Marktverkenning toerisme en gezondheid. Kansen voor de regio Gooi & Vecht als healing environment
|
|
- Suzanna Beckers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Marktverkenning toerisme en gezondheid Kansen voor de regio Gooi & Vecht als healing environment Opdrachtgever: Uitgevoerd door: izovator en itrovator Leisure Result Datum: november 2011
2 2
3 Inhoud Inleiding Marktanalyse Recreatie en toerisme Trends en ontwikkelingen in de zorgsector Gezondheidstoerisme Preventief Curatief Care Samenvattend overzicht Waarde van gezondheidstoerisme voor toeristische sector en de zorgsector Gezondheidstoeristisch aanbod Doelgroepen gezondheidstoerisme Gooi & Vecht Doelgroepen en markten Kansen voor gezondheidstoerisme met betrekking tot dementie Kansen voor gezondheidstoerisme met betrekking tot overgewicht/ obesitas Kansen voor gezondheidstoerisme met betrekking tot bezinning Samenvattend overzicht Best practices Nederland Buitenland Marktpotentie Aantal activiteiten, reisbereidheid, bestedingen Omvang doelgroep in Nederland Marktpotentie inwoners van het verzorgingsgebied Marktpotentie vakantiegangers Marktpotentie in de toekomst Conclusie marktpotentie SWOT en Conclusie...41 Bronnen...43 Bijlage 1 Marktanalyse toerisme en recreatie Macrotrends en ontwikkelingen Dagrecreatie Verblijfstoerisme: Landelijk, Provincie Noord- Holland en regionaal...54 Bijlage 2 Doelgroepen zorgtoerisme Dementie Obesitas Overspannenheid/ burn out...63 Bijlage 3 Clusters vrijetijdsactiviteiten...65 Bijlage 4 Inwoners verzorgingsgebied
4 INLEIDING In de maatschappij bestaat een groeiende aandacht voor gezondheid. Ook in de vrije tijd speelt gezondheid daardoor een steeds grotere rol. Steeds meer mensen trekken erop uit om preventief of curatief aan de gezondheid te werken. Deze grote groep mensen is interessant voor de recreatieve en toeristische sector. Daarnaast heeft de groeiende groep senioren zorgvoorzieningen nodig tijdens dagtochten en vakanties. Er ontstaat steeds meer vraag naar vrijetijdsaanbod waarin gezondheid centraal staat of waarbij zorgvoorzieningen aanwezig zijn. De regio Gooi & Vecht wil zich sterker en vernieuwend gaan ontwikkelen tot Healing environment een omgeving waar gezondheidsbehoud door beweging en bezinning optimaal mogelijk wordt gemaakt binnen het vrijetijdsaanbod en via aanvullend innovatief vrijetijdsaanbod. Het ondernemen van vrijetijdsactiviteiten en vakanties ten behoeve van de gezondheid wordt in dit rapport gezondheidstoerisme genoemd. Om te weten of gezondheidstoerisme interessant is voor de regio Gooi & Vecht moet de markt inzichtelijk worden gemaakt, de vraag en behoeften vanuit de meest kansrijke marktsegmenten in deze markt, alsmede de potentiële marktomvang daarvan. Dit rapport is het resultaat van een verkenning naar waar recreatie en toerisme enerzijds en gezondheidsbehoud, -bevordering en herstel anderzijds elkaar raken en kunnen raken. Allereerst zijn de ontwikkelingen op het gebied van vrijetijdsgedrag van Nederlandse consumenten in kaart gebracht. Daarna komen de ontwikkelingen in de zorg aan bod, onder andere de speerpunten die de landelijke overheid hierin gekozen heeft. Op het kruispunt van deze ontwikkelingen zijn drie vormen van gezondheidstoerisme te onderscheiden: 1. Preventief toerisme: activiteiten en vakanties in het teken van behoud van de gezondheid; 2. Curatief toerisme: activiteiten en vakanties in het teken van herstel van de gezondheid; 3. Care toerisme: activiteiten en vakanties waarbij zorgfaciliteiten aanwezig zijn voor zorgbehoevenden. Tot slot wordt de marktpotentie van deze drie vormen van gezondheidstoerisme verkend. Op 19 mei 2011 kwamen de toeristisch-recreatieve sector en de zorgsector bijeen om te praten over de kansen binnen het gezondheidstoerisme. De bijeenkomst heeft veel stof tot nadenken gegeven. Deze rapportage is een volgende bouwsteen in het traject om in de regio Gooi en Vecht te versterken op dit bijzondere vakgebied. Op basis van dit onderzoeksrapport kan een plan gemaakt worden voor de samenstelling van het verdere programma Toerisme & Gezondheid Gooi & Vecht als innovatieve Healing Environment. Gouda, juli 2011 Carlijn Leenders MSc Janneke Kuysters MBA 4
5 1 MARKTANALYSE 1.1 Recreatie en toerisme In dit hoofdstuk worden de belangrijkste marktontwikkelingen in de vrijetijdssector kort samengevat. In bijlage 1 is een uitgebreide versie van de marktanalyse te lezen. De ontwikkelingen worden, waar mogelijk, doorvertaald naar de regio Gooi & Vecht. Belangrijk is het om hierbij de doelgroepen die het RBT Gooi en Vecht geformuleerd heeft voor ogen te houden: Welgestelde gezinnen en empty nesters; Moderne welstandige gezinnen met kinderen; Intellectuele doorgroeiers Macrotrends en ontwikkelingen In figuur 1.1 worden de belangrijkste macrotrends in de maatschappij schematisch weergegeven met daarnaast verwachte en geconstateerde veranderingen en ontwikkelingen op het gebied van toerisme, recreatie en vrije tijd, direct of indirect voortvloeiend uit deze macrotrends. Figuur 1.1 Macro trends en ontwikkelingen en hun effecten op toerisme, recreatie en vrije tijd Trends 2011/ 2012 Demografisch Beperkte bevolkingsgroei Sterke vergrijzing/ ontgroening Kleinere huishoudens Toename aantal nieuwe Nederlanders Verstedelijking en bevolkingskrimp periferie Economisch Voorzichtig economisch herstel, maar gevolgen crisis nog niet voorbij : Consumentenvertrouwen laag Sterke bezuinigingen overheden Oplopende werkloosheid Koopkracht onder druk Toenemende concurrentie door globalisatie Stijgende globale mobiliteitsbehoefte Stagnerende regionale mobiliteit Technologisch Toenemende informatiebehoefte Groeiende dichtheid aan smartphones Intensief gebruik social media Toename toepassingsmogelijkheden augmented reality Ecologisch Aandacht voor klimaat en milieu Dalende Nederlandse uitstoot, echter stijgende vakantie uitstoot Maatschappelijk Kritische, mondige consument Vertrouwenscrisis Glocalisatie (lokale identiteit uitdragen) Aandacht voor gezondheid en wellness Invloed op de vrijetijdssector Groei vrijetijdsparticipatie Toenemend belang 50+ markt Toenemend belang singles Opkomst markt extended family Vraag naar aangepast aanbod voor ouderen Kansen voor combinatie zorg en toerisme Kansen voor spreiding seizoenen en week Consument heeft minder te besteden Dalende subsidies cultuur, natuur en recreatie Afnemende reisbereidheid/ dagtochten Kansen/ noodzaak voor productontwikkeling op basis informatie-electronica Grotere online informatiebehoefte op plek van bestemming (via smartphone!) Real time delen van beleving en mening via social media Verschuiving van traditionele gegevensbronnen naar onlineklantbeoordelingen Augmented reality toepassingen in aanbod (layers, hologram, et cetera) Kansen in- of zelfs noodzaak van groen toerisme Uitdaging voor de toekomst: de wereld en natuur ontzien of liever nog verrijken Steeds meer dagtochten en vakanties in het teken van ontspannen, uitrusten, natuur Aandacht voor streekproducten Meer samenwerking tussen lokale ondernemers Stijgende vraag naar welnessproducten en faciliteiten Bron: CBS, NRIT, SCP, 2011; bewerking Leisure Result 5
6 1.1.2 Dagrecreatie Nederlander besteedt per week gemiddeld 18 uur aan 5 activiteiten buitenshuis; Van de totale beschikbare tijd in een week (168 uur) heeft men gemiddeld 45 uur aan vrije tijd. Van deze 45 uur wordt 27 uur binnenshuis besteed en gemiddeld 18 uur buitenshuis (SCP, 2006). Gemiddeld onderneemt men volgens het CVTO 4,5 vrijetijdsactiviteiten per week buitenshuis. Meest ondernomen activiteiten: buitenrecreatie 1, sport en recreatief winkelen; Activiteiten met hoge participatiegraad en hoge frequentie kunnen gezien worden als de meest ondernomen vrijetijdsactiviteiten. In volgorde van meest ondernomen vrijetijdsactiviteiten zijn dit: buitenrecreatie (25% van het totaal) gevolgd door zelf sporten (17%) en recreatief winkelen (15%); Daling in vrijwel alle uithuizige vrijetijdsactiviteiten met 11,8% Het totaal aantal dagtochten in 2008/ 2009 is gedaald ten opzichte van 2006/ 2007 met 11,8%. Recreatief winkelen deed men zelfs 23,1% minder. Verklaringen voor de dalingen zijn: de verminderde economische omstandigheden, een toenemende belangstelling voor nieuwe media en een recordaantal Nederlanders dat in 2008 op vakantie ging 2. In totaal besteden Nederlanders ruim 50,- miljard aan vrijetijdsactiviteiten De gemiddelde uitgaven per persoon per activiteit zijn 14,10. De uitgaven per activiteit zijn tussen 2006/2006 en 2008/2009 gedaald met 16%. In totaal besteden Nederlanders ruim 50,- miljard aan uithuizige vrijetijdsactiviteiten. De reisbereidheid voor dagtochten is gering (15,4 kilometer) Het merendeel van de dagtochten wordt op minder dan 10 kilometer van het thuisadres ondernomen. 44% van de activiteiten wordt ondernomen in de eigen gemeente (2006/ 2007: 42%). De gemiddelde afgelegde afstand (enkele reis) per dagtocht is 15,4 kilometer. De auto is het meest gebruikte vervoermiddel. De reisbereidheid neemt af De gemiddelde afgelegde afstand (enkele reis) per dagtocht is 15,4 kilometer. Dit is 300 meter minder dan 2 jaar geleden. Uit gegevens van voorgaande jaren blijkt dat de gemiddelde afgelegde afstand in de afgelopen jaren is afgenomen. Het percentage dagtochten op een afstand van meer dan 10 kilometer (enkele reis) is gedaald van 44% naar 29%. De meeste dagtochten worden ondernomen door de leeftijdsgroep jaar De groep tussen 25 en 45 is absoluut gezien nog steeds de grootste groep en daardoor in alle activiteiten goed vertegenwoordigd. De voorkeuren liggen bij cultuur, sportwedstrijden bezoeken, evenementen, uitgaan en trimmen/ joggen. Senioren ondernemen de minste dagtochten maar hebben wel bij bijna alle type dagtochten een groei doorgemaakt. Het actiever worden van de groep senioren wordt hiermee onderstreept; Verblijfstoerisme: Landelijk, Provincie Noord- Holland en regionaal Groei binnenlands toerisme in 2009, lichte daling in 2010 Ten opzichte van het jaar 2008 is het aantal vakanties in eigen land in 2009 met 3% gestegen (CVO, 2010). Uit zeer recente cijfers van het NBTC (2011) blijkt dat het aantal 1 Dit betreft hoofdcategorieën (clusters) bestaande uit diverse deelactiviteiten (CVTO, 2007). 2 Activiteiten tijdens een vakantie vallen niet onder het CVTO. 6
