ND filters. Bokeh. Extra dikke uitgave. De lichtmethode v/d camera. Le tour de Antwerp. Uitgave #4 December Met veel foto s.

Transcriptie

1 Shooters MAgazine Uitgave #4 December 2013 NIEUWE LOGO! Extra dikke uitgave Met veel foto s Shooters-foto s Maarten laat zijn beste foto s zien Javi gunt ons een kijkje in zijn keuken. Bokeh Alles over dit Japanse fenomeen. Fotograferen met een iphone? Nikola vertelt erover en laat het vooral zien De lichtmethode v/d camera ND filters Wat zijn het en hoe gebruiken we deze filters? Le tour de Antwerp Een bericht van het afgelopen event een magazine voor en door fotografie geeks

2 Inhoud 04 Shooters uitje La Tour de Antwerp WELKOM 12 Lichtmethode van de camera zonder licht geen foto s 16 Shooters agenda 2014 De voorgestelde agenda voor Nikola & haar Iphone Nikola op pad met haar iphone 22 Top 4 Maarten De persoonlijke top 4 van Maarten 24 Filters Deel II Het grijsverloopfilter 30 Uitleg van Javi een kijkje in zijn collectie 32 Foto-online 2013 Inzendingen van de Shooters leden 34 Bokeh Alles over dit Japanse fenomeen 38 Shooters uitje Ruhpott Duisburg 40 De Kerst is in aantocht Uitleg hoe je de gezellige kerstverlichting in een foto kunt vangen. 42 Belichtingscompensatie neem de controle over 43 Cover foto Uitleg van de huidige coverfoto over hoe deze is ontstaan en welke settings zijn gebruikt, Sinterklaas en de kerstman komen eraan. Het wordt kouder en steeds donkerder. Gezellig, dat wel, maar het brengt natuurlijk ook wel wat problemen met zich mee als je, net als ik, de hele dag binnen op kantoor zit en je eigenlijk zoveel dingen wilt gaan fotograferen. Licht hoort nu eenmaal bij fotograferen. Fotograferen is het schrijven met licht dus wat doe je als er geen licht meer voor je over is als je eindelijk de deur van je kantoor dicht doet? Ja, dan ga je de studio in waar je de volledige controle over je licht hebt.. Maar wat als je landschappen wilt fotograferen? Dan kun je gebruik maken van extreem lange sluitertijden. Hierdoor krijg je nog genoeg licht om te fotograferen en kun je zien wat je normaal niet kunt zien: autolichten worden strepen en water wordt glad getrokken. Deze techniek kun je ook overdag gebruiken. Dit kun je doen door gebruik te maken van filters. Door het gebruik van filters kun je de sluitertijd verlengen en dan kun je ook overdag lange sluitertijden gebruiken. In deze uitgave gaan we het hebben over het Graduate filter, maar je ziet ook het effect van de Big Stopper (deze houdt 10 stops licht tegen) terug in een aantal voorbeelden. Verder een bericht over bokeh, hoe kun je dit toepassen en wat is het nu eigenlijk. Precies op tijd om heerlijke gezellige kerstfoto s mee te maken. Geniet van deze uitgave met meer foto s dan je gewend bent. Het is tenslotte december, de maand van de cadeautjes en dit is mijn cadeautje voor jullie. Ik wens iedereen fijne feestdagen en een hoop inspiratie voor het jaar 2014! Lis van Donge Copyright Shooters groep Editor Lis van Donge lis@shooters-fotoclub.nl Redactie Nikola Diete nikola@shooters-fotoclub.nl Hoofdredacteur Lis van Donge lis@shooters-fotoclub.nl Coverfoto Lis van Donge Upload je foto s via (alleen voor leden) 2 Shooters - magazine Shooters - magazine 3

3 LE tour de Antwerp EEN BERICHT VAN LIS Met nog 2 minuten op de klok voor vertrek kwam hij op z n dooie gemak binnen lopen. Toen we uiteindelijk Antwerpen hadden bereikt was ik best moe en mijn creativiteit bleek ergens onderweg te zijn uitgestapt. In het eerste half uur dat we op het station stonden heb ik niks moois kunnen schieten. Ik heb rond gekeken en zag Gerrit tussen de passagiers op de grond liggen om het beste shot te kunnen maken. Als je het echt over een "die-hard" hebt dan is Gerrit dat wel! Na het prachtige gebouw in me opgenomen te hebben besloot ook ik om mijn camera eens uit te pakken en me aan wat shots te wagen. Eenmaal op gang kon ik niet meer stoppen en had ik nog wel 2 uur op het station kunnen blijven maar de mannen wilden de stad in. Zo gezegd, zo gedaan. Onderweg nog staan babbelen met het WNF dat ons geld niet wilde aannemen omdat we geen Belgen waren. We opperden nog of een fake accent ze kon overtuigen maar "helaas". Na een tour door de kerk, niet door mij aangezien ik daar niet zo'n fan van ben, was het tijd om richting het centrum te gaan om te zien of we daar nog wat mooie shots konden maken. Ik had hier best wel moeite mee omdat ik toch een voorliefde voor landschappen en gebouwen heb en niet zo zeer geschikt ben om straatfotografie te doen. Uiteindelijk zag Maarten een hoop donkere wolken op ons afkomen en we haastten ons richting de kade alwaar we een prachtig uitzicht hadden op de donkere wolken die Antwerpen binnendrongen. We hebben hier nog circa 15 minuten droog kunnen staan alvorens de regen lostbarste. Het werd dus tijd om te eten in een typisch Belgische snackbar. Jeroen wist ons te vertellen welke pattaterie de beste frieten van Belgie had. Toen we heerlijk zaten te smullen van deze ongezonde hap werd het tijd om de winnaar van de dag te keuren. Iedereen mocht zijn of haar beste foto laten zien waarna iedereen een beoordeling mocht geven, Ik had gewonnen en verheugde me al op het biertje, helaas bleek er geen tijd meer voor bier want het zou nog een lange reis terug naar Veenendaal, Beuningen, Bemmel, Arnhem en Almere worden. Nadat ik Jeroen de verkeerde kant op had gestuurd en hij nog net op tijd in de juiste trein kon springen gingen ook wij, de rest van de groep, richting huis. Moe, maar een ervaring rijker, kwamen we daar rond 23:00 weer aan. Op de volgende pagina s een fotografisch overzicht van deze geslaagde en gezellige dag uit. Als je het echt over een die-hard hebt dan is Gerrit dat wel! gerrit 's morgens vroeg om 06:45 op 24 augustus zat ik, denk ik, als eerste in de trein richting het beginpunt van het Shooters event: Amsterdam Zuid WTC. Maarten liet niet lang op zich wachten en samen reden we verder naar Arnhem waar we Jasper zouden treffen. Dat werd nog even spannend aangezien we Jasper nergens konden bekennen. Met nog 2 minuten op de klok voor vertrek kwam hij op z n dooie gemak binnen lopen. Alles onder controle dus. Niet veel later wist ons nieuwste lid Gerrit ook onze coupe te bereiken. Na een enthousiaste kennismaking werd de dag doorgenomen. We zouden deze dag via een aantal stations richting Antwerpen rijden, op de tussenliggende stations zouden we in groepjes een kaartje met begrippen pakken en hiervan een creatieve foto maken. Deze opdrachten moesten natuurlijk binnen een aangegeven tijd worden gedaan, de trein wacht immers niet op ons! Dit was erg spannend maar al snel bleek het bijna onmogelijk te zijn aangezien op 90% van de stations men aan het bouwen was en bovendien was de tijd was krap om echt diversiteit in de foto's te krijgen, iedereen liep immers bij elkaar. Toch was we het een leuk idee om zo de reis naar Antwerpen in het teken van fotografie te zetten. De extra prijs; een echt Belgisch biertje in Antwerpen gaf toch de nodige rivaliteit. TREINSCHEMA Schema Stations-opdrachten Amsterdam Zuid WTC (50 minuten) Start 8:30 einde 9:20 Den Haag CS (30 minuten) Start 10:30 einde 11:00 Zoetermeer (40 minuten) Start 11:20 - einde 12:00 - Rotterdam (max 30 minuten) Start 12:45 einde 13:15 Roosendaal (20 minuten) Start 14:00 einde 14:20 Antwerpen (60 minuten) Start 15:00 einde 16:00 maarten 4 Shooters - magazine Shooters - magazine 5

