Benchmark Airport Seaport regio s. Minor Airport Seaport Logistics

Transcriptie

1 Benchmark Airport Seaport regio s Minor Airport Seaport Logistics Datum: Januari

2 Benchmark Airport Seaport regio s Minor Airport Seaport Logistics Hogeschool van Amsterdam Domein Techniek Begeleidingsteam bedrijfsleven: Auteurs: Studenten van verschillende technische achtergrond, vanuit verschillende hogescholen, onder begeleiding van docenten minor Airport Seaport Logistics Meer informatie? Informatie over dit onderzoek: Sander Onstein, researcher / lecturer onderzoeksprogramma Mainport & City Logistiek : a.t.c.onstein@hva.nl. Voor meer informatie over het onderzoeksprogramma Mainport & City Logistiek kunt u contact opnemen met: Dick van Damme, Lector onderzoeksprogramma Mainport & City Logistiek : d.a.van.damme@hva.nl. Melika Levelt, Programmamanager onderzoeksprogramma Mainport & City Logistiek : m.levelt@hva.nl. Natasja Angevaare, Business Development Manager, a.j.p.angevaare@hva.nl. Datum: Januari

3 Voorwoord Voor u liggen de resultaten van het benchmark onderzoek naar 17 Airport Seaport regio s. Het onderzoek is uitgevoerd door studenten van de minor Airport Seaport Logistics van Hogeschool van Amsterdam, onder begeleiding van docenten. Port of Amsterdam, SADC en Schiphol Group vormen het begeleidingsteam vanuit het bedrijfsleven. De volgende 17 regio s zijn onderzocht: - Amsterdam - Amsterdam / Rotterdam - Antwerpen / Brussel - Beijing - Brisbane - Busan, Zuid-Korea - Dubai, VAE - Frankfurt - Hamburg - Hong Kong - Istanbul - London - Los Angeles - New York / New Jersey - Parijs / Le Havre - Shanghai / Ningbo - Singapore Hogeschool van Amsterdam wil het begeleidingsteam graag bedanken voor de beschikbaar gestelde data en voor het introduceren van de hogeschool bij contactpersonen in de verschillende onderzochte regio s. De docenten en studenten van de benchmark stuurgroep en wensen u veel leesplezier! Voorzitter stuurgroep Sander Onstein (researcher / lecturer onderzoeksprogramma Mainport & City Logistics ) Benchmark stuurgroep Mitchel Bakker David Dekker Job de Groot Ruben Kamst Dirk de Kempenaer Daan Kortleve Jordy Leider Amy Middelkoop Mike van Rijn Wilrik Wels Hugo Woudenberg 3

4 Inhoudsopgave 1. INLEIDING AANLEIDING EN DOELSTELLING ONDERZOEK HOOFDVRAGEN EN DEELVRAGEN BUSINESS CASES VERANTWOORDING ONDERZOEKSMETHODE LEESWIJZER GOEDERENSTROMEN EN PASSAGIERSSTROMEN TUSSENTABELLEN GOEDERENSTROMEN EN PASSAGIERSSTROMEN EINDTABEL EN CONCLUSIES GOEDERENSTROMEN EN PASSAGIERSSTROMEN CONNECTIVITY TUSSENTABELLEN CONNECTIVITY EINDTABEL EN CONCLUSIES CONNECTIVITY AIRPORT SEAPORT TUSSENTABEL AIRPORT SEAPORT EINDTABEL EN CONCLUSIES AIRPORT SEAPORT BELASTINGKLIMAAT TUSSENTABEL BELASTINGKLIMAAT EINDTABEL EN CONCLUSIES BELASTINGKLIMAAT INNOVATIE EN SUPPLY CHAIN OPTIMALISATIE TUSSENTABELLEN INNOVATIE EN SUPPLY CHAIN OPTIMALISATIE EINDTABEL EN CONCLUSIES INNOVATIE EN SUPPLY CHAIN OPTIMALISATIE LOGISTIEKE DIENSTEN EN SERVICE HUB TUSSENTABELLEN LOGISTIEKE DIENSTEN EN SERVICE HUB EINDTABEL EN CONCLUSIES LOGISTIEKE DIENSTEN EN SERVICES HUB HUMAN CAPITAL TUSSENTABELLEN HUMAN CAPITAL EINDTABEL EN CONCLUSIES HUMAN CAPITAL DUURZAAMHEID TUSSENTABELLEN DUURZAAMHEID EINDTABEL EN CONCLUSIES DUURZAAMHEID QUALITY OF LIFE TUSSENTABEL QUALITY OF LIFE EINDTABEL EN CONCLUSIES QUALITY OF LIFE VESTIGINGSKLIMAAT (ECONOMISCH) TUSSENTABELLEN VESTIGINGSKLIMAAT EINDTABEL EN CONCLUSIES VESTIGINGSKLIMAAT 39 4

5 12. BENCHMARK CONCLUSIE: SINGAPORE NUMMER 1, GEVOLGD DOOR AMSTERDAM / ROTTERDAM 40 BUSINESS CASES AMSTERDAM / ROTTERDAM STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN DE REGIO AMSTERDAM / ROTTERDAM CASE: GRATIS ONDERWIJS DUBAI BEIJING STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN REGIO BEIJING CASE: SPOORWEGENNETWERK BEIJING BRISBANE STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN REGIO BRISBANE CASE: SEQ INFRASTRUCTRE BUSAN STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN REGIO BUSAN CASE: DE PORT AUTHORITY, EEN OVERKOEPELEND REGIEORGAAN BUSAN HONG KONG NEW YORK/NEW JERSEY OVEREENKOMSTEN EN VERSCHILLEN TUSSEN DE ORGANISATIES OVEREENKOMSTEN VERSCHILLEN COÖRDINATIE EN REGIE DUBAI STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN REGIO DUBAI BUSINESS CASE: CRUISE TERMINALS HONG KONG STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN REGIO HONG KONG BUSINESS CASE: SAMENWERKING HAVEN EN LUCHTHAVEN ISTANBUL STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN REGIO ISTANBUL STERKE PUNTEN MAINPORT ISTANBUL SPECIALISEREN OP ÉÉN LOCATIE COMPLEET GEÏNTEGREERD ICT-SYSTEEM 'HET BUILD OPERATE TRANSFER (BOT) MODEL' AIR TRAVEL CONNECTIVITY BUSINESS CASE BOT ISTANBUL OVER HET PROJECT DE VOORDELEN VAN HET BOT-MODEL DE NADELEN VAN HET BOT-MODEL BOT-MODEL IN AMSTERDAM LONDEN STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN DE REGIO LONDEN CASE: LONDON GATEWAY 64 5