7 binnenlandse vakanties in 2010 met vakanties (-1%) is gedaald ten opzichte van Het NBTC (2011) verwacht voor 2011 een stabilisatie van het aantal binnenlandse vakanties; Participatiegraad vakanties in Nederland tamelijk stabiel rond 80%, wel meer vakanties De participatiegraad 3 voor vakanties van Nederlanders ligt al jaren rond de 80%. Het gemiddeld aantal ondernomen vakanties per persoon nam licht toe. Deze stijging is vooral te danken aan de toename in het aantal korte en middellange vakanties. Ook de frequentie voor binnenlandse vakanties is toegenomen. Noord-Holland is een populaire vakantieprovincie met redelijk veel herhalingsbezoek 9% van de Nederlanders is in 2009 in de Provincie Noord-Holland op vakantie geweest. Noord-Holland staat op de derde plaats van de lijst van provincies waar Nederlanders naartoe gaan op vakantie. Favoriete omgeving waar Nederlanders op vakantie gaan is bos en/of heide gebied Gekeken naar type omgeving wordt 38% van de binnenlandse vakanties doorgebracht in bos en/of heide gebied. Bestedingen licht gestegen in 2009, maar gedaald in Noord-Holland De trend in de afgelopen jaren was dat toeristen korter verbleven, maar wel meer per dag besteedden. In 2009 zijn de bestedingen met 3% gestegen en opzichte van het jaar ervoor, in Noord-Holland zijn bestedingen echter met 2,3% gedaald. Bungalow meest populaire accommodatie, hotel in opkomst, camping verliest terrein Landelijk gezien werd in % van de toeristische binnenlandse vakanties doorgebracht in een vakantiebungalow op een park en 22% in een hotel/ motel. 16% Van de vakanties wordt doorgebracht op een camping, maar daar is een dalende trend zichtbaar. Vakantiebungalow op park de meest populaire accommodatie in Noord-Holland 31% van de vakanties in Noord-Holland wordt in een vakantiebungalow op een park doorgebracht. Een hotel of motel komt met 28% op een tweede plaats. Gemiddelde vakantieduur gedaald, ook in Noord-Holland De gemiddelde vakantieduur is sinds 2000 afgenomen naar 6,1 dagen in In Noord- Holland is de gemiddelde vakantieduur 5,8 dagen. De trend van seizoensverbreding is zichtbaar en over het algemeen worden de vakanties dus korter, maar wel door het hele jaar ondernomen. Natuurvakantie het populairst, relaxvakantie in opkomst Wat betreft type vakantie is landelijk gezien de natuurvakantie het populairst (17%), gevolgd door de relaxvakantie (16%), sportieve/ actieve vakantie (9%) en de vakantie met een bijzondere gebeurtenis (9%). Daling aantal binnenlandse vakanties Utrechtse Heuvelrug en t Gooi De binnenlandse vakanties in dit gebied zijn aanzienlijk sneller gedaald dan gemiddeld in Nederland (-9,1%). Binnen de Utrechtse Heuvelrug en t Gooi is sprake geweest van een daling van 23%. Behoefte aan luxe en comfort, maar men wil niet de volle pond betalen De huidige verblijfstoerist vraagt steeds vaker om luxe en comfort passend bij de huidige tijdsgeest. Innovatieve concepten en creativiteit, maar tegelijkertijd professionaliteit zijn 3 De participatiegraad is het percentage van de bevolking dat minimaal één maal per jaar met vakantie gaat in binnenland of buitenland. 7
8 hierbij kernwoorden. De consument wil wel luxe en comfort, maar wil er niet meer het volle pond voor betalen. Er is nu al duidelijk dat veel hotels in het luxere segment het zwaar hebben en andere concepten bedenken om consumenten aan te trekken 1.2 Trends en ontwikkelingen in de zorgsector 4 Groeiende behoefte aan zorg door vergrijzing Nederland vergrijst. Doordat met het stijgen van de leeftijd, ook de beperkingen toenemen, stijgt de vraag naar zorg. Momenteel heeft circa 12% van de bevolking een matige of ernstige lichamelijke beperking (SCP in: KvK, 2007.) Deze groep zal in de toekomst alleen maar groter worden. De ouderen willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen en willen zo lang mogelijk thuis zorg op maat. Ook senioren met zorgbehoefte willen in toenemende mate genieten van de mogelijkheden op het gebied van recreatie en toerisme. Daarnaast verwacht men een stijgende vakantieparticipatie van het segment 50-plussers; Schaalvergroting en fusies Om kwaliteit te kunnen leveren maar ook de concurrentie het hoofd te kunnen bieden, is er binnen zorgorganisaties sprake van schaalvergroting en fusies; Steeds vaker zorg buiten zorginstelling Steeds vaker wordt zorg buiten de zorginstelling aangeboden. Deze trend biedt kansen voor de gastvrijheidssector; Steeds meer kleinschalige zorgwoningen Er is sprake van een ontwikkeling van deconcentratie in voorzieningen: grote zorgfaciliteiten worden omgevormd tot bijvoorbeeld kleinschalige groepswoningen. Mensen met een specifieke zorgvraag willen zo zelfstandig mogelijk zijn en als volwaardige burgers hun weg in de samenleving kunnen vinden; Belang preventieve zorg stijgt Preventieve zorg wordt steeds belangrijker. Gezondheid en ontspanning worden in toenemende mate een lifestyle. Ouderen maar ook jongeren hechten steeds meer aan het gezond zijn en men heeft geld en vrije tijd over om invulling te geven aan deze behoeften. Zo lang mogelijk thuis, voorzieningen nabij Waar senioren en mensen met een beperking de laatste decennia vaak in een instelling gingen wonen zodat ze gebruik konden maken van de juiste voorzieningen en verzorging, blijven deze mensen nu en in de toekomst zo lang mogelijk thuis wonen. Daardoor groeit de behoefte aan (zorg)voorzieningen dichtbij huis. Ook groeit het belang van thuiszorg. Decentrale financiering en steeds meer zelf betalen Er vindt een verschuiving plaats van door de centrale overheid gefinancierde zorg (AWBZ), naar steeds meer door de lokale overheid gefinancierde zorg (WMO). Daarnaast wordt steeds minder zorg door de overheidsregelingen betaald. Zorgbehoevende mensen moeten dus steeds meer zelf betalen. 4 Bron: Kamer van Koophandel,
9 2. GEZONDHEIDSTOERISME De groei van het aantal zorgbehoevende mensen en de groeiende aandacht voor gezondheid en bezinning heeft ook consequenties voor de toeristisch-recreatieve sector. Steeds meer gasten hebben behoefte aan zorg of aan faciliteiten die hen het reizen en verblijven vergemakkelijken. Bovendien is er vraag naar vrijetijdsactiviteiten waarbij gezondheid centraal staat. Voor de toeristisch-recreatieve sector kan het van belang zijn om op deze doelgroepen in te spelen (KvK, 2007). De markt van vakanties en activiteiten die zijn gericht op zorgbehoevende mensen wordt ook wel gezondheidstoerisme genoemd. Maar wat is nu eigenlijk gezondheidstoerisme? Zoals het woord al aangeeft combineert gezondheidstoerisme toeristisch-recreatieve activiteiten met aandacht voor zorg en gezondheid. Vaak wordt daarbij meteen gedacht aan vakanties voor mensen met een beperking. De gezondheidstoeristische sector is echter een zeer veelomvattende sector: van herstellen na een operatie in een zorghotel tot het preventief ontspannen en mediteren in een wellness- of retraite resort of een volledig verzorgde vakantie voor een gehandicapte reiziger. Er zijn verschillende manieren om de gezondheidstoeristische sector in te delen. Voor dit onderzoek hebben wij gekozen voor een indeling in drie typen gezondheidstoerisme: Preventief, Curatief (genezen) en Care (zorg). Deze vormen van gezondheidstoerisme worden hierna uitgelegd. 2.1 Preventief Zoals al eerder te lezen was, is er in de huidige maatschappij veel aandacht voor gezondheid, zowel lichamelijk als geestelijk. In de lijn van deze trend ondernemen steeds meer mensen in hun vrije tijd preventieve activiteiten om lichamelijk fit en geestelijk gezond te blijven. Preventie kan op verschillende momenten plaatsvinden. Primaire preventie is gericht op het niet ontstaan van een aandoening of ziekte, secundaire preventie op vroegtijdige signalering en tertiaire preventie op de behandeling van een aandoening of ziekte en het voorkomen van complicaties (Kenniscentrum Overgewicht, n.d.). In dit rapport vallen primaire en secundaire preventie onder preventief toerisme. Tertiaire preventie wordt in dit rapport beschouwd als behandeling/ herstel en valt dus onder curatief. Een bekend voorbeeld van preventief gezondheidstoerisme is sporten. Mensen gaan fitnessen, hardlopen of doen aan yoga om fit te blijven en de geest tot rust te laten komen. Ook wellness activiteiten vallen binnen het preventieve gezondheidstoerisme. Men gaat dan lekker ontspannen in een spa, kuuroord of saunacomplex en komt als herboren thuis. Bezinningstoerisme Een voor de regio Gooi & Vecht interessante vorm van preventief gezondheidstoerisme is bezinningstoerisme. Met bezinning wordt bedoeld: het zich beraden, nadenken over het eigen leven en tot rust komen. (ZKA, 2008). Van oorsprong leunde bezinning sterk op religie en de rituelen die hiermee te maken hebben. Tegenwoordig wordt bezinning echter veel ruimer gezien. Momenten van overdenking en reflectie op het dagelijkse leven om aan een innerlijke, psychologische of zelfs fysieke behoefte te voldoen. Deze behoefte bestaat er meestal uit, om even uit de dagelijkse hectiek te stappen en het leven te reflecteren en wellicht te relativeren. Bezinnen kan op verschillende manieren. Bekende vormen die tegenwoordig vaak onder bezinningstoerisme worden gevat zijn yoga en welness. Deze activiteiten richten zich meer op de fysieke componenten van bezinning en het tot rust komen van lichaam en geest. 9