4 6 Shooters - magazine Shooters - magazine 7 gerrit

5 LIS gerrit gerrit lis 8 Shooters - magazine Shooters - magazine 9 Jasper

6 Jasper Gerrit shooters uitje NS architectuur en omgeving Amsterdam Zuid WTC Winnaar: Maarten Den Haag CS Winnaar: Jeroen Zoetermeer Winnaar: Gerrit Rotterdam Winnaar: Maarten / Gerrit Roosendaal Winnaar: Lis Antwerpen: Winnaar: Lis Antwerpen City: Winnaar: Jasper Jasper Dagwinnaar Winaar: Lis 10 Shooters - magazine Shooters - magazine 11

7 DE Licht meetmethode van de camera We weten allemaal dat er zonder licht geen foto is. Licht is het belangrijkste onderdeel van een foto. Fotografie betekent niet voor niets schrijven met licht! Een foto kan vallen of staan bij een correcte belichting er moet precies de juiste hoeveelheid licht op de sensor van je camera vallen. De hoeveelheid licht die je camera binnen komt kun je afstemmen door je sluitertijd, diafragma en lichtgevoeligheid in te stellen. grote invloed op het resultaat. EEN BERICHT VAN LIS Met behulp van de lichtmeter op de camera kun je de belichting instellen op die delen waarvan je het belangrijk vindt dat er voldoende detail zichtbaar zijn. Hierdoor maak je dus de keuze voor je onderwerp want door de belichting in te stellen op een bepaald object bepaal je ook om andere objecten/details weg te laten uit je foto. Licht meetmethodes Wat de camera meet om tot 18% grijs te komen wordt bepaald door de gekozen stand op de camera. En hier komen de lichtmeet methodes dus om de hoek kijken. Als je de camera in de volautomatische stand gebruikt kun je de meetmethode niet wijzigen, je zult dus volledig handmatig of in één van de prioriteitsvoorkeurstanden moeten fotograferen gebruik te maken van de meetmethodes - Pattern of Evaluative / Matrix meting methode /Meervelden: meet de gehele scène - Centrumgerichte meting: meet een gedeelte van de scène voorkeur voor het midden - Spot meting: meet een specifiek deel van de scène De verschillende meetmethoden zijn geschikt voor verschillende omstandigheden, die natuurlijk afhangen van de belichting die je wilt bereiken. In de eerste uitgave van ons blad hebben al eens gekeken naar welke meetmethodes er beschikbaar zijn en wat welke meetmethode nu eigenlijk doet. We willen nu hier nu wat dieper op in gaan want je kunt natuurlijk, voor het bepalen van de optimale belichting van een scène, vertrouwen we op de ingebouwde lichtmeter van de camera maar je kunt ook één van de verschillende meetmethodes gebruiken om nog preciezer te bepalen hoe de belichting moet zijn om zo nog creatiever eindresultaat te krijgen. We weten al dat bij het vastleggen van lichte en donkere delen in één foto het dynamisch bereik (het verschil tussen de lichtste en de donkerste delen) van de camerasensor een belangrijke rol zal gaan spelen. Een sensor kan niet tippen aan het bereik van een menselijk oog en dus is het onmogelijk een foto te maken van dat wat jij precies ziet, er zullen dus keuzes in de belichting moeten worden gemaakt. Deze keuzes die jij, al dan niet bewust maakt zijn van De lichtmeter heeft het niet altijd 100% goed maar je kunt de lichtmeter wel helpen door de juiste meetmethode te kiezen in de juiste omstandigheden. Bedenk wel dat wat de camera als een normale belichting ziet, niet overeen hoeft te komen met wat jij als juiste belichting ziet. 18% Grijs De gemiddelde helderheid van een fotografisch onderwerp is middengrijs. 18% van het licht dat op het onderwerp valt wordt gereflecteerd naar de camera. De lichtmeter van de camera is hierop ingesteld, het middelste streepje meet een neutrale 18% grijs belichting. Over het algemeen krijg je hierdoor foto s die redelijk wat detail laten zien in de donkere delen en ook redelijk wat detail laten zien in de lichtere delen van de foto (afhankelijk natuurlijk altijd af van je onderwerp en het aanwezige contrast). Door deze gemiddelde belichting het je wel het risico dat de mooie wat extremere kleuren onderdrukt worden. De camera heeft namelijk de neiging een donkere scène lichter te maken. Omgekeerd werkt dit natuurlijk ook zo, als je een foto maakt van sneeuw zal de lichtere stukken donkerder maken, hierdoor krijg je dus geen witte maar grijze sneeuw op je foto. Meestal zullen de huidige camera s wel ongeveer de juiste belichting gebruiken maar in extreme gevallen gaat dit dus mis en zul je zelf een handje moeten/ kunnen helpen door bijvoorbeeld de keuze voor onderof overbelichting te maken. Pattern of Evaluative / Matrix meting methode /Meervelden In deze stand zal de camera een zo goed mogelijke gemiddelde belichting zoeken bij het gehele beeld. Dit beeld is opgebouwd in zones en de camera kijkt onder andere naar de positie van het object, de helderheid, achtergrond, richting van het licht, etc. De meeste spiegelreflexcamera s hebben veel zones waarop dit wordt beoordeeld. Maak je een foto van bijvoorbeeld een landschap dan zal de camera dit herkennen doordat er een groot deel van de bovenste vlakken veel lichter is ten opzichte van het onderste deel van je foto. De camera zal dit gegeven meenemen om de juiste belichting te kiezen. Schiet je een foto van je buurman die voor de schutting staat zal de camera dit ook herkennen en de foto niet te licht te maken. Uiteraard is hierbij ook weer belangrijk dat we weten dat de camera de situatie niet altijd goed zal inschat, en dan specifiek in scènes met een hoog bereik. Nadeel van deze methode is dat de camera niet precies weet wat je wil fotograferen. Het kan dus ook weleens helemaal verkeerd kan uitvallen. Het is voor ons minder makkelijk te voorspellen hoe de belichting uit zal vallen, het is niet bekend waarop de camera zijn keuze baseert. 12 Shooters - magazine Shooters - magazine 13

