GESLAAGD IN HET VAK ONDERWIJS EN ARBEIDSMARKT VERBINDEN IN HAAGLANDEN

Transcriptie

1 GESLAAGD IN HET VAK ONDERWIJS EN ARBEIDSMARKT VERBINDEN IN HAAGLANDEN ACTIEAGENDA

2 Voorwoord Het thema onderwijs-arbeidsmarkt leeft volop in Haaglanden. Werkgevers en scholen maken samen plannen om het dreigende tekort aan vakmensen in de techniek te bestrijden, om te zorgen voor voldoende mensen in de zorg en om het lerarentekort in het voortgezet onderwijs terug te dringen. Daarmee lossen we echter nog niet alle knelpunten op en komt nog niet alle talent tot zijn recht. Daarom bundelt deze actieagenda de kansen in onze regio in zes speerpunten. Daarbinnen werken ruim 40 werkgevers, scholen en gemeenten in Haaglanden intensief samen aan concrete acties. In al deze samenwerkingsvormen bundelen partners in onze stad en regio hun krachten. Dit juichen we toe en stimuleren we graag. Om de gezamenlijkheid van de actieagenda te onderstrepen is een logo ontwikkeld waarin de drie O s (onderwijs, ondernemers en overheid) verwerkt zijn. Op deze manier krijgt de actieagenda een eigen gezicht en is voor iedereen herkenbaar. U komt het logo niet alleen op de voorpagina van de actieagenda tegen. Het kan gebruikt worden door alle betrokken partijen. Doel van alle inzet en samenwerking is een goed functionerende, regionale onderwijs- en arbeidsmarkt. Dit doel bereiken we alleen als we mensen opleiden voor beroepen met perspectief. Werkgevers zijn daarbij onmisbaar, want zij bieden stages, denken mee over het curriculum en delen hun kennis en ervaring. Uw betrokkenheid verheugt en inspireert ons. Een goede verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt wordt namelijk alleen maar dringender. Dit vonden ook de bijna tweehonderd deelnemers aan de werkconferentie die we organiseerden op 8 december Zij deelden een gevoel van urgentie en legden daarin hun eigen accenten. Ook met deze actieagenda hopen we te bereiken dat u zich als betrokken partij vanuit uw eigen invalshoek sterk maakt voor deze verbinding. Ingrid van Engelshoven Wethouder Onderwijs en Dienstverlening Den Haag Henk Kool Wethouder Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Den Haag Onze beleidsagenda Geslaagd in het vak, Leren en werken effectief verbinden maakte vorig najaar al veel bij u los. Op basis van al uw reacties heeft de gemeente Den Haag de actieagenda gemaakt, die nu voor u ligt en die op 28 juni 2012 officieel is onder tekend door ruim veertig partners waaronder werkgevers organisaties, schoolbesturen en gemeenten uit de regio. Wij zoeken nog meer partners die een bijdrage willen leveren aan de actieagenda. Spreken één of meer speerpunten of acties u aan en wilt u ermee aan de slag? Heeft u een ander voortreffelijk idee om leren en werken effectief te verbinden? Meldt dit dan aan via Juni Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 3

3 Inhoudsopgave Inleiding 6 Speerpunt 1 Leren en werken in de techniek aantrekkelijker maken 10 Actie 1 Voldoende brede techniekopleidingen behouden voor de technische sector in Haaglanden 11 Actie 2 Eén of meer technologische opleidingsinnovatiecentra opzetten op mbo-niveau 12 Actie 3 Techniek en wetenschap ontsluiten in een buitenschools aanbod 15 Actie 4 Een aantal avo-scholen een technisch accent geven 15 Actie 5 Technische en groene opleidingen in de metropoolregio aan elkaar koppelen 16 Actie 6 Instroom van personeel in de techniek stimuleren 17 Speerpunt 2 Personeelstekorten in de zorg aanpakken 20 Actie 1 Het zorgonderwijs verbeteren 21 Actie 2 Zorgvraag beheersen met preventieve en innovatieve maatregelen 22 Actie 3 Instroom en behoud van personeel in de zorg stimuleren 23 Actie 4 Haagse ouderenzorg is een aantrekkelijke werkgever 24 Speerpunt 3 Personeelstekorten in het onderwijs aanpakken 26 Actie 1 Activiteiten van De Rode Loper voortzetten 26 Actie 2 Uitbreiding van de Opleidingsschool Haaglanden 27 Actie 3 Het aanbod in de educatieve minor van De Haagse Hogeschool verbreden 27 Actie 4 Onderzoeken of ontslagen leerkrachten uit het primair onderwijs, ingezet kunnen worden in het vo of mbo 28 Actie 2 Informatie Haags onderwijsaanbod in Vrede & Recht toegankelijker maken 32 Actie 3 Behoeftepeiling internationale organisaties en ngo s 32 Veiligheid Actie 4 Doorlopende leerlijnen en breed veiligheidsonderwijs stimuleren 34 Actie 5 Behoeftepeiling veiligheidspersoneel 35 Actie 6 Uitwisselingsprogramma s opzetten tussen onderwijs en veiligheidssector 36 Speerpunt 5 Ondernemerschap stimuleren via onderwijs 38 Actie 1 Ondernemerschap en ondernemendheid borgen in het onderwijs 39 Actie 2 Virtueel informatiepunt opzetten en ondernemerschapsevent organiseren 39 Actie 3 Netwerk vormen van docenten en ondernemers 40 Speerpunt 6 Jongeren helpen met een goede loopbaanstart 42 Loopbaanoriëntatie Actie 1 Vmbo- en mbo-leerlingen loopbaanoriëntatie bieden 43 Actie 2 8- tot 12-jarigen kennis laten maken met de wereld van het werk 44 Actie 3 Havo- en vwo-leerlingen loopbaanoriëntatie bieden 45 Stages en leerbanen Actie 4 Inspelen op knelpunten bij reguliere stages en leerbanen 46 Actie 5 Ondersteunende activiteiten bieden aan bedrijven die leerbedrijf willen worden 48 Actie 6 Stageplaatsen en leerbanen verwerven voor jongeren die extra begeleiding behoeven 48 Speerpunt 4 Kansrijke clusters Vrede & Recht en Veiligheid versterken via onderwijs 30 Vrede & Recht Actie 1 Aanbod aan stages en uitwisselingsprogramma s afstemmen op de vraag 31 De ondertekenaars: wij doen mee! 50 Zelf aan de slag 51 Colofon 51 4 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 5