10 Vormen van bezinningstoerisme waarbij de geest centraal staat zijn retraite en mindfulness. Bij retraite is tijdens een afzondering met meditatie, spiritueel zelfonderzoek en geestelijke oefening het doel om de geest tot rust te laten komen en de geest te verruimen. Een daarvoor geschikte omgeving kan een klooster of een speciaal daarvoor opgericht retraitecentrum zijn. Mindfulness is ook erg in opkomst in de preventieve markt. Mindfulness leert mensen om in het hier en nu te leven en zich niet in beslag te laten nemen door hun verleden of toekomst. Steeds meer mensen volgen mindfulnesstrainingen of gaan op mindfulnessvakanties. 2.2 Curatief Bij gezondheidstoerisme in de curatieve vorm gaat het om vakanties die ondernomen worden om te genezen. Het gaat om 3 vormen van genezende vakanties: Medische behandeling Het doel van de vakantie is een medische behandeling. Dergelijke vakanties worden vaak naar het buitenland ondernomen omdat behandelingen daar beter of goedkoper zijn of de wachtlijsten korter zijn. De medische behandelingen worden uitgevoerd door een arts. Het gaat dan bijvoorbeeld om een ooglaser behandeling in Turkije of een facelift in Thailand, maar ook om afslankvakanties of obesitaskampen waarin het doel van de vakantie is om af te vallen en een gezondere levensstijl aan te leren; Herstel van operatie of ziekte Veel mensen willen in een prettige omgeving herstellen van een operatie of ziekte. Wanneer het eigen huis deze omgeving niet biedt, dan kan men in een zorghotel gaan logeren. Zorghotelgasten hebben geen directe medische (ziekenhuis-)zorg nodig, maar hebben wel vaak behoefte aan bepaalde voorzieningen en zorg of begeleiding op afroep door huisartsen of verpleegkundigen. Voorbeelden van situaties waarin men kan herstellen in een zorghotel zijn revalidatie na cosmetische ingrepen, heup-, of knieoperaties en herstel van een beroerte. Herstel van een depressie, burn-out of andere geestelijke aandoening Herstellen van geestelijke aandoeningen als depressies en burn-outs gaat het best in een rustige omgeving. Herstellingsoorden bieden mensen de ruimte om even uit de thuissituatie te ontsnappen en tot zichzelf te komen. In een herstellingsoord zijn mensen meestal een aantal weken te gast en volgen daar een programma van individuele begeleiding, gezamenlijke gesprekken, activiteiten, trainingen en ontspanning. De gast wordt begeleid door therapeuten, psychologen of geestelijk verzorgers. Het doel is om te herstellen van de geestelijke aandoening of deze aandoening hanteerbaar te maken. 2.3 Care Bij Care gaat het om uitstapjes of vakanties van mensen die voor langere tijd of blijvend zorg nodig hebben; meestal mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, chronisch zieke mensen of mensen die langdurig aan het revalideren zijn van een ongeluk of ziekte. Ook senioren met (bewegings-)beperkingen door leeftijd horen bij deze groep. Tijdens het uitstapje of de 10
11 vakantie is zorg nodig en op de plaats van bestemming zijn bepaalde voorzieningen nodig. Daarnaast is er vaak extra begeleiding aanwezig om de mantelzorgers te ontlasten en hen ook van de vakantie te laten genieten. Zorgbehoevende mensen ondernemen in diverse samenstellingen uitstapjes en vakanties; met het gezin of de woongroep, met een groep leden van een vereniging, met een samengestelde groep (mensen kennen elkaar niet van te voren) of alleen met de mantelzorger (vaak oudere echtparen). Voorbeelden van het gebruik van deze vorm van gezondheidstoerisme zijn een woongroep met lichamelijk gehandicapten die een dag naar een dierentuin gaat, een gezin met een autistisch kind dat op vakantie gaat in een zorgboerderij of een ouder echtpaar dat een weekendje weg gaat in een bungalowpark met thuiszorg. Ook de bekende Zonnebloem- en Rode Kruis-cruiseschepen zijn actief in dit segment. 2.4 Samenvattend overzicht Preventief Curatief Care Gezondheidstoerisme Preventieve activiteiten om fit en gezond te blijven zowel lichamelijk als geestelijk Genezende vakanties: Medische behandeling Herstel van operatie of ziekte Herstel van geestelijke aandoening Uitstapjes of vakanties van mensen die voor lange tijd of blijvend zorg nodig hebben Doelgroep Voorbeeld Mensen die lichamelijke en geestelijke gezondheid belangrijk vinden Fitness Yogavakantie Spa, kuuroord of saunacomplex Retraite Welness Mensen met een aandoening of ziekte die te genezen is Afslankvakantie Revalidatie na operatie in zorghotel Herstellingsoord: Herstel van overbelasting/ burn-out Senioren Mensen met een beperking Chronisch zieken Revaliderende mensen Weekend in zorghotel Dagactiviteit bij zorgboerderij Weekje bungalowpark Obesitas zwemclubs 2.5 Waarde van gezondheidstoerisme voor toeristische sector en de zorgsector 5 De stijgende vraag naar toeristisch-recreatieve voorzieningen met zorg en de toenemende samenwerking en vervlechting tussen de toeristische sector en de zorgsector biedt beide sectoren kansen. Vrijetijdssector De markt van het gezondheidstoerisme is een snel groeiende markt. Dit biedt de vrijetijdssector mogelijkheden om omzet te verhogen en kan het aantal toeristische overnachtingen doen toenemen. Daarnaast is de gezondheidstoerist een seizoensverlengende doelgroep,omdat de voorkeur uitgaat naar vakanties in het laagseizoen; 5 Bron: Kamer van Koophandel,
12 In de maatschappij hecht men steeds meer waarde aan gezondheid, feeling good en looking good, en men is bereid om ervoor te betalen. De (preventieve) gezondheidstoerist wordt commercieel gezien een steeds belangrijker marktsegment voor ondernemers in de vrijetijdssector; De toerist heeft een groeiende behoefte aan luxe en comfort en hecht veel waarde aan gastvrijheid. Daarom is het van belang om ook de gezondheidstoerist gastvrij te bedienen en te voorzien van de benodigde faciliteiten en de gewenste luxe en comfort; De vrijetijdssector kan leren van de persoonlijke benadering in de zorg en daarmee kunnen kennis en kunde uitgewisseld worden Zorgsector Wanneer zorgaanbieders ook zorg aanbieden aan vakantiegangers, dan betekent dit voor hen een uitbreiding van het marktvolume. Het leveren van zorgdiensten en hulpmiddelen aan gezondheidstoeristen is meestal binnen de bestaande routes inplanbaar. Hierdoor kunnen de gemiddelde overheadkosten dalen; De zorgsector kan leren van de commerciële aanpak van de vrijetijdssector en daarmee kan kennis en kunde uitgewisseld worden; Er kunnen gezamenlijk innovaties ontwikkeld worden in de dienstverlening en daarbij kunnen samenwerkingsconstructies opgezet worden; Voor zorgaanbieders is het interessant om nieuwe geldstromen te verkrijgen door te investeren in verblijfstoerisme en door het opzetten van zorgarrangementen gekoppeld aan toeristisch verblijf. 2.6 Gezondheidstoeristisch aanbod In de vorige paragraaf werd al een aantal vormen van gezondheidstoerisme genoemd. In deze paragraaf wordt iets dieper ingegaan op de aanbodkant van de gezondheidstoeristische sector Aanbieders van gezondheidstoerisme Vaak voorkomende vormen van gezondheidstoerisme zijn: Zorgboerderij (Care) Steeds meer boerderijen komen leeg te staan door schaalvergroting of doordat er geen opvolgers zijn. Eigenaren zijn soms genoodzaakt om een oplossing te vinden om het vastgoed te benutten en daarmee de kosten te kunnen opvangen. Daarom krijgen steeds meer boerderijen andere functies (erbij). Één van de opties is een (woon)zorgboerderij. Ook zijn er zorgtuinen waar cliënten hun dag besteden. (Hanzehogeschool Groningen, 2009). Het aantal zorgboerderijen in Nederland is de laatste jaren sterk gestegen. Van 75 in 1998 naar 400 in 2003 en circa in De meest voorkomende functie van een zorgboerderij is het bieden van dagbesteding, maar cliënten uit de zorg- en welzijnsector kunnen bij zorgboerderijen en zorgtuinen ook terecht voor een begeleide werkplek, vakantie, een behandeling of zelfs een woonplek. De belangrijkste doelgroepen van zorgboerderijen zijn mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, psychiatrische achtergrond, jongeren die onder jeugdzorg vallen en ouderen (Plant Research International, 2011). 12
13 Zorghotel (Care, Cure) Een zorghotel heeft de uitstraling van een comfortabel hotel met bijbehorende faciliteiten, maar is tegelijk geschikt voor zorgverlening en bovendien rolstoeltoegankelijk. Gasten verblijven tijdelijk en kunnen 24 uur per dag een beroep doen op zorg door verpleegkundigen en (para)medici. Kwaliteit, privacy en gastgerichtheid staan daarbij centraal. De op herstel gerichte functies van het zorghotel vallen onder de cure-sector, terwijl verpleeg- en verzorgfuncties onder de care-sector vallen. Ook het aanbod van zorghotels is de laatste jaren in Nederland sterk gegroeid. Tussen 2005 en 2008 is het aanbod aan zorghotelkamers meer dan verdubbeld, van 396 naar 815 kamers. In 2008 bestond de Nederlandse markt uit 55 zorghotels (met als primaire functie zorghotel) met in totaal 815 zorgkamers. Het aanbod groeit nog steeds; naar verwachting worden er tot eind 2012 nog zeven zorghotels met in totaal 471 kamers gerealiseerd. Een zorghotel is een hotel waarvan de primaire functie het bieden van kamers met zorgfaciliteiten is. Daarnaast zijn er hotels met een thuiszorgservice waarbij het tijdelijk verblijf voor zorgbehoevende ondergeschikt is aan de primaire activiteiten van het hotel. De omvang van het aanbod daarvan is niet bekend (DTZ Zadelhoff, 2008). Wellnesscentra (Preventief) De branche van wellnesscentra en sauna s bestaat uit kleine sauna s tot aan grote wellnesscentra. Een wellnesscentrum beschikt over voorzieningen als een sauna, zwembad, stoombad, whirlpool, zonnebank, relaxruimte, bar en restaurant. Deze voorzieningen kunnen zowel binnen als buiten aanwezig zijn. Daarnaast is er veelal plaats voor een massagesalon, schoonheidssalon en fitnessruimte. Een bezoek aan een wellnesscentrum of sauna draait om ontspanning en welbevinden. Wellnescentra en sauna s worden groter en er komen steeds meer sauna s en wellnesscentra