzakelijk aan militaire, maar ook aan commerciële luchtvaarttechnologie en ontwikkelt vandaag zakenjets, onbemande luchtvoertuigen, radars, raketten, smart weapons, navigatiesystemen, Het is gevestigd nabij de luchthaven Ben Gurion van Tel Aviv. Meer info: ww.iai.co.il DVE Interesse om na je opleiding met de VIK op buitenlandse stage te gaan? Info: of eem contact op met Manuella Goyvaerts op telefoonnummer manuella.goyvaerts@vik.be. Weinig arbeidsstress We stonden ginds op om halfzes s morgens, namen om zessen de bus en begonnen om zeven te werken. Tegen ten laatste halfzes s avonds waren we weer in ons appartementje. Onze vijfdagenweek liep van zondag tot donderdag; het weekend is er vrijdag en zaterdag. Maar op vrijdagavond begint er al de sabbat en gaan de meeste gelegenheden dicht. We waren vooral verwonderd over de arbeidsmentaliteit, zegt Kristof Van Cutsem. In zo n groot bedrijf had ik toch wel een efficiëntere manier van werken verwacht. Als je zo n bedrijf zou overplaatsen naar onze kant van de wereld, dan was dat mijns inziens allang failliet. Iedereen doet het er rustig aan, er is niet te veel arbeidsstress. Dat mag ook niet echt verbazen, als je weet dat IAI heel erg aanleunt tegen de militaire organisatie van de staat Israël. Zolang het land de knowhow van dat bedrijf nodig heeft voor zijn oorlogsvoering, ligt er weinig druk op de werkefficiëntie bij IAI. DVE 19 I-mag november 2009

20 centra Met Verhaert Space in baan rond de aarde Belgische kmo produceert eerste kleine satellieten voor ESA KRUIBEKE. Als alles volgens plan verloopt, is op 2 november de Proba 2 met een Rockot-raket naar de ruimte gelanceerd via de Russische basis Plessetsk. De Proba 2 is de tweede kunstmaan die de merknaam Made in Belgium draagt, met dank aan kmo Verhaert Space uit Kruibeke en de ondersteuning van het Belgisch Federaal Wetenschapsbeleid via het ESAtechnologieontwikkelingsprogramma. De Proba 1 was in 2001 de eerste kleine satelliet die door ons in een baan rond de aarde werd gebracht, een primeur voor Verhaert Space, voor België én voor het Europese ruimtevaartagentschap ESA, benadrukt ingenieur Jo Bermyn van Verhaert Space. De Belgische ruimtevaartsector beleeft vandaag de dag hoogdagen. Niet enkel is Frank De Winne op dit moment de eerste niet-russische of niet-amerikaanse gezagvoerder van het internationale ruimtestation ISS, als alles volgens plan verloopt, wordt op 2 november ook een kleine satelliet van Belgische makelij naar de ruimte gelanceerd: de Proba 2 van Verhaert Space. Eindelijk, zucht marketing & performance director Jo Bermyn. De lancering is namelijk al enkele keren uitgesteld. Doordat het over een kleine meereissatelliet of piggyback gaat de Proba 2 is niet groter dan een wasmachine en weegt slechts 130 kilogram is het afhankelijk van de beschikbare raketten op de markt. Wij beslissen dus niet zelf wanneer onze satelliet de ruimte wordt ingeschoten. Proba 2 De Proba 2 is de opvolger van de succesvolle Proba 1. Dat bewijst dat ons land op het vlak van de ruimtevaart meer in zijn mars heeft dan alleen maar het toeleveren van onderdelen voor raketten en satellieten. De Proba 1 was zowel voor Verhaert Space als voor België én het European Space Agency (ESA) het eerste small space system dat in een baan rond de aarde werd gebracht, benadrukt Jo Bermyn. Toen de ESA in de jaren negentig haar Proba-programma voorstelde, hebben wij daarin de ideale match gevonden om ons te profileren op systeemniveau als kmo. De Proba 1 werd in 2001 naar de ruimte gelanceerd met een Indische PSLV-raket. Oorspronkelijk werd hij ontwikkeld voor een levensduur van twee jaar, maar na acht jaar blijkt hij nog perfect te werken. We leverden dus eigenlijk te goed werk af. Naast een tiental experimenten om nieuwe technologieën De Proba 1 had oorspronkelijk een levensduur van twee jaar, maar levert na acht jaar nog perfecte beelden van het aardoppervlak. uit te testen werden er ook camera s voor aardobservatie aan boord geplaatst. Die gebruikt de ESA nog dagelijks voor onder meer vegetatieonderzoek, vulkaanonderzoek en voor disaster monitoring. Door het grote succes van de Proba 1 haalden we ook het contract binnen voor de bouw van de Proba 2. Naast een vijftiental technologiedemonstratie-experimenten zullen deze keer twee instrumenten mee worden gestuurd voor de observatie van de zon. I-mag november