4 Inleiding In deze actieagenda leest u welke acties partijen in de regio Haaglanden samen ondernemen om het onderwijs en de arbeidsmarkt sterker met elkaar te verbinden. Dit is van vitaal belang aan de aanbodkant én aan de vraagkant, dus zowel voor de toekomstige beroepsbevolking als voor de economische sectoren die vakkrachten nodig hebben. Deze actieagenda telt zes speerpunten: Nieuwe initiatieven worden gaandeweg toegevoegd aan de actieagenda. Wilt u zelf een thema aan deze actieagenda toevoegen, breng het dan in op Hier kunt u met ondernemers en mensen uit onderwijs en overheid nagaan of uw thema een nieuw speerpunt wordt of een actie die is verbonden met één van de zes huidige speerpunten. 1. Leren en werken in de techniek aantrekkelijker maken 2. Personeelstekorten in de zorg aanpakken 3. Personeelstekorten in het onderwijs aanpakken 4. Kansrijke clusters Vrede & Recht en Veiligheid versterken via onderwijs 5. Ondernemerschap stimuleren via onderwijs 6. Jongeren helpen met een goede loopbaanstart De zes speerpunten vormen met hun acties de kern van deze actieagenda. Bij alle lopende acties staan de (beoogde) trekkers en partners. Bij de acties die nog moeten starten neemt de gemeente Den Haag het initiatief, met als doel om het over te dragen aan onze partners in het onderwijs en bedrijfsleven. Deze partners sturen uiteindelijk deze actie met hun inzet en commitment. Dynamische actieagenda Deze actieagenda heeft een open en dynamisch karakter. Dit komt tot uitdrukking op verschillende manieren: De actieagenda heeft een beeldmerk. Alle partijen die actief zijn, wordt gevraagd dit beeldmerk bij elke actie te gebruiken. Zo herkent u direct aan welke speerpunten in gezamenlijkheid wordt gewerkt. Alle betrokkenen kunnen hun ideeën en ervaringen uitwisselen via de digitale community Hier vindt u ook nieuws, discussies en een activiteiten kalender. In de actieperiode van 2012 tot en met 2015 ontvangt u regelmatig uitnodigingen voor bijeenkomsten en werkbezoeken. U kunt deze ook zelf organiseren. kunnen via de community en sociale media zelf aandacht genereren voor activiteiten. Bijvoorbeeld via twitter #geslaagdinhetvak. Hebt u als organisatie steun nodig van de gemeente bij de aansluiting onderwijsarbeidsmarkt? Mail dan naar info@geslaagdinhetvak.nl en één van onze medewerkers neemt contact met u op. Communiceren: uitwisselen en delen Goed communiceren is een cruciale succesfactor voor deze actieagenda. We zullen daarom niet alleen via veel ervaringen en ideeën uitwisselen om van elkaar te kunnen leren. Bijvoorbeeld: organiseren bedrijfsbezoeken, excursies en rondetafelgesprekken met experts. De gemeente Den Haag organiseert eind 2013 een werkconferentie waar betrokkenen hun resultaten, kennis en ervaring kunnen delen. Op deze werkconferentie vragen we steden die actief zijn in het stedennetwerk Eurocities, wat zij vinden van onze aanpak en wat ze kunnen vertellen over hun eigen succesvolle aanpak. Op de werkconferentie eind 2013 herijken we deze actieagenda aan de hand van hoe we er dan voorstaan en welke nieuwe ontwikkelingen we in de loop der tijd bij de actieagenda betrokken hebben en wat nog nodig is. Monitoren en evalueren: bijhouden hoever we zijn De gemeente Den Haag zorgt voor monitoring en evalueert deze actieagenda. We beginnen in 2012 met een startmeting op een aantal indicatoren per speerpunt. De uitkomsten 6 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 7

5 daarvan verschijnen in het najaar van Daarna houden we bij in hoeverre de actiepunten gerealiseerd worden. We publiceren over de tussenstand in het verlengde van de werkconferentie eind Uiteraard wordt u ook in 2014 en 2015 op de hoogte gehouden. Financieren: de uitdaging aangaan Boven op de al lopende activiteiten in Den Haag is de gemeente Den Haag bereid om in ,- bij te dragen aan de speerpunten, de monitoring en evaluatie van deze actieagenda en de kosten voor de communicatie. In november 2012 maken we bekend wat de gemeente Den Haag in 2013 financiert. De gemeente Den Haag heeft de intentie om ook in latere jaren, voorlopig tot 2015, financieel bij te dragen: Speerpunten die een directe link hebben met het onderwijs, nemen we op in het budget overzicht Haagse Educatieve Agenda 2013, tweede tranche, dat verschijnt in november Voor de instroom van personeel in de techniek, zorg of onderwijs dragen we bij door budget voor werkgelegenheidsprojecten te oormerken voor dit doel. Ondertekenaars die de hele actieagenda ondertekenen zijn: De schoolbesturen AOC Wellant, De Haagse Hogeschool, Hogeschool Inholland, ROC ID College, ROC Mondriaan, Scholengroep Den Haag Zuid-West, Scholengroep Spinoza, Stichting Lucas Onderwijs en VO Haaglanden. De gemeenten Delft, Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar en Zoetermeer. Ondertekenaars tonen hun betrokkenheid De financiële bijdragen van de gemeente Den Haag tonen dat de verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt voor ons een zwaarwegend thema is. Om de hele actieagenda te verwezenlijken, is echter veel meer ondersteuning nodig, zowel in inzet als in middelen. De gemeente Den Haag is dan ook erg blij met alle trekkers en partners die deze actieagenda hebben ondertekend en daarmee hun betrokkenheid bij het thema hebben onderstreept. Ze geven die vorm in inzet en samenwerking en stellen ook eigen of elders verworven middelen ter beschikking. U vindt het overzicht van alle ondertekenaars als klinkend sluitstuk van deze actieagenda. 8 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 9

6 Speerpunt 1 Leren en werken in de techniek aantrekkelijker maken Uitdaging De vraag naar technisch personeel in Haaglanden neemt toe, doordat veel oudere werk nemers uitstromen en de vraag naar technisch personeel groeit. Tegenover deze groeiende vraag staat een gering aanbod van technici, want de instroom in het techniekonderwijs is zeer laag. Bedrijven kunnen daardoor steeds moeilijker aan goed personeel komen, waardoor het risico groot is dat het lokale aanbod aan technische dienstverlening in gevaar komt. Een opleiding in deze sector biedt veel jongeren meer kans op een attractieve baan dan sommige, nu populaire schone handen studierichtingen. Waar werken we naartoe? Bedrijven en instellingen beschikken over voldoende personeelsaanbod in technische beroepen. Jongeren en volwassenen kunnen breed kennismaken met de techniek. Met welke acties? 1. Voldoende brede techniekopleidingen behouden voor de technische sector in Haaglanden 2. Eén of meer technologische opleidingsinnovatiecentra opzetten op mbo-niveau 3. Techniek en wetenschap ontsluiten in een buitenschools aanbod 4. Een aantal avo-scholen een technisch accent geven 5. Technische en groene opleidingen in de metropoolregio aan elkaar koppelen 6. Instroom van personeel in de techniek stimuleren Daarnaast zijn er dwarsverbanden te leggen tussen dit speerpunt en andere: zie speerpunt 2 voor hoe techniek de zorg kan ondersteunen; zie speerpunt 4 voor de inzet van techniek in dienst van veiligheid; zie speerpunt 6 over aandacht voor techniek in loopbaanoriëntatie voor jongeren. ACTIE 1 Voldoende brede techniekopleidingen behouden voor de technische sector in Haaglanden ROC Mondriaan maakt een plan voor de omvang van de techniekopleidingen in Haaglanden tot en met niveau 2/3 en rekeninghoudend met de ontwikkeling in de kwalificatie dossiers. Het gaat hierbij om brede opleidingen gericht op banen in de productie en de service. Uiterlijk 1 juli 2012 biedt ROC Mondriaan dit plan aan aan de wethouder van Onderwijs van Den Haag. De wethouder zal dit plan agenderen in het Bestuurlijk Overleg Onderwijs Haaglanden. Op basis van dit plan besluiten partijen de opleidingen vorm te geven en uit te voeren van 2013 tot en met ROC Mondriaan Bedrijfsvakopleiding metaal en techniek; Christelijk Lyceum Delft; Corbulo College Voorburg; FME-CWM Regio West-Nederland; Grotius Delft; Het Haagsch Vakcollege en Zuid-West College Den Haag; Hofstad Mavo Den Haag; 10 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 11