8 Centrumgerichte meting / Center-weighted Average donker deel dan wordt de foto natuurlijk lichter. Deze methode is niet de makkelijkste en vergt dus veel kennis van de lichtomstandigheden maar het is wel meetmethode waarbij je het meeste controle kunt uitoefenen. Bedenk wel dat het vrij veel tijd vergt de belichting juist in te stellen en dus niet voor alle type fotografie geschikt zal zijn. De centrumgerichte meting kijkt net als de vorige meetmethode ook naar het gehele beeld, maar legt de nadruk op het midden. Het midden van de scène telt voor circa 70% mee. De camera gebruikt hiervoor hetzelfde concept, hier worden metingen gedaan in de verschillende zones echter tellen de zones in het midden zwaarder mee in de algehele berekening. Bovendien past de camera minder automatische correcties toe. Je krijgt dus meer touwtjes in handen m.b.t. belichting van je foto. Als je deze methode kiest moet je wel goed oppassen waar je precies op belicht. Als je namelijk per ongeluk op een donker of een extreem licht deel meet zal je foto er niet beter op worden. Maar met deze methode heb je wel meer in de hand en kun je rekenen op een betere voorspelbaar resultaat. Spot Meting Deze meetmethode komt het dichtste bij de losse lichtmeters. Bij de andere meetmethodes is het soms lastig te voorspellen wat het eindresultaat word, bij deze methode daarentegen is dat niet het geval, want met een spot meting zul je zien dat je veel beter in staat bent de belichting precies te bepalen. Met spot meting wordt ongeveer 3% van het licht in de scène, precies in het midden van de sensor, gemeten. Er zijn ook camera s waarbij he kunt stellen dat ze die niet het midden van de scène meten maar rondom het autofocus. Deze meetmethode vergt wel dat je meer kennis moet hebben over hoe de camera het licht in de scène meet, en dat je veel weet over lichtnuances. Waarom zou je spot meting gebruiken? Bijvoorbeeld scènes met een hoog contrast. Hoe ga je nu aan het werk als je spot meting wilt gebruiken? Zoek eerst je onderwerp uit de scène en bepaal wat hiervoor de belichting is die de camera zou gebruiken (de camera zal dus gaan zoeken naar 18% grijs). Aan de hand van deze meting kun je zelf dus een belichting instellen. Daarbij is nog op te merken dat als je de spotmeting op een heel licht deel doet de foto in zijn geheel donkerder wordt. En andersom: spotmeting op een Gedeeltelijke Meting/ Partial Metering Deze gedeeltelijke meting meet het middelste gedeelte van de scène, ongeveer 9%. Aangezien dit groter is dan de spotmeting wordt er dus meer van de omgeving meegenomen in de belichting. Als jouw camera geen spotmeting heeft, dan komt deze meting het er dichts bij. Nu hebben we alle meetmethodes bekeken en nu willen we ze natuurlijk ook gaan vergelijken. We hebben een aantal foto s met de verschillende meetmethodes gemaakt zodat je kunt zien welk verschil er tussen deze methodes zijn. De foto s zijn gemaakt met een Canon EOS 60D, een vaste witbalans en een gelijkblijvend diafragma van f/7.1 in de AV voorkeuzemodus. Dus enkel de sluitertijd wijzigde (door de camera) door het wijzigen van de licht meetmethode. 14 Shooters - magazine Shooters - magazine 15