bij (Rabobank, 2009). De markt van preventieve wellness is groeiende, maar het aanbod is de laatste 5 jaren twee keer zo hard gegroeid als de vraag (NRIT, 2011). Er bestaat een gevaar voor overaanbod. Afslankvakanties en obesitaskampen (Cure) Er zijn veel commerciële aanbieders van verschillende vormen van zorgvakanties. Zo zijn er ook afslankvakanties. Afslankvakanties worden aangeboden door reguliere reisbureaus en reisbureaus gespecialiseerd in afslankvakanties. Tijdens de vakanties is het doel om af te vallen door persoonlijke training, medische hulp, een individueel dieet en een sportprogramma. Dit kan zowel individueel als in een groep. De doelgroep bestaat voornamelijk uit mensen tussen 30 en 55 jaar. Dit is de leeftijdscategorie met het hoogste percentage mensen dat aan overgewicht lijdt (Hogeschool van Amsterdam, in opdracht van Thomas Cook, 2006). Voor jongeren met overgewicht worden speciale afslankvakanties aangeboden: de zogenoemde obesitaskampen. De kampen worden aangeboden door (commerciële) organisaties als Slimfit en Victory for Life. Uit onderzoek van TNO blijkt dat de kampen langdurig effect hebben op de jongeren. Na twee weken zomerkamp hebben te zware jongeren niet alleen minder overgewicht, zij voelen zich fysiek beter, hebben een beter zelfbeeld en worden minder gepest. Het resultaat is na een jaar nog meetbaar (TNO, n.d). Bezinningsactiviteiten (Preventief, Cure) Bezinningsactiviteiten in de vorm van reflectie vakanties, yogalessen of -reizen en meditatielessen of -reizen worden aangeboden door retraiteresorts, yogascholen, boerderijen en kloosters. Voor veel mensen hebben bezinningsactiviteiten een religieus karakter, maar er is ook veel niet-religieus aanbod. 13
14 Bezinning wordt net als sport steeds meer functioneel gebruikt (met een bepaald doel) en vindt voornamelijk plaats in de eigen leefomgeving. Het uitoefenen van een dergelijke vrijetijdsbesteding gebeurt in de meeste gevallen in de woonomgeving en wordt niet noodzakelijk vertaald naar toeristisch-recreatief gedrag. Naast bezinning in het dagelijkse leven gaan steeds meer mensen op bezinningsvakanties. Vaak vinden bezinningsvakanties in het buitenland plaats. Populaire bestemmingen daarvoor zijn Azië, Griekenland en Israël (ZKA, 2008). Esthetiek speel een grote rol binnen bezinningstoerisme: men bezoekt steeds vaker bijzondere plaatsen om cultureel erfgoed of natuur te ervaren. Daarbij kan de schoonheid van de omgeving aanleiding tot bezinning zijn. In Nederland vinden bezinningsactiviteiten in mooie omgevingen bijvoorbeeld plaats in de natuur, in boerderijen en (voormalige) kerken en kloosters. Binnen bezinningsactiviteiten is mindfulness erg in opkomst. Mindfulness is afkomstig uit het boeddhisme en richt zich op de invloed van het denken op de stemming. Mindfulness leert mensen om in het hier en nu te leven en zich niet in beslag te laten nemen door hun verleden of toekomst. Naast aandacht voor gedachten is er aandacht voor ademhaling, het lichaam en de emoties. Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de emotie en de situatie: in plaats van te reageren op een ingesleten negatieve of wantrouwige manier, wordt geleerd vanuit innerlijke rust adequaat en positief te reageren op een situatie. Mindfulness wordt al langer als extra element toegevoegd aan cognitieve therapie (herstel), maar wordt steeds meer een totale lifestyle of levensvisie voor mensen en dringt zo ook door in het werk en de vrije tijd. Steeds meer mensen volgen mindfulnesstrainingen of gaan op mindfulnessvakanties. Deze mindfulnessactiviteiten dragen bij aan de preventie- en het herstel van overspannenheid en een burn-out (Fonds Psychische Gezondheid). Zorgvakanties met instelling, kerk of vereniging (Care) Sommige zorginstellingen waar mensen wonen verzorgen ook dagjes uit en vakanties voor de bewoners. Zo gaan veel groepen geestelijk gehandicapten jaarlijks of tweejaarlijks met hun begeleiders op vakantie in een groepsaccommodatie met alle benodigde voorzieningen. Voor zorgbehoevende mensen met weinig geld worden er dagjes uit en vakanties georganiseerd door kerken en verenigingen als het Rode Kruis en de Zonnebloem. De vakanties worden begeleid door vrijwilligers en worden vaak door senioren ondernomen. Zorgvakanties met commerciële aanbieders (Care) Behalve instellingen, kerken en verenigingen bieden ook commerciële organisaties vakanties aan voor zorgbehoevende mensen. Het kan gaan om groepsvakanties, maar ook om vakanties voor gezinnen met een ziek gezinslid of een gezinslid met een beperking in een bungalowpark. Roompot Care is daarin een bekende aanbieder. Andere grote aanbieders zijn (alleen buitenland), (op een boot), en Huidig gezondheidstoeristisch aanbod Gooi & Vecht In 2009 heeft Juliette Jonker-Duynstee in opdracht van izovator een onderzoek gedaan naar het gezondheidstoeristisch aanbod in de regio Gooi & Vecht. In deze paragraaf worden de 14
15 resultaten van haar onderzoek beschreven, indien nodig zijn deze aangevuld met recentere informatie. In figuur 2.1 staat het aanbod in de regio Gooi & Vecht in 2009 weergeven in een kaart. Anno 2011 is dit aanbod al uitgebreid. Figuur 2.1 Accommodaties en uitjes die geschikt zijn voor mindervaliden in kaart gebracht H = Hotel G = Groepsaccommodatie = (cultureel) uitje Bron: Jonker-Duynstee, 2009 Zorgvakanties Van alle 111 overnachtinglocaties in de regio had nog geen 10 % op de website aangeven dat de accommodatie toegankelijk is voor gehandicapten. Bij een bezoek aan de locaties bleek dat alleen zorghotel Jagtlust specifiek toegerust is voor bezoekers met een zorgbehoefte (inclusief 24-uurs zorg) en dat de twee NH-hotels en De Witte Bergen een aangepaste kamer of appartement hebben. Voor het overige heeft slechts één hotel een invalidentoilet op de begane grond maar geen aangepaste kamers (Golden Tulip Loosdrecht). Verder zijn er vier groepsaccommodaties die aangepaste kamers en badkamers hebben (AZ25 vakantiehuis, Arie Groenevelthuis van De Woensberg, Robinson Crusoe en De Weesper Koe) en één B&B (De Willigen). Eén camping heeft volledig aangepast sanitair maar verder geen aangepaste overnachtingfaciliteiten (Recreatiecentrum Mijnden). Indien bij deze locaties een restaurant aanwezig is, is in alle gevallen de keuken goed in staat om aan specifieke dieetwensen te voldoen en is het restaurant goed toegankelijk voor rolstoelen. Aan de rand van Hilversum ligt ook nog Herstellingsoord Overbosch. Het herstellingsoord ontvangt mensen die na een medische behandeling (nog) onvoldoende in staat zijn voor zichzelf te zorgen, of mensen die thuis onvoldoende kunnen beschikken over de vereiste verzorging. Geschikt voor obesitaskampen Er is een aantal accommodaties in de regio geschikt voor obesitaskampen. Vakantiehuis AZ25 te Huizen is gelegen in een bos, bij een meer en de hei en bij speeltuin Oud Valkeveen. Het huis biedt ruimte aan 51 personen. Camping de Woensberg is ook geschikt: er zijn drie blokhutaccommodaties die bestaan uit een pleintje met ieder 8 hutten met 8 bedden en een gezamenlijke ruimte. Daarnaast biedt de groepsaccommodatie van De Woensberg, het Arie Groenevelthuis te Huizen ruimte aan 102 personen en is gelegen in het bos, bij sportvelden, het openluchttheater, speeltuinen en heeft kampvuurplaatsen en een eigen restaurant. Verder zijn er nog de gebouwen van Scouting Olav in Naarden die ruimte bieden aan 105 personen en De Weesper Koe met ruimte voor 23 personen gelegen aan de Vecht. Een ideale locatie voor obesitaskampen is ook Scoutcentrum Buitenzorg te Baarn, 15
16 maar dergelijke kampen vallen niet binnen de doelgroep van niet-scouts die deze locatie kunnen afhuren. Naast accommodaties die geschikt voor obesitaskampen zijn de Nederlandse Obesitas Kliniek Hilversum en behandelcentrum de Heideheuvel gevestigd in de regio Gooi & Vecht. In de Nederlandse Obesitas Kliniek worden obese volwassenen behandeld. In behandelcentrum de Heideheuvel worden kinderen met obesitas behandeld via dagbehandeling of klinische behandeling. Geschikt voor allergiepatiënten Alleen de twee groepsaccommodaties AZ 25 en Arie Groenevelthuis zijn enigszins geschikt voor zware allergiepatiënten. Hier liggen ofwel zeil ofwel tegels op de vloer en is spaarzaam gebruik gemaakt van dikke, stofhoudende gordijnen of meubilair. De locaties zijn hier echter niet specifiek op ingericht. De overige locaties hebben geen van alle aanpassingen voor cara- of allergiepatiënten. Zorgvakantie-aanbieders Er zijn veel aanbieders van zorgvakanties in Nederland. Weinig aanbieders bieden een bungalowpark, hotel, appartement, zorghotel of groepsaccommodatie in de regio Gooi & Vecht aan. Zorghotel residentie Jagtlust wordt op de websites en aangeboden. Alle NH Hoteles dus ook die in Bussum en Naardenworden op aangeboden en zijn nog in onderhandeling met de en reisbureau Vakantie en Zorg. regelt ook de zorgverplaatsing indien hun klanten een CIZ-indicatie hebben en thuis al thuiszorg ontvangen. Wellness In de regio Gooi & Vechtstreek is een aantal wellnesscentra en sauna s gevestigd: de kleinschalige Sauna Hilversum en de uitgebreidere Spa Wellness Weesp. Aanvullend kleinschalig aanbod Naast het bovengenoemde aanbod zijn er nog tientallen kleinschalige aanbieders op het gebied van sport, yoga, meditatie, mindfulness en dergelijke Samenvattend overzicht Gezondheidstoerisme aanbod algemeen (voorbeelden) Care Curatief Preventief Zorgboerderij Zorghotel Fitnesscentra Zorghotel Afslankvakanties en Hardlooptrainers Bungalowpark obesitaskampen Wellnesscentra Zorgvakanties met Bezinningsvakanties Retraitecentra instelling, kerk of vereniging (gespecialiseerde) Reisbureaus 16
17 Huidig aanbod Regio Gooi & Vecht Zorghotel Jagtlust NH-hotels en De Witte Bergen (aangepaste kamer) Vier groepsaccommodaties met aangepaste kamers en badkamers Zorghotel Jagtlust Herstellingsoord Overbosch Obesitas Kliniek De Heideheuvel Fitnesscentra Sauna Hilversum Spa Wellness Weesp Zielzicht Mindfulnesstraininge n Diverse kleine initiatieven 17