7 Ingenieursbureau Wolter & Dros BV; Innovam; Installatiewerk Zuid-Holland; Interconfessionele Scholengroep Westland; Johan de Witt College Den Haag; Kenteq; Kone Liften en roltrappen; Koninklijke Metaalunie; Maris College Den Haag; OOM; OTIB; Regioregisseur; Reurings Precisie Plaatwerk B.V. ; Stanislascollege Burg. Elsenlaan Rijswijk; Stanislascollege Krakeelpolderweg Delft; Stanislascollege Pijnacker; Stanislascollege Reinier de Graaf Delft; Stichting Haagbouw; Stubo Delft; Technet; VOC/OOC; Weighpack W.P.I. Services B.V. Gemeente Den Haag: voor het opstellen van dit plan. ACTIE 2 Eén of meer technologische innovatiecentra opzetten op mbo-niveau AOC Wellant en ROC Mondriaan gaan in Delft een technologisch innovatie-opleidingscentrum opzetten, waar jongeren met een mavo- of havodiploma innovatieve technologische opleidingen kunnen volgen. De medische en groene sector heeft namelijk behoefte aan technologische innovaties en in de hele samenleving moeten (productie) processen en diensten duurzamer worden opgezet. Dit vraagt vakmensen die maatschappelijk en technologisch aan de slag willen op de arbeidsmarkt. Dit voorjaar is het plan voor dit centrum door AOC Wellant en ROC Mondriaan aangeboden aan de Delftse wethouder van Onderwijs. Als dit technologische innovatieopleidings centrum een succes wordt, beslissen de betrokken partners en de gemeente Den Haag in 2014 of we ook in Den Haag een dergelijk centrum opzetten. AOC Wellant; ROC Mondriaan Aweta; Bedrijfsvakopleiding metaal en techniek; Christelijk Lyceum Delft; Festo; Gemeente Delft; Grotius College Delft; De Haagse Hogeschool; Hogeschool Inholland; Opendesignaanpak; Priva; Stanislascollege Delft; TU Delft; Weighpack die aangegeven hebben ook hun medewerking te willen verlenen, zijn: Bouwend Nederland, afdeling Delft; FME-CWM Regio West-Nederland; Koninklijke Metaalunie. Kenteq; Door betrokken partijen. De technologiesector staat te springen om MBO- en VMBO- talent. Daar speelt ook een maatschappelijk belang. We hebben dat talent nodig om de grote technologische vraagstukken van deze tijd aan te pakken. Lukas Vokurka, wethouder Onderwijs en Financiën, gemeente Delft 12 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 13

8 ACTIE 3 Techniek en wetenschap ontsluiten in een buitenschools aanbod Jongeren van 8 tot 16 jaar, hun ouders en studenten van pedagogische academies kunnen vanaf 2013 breed kennismaken met wetenschap en techniek. Daartoe bundelen het Museon, het Science Center van de TU Delft, Museum Boerhaave in Leiden en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam hun krachten. Deze musea ontwikkelen dit aanbod in samenspraak met het onderwijsveld. Het schooljaar wordt een pilotjaar en vanaf schooljaar kiezen scholen een menu voor hun leerlingen. In oktober 2012 komt hierover een werkconferentie en ondertekenen de partijen een convenant. s Museon Den Haag en Science Center Delft Techniek is praktijk. Er is veel enthousiasme te winnen als we kinderen er op een speelse mee vertrouwd kunnen maken. Beoogde partners Museum Boerhaave in Leiden; Natuurhistorisch Museum Rotterdam; Scholen voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs; Pedagogische academies voor het basisonderwijs (pabo s) in de regio Haaglanden; Gemeente Den Haag; gemeente Delft; en mogelijk andere gemeenten in Haaglanden; gemeente Rotterdam; gemeente Leiden. Friso Visser, hoofd Educatie & Presentatie bij het Museon Uit reguliere budgetten van de instellingen, bijdragen van de scholen en bijdragen van de gemeenten en mogelijk ook bijdragen van het bedrijfsleven. ACTIE 4 Een aantal avo-scholen een technisch accent geven Het Maris College en het Montaigne Lyceum gaan ieder een technasium opzetten in Den Haag, dat van start gaat in het schooljaar Daar kunnen mavo-, havoen vwo-leerlingen zich oriënteren op techniek en technologie. Maar liefst 13 Haagse scholen voor voortgezet onderwijs zijn aangesloten bij het Jongeren en Technologie netwerk Nederland. Samen met technologische bedrijven ontwikkelen zij context rijke leeromgevingen. Christelijk College De Populier en Stanislas uit Delft doen 14 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 15

9 mee aan een project van de TU Delft, Beter ßèta over ontwerpen, onderzoeken en online. De Vmbo-school Veurs Voorburg biedt leerlingen in de theoretische en de gemengde leerweg het vak technologie aan. Rotterdam-Den Haag. Het doel is niet nieuwe opleidingen te creëren, maar technische opleidingen een groene tint te geven of groene opleidingen te verrijken met technische kennis. Dit kan met minors of extra vakken. Al deze activiteiten sluiten aan bij de landelijke trend om bètamavo s en technasia op te richten. De gemeente Den Haag organiseert in het najaar een bijeenkomst, om samen met de scholen na te gaan of er meer van dit soort initiatieven nodig zijn. s Gemeente Den Haag zorgt met de gemeente Rotterdam voor een verkenning. Als nieuwe initiatieven ontstaan, dan zal een deelnemende partij de trekker moeten zijn. Gemeente Den Haag organiseert de bijeenkomst. Als nieuwe initiatieven ontstaan, dan zal een deelnemende partij de trekker moeten zijn. Scholen voor algemeen voortgezet onderwijs, Veurs Voorburg heeft zich gemeld voor gezondheid - techniek. ROC ID-College; ROC Mondriaan. De Haagse Hogeschool; Hogeschool Inholland. Werkgevers en hun organisaties in de techniek, zoals Bouwend Nederland afdeling Haaglanden, FME-CWM Regio West-Nederland, Koninklijke Metaalunie, Kone liften en roltrappen. De gemeenten in Haaglanden. Beoogde partners Jongeren en Technologienetwerk Nederland; Beter ßèta. De arbeidsmarkt staat te springen om goed opgeleide bètastudenten. Aansprekend bètaonderwijs is dan ook pure noodzaak. Stefan Stad, teamleider VWO bij het Montaigne Lyceum Gemeente Den Haag stelt middelen beschikbaar om de behoefte te inventariseren aan technasia en soortgelijke initiatieven, en er plannen voor te maken. ACTIE 5 Technische en groene opleidingen in de metropoolregio aan elkaar koppelen De gemeente Den Haag verkent samen met de gemeente Rotterdam hoe technische en groene opleidingen sterker aan elkaar gekoppeld kunnen worden in de Metropoolregio ROC Mondriaan; Lentiz MBO Greenport, AOC Wellant; De Haagse Hogeschool; Hogeschool Inholland; Werkgeversorganisaties uit de groene en technische sector zoals de Koninklijke Metaalunie en FME-CWM Regio West-Nederland; Kenteq; Gemeente Midden-Delfland; gemeente Pijnacker-Nootdorp, gemeente Zoetermeer en andere gemeenten. Beoogde partners Albeda College; Hogeschool Rotterdam; Zadkine College; Aequor. Gemeente Den Haag De gemeente Den Haag rekent op bijdragen van andere betrokkenen om te komen tot een inventarisatie. ACTIE 6 Instroom van personeel in de techniek stimuleren Het slechte imago van de tuinbouwsector maakt dat technisch talent er wegblijft. Dat zal in de toekomst problemen opleveren. We moeten jongeren duidelijk maken dat deze sector wel degelijk veel te bieden heeft, ook zonder inhoudelijke kennis van de tuinbouw. Peter Samwel, KP Holland De technische sector heeft meer goede vakmensen nodig. Er stromen te weinig jongeren in om alle vacatures op te vullen. De gemeente belegt in het najaar 2012 een rondetafelbijeenkomst over de vraag of er, naast de al bestaande initiatieven, nieuwe 16 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 17