9 VOORGESTELDE AGENDA 2014 Shooters-event Club bijeenkomst Shooters-event Club bijeenkomst Zaterdag 25 Januari Zaterdag 8 Februari Zaterdag 8 Maart Zaterdag 12 April Shooters-special trip 16 & 17 maart of 27 & 28 april Charleroi Shooters-event Workshop / Presentation Zaterdag 17 Mei Vrijdagavond 20 Juni Vakantie 28 Juli t/m 22 aug bouwvak Shooters-event Club bijeenkomst Shooters-event Workshop / Presentation Shooters-event / ALV Zaterdag 30 Augustus Zaterdag 20 September Zaterdag 11 Oktober Vrijdagavond 28 November Zaterdag 13 of 20 December Conclusie De beste meetmethode bestaat niet. Iedereen werkt op zijn/haar eigen manier en voelt zich het beste bij één of meer methoden. Het voordeel als je vaak voor dezelfde stand kiest is dat het makkelijker wordt om te leren wat de camera je zal voorstellen. Hierdoor kun je hier van te voren al je eigen draai aangeven zoals bijvoorbeeld de belichtingscompensatie hierop in te stellen. Meer over de belichtingscompensatie staat elders in dit magazine. Vergeet nooit dat een goede of foute belichting niet bestaat, omdat het aan de fotograaf zelf ligt wat het uiteindelijke resultaat zal zijn. Denk wel aan het niet over of onderbelichten van de foto, tenzij je dit bewust wilt doen. Denk hierbij aan Highkey en Lowkey opnames. om met je flitser extra licht in te flitsen in tegenlicht situaties (fill light). Als je in RAW formaat fotografeert kun je achteraf in een fotobewerkingsprogramma de belichting vaak nog wijzigen, maar probeer zo veel mogelijk al in de camera de juiste belichting toe te passen. Het histogram helpt bij het beoordelen van de belichting. Met digitaal zie je meteen hoe je meting heeft uitgepakt waardoor je ook ter plekke de verschillende methodieken kunt uitproberen zo lang je onderwerp dat toelaat natuurlijk tot je een voor jou prettige methode hebt gevonden. Durf te experimenteren en ontdek welke methode voor het onderwerp en de camera waarmee je fotografeert het beste werkt. In alle standen, behalve de volautomatische stand, kun je op elk gewenst moment onderbelichten of overbelichten om de camera bij te sturen. Vergeet ook niet de mogelijkheid 16 Shooters - magazine Shooters - magazine 17

10 NIKOLA op pad MET haar IPHONE In ROEMENIE EN Zweden EEN BERICHT EN FOTO S VAN NIKOLA Deze twee foto s zijn genomen vanuit boven Cluj-Napoca in Roemenië. Ik kom daar 1 tot 2 keer per jaar voor mijn werk. Op mijn werk hebben wij IT Development uitbesteed aan een bedrijf dat daar zit en wij werken met een vast (en inmiddels hecht team) dat ik als collega s beschouw. Als ik daar kom, uiteraard als zakenreis, plannen wij altijd wat uitjes, al is het uit gaan eten met het gehele team. Deze fotos heb ik dan ook genomen vanaf de Cetatuia-heuvel (Fortheuvel) van waar je ontzettend mooi uitzicht hebt op de hele stad Cluj-Napoca, in Transsylvanië. Meer info of andere fotos van de stad: 18 Shooters - magazine Shooters - magazine 19 Nikola

11 Nikola Diete: iphone fotograaf en Zweden-addict Geweldig die panorama functie. nu moet ik m alleen nog recht zien te houden Roemenie, tijdens een werkbezoek. De onderstaande foto heb ik genomen met mijn iphone, ja, sorry iets anders zal je van mij niet snel horen want ik ben nu eenmaal gek op dat ding en vooral op de Panorama-foto functie (al heb ik m nog niet helemaal onder de knie m.b.t. het recht houden). Behalve op mijn iphone ben ik gek op Zweden, in het bijzonder op Stockholm. Gezien ik er inmiddels zo vaak geweest ben, elk jaar tenminste 2 keer en dat al sinds een aantal jaren, bedenk ik elke keer iets nieuws om daar te doen. Deze zomer had ik bedacht om eens met een toeristen boot naar een eiland in de buurt te gaan, namelijk naar het eiland Birka. Het hele eiland is een beschermd natuurreservaat, dat in ongeveer in het jaar 790 (nee er mist geen cijfer!) voor het eerst in de geschiedenis werd genoemd. Het was een handelsplaats, vooral bewoond door de Vikingen. Het eiland werd verlaten ca. in de 14e eeuw en is een van de weinigen eilanden waar heeeeeeeel veel grafheuvels te vinden zijn (dit zijn dus echte graven!), meerdere duizenden zelfs. En dat op een eiland met maar een grootte van ca. 2 x 4 km. Na een boottocht vanongeveer anderhalf uur bereik je het eiland. Behalve de talloze toeristen zijn er nog circa 20 eilandbewoners op het eiland. Deze bewoners wonen hier in boerderijtjes die compleet voorzien zijn van internet, telefoon en electriciteit. Verder zijn er altijd 10 medewerkers van het archeologische team en 2 medewerkers van een piepklein museumpje aanwezig. Nadat je deze mensen allemaal goedendag hebt gezegd kun je je vergapen aan de onzettende vele schapen die heerlijk vrij kunnen lopen. Een geweldige, onverstoorde natuur met een geweldige uitkijk over het Mälarenmeer met een onvestoorde rust op een steenworp afstand van de mooiste stad van de wereld Stockholm! De foto is genomen op een klein plekje aan de rand van het eilandje. Makkelijke inspiratie, toch: een steigertje, een boot, water en een mooie natuur! Wil je meer weten over dit eiland? Kijk dan even op: Nikola 20 Shooters - magazine Shooters - magazine 21 Nikola

12 de persoonlijke top 4 van MAarten ALLE FOTO S MAARTEN Boven: Deze foto, van mijn twee dochters Annelot en Roosmarijn, is 2 jaar geleden genomen in Turkije. Onder: Zonsondergang bij de Waal. Maarten Markermeer Maarten Maarten Een van mijn favoriete foto's, genomen in de avondzon aan het meer van Bolsena. De handen die je hier ziet zijn van mijn dochter en haar vriend. Wil jij ook graag je foto s laten zien? Stuur ons je foto s met een kleine beschrijving of een uitgebreid verhaal en wie weet sta jij in het volgende magazine. 22 Shooters - magazine Shooters - magazine 23

