De Ondernemers Starterstips

Transcriptie

1

2 De Ondernemers Starterstips Welkom bij de ondernemers starterstips. Tijdens deze korte video hoor je een aantal tips en laten we een aantal tips op video zien, wat je moet doen om succesvol ondernemer te worden. Deze video is niet alleen voor startende ondernemers, is ook voor bestaande ondernemers die al een tijdje bezig zijn. We gaan een aantal dingen behandelen die nogal belangrijk zijn, dus ik raad je aan om zeker deze video even te bekijken. Ik doe deze video niet alleen, ik doe het samen met Gerhard, Gerhard Loorbach, welkom Gerhard. Gerhard die is op een aantal gebieden samenwerkingverband met mij, wij werken op een aantal projecten samen, en daarnaast is Gerhard de nr 1 persoon die ik altijd bel of benader op het moment dat ik vragen heb op het gebied van financiën of boekhouding of belastingen of juridische zaken. Gerhard is wat dat betreft ideaal voor mij, omdat hij mij heel goed kan aanvullen, en ik help Gerhard weer met zaken als marketing, en internet marketing voor zijn bedrijf, want hij heeft gewoon zelf ook een bedrijf. Dus kun je iets vertellen over jezelf, Gerhard, voordat we verder gaan? Ja, ik werk vanuit mijn eigen bedrijf, en vanuit daar help ik ondernemers op het gebied van financiën, regelgeving, juridische zaken. Ik doe onder andere de boekhouding voor een aantal klanten, maar waar ik veel meer op focus is consultancy, dus echt adviezen geven over hoe moet je je onderneming opzetten in eerste instantie? Wat moet je allemaal rekening mee houden? Er zijn een hele hoop valkuilen. Het is allemaal niet superingewikkeld, maar sommige dingen zijn ietsje ingewikkelder dan andere dingen. Heel vaak zijn grote risico s op vrij eenvoudige manier af te dekken. Even snel een vraag tussendoor: je zegt je doet consultancy en je komt bij veel bedrijven binnen. Hoe staat het er gemiddeld voor met een bedrijf? Kom je veel fouten tegen of valt het mee of valt het tegen? Het valt mij heel erg tegen over het algemeen. Vooral bij kleine ondernemingen zie je dat er gewoon of helemaal geen aandacht aan besteed wordt, of bijna geen aandacht aan besteed wordt aan de hele financiële kant van het gebeuren. De ondernemers hebben dan wel bijvoorbeeld een boekhouder, maar dan blijkt die boekhouder heel erg slecht te zijn, of ondernemers die geen boekhouder hebben, die het zelf doen, die gewoon de basisbeginselen nog niet weten wat er moet gebeuren. Is dat nodig, wanneer je ondernemer wordt en je hebt een boekhouder, moet je dan überhaupt die basisbeginselen wel weten? Ja. Ik zal altijd aanraden, maar dat is bij alles zo, niet alleen bij boekhouding, alles wat je uitbesteedt, je moet zelf weten wat het resultaat moet zijn en je blijft zelf verantwoordelijk voor dingen die je uitbesteedt, dus zorg wel dat je goede partijen kunt kiezen. En je kunt niet een goede partij kiezen als je zelf ergens geen verstand van hebt, dus het is wel heel belangrijk. En het is belangrijk om je bedrijf goed op orde te hebben op alle gebieden, en zoals ik net ook al zei: het hoeft niet heel erg veel tijd te kosten en het hoeft niet heel erg ingewikkeld te zijn. Maar besteed er wel aandacht aan en zorg ervoor dat je bedrijf niet onderuit gaat aan iets dat je eigenlijk makkelijk had kunnen voorkomen in eerste instantie. Ok. Tijdens deze video gaan we het hebben over, wat ik net al zei: een aantal praktische starterstips, maar we gaan het ook hebben over: moet je je inschrijven bij de kamer van koophandel, welke rechtsvorm moet je aannemen? Waar moet je op letten wanneer je je /21

3 boekhouding gaat opzetten en gaat runnen? De voordelen, maar ook de risico s. Wat voor betaalmethodes je moet accepteren. Hoe je moet omgaan met je geld, en we gaan het nog wel hebben over een aantal zaken als belastingen, maar ook hoe je je business naar een hoger niveau kunt laten groeien, en dat is natuurlijk ook wel heel erg belangrijk. Dus we gaan gewoon direct beginnen, lijkt me toch? Ja, lijkt mij goed. Ok. Moet je je inschrijven bij de kamer van koophandel? Of de belastingdienst? Ja, het zijn dus inderdaad twee lossen dingen, je hebt aan de ene kant de kamer van Koophandel, daar heb je het handelsregister, daar staan alle bedrijven ingeschreven die in Nederland bestaan, en je hebt de Belastingdienst, zodra je geld gaat verdienen met een bedrijf, dan moet je je daar inschrijven. Zodra je omzet gaat genereren, moet je daar bijvoorbeeld BTW over in rekening brengen en dat moet je afdragen; daar heb je een BTW nummer voor nodig. Dus voor alle mensen zie omzet genereren, of je nou een bedrijf bent ingeschreven bij de KvK of niet, je moet je sowieso bij de Belastingdienst aanmelden als ondernemer, of als freelancer, of als wat dan ook, zodat je een BTW nummer krijgt en ook die BTW aangiftes kunt doen. Bij de Kamer van Koophandel is niet verplicht om je in te schrijven; ik raad het echter altijd wel aan. Heel veel mensen inderdaad die vragen: het is niet verplicht, zal ik het dan maar niet doen? Ik heb zelf zoiets: wat is de reden om het niet te doen? Het kost je iets van 4 of 5 tientjes per jaar als je een eenmanszaak hebt, aan bijdragen, krijg je ook weer dingen voor terug, kun je bijvoorbeeld aan seminars meedoen, de Kamer van Koophandel organiseert gratis bijeenkomsten waar je dan af en toe heen kunt. Wat voor mij meestal het argument is: hoe wil je een bedrijf op gaan bouwen als je in eerste instantie geen bedrijf hebt om op te bouwen? Als je je niet inschrijft bij de Kamer van Koophandel, dan heb je in feite niks, dan ben je gewoon een los persoontje die handelt, en het is gewoon voor jezelf een hele grote stap qua mindset: dan heb je gewoon een business die je kunt opbouwen, voor je klanten ook, en je samenwerkingsverbanden: als jij een visitekaartje geeft waar je eigenlijk een bedrijfsnaam hebt staan die officieel helemaal niet bestaat als mensen dat gaan nazoeken, dan geef je niet echt de indruk dat je serieus aan het zakendoen bent. Dan ben je eigenlijk maar los een beetje hobbymatig aan het bijklussen. Dus als je serieus wilt beginnen met een bedrijf: schrijf dan in eerste instantie je bedrijf in. Dat is gewoon de makkelijkste manier en dat is ook qua uitstraling en qua gevoel zit dat goed. Goed punt wat je noemt is inderdaad qua mindset. En het is niet alleen met inschrijven zo, maar op het moment dat jij inderdaad je business gaat inschrijven en je staat geregistreerd als een bedrijf, dan moet je voor je gevoel ook gaan knallen, en dan wil je ook naar voren toe en dan wil je ook vooruit gaan boeken, en op het moment dat jij niet ingeschreven staat en jij bent bang eigenlijk om geld te verdienen, omdat je bang bent: stel je voor dat ik meer geld ga verdienen, misschien krijg ik wel problemen met de Belastingdienst op het moment dat ik niet inschrijf bij de Belastingdienst inschrijft of iets dergelijks, je beperkt jezelf heel erg. En het kost een paar tientjes en je moet even het een en ander opzetten, maar wanneer je dat hebt gedaan, dan kun je ook voor je gevoel doorgroeien, en dat is heel erg belangrijk. Op het moment dat jij voor je gevoel niet kunt doorgroeien, dan zul je ook niet doorgroeien /21