6 21. LOS ANGELES STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN DE REGIO LOS ANGELES (LA) BUSINESS CASE LA SOUTHERN CALIFORNIA INTERNATIONAL GATEWAY INNOVATIE VOOR DE TOEKOMST NEW YORK / NEW JERSEY STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN REGIO NEW YORK / NEW JERSEY BEVORDERING SAMENWERKING LUCHTHAVEN EN HAVEN IN BUSAN, HONG KONG EN NEW YORK / NEW JERSEY BUSAN HONG KONG NEW YORK/NEW JERSEY OVEREENKOMSTEN EN VERSCHILLEN TUSSEN DE ORGANISATIES OVEREENKOMSTEN VERSCHILLEN COÖRDINATIE EN REGIE SHANGHAI STERKE EN ZWAKKE PUNTEN MAINPORT SHANGHAI BUSINESS CASE: SHANGHAI OVER HET PROJECT DE VOORDELEN VAN HET VERBETEREN VAN DE INFRASTRUCTUUR MET BETREKKING TOT HET ACHTERLAND 76 6

7 1. Inleiding Voor u liggen de resultaten van het benchmark onderzoek naar 17 Airport Seaport regio s. Het onderzoek is uitgevoerd door studenten van de minor Airport Seaport Logistics van Hogeschool van Amsterdam, onder begeleiding van docenten. Port of Amsterdam, SADC en Schiphol Group vormen het begeleidingsteam vanuit het bedrijfsleven. De volgende 17 regio s zijn onderzocht: - Amsterdam - Amsterdam / Rotterdam - Antwerpen/Brussel - Beijing - Brisbane - Busan, Zuid-Korea - Dubai, VAE - Frankfurt - Hamburg - Hong Kong - Istanbul - London - Los Angeles - New York/New Jersey - Parijs/Le Havre - Shanghai/Ningbo - Singapore 1.1 Aanleiding en doelstelling onderzoek Amsterdam Airport Area (AAA) heeft een logistieke propositie opgesteld voor de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Het benchmark rapport biedt input voor deze propositie en past in de triple helix gedachte van de Amsterdam Economic Board (AEB), waarin overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen samenwerken. De AEB heeft als doel een duurzame economische groei in de Metropoolregio Amsterdam (AEB, 2013) 1. Logistics vormt één van de zeven economische topclusters waar de metropoolregio specifiek op inzet ter versterking van haar internationale concurrentiepositie. Voor logistieke (MKB) bedrijven kan het rapport ondersteuning bieden bij de vestigingsplaatskeuze voor een logistieke regio. Ook kan het rapport achtergrondinformatie verschaffen voor het oprichten van een agent in het buitenland. Tot slot geeft het onderzoek sterke punten van de regio weer. Logistiek ondernemers kunnen hier op inzetten bij het aantrekken van verladers. Het benchmarkonderzoek bouwt voort op vorig benchmark onderzoek, waarin de regio s: 1. Amsterdam 2. Antwerpen / Brussel 3. Frankfurt. 4. Hamburg 5. Parijs / Le Havre en 6. Singapore zijn onderzocht. 2 Het benchmark onderzoek heeft tot doel om Airport Seaport regio s met elkaar te vergelijken. Een dergelijke regio kenmerkt zich door de aanwezigheid van één of meerdere luchthavens en één of meerdere zeehavens. Zowel sterke als verbeterpunten voor de verschillende regio s komen aan bod. Op basis hiervan worden lessen getrokken hoe de verschillende regio s van elkaar kunnen leren. 1.2 Hoofdvragen en deelvragen Het onderzoek kent twee hoofdvragen: 1. Welke sterke en zwakke punten zijn te onderscheiden voor de onderzochte Airport Seaport regio in vergelijking met de andere Airport Seaport regio s? (hoofdstuk 2 tot en met 12) 2. Wat kunnen de onderzochte regio s van elkaar leren voor het verbeteren van de eigen positie? (hoofdstuk 13 tot en met 25) Om de hoofdvragen te kunnen beantwoorden zijn verschillende deelvragen opgesteld, onderverdeeld in 10 factoren. Op deze factoren zijn de regio s met elkaar vergeleken: 1. Goederenstromen en passagiersstromen - Wat is het vrachtvolume van de regio (aanvoer en afvoer x1000 tonnen)? 1 Amsterdam Economic Board (2013). Werkwijze. Geraadpleegd op 28 maart NL/Business/Amsterdam-Economic-Board/About-the-Amsterdam-Economic-Board/Werkwijze. 2 Hogeschool van Amsterdam (2013). Benchmark Airport-Seaport. HvA: Amsterdam, juni