18 3. DOELGROEPEN GEZONDHEIDSTOERISME GOOI & VECHT In het vorige hoofdstuk zijn verschillende doelgroepen van gezondheidstoerisme de revue gepasseerd. In dit hoofdstuk worden de kansen voor gezondheidstoerisme voor verschillende doelgroepen verkend. In de eerste paragraaf wordt een doelgroepindeling gemaakt en wordt beschreven op welke doelgroepen de regio Gooi & Vecht zich wil richten voor gezondheidstoerisme. In de volgende paragraven worden de drie doelgroepen verkend. Per doelgroep is een beknopte beschrijving van de aandoening en de zorgbehoefte opgenomen. In bijlage 2 is een uitgebreide beschrijving te raadplegen. Vervolgens is voor elke doelgroep beschreven wat de kansen zijn voor gezondheidstoerisme en in welke vorm van gezondheidstoerisme. 3.1 Doelgroepen en markten Omdat de term zorgtoerisme vaak gebruikt wordt wanneer alleen vakanties van langdurig zieken en mensen met een beperking (care) bedoeld wordt, en daardoor verwarrend werkt, is in de regio Gooi & Vecht gekozen om de drie deelsectoren Gezondheidstoerisme te noemen. Zoals in het vorige hoofdstuk te lezen was, is gezondheidstoerisme in te delen in de deelsectoren preventief, curatief en care. Deze drie deelsectoren richten zich deels op dezelfde doelgroepen, maar ook op verschillende doelgroepen. De landelijke overheid heeft daarnaast op het gebied van zorg vijf prioriteiten geformuleerd: dementie, obesitas, depressie, hartfalen en diabetes. Deze prioriteiten hebben richting gegeven bij het formuleren van de doelgroepen. De twee doelgroepen die voor gezondheidstoerisme in de regio Gooi & Vecht voor de hand liggen zijn mensen met dementie en obesitas of overgewicht. Mensen met deze aandoeningen hebben immers altijd bepaalde voorzieningen en zorg nodig en er is veel aandacht voor preventie van overgewicht en obesitas. Ook voor dementie kunnen preventieve vrijetijdsactiviteiten ondernomen worden. Mensen met hartfalen en diabetes hebben geen extra voorzieningen en zorg nodig tijdens een vakantie of uitstapje (care) en kunnen geen preventieve of curatieve activiteiten ondernemen. Mensen met overspannenheid of een burn-out zijn voor de care- markt weinig interessant, maar veel mensen ondernemen wel vrijetijdsactiviteiten ter preventie of genezing van overspannenheid of een burn-out. Veel van deze activiteiten richten zich op het ontspannen van lichaam en geest en passen daarom binnen het bezinningstoerisme. Een andere interessante groep voor het bezinningstoerisme is de mens die spiritueel ontvankelijk is. We vatten deze groepen samen onder één groep: doelgroep bezinningstoerisme. In onderstaande matrix worden de doelgroepen gecombineerd met de drie deelsectoren van gezondheidstoerisme. Elk vakjes in de matrix stelt een andere productmarktcombinatie voor. Tabel 3.1 Doelgroepen gezondheidstoerisme Gooi & Vecht Preventief Curatief Care Dementie X X Overgewicht/ Obesitas X X X Doelgroep bezinningstoerisme X De care-doelgroepen ondernemen hun activiteiten en vakanties in verschillende gezelschappen: met het gezin of de woongroep, met een groep leden van een vereniging, met een samengestelde groep (mensen kennen elkaar niet van te voren) of alleen met de mantelzorger (vaak oudere echtparen). 18
19 Er is in deze indeling sprake van een overlapping met de doelgroepen die het RBT Gooi en Vecht geformuleerd heeft voor toerisme en recreatie: Welgestelde gezinnen en empty nesters; Moderne welstandige gezinnen met kinderen; Intellectuele doorgroeiers. Met name in de sectoren Care en Cure zal deze aansluiting bij toeval kunnen ontstaan, omdat er een aanleiding is dat iemand uit deze doelgroepen op zoek is naar de combinatie zorg en toerisme. In de sector Preventie is er veel overlap tussen de drie genoemde doelgroepen die het RBTGooi en Vecht hanteert. 3.2 Kansen voor gezondheidstoerisme met betrekking tot dementie Wat is dementie? Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom) die voornamelijk bij senioren optreden. Belangrijke kenmerken van dementie zijn stoornissen in geheugen, taal, denken, waarnemen, redeneren en handelen. De patiënt raakt het contact met het heden geheel kwijt en kan geen dingen, situaties en mensen meer herkennen. Dementie gaat ook dikwijls gepaard met persoonlijkheidsveranderingen. Zelfstandig functioneren wordt steeds moeilijker en maakt uiteindelijk plaats voor afhankelijkheid en deelname aan sociale activiteiten wordt moeizaam (Gezondheidsraad, 2002) Zorgbehoefte tijdens uitstapjes en vakanties Dagelijkse verzorging Iemand met dementie heeft vaak hulp nodig bij allerlei dagelijkse handelingen als douchen, aankleden, toiletbezoek, eten en drinken. Tijdens vakanties kan deze zorg geboden worden door een mantelzorger, een thuiszorgorganisatie op het vakantieadres of door een vaste verpleegkundige in bijvoorbeeld een zorghotel. Voorzieningen en omgeving Voor iemand met dementie zijn daarnaast bepaalde voorzieningen nodig en de omgeving waarin de patiënt verblijft moet aan bepaalde eisen voldoen. Vaak gaat het om een rolstoel, rollator en aanpassingen in het gebouw als drempelvrije vloeren, brede doorgangen en steunen in toilet en douche. Ook moet aan bepaalde veiligheidsmaatregelen gedacht worden (zie bijlage 2). Een rolstoel of rollator heeft de patiënt vaak zelf, maar het is voor aanbieders in gezondheidstoerisme aan te raden deze als extra service aan te bieden zodat de patiënt deze niet van huis hoeft mee te nemen (ISAO, n.d.). Activiteiten Voor mensen met dementie is het goed om veel te bewegen. Daardoor krijgen zij een betere conditie, een betere hartfunctie en een betere doorbloeding van het brein. Bovendien kunnen activiteiten in de buitenlucht de stemming van de patiënt verbeteren en worden tijdens de activiteit de verschillende zintuigen geprikkeld (Alzheimer Nederland, 2009). Het is dus belangrijk dat de accommodatie en omgeving van een dagtocht of vakantie mogelijkheden bieden tot bewegen. Naast bewegen is het voor mensen met dementie goed om de cognitieve functie te prikkelen en sociaal actief te zijn (Alzheimer Nederland, 2009). Het is dus goed als hier materialen en faciliteiten voor beschikbaar zijn en activiteiten voor georganiseerd worden 19
20 3.2.3 Marktomvang Dementie treft vooral ouderen. Van de 65-jarigen in Nederland is het percentage dat dementie heeft 1%. Dat percentage loopt op naarmate de leeftijd stijgt tot ruim 40% bij mensen van 90 jaar en ouder. Door de vergrijzing stijgt het aantal ouderen de komende decennia sterk. Als de percentages gelijk blijven en er geen genezende behandelingen ontwikkeld worden, dan zal het aantal mensen met dementie ook aanzienlijk stijgen (Gezondheidsraad 2002). In 2000 was naar schatting 1 op de 93 (1%) mensen in ons land dement, in 2010 naar schatting 1 op de 81 (1,2%), en in 2050 zal dat naar verwachting 1 op de 44 (2,3%) mensen zijn, het gaat dan om circa dementiepatiënten (ISAO, n.d.). Er zijn dus veel mensen met dementie in Nederland, nu en in de toekomst. De regio Gooi & Vecht kan daar op inspelen door vrijetijdsaanbod te ontwikkelen dat geschikt is voor dementerenden en hun verzorgers Kansen voor de regio Gooi & Vecht Care In paragraaf was al te lezen dat mensen met dementie die met een mantelzorger of groep op vakantie gaan bepaalde voorzieningen en zorg nodig hebben. Voor de regio Gooi & Vecht is het zaak om deze voorzieningen en zorg aan te bieden. Dementerenden kunnen nu samen met hun mantelzorger in de regio Gooi & Vecht voor aangepaste voorzieningen en zorg alleen terecht in zorghotel Jagtlust. Er zouden meer accommodaties specifiek gericht op dementerenden ontwikkeld kunnen worden. Ook voor mensen die al dementie hebben is bewegen, gezond eten en geestelijk actief zijn belangrijk. Deze maatregelen kunnen het proces van achteruitgang vertragen. De regio Gooi & Vecht kan daar op inspelen door in of bij zorginstellingen, zorgvakantieaccommodaties en in de buitenruimte mogelijkheden tot bewegen te bieden. Te denken valt aan rolstoeltoegankelijke wandelpaden in het bosgebied, rolstoelfietsen, georganiseerde activiteiten, sportclubs/ -verenigingen voor ouderen en beweegtuinen. Om sociale contacten en geestelijke activiteit te stimuleren, voor zowel vakantiegangers al bewoners, kan bijvoorbeeld regelmatig een Alzheimer Café georganiseerd worden. Het Alzheimer Café is een trefpunt voor mensen met dementie, partners, familieleden en vrienden. Men kan daar met elkaar praten over de dingen men meemaakt, over dementie en over mogelijkheden voor hulp en dienstverlening (Alzheimer Nederland, n.d.). Ook kunnen zorgboerderijen voor dagbesteding, zanggroepen en beleeftuinen ontwikkeld worden. In zanggroepen komen mensen met dementie én hun mantelzorgers bijeen om samen te zingen. Zingen heeft een positieve invloed op communicatievaardigheden, is een geestelijke prikkeling, het werkt ontspannend en heeft vele andere positieve effecten. In beleeftuinen worden de zintuigen gestimuleerd door planten en kruiden te voelen en te ruiken; kruiden van vroeger die herinneringen aan vroeger oproepen. Preventief De exacte oorzaak van dementie is niet bekend. Wel is bekend dat een gezond hart en gezonde bloedvaten de kans op het krijgen van dementie verkleinen. Daarom is het verstandig om regelmatig te bewegen, om gevarieerd en niet te vet te eten en om geestelijk actief te blijven (ISAO, n.d.). De regio Gooi & Vecht kan daar op inspelen door mogelijkheden te bieden voor zowel vakantiegangers als bewoners om in de vrije tijd te bewegen. Te denken valt aan fitnessmogelijkheden voor senioren, goede fiets- en wandelfaciliteiten, clubs waarin senioren met elkaar kunnen wandelen, fietsen of zwemmen, 20