4 Het klinkt heel raar, het zit echt tussen je oren wil je doorgroeien, en op het moment dat je dit niet goed voor elkaar hebt, dan belemmer je jezelf heel erg. Je ziet trouwnes ook dat sommige mensen niet eens bij de Belastingdienst staan ingeschreven, dat ze gehoord hebben: je hoeft je niet verplicht in te schrijven als bedrijf zijnde, geldt voor de Kamer van Koophandel, maar dat betekent niet dat je per definitie geen belasting hoeft te betalen. In Nederland is het zo dat als je omzet en winst maakt, dan moet je daar belasting over gaan betalen, dus dat zul je op moeten geven. En een beetje ondernemer wil altijd naar een hoger niveau toe. Die wil altijd groeien en groeien, en het hoeft niet in personeel, maar wel in je business, je wilt meer klanten, je wilt meer geld verdienen, je wilt een betere business opzetten, en dan is dit echt wel stap 1 die je altijd moet nemen. Ja, en dat geldt ook trouwens voor alle onderdelen die wij straks ook gaan behandelen, dit zijn allemaal zaken, dat als je dit goed voor elkaar hebt dan kun je doorgroeien, als hier gaten in zitten en je weet dat het niet goed op orde is, dan ben je bang om groot te worden, want op het moment dat je groot gaat worden, dan komen die fundamentele fouten die je in je business hebt zitten, die komen dan wel een keer aan het licht. We gaan snel door met de volgende. De juiste rechtsvorm. Dit is superbelangrijk om de juiste rechtsvorm te kiezen. Kun je een beetje vertellen wat een rechtsvorm is? Even heel kort? Ja, je hebt verschillende soorten rechtsvormen, dat is dus de vorm waarin je jouw bedrijf inschrijft bij de Kamer van Koophandel. Noem net al even: een eenmanszaak heb je bijvoorbeeld, een vennootschap onder firma, je hebt de BV, de NV en je hebt nog een aantal variaties. Het grootste verschil daartussen zit in de risicokant van het verhaal. Je hebt zoals de bv bijvoorbeeld, dan ben je privé niet aansprakelijk voor schulden van de BV, tot op zekere hoogte. En binnen een eenmanszaak heb je dat juist wel, en er zit een belastingtechnisch voordeel en nadeel aan beide gevallen. En dat ligt er ook een beetje aan hoeveel omzet en hoeveel winst je maakt. Het is wel heel erg belangrijk; want je kunt of geld weggooien door de verkeerde rechtsvorm te hebben, of je kunt een onnodig groot risico lopen wat je eigenlijk makkelijk had kunnen dekken door een andere rechtsvorm te kiezen. Ja, dus het is heel erg belangrijk om na te denken over welke rechtsvorm ga je kiezen. En denk hier goed over na, dus wanneer je je gaat inschrijven bij de KvK, denk dan van tevoren goed na, doe goed onderzoek van: welke rechtsvorm moet ik kiezen, want als je de verkeerde rechtsvorm kiest, dan kun je dus grote problemen veroorzaken of grote problemen voorkomen. Je, en je kunt altijd later nog wel wijzigen, alleen dat is over het algemeen een heel ingrijpend traject, als je opeens van een eenmanszaak naar een BV wilt bijvoorbeeld, het kost je gewoon veel meer geld op dat moment dan wanneer je het in 1x goed had opgezet. Ja, of andersom, dan kost het nog veel meer geld. Dus denk hier goed over na, de juiste rechtsvorm is heel erg belangrijk. Had je daar nog iets op toe te voegen? Nee. Ok. Nou, boekhouding. Hoe belangrijk is de boekhouding? Waar moet je op letten? /21

5 Nou, boekhouding is eigenlijk de basis voor de financiën van je bedrijf. Het is de registratie van wat komt er binnen aan geld en wat gaat eruit aan geld. Voor 2 dingen belangrijk: voor je eigen inzicht; je wilt zelf weten hoe het er financieel voorstaat; heel veel ondernemers hebben dat inzicht niet, terwijl het heel belangrijk is, want als je geen inzicht hebt, dan kun je ook geen beslissingen nemen. En de tweede partij is natuurlijk de Belastingdienst, die wil graag weten: hoe gaat het er in je bedrijf aan toe? En de cijfers die je opgeeft of je Belasting moet betalen, zijn dat wel de correcte cijfers? Kun je mij een groot risico noemen wanneer je jouw boekhouding niet goed op orde hebt? Stel je krijgt een controle van de Belastingdienst, dat komt wel regelmatig voor dat een Belastingdienst een controle uitvoert. Je had bijvoorbeeld opgegeven: ik heb euro winst gemaakt dit jaar. De Belastingdienst gaat in \je boekhouding kijken en zij kunnen daaruit niet zien dat die euro ook reëel is. Of er zitten bijvoorbeeld kosten in die je eigenlijk niet mee had mogen nemen, of je bent een deel van de omzet vergeten. Dan zegt de Belastingdienst: of we kunnen dit niet controleren, of we zien gewoon dat er fouten zitten. Zitten er fouten in, dan krijg je: of een dikke waarschuwing of je krijgt er meteen een boete overheen. Kunnen ze het niet controleren, dan zeggen ze: ok, dit is voor ons niet inzichtelijk hoe dit is gedaan, dus we gaan een schatting maken van wat het eigenlijk had kunnen zijn, maar dan schatten ze wel het maximale, dus dat is nooit in jouw voordeel, altijd in het voordeel van de Belastingdienst, en dan betaal je dus per saldo veel meer belasting dan dat eigenlijk de bedoeling was geweest. Gebeurt het snel, fouten in de boekhouding? Ja, heel erg snel. Zelfs als je een externe boekhouder hebt, dan kom je nog regelmatig tegen dat er nog steeds fouten in de boekhouding zitten. Kun je daar iets over zeggen, over externe boekhouders? Het exacte percentage weet je natuurlijk niet, maar wat een beetje jouw ervaring is met externe boekhouders en hoe ze te werk gaan. Moet je bijvoorbeeld gediplomeerd zijn wanneer je boekhouder wilt worden? Nee. Geen enkele diploma vereist om boekhouder te kunnen worden, dat betekent: elke Nederlander mag zichzelf boekhouder noemen. Dat is vrij riskant. Dus elke werkloze zou in principe boekhouder kunnen worden? Ja. Daar hoef je echt niks voor gedaan te hebben, je hoeft ook niks aan te tonen bij de Belastingdienst dat je boekhouder bent, je mag gewoon zeggen: ik ben boekhouder en dan mag je aangiftes doen. Dat is ook waar het heel vaak misgaat. Mensen hebben bijvoorbeeld een cursusje boekhouden gedaan en die vinden van zichzelf dat ze dan wel redelijk goed zijn; weten eigenlijk niks van belastingrecht, maar kunnen alleen fysiek het uitvoerende boekhoudwerk doen, dus bonnetjes inkloppen. Dan zie je toch dat er vrij gemakkelijk fouten gemaakt worden. Als ik zelf een schatting moet maken, zoals je zei, de precieze cijfers weet ik niet, maar meer dan de helft van alle boekhouders in Nederland weet gewoon eigenlijk helemaal niet waar ze mee bezig zijn. Maar ze vragen er wel geld voor. Het is ook niet zo dat dure boekhouders per definitie goed zijn en dat de goedkope boekhouders per definitie slecht zijn. Het is gewoon een heel groot gedeelte wat echt niet goed is, en ik neem heel veel klanten de boekhouding over van een andere boekhouder en daar ben ik gewoon de meeste uren die ik maak bezig met puinruimen van wat mijn voorganger allemaal heeft laten liggen in de afgelopen jaren /21

6 Dat is toch wel zonde. Je loopt het risico op een boete; stel dat je een boete krijgt en dan krijgt de ondernemer de boete en niet de boekhouder; en je loopt het risico dat je teveel belasting betaalt omdat die boekhouder geen belastingregels toepast waar je eigenlijk voor in aanmerking zou komen. Wat ik nog even wil zeggen, is deze video is niet gemaakt om mensen te demotiveren. Maar deze video maken wij om inderdaad je even met de neus op de feiten te drukken: goh, het is wel belangrijk om deze zaken goed voor elkaar te houden. Ik heb een keer een seminar gevolgd, en dat was hier in Groningen, dat was dan een ondernemersmiddag, en ik denk: ik ga even kijken, en er waren 4 sprekers, en er was 1 spreker van de KvK, eentje van de ABNAMRO, en er was een jonge ondernemer van 21 jaar die het hartstikke goed deed, en toevallig was Emile Ratelband er ook nog. Je zag echt wat die sprekers deden: die spreker van de KvK sprak over wat je wel allemaal niet moest doen om een bedrijf op te starten en waar je wel en niet op moet letten en alle risico s, etcetera etcetera, en je zag echt het energieniveau van de zaal gigantisch zakken. Vervolgens kwam die jonge ondernemer van 21, die vertelde een heel leuk verhaal over wat hij allemaal had gedaan, en je ziet dan dat mensen weer er zin in kregen en ze vonden het wel leuk. En vervolgens kwam diegene van de ABNAMRO, en het energieniveau zakte weer. Als je zulk soort verhalen hoort, dan heb je al helemaal geen zin meer om te gaan ondernemen. En dit is dus niet de bedoeling. Dit willen wij niet doen tijdens deze video, alleen wij willen echt even de belangrijke punten behandelen. Want er is een verschil tussen positief zijn en naïef zijn, en je moet zeker positief zijn, vooral als je ondernemer bent en ervoor wilt gaan, maar je moet niet naïef zijn. En daarvoor is deze video. Ja, het gaat er trouwens ook om dat deze punten; voor de meeste ondernemers is dit al een negatief onderdeel; de boekhouding, belasting, dat soort dingen, daar zouden ze eigenlijk liever niet mee bezig zijn. Ze kunnen er voor kiezen: of je gaat je er niet in verdiepen en het blijft eigenlijk negatief op de achtergrond, en elke keer als je er tegenaan loopt of als je je belastingaangifte moet doen dan heb je daar negatieve energie bij. Of je kunt je er in 1x in verdiepen, je kan het goed opzetten en dan weet je in je achterhoofd: ik heb het allemaal goed voor elkaar, laat de belastingdienst maar komen, laat ze maar controleren, en dan hoef je je daar geen zorgen om te maken; dit hele gedeelte moet je eigenlijk, als je het goed hebt opgezet, aan de kant kunnen schuiven, dan kun je 100% focussen op waar je echt goed in bent en wat je echt leuk vindt. Ja, en ook iets anders waar echt heel veel mensen niet bij nadenken, is dat wanneer jij bijvoorbeeld je bedrijf wilt verkopen, als iemand met een grote zak geld gaat komen, en ze zien hoe jouw business eruit ziet: nou, dat is leuk, daar hebben we wel een ton voor over, en vervolgens kijken ze in jouw boekhouding en zien zij dat het een grote chaos is, dan wordt die ton snel euro of niks meer, zeg maar. Dus ook voor het verkopen van jouw business, wat ik altijd zeg is: wanneer jij jouw business zo goed voor elkaar hebt dat jij het geen probleem vindt als iemand binnenkomt op het moment dat ze iets willen kopen, dan heb je jouw business goed voor elkaar. En dan weet je ook dat je de boekhouding goed voor elkaar hebt, en alle andere dingen, en het voelt alleen maar goed. En doordat het goed voelt, een goed fundament, kun je gewoon lekker doorgroeien. Ik denk dat het nu wel duidelijk is dat het superbelangrijk is om jouw boekhouding goed op orde te hebben. Kun jij een voorbeeld noemen bijvoorbeeld, /21