13 FILTERS DEEL II Het grijsverloopfilter EEN BERICHT VAN LIS In de vorige uitgave zijn we begonnen met een serie over filters. Het polarisatiefilter hebben we reeds uitvoerig besproken en nu is het tijd voor het grijsverloopfilter. De bedoeling van filters, in het algemeen, is dat je de foto's ter plekke nog beter kunt krijgen doordat je met filters het licht beter kunt opvangen met de sensor van je camera. In dit artikel willen we je uitleggen wat een grijsverloopfilter precies doet en hoe en wanneer je dit filter het beste kunt gebruiken. Wat is het grijsverloopfilter? Dit filter wordt gebruikt om een betere balans te vinden tussen de lucht en voorgrond van je landschap. Het wordt dus voornamelijk gebruikt bij het fotograferen van landschappen. Je zult zien dat heel vaak de lucht in je foto namelijk te licht wordt om de voorgrond goed te kunnen belichten. Of is de lucht goed maar de voorgrond te donker. Om dit beter in balans te brengen is het grijsverloopfilter uitgevonden. Er zijn natuurlijk nog andere methodes om dit in balans te krijgen. Je kunt immers de lucht toch ook digitaal terugpoetsen? Ja, dat klopt, je kunt van je RAW foto's (met verschillende belichtingen) een HDR maken. Bedenk wel dat je dan nog wel informatie in je lucht moet hebben! Als de lucht in je foto zo is uitgebleekt dat er geen informatie meer in zit, dan kun je hem ook niet mooi in terugpoetsen. En als je voorgrond zo donker is dat je deze ook niet mooi meer kunt oplichten. Wij zijn dan dus ook van mening dat je er maar beter voor kunt zorgen dat de foto goed op de sensor is omdat je achteraf nooit licht erbij kunt "toveren". Een grijsverloopfilter is dus iets als je veel en graag landschappen op de foto zet. Exact dezelfde foto (boven zonder en onder met filter) Een grijverloop filter verloopt van donker naar transparant en kan in het midden een harde of zachte overgang hebben. Deze harde overhang noemen we dan ook Hard ND graduate filter en de zachte overgang uiteraard de Soft ND graduate filter. De soft is meer geschikt voor in de bergen en de hard kun je beter in vlakke landschappen gebruiken zoals in Nederland. Echter kun je natuurlijk net zo goed de soft bij vlakke landschappen gebruiken. Je ziet de lijn alleen niet zo goed, goed opletten dus! Dan heb je nog eindeloze mogelijkheden m.b.t. de dichtheid van het donkere gedeelte en tot overmaat van ramp heeft iedere firma ook nog eens een andere aanduiding hiervoor. Zeker in het begin als je begint met filters zul je snel verdwalen met al deze verschillende termen en benamingen maar eigenlijk is het heel simpel. Zie hieronder de tabel met de benamingen en de hoeveel licht die het donkere gedeelte van de filter doorlaat. lens area opening, as fraction of the complete lens optical density f-stop reduction % transmittance % ND2 1/ % ND4 1/ % ND8 1/ % ND16 1/ % ND32 1/ % ND64 1/ % 24 Shooters - magazine

14 Er wordt vraag gevraagd naar een "standaard" ND graduated filter maar zoals je hebt kunnen zien bestaat die eigenlijk niet. Echter is de ND4 / ND 0.66 (25% licht doorlaten en dus 2 stops langere belichting nodig) wel een beetje een standaard maat. Je zult ook zien dat deze vaker als beginners filter wordt aangeboden. Als je denkt dat dit al veel mogelijkheden waren, dan komt nu pas echt de verwarring: Gewone ND filters Je zult snel genoeg merken dat er ook geheel gekleurde filters, zonder overgang, zijn. Deze filters heten Natural density filters en hebben niets te maken met het balanseren van het licht tussen de donkere en lichte delen van je foto, wat het ND graduated filter doet, maar meer met het feit dat je de sluiter langer openen wilt houden om zo meer details en kleur op te vangen op je sensor zonder dat je beeld overbelicht. Je kunt deze twee filters natuurlijk heel goed in combinatie gebruiken! Als je graag met lange sluitertijden fotografeerd en hiervoor altijd moet wachten totdat het donker begint te worden is dit echt een uitkomst. Je kunt hiermee namelijk de sluitertijd met een X aantal stops verlengen. Zo kun je bijvoorbeeld watervallen op de foto zetten waarbij het water flueel zacht lijkt te zijn. Wil je perse de eiffeltoren zonder touristen erop fotograferen (wij wensen je alvast veel succes!)? Dan kun je gebruik maken van zo een filter, de langslopende mensen zullen niet (of onduidelijk) op de foto komen te staan. Probeer het eens! Hieronder een aantal foto s die gemaakt zijn met deze ND filters. Bij elke foto zie je welk soort filter en welke settings er gebruikt zijn. Ronde vs vierkante filters Een rond filter schroef je direkt op je lens en een vierkant filter steek je in een houder, die met een adapter ring op de lens is geschroefd. Behalve dit subtiele verschil zijn er nog veel meer verschillen te bedenken. Een rond filter zit vast op de lens en kun je alleen draaien. Je kunt niet bepalen hoeveel verloop je in je beeld toe laat. Met andere woorden houdt dit dus in dat je je camera moet kantelen zodat de horizon gelijk staat met de lijn op het filter. Bovendien heb je voor elke lensmaat een appart filter nodig. De maat van je lens vind je trouwens op de lens zelf. Even de kap eraf halen en op de kleine lettertjes kijken. Het vierkante filter daarentegen hoef je maar één keer aan te schaffen. De houder zelf ook maar de adapterringen die uiteindelijk op de lens worden geschroefd dien je ook per lensmaat in je bezit te hebben. Bovendien is het voordeel van het rechthoekige filter dat je deze eindeloos kunt schuiven. Je hoeft dus niet met je camera te kantelen om de lijn van het filter op de horizon te krijgen maar je kunt het filter zo hoog of laag plaatsen als je wil. Je krijgt hierdoor dus een stuk creatieve vrijheid die je met een rond filter niet zou hebben. Gebruik van het filter Of je nu een rond of een vierkant filter hebt, de werking is hetzelfde. Je kunt het fiter zien als ee soort zonnebril die je over de lucht plaatst. Door dit te doen blijft de lucht donkerder met dezelfde belichtingstijd. Je brengt dus eigenlijk een extra laag aan opje lichte delen zodat ze even donker worden als bijvoorbeeld de voorgrond. Je kunt nu beter je belichting afstellen op het gehele plaatje. Je moet natuurlijk wel opletten met uitstekende objecten aan de horizon. Het wil dus niet zeggen dat je het verloop altijd evenredig aan de horizon moet zetten, je kunt m altijd wat schuin plaatsen mocht dat voor jouw foto beter zijn. Nu je weet hoe je het filter kunt gebruiken moeten we alleen nog uitleggen welke dichtheid je wanneer het beste kunt gebruiken. In het begin zul je niet veel filters hebben dus neem je gewoon die die je hebt en je oefent wat met de belichting. Veel oefenen helpt altijd! Maar wil je stappen maken in je landschapsfotografie dan is het zaak om netjes te meten welke stop er tussen de donkere en lichte elementen in je foto zitten. Dit kan het makkelijkste door twee foto's te maken en te kijken welke instellingen de camera heeft gebruikt. Ziten er twee stops belichting tussen dan weet je dat je met de ND4 / 0.66 goed zit. ISO 100 * f/10 * 60 seconden * FILTER: Big Stopper LEE filters 26 Shooters - magazine Shooters - magazine 27