10 initiatieven genomen moeten worden. In de regio Haaglanden is afgesproken om de kracht van sectorale en grote werk gevers regionaal te bundelen. Dit geldt niet alleen voor de techniek, maar ook voor de zorg. De gemeenten hebben met de sectoren instrumenten ontwikkeld om werkzoekenden te laten instromen in een sector. Daarbij geldt de afspraak dat ze over en weer gebruik maken van elkaars instrumenten. Via het Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid Haaglanden (RPA) wordt de regio bij dit actiepunt vroegtijdig betrokken. Er wordt gekeken naar de volgende drie doelgroepen: a. loopbaanswitchers, bijvoorbeeld ambtenaren die met ontslag gaan; b. werkzoekende cliënten van de gemeentelijke dienst SZW en van UWV; c. stille reserve en zij-instromers: mensen die actief willen worden op de arbeidsmarkt, maar niet de juiste papieren hebben of een opfriscursus nodig hebben. Gemeente Den Haag neemt het initiatief en hoopt dat een partij de trekker wordt. Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid Haaglanden; UWV Werkbedrijf Den Haag/Leiden; Werkgeversorganisaties zoals Bouwend Nederland afdeling Haaglanden, FME- CWM Regio West-Nederland, Koninklijke Metaalunie; Kenteq; Gemeenten in Haaglanden. Beoogde partners Work4women; partners in het Haagse vrouwenoverleg. Een bijdrage uit de gemeentelijke middelen voor werkgelegenheidsprojecten behoort tot de mogelijkheden. 18 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 19

11 Speerpunt 2 Personeelstekorten in de zorg aanpakken Uitdaging Rond 2025 zal de zorg in Haaglanden naar schatting kampen met een tekort aan medewerkers. Daarom moeten we in de sector zorg en welzijn werken aan het fors terugdringen van de te verwachten tekorten aan personeel. Het is de vraag of we kunnen voorzien in deze toekomstige personeelsbehoefte. Daarom pleit de Raad voor de Volks gezondheid & Zorg ervoor om ook in te zetten op arbeidsbesparende innovaties. Betrokken partijen zouden ontwikkelcapaciteit moeten vrijmaken om deze innovaties uit te vinden en te testen en om werkende oplossingen te verspreiden. Werkgevers koepel ZW Haaglanden en onderzoeksbureau Prismant concluderen dat de problemen op de arbeidsmarkt voor zorg en welzijn op dit moment minder groot zijn door de recessie. Dit biedt kansen om een stevig fundament te leggen voor de toekomstige robuuste vraag naar personeel in zorg en welzijn. Waar werken we naartoe? Voldoende kwantitatief en kwalitatief personeel in de sector zorg en welzijn, met een accent op de ouderenzorg. Met welke acties? 1. Het zorgonderwijs verbeteren Aan de Tafel van Kwaliteit over de ouderenzorg (een initiatief van wethouder Klein) hebben de deelnemers zich gebogen over de personele situatie in de ouderenzorg. Dit heeft geleid tot de volgende acties: 2. Zorgvraag beheersen met preventieve en innovatieve maatregelen 3. Instroom en behoud van personeel in de zorg stimuleren 4. Haagse Ouderenzorg is een aantrekkelijke werkgever ACTIE 1 Het zorgonderwijs verbeteren De drie vakcolleges zorg (samenwerking van drie vmbo-scholen met ROC Mondriaan) in Den Haag en ROC Mondriaan trekken weinig jongeren, terwijl de vraag naar personeel in de zorgsector op niveau 3 en 4 groeit. Daarom bundelen vier mbo- en hbo-opleidingsinstituten en meer dan vijftien werkgevers in de zorg sinds 2011 hun krachten in STRONG (StudieRouteNetGezondheid). Doel is het zorgonderwijs beter af te stemmen op de praktijk, zodat het ook voor jongeren uit welzijns- en sportopleidingen aantrekkelijker wordt om te kiezen voor een opleiding in de zorg. Zorg is voor veel jongeren een containerbegrip met een slecht imago. Dat moet veranderen. Wij zoeken jongeren actief op en laten ze zien en ervaren welke dynamiek en mogelijkheden deze branche biedt. Marjolijn van der Meer, directeur ROC Mondriaan STRONG heeft inmiddels de eerste kleinschalige initiatieven opgeleverd. Voorbeelden zijn de master classes door medische experts voor studenten van mbo en hbo en initiatieven om te leren domotica te benutten. Het Ministerie van OCW stelt nieuwe wettelijke kaders op voor doorlopende leerlijnen, met de mogelijkheid om te experimenteren. De scholen die de vakcolleges verzorgen, komen voor 1 juli 2012 met een plan om een experiment vmbo-mbo3 te starten, in samenwerking met de werkgevers. Hiervoor biedt STRONG goede aanknopingspunten, omdat de werkgevers deelnemen aan dit netwerk. 20 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 21

12 De gemeente Den Haag overlegt met de partners wie trekkers zullen zijn. Beoogde partners Scholen voor voortgezet onderwijs: Heldring-VMBO; Maris College; Scholengroep Den Haag Zuid West. STRONG: Azivo zorgverzekeraar; Calibris; Cardea Jeugdzorg; De Haagse Hogeschool; gemeente Den Haag; Haga ziekenhuis; Hogeschool Inholland; Hogeschool Rotterdam; Ipse de Bruggen; Medisch Centrum Haaglanden; Middin (voorheen Steinmetz de Compaan); Mooi; Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen; Parnassia Bavo; Pieter van Foreest; ROC ID college; ROC Mondriaan; Stichting Bronovo; Stichting Florence; Stichting Woonservicewijken Escamp; Syntens; Vóór Welzijn; Woonzorgcentra Haaglanden; Zebra Welzijn; ZW Haaglanden. De gemeente Den Haag is bereid om een bijdrage beschikbaar te stellen voor het ontwikkelen van een plan voor een experiment vmbo-mbo3. Voorwaarde is wel dat het plan zal worden ontwikkeld door de scholen en de werkgevers. De gemeente Den Haag wil als partner in STRONG een financiële impuls geven om zorgopleidingen te verbinden met techniekopleidingen en zal daarover met de partners van STRONG overleggen. ACTIE 2 Zorgvraag beheersen met preventieve en innovatieve maatregelen Doel van deze actie is om organisaties in de (ouderen)zorg in Den Haag en ook Leidschendam-Voorburg meer en beter gebruik te laten maken van innovatieve maatregelen en het stimuleren van het gebruik van preventieve maatregelen om zodoende de zorgvraag te beheersen. Voorbeelden van acties die worden gedaan: ZW Haaglanden inventariseert in 2012 welke landelijke innovatieve projecten in de ouderenzorg veel opleveren. Voorbeelden hiervan staan op de website Professionals worden gevraagd naar hun ervaringen, omdat de beste innovatieve ideeën vaak ontstaan op de werkvloer. In het Servicepunt Zorg en Welzijn wordt vervolgens besproken hoe innovatieve ideeën kunnen worden uitgevoerd. ZW Haaglanden, de regionale werkgeversorganisatie voor zorg en welzijn op het gebied van arbeids marktvraagstukken. Netwerk Ondernemend in Zorg Technische hulpmiddelen ondersteunen het zorgpersoneel bij het verlenen van zorg. Zo houden we de zorgvraag onder controle, wordt zorgpersoneel efficiënter ingezet en wordt ook de kwaliteit van zorg voor de cliënt verbeterd. Gerard Vaandrager, commercieel directeur Salusion Kennisinstellingen en bedrijven die arbeidsbesparende werkwijzen ontwikkelen; in het Servicepunt Zorg en Welzijn. In het Servicepunt Zorg en Welzijn werken meerdere partijen in de zorg- en welzijns sector samen, waaronder zorg- en welzijns instellingen; STRONG: zie actie 1; Gemeente Den Haag en gemeente Leidschendam-Voorburg. ACTIE 3 Instroom en behoud van personeel in de zorg stimuleren Doel van deze actie is dat organisaties in de (Haagse) (ouderen)zorg in staat zijn om meer en beter gekwalificeerde medewerkers aan te trekken om hun personeeltekort aan te pakken. Hiertoe proberen de gemeente Den Haag en ZW Haaglanden op verschillende manieren mensen te interesseren voor werken in de zorg en hen daarbij te faciliteren. Dit doen zij met diverse acties, een aantal voorbeelden: Het Servicepunt Zorg en Welzijn gaat vanaf 2012 inzetten op het werven van nieuwe instroom voor zorgopleidingen; De gemeente Den Haag stelt werkgelegenheidsprojecten voor de zorg beschikbaar, waarmee 100 werkzoekende personen in een combinatie van leren en werken opgeleid worden tot een functie in de ouderen zorg; De organisaties die zijn betrokken bij het Servicepunt Zorg en Welzijn, werken aan een continue verbetering van de coaching en begeleiding van (nieuw) personeel binnen de zorginstellingen. 22 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 23