7 wanneer jij de boekhouding goed voor elkaar hebt, qua belastingregels of voordeelregels of zulk soort dingen? Ja, belastingvoordeel is heel belangrijk voor ondernemers en vooral startende ondernemers, er zijn heel veel voordeelregelingen. De gemiddelde startende ondernemer kan iets van euro aan belastingkorting krijgen. Tenminste, de eerste euro die je winst maakt, daar betaal je geen belasting over, dus dan krijg je niet euro waarover je geen belasting hoeft te betalen, maar over euro hoef je geen belasting te betalen. Is belangrijk dat je naar een aantal criteria moet voldoen, dat moet je ook kunnen bewijzen bij de belastingdienst. Een aantal andere specifieke regels, dat is gewoon belangrijk. Maak daar gebruik van, die regels zijn er niet voor niks. Bijvoorbeeld het bijhouden van een km administratie als je zakelijk kilometers maakt in je privé auto, dan levert dat de gemiddelde ondernemer zo euro aan belastingvoordeel op. Dat is gewoon geld wat je extra hebt op het eind van het jaar, dat hoef je niet te betalen. Geld heb je al moeite voor gedaan, heb je al verdient, en daar hoef je niet nog een keer uit te geven. Ja, en je hoeft het niet eens minder te verkopen om dezelfde marge te behouden. Dit is ook een beetje wat je moet gaan doen; je moet het ook een beetje als een sport gaan zien. Als jij goed bent in het verkopen van producten, dan moet je er ook voor zorgen dat je dit goed hebt, want het levert alleen maar meer geld op. Je hoeft er minder moeite voor te doen in feite. Ja, waar heel veel ondernemers goed in zijn is geld verdienen, maar waar heel veel ondernemers niet goed in zijn is geld vervolgens weer in het bedrijf houden. Meestal dat ze in de loop er weer achter komt het even hard er weer uit als dat het aan de voorkant binnenkomt. Dat is zonde, dan doe je heel veel werk en moeite, en per saldo levert het vrij weinig op. Dit zijn gewoon makkelijke kostenbesparingen. Voor degene die deze video kijken: wanneer je het gevoel hebt dat het ergens niet goed zit, zo van: mmm, ik weet het niet, dan kun je ervan uitgaan dat het ook niet goed zit. Wanneer jij al dat gevoel hebt, dan is het vrijwel zeker dat wanneer de belastingdienst bijvoorbeeld aanklopt, dat de belastingdienst ook echt vraagtekens heeft, dus denk daar goed over na. Dus boekhouding is heel erg belangrijk. Nou, dan komen we op het volgende punt, dat is ook een vraag die ik veel gesteld krijg, en waar ook al wat discussies over zijn, het heeft niet zoveel met boekhouding te maken, maar ik vond het toch belangrijk om het even te vermelden; wanneer jij betalingen accepteert via het internet, accepteer dan zoveel mogelijk betaalmethodes. Niet alleen op het internet, maar ook als je een restaurant hebt bijvoorbeeld. Accepteer zoveel mogelijk betaalmethodes. Op het moment dat iemand op jouw website komt en ze willen iets bij jou kopen, en ze betalen bijvoorbeeld alleen via paypal, ze hebben alleen een paypal betaalmethode, en jij accepteert dat niet, dan loop jij geld mis, gegarandeerd. Wanneer mensen via internetbankieren willen betalen, en jij hebt bijvoorbeeld geen Ideal (dat is een online betaalsysteem, een soort koppeling tussen SNS-postbank, rabo en ABN en nog een aantal anderen) en wanneer je dat niet doet, loop je geld mis. Dus even een hele korte tip tussendoor: wanneer jij niet alle betaalmethodes accepteert die je moet accepteren, dan loop je gegarandeerd geld mis /21

8 Op het moment dat iemand de keuze heeft tussen jou, met weinig betaalmethodes, en jouw concurrent, met veel betaalmethodes, en de betaalmethodes die zij dan accepteren, dan gaan ze voor jouw concurrent, en dat is iets wat je dus absoluut niet wil. Ja, dat zie je dus ook fysiek, als je het niet op internet doet. Tegenwoordig kun je overal met pin betalen, maar toen het bent geïntroduceerd werd, een aantal jaar geleden, was het nog niet overal zo. Dan zag je bij heel veel winkels: je kunt niet met pin betalen, dat betekend dat je eerst naar een pinautomaat moet, geld ophalen, dan mag je weer naar die winkel toe om het vervolgens contant af te rekenen. Je zag gewoon dat die mensen omzet misliepen. Heel veel winkeliers hadden toen nog als argument: die pinbetalingen moet ik betalen per transactie, als mensen contant betalen hoef ik daar niet voor betalen, dus die dachten eigenlijk dat het kosten waren, maar als je kijkt naar dat beetje kosten wat je maakt, wat dat aan extra omzet genereert, doordat je gewoon extra klanten krijgt, dat kan wel uit. En dat is inderdaad een hele goeie. Veel mensen denken heel beperkt: ja, hallo, als ik paypal ga accepteren dan moet ik 3 of 4% commissie betalen. Het is maar net hoe je het bekijkt. Je betaalt het, maar je hebt 20% meer omzet op het moment dat je het wel accepteert bijvoorbeeld. Exacte percentages weet ik niet, maar gegarandeerd dat je gewoon veel meer omzet gaat genereren. Ja, en dat zijn ook allemaal dingen van reken dat ook uit, dat kun je ook weer via een boekhouding doen, als jij gewoon ziet een bepaalde actie levert mij zoveel op, het kost mij zoveel, zorg altijd dat je die koppeling hebt tussen kosten en opbrengst, en alles wat meer opbrengt dan dat het kost, dat moet je in principe gewoon doen, want dat is goed voor je business. Ja, en ook daar weer, dan is het inderdaad belangrijk om goed overzicht te hebben; gooi het niet allemaal op 1 bult, maar splits het uit, en wanneer je dat doet, dan kun je gewon goeie beslissingen nemen, dus keep it clear, zo noemen wij dat altijd. Wanneer jij een goed overzicht hebt in niet alleen je financiën, maar in alles, dan ben je veel relaxter, dan heb je de zaken beter voor elkaar, dan kun je veel beter beslissingen nemen. Mooi voorbeeld wat ik altijd noem is de breindump. Wat ik 1x per maand doe is ik pak mijn schrijfboek erbij, en dan ga ik gewoon schrijven wat ik allemaal nog moet doen, aankomende maand of aankomend jaar of de volgende dag, maakt niet uit wat. Maar ik schrijf exact helemaal op wat ik allemaal moet doen. Op het moment dat je precies weet wat je nog allemaal moet doen, dan heb je een overzicht en dan kun je goeie beslissingen nemen, maar wanneer je dat bijvoorbeeld niet doet, dan heb je het niet goed voor je van wat moet ik allemaal doen, en dan ga je maar in het wilde weg wat dingen doen, hopend dat het helderder wordt, en dat zal gewoon niet gebeuren. Ik noem het dan die breindump. Als je gaat kijken naar boekhouding bijvoorbeeld, of sowieso financiën, zorg ervoor dat je precies weet: wat komt er binnen en wat gaat eruit. Ja, dat is heel belangrijk en heel veel ondernemers maken die splitsing niet, vooral ook als je werkt met een externe boekhouder krijg je vaak alleen de totale omzet en een aantal hoofdkostenposten uitgespecificeerd, daar kun je niet zo gek veel mee, je wilt namelijk weten per product: wat levert mij een product op, wat kost mij een product en dan weet je bijvoorbeeld ook of bepaalde producten juist wel lucratief zijn om te verkopen of niet. En er zijn tig ondernemers, er zijn zelfs grote bedrijven die producten verkopen die eigenlijk altijd verliesgevend zijn omdat ze dat nooit hebben uitgerekend wat nou precies de marge op zo n product is /21