15 ISO 100 * f/11 * 1/80 seconden * FILTER: ND0.6 graduated LEE filters ISO 250 * f/11 * 1/40 seconden * FILTER: ND0.6 reversed graduated ISO 250 * f/11 * 25 seconden * FILTER: ND0.6 reversed graduated + Big Stopper LEE filters 28 Shooters - magazine Shooters - magazine 29 ISO 320 * f/13 * 1/80 seconden * ND 0.6 graduated filter

16 Javi S uitleg over 4 van recente foto s ALLE FOTO S JAVI Op de volgende pagina s geeft Javi aan hand van 4 van zijn foto s een kijkje in zijn fotografie-keuken. Hoe zijn de foto s gemaakt, en welke bewerking heeft hij de foto s gegeven, en vooral waarom? Heb je vragen over do foto s of de bewerkingen? Stel ze Javi! Hier vond ik de koperen kleur heel mooi. Ook dacht ik dat de lijnen een mooie diepte zou geven, hier denk ik me te vergissen, de diepte viel mij uiteindelijk wat tegen. Toch vind ik dit een redelijke foto. Settings: ISO400, 21mm, f6,3 en 1/320 Mooi uitzicht in een prachtige tuin. Minstens 30 km zichtbaarheid vanuit de zwembad. Settings: ISO100, 17mm, f20, 1/20 Javi Hier heb ik alle kleur, behalve geel, uit de foto gefilterd. Het was voor mij een oefening om te kijken hoe dit precies werkt en of het effect zou passen binnen deze compositie. Settings: ISO400, 17mm, f/6.3 en 1/320 Dit is wat ik noem een Laat me niet alleen foto. Je ziet in het onscherpe deel van de foto de mensen in de verte verdwijnen. Een correcte de scherptediepte was wat ik probeerde te bereiken en dat is wel gelukt. Is het een mooi foto? Nee, ik vind van niet, wat vinden julllie? Settings: ISO100, 28mm, f6,3 en 1/20 Javi Javi 30 Shooters - magazine Shooters - magazine 31 Javi

17 FOTO-ONLINE Wedstijd inzendingen van 3 leden voor de foto-online bond wedstrijd Shooters - magazine Shooters - magazine 33

18 Bokeh EEN BERICHT DOOR LIS Het woord 'boke' komt uit de Japanse taal om de 'onscherpte' in de achtergrond van een foto aan te duiden. Bokeh geeft dus aan hoe de onscherpte wordt weergegeven van delen van de foto die buiten het scherptevlak liggen. Het is natuurlijk de bedoeling dat je het bokeh zo "mooi" mogelijk maakt door onscherpe partijen op een foto "wollig onscherp" te krijgen en dat je probeert dubbele lijnen bij overgangen van donker naar licht te vermijden. Je zult begrijpen dat de eigenschappen van het objectief zoals het brandpuntsafstand, diafragma, het aantal diafragmabladen en de aberraties van de lens invloed hebben op het bokeh. Echter ook van buitenaf zijn er dingen die invloed hebben op het bokeh in de foto. Denk maar eens aan de vorm, lichtintensiteit en natuurlijk de kleur van het onderwerp en de lichtomstandigheden met veel of juist weinig contrast. Er zijn natuurlijk nog talloze andere factoren op te noemen die invloed hebben op het bokeh maar wij willen in dit artikel graag wat dieper ingaan op de vorm van het bokeh en het maken van een creatieve foto en zullen het technische aspect niet verder uitdiepen. Aangenaam Bokeh Een bokeh die niet afleidt van het hoofdonderwerp, wordt door veel mensen als aangenaam bestempeld. Dit omdat de onscherpte niet afleid van het hoofdonderwerp maar dit juist ondersteund. Je kunt echter ook een foto maken met een bokeh als hoofdonderwerp en dat kan er ook heel fraai uitzien. Nu blijft de vraag hoe krijg we nu zo een bokeh effect? Het bokeh-effect wordt gevormd door een groot open diafragma en een groot brandpuntsafstand. Hierdoor ontstaat er een klein gebied van scherpte, ook wel scherptediepte genoemd. Je maakt dus een foto met een onscherpe achtergrond waarbij de vorm van het bokeh wordt gemaakt door de aantal lamellen van het diafragma. Over het algemeen krijg je dus een "mooier" bokeh met lichtsterke lenzen met een diafragma van bijvoorbeeld 2.8 of groter. Iedereen zal begrijpen dat je dus meer geld moet neerleggen voor een mooier bokeh. Do it yourself (DSLR)! - Zet je camera in Aperture Priority-modus ( A of Av op het programma knop). - Selecteer het kleinst mogelijke diafragma ( f ) nummer voor je lens (moet zijn = f / 4). - Schakel je camera in op handmatige focus en pas handmatig de scherpstelling aan naar de dichtstbijzijnde instelling. - Zoom je lens ergens rond 50 mm. - Zoek een aantal mooie punten van het licht op een afstand. Denk eraan dat als het licht vanuit een of meerdere grote vlakken komt je geen bokeh vorming zult waarnemen, zoek dus licht uit wat kleinere lichtbronnen (denk ook eens aan de gezellige kerstboom). - Maak de foto! Afhankelijk van hoe donker de achtergrond is (meestal donkerder = beter) zou je evt nog kunnen spelen met de belichtingscompensatie om zo het bokeh nog duidelijker zichtbaar te krijgen. Ons eerste shot met bokeh is nu gemaakt. Nog is het heel spannend om mee te expirimenteren en we wensen jullie hiermee dan ook veel succes maar we willen toch alvast wat anders laten zien, namelijk hoe we invloed kunnen hebben op de vorm van het bokeh. Je hebt namelijk net gezien dat het bokeh in je foto's rond of 6 hoekig van vorm is. Er bestaat een mogelijkheid om voor minder dan 1 euro deze vorm aan te passen naar elke willekeurige vorm die jij wilt. Je kunt er hartjes van maken, Sterretjes (erg leuk voor in de kersttijd), sliertjes, visjes, boompjes, letters, en.. ga zo maar door. Bokeh in je eigen vorm. Dit idee is niet nieuw en komt niet van ons. Het internet staat vol met ideëen en wij maken daar dankbaar gebruik van. Op de site van Laura Vink ( ) vind je een uigebreide handleiding over hoe je je eigen bokeh kit kunt maken. Deze 15 stappen tellende handleiding kun je gratis downloaden zodra je je hebt aangemeld voor haar nieuwsbrief. Er staan leuke ideëen in en bovendien geeft ze je alvast wat templates met figuren kado! 34 Shooters - magazine Shooters - magazine 35