13 ZW Haaglanden, de regionale werkgeversorganisatie voor zorg en welzijn op het gebied van arbeids marktvraagstukken. in het Servicepunt Zorg en Welzijn. In het Servicepunt Zorg en Welzijn werken meerdere partijen in de zorg- en welzijns sector samen, waaronder zorg- en welzijns instellingen; Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid Haaglanden; ROC ID College; ROC Mondriaan; UWV Werkbedrijf Den Haag/Leiden; Gemeente Den Haag en gemeente Leidschendam-Voorburg. De zorg is een banenmotor van jewelste, dat beseffen steeds meer jongeren. Aan werkgevers de taak om die jongeren ook inhoudelijk enthousiast te maken. Wat dat betreft kun je er niet vroeg genoeg bij zijn. Rick ter Stege, directeur ZW Haaglanden in het Servicepunt Zorg en Welzijn. In het Servicepunt Zorg en Welzijn werken meerdere partijen in de zorg- en welzijns sector samen, waaronder zorg- en welzijns instellingen. Indien er financiering nodig is, wordt dit door de partners opgepakt. Een bijdrage uit de gemeentelijke middelen voor werkgelegenheidsprojecten behoort tot de mogelijkheden. ACTIE 4 Haagse ouderenzorg is een aantrekkelijke werkgever Doel van de actie: organisaties in de Haagse (ouderen) zorg zijn voor bestaande en nieuwe medewerkers een aantrekkelijke werkgever. Een paar voorbeelden van acties: Binnen het Servicepunt Zorg en Welzijn wordt voorlichting georganiseerd over het nut en mogelijkheden van coaching, begeleiding en het bevorderen van de interne mobiliteit; De gemeente Den Haag onderzoekt de mogelijkheden voor ondersteuning en facilitering van goed werkgeverschap. ZW Haaglanden, de regionale werkgeversorganisatie voor zorg en welzijn op het gebied van arbeids marktvraagstukken. 24 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 25

14 Speerpunt 3 Personeelstekorten in het onderwijs aanpakken Gemeente Den Haag; Koninklijke Metaalunie als het gaat om docenten techniek. Uitdaging Het tekort aan onderwijsgevenden knelt vooral in het voortgezet onderwijs. Dit tekort willen we aanpakken door starters op te leiden tot leraar, door onbevoegden bij te scholen tot bevoegde leraren en zij-instromers te interesseren voor het leraarsvak en hiertoe bij en om te scholen. Waar werken we naartoe? Het voortgezet onderwijs in de Haagse regio heeft voldoende onderwijsgevend personeel, zowel kwantitatief als kwalitatief. Met welke acties? 1. Activiteiten van De Rode Loper voortzetten 2. Uitbreiding van de Opleidingsschool Haaglanden 3. Het aanbod in de educatieve minor van De Haagse Hogeschool verbreden 4. Onderzoeken of ontslagen leerkrachten in het primair onderwijs, ingezet kunnen worden in het vo of mbo ACTIE 1 Activiteiten van De Rode Loper voortzetten In het programma De Rode Loper bestrijden 41 scholen voor voortgezet onderwijs in Den Haag, Rijswijk en Leidschendam-Voorburg samen het kwantitatieve en kwalitatieve lerarentekort. Het programma omvat verschillende projecten, zoals de Haagse Lerarenbeurs (om het aantal onbevoegd gegeven lessen terug te dringen) en de invoering van het lerarenregister. De Rode Loper, samenwerkingsverband van 41 scholen voor voortgezet onderwijs in Den Haag, Rijswijk en Leidschendam-Voorburg. De gemeente Den Haag stelt voor 2012 een bedrag van ,- extra beschikbaar voor de Haagse Lerarenbeurs. Hierdoor komen ongeveer 30 (fulltime) leraren in aanmerking voor een beurs, waarmee ze hun (tweede) bevoegdheid kunnen halen. ACTIE 2 Uitbreiding van de Opleidingsschool Haaglanden (OSH) In de OSH werken vo-scholen in Den Haag, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Wassenaar en Zoetermeer samen met lerarenopleidingen in de omgeving. De scholen in de OSH verzorgen het praktijkdeel van de lerarenopleiding. Het aantal te begeleiden studenten wordt uitgebreid naar 120 per jaar en het aantal participerende scholen groeit van vijf naar zeven. De Rode Loper De Haagse Hogeschool; Hogeschool Inholland; Hogeschool Rotterdam. Door betrokken partijen. ACTIE 3 Het aanbod in de educatieve minor van De Haagse Hogeschool verbreden De educatieve minor is een verbredend en verdiepend keuzeonderdeel op een hboopleiding, waarin de student kennis maakt met het leraarschap. Dit aanbod wordt verbreed in twee richtingen: Het kwantitatief tekort aan leraren leidt direct tot een kwalitatief probleem. Dat probleem moeten we aanpakken. Goed onderwijs is de basis van een gezonde arbeidsmarkt. Martin van der Harst, programmaleider De Rode Loper 26 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 27

15 1. uitbreiding naar Hogeschool Inholland, Hogeschool Rotterdam en Hogeschool Utrecht 2. uitbreiding van bèta/techniek naar onder andere economische opleidingen De Rode Loper De Haagse Hogeschool; Hogeschool Inholland; Hogeschool Rotterdam. Onbevoegd lesgeven, dat is linke soep. De kwaliteit van onderwijs begint bij een bevoegde docent. Docent die een Haagse lerarenbeurs toegewezen heeft gekregen Door betrokken partijen. ACTIE 4 Onderzoeken of ontslagen leerkrachten uit het primair onderwijs, ingezet kunnen worden in het vo of mbo In het kader van de geplande rijksbezuinigingen zijn ontslagen te verwachten in het primair onderwijs, doordat het stelsel voor passend onderwijs wordt herzien. Nagegaan wordt of ontslagen leerkrachten uit het primair onderwijs aan de slag kunnen in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Een manier om dit te bereiken, is te zorgen dat meer pabo-afgestudeerden een tweedegraads bevoegdheid halen. De Rode Loper De Haagse Hogeschool; Hogeschool Inholland; Hogeschool Rotterdam; Gemeente Den Haag; ROC Mondriaan. De eventuele kosten van sociale plannen en trajecten komen op rekening van betrokken werkgevers. 28 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 29