9 Nee, een heel mooi voorbeeld wat ik regelmatig noem is de toyotadealer uit Amerika. En ik noem nu een aantal bedragen, maar ik noem maar wat, ik weet het niet precies uit mijn hoofd. Maar die Toyota dealer heeft een bepaald type Toyota, en die kost inkoop voor de Toyota dealer dollar. Maar deze Toyota dealer die heeft zijn zaken perfect voor elkaar, die weet precies al zijn statistieken, die weet precies wat een klant gemiddeld uitgeeft per auto, per type auto, hoe vaak de klant terugkomt, dus hij weet precies de klantwaarde. En als je dat niet weet, dan kun je dus geen goeie beslissingen nemen. Doordat hij dat precies weet, verkoopt hij die auto voor Dollar. En dan denk je van ja: dat is een domme ondernemer, hij koopt voor dollar en hij verkoopt voor dollar, maar doordat hij precies weet wat een klant waard is en wat een klant exact uitgeeft gemiddeld per verkoop, kan hij een auto 500 dollar goedkoper verkopen dan dat hij hem heeft gekocht, want wat hij weet, is dat een klant gemiddeld 2000 euro spendeert aan airco, aan een cd-speler en misschien wat grotere velgen en zulk soort dingen, waardoor hij dus op dollar komt, en al zijn concurrenten, alle concurrenten Toyota dealers, die verklaren hem voor gek, die denken dat die kerel helemaal gek is geworden en binnen de kortste keren failliet gaat. Maar nee, deze ondernemer die weet exact zijn getallen. En doordat hij dus dollar gaat vragen, gaat iedereen naar hem toe en hij is heel sterk geworden in het verkopen van bijproducten, dus extra velgen of een cd-speler of airco. En doordat hij dat overzicht heeft, kan hij zulke beslissingen maken. Wanneer bij hem alles op de grote bult ging en alles weer van de grote bult afging, dan kon hij nooit zo n beslissing nemen en dan had hij waarschijnlijk ook nooit zo n beslissing gemaakt om onder die dollar te gaan verkopen,. En dit is dus iets wat qua marketing en ondernemerschap ook heel erg belangrijk is. Op het moment dat jij getallen weet, dan kun je hele goeie gerichte marketingacties doen. Op het moment dat, en dit is ook iets waar \heel veel mensen de fout ingaan, op het moment dat iemand iets bij jou koopt, waarom vraag je niet of ze nog iets bij je willen kopen, op het moment dat ze bijvoorbeeld aan het afrekenen zijn? Ik kocht laatst een jas, en die jas was, het bedrag weet ik niet meer precies, maar ik was aan het afrekenen, en vervolgens zei die meneer, en mijn vriendin stond erbij, zei hij: wil je deze sjaal er ook bij. En ik ben helemaal geen sjalenman, maar ik bekeek die sjaal en mijn vriendin bekeek die sjaal en ik denk; dat is een mooie sjaal, doe een s om. Ik een beetje ongemakkelijk, doe die sjaal om, en mijn vriendin zegt: goh, wat een leuke sjaal, die staat je echt mooi. Dus ik denk: doe mij die er ook maar bij. En toen afrekenen: een sjaal van 30 euro, maar ik weet zeker dat hun marge daarop bijvoorbeeld 25 euro is. Nou wanneer zij 10 jassen per dag verkopen en van die 10 mensen kopen 4 mensen een sjaal erbij, dan heb je het over een 100 euro extra per maand. En 100 euro extra per maand, puur door die domme sjaals, is al 3000 euro per maand (100 euro per dag, sorry), is euro extra winst per jaar. Door puur de vraag te stellen: wil je deze sjaal er ook bij? Pas hem eens om. En het wordt gewoon echt leuk op het moment dat je goed overzicht hebt, want dan zie je: als ik die sjaal aanbied, dat levert me euro per jaar op, maar misschien kan ik in plaats van die sjaal ook wel zeggen: wil je deze handschoenen erbij passen? En misschien maakt daar wel 6 van de 10 mensen gebruik van, en levert dat wel 40 of euro op. Zo kun je precies kijken: wat levert mij geld op, en wat kost mij geld? Dat lukt dus alleen maar wanneer je een goed overzicht hebt. Dit is gewoon echt belangrijk en wanneer je het weet, dan wordt het ook echt leuk, vandaar \dat ik er een beetje diep op doorga. Maar het is ook iets, wat. Let maar eens op om je heen, wanneer je ergens iets koopt: hoe /21

10 vaak wordt er überhaupt gevraagd of je er iets bij wil kopen? Elke keer als het niet wordt gevraagd of je er iets bij wilt kopen, dan loop je gewoon geld mis. Dan loopt dat bedrijf gewoon geld mis. Een ander mooi voorbeeld, en dat vind ik wel een geniaal voorbeeld, ik ging laatst tanken en toen werd er aan de man voor mij gevraagd of hij 2 chocoladerepen erbij wilde nemen voor 1,50, want dat was een speciaal aanbod. En die man voor mij die keek naar die repen en die dacht: dat is wel lekker, maar ik hoef er geen twee. Dus hij vroeg aan die mevrouw: ik hoef er geen twee, doe mij maar 1. Wat kost dat dan? Dat kost 75ct. Dus het was helemaal geen aanbod, maar ze boden het gewoon aan, en doordat zij dat zeiden, kocht hij een chocoladereep erbij; dat zijn weer een paar dubbeltjes extra. En als je dat bij elke klant doet, en 40% van die klanten maakt er gebruik van, dat is gewoon gegarandeerd omzet en winststijging. Ja, het is ook heel belangrijk per product om te weten: wat is je winstmarge, want ja, je wilt dat soort dingen n natuurlijk met producten doen waar je relatief veel winstmarge op zit. Ja, je kunt wel een chocoladereep aanbieden voor 75ct, waar geen winstmarge op zit, maar waarom zou je het dan willen aanbieden? Dus pak inderdaad daar ook weer de producten met de hoge marges. Dus zo n sjaal bijvoorbeeld, ik weet zeker: daar zitten gewoon hoge marges op. Zo n jas zal misschien wel meevallen. En net zoals met zo n auto ook: daar zit geen marge op, alleen die bijproducten daar zitten weer hele hoge marges op. Dus probeer altijd meer uit je klant te halen. Dat kun je doen door upsells en crosssels en one time offers en zulk soort dingen. Keep it clear: goed overzicht, zodat je goede beslissingen kunt nemen. Ja, en dan hebben we het nu over zakelijk gezien dat je goed overzicht moet hebben. Privé is het minstens net zo belangrijk. Daar zie je alleen dat nog veel minder mensen dat ook daadwerkelijk doen en dat heel weinig mensen ook echt overzicht en inzicht hebben in hun financiën. Het is heel belangrijk om te weten: wat krijg je per maand binnen en wat geef je per maand uit? Als je dat weet, dan kun je ook veel beter beslissingen nemen en dan zul je zien dat je per saldo veel meer bestedingsruimte krijt. Om het een beetje toe te lichten hebben we straks wat voorbeeldjes. De zin die dan centraal staat: werk jij voor je geld, of laat je geld voor je werken. Je kunt je hele leven hard aan het werk zijn om geld te verdienen, wat er vervolgens net zo hard weer uitgaat, of je kan zorgen dat het geld wat je verdient hebt, dat je het zo gaat beleggen of op een renterekening zetten of wat dan ook, dat het geld weer geld op gaat leveren. Ja, en we gaan het er nu inderdaad over hebben niet specifiek van hoe ga je meer geld verdienen, maar hoe kun je meer geld verdienen door het geld voor je te laten werken, of hoe kun je meer geld overhouden? Je hoeft hier niet veel geld voor te hebben. Wat ik dus ook echt veel om mij heen zie, sorry dat ik je onderbreek, zijn mensen die bijvoorbeeld helemaal niet veel geld verdienen, maar wel een mooie woning hebben, 1x per jaar op vakantie gaan, soms wel 2x per jaar, en een leuke auto hebben. Dat is gewoon puur omdat zij precies weten: hoe staan de zaken ervoor en hoeveel spaar ik per maand en wat kan ik wegzetten. We hebben het hier niet over krenterigheid of zuinigheid of zulk soort dingen, maar gewoon bewust, o peen juiste manier met je geld omgaan. En dat is echt een knop die je moet omzetten. Op het moment dat je de knop op de juiste manier omzet, dan kom je in een positieve opwaartse spiraal en dan laat je het geld voor je werken. Maar wanneer jij altijd inderdaad een beetje in de schulden zit en een beetje /21