19 Stappenplan in het kort: Knip een zwart karton in een vierkant (grootte hangt af van de diameter van de lens die je wilt gebruiken). Plaats het objectief in het midden van het vierkant en omcirkel deze met potlood op het karton. Teken een vierkant van 2cm bij 2 cm in het midden van het karton (hier komt straks het figuurtje te zitten). Maak vier sneetjes rond een vierkant van 4cm bij 4cm zodat we straks een stukje karton kunnen plaatsen. Knip de buitenste vierkant in een achthoek en knip deze een paar keer in tot de cirkel (de plaatse van de lens). Knip of snij het binnenste vierkante (van 2cm bij 2cm) uit. Knip een aantal vierkanten van 4cm bij 4cm waar je vervolgens figuurtjes uit kunt snijden. Schuif de plaatsen in het gat en maak met een elastiekje de bokeh kit vast aan de lens (je kunt hier natuurlijk ook plakband voor gebruiken). Met dank aan voor de duidelijke uitleg van dit onderwerp! Bezoek haar website eens, en meld je aan voor de nieuwsbrief! Er staan erg leuke foto's op haar website waarin je meteen het effect van de veschillende vormen kunt zien. Vink acedemy ( Voor een objectief met een diameter van 7 cm zoals: Nikkor 50mm f/1.4 Nikkor 50mm f/1.8 Canon 50mm f/1.8 Tamron 90 mm f/2.8 Voorbeeld figuren Vink acedemy ( 36 Shooters - magazine Shooters - magazine 37

20 Ruhrpott Duisburg 12 Oktober 2013 Aanwezige leden: Javi / Maurice (introducee en tourguide) / Jasper / Vera (introducee) / Lis JASPER JASPER LIS JAVI VERA VERA 38 Shooters - magazine Shooters - magazine 39

21 De kerst is in aantocht... EEN BERICHT VAN LIS Donker, weinig natuurlijk licht en veel lichtjes op straat:... Ja, het wordt kerst! Voor iedereen die nog niet genoeg heeft gefotografeert volgt hier een handleiding hoe je het beste de kerstverlichting,die nu steeds meer aanwezig is op straat, kunt fotograferen. Belangrijk bij fotograferen van lichtjes is om op de belichting te letten. Er is namelijk een groot contrastverschil tussen de donkere omgeving en de verlichting. Let tijdens de belichting wel op dat de donkere delen van de foto niet dichtlopen. (dat er geen kleur meer inzit). Je kunt dit doen door de belichting af te stellen op een plek van je scene waar de belichting "middelmatig" is. En hou natuurlijk het histogram in de gaten. Hier kun je snel genoeg zien of de foto te donker is geworden. Een flitser gebruiken kan natuurlijk ook als je de foto anders echt helemaal dichtloopt. Denk er dan wel aan om deze niet te sterk in te stellen. Doe je dit wel verlies je de kleuren en daarmee haal je de sfeer uit de foto. Bedenk ook dat je over een langere afstand weinig aan een flitser hebt en kan leiden tot schaduwen of lichte plekken die de aandacht wegnemen van je eigenlijke onderwerp. je geen ruimte of zijn statieven verboden (bijvoorbeeld in een kerk) probeer dan waar mogelijk de camera op straatmeubilair of muurtjes te laten rusten. Een andere tip is om de camera tegen je lichaam aan te houden en zelf tegen een muur of paal te leunen zodat er zo min mogelijk bewegingsonscherpte ontstaat. Is dit allemaal niet mogelijk, dan zul je moeten kiezen voor de langst mogelijke sluitertijd waarmee jij nog scherpe foto's kunt maken. Zet vervolgens de iso hoger (nadeel is dat je extra ruis in de foto krijgt) en laat de camera het diafragma kiezen. Een vuistregel die ik geleerd heb is dat je nooit langzamer kunt gaan dan het aantal mm waarop je schiet. Concreet is dat dus dat als je fotografeert op 50mm, je dan minimaal een sluitertijd moet hebben van 1/50s, fotografeer je op 135mm dan minimaal 1/125s. In de praktijk geldt dit echter niet voor iedereen en ook niet voor alle lenzen. Je zult het zelf even moeten uitproberen. We hoeven jullie natuurlijk niet meer uit te leggen dat de beste tijd om deze vrolijke versiering te fotograferen als de zon net onder is. In het eerste magazine heb je alles kunnen lezen over het fenomeen het blauwe uurtje. Gebruik dit ook als je op jacht gaat naar kerstverlichting. De lucht is dan nog niet volledig zwart en er is nog blauw licht zichtbaar. Zonnekap Een handig hulpmiddel als je kerstverlichting gaat fotograferen is de zonnekap. Je zou het niet verwachten, want de zon is immers al weg als je tijdens het blauwe uurtje gaat fotograferen, maar het licht (de gezellige versieringen op de straat) komt van alle kanten. De straatverlichting kan dus in een vreemde hoek binnenvallen, waardoor er ongewenste lensflare ontstaat. Als je geen zonnekap hebt kun je ook je hand of een petje gebruiken om de lens af te schermen. Statief Uiteraard is het het beste om vanaf een statief je foto's te maken. Zo kun je lange sluitertijden gebruiken die je nodig zult hebben tijdens zonsondergang. Nu lukt het lang niet altijd om met je statief op een drukke kerstmarkt of straat te gaan staan. Heb Creatieve effecten Als de lichtjes verder uit elkaar staan, kun je proberen of je een abstract resultaat kunt bereiken door het bokeh effect toe te passen. Hierover lees je meer elders in dit magazine. Bokeh, oftewel onscherpte, krijg je door een groot diafragma te gebruiken (laag f-getal). Door aan de lens te draaien worden de lichtjes steeds onscherper weergegeven, afhankelijk van de kwaliteit en de hoeveelheid van de diafragmabladen in de lens kun je een mooi rond resultaat krijgen of een resultaat met wat rechtere hoeken. Je kunt dit als achtergrond doen (bokeh) maar je kunt dit ook voor de hele foto (abstract) gebruiken. Voordeel is dan ook dat de lichtpuntjes door het onscherper maken groter worden waardoor het makkelijker is het beeld te vullen. Kou De verlichting mag dan een gezellige warme uitstraling hebben, buiten is het natuurlijk best koud. Kleed je hierop! Als je laagjes kleren aandoet, houdt het je langer warm. Denk ook aan de batterij van je camera, de batterij van je camera gaat namelijk minder lang mee in koude omstandigheden. Neem dus altijd een reservebatterij mee die je dicht tegen je lichaam bewaard, zoals bijvoorbeeld in de binnenzak van je (dikke winter) jas.