16 Speerpunt 4 Kansrijke clusters Vrede & Recht en Veiligheid versterken via onderwijs Uitdaging Vrede & Recht en Veiligheid zijn twee kansrijke sectoren in de Haagse economie. Vooral de cluster Veiligheid biedt veel economische potentie en het is van groot belang dat de regio hiervoor voldoende gekwalificeerd personeel kan bieden. Met de sector Vrede & Recht kan Den Haag zich internationaal goed op de kaart zetten en deze sector zorgt ervoor dat de stad een aantrekkelijke plek is voor vele instellingen om zich te vestigen. Den Haag doet er goed aan om het onderwijs en de sector Vrede & Recht zo veel mogelijk van elkaars aanwezigheid te laten profiteren. Gemeente Den Haag ziet kansen om de mogelijkheden hiertoe uit te breiden en op te schalen. SECTOR VREDE EN RECHT Waar werken we naartoe? De internationale instellingen voor Vrede & Recht weten de onderwijsinstellingen in de regio te vinden om kennis mee te delen en kunnen putten uit een ruim aanbod van gekwalificeerd personeel, toegespitst op de behoefte van de sector. Met welke acties? 1. Aanbod aan stages en uitwisselingsprogramma s afstemmen op de vraag 2. Informatie Haags onderwijsaanbod Vrede & Recht toegankelijker maken 3. Behoeftepeiling internationale organisaties en ngo s ACTIE 1 Aanbod aan stages en uitwisselingsprogramma s afstemmen op de vraag Zowel onderwijsinstellingen als (internationale) organisaties en ngo s op het terrein van Vrede & Recht hebben belang bij goede afstemming over stageplekken. Beide partijen lijken geïnteresseerd in een Haags stage-uitwisselingsprogramma in samenwerking met de hoger onderwijsinstellingen. Het bedrijfsleven kan ook aanhaken. Met een dergelijk programma zetten we het ambassadeurschap van Den Haag nog steviger neer. Gemeente Den Haag, De Haagse Hogeschool en Campus Den Haag gaan de vraag hiernaar in kaart brengen. In 2012 maken we samen een plan, op basis waarvan instellingen zich committeren en contracten opstellen. Vanaf 2013 gaan de betrokken partners dit plan uitvoeren. De Haagse Academische Coalitie (HAC) ondersteunt het initiatief. Gemeente Den Haag Campus Den Haag (Universiteit Leiden); De Haagse Hogeschool; Haagse Academische Coalitie; Institute for Social Studies (ISS). 30 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 31

17 Beoogde partners (Internationale) organisaties en non-gouvernementele organisaties in de sector Vrede & Recht Gemeente Den Haag. Als op basis van deze behoeftepeiling initiatieven ontstaan, verwacht de gemeente dat een partij trekker is. Gemeente Den Haag stelt een stimuleringsbijdrage beschikbaar om een stage-uitwisselingsprogramma op te zetten. ACTIE 2 Informatie Haags onderwijsaanbod in Vrede & Recht toegankelijker maken Onderwijs- en kennisinstellingen zien graag dat de gemeente voor een breed publiek op haar site duidelijker voor het voetlicht gaat brengen welk onderwijsaanbod er is op het gebied van Vrede & Recht, en welke activiteiten er georganiseerd worden. De gemeente gaat dit in eerste instantie doen op en sluit aan en stemt af met bestaande websites (o.a. Peace Portal). Gemeente Den Haag Partner International Community Platform Beoogde partners (na onderzoek) Campus Den Haag (Universiteit Leiden); De Haagse Hogeschool; Hogeschool Inholland; ROC Mondriaan; TU Delft. De Gemeente Den Haag financiert het onderzoek. Als de uitkomsten een aanvullend onderwijsaanbod vragen en onderwijsinstellingen daarop willen inspelen, dan ontwikkelen zij dit aanbod uit hun budgetten. Beoogde partners Diverse onderwijs- en kennisinstellingen op het terrein van Vrede & Recht Via de financiering van de al bestaande sites. ACTIE 3 Behoeftepeiling internationale organisaties en non-gouvernementele organisaties We brengen de specifieke vraag van de sector Vrede & Recht preciezer in kaart. Welk soort medewerkers heeft de sector nodig waarin de regionale arbeidsmarkt kan voorzien? Het gaat hierbij niet alleen om hoogopgeleide kenniswerkers. Als we de specifieke vragen kennen, kan de regionale arbeidsmarkt hier gerichter op inspelen en kunnen onderwijsinstellingen een passend onderwijsaanbod ontwikkelen. In 2012 analyseren we de arbeids markt en vanaf 2013 kunnen onderwijsinstellingen hierop gaan anticiperen in het onderwijsaanbod. 32 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 33

18 ACTIE 4 Doorlopende leerlijnen en breed veiligheidsonderwijs stimuleren Per 2013 ligt er een blauwdruk voor een brede opleiding Veiligheidsonderwijs op niveau 4, die aansluiting geeft op de opleiding Integrale Veiligheidskunde van De Haagse Hogeschool. Het project Stepping Stones 4 Safety and Security loopt dan af. ROC Mondriaan heeft voorgesteld om de resultaten van dit project in te bedden in de Haagse Veiligheidsacademie, waarin het onderwijs en de veiligheidssector (privaat en particulier) met elkaar samenwerken. In 2012 ronden de trekkers ROC Mondriaan, De Haagse Hogeschool en Trigion het plan voor deze academie af, waarna ze met de uitvoering beginnen. s ROC Mondriaan; De Haagse Hogeschool; Trigion SECTOR VEILIGHEID Waar werken we naartoe? De veiligheidssector kan putten uit adequaat opgeleid personeel. Zowel nieuw onderwijs aanbod als bestaande initiatieven (Stepping Stones 4 Safety and Security) sluiten aan bij de recente ontwikkelingen in de sector. Met welke acties? 4. Doorlopende leerlijnen en breed veiligheidsonderwijs stimuleren 5. Behoeftepeiling veiligheidspersoneel 6. Uitwisselingsprogramma s opzetten tussen onderwijs en veiligheidssector Beoogde partners (na onderzoek) Defensie Nederlands Forensisch Instituut; Politie Haaglanden. Goed luisteren naar de wensen van werkgevers is van onschatbare waarde. Wil je werken aan een betere aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven, dan kun je daar niet omheen. Kees Steenkamer, projectleider Stepping Stones namens ROC Mondriaan De financiering is tot eind 2012 geregeld in het project Stepping Stones 4 Safety and Security. In de eindrapportage van dit project zal duidelijk worden hoeveel de trekkers willen blijven investeren in de doorlopende leerlijnen van het veiligheidsonderwijs. Doen zij een beroep op externe innovatiegelden, dan beoordeelt de gemeente Den Haag of zij innovatie gelden vrijmaakt voor een bijdrage. ACTIE 5 Behoeftepeiling veiligheidspersoneel De gemeente Den Haag wil de veiligheidsbedrijven in de Haagse regio optimaal faciliteren. Bijdragen in het ontwikkelen van het onderwijsaanbod maakt daar deel van uit. Cyber Security vraagt hierbij extra aandacht, want op dit terrein komen overheden en bedrijfsleven moeilijk aan voldoende geschikt personeel. De gemeente Den Haag plant in het najaar van 2012 een rondetafelbijeenkomst voor de bedrijven van The Hague Security Delta en onderwijsinstellingen uit de Haagse regio. Doel is de behoeften van de sector in kaart te brengen en overzicht te krijgen van de ontwikkelingen in het onderwijs. Vervolgens kunnen de opleidingsinstellingen nieuwe (onderwijs)initiatieven in gang zetten. De gemeente inventariseert in 2012 het onderwijsaanbod gericht op Cyber Security. Gemeente Den Haag Bedrijven van The Hague Security Delta, eventueel samen met andere relevante bedrijven in de regio; Campus Den Haag (Universiteit Leiden); De Haagse Hogeschool en Hogeschool Inholland; Ecabo: Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven; Regionaal Platform Arbeidsmarkt Haaglanden; ROC Mondriaan; TU Delft. Beoogd partner ICT-Office 34 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 35