21 en ruimtes en activiteiten waar senioren elkaar kunnen ontmoeten. Ook is het van belang om met regionale zorginstellingen gezamenlijk aanbod te ontwikkelen voor mensen met dementie. 3.3 Kansen voor gezondheidstoerisme met betrekking tot overgewicht/ obesitas Wat is overgewicht/ obesitas? Obesitas is een ernstige vorm van overgewicht. Bij een Body Mass Index (BMI: kg/m 2 ) van kg/m 2 heeft iemand overgewicht. Een BMI van hoger dan 30 kg/m 2 betekent extreem overgewicht ofwel obesitas. Overgewicht en obesitas ontstaan door een (langdurige) disbalans tussen energie-inname en energieverbruik. De overtollige energie wordt door het lichaam omgezet in vet. Vaak leidt overgewicht en obesitas tot orthopedische klachten (bijvoorbeeld pijn in de benen en rugpijn). Verder vormt overgewicht al op jonge leeftijd een risicofactor voor hart- en vaatziekten en diabetes mellitus type 2. Naast deze ernstige lichamelijke gevolgen zijn er meestal ook psychosociale gevolgen voor mensen met overgewicht Zorgbehoefte tijdens uitstapjes en vakanties Dagelijkse verzorging De meeste mensen met overgewicht hebben over het algemeen geen dagelijkse verzorging nodig. Wel is er vaak behoefte aan (dagelijkse) begeleiding door voedingsdeskundigen, sportdeskundigen en psychologen,voornamelijk wanneer het gaat om het verminderen van het overgewicht (curatief). Voorzieningen en omgeving Voor preventieve of curatieve activiteiten en vakanties zijn vaak faciliteiten en ruimte nodig om te kunnen bewegen en sporten. Het is dus belangrijk dat de accommodatie en omgeving van een dagtocht of vakantie mogelijkheden bieden tot bewegen (hardlooproutes, fitnessapparaten of sportverenigingen). Daarnaast is informatie over- en beschikbaarheid van gezond eten belangrijk. Activiteiten Voor mensen met overgewicht of obesitas is het goed om veel te bewegen. Daardoor vallen zij af en krijgen zij een betere conditie, een betere hartfunctie en een betere doorbloeding. Naast bewegen is het voor mensen met overgewicht of obesitas goed om activiteiten te ondernemen waarin sociale contacten, ontmoeting en contact met lotgenoten centraal staan Marktomvang Het aantal mensen met overgewicht en obesitas is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dat geldt zowel voor volwassenen als voor kinderen. Bijna de helft van de volwassenen 6 in Nederland heeft overgewicht (47,2%), het gaat in 2011 om 6 miljoen ( ) mensen. Mannen hebben vaker overgewicht (52,5%) dan vrouwen (41,9%). 11,8% Van de volwassenen heeft obesitas (1,5 miljoen mensen). Mensen in de leeftijd van 6 Het CBS onderzoekt overgewicht alleen onder mensen van 20 jaar en ouder. In Nederland waren op 1 januari mensen 20 jaar en ouder. 21
Meer volk op het erf, Hoe doe je dat? (slot) Janneke Kuysters 21 maart 2012
Meer volk op het erf, Hoe doe je dat? (slot) Janneke Kuysters 21 maart 2012 Vraagje. Wat waren volgens jou de belangrijkste marktontwikkelingen? En wat heb je daar mee gedaan? Trends 2011/ 2012 Trends
Nadere informatieRabobank Cijfers & Trends
Wellnesscentra en sauna's Een wellnesscentrum of sauna beschikt over verschillende voorzieningen die alles te maken hebben met ontspanning en welbevinden. Het gaat hierbij om sauna, zwembad, stoombad,
Nadere informatieVERBLIJFSTOERISME TOERISTISCHE GASTEN IN WEST-BRABANT
VERBLIJFSTOERISME HERKOMST 0- % NOORD 8- - -6 - was dit nagenoeg gelijk, waarbij 9% OOST 0% VAKANTIE OP VASTE STANDPLAATS iets minder mensen uit West-Nederland 6%) kwamen en iets meer toeristen uit Zuid-Nederland
Nadere informatieToeristische visie Regio Alkmaar. Regioavond in het teken van ambities en dromen
Toeristische visie Regio Alkmaar Regioavond in het teken van ambities en dromen Programma 1. Inleiding: doel en proces (10 minuten) 2. Workshop dromen en ambities (1,5 uur) Presentatie Trends en ontwikkelingen
Nadere informatieContinuVrijeTijdsonderzoek (CVTO) 2015 Tussentijdse rapportage jaarmeting
ContinuVrijeTijdsonderzoek (CVTO) 2015 Tussentijdse rapportage jaarmeting Inzicht in participatie en frequentie van het uithuizige vrijetijdsgedrag van Nederlanders NBTC-NIPO Research Postadres Postbus
Nadere informatieDagrecreatie en verblijf in Overijssel (binnenlands) Feiten & cijfers
Dagrecreatie en verblijf in Overijssel (binnenlands) Feiten & cijfers 2009-2014 Inleiding Deze rapportage geeft meer inzicht in de ontwikkelingen in de Overijsselse vrijetijdssector. In het bijzonder wordt
Nadere informatieKerncijfers toerisme Zeeland 2014
Kerncijfers toerisme Zeeland 214 Oriëntatiefase Informatiebronnen tijdens de oriëntatiefase van de se toerist in Zeeland (aantallen zijn gebaseerd op toeristische vakanties) 3 Rechtstreeks bij accommodatieverschaffer
Nadere informatieVakanties van Nederlanders in Zuid-Holland. ContinuVakantieOnderzoek
Vakanties van Nederlanders in Zuid-Holland ContinuVakantieOnderzoek NBTC-NIPO Research Postadres Postbus 63470 50 JL Den Haag Bezoekadres Prinses Catharina Amaliastraat 5, Den Haag Grote Bickersstraat
Nadere informatieNederlander minder op vakantie in 2010
Vakantieparticipatie De vakantieparticipatie geeft het percentage van de Nederlandse bevolking weer dat in het onderzoeksjaar minstens één keer op vakantie is geweest. In de vorige eeuw is de vakantieparticipatie,
Nadere informatieSAMENVATTING MONITOR VRIJETIJDSECONOMIE RIVIERENLAND 2014
SAMENVATTING MONITOR VRIJETIJDSECONOMIE RIVIERENLAND 2014 In 2015 heeft het Regionaal Bureau voor Toerisme Rivierenland, in opdracht van Regio Rivierenland, de Monitor Vrijetijdseconomie over 2014 laten
Nadere informatiePresentatie toeristische cijfers 2006 Juni Margot Tempelman
Presentatie toeristische cijfers 2006 Juni 2007 Margot Tempelman Kenniscentrum bij HZ KC vanaf 1 september 2006 bij Hogeschool Zeeland Trendrapport en Trendkrant ook in 2007 uitgegeven Continuïteit van
Nadere informatieFeiten & cijfers Hanzesteden Regiomonitor 2014
Feiten & cijfers Hanzesteden Regiomonitor 2014 Regiomonitor Welke cijfers? De B s Naamsbekendheid en imago Dagrecreatie Verblijfsrecreatie Werkgelegenheid Naamsbekendheid Spontane en geholpen bekendheid
Nadere informatieTrends en ontwikkeling in (cultuur) toerisme. Evelien Jonker - projectleider NBTC-NIPO Research
Trends en ontwikkeling in (cultuur) toerisme Evelien Jonker - projectleider NBTC-NIPO Research Inkomend versus binnenlands (cultuur) toerisme 2 Binnenlandse (cultuur) toerisme 3 Binnenlands toerisme ontwikkeling
Nadere informatieDe markt in Beeld. Fysiotherapie in beeld
De markt in Beeld Fysiotherapie in beeld 2 Fysiotherapie in beeld Fysiotherapie is een paramedische discipline die zich bezighoudt met de behan deling van klachten aan het houding- en bewegingsapparaat
Nadere informatieVakantiegedrag. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Factoren die van invloed zijn op vakantiegedrag. Wat is vakantiegedrag?
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over vakantiegedrag van mensen. Het maakt je duidelijk waarom mensen met vakantie gaan en hoe de keuze voor een vakantie tot stand komt. Wat wordt er van jou
Nadere informatieFeiten & cijfers Salland Regiomonitor 2014
Feiten & cijfers Salland Regiomonitor 2014 Regiomonitor Welke cijfers? De B s Naamsbekendheid en imago Dagrecreatie Verblijfsrecreatie Werkgelegenheid Naamsbekendheid Spontane bekendheid Welke toeristische
Nadere informatieDe Nederlandse vakantiemarkt Trends & verwachting. Vakantiebeurs 12 januari 2016 Ad Schalekamp & Kees van der Most
De Nederlandse vakantiemarkt Trends & verwachting Vakantiebeurs 12 januari 2016 Ad Schalekamp & Kees van der Most Over NBTC-NIPO Research Wij zijn een full service onderzoeksbureau op het gebied van vakantie,
Nadere informatiefluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe Aantal senioren sterk gestegen Aantal 65-plussers in Fryslân, /2012
Vergrijzing in Fryslân fluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe In Fryslân wonen op 1 januari 2011 647.282 inwoners. De Friese bevolking groeit nog jaarlijks. Sinds 2000 is het aantal inwoners toegenomen
Nadere informatieVerouderde bungalowparken hebben het moeilijk, verhuurorganisaties richten hun pijlen op nieuwe ontwikkelingen;
Vakantiecentra Vakantiecentra hebben als hoofdactiviteit het verstrekken van verblijfsaccommodaties voor een of meerdere overnachtingen. Het gaat hierbij om een recreatief verblijf. Tot de branche behoren
Nadere informatieRabobank Cijfers & Trends
Vakantiecentra Vakantiecentra hebben als hoofdactiviteit het verstrekken van verblijfsaccommodaties voor een of meerdere overnachtingen. Het gaat hierbij veelal om een recreatief verblijf. Tot de branche
Nadere informatieBedrijfsprofiel. 1 & 2 sterrenhotels in beeld. Anders denken, anders doen. In dit profiel: Van Spronsen & Partners horeca-advies December 2006
Bedrijfsprofiel 1 & 2 sterrenhotels in beeld Van Spronsen & Partners horeca-advies December 26 In dit profiel: Aanbod - - - - - - - - - - - - - - - -2 Ontwikkeling - - - - - - - - - - - - 3 Branche onder
Nadere informatieOnderzoek vrienden- en familiebezoek. SusTRIP Sustainable Tourism Research and Intelligence Partnership. Juni 2011
Onderzoek vrienden- en familiebezoek SusTRIP Sustainable Tourism Research and Intelligence Partnership Juni 2011 Contactgegevens Tracey Parker Research Manager Visit Kent / Kent County Council 28/30 St
Nadere informatie2008 2012 % Groei verblijf locaties 11% Groei aantal hotel kamers 4% Groei van marktaandeel in de logies verstrekkende markt -6%
Inleiding Hieronder zult u een opsomming zien van trends in de Nederlandse hotel markt. Ook geeft het een beknopt verslag van de verschillende ontwikkelingen in deze markt. Ook de regio waar het hotel
Nadere informatieRabobank Cijfers & Trends
Cafetaria's en kleine eetwarenverstrekkers Cafetaria's en kleine eetwarenverstrekkers behoren tot de spijsverstrekkende bedrijven. Zij richten zich op de bereiding en verkoop van gemaksvoedsel vanuit een
Nadere informatieNa een medische ingreep actief revalideren met alle zorg die u nodig heeft.