8 - In welke sectoren is het volume onder te verdelen (bijvoorbeeld olie, steenkool, agribulk, hightech, pharma, mode) (zowel import als export)? - Welke trends zijn waar te nemen qua vrachtvolumes in de verschillende sectoren? - Hoe groot is het vrachtvolume air cargo qua import, export en doorvoer? Wat zijn hierin de ontwikkelingen ten opzichte van de afgelopen jaren? - Hoe groot is het aantal containers (TEU) qua import, export en doorvoer? Wat zijn hierin de ontwikkelingen ten opzichte van de afgelopen jaren? - Hoe groot is het aantal schepen (onderverdeeld in zee- en binnenvaart) qua aankomst en vertrek? - Hoe groot is het aantal vliegbewegingen, zowel aankomst als vertrek? - Hoeveel terminals zijn er in de regio (onderverdeeld in passagiers, luchtvracht, droge bulk, natte bulk, containerterminals, Ro/Ro, breakbulk)? - Hoe groot zijn de passagiersstromen van en naar de regio? Wat is de herkomst en bestemming van de passagiers? - Hoe groot is het goederenvolume richting achterland? Hoe is de modal split van het vrachtvervoer richting achterland? 2. Connectivity - Welke airport(s) en seaport(s) zijn te onderscheiden in de regio? - Welke transportverbindingen heeft de regio intern en met het achterland? Welke modaliteiten (air, weg, rail, binnenvaart) verbinden welke bestemmingen (bereikbaarheidsklimaat)? - Aantal directe verbindingen (zowel vanuit haven als luchthaven)? - Lengte van het wegennet en spoorwegennet? - Wat zijn de actuele ontwikkelingen in verbindingen binnen de regio en met het achterland (vestigingsklimaat)? - Hoe is de logistieke ICT geregeld in de regio (vb. Hamburg gebruikt Port Community Systeem Dakozy, Amsterdam Airport Schiphol gebruikt Cargonaut en de Haven van Amsterdam gebruikt Portbase)? - Welke actuele ontwikkelingen zijn te onderscheiden in logistieke informatiestromen? 3. Airport seaport - Vindt er wisselwerking plaats tussen airport(s) en seaport(s) in de regio? Is deze verbinding met andere woorden van belang als toegevoegde waarde voor de regio? Zijn airport en seaport entiteiten die elkaar versterken? - Vindt de besturing van airport(s) en seaport(s) plaats vanuit één organisatie of is sprake van op zichzelf staande organisaties? - Vinden er in de regio projecten plaats die leiden tot synergie tussen airport(s) en seaport(s) (zoals de aanleg van de A5 tussen de Haven van Amsterdam en Amsterdam Airport Schiphol)? - Welke bedrijvenclusters (bijvoorbeeld mode, hightech) zijn aanwezig in de regio? - Is er op a) bedrijfscluster niveau en b) bedrijfsniveau sprake van bedrijven / clusters die zowel gebruik maken van airport(s) als seaport(s)? 4. Belastingklimaat, douane en regelgeving - Heeft de regio speciale (voordelige) belastingregels voor logistieke bedrijven (vestigingsklimaat)? - Hoe is het belastingklimaat (corporate tax) ten aanzien van het vestigen van a) een DC b) een hoofdkantoor (vestigingsklimaat)? - Hoe scoort de douane op de Logistics Performance Indicator? - Hoe is de relatie van de regio met de douane en welke actuele ontwikkelingen zijn hierin te onderscheiden? - Hoe is het belastingklimaat voor expats (vestigingsklimaat)? - Hoe is het belastingklimaat op het gebied van afdrachten (VAT Deferment system?) aan de douane (vestigingsklimaat)? - Is er sprake van een geautomatiseerd douaneproces? 5. Innovatie & Supply Chain Optimization - Welke vormen van samenwerking zijn er binnen de triple helix (drie o s): overheid, ondernemers en onderwijs, met als doel het stimuleren van innovatie? Denk bijvoorbeeld aan de Amsterdam Economic Board? Wat doen deze organisaties? 8

9 - Is er sprake van PPS (Publiek Private Samenwerking) op logistiek vlak? - Hoe stelt de overheid zich op ten aanzien van logistieke innovaties? - Wat zijn de logistieke innovatieve concepten binnen de regio? - Welke innovatieve logistieke projecten zijn te onderscheiden binnen de regio? - Hoe scoort de regio op de Global Innovation Index (GII) en waarom? 6. Aanwezige dienstensector / Services hub - Welke services uit het logistieke sectorhuis worden aangeboden in de regio? Het logistieke sectorhuis kent vijf serviceniveaus: 1. Transport 2. Warehousing 3. VAL/ VAS 4. Ketenregie en ketenbeheersing 5. SC support activiteiten (banken, verzekeraars, ICT bedrijven). - Wat gebeurt er in de regio op het gebied van regie over (logistieke) informatiestromen, geldstromen en netwerkregie? - Wat zijn de concentraties in en specialisaties van de regio op het gebied van logistieke dienstverlening? - Kunnen de logistieke activiteiten bij vestiging in de regio met andere woorden uitbesteed worden aan bedrijven gevestigd in de regio? - Hoe scoort het land op het gebied van Timeliness en op Logistics quality and competence op de Logistics Performance Indicator? 7. Human capital - Wat is het opleidingsniveau van de beroepsbevolking? - Werkeloosheidspercentage beroepsbevolking in de regio? - Welke universiteiten en hogescholen zijn gevestigd in de regio? Wat is het aanbod aan logistieke opleidingen? - Is er een internationale business community aanwezig? - Hoe wordt de kwaliteit van het onderwijssysteem internationaal beoordeeld? - Hoe is de taalvaardigheid van de beroepsbevolking? - Hoe liggen de arbeidskosten in de regio? Wat kost een FTE bruto per uur, maand en jaar? Hoe zijn de arbeidskosten opgebouwd? - Zijn er tekorten / overschotten aan (logistiek) personeel in de regio? Bij welk opleidingsniveau is sprake van een overschot / tekort? 8. Duurzaamheid - Hoe scoort de regio op duurzaamheid? En hoe scoort specifiek de logistiek binnen de regio op duurzaamheid? - Welke duurzame logistieke projecten zijn te onderscheiden in de regio? Vinden er ontwikkelingen van duurzame (logistieke) bedrijfslocaties plaats? 9. Quality of life - Hoe scoort de regio op quality of life? Wat zijn de ontwikkelingen hierin? - Hoe scoren steden in de regio op ranglijsten voor toeristische bestemming? Wat zijn de ontwikkelingen hierin? - Wat zijn de kenmerken van het sociaal culturele klimaat (conservatief, progressief, liberaal, enz.)? - Wat zijn de kenmerken van het culturele aanbod in de regio? 10. Vestigingsklimaat - Hoe scoort de regio op city attractiveness? - Hoe scoort de regio volgens de World Bank op het gebied van eenvoudig zaken doen? 1.3 Business cases Naast de benchmark scores van de verschillende regio s (hoofdstukken 2 tot en met 12) vindt u in hoofdstukken 13 tot en met 24 cases waarin logistieke voorbeeldprojecten worden behandeld. Deze projecten uit de verschillende regio s zijn geanalyseerd om u inspiratie te bieden voor het versterken van de positie van de MRA. Ook worden hierin de sterke en zwakke punten van de verschillende regio s samengevat. De volledige onderzoeksrapporten per regio kunt u vinden in het Naslagwerk (toegang via dropbox). 9