19 De gemeente Den Haag draagt bij in de kosten van de rondetafelbijeenkomst. Wanneer op basis van de uitkomsten van de inventarisatie en de bijeenkomst verder verkennend onderzoek nodig is, zal de gemeente overwegen hier een bijdrage aan te leveren. ACTIE 6 Uitwisselingsprogramma s opzetten tussen onderwijs en veiligheidssector Zowel het beroepsonderwijs als de veiligheidssector wil vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen. Dit bleek op de werkconferentie van 8 december 2011, waar docenten en medewerkers van veiligheidsbedrijven elkaar ontmoetten. De multidisciplinaire veiligheidssector is relatief jong en ontwikkelt zich in sneltreinvaart. Deze kenmerken van de sector moeten de inhoud en didactiek van het onderwijs bepalen en daarom is een uitwisselingsprogramma erg belangrijk. De Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan bedden dit programma vanaf 2013 in de Veiligheidsacademie in (zie ook actie 4 onder dit speerpunt). s De Haagse Hogeschool; ROC Mondriaan Gemeente Den Haag; Instellingen uit de publieke sector zoals politie, defensie en veiligheidsregio; NFI en FOX-IT hebben als eerste aangegeven onderwijsinstellingen te willen ontvangen; Overige bedrijven actief binnen The Hague Security Delta. De gemeente Den Haag faciliteert zo nodig de uitwisselingsbijeenkomsten tussen docenten uit het beroepsonderwijs en de veiligheidssector. 36 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 37

20 Speerpunt 5 Ondernemerschap stimuleren via het onderwijs Uitdaging Inmiddels verdient één op de acht werkende Nederlanders zijn of haar geld als ondernemer. Een groot deel van de generatie die nu opgroeit, zal waarschijnlijk ergens in zijn of haar carrière gedurende een periode ondernemer zijn. In die zin is het voor elke jongere van belang om ondernemendheid te ontwikkelen om op de arbeidsmarkt van de toekomst zijn weg te vinden. Of dat als ondernemer is of als ondernemende werknemer binnen een bedrijf. Voor 62% van de studenten is ondernemerschap een reële beroepswens en geeft 23 % van hen aan zeker ondernemer te willen worden. Daarom willen we dat ondernemendheid en ondernemerschap blijvend aandacht krijgen in het onderwijs, zodat jonge mensen al lerend de juiste ondernemende houding, kennis en vaardigheden meekrijgen. Dat leidt in de toekomst tot ondernemende werknemers en succesvolle ondernemers. Waar werken we naartoe? Meer jongeren komen tijdens hun schoolloopbaan in aanraking met ondernemerschap als optie voor een loopbaan. Meer jongeren kiezen voor zelfstandig ondernemerschap. Met welke acties? 1. Ondernemerschap en ondernemendheid borgen in het onderwijs 2. Virtueel informatiepunt opzetten en ondernemerschapsevent organiseren 3. Netwerk vormen van docenten en ondernemers Daarnaast zijn er dwarsverbanden te leggen tussen dit speerpunt en andere. Zie speerpunt 6 over de aandacht voor ondernemerschap in de loopbaanoriëntatie, bijvoorbeeld via de website ACTIE 1 Ondernemerschap en ondernemendheid borgen in het onderwijs Dit kan door ondersteuning van docenten bij ondernemerschaponderwijs, interactie en samenwerking met het bedrijfsleven en het vergroten van toegankelijkheid (best practices). Verschillende partijen zijn actief op dit onderdeel. De gemeente Den Haag biedt bescheiden mogelijkheden om vooral de borging te stimuleren. Gemeente Den Haag, die hiervoor een trekker zoekt. Kamer van Koophandel Den Haag; MKB Den Haag; Platform Zelfstandige Ondernemers; VNO-NCW Den Haag; Kenniscentrum Handel; De Haagse Hogeschool; Hogeschool Inholland en andere. ROC Mondriaan; ROC ID-College; AOC Wellant; Lentiz MBO Greenport; Scholen voor voortgezet onderwijs. De gemeente Den Haag zal voor 2013, via het Budgetoverzicht Onderwijsbeleid 2013, tweede tranche ( dat in november 2012 verschijnt) bekendmaken welke mogelijkheden er zijn. ACTIE 2 Ondernemerschap is een kwestie van netwerken. Je bent wie je kent. Evert Kromjong, Oprichter StartMeUp (Virtueel) informatiepunt opzetten en ondernemerschapsevent organiseren De gemeente Den Haag zoekt één of meer jonge ondernemers die in het najaar 2012 het eerste ondernemerschapsevent voor jongeren willen organiseren. Tijdens dit evenement wordt voorlichting gegeven aan jongeren die tijdens of na hun studie zelfstandig ondernemer willen worden. Resultaten uit het ondernemerschaps event worden meegenomen 38 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 39

21 in de ontwikkeling van het (virtueel) informatiepunt dat klaar is in Gemeente Den Haag zoekt één of meer jonge ondernemers die dit willen oppakken. Kamer van Koophandel Den Haag, MKB Den Haag, Platform Zelfstandige Ondernemers, VNO-NCW Den Haag; ROC Mondriaan; Hogeschool Inholland; Meer partners worden gezocht. De gemeente Den Haag levert een bijdrage. ACTIE 3 Netwerk vormen van docenten en ondernemers In het voortgezet onderwijs, het mbo en het hbo zijn docenten al actief bezig met ondernemerschap. De gemeente streeft ernaar om vanaf 2013 een netwerk te laten functioneren van docenten en ondernemers, waarin informatie en kennis over ondernemerschap en lopende projecten worden uitgewisseld. De gemeente Den Haag zoekt een trekker die dit netwerk gaat faciliteren. Partner Kamer van Koophandel Den Haag, MKB Den Haag, Platform Zelfstandige Ondernemers, VNO-NCW Den Haag; ROC Mondriaan; Hogeschool Inholland; Meer partners worden gezocht. De deelnemende partijen. 40 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 41