1 Na een medische ingreep actief revalideren met alle zorg die u nodig heeft. Precies de zorg en begeleiding die u nodig heeft. Uw operatie in het ziekenhuis (of een andere medische behandeling) is achter
Nadere informatieToeristisch bezoek aan Leiden in 2010
April 2011 ugu Toeristisch bezoek aan in 2010 Al zeven jaar doet mee aan Toeristisch bezoek aan steden, onderdeel van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO). Het CVO is een panelonderzoek waarbij Nederlanders
Nadere informatieOns Advies. graag. Zij komen ook bij u thuis. Behandeling & expertise
Ons Advies & Behandelteam helpt u graag Zij komen ook bij u thuis Behandeling & expertise Welkom Vertrouwd en verantwoord Woonzorg Flevoland is een organisatie die een breed aanbod heeft aan zorg, diensten
Nadere informatieNederland MarketScan 2011
Nederland MarketScan 2011 NBTC Research Leidschendam Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen Het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) is dé marketing- en promotieorganisatie van Nederland.
Nadere informatieInformatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht
Informatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht De Nederlandse Obesitas Kliniek, het centrum voor patiënten met morbide obesitas De Nederlandse Obesitas Kliniek (NOK) is hét centrum van
Nadere informatieMantelzorg. Figuur 1. Mantelzorg per GGD regio. 2 van 6 Rapport Mantelzorg. Bron: Zorgatlas RIVM
Mantelzorg Op 10 november 2014 is het de Dag van de Mantelzorg. Dit jaar wordt deze dag voor de 16 e maal georganiseerd. De Dag van de Mantelzorg is bedoeld om mantelzorgers in het zonnetje te zetten en
Nadere informatieVoor iedere zorgvraag een passende oplossing
Voor iedere zorgvraag een passende oplossing De Gouden Leeuw Groep Missie De Gouden Leeuw Groep biedt zorg op maat afgestemd op de persoonlijke wensen en situatie van de cliënt. Deze persoonlijke zorgvraag
Nadere informatieBESCHERMD WONEN MET ZEER INTENSIEVE ZORG, VANWEGE SPECIFIEKE AANDOENINGEN, MET DE NADRUK OP BEGELEIDING (voorheen ZZP 7)
BESCHERMD WONEN MET ZEER INTENSIEVE ZORG, VANWEGE SPECIFIEKE AANDOENINGEN, MET DE NADRUK OP BEGELEIDING (voorheen ZZP 7) GEBRUIKERSINFORMATIE ZORGPROFIELEN V&V PROTEION 1 2 Inleiding In de kleinschalige
Nadere informatieMARKTONDERZOEK. Landal Rabbit Hill. Grevenhout 21 Nieuw-Milligen (Uddel)
MARKTONDERZOEK Landal Rabbit Hill Grevenhout 21 Nieuw-Milligen (Uddel) Marktonderzoek Landal Rabbit Hill Grevenhout 21 te Nieuw-Milligen (Uddel) in de gemeente Apeldoorn Opsteller: Landal GreenParks Postbus
Nadere informatieHotels. Rabobank Cijfers & Trends. Trends. Kansen en bedreigingen. Branche-informatie
Hotels Hotels hebben als hoofdactiviteit het verstrekken van logies. Logiesverstrekkers zonder sterclassificatie (dit loopt van één ster tot vijf sterren) mogen zich geen hotel noemen. Dit geldt bijvoorbeeld
Nadere informatieThemarapport: Wellness
Actuele en praktische informatie ten behoeve van beleid en marketing Themarapport: Wellness Kansen voor het binnenlands en uitgaand toerisme Steeds meer vakantiegangers blijken de vakantie te gebruiken
Nadere informatieBijlagenrapport bij Ontwikkelplan: Bijlage 1, uitleg scores. Bijlage 2, analyse- en scoretabel. Bijlage 3, vrijetijdstrends
Bijlagenrapport bij Ontwikkelplan: Bijlage 1, uitleg scores Bijlage 2, analyse- en scoretabel Bijlage 3, vrijetijdstrends Bijlage 4, aantal dagtochten en de bestedingen die hieruit volgen Bijlage 5 Verdeling
Nadere informatieDe Lelie. GGZ voor u. Aanbieder. Aanbieder
GGZ voor u De Lelie KLEIN - Individuele begeleiding thuis door SPV-ers - Dagbesteding in het dagactiviteitencentrum - Psychiatrische problematiek - Psychogeriatrische aandoening 65 - Geen - Somatische
Nadere informatieProfessionele. zorg, comfort. en gastvrijheid!
Professionele zorg, comfort en gastvrijheid! 1 2 Professionele zorg, comfort & gastvrijheid! Hotel Spelderholt is gelegen op een prachtig landgoed in de schitterende natuur van de Veluwe, vlak onder Apeldoorn
Nadere informatieToeristisch bezoek aan Leiden 2006-2014
Beleidsonderzoek & Analyse BOA Feitenblad draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming Toeristisch bezoek aan Leiden 2006-2014 1. Inleiding Al vele jaren laat Leiden het onderdeel Toeristisch
Nadere informatieSchaalvergroting en samenwerking nemen toe, circa driekwart van de sportdetaillisten werkt samen;
Sportspeciaalzaken De sportspeciaalzaken zijn onder te verdelen in: Algemene sportzaken Modische sportzaken Gespecialiseerde sportzaken Megastores Outdoorzaken Trends Toenemende belangstelling voor gezondheid,
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Koggenland
Demografische ontwikkeling Gemeente Koggenland 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O
Nadere informatieDe Duitse gast in Overijssel
De Duitse gast in Overijssel Onderzoek Duitse gast in Overijssel Diepte interviews Duitse gasten in Overijssel Zomer- en najaarsmeting Right Marktonderzoek Panelonderzoek NordRheinWestfalen en Niedersachsen
Nadere informatieFactsheet Indicatie zorgvraag Amsterdam 2030 Prognoses van functioneren en chronische aandoeningen 1
Factsheet Indicatie zorgvraag Amsterdam 2030 Prognoses van functioneren en chronische aandoeningen 1 Inleiding Hoe functioneren mensen en welke chronische aandoeningen hebben ze? Wat willen ze? Wat kunnen
Nadere informatieGemeenten Regio kop. Deelnemende gemeenten: Gemeente Den Helder Gemeente Schagen Gemeente Hollands Kroon Gemeente Texel
Gemeenten Regio kop Deelnemende gemeenten: Gemeente Den Helder Gemeente Schagen Gemeente Hollands Kroon Gemeente Texel Vragen via de mail richten aan (zie bijlage voor format): Schagen: aanbestedingen@schagen.nl
Nadere informatieSOC bijeenkomst, 26 november 2014
1 Stijlvol Ouder Jeannette Dijkman Anders kijken naar ouder worden Onderzoek, marketing, communicatie, seniorenmakelaar Inhoud: Algemene trends en toekomstperspectief Demografische ontwikkelingen De nieuwe
Nadere informatieVITALITEITSPROGRAMMA. Zorggroep Oude en Nieuwe Land Handboek Regelingen en Procedures, code REG 011 Reikwijdte: Verzorgingshuizen en Verpleeghuis
Zorggroep Oude en Nieuwe Land Handboek Regelingen en Procedures, code REG 011 Reikwijdte: Verzorgingshuizen en Verpleeghuis VITALITEITSPROGRAMMA Beheer inhoud: Directeur regio NOP/Urk Verantwoordelijk:
Nadere informatieMeer inzicht in Duitse vakantiegangers Rapportage multicliëntonderzoek Duitsland 2017 voor Nationale Parken
Meer inzicht in Duitse vakantiegangers Rapportage multicliëntonderzoek Duitsland 2017 voor Nationale Parken Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Nederland algemeen 4 1.1 Nederland als bestemming voor vakantie
Nadere informatieZorg- en herstelhotel
Zorg- en herstelhotel udensduyn Udens Duyn biedt alle luxe van een hotel, aangevuld met de zorg die u nodig heeft. 24 uur per dag, dat geeft een prettig gevoel! Udens Duyn heet u van harte welkom! Comfortabel
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Drechterland
Demografische ontwikkeling Gemeente Drechterland 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O
Nadere informatieCijfers over dementie
Cijfers over dementie Inleiding Door de demografische ontwikkelingen neemt het aantal mensen met dementie de komende decennia sterk toe. Mensen worden steeds ouder en er komen meer ouderen. Omdat dementie
Nadere informatieBijlage 1 Achtergronden behoefte recreatiewoningen Limburg
Bijlage 1 Achtergronden behoefte recreatiewoningen Limburg 1 Rabobank, Trends en ontwikkelingen vakantiecentra, 2018 Toerisme zorgt voor groei Door het aantrekkende inkomende toerisme en de toename van
Nadere informatiePagedal, samen beleven!