11 aan loopt te rommelen, dan zul je altijd in die negatieve spiraal blijven, en dan zul je nooit echt er bovenuit komen. Ja, en het is ook heel belangrijk voor de meeste mensen of ze gelukkig zijn of niet. Het is heel vaak een dooddoener: het hebben van geld maakt niet gelukkig, maar het niet hebben van geld maakt zeker ongelukkig, en dat is sowieso een feit, dus dan is het heel belangrijk om te zorgen dat je het geld hebt om te doen wat je wilt doen in je leven. Een leuk voorbeeld ook: ik ken iemand die kon al maandenlang 300 euro terugkrijgen van een of andere instantie. Het enige wat ze moest doen was een formuliertje invullen, die had ze voor zich en dat had ze al maandenlang liggen. Ze heeft geen cent te makken, helemaal niks. Elke maand zit ze in de geldproblemen, alleen doordat zij niet een goed overzicht heeft, is het voor haar de moeite niet echt waard om die 300 euro terug te vragen, want het gaat toch op de grote bult, of niet echt grote bult, maar het gaat op een bult en daar gaat het weer vanaf. Er is geen overzicht. Op het moment dat jij precies weet: ok, ik sta 1900 euro in het rood, en op het moment dat ik die 300 euro incasseer, dan sta ik nog maar 1600 euro in het rood. Of als je 1600 euro in de plus staat, en je weet: die 300 euro ga ik incasseren, dan heb ik Een heel simpel voorbeeld. Maar op het moment dat jij dat overzicht ook weer niet hebt, dan is het geld ook veel minder waard voor je. We gaan nu een aantal voorbeelden laten zien, gewoon heel simpel een overzichtje. We hebben hier 1 voorbeeld van iemand die 1500 euro netto salaris per maand heeft; dat is redelijk standaard salaris. Het eerste wat je moet doen, is inzicht krijgen: wat geef ik nou per maand uit? Inkomsten staan meestal vrij vast, dat zijn gewoon salaris wat je hebt, of als een ondernemer zijn het de inkomsten uit de onderneming. Overzicht van kosten kun je vrij eenvoudig maken. Je schrijft gewoon op een briefje: wat heb ik nou per maand aan vaste lasten? Wat ik zou aanraden: pak je bankrekening er eens bij en kijk eens wat er nou voor geld afgaat. Neem alles mee wat er aan geld uitgaat per maand, neem dat mee in dit overzicht. Als je dan bijvoorbeeld vaste lasten, stel dat deze persoon heeft 650 euro vaste lasten, dat is zijn huur, de servicekosten en nog een aantal andere dingetjes. De overige maandelijkse uitgaven, eten, drinken kleding, dat soort dingen wat je uitgeeft. Dus allemaal gewoon een heel normaal verhaal. Totaal iets van 1000 euro wat je uitgeeft. Dan hebben we nog 1 post: de uitgaven kopen op afbetaling, 500 euro. Zie je tegenwoordig vrij veel voorkomen dat mensen vrij veel kopen op afbetaling. Wil je een nieuwe tv hebben, je hebt nu even niet het geld op je spaarrekening staan, maar je wilt eigenlijk wel direct die tv hebben. Van die hele mooie aanbiedingen, dan staat er 18 euro per maand, en dan heb je een hartstikke grote breedbeeldtelevisie. Jij hebt het laatst even bekeken, toch, wat het verschil was tussen eentje rechtstreeks kopen of op afbetaling? Ja, ik heb dat laatst uitgezocht, en het bleek een factor 1,7 verschil in te zitten. Dus je betaalt 70% extra als je die tv op afbetaling koopt. Ja, dus als ik een mooie plasma tv wil hebben van 2000 euro, maar ik koop hem op afbetaling dan kost het me uiteindelijk 3400 euro /21

12 Ja, dus dat is een gigantisch verschil. Dat zie je bij heel veel huishoudens dat het echt om feitelijk dit soort bedragen gaat. Want in eerste instantie zul je zeggen: 500 euro, dat is best wel veel van de 1500 euro, maar als je het categorisch doet bij alles, op een gegeven moment heb je door die afbetaling ook geen geld over om te sparen, want je ziet uiteindelijk: er komt 0 euro uit, uit de berekening. Op het moment dat de wasmachine kapot gaat, moet je er 1 kopen op afbetaling, want je hebt weer eens geen spaarrekening. Gaat de koelkast stuk, hetzelfde verhaal, wil je een nieuwe auto hebben, alle grote uitgaven die je wilt doen, die moet je kopen op afbetaling. Dus op een gegeven moment gaat het wel om dit soort bedragen. Als je dan kijkt, ik ben uitgegaan van een factor 1,5 in dit geval, ik denk dat dat wel redelijk gemiddeld is voor het gemiddelde huishouden, wat ik net al zei, 1,7 factor heb je bij een gemiddelde tv bijvoorbeeld, dat loopt ook nog eens veel hoger op. Dat kan zelfs nog wel tot 2-2,5 oplopen aan factoren, maar uitgaven: 1,5, dan betekent het bij alles wat je koopt, dan betaal je aan daadwerkelijke aflossing 500 euro per maand, betaal je 333 euro, en die andere 167 euro is puur wat je aan rente uitgeeft. Dus in feite die 167 euro, die gooi ik weg. Ja. Die gaat naar een of andere instantie. Ja, en per jaar is dat dus ruim 2000 euro wat je eigenlijk per jaar weggooit in dit concrete geval. Dat is nu duidelijk, en het klinkt niet heel erg slim, maar het gebeurt heel erg veel, en het gebeurt de beste. Maar wat gebeurt er wanneer jij bijvoorbeeld die 167 euro, wanneer je het niet op afbetaling had gekocht, en dat je het contant had betaald, en die 167 euro zou je bijvoorbeeld wegzetten op een of andere rekening? Dan gaan we naar het volgende overzicht,. Je ziet hier precies hetzelfde verhaal; je gaat alleen nu niet alleen eerst iets kopen, dan later het geld bij elkaar sparen, in de vorm van dat je de lening gaat terugbetalen, je gaat nu eerst bij elkaar sparen en je gaat het dan kopen. Dat wil niet zeggen dat je de rest van je leven elke keer als je iets wilt gaan kopen er eerst voor moet gaan sparen, je moet gewoon 1x die omschakeling maken, en op een gegeven moment loop je voor de feiten uit in plaats van achter de feiten aan, en als je nu om de 3 jaar een nieuwe tv koopt, dan kan het zijn dat je nu misschien 5 jaar moet wachten even en dat je een spaarpotje maakt, maar daarna kun je gewoon weer om de 3 jaar die tv kopen, en waarschijnlijk nog sneller, omdat je een deel aan rente niet hoeft te betalen. Ok, dus we gaan ervan uit dat die 167 euro dat zet je weg. In dit geval hebben we dus 150 euro per maand. Ja, van 1500, dat is gewoon een beetje standaard om 10% van je inkomen te sparen; dat raden we ook aan, om ongeveer 10% van je inkomen elke maand aan de kant te zetten. Sparen doe je altijd aan het begin van de maand, nooit aan het eind van de maand; dus zodra je salaris binnenkrijgt zet je meteen 10% aan de kant, je gaat niet eerst een maand afwachten en kijken of er misschien nog 10% over is Want dat is er niet /21

13 Nee, 99 van de 100 keer dan is die 10% niet meer over, want dat heb je al lang en breed uitgegeven. 150 euro per maand ga je sparen. Dat gaf je normaal uit aan rente, dus qua uitgeven patroon: je kunt precies hetzelfde blijven kopen, omdat je nu gaat sparen in plaats van dat je het op afbetaling koopt. Die 150 euro dat is echt wat je over hebt. Dat hoef je niet uit te geven, je kunt precies hetzelfde leefpatroon in stand houden en die 150 euro blijft gewoon over. Ja, dus je hoeft inderdaad als jij de keuze maakt door niet op afbetaling te kopen of te sparen, dan inderdaad, je hoeft geen euro in te leveren per saldo. We hebben het nu niet over bezuinigen. Dat je kosten moet wegstrepen: je kunt precies dezelfde kosten houden, geld heb je nu over. Gaan we uit van een rente van 4%. Op dit moment is dat relatief hoge rente, alleen we gaan nu even uit dat je het over 30 jaar aan de kant zet. Die rente zal waarschijnlijk wel weer iets gaan stijgen en daarnaast weet je ook dat je dit geld over hebt, dat je het voor langere tijd vast kunt zetten en dat als je je geld voor langere tijd vastzet bij een bank, dan beloont een bank dat met een hogere rente, dus 4%, dat is wel reëel. Je doet dat over een periode van 30 jaar, elke maand 150 euro x 12 maanden x 30 jaar, heb je dus totaal euro gespaard na 30 jaar. Geld wat je anders aan rente had weggegooid heb je nu dus op een spaarrekening staan. Kijk je wat je daar aan rente over ontvangt: over samengestelde interest; ik zal niet heel diep ingaan op de berekening, maar waar het op neerkomt, in dat eerste jaar krijg je weer rente, in het jaar daarop ook weer rente Gewoon rente op rente. Ja. Als je dat allemaal bij elkaar optelt, kom je daarnaast bovenop die nog eens aan euro wat je aan rente erbij krijgt. Dus die euro die had je normaal weggegooid aan rentelasten, die heb je nu nog over + nog een bonus van bijna net zoveel wat je aan rente hebt ontvangen op die rekening. Je hebt 30 jaar later heb je dus meer dan een ton op je rekening staan, wat je anders in de vorm van rente ergens weg had gegooid. Dus in feite de keuze tussen op afbetaling kopen en niet meer op afbetaling kopen, het scheelt je gewoon een ton. In dit geval bijvoorbeeld. Ja, in dit concrete geval scheelt je dat een ton. En als we dat hele afbetalinggebeuren even weglaten en je spaart gewoon 150 euro per maand, dus 10% van je netto salaris, als je netto salaris 1500 euro is, en je zet 150 euro per maand weg, en je hebt rente van 4%, wat heel realistisch is, dan heb je dus over 30 jaar euro op je rekening staan. En dat betekent ook dat je jaarlijks krijg je die 4% over dit bedrag, dus je hebt sowieso meer dan 4000 euro wat je per jaar aan extra rente krijgt, dat is ongeveer 330 euro per maand, krijg je gewoon extra aan inkomsten binnen als rente. Ja, nou wij noemen dit zelf, want dit doen wij zelf ook, en wij noemen dit de Gouden Gans rekening, en die Gouden Gans blijf je gewoon voeden en voeden en voeden, en dat is dus elke maand 10% van je loon, en die gouden gans wordt op een gegeven moment gewoon /21