10 1.4 Verantwoording onderzoeksmethode Het onderzoek is gebaseerd op deskresearch naar de kenmerken van de verschillende regio s, aangevuld met interviews. De contactpersonen voor de interviews zijn in de meeste gevallen aangedragen door het begeleidingsteam. Alle respondenten hebben een functie gerelateerd aan de logistieke sector, zoals beleidsmaker op logistiek gebied, manager in het plaatselijke logistieke bedrijfsleven, logistiek gerelateerde expat of medewerker van een ambassade met logistiek in de portefeuille. De 10 hoofdfactoren zijn in overeenstemming met het begeleidingsteam opgesteld en zijn gebaseerd op de internationaal gehanteerde logistieke propositie. De factoren en bijbehorende indicatoren (paragraaf 1.2) geven tezamen een inhoudelijk valide (inhoudvaliditeit) beeld van de vestigingsplaats kwaliteiten van een regio voor de vestiging van een DC dan wel een hoofdkantoor. De regio s zijn geselecteerd naar aanleiding van een brainstorm met het begeleidingsteam. Voor selectie van de regio s zijn de volgende criteria gehanteerd: - De aanwezigheid van één of meerdere airport(s) en seaport(s) - Concurrerende regio s van Amsterdam en Rotterdam - Dan wel: het betreft een internationaal opkomende Airport Seaport regio - Dan wel: het betreft internationaal een top regio op het gebied van goederenvolumes Het onderzoek is betrouwbaar doordat iedere factor op dezelfde manier is gemeten voor alle regio s. Het onderzoek kan hierdoor in volgende jaren herhaald worden. Voor de benchmark tabellen is gebruik gemaakt van statistieken en van rankings van internationaal gerenommeerde instanties zoals de World Bank, KPMG en World Shipping Council. Uitzondering hierop vormt de factor Airport Seaport (tabel 9), waarvoor geen internationaal verzamelde data bechikbaar zijn. Voor de bepaling van de wisselwerking tussen airport en seaport in een regio is onderzocht of er bedrijven zijn gevestigd in de regio die zowel fysiek gebruik maken van airport als seaport en ook goederen uitwisselen tussen haven en luchthaven. Sommige data zijn alleen op landelijk niveau beschikbaar. Regio s in eenzelfde land (zoals Beijing en Shanghai) zijn in voorkomend geval dezelfde score toebedeeld op de betreffende indicator. Bij sommige indicatoren zijn geen data gevonden. Dit kan enerzijds betekenen dat de betreffende kwaliteit niet aanwezig is in de regio en er dus terecht geen punten zouden worden toegekend aan de indicator. Anderzijds kan het voorkomen dat er wel data zijn, maar deze niet gevonden zijn en dus onterecht geen punten zouden worden toegekend. Om deze redenen is ervoor gekozen de betreffende indicatoren iets minder dan het gemiddeld aantal punten (8,5), namelijk 7 punten, toe te kennen. Indien meerdere regio s hetzelfde scoren op een hoofdfactor, is vanzelfsprekend dezelfde score toebedeeld. Zo kan het voorkomen dat twee regio s een gedeelde eerste plaats scoren op een factor. In dat geval is er geen tweede plaats. Een regio kan op iedere factor maximaal 17 punten scoren, de tweede plaats scoort 16 punten, enzovoort. Op het totaal van de 10 factoren kan een regio dus maximaal 170 punten scoren. Tot slot dient opgemerkt te worden dat, afhankelijk van het gewicht dat aan een bepaalde factor wordt gegeven, iedere regio in theorie op de eerste plaats kan eindigen. In deze benchmark telt ieder van de 10 hoofdfactoren even zwaar mee. Het staat de lezer echter vrij om bepaalde factoren zwaarder mee te laten wegen dan andere factoren. Vanzelfsprekend kan dan een andere ranking ontstaan. 1.5 Leeswijzer Hoofdstukken 2 tot en met 11 bevatten de scores van de onderzochte regio s op de verschillende factoren. Een totaaloverzicht vindt u in hoofdstuk 12. Hoofdstukken 13 tot en met 24 bevatten business cases met daarin inspirerende voorbeelden van logistieke projecten en aanpakken uit de andere regio s. Deze dienen ter inspiratie voor het versterken van de positie van de MRA. De volledige onderzoeksrapporten per regio kunt u vinden in het Naslagwerk (toegang via dropbox). 10