22 Speerpunt 6 Jongeren helpen met een goede loopbaanstart Uitdaging Veel jongeren vinden het moeilijk om een realistisch beeld te vormen van hun toekomstige beroep en daarvoor de juiste opleiding te kiezen. Een goede loopbaanoriëntatie moet gebaseerd zijn op reële informatie over beroepen en kansen op werk. Daarom hebben we met de gemeenten en de onderwijsinstellingen in Haaglanden een website ingericht. We willen de discussie aangaan over transparantie in de studievoorlichting over arbeidsmarktperspectieven. Behalve goede loopbaan oriëntatie, vraagt een goede loopbaanstart ook om een passende stage- of leerarbeidsplaats. Het stage- en leerbanenbeleid moet steviger verankerd worden in de samenwerking tussen scholen en werkgevers. LOOPBAANORIËNTATIE Waar werken we naartoe? Jongeren kiezen beter onderbouwd voor studie en loopbaan; In de loopbaanoriëntatie voor jongeren krijgen de tekortsectoren (techniek, zorg en onderwijs) en ondernemerschap nadrukkelijk aandacht; Jongeren hebben goed zicht op (regionale) arbeidsmarktperspectieven. Met welke acties? 1. Vmbo- en mbo-leerlingen loopbaanoriëntatie bieden tot 12-jarigen kennis laten maken met de wereld van het werk 3. Havo- en vwo-leerlingen loopbaanoriëntatie bieden Daarnaast zijn er dwarsverbanden te leggen tussen dit speerpunt en andere: Zie speerpunt 1 voor het ontsluiten van techniek en wetenschap in een buitenschools aanbod; Zie speerpunt 5 voor ondernemerschap. ACTIE 1 Vmbo- en mbo-leerlingen loopbaanoriëntatie bieden Binnen deze actie spelen de volgende initiatieven: Bestaande activiteiten voor loopbaanoriëntatie worden gecontinueerd, zoals de website waar jongeren zich kunnen oriënteren op hun loopbaan, de Mbo-gids Wegwijs in het mbo, de beroepenbeurs Spots on Jobs en proefstuderen in het mbo. Ook de coachingsprojecten Zaak & Co en Tech & Co worden gecontinueerd; Spirit4You betrekt werkgevers bij en de beroepenbeurs Spots on Jobs; De gemeente Den Haag is met ZW Haaglanden en Spirit4You in gesprek over gastlessen op het vmbo over werken in de zorg; In 2012 maakt Spirit4You, in samenwerking met de schoolbesturen, een inventarisatie om ouders meer te betrekken bij loopbaanoriëntatie. In 2013 wordt het plan dat hieruit voortkomt, uitgevoerd; Vanaf 2013 is er aandacht voor een beter zicht op arbeidsmarktperspectieven van jongeren in de regio Haaglanden op In 2013 analyseert Spirit4You in hoeverre ondernemerschap aan de orde komt in de loopbaanoriëntatie. Op grond van de uitkomsten past Spirit4You de informatie over ondernemerschap aan. Dit wordt ook gedaan voor de sector techniek. 42 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 43

23 Spirit4You (samenwerkingsverband vmbo-mbo in de regio Haaglanden) Gemeente Den Haag start deze actie op, maar wil graag dat een partner deze zo snel mogelijk gaat trekken De Haagse Hogeschool en Hogeschool Inholland; Hoofdbedrijfschap Ambachten; Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid Haaglanden en UWV Werkbedrijf Den Haag/Leiden voor arbeidsmarktgegevens; SBB en de aangesloten kenniscentra voor Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven zoals Ecabo; Scholen voor vmbo en mbo; Stichting Champs on Stage; VNO-NCW Den Haag; MKB Den Haag, Platform Zelfstandige Ondernemers; Werkgeverskoepels zoals ZW Haaglanden en Koninklijke Metaalunie; en belangstellende bedrijven en organisaties als Imtech en Middin (voorheen Steinmetz de Compaan). De gemeente Den Haag heeft via de Haagse Educatieve Agenda ,- beschikbaar gesteld voor loopbaanoriëntatie vmbo-mbo in De acht andere gemeenten in Haaglanden dragen ,- bij. De gemeente Den Haag stelt een bedrag van ,- beschikbaar voor de gastlessen in de zorg, die ZW Haaglanden in 2012 mogelijk gaat geven. Beoogde partners De ouders van de 8- tot 12-jarigen; Schoolbesturen primair onderwijs. Afhankelijk van de plannen die in overleg met de schoolbesturen ontstaan, stelt de gemeente Den Haag een bijdrage beschikbaar. ACTIE 3 Havo- en vwo-leerlingen loopbaanoriëntatie bieden De gemeente Den Haag laat in 2012 in samenwerking met de scholen een actieplan loopbaanoriëntatie opstellen en voert dit vervolgens samen met de havo-vwo-scholen uit. Daarin wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan de sectoren techniek, zorg en onderwijs. Gemeente Den Haag zoekt een organisatie die in goed overleg met de partners een actieplan kan opstellen voor de totale opzet van loopbaanoriëntatie voor havo- en vwo-leerlingen ACTIE 2 8- tot 12-jarigen kennis laten maken met de wereld van het werk De gemeente Den Haag laat kinderen van 8 tot 12 jaar kennismaken met de wereld van het werk. Verschillende partijen hebben op onze werkconferentie van 8 december 2011 toegezegd aan deze actie te willen bijdragen. In 2012 gaat de gemeente Den Haag hierover in overleg met het veld. Ook wordt geïnventariseerd hoe ouders hierbij betrokken kunnen worden. Deze aanpak is aanvullend op de plannen van het Museon, Science Center, Museum Boerhaave en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam (zie speerpunt 1, actie 3). Bedrijven en organisaties zoals de Koninklijke Metaalunie, Middin (voorheen Steinmetz de Compaan), Imtech en het Hoofdbedrijfschap Ambachten hebben belangstelling hieraan mee te doen. Platform Zelfstandige Ondernemers; SBB en de aangesloten kenniscentra voor Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven; Scholen voor voortgezet onderwijs, mbo en hbo; VNO-NCW Den Haag; MKB Den Haag. De gemeente Den Haag stelt een bijdrage beschikbaar voor het opstellen van een actieplan. 44 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 45

24 STAGES EN LEERBANEN Waar werken we naartoe? Jongeren worden tijdens hun stages en leerbanen goed en inhoudelijk begeleid; Door effectieve combinaties van leren en werken ronden meer jongeren hun opleiding succesvol af; Bedrijven die leerbedrijf willen worden, krijgen hiertoe ondersteunende activiteiten aangeboden. Met welke acties? 4. Inspelen op knelpunten bij reguliere stages en leerbanen 5. Ondersteunende activiteiten bieden aan bedrijven die leerbedrijf willen worden 6. Stageplaatsen en leerbanen verwerven voor jongeren die extra begeleiding behoeven ACTIE 4 Inspelen op knelpunten bij reguliere stages en leerbanen We gaan door met het project Champs on Stage om de kwaliteit van de stages in het vmbo te bevorderen. De gemeente Den Haag stelt jaarlijks in het budgetoverzicht van de Haagse Educatieve Agenda een budget beschikbaar om knelpunten aan te pakken rond stages en leerbanen in mbo en hbo. Mbo- en hbo-instellingen kunnen gebruik maken van deze mogelijkheden. In 2012 is budget toegekend aan onderstaande projecten om diverse knelpunten aan te pakken: ROC Mondriaan heeft met een woningcorporatie een alternatief ontwikkeld voor stages in de bouw, onder de titel Pimp your house. De gemeente financiert de praktijkleermeester. ROC Mondriaan, Zakelijke Dienstverlening zet in op excellente leerbedrijven die voorzien in bredere, algemeen vormende stages voor alle niveaus in het eerste jaar. ROC Mondriaan heeft onder de titel Help 1.7 aan een welzijnsopleiding een module uit de sportopleiding toegevoegd, waardoor voor leerlingen nieuwe beroepsmogelijkheden ontstaan. De gemeente Den Haag nodigt scholen voor beroepsonderwijs en bijvoorbeeld organisaties als Stichting Champs on Stage uit om met voorstellen te komen via het jaarlijkse budgetoverzicht van Onderwijsbeleid Scholen voor vmbo, mbo en hbo; Stichting Champs on Stage; Koninklijke Metaalunie. Het bedrijfsleven heeft in ,- beschikbaar gesteld aan Champs on Stage. De gemeente Den Haag heeft eveneens ,- beschikbaar gesteld. De gemeente Den Haag heeft ,- beschikbaar gesteld aan ROC Mondriaan voor de drie beschreven projecten. 46 Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 47