14 heel erg dik, en uiteindelijk poept die Gouden Gans elke keer hele mooie gouden eieren uit, en dat is dus de rente. Dus als je hier een beetje goed in wordt, het is supersimpel, heel eenvoudig, dan heb je over een aantal jaren een Gouden Gans die elke maand hele mooie eieren legt. Ja. En zo zie ik dat, en zo moet je dat ook gewoon zien. En het is gewoon echt simpel; alleen ook hier weer: overzicht is belangrijk. Wanneer jij overzicht hebt van: ok, dit kan ik elke maand wegzetten of dit ga ik elke maand wegzetten, het levert alleen maar meer geld op, en je hoeft hier niks op te bezuinigen. Nee, in dit geval is dus echt wat je normaal aan rente zou uitgeven, dat stort je in dit geval op een rekening. Dus qua leven en de inhoud van je leven verandert er helemaal niets. Je hoeft helemaal niet minder kosten gaan maken om dit te realiseren. Ok, als ik bijvoorbeeld het dubbele zou verdienen, 3000p euro per maand? Ja, dan gaan we naar het volgende voorbeeld. 3000, dan zeg je nog steeds: ik ga 10% sparen, dan kom je in totaal dus op euro als je dat 30 jaar lang volhoudt. Als je dan ook weer kijkt naar 4% rente, kom je op , nou die verhoudingen liggen precies hetzelfde, omdat het gaat om een rentepercentage, ook in dat geval betekent het dat je bijna je gespaarde bedrag verdubbeld hebt na 30 jaar. Dat geldt dus voor alle soorten inkomens: heb je 2000 euro s, dan 10%, heb je 200 euro in de maand wat je spaart, dat zul je ook bijna verdubbeld hebben na 30 jaar. Dus als jij 3000 euro bijvoorbeeld gezamenlijk met je partner verdient; zet 10% weg en dan heb je over 30 jaar 2 ton op je rekening staan ergens. Dat is weer die Gouden Gans, die poept dan Gouden eieren, kun je mooi van op vakantie en leuke dingen van doen. Ja, we zijn nu uitgegaan van 4%, je hebt ook mensen die bijvoorbeeld gaan beleggen of een bepaalde lijfrente verzekering of zoiets afsluiten; daar zitten meestal wat hogere rentepercentages aan. Als je gaat beleggen, dan moet je het nooit in het extreme trekken, als je zegt, ja je kunt 120% behalen per jaar, maar dat is gewoon niet realistisch, daar moet je heel veel geluk voor hebben. 10%, als je echt goed bent en je gaat je er echt in verdiepen, dan is dat nog enigszins realistisch. Let hier heel goed bij op bij beleggen, dat je er echt verstand van hebt en kennis van hebt voordat je hier aan gaat beginne, dus denk niet: ik heb zoveel geld over en ik ga mooi bij een of ander beleggingsfonds stort ik dat geld. Je moet nooit jouw geld in handen van anderen geven zonder dat je daar zelf verstand van hebt. Zegt niet dat je per definitie niet in een beleggingsfonds moet meedelen, maar als je dat doet, moet je zelf de kennis hebben om te beoordelen of dat een goed beleggingsfonds is of niet. Maar stel dat je dat doet; je gaat naar 10%, dan wordt het weer een heel ander verhaal. Diezelfde euro heb je elke maand ingelegd, dat is gewoon je beginvermogen wat je zelf hebt gespaard. De interest in dat geval wordt ruim 5 ton, 300 euro bedoel je. Ja, diezelfde 300 euro, daar krijg je dus meer dan een half miljoen aan rente op. Aan rendement in dit geval, stel dat je gemiddeld 10% zou halen over 30 jaar. Meeste mensen zullen niet 10% halen, maar het is wel realistisch om er ergens tussenin te komen. In dit geval /21

15 zit je op 6 ton, in het eerste geval op 2 ton, rond de 4 ton, dat is gewoon een realistisch getal om te halen binnen 30 jaar. Stel dat je op je 30 e begint, dan heb je op je 60 e 4 ton, dat is wel verschil of je je ouwe dag slijt in een rijtjeswoning of dat je een vrijstaande woning hebt met eigen tuin en noem maar op. En dat is echt het verschil tussen het weggooien aan rente elke maand en het op een bankrekening zetten en er een spaarpotje mee opbouwen. Ja, en dit is echt zo is het. Dit zijn gewoon de cijfers en zo werkt het. Alleen dit werkt dus alleen, en ik kan er niet genoeg op hameren: wanneer je overzicht hebt. Wanneer je precies weet wat er nou in gaat en wat er uit gaat. Als je nu ook weet: elke euro die ik wegzet, daar komt 6 euro voor terug, dan ga je ook heel anders met je geld om. Dan wil je wel eens ergens een tientje op besparen als je bijvoorbeeld ergens een abonnement op neemt of wat dan ook. Dan wil je wel ergens een paar eurootjes op besparen, want dan ga je een beetje de echte waarde van het geld inzien. Ja, en nu ga je absoluut niet naar je kosten kijken, je houdt gewoon dezelfde kosten en je haalt alleen het rentegedeelte eruit. Wat je ook heel vaak ziet is dat wanneer mensen een overzicht gaan maken, dat een hele hoop kostenposten zijn die eigenlijk helemaal niks opleveren, wat eigenlijk gewoon geld is wat je weggooit, dat je abonnementen hebt die je ooit jaar geleden hebt afgesloten, blijft altijd doorlopen op de achtergrond, en doordat je nooit inzicht hebt gehad, je hebt het nooit op een rijtje gezet, heb je nooit zoiets gehad: laat ik dat maar eens afzeggen. Je zult zien dat je daar sowieso wel een paar tientjes, maar sommige mensen wel honderden euro s per maand uitgeven aan iets wat ze helemaal niet gebruiken, waarvan ze ook eigenlijk niet eens meer wisten dat ze het uitgaven. Wat ik ook wel een mooi voorbeeld vindt is met telefoonabonnementen; vaak heb je van die telefoonabonnementen: het eerste jaar krijg je de telefoon gratis, en het volgende jaar mag je een nieuwe telefoon uitzoeken; of je kunt ervoor kiezen dat je het abonnement laat halveren: sim only. Dus je betaalt in plaats van 40 euro per maand 20 euro per maand. Maar het grote gedeelte van de mensen, die kiest voor een nieuwe telefoon, ook al hebben ze het niet nodig: ze weten ik kan gratis een nieuwe telefoon krijgen. Maar ze zien dan niet in dat ze elke maand 20 euro extra abonnementskosten. Als je die 20 euro alweer weg zou zetten, gewoon met je telefoon doorbellen die het nog prima doet; de meeste mensen die die keuze maken geven niet eens zoveel om een telefoon, maar gewoon omdat het wordt aangeboden: je kunt het gratis nemen, dan doen ze dat. Maar dat zijn ook van die kosten die op lange termijn, als je een beslissing kunt maken: dat heb ik helemaal niet nodig, het is uiteindelijk onzin, want ik heb gewoon een goeie telefoon bijvoorbeeld, dan op lange termijn kan het een giga verschil maken. Dat zie je ook vooral bij lage inkomens, want mensen zullen wel denken, tenminste als je een wat lager inkomen hebt dan nog naar die 1500, dan is het bijna onmogelijk om die 10% te sparen, want ik heb dit aan kosten, ik heb dat aan kosten. Maar ga prioriteiten stellen in je leven, kijken: wat vind je echt belangrijk om geld aan uit te geven? Ik kan zo al zeggen: met een bijstandsuitkering kun je nog 10% sparen als je een beetje je best doet. Het zijn heel vaak dat daar kostenposten in zitten die helemaal niet noodzakelijk zijn, die helemaal niet reëel zijn. Nee. Ik had laatst ook een discussie met iemand over die telefoon. Want het was weer iemand die echt geen cent te makken heeft, en die wil dan een nieuwe telefoon halen, omdat ze weer gebeld door T-Mobile, en op het moment dat zij dat wilde doen, zei ik: als ik /21