22 Belichtingscompensatie Middelmatige foto s, neem jij daar genoegen mee? EEN BERICHT VAN LIS Bewerking Ik heb het contrast iets aangepast en de foto verscherpt, de kleurverzadiging naar boven gezet en de levendigheid van de kleuren naar beneden gehaald. Elders in het blad is al uitgelegd dat de camera altijd op zoek gaat naar 8% grijs gereflecteerd licht. Hierdoor krijg je, even heel plat gezegd, middelmatige foto s. Als hobby fotograaf wil je dit natuurlijk niet, je wilt het beste uit je camera halen. Hieronder vind je een artikel over hoe je dit kunt gaan doen met behulp van de belichtingscompensatie. 50 shades of grey? Nee, 18% of grey. Cover foto: LIS VAN DONGE Deze foto is gemaakt op 28 November 2013 Opstelling Dit is een opstelling in mijn thuis studio en ik heb gebruik gemaakt van flitslicht (op de camera naar boven gericht). Elke kleur heeft zijn eigen grijswaarde, een rode auto kan 10% grijs zijn, de blauwe lucht 7% grijs, de voordeur 2% grijs en het pak van de bankier is 80% grijs. In heel veel gevallen komt de som (grijswaarde in de kleur en hoeveel van het beeld wordt ingenomen) van het gereflecteerde licht van al deze grijswaarden uit op 18%, de neutrale foto! Als zwart of wit een groot deel van je foto inneemt, dan zul je merken dat de camera de belichting niet optimaal instelt, maar het wit of zwart meer naar grijs laat lopen. Dit is precies zo een moment om de camera bij te sturen door de belichtingscompensatie te gebruiken. Alle spiegelreflex- en ook veel van de betere compact camera s beschikken over een belichtingcompensatie mogelijkheid. Op de getekende schaal van de lichtmeter op de camera stel je de belichting van 0 naar +2, +1, -1 of -2 afhankelijk van het effect en de hoeveel compensatie je wilt. Hoe meer naar links (van 0 naar -2), hoe donkerder het beeld, hoe meer naar rechts (van 0 naar +2) hoe lichter het beeld. Instellingen Camera: Canon EOS 60D Lichtgevoeligheid ISO 1000 Diafragma f/ 1.8 Sluitertijd 1/100seconden Witbalans: automatisch Flits: Ja Deze compensatie komt natuurlijk met een prijs (het zal eens niet zo zijn.. iemand zei ooit: ieder voordeel heb zijn nadeel), hoe lichter je het beeld maakt, des te langer de sluitertijd wordt en hoe meer je dus kans je loopt dat je bewegingsonscherpte krijgt doordat de sluitertijd te lang wordt om de camera nog in de hand te houden. Dat de foto overbelicht kan raken door teveel compensatie in te stellen hoeven we natuurlijk niet apart te vermelden. Je kunt de belichtingscompensatie niet alleen creatief inzetten maar ook om je te helpen een sluitertijd te krijgen waarbij je juist wel uit je hand kunt schieten. Kijk goed op je histogram om te zien of je na de belichtingscompensatie niet over of onder belicht hebt; Vergeet niet de belichtingcompensatie na gebruik weer terug te zetten op de neutrale stand; Gebruik de meter ook eens voor HDR opnames. Grijskaart Een grijskaart kan niet alleen worden gebruikt om achteraf de juiste kleurtemperatuur in te stellen maar ook voor het meten van een correcte belichting kun je een zo n kaart gebruiken. De kaart is bedekt met 18% grijs., 0% is puur wit en 100% is puur zwart en dus kun je hier optimaal de belichting mee meten. Kunststof grijskaartjes heb je al vanaf circa 10 euro en dat is een goedkope mogelijkheid om het werken met een grijskaart eens te proberen. LIS 42 Shooters - magazine Shooters - magazine 43

23 photography & workshops Shooters magazine Copyright shooters fotoclub Sponsored en uitgegeven door LisFotografie.com. Bezoek ons en wordt ook lid van de enige echte Shooters: In dit blad staan onze meningen en bovendien nemen wij geen verantwoordelijkheid voor de volledigheid van de informatie. De artikelen zijn geschreven op basis van tips & trick die te vinden zijn op de talloze fotografie websites. De meerste gebruikte bronnen zijn o.a. wikipedia, digitalefotografietips.nl en etc.