11 2. Goederenstromen en passagiersstromen 2.1 Tussentabellen goederenstromen en passagiersstromen Tabel 1. Vrachtvolume in miljoenen tonnen (Airports) Absoluut Positie Punten Amsterdam Tabel 2. Vrachtvolume in miljoenen tonnen (Seaports) Absoluut Positie Punten Amsterdam Tabel 3. Vrachtvolume in miljoenen TEU (Seaports) Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Amsterdam/Rotterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Antwerpen/Brussel Antwerpen/Brussel (2011) Beijing Beijing Beijing Brisbane Brisbane Brisbane Busan, Zuid-Korea Busan, Zuid-Korea Busan, Zuid-Korea (2011) Dubai, VAE Dubai, VAE Dubai, VAE Frankfurt Frankfurt Frankfurt Hamburg (2011) Hamburg (2011) Hamburg Hong Kong Hong Kong Hong Kong Istanbul Instanbul (2010) Istanbul London London London (2011) Los Angeles Los Angeles Los Angeles New York/New Jersey New York/New Jersey New York/New Jersey Parijs/Le Havre Parijs/Le Havre Parijs/Le Havre (2009) Shanghai/Ningbo Shanghai/Ningbo Shanghai/Ningbo Singapore Singapore Singapore Data tabel 1. verschillende luchthavens (2013), tabel 2 en 3 World Shipping Council (2013), tabel 4. verschillende luchthavens (2013). 11

12 Tabel 4. Passagiersvolume in miljoenen (Airports) Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel (2011) Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre (2011) Shanghai/Ningbo (2010) Singapore Tabel 5. Totaal factor Goederenstromen en passagiersstromen Totaal punten Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Eindtabel en conclusies goederenstromen en passagiersstromen Tabel 1: Vrachtvolume in miljoenen tonnen (airports) In tabel 1 laatste kolom worden alle regio s gerangschikt op vrachtvolume van de airports in de desbetreffende regio. Amsterdam eindigt op een gedeelde elfde plaats. Hong Kong is de regio die veruit de meeste vracht heeft vervoerd via de airports in de regio. Tabel 2: Vrachtvolume in miljoenen tonnen (seaports) In tabel 2 laatste kolom worden alle regio s gerangschikt op het vrachtvolume van de seaports. Amsterdam eindigt op een dertiende plaats en laat met name Europese regio s achter zich. Wat in deze tabel logischerwijs naar voren komt is dat het merendeel van de havens direct aan zee hoog scoren. 12

13 Tabel 3: Vrachtvolume in miljoenen TEU (seaports) In tabel 3 laatste kolom worden alle regio s gerangschikt op het aantal TEU s dat de seaports in de desbetreffende regio afhandelen. Amsterdam eindigt op een gedeelde laatste plaats met Brisbane en Frankfurt. Samen met Rotterdam scoort de regio Amsterdam / Rotterdam een zevende plaats. Wat in deze tabel opvalt is dat alle Chinese seaports (en Singapore) erg goed uit de test komen. Ook de seaports in Los Angeles staan hoog gepositioneerd. Tabel 4: Passagiersvolume in miljoenen (airports) In tabel 4 laatste kolom worden alle mainports gerangschikt op het aantal passagiers dat wordt afgehandeld op de airports in de desbetreffende regio. Amsterdam eindigt op een tiende positie en laat daarmee Instanbul, Los Angeles, Hong Kong, Brisbane, Antwerpen/Brussel, Busan en Hamburg achter zich. London eindigt op de eerste plaats. Conclusie tabel 5: Totaal factor goederenstromen en passagiersstromen In tabel 5 tweede kolom zijn alle punten die iedere regio heeft behaald in de tussentabellen bij elkaar opgeteld. Hieruit is een ranking gekomen waar de beste regio op de factor goederenstromen uitkomt. In dit geval is Shanghai bovenaan geëindigd. Dit heeft te maken met de enorme tonnages vracht op jaarbasis, zowel via lucht als zee. 13

14 3. Connectivity 3.1 Tussentabellen connectivity Tabel 6. Aantal directe verbindingen met andere luchthavens Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Data tabel 6. verschillende luchthavens (2013), tabel 7 World Bank (LPI, 2013). Tabel 7. Infrastructuur score op Logistics Performance Indicator Absoluut Positie Punten Amsterdam 4, Amsterdam/Rotterdam 4, Antwerpen/Brussel 4, Beijing 3, Brisbane 3, Busan, Zuid-Korea 3, Dubai, VAE 3, Frankfurt 4, Hamburg 4, Hong Kong 4, Istanbul 3, London 3, Los Angeles 3, New York/New Jersey 3, Parijs/Le Havre 3, Shanghai/Ningbo 3, Singapore 4,

15 Tabel 8. Totaal factor Connectivity Totaal punten Positie Toe te kennen punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore van het land van de respondent. 3.2 Eindtabel en conclusies connectivity Tabel 6: Aantal directe verbindingen met andere luchthavens Deze tabel geeft aan hoeveel verbindingen de airports van de regio s hebben. Hoe meer luchthavens te bereiken zijn vanuit de luchthavens in de regio, des te sterker de regio. Er is geen onderscheid gemaakt tussen passagiers en cargo vluchten omdat cargo zowel op combi-freighters als op full-freighters mee gaat. Amsterdam is op de 2 de plaats geëindigd met 317 verbindingen, hiermee blijft alleen de regio Amsterdam / Rotterdam (1ste plaats, 320 verbindingen) de regio Amsterdam voor. Verwacht wordt dat Istanbul de aankomende jaren flink gaat stijgen met het aantal verbindingen. Istanbul (zie hoofdstuk 19) is met veel projecten bezig rondom de vliegvelden om aan de toekomstige vraag te kunnen voldoen. Tabel 7: Infrastructuur score op Logistics Performance Indicator In de Logistics Performance Indicator (LPI) is per land de kwaliteit van de infrastructuur onderzocht. Hoe hoger de regio scoort op aanwezige infrastructuur, des te sterker de regio. Nederland komt als gedeelde derde (LPI: 4.15) plaats uit de bus samen met Singapore en moet alleen Duitsland voor laten (LPI: 4.26). De gegevens zijn afkomstig uit Logistics Performance Index enquêtes uitgevoerd door de Wereldbank in samenwerking met academische en internationale instellingen, particuliere bedrijven en personen die zich bezighouden met internationale logistiek. Respondenten beoordelen acht markten op zes belangrijke punten op een schaal van 1 (slechtst) tot 5 (best). De markten worden gekozen op basis van de belangrijkste import en export markten Tabel 8. Totaal factor connectivity In deze tabel zijn de punten van de twee tussentabellen bij elkaar opgeteld. In de eindtabel van connectivity staan Amsterdam en Amsterdam / Rotterdam bovenaan. Dit is te verklaren doordat Amsterdam Airport Schiphol veel verbindingen heeft met andere luchthavens en Nederland hoog scoort op infrastructuur in de Logistics Performance Index. 15