16 jou nu 250 euro geef, ga je dan direct met die 250 euro naar een telefoonwinkel? Ga je dan een nieuwe telefoon halen? Nee, dat niet. Maar wel bewust de keuze nemen om elke maand 20 euro extra te betalen. Dat zijn van die dingen: overzicht, en inderdaad wat jij zegt: prioriteiten stellen. Ja, dat is het grote nadeel tegenwoordig met internet, dat het allemaal heel erg makkelijk is om dingen op afbetaling te kopen, om kredieten te krijgen, dat soort dingen. Je ziet dat er een hele maatschappelijke discussie over ontstaat, maar Nederland trapt er nog steeds massaal in. Als jij een breedbeeld tv ziet voor 18 euro per maand, dat klinkt niks, reken je dan uit wat je uiteindelijk betaalt voor die tv, dan heb je hem bijna 2x betaald, dus eigenlijk had je ook als je had gespaard 2x een nieuwe tv kunnen kopen, in plaats van 1x een nieuwe tv. Ja, en ik had het net over dat je iets maximaal aantal producten moet verkopen aan een klant; dat doen ze bij de bank ook. Als jij bij de bank komt en je wilt even pinnen of wat dan ook; ze vragen altijd: wil je er ook een lening bij? Of altijd; het gebeurt regelmatig. We hoorden het gisteren nog van een student. Die wou een verzekering afsluiten en er werd echt aangeboden of hij ook 5000 euro in het rood wilde staan, terwijl hij daar helemaal geen behoefte aan heeft. Nee, en je ziet het zakelijk ook heel veel dat als je een jaar lang een bedrijf hebt ingeschreven en je hebt een jaar lang een zakelijke rekening, dat je een brief krijgt: gefeliciteerd, u heeft een jaar lang een bedrijf bij ons, u mag bij deze gebruik maken van een kredietruimte van 10 of euro. Bijna iedereen denkt: dat is mooi meegenomen, doe ik maar vast, dan accepteer ik die kredietruimte. Het nadeel is dat als je een kredietruimte hebt, dat de meeste mensen hem ook gaan gebruiken op een gegeven moment. Het wordt gewoon heel makkelijk gemaakt tegenwoordig, en let daar gewoon zelf op. Je moet er zelf wel bovenop zitten en zelf keuzes maken en niet die keuzes door anderen laten maken. Goed. Belasting. Ja, gaan we weer terug naar het ondernemersverhaal. Ja, heel even kort deze. We gaan er niet te diep op in, meeste ondernemers hebben er niet zo veel mee, met belastingen. Heel belangrijk om de basisdingen te weten: BTW gaat heel vaak mis. Ken verhalen van ondernemers die er na een jaar achterkwamen dat ze BTW moesten betalen, daar hadden ze eigenlijk nooit rekening mee gehouden. Eigenlijk 20% van al het geld wat je ooit hebt binnengekregen dat jaar moet je nog afdragen. Als je dat al lang en breed hebt uitgegeven tijdens het jaar, dan heb je wel een probleem aan het eind van het jaar. Dus zorg voor dat je weet hoe het BTW systeem in elkaar zit. Als je een boekhouder hebt, wat we ook hebben gezegd: zorg dat je een goede boekhouder hebt. Belasting zit ook weer een heel groot voordeel aan: als je het goed doet, dat je heel veel belastinggeld kan terugkrijgen, doordat je van regelingen gebruik mag maken, vooral voor ondernemers. Heel groot risico: betaal je te weinig belasting of heb je dingen niet goed op orde, dan riskeer je gewoon boetes van de belastingdienst. Ook als je bijvoorbeeld te laat betaalt, de Belastingdienst doet altijd meteen een procent boete, dat is nog niet zo heel veel, maar daarna wordt het meteen 5% bijvoorbeeld, en daarna nog veel meer /21

17 Zit je weer in een negatieve spiraal. Ja, dan loop je achter de feiten aan, dus heel belangrijk om het op orde te hebben, het is helemaal niet zo heel erg moeilijk, zorg gewoon dat je het goed doet of dat je het uitbesteedt aan een goede partij, dat geeft ook een stukje rust en dan durf je ook weer door te groeien. Hier ook is het gewoon belangrijk voor de ondernemers ook: maak gebruik van de regels en geen misbruik. Het kan heel interessant zijn om gebruik te maken van bepaalde voordeelregels. Ja, en trek het ook niet in extreme, dus ga niet allemaal moeilijke constructies bedenken met buitenlandse rechtsvormen de belasting te omzeilen, dat soort dingen in de praktijk: het werkt toch niet; het kost je heel veel stress, kost je heel veel ellende, en je weet ook in je achterhoofd dat je het eigenlijk niet helemaal netjes doet en dat je een risico loopt. Dus doe het gewoon netjes, gebruik de regels die er zijn, die zijn ervoor, en ga niet zelf regels bedenken die er niet voor bedoeld zijn. Nee. Nou, dan komen we even bij het allerlaatste punt, en daarna gaan we er een einde aan breien. Hoe hard durf je te groeien? Wanneer jij al deze dingen goed voor elkaar hebt, en je bent lekker bezig, dan is een volgende stap heel vaak: hoe moet ik nou verder? Wanneer je bijvoorbeeld zelf begint, en je hebt gewoon een internetonderneming en je doet alles zelf vanuit huis, maar je wilt echt naar een hoger niveau toe, dan zijn er een aantal dingen waar je rekening mee kunt houden, bijvoorbeeld het nemen van personeel of het huren van een bedrijfsruimte of zulk soort dingen. Personeel wat ik echt kan aanraden is het werken met stagiaires. Wij werken best wel vaak en veel met stagiaires. Het zijn vaak jonge jongens, die lekker kunnen doorknallen en je weet precies na een maand of 5, of vaak al eerder, wat je aan ze hebt, en wanneer ze echt goed zijn, wanneer het echt toppers zijn, dan kun je altijd overwegen om zo iemand aan te nemen. Met personeel, met kantoor, met alles, met inschrijven van je bedrijf, alles is gewoon, elke 1 e keer is spannend. Ik noem altijd het mooie voorbeeld: ik was vorig jaar op vakantie op Rhodos, en op een gegeven moment twee weken Rhodos, dan begin je je een beetje te vervelen, dus ik ging met mijn vriendin naar een waterpark toe, op een gegeven moment was er een soort van glijbaan, het was een ramp. Waar je dus bovenin naar beneden gaat en vervolgens lijkt het net of je er aan de andere kant eruit kunt kukelen, alleen de wet van de zwaartekracht: kan natuurlijk niet,. Maar als je er naar kijkt, dan denk je: dat ga ik nooit doen, dat is levensgevaarlijk en dat doe ik gewoon niet. Maar alle moed verzameld om erheen te gaan. Ik stond daarboven en ik denk van: weet je wat, ik doe het gewoon, nee ik doe het niet, ik doe het wel, ik doe het niet. Op een gegeven moment, het was hartstikke spannend en natuurlijk kon ik geen risico lopen, want er gaan duizenden mensen van zo n ding naar beneden per dag, maar ik deed het op een gegeven moment en de eerste keer was hartstikke spannend en op een gegeven moment ben ik er volgens mij wel 30x van het ding langsgegaan, want het is niet meer spannend. En dat is met alles zo: als je het 1x hebt gedaan, dan kun je gewoon weer door en dan is een volgende keer niet zo erg. Dus wanneer jij bijvoorbeeld 1x een stagiaire aanneemt, dat kan in het begin heel erg spannend zijn, maar een volgende keer een stagiaire aannemen dat is niet zo erg meer. Niet zo spannend meer. Hetzelfde met personeel zo. Wanneer jij 1x een personeelslid hebt aangenomen, dan is het niet zo spannend om daarna uit te breiden. Dus probeer gewoon echt uit je comfort zone te gaan /21

18 Wat sommige dingen betreft. Ook daar weer: er is een verschil tussen een slecht gevoel erbij te hebben en een spannend gevoel. En een spannend gevoel is vaak op zich een goed teken, dat je je comfort zone verlaat en dat je echt aan het groeien bent. Als je ergens een slecht gevoel bij hebt, dan denk ik: dan is het vaak zo dat je het niet moet doen. Wanneer jij ergens echt over twijfelt, dat je zoiets hebt van: ik heb er gewoon geen goed gevoel bij, dan kun je het beter niet doen, maar wanneer jouw gevoel zegt: mmm, ik vind het spannend, maar eigenlijk zou ik het wel willen, dan is het advies gewoon vaak om er gewoon voor te gaan. Ja, het is vaak een heel groot omslagpunt voor een ondernemer om met personeel te gaan werken. In eerste instantie wel spannend, maar als je ziet wat het voor de groei van je bedrijf kan doen, dan is dat echt gigantisch. Heel veel ondernemers, het standaardverhaal: die werken uur per week, hebben eigenlijk nooit tijd voor andere dingen, en op een gegeven moment zie je dat de dagelijkse werkzaamheden een steeds groter deel van je tijd in beslag nemen omdat je klantenbestand groeit en voor de rest alles binnen je bedrijf gaat iets groter en iets beter. Je doet heel veel activiteiten door de week die je eigenlijk niet zelf zou hoeven doen. Om maar eens wat te noemen: wat gewoon het domme werk is, klantenservice, je moet gewoon klanten antwoorden als zij een mailtje sturen of als ze bellen of dat soort dingen, maar je wilt als ondernemer natuurlijk bezig zijn met de groei van je business en focussen op nieuwe dingen, en dat kan niet als je voortdurend tijdens je werk wordt afgeleid door het runnen van je business. Het klinkt heel raar, want de meeste ondernemers hebben zoiets: je moet je eigen business runnen en dat moet je niet uitbesteden, dat is ook het gevoel waarbij de meeste ondernemers zeggen: daarom neem ik juist geen personeel. Je zult zien: als je gaat uitbesteden, iemand anders neemt dat over en je hebt zelf weer de handen vrij om dingen op te pakken en om je business te laten groeien. En ook hier weer is het van, want ik weet zeker dat nu veel mensen denken: ja, ok, maar ik ben de enige die dat kan doen, ik ben de enige die de klantenservice kan doen, ik ben de enige die zo n webpagina kan maken, ik ben de enige die die teksten kan maken, zulk soort dingen. En daar ook is het weer zo: leer het iemand anders te doen, en als zij het 80 of 90% kunnen doen zoals jij het doet, dan is het al prima genoeg, die overige 10 of 20%, dat ziet jouw klant waarschijnlijk niet eens, en als jij het echt bij iemand anders kan neerleggen, het geeft je zoveel ruimte, zoveel gemoedsrust ook op het moment dat dat goed gaat en het geeft gewoon veel meer tijd. En tijd heb je maar 1x, geld kun je altijd nog verdienen. Ja, en je gaat nu uit dat het er slechter van wordt, in heel veel gevallen wordt het er juist beter van als een personeelslid het doet, dan neem je iemand bijvoorbeeld aan op een specifieke positie. Als iemand van jezelf bijvoorbeeld weet: ik ben helemaal niet zo goed in die klantenrelaties en ik vind het helemaal niet leuk om tje te sturen om klanten te woord te staan, ik ben veel liever bezig met producten ontwikkelen, dan kan je iemand aannemen die juist wel goed met het klantencontact is, een heel sociaal type die dat gewoon leuk vindt om mensen te woord te staan en adviezen te geven, toelichting te geven, dan zul je zien dat per saldo de service die jouw bedrijf biedt die wordt veel beter doordat je het zelf niet meer doet /21