Pagedal, samen beleven! Bij Pagedal bent u als klant écht koning! Wij bieden u een compleet verzorgd arrangement, waarvan u de invulling zelf kunt bepalen. Pagedal, voor een evenement op maat! Zakelijke
Nadere informatieNationaal Saunabezoekers
Het Nationaal Saunabezoekers Jaargang: 2017 Onderzoek Bron: Pixabay Het Nationaal Saunabezoekers Onderzoek 2017 is een publicatie van Van Spronsen & Partners horeca-advies Methodiek Inleiding Van Spronsen
Nadere informatieRSZK KempenVitaal. Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen SAMEN ZORGEN WIJ VOOR ZORG
Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen SAMEN ZORGEN WIJ VOOR ZORG is een praktijk voor paramedische zorg in de regio waar diëtisten, ergotherapeuten, logopedisten, fysiotherapeuten, psychologen en specialisten
Nadere informatieDemografische gegevens ouderen
In dit hoofdstuk worden de demografische gegevens van de doelgroep ouderen beschreven. We spreken hier van ouderen indien personen 55 jaar of ouder zijn. Dit omdat gezondheidsproblemen met name vanaf die
Nadere informatieZorg- en herstelhotel
Zorg- en herstelhotel Udens Duyn biedt alle luxe van een hotel, aangevuld met de zorg die u nodig heeft. 24 uur per dag, dat geeft een prettig gevoel! Comfortabel herstellen, revalideren en verblijven
Nadere informatieFACTSHEET. Gezondheid en natuur
FACTSHEET Gezondheid en natuur M. van Santvoort Oktober 2014 Inleiding Waarom deze factsheet over gezondheid en natuur? Veel mensen geven aan dat zij zich ontspannen voelen in de natuur. Dit is een beleving
Nadere informatieTOERISTISCHE NAAMSBEKENDHEID GEMEENTE SOEST resultaten internetenquête 2013
TOERISTISCHE NAAMSBEKENDHEID resultaten internetenquête 2013 Opdrachtgever : Gemeente Soest, Nynke Minkema Auteur : VVV Soest, Carla van Asten Datum : 24 april 2013 Inhoud Doel onderzoek Conclusies en
Nadere informatieGrote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025
Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen
Nadere informatieHet Zonnelied Ammerzoden
Het Zonnelied Ammerzoden Acute zorg Bij Bij een noodgeval bent u met één druk op op de de alarmknop verzekerd van snelle hulp. U kunt deze service ontvangen als aanvulling op op uw bestaande zorg of of
Nadere informatieActualisatie toerisme en recreatie. Natuur- en recreatieplan Westfriesland
Actualisatie toerisme en recreatie Natuur- en recreatieplan Westfriesland Programma Doel: (Toekomstige) kracht van het gebied in beeld krijgen Start (13.00) Welkom en toelichting natuur- en recreatieplan
Nadere informatieSamenvatting Klanttevredenheidsonderzoek Wmo en de Benchmarks Wmo resultaten over 2013
Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek Wmo en de Benchmarks Wmo resultaten over 2013 Klanttevredenheidsonderzoek Het KTO is een wettelijke verplichting wat betreft de verantwoording naar de Gemeenteraad
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Opmeer
Demografische ontwikkeling Gemeente Opmeer Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 2011-2025
Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O Research
Nadere informatieLeven met dementie. Herstel bij ons. Overdag bij ons. Tijdelijk bij ons. Beschut thuis. Advies, begeleiding, behandeling en woonvormen
Leven met Advies, begeleiding, behandeling en woonvormen Beschut thuis Overdag bij ons Herstel bij ons Tijdelijk bij ons Behandeling en expertise Bij u thuis Nieuw thuis Ben ik gewoon vergeetachtig of
Nadere informatieWonen met zorg. Gemeente Boxmeer. Voelt beter
Wonen met zorg Gemeente Boxmeer Voelt beter Wonen met zorg Zorgcentra Pantein besteedt veel aandacht aan een aangename, huiselijke woonomgeving voor haar bewoners. Welzijn, persoonlijke aandacht en wederzijds
Nadere informatieVoor iedere zorgvraag een passende oplossing
Voor iedere zorgvraag een passende oplossing De Gouden Leeuw Groep De Gouden Leeuw Groep biedt zorg op maat afgestemd op de persoonlijke wensen en situatie van de cliënt. Deze persoonlijke zorgvraag varieert
Nadere informatiehttps://insights.abnamro.nl/branche/drie-wetten-verantwoordelijk-voor-fin... Laatste update:: 19 mei 2016
Page 1 of 6 Laatste update:: 19 mei 2016 Page 2 of 6 Langdurige Zorg De langdurige zorg bestaat uit ondersteuning en verzorging van ouderen, chronisch zieken, gehandicapten en mensen met langdurig psychische
Nadere informatieFactsheet AWBZ, 24 februari 2014. AWBZ naar Wmo: langdurige zorg per 1 januari 2015 naar gemeenten
Factsheet AWBZ, 24 februari 2014 AWBZ naar Wmo: langdurige zorg per 1 januari 2015 naar gemeenten Het Rijk draagt op 1 januari 2015 een deel van de zorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten
Nadere informatieB i j l a g e 1 : T o e l i c h t i n g n u t e n n o o d - z a a k v a n e e n k l e i n s c h a l i g w o o n - z o r g c o m p l e x
B i j l a g e 1 : T o e l i c h t i n g n u t e n n o o d - z a a k v a n e e n k l e i n s c h a l i g w o o n - z o r g c o m p l e x Toelichting bij nut en noodzaak van het realiseren van een kleinschalig
Nadere informatie&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN
&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN & & VOLWASSENEN Ondersteuning voor mensen met een beperking Heb je een beperking of heeft je zoon of dochter een beperking? Dan is wat ondersteuning soms erg welkom. Ons Tweede
Nadere informatieBESCHERMD WONEN MET ZEER INTENSIEVE ZORG, VANWEGE SPECIFIEKE AANDOENINGEN, MET DE NADRUK OP VERZORGING/VERPLEGING (voorheen ZZP 8)
BESCHERMD WONEN MET ZEER INTENSIEVE ZORG, VANWEGE SPECIFIEKE AANDOENINGEN, MET DE NADRUK OP VERZORGING/VERPLEGING (voorheen ZZP 8) GEBRUIKERSINFORMATIE ZORGPROFIELEN V&V PROTEION 1 2 Inleiding In de kleinschalige
Nadere informatieBeleidsplan stichting thuishaven Terschelling Hoe wij onze doelstellingen trachten te realiseren
Beleidsplan stichting thuishaven Terschelling Hoe wij onze doelstellingen trachten te realiseren Beleidsplan Pagina 1 1. Aanleiding: Veel ouders met een kind met een beperking vertrokken in het verleden
Nadere informatieToekomstbestendige zorg in Noord-Brabant: Voorlopige resultaten. Dung Ngo MSc 15 december 2010
Toekomstbestendige zorg in Noord-Brabant: Voorlopige resultaten Dung Ngo MSc 15 december 2010 Achtergrond van het onderzoek Levensverwachting in NL laatste jaren met >2 jaar toegenomen Echter, vergeleken
Nadere informatie!7": ZORG 'EHANDICAPTENZORG
!7": ZORG 'EHANDICAPTENZORG )NKOOPBELEID,ANGDURIGE :ORG +LANTVERSIE De inkoop van gehandicaptenzorg in 2015 1 Als het nodig is heb je recht op langdurige zorg. Denk aan thuiszorg, verblijf in een verpleeg-
Nadere informatieEXPERTS OP DE TOEKOMST VAN VASTGOED ZORGMARKT
EXPERTS OP DE TOEKOMST VAN VASTGOED ZORGMARKT groeien Zorg en wonen naar elkaar toe Investeren in Nederlands zorgvastgoed is ongekend populair. Zo werd in het eerste halfjaar voor ruim 300 miljoen euro
Nadere informatieKLIK HIER VOOR DE TITEL EN DATUM. VAKANTIE ZONDER ZORGEN In het Land van. Cuijk. Klik hier voor de ondertitel. Omdat het moet.
KLIK HIER VOOR DE TITEL VAKANTIE ZONDER ZORGEN In het Land van EN DATUM Cuijk Klik hier voor de ondertitel Informatiebijeenkomst Valkhoeve Mill 22 november 2016 Omdat het moet Omdat het kan Omdat het loont
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Enkhuizen
Demografische ontwikkeling Gemeente Enkhuizen 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Stede Broec
Demografische ontwikkeling Gemeente Stede Broec Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieFries burgerpanel Fryslân inzicht
Fries burgerpanel Fryslân inzicht Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven. Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven.
Nadere informatieFacts & Figures Dementie
Facts & Figures Dementie Inleiding Door de demografische ontwikkelingen neemt het aantal mensen met dementie de komende decennia sterk toe. Mensen worden steeds ouder en er komen meer ouderen. Omdat dementie
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Andijk
Demografische ontwikkeling Gemeente Andijk Andijk Opm eer Medem blik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieGezond meedoen in Kerkrade. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014
Gezond meedoen in Kerkrade Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid
Nadere informatieGezond meedoen in Nuth. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014
Gezond meedoen in Nuth Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid
Nadere informatieDe Winckelsteegh. voor mensen met een ernstig verstandelijke handicap
De Winckelsteegh voor mensen met een ernstig verstandelijke handicap Maak kennis met De Winckelsteegh Wil je deze brochure lezen in eenvoudige taal? Zoek de plaatjes van het vergrootglas. Daaronder staan
Nadere informatie2015 BEtrokken Noord-Beveland. juli BEetrokken Noord-Beveland. Pagina: 1
juli -2015 BEetrokken Noord-Beveland Pagina: 1 Toekomstvisie voor Noord-Beveland BEN is bezig met de ontwikkeling van een lange(re)termijnvisie voor Noord-Beveland. Daarbij maken wij o.a. gebruik van de
Nadere informatieKennis- en behandelteam
0348-44 17 14 info@rijnhoven.nl Kennis- en behandelteam In goede handen met uw gezondheidsklachten Een thuis voor ouderen. Met zelfstandigheid waar mogelijk. En precies de zorg die nodig is. Welkom bij
Nadere informatieRevalideren na een ziekenhuisopname in In het Zomerpark
Revalideren na een ziekenhuisopname in In het Zomerpark Revalideren na een ziekenhuisopname U gaat revalideren na een ziekenhuisopname. Tijdens uw verblijf in In het Zomerpark werkt u aan een verantwoorde
Nadere informatieHotel met zorg. Vitassist Zorghotel biedt alle luxe van een hotel, maar met de zorg die u nodig heeft. 24 uur per dag, dat geeft een prettig gevoel!
Hotel met zorg Vitassist Zorghotel biedt alle luxe van een hotel, maar met de zorg die u nodig heeft. 24 uur per dag, dat geeft een prettig gevoel! Vitassist heet u van harte welkom! Comfortabel herstellen,
Nadere informatieSociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy
Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media hebben in onze samenleving een belangrijke rol verworven. Het gebruik van sociale media is groot en dynamisch. Voor de vierde
Nadere informatieGezond meedoen in Gulpen-Wittem. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014
Gezond meedoen in Gulpen-Wittem Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk
Nadere informatieWELKOM BIJ LUCIVER! Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen. Laat het ons horen. Wij staan graag voor u klaar!
WELKOM BIJ LUCIVER! LuciVer is een kleinschalige organisatie voor welzijn, zorg en wonen. Wij zijn er voor ouderen die door verlies van lichamelijke en/of geestelijke mogelijkheden zorg of ondersteuning
Nadere informatiePagedal, samen beleven!
Pagedal, samen beleven! Bij Pagedal bent u als klant écht koning! Wij bieden u een compleet verzorgd arrangement, waarvan u de invulling zelf kunt bepalen. Pagedal, voor een evenement op maat! Zakelijke
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Haaksbergen
Kernboodschappen Gezondheid Haaksbergen De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Haaksbergen epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Haaksbergen en de factoren die hierop
Nadere informatieVerpleeghuiszorg voor als het thuis niet meer gaat
Wilt u meer informatie, een rondleiding of kennismaking? Bel ons dan op: 088-97 20 200 (lokaal tarief) Of mail naar: zorgbemiddeling@amstelring.nl Website: www.amstelring.nl/vreugdehof Facebook: www.facebook.com/vreugdehof
Nadere informatieTOERISTISCHE TRENDRAPPORTAGE LIMBURG Factsheets
provincie limburg TOERISTISCHE TRENDRAPPORTAGE LIMBURG Factsheets 2015-2016 Uitgevoerd door ZKA TOERISTISCHE TRENDS LIMBURG 2015-2016_vakanties VAKANTIES NEDERLANDSE GASTEN VERBLIJFSBEZOEK BUITENLANDSE
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Enkhuizen
Demografische ontwikkeling Gemeente Enkhuizen Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieZorg voor geest kost nog steeds het meest
Zorg voor geest kost nog steeds het meest Publicatiedatum: 28-11-2013 In is 19,6 miljard euro uitgegeven voor de behandeling van psychische stoornissen, 22% van de totale uitgaven voor zorg en welzijn
Nadere informatieGezond meedoen in Maastricht. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014
Gezond meedoen in Maastricht Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op
Nadere informatie