16 4. Airport Seaport 4.1 Tussentabel Airport Seaport Tabel 9. Bedrijvenclusters die gebruik maken van airport en seaport Fashion Perishables (Food, Flowers) Life sciences Spare parts High-tech en Anders, consumentenelektronica namelijk Absoluut Positie Amsterdam X X X X X 5 1 Amsterdam/Rotterdam X X X X X 5 1 Antwerpen/Brussel X X X X 4 3 Hamburg X X X X 4 3 Beijing X X X 3 5 Busan, Zuid-Korea X XX 3 5 Singapore X X X 3 5 Brisbane X X 2 8 Dubai, VAE X X 2 8 Hong Kong X 1 10 Frankfurt 0 Istanbul 0 London 0 Los Angeles 0 New York/New Jersey 0 Parijs/Le Havre 0 Shanghai/Ningbo 0 Data afkomstig uit onderzoeken naar de verschillende regio s, hiervoor wordt verwezen naar het Naslagwerk. 16

17 4.2 Eindtabel en conclusies Airport Seaport Tabel 10. Totaal factor Airport Seaport Totaal punten Positie Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Toe te kennen punten Tabel 10. Totaal factor Airport Seaport Tabel 10 is opgesteld aan de hand van het aantal bedrijven clusters dat gevestigd is in de regio en dat gebruik maakt van zowel airport als seaport. De bedrijvenclusters die zijn geselecteerd als meest voorkomend en daarom zijn opgenomen in de tabel, zijn Fashion, Perishables, Life science, Spare parts en High tech (tabel 9). Om de lading te dekken is er ook een categorie overig in de tabel opgenomen. Amsterdam en Amsterdam / Rotterdam scoren het hoogst met 5 bedrijvenclusters, namelijk: Fashion, Perishables, Life science, Spare parts en High tech. Op de derde plaats staat de regio Antwerpen/Brussel met vier bedrijvenclusters namelijk: Fashion, Perishables, Spare parts en High tech. Opvallend om te noemen is dat er in 7 regio s geen bedrijvenclusters gevonden zijn. Dit kan twee zaken betekenen, namelijk dat er geen bedrijvenclusters gebruik maken van zowel de airport als de seaport of dat er geen informatie over gevonden is. In het kader van deze onzekerheid hebben alle regio s zonder bedrijvenclusters zeven punten toebedeeld gekregen. 17

18 5. Belastingklimaat 5.1 Tussentabel belastingklimaat Tabel 11. Belasting klimaat Corporate tax % Positie Punten Tabel 12. Inkomens belasting % Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Data tabel 11. en 12. KPMG (2013). 18

19 Tabel 13. VAT/GST Positie Punten Tabel 14. LPI Customs % Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterda m Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Data tabel 13. Expatax (2013) en 14. World Bank (2013). 19

20 5.2 Eindtabel en conclusies belastingklimaat Tabel 15. Totaal factor Belastingklimaat, Douane en Regelgeving Totaal punten Positie toe te kennen punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Conclusie Totaal factor belastingklimaat, douane en regelgeving Op het gebied van belastingklimaat scoren Amsterdam en Rotterdam een elfde positie (tabel 15). Dit komt omdat er in Nederland de hoogste inkomensbelasting geldt van alle onderzochte regio s, namelijk 52 procent (tabel 12). Ook wordt er in Nederland het hoogste percentage Value Added Tax (VAT) gerekend op producten, namelijk 21 procent (tabel 13). Hong Kong is de beste regio betreft het belastingklimaat. In deze regio is de belasting op de inkomsten van bedrijven het laagst, is er sprake van een lage inkomensbelasting en is de Logistics Performance Index score op customs (tabel 14) het hoogst. In de komende jaren zullen er naar verwachting weinig tot geen veranderingen plaatsvinden in de scores van de regio s op het gebied van belastingklimaat. Voor de landen waarvan geen VAT gegevens zijn gevonden zijn 7 punten toegekend op deze deelfactor. 20

21 6. Innovatie en supply chain optimalisatie 6.1 Tussentabellen innovatie en supply chain optimalisatie Tabel 16. Innovation Cities Top 100 Index 2012 Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Tabel 17. Uitgaven R&D als percentage van het BRP Absoluut Positie Punten Amsterdam 1, Amsterdam/Rotterdam 1, Antwerpen/Brussel 1, Beijing 1, Brisbane 2, Busan, Zuid-Korea 3, Dubai, VAE 2, Frankfurt 2, Hamburg 2, Hong Kong 0, Istanbul 0, London 1, Los Angeles 2, New York/New Jersey 2, Parijs/Le Havre 3, Shanghai/Ningbo 1, Singapore Singapore 2, Data tabel 16. afkomstig uit Innovation Cities Top 100 Index (2012) en tabel 17. World Bank (2013). 21