19 Ja, klopt helemaal. Ik heb het zelf meegemaakt, ik ben afgelopen jaar qua bedrijf gigantisch hard gegroeid, met alles, dus ook qua personeel, maar ik maak niet meer uren dan bijvoorbeeld vorig jaar of het jaar daarvoor, sterker nog, ik maak een stuk minder uren. Dat is gewoon puur als je goeie mensen kunt krijgen, dan is dat gewoon heel wat waard. Daar wil ik ook nog wel 1 ding over zeggen: het is echt belangrijk, en het is heel logisch, maar heel mensen hebben het idee dat ze andere mensen wel kunnen verbeteren, maar als je echt gewoon mensen in je team hebt zitten die bijvoorbeeld niet goed zijn, en die heel veel tijd en energie kosten, zij zijn vaak het probleem voor ook de betere mensen. Dus zij zorgen ervoor dat die betere mensen minder goed worden. Ik vind een heel mooi voorbeeld, en het is van het boek Topgrading, die heeft het over A-players, b-players en c- players, en zo hebben we het er hier op kantoor ook altijd over. A-players dat zijn gewoon toppers, die moet je houden, die werken op een goed niveau, die werken lekker door, die hebben commitment, B-players doen het ook best ok, dat gaat allemaal prima, alleen je moet er niet teveel van verwachten. Die doen wat er van ze wordt gevraagd en dan heb je c-players, en c-players zijn lastig, die kosten energie, die werken niet mee, die werken tegen. Een hele mooie theorie daaraan vind ik, en dit las ik dus laatst: c-players make a-players b- players, oftewel, de toppers worden minder goed omdat je met slechte mensen omgaat. Qua business is het zo, maar in real life is dat ook zo. Als jij alleen maar met ellendige mensen omgaat die negatief zijn, altijd ellende hebben, altijd problemen zoeken, problemen hebben, en dan ook echt het opzoeken. Als je echt mensen hebt waarom je geeft en die in de problemen zitten, dan moet je natuurlijk voor ze zijn, alleen op het moment dat jij alleen maar met ellendige mensen omgaat, dan zul je zelf naar beneden worden getrokken. Een andere mooie uitspraak vind ik: je bent het gemiddelde van de 5 mensen waarmee je omgaat. Wanneer je met 5 stumpers omgaat, dan zul je uiteindelijk een beetje naar hun niveau afzakken. Wanneer je met 5 toppers omgaat, die misschien wel beter dan jij zijn, dan trek je je daar aan op, dan zul je altijd jezelf verbeteren. Ik dwaal weer een klein beetje af, want hier gaat het over hoe hard durf je te groeien? Alleen daar is het gewoon van: spanning is niet erg, maar een slecht gevoel moet je nooit achterna gaan. We hebben het nu over personeel gehad, hetzelfde is ook heel belangrijk voor het huren van kantoorruimte. Je ziet ook heel veel mensen die beginnen thuis, en qua kostenbesparing is dat natuurlijk goed, want je hoeft geen kosten te maken voor een extern kantoor en voor je mindset is het over het algemeen heel slecht: je hebt helemaal geen scheiding tussen werk en privé, je bent of altijd aan het werk, of je hebt mensen die dan wat minder discipline hebben en die lang uitslapen s ochtends, af en toe een paar uurtjes aan het werk zijn en eigenlijk helemaal niet die motivatie kunnen opbrengen om te gaan werken. Dit kun je oplossen door gewoon een extern kantoor te huren. Het hoeft helemaal niet duur te zijn, het hoeft helemaal niet heel erg supermooi en superduur ingericht te zijn, maar dan heb je gewoon een plek waar je aan het werk bent, je kan dan met jezelf afspreken: ik werk gewoon van 9-17, of van , of hoe lang je ook wilt werken, en je hebt gewoon vaste werkdagen, je hebt een vast ritme, als je op je werk bent, ben je aan het werk, als je thuis bent, dan ben je vrij en dat doet gewoon heel veel. Eelco en ik hebben dat beide gemerkt in het verleden dat het een enorme omslag is op het moment dat je buitenshuis gaat werken dan wanneer je alleen maar thuis achter je bureautje of je computertje zit. Dus heel belangrijk om gewoon zo snel mogelijk, dat zal ik de meeste mensen adviseren, om zo snel mogelijk een extern kantoor te huren. Voor sommige mensen gaat het ook niet op, als je gewoon de discipline hebt en je kan dat gewoon goed /21

20 voor jezelf scheiden, dan kan het zijn dat je gewoon thuis prima kan werken, maar voor heel veel ondernemers is het echt een hele grote valkuil op het moment dat ze het niet doen. Dat je dan toch ziet: je bedrijf dat groeit niet echt, omdat je er niet 100% gefocust mee bezig kun zijn thuis. En ook al is het een hutje op de hei of een hokje ergens, het maakt niet uit, ook al kost het 100 of 200 euro per maand, dat stelt niet zoveel voor. Dat is een heel ander gevoel wanneer jij s avonds de deur op slot draait en dat je naar huis toe gaat, dan dat je steeds die laptop aan hebt staan op de achtergrond, dat je nog wel mailtjes leest en zulk soort dingen. Focus is heel erg belangrijk. Op het moment dat jij inderdaad een kantoorpandje hebt of een hokje, maakt niet uit wat, en je kunt je 100% focussen tijdens de tijd dat je aan het werk bent, dan ga je met een heel goed gevoel s avonds naar huis. Maar als je alles thuis doet, dat is bij mij persoonlij zo, en inderdaad bij Gerard ook zo en bij veel meer mensen zo, op het moment dat je alles thuis doet, dan ben je nooit vrij en je bent nooit echt aan het werk. Dat noemen ze de grey zone, en daar moet je een beetje uit. Dus je moet er echt proberen afstand van te nemen. Dat is best moeilijk als ondernemer zijnde. Want het is hartstikke leuk, ik bedoel, ik vind ondernemen persoonlijk een van de mooiste dingen die er zijn, en dat is wel moeilijk om los te laten, want je hoofd loopt de hele tijd over van ideeën, maar dan ook voor zulke mensen zeker is het belangrijk om afscheid te nemen. Of om ruimte te nemen tussen bijvoorbeeld een kantoorpand of thuiswerken. Ja, je ziet hier ook de stap om personeel aan te nemen wordt ook een stuk kleiner als je al een kantoorpand hebt dan wanneer je thuis zit. Als je thuiszit: wat wil je doen? Een stagiair bij jou thuis op de bank zetten om te werken? Of een personeelslid vast in dienst nemen dat ga je al helemaal niet doen vanaf thuis, dus wat dat betreft: je hebt dan ook veel meer vrijheid om je business ook uit te bouwen op het moment dat je een extern kantoor hebt. Ja, en dat is ook weer dat stukje mindset: als je thuis werkt, dan komt het niet eens bij je op om personeel te nemen, want je hebt geen kantoor. Dus kantoor is gewoon stap 1, en dan kun je nadenken: ik heb een kantoor, ik kan er best een stagiaire naast plaatsen, want het kost mij 100 of 200 euro per maand en misschien kan ik er een hele hoop van leren en kan mijn stagiaire er een hele hoop van leren. Ja, dat zie je dus bij alle punten: als je het goed opzet in eerste instantie en de basis van je bedrijf is goed, dan kun je groeien, en op het moment dat je eigenlijk al weet datje bedrijf op een bepaald moment op een wankel fundament, dan weet je ook al dat het ergens een keer mis zal gaan, en hoe hoger je de toren bouwt, op een slecht fundament, des te groter de kans dat het halverwege een keer gaat instorten, en als je dat niet in je achterhoofd hebt, dan durf je ook geen grote stappen te nemen en dan vind je het op een bepaald moment ook prima dat je een lage omzet haalt, want het is alleen maar een risico om dan te groeien, en dat is eigenlijk een beetje het doel ook van de tips die wij hier geven: zorg ervoor dat je die risico s wegneemt, zodat je gewoon door kunt groeien. Klopt. Dat vind ik een mooie afsluiter. Ik weet niet, heb jij nog aanvullingen? Nee, ik vind gewoon we hebben een aantal punten behandeld, er zijn nog een paar andere punten, zoals juridische zaken en dat soort dingen, maar bij alles wat je doet als bedrijf zijnde: denk er gewoon goed over na in eerste instantie en neem altijd een weloverwogen keus, ik geef heel weinig wadvies in de zin van: je moet dit doen en je moet dat doen, ik zeg heel vaak: dit en dit en dit zijn de opties, zorg ervoor dat j een overzicht hebt van alle opties, en /21