22 6.2 Eindtabel en conclusies innovatie en supply chain optimalisatie Tabel 18. Totaal factor Innovatie en SC Optimization Totaal punten Positie Toe te kennen punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningo Singapore Tabel 16: Innovation Cities Top 100 index 2012 Amsterdam heeft zelf een score van 55 op de Innovation Cities Top 100 index en staat op de 9 de plaats op deze ranking. Rotterdam heeft echter een score van 47 en staat op de 69 ste plaats op deze ranking, dit zorgt ervoor dat de regio Amsterdam / Rotterdam een lagere plaats inneemt dan Amsterdam in deze tabel. Er is voor gekozen om Amsterdam / Rotterdam de gemiddelde absolute score toe te kennen van beide regio s (55 en 47 vormt gemiddeld 51 punten). Steden met een score van 50 en hoger worden in de zogenoemde NEXUS categorie geplaatst, dit betekent dat deze steden een belangrijk kernpunt zijn voor meerdere economische en sociale innovatie segmenten. Tabel 17: Uitgaven R&D als percentage van het BRP Doordat de uitgaven aan Research & Development voor Nederland als geheel gegeven zijn is de absolute score (1,83) voor Amsterdam en Amsterdam / Rotterdam gelijk. Busan heeft de hoogste score, 3,74. Dit betekent dat in Busan 3,74% van het Bruto Regionaal Product wordt uitgegeven aan Research & Development. Doordat dit percentage hoger is dan de rest van de steden in de tabel, is de stelling dat Busan de meeste innovatieve inspanningen heeft qua R&D. Tabel 18. Totaal factor Innovatie en SC Optimization Parijs / Le Havre scoort in beide tabellen (Innovation Cities Top 100 en Uitgaven R&D als percentage van het BRP) zeer goed, een 1 ste en 2 de plaats. Hierdoor staat deze stad op de 1 ste plaats in deze tabel. Amsterdam heeft een betere plaats op de totale tabel dan Amsterdam / Rotterdam. Dit komt door de score van Amsterdam van 55 in de Innovation Cities Top 100, terwijl Rotterdam 47 scoort. In Istanbul is het percentage R&D van het BRP laag en ook op de Innovation Cities Top 100 scoort deze stad niet al te goed. Daardoor komt Istanbul op de laatste plaats met een absolute score van 4 en een toegekend puntenaantal 1. 22

23 7. Logistieke diensten en service hub 7.1 Tussentabellen logistieke diensten en service hub Tabel 19. Score Logistics quality and competence op Logistics Performance Index Absoluut Positie Punten Amsterdam 4, Amsterdam / Rotterdam 4, Antwerpen/Brussel 3, Beijing 3, Brisbane 3, Busan, Zuid-Korea 3, Dubai, VAE 3, Frankfurt 4, Hamburg 4, Hong Kong 4, Istanbul 3, London 3, Los Angeles 3, New York/New Jersey 3, Parijs/Le Havre 3, Shanghai/Ningbo 3, Singapore 4, Tabel 20. Score Timeliness op Logistics Performance Index Absoluut Positie Punten Amsterdam 4, Amsterdam / Rotterdam 4, Antwerpen/Brussel 4, Beijing 3, Brisbane 4, Busan, Zuid-Korea 4, Dubai, VAE 4, Frankfurt 4, Hamburg 4, Hong Kong 4, Istanbul 3, London 4, Los Angeles 4, New York/New Jersey 4, Parijs/Le Havre 4, Shanghai/Ningbo 3, Singapore 4, Data tabel 19. en 20. World Bank (2013). 23

24 Tabel 21. Score Shipments meeting quality criteria (%) op LPI Absoluut Positie Punten Amsterdam 3, Amsterdam / Rotterdam 3, Antwerpen/Brussel 3, Beijing 3, Brisbane 3, Busan, Zuid-Korea 3, Dubai, VAE 3, Frankfurt 3, Hamburg 3, Hong Kong 4, Istanbul 3, London 3, Los Angeles 3, New York/New Jersey 3, Parijs/Le Havre 3, Shanghai/Ningbo 3, Singapore 3, Data tabel 21. en 22. World Bank (2013). Tabel 22. Score Tracking en Tracing op Logistics Performance Index Absoluut Positie Punten Amsterdam 4, Amsterdam / Rotterdam 4, Antwerpen/Brussel 4, Beijing 3, Brisbane 3, Busan, Zuid-Korea 3, Dubai, VAE 3, Frankfurt 4, Hamburg 4, Hong Kong 4, Istanbul 3, London Los Angeles 4, New York/New Jersey 4, Parijs/Le Havre 3, Shanghai/Ningbo 3, Singapore 4,

25 7.2 Eindtabel en conclusies logistieke diensten en services hub Tabel 23. Totaal factor Logistieke diensten en services hub Totaal punten Positie toe te kennen punten Amsterdam Amsterdam / Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Tabel 23. Totaal factor logistieke diensten en services hub In deze eindtabel is de factor Logistieke diensten en services hub opgenomen. In de tussentabellen zijn vier indicatoren meegenomen, dit zijn: Score Logistics quality and competence Score Timeliness Score Shipments meeting quality criteria (%) Score Tracking en Tracing Uit deze resultaten is een algemene ranking gemaakt. De score van Amsterdam is met de vijfde positie bovengemiddeld. Er is een minimaal verschil met de Duitse concurrenten Frankfurt en Hamburg die in absolute zin beide 2 punte hoger scoren. De Aziatische concurrenten scoren hoger. Binnen Europa heeft Amsterdam tegenover zeehavenstad Le Havre een sterkere positie. Uit de resultaten blijkt dat een aantal regio s momenteel laag scoort, waarbij wel een enorme groei van zowel de economie als het marktaandeel verwacht wordt. Denk aan Istanbul en Dubai / VAE waar enorme ontwikkelingen gaande zijn in de logistieke sector. Hierbij vooral denkende aan de technologische ontwikkelingen in de haven en luchthaven maar ook de groei van de zogenoemde logistieke corridor die Dubai wil gaan creëren. Uit de deelscores blijkt dat Frankfurt, Hamburg, Hong Kong en Singapore hoog scoren op logistieke kwaliteit en competenties (tabel 19). Singapore, Frankfurt, Hamburg en Hong Kong scoren hoog op timeliness (tabel 20). Het aantal zendingen dat voldoet aan de kwaliteitscriteria is in Singapore en Frankfurt het hoogst (tabel 21). Op het gebied van tracking en tracing lopen Amsterdam en Rotterdam voorop (tabel 22). Directe concurrenten voor Amsterdam op deze factor zijn Hamburg en Frankfurt. Amsterdam kan haar positie verbeteren door haar scores op indicatoren Logistieke kwaliteit en competenties en Timeliness te verhogen. 25

26 8. Human Capital 8.1 Tussentabellen human capital Tabel 24. Opleidingsniveau beroepsbevolking % primary (gross) % secondary %(gross) tertiary (gross) Absoluut Positie Punten Amsterdam 102,27 119,09 98,48 106, Amsterdam/Rotterdam 102,27 119,09 98,48 106, Antwerpen/Brussel 98,48 109,25 107,58 105, Beijing 105,11 79,72 39,39 74, Brisbane 99,43 128,94 121,21 116, Busan, Zuid-Korea 100,38 95,47 156,06 117, Dubai, VAE 0,00 0,00 0,00 0,00 7 Frankfurt 96,59 101,38 0,00 65,99 7 Hamburg 96,59 101,38 0,00 65,99 7 Hong Kong 96,59 81,69 90,91 89, Istanbul 98,48 80,71 83,33 87, London 101,33 103,35 90,91 98, Los Angeles 96,59 94,49 143,94 111, New York/New Jersey 96,59 94,49 143,94 111, Parijs/Le Havre 104,17 111,22 86,36 100, Shanghai/Ningbo 105,11 79,72 39,39 74, Singapore 0,00 0,00 0,00 0,00 7 De percentages primary, secondary en tertiary zijn omgerekend naar een score opzichte van het gemiddelde. Een percentage boven de 100% betekent dat een regio beter scoort dan gemiddeld. De onbewerkte data van tabel 24. zijn afkomstig van de World Bank. Regio s waarbij geen data beschikbaar zijn voor de tertiary groep studenten hebben 7 punten toebedeeld gekregen. 26

27 Tabel 25. Werkloosheid % beroepsbevolking Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Tabel 26. Ranking universitair systeem (gemiddeld alle universiteiten in regio) Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Data tabel 25. afkomstig van Indexmundi (2013) en tabel 26. Times Higher Education World University Rankings ( ). 27

28 Tabel 27. Taalvaardigheid van de beroepsbevolking Percentage vakbekwaam Engelstalig / EF EPI Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing 0, Brisbane 97, Busan, Zuid-Korea 7 Dubai, VAE 7 Frankfurt Hamburg Hong Kong 46, Istanbul London 97, Los Angeles 91, New York/New Jersey 91, Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo 0, Singapore Tabel 28. Arbeidskosten in de regio Bruto uurloon in EURO Positie Punten Amsterdam 8, Amsterdam/Rotterdam 8, Antwerpen/Brussel 8, Beijing 0, Brisbane 12, Busan, Zuid-Korea 3, Dubai, VAE 7 Frankfurt 7,5 9 9 Hamburg 7,5 9 9 Hong Kong 2, Istanbul 2, London 7, Los Angeles 5, New York/New Jersey 5, Parijs/Le Havre 8, Shanghai/Ningbo 0, Singapore 7 Data tabel 27. afkomstig van onder meer de English Proficiency Index (EF EPI) (2013) en tabel 28. Wageindicator (2013) en Business Insider (2013). 28

29 Tabel 29. Aantal gewerkte uren per FTE Absoluut Positie Punten Amsterdam 30, Amsterdam/Rotterdam 30, Antwerpen/Brussel 36,8 9 9 Beijing Brisbane 36, Busan, Zuid-Korea 44, Dubai, VAE Frankfurt 35, Hamburg 35, Hong Kong Istanbul 48, London 36, Los Angeles 34, New York/New Jersey 34, Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore 46, Tabel 30. Bruto nationaal product per hoofd van de bevolking (US$) Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Data tabel 29. afkomstig van OECD (2013) en tabel 30. World Bank (2013). 29

30 8.2 Eindtabel en conclusies human capital Tabel 31. Totaal factor Human Capital Totaal punten Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Conclusie benchmark tabel Human Capital Tabel 24. Opleidingsniveau beroepsbevolking Het opleidingsniveau in Amsterdam ligt boven gemiddeld in vergelijking met andere Airport Seaport regio s. Amsterdam scoort na Busan, Brisbane en de Amerikaanse regio s een de vijfde plaats. Tabel 25. Werkloosheid beroepsbevolking In landen waar het werkloosheidspercentage laag ligt, gaat het economisch goed. De werkloosheid in Istanbul, Parijs en de regio s uit de Verenigde Staten ligt hoog. Amsterdam staat op een gedeelde vierde plaats na de regio s Singapore, Dubai en Busan. Tabel 26. Ranking universitair systeem De kwaliteit van de universiteiten in Amsterdam is gemiddeld in vergelijking met andere regio s. Universiteiten in Los Angeles, Beijing en Singapore scoren hoog, universiteiten in Busan, Dubai en Hamburg scoren laag. Tabel 27. Taalvaardigheid van de beroepsbevolking Een regio vormt een sterker economisch cluster, indien een hoger percentage van de beroepsbevolking vakbekwaam is met de Engelse taal. In China en Turkije ligt dit percentage laag, Amsterdam en Singapore scoren hoog. Duidelijk is dat van oorsprong Engelstalige landen hoog scoren. In de toekomst zullen opkomende economieën ook op het gebied van taalvaardigheid groeien. Tabel 28. Arbeidskosten in de regio Wanneer het bruto uurloon lager ligt, is het voor bedrijven aantrekkelijker om zich in de regio te vestigen. De arbeidskosten liggen vanzelfsprekend lager in minder ontwikkelde landen. China, Turkije en Zuid-Korea hebben lage arbeidskosten. Nederland beschikt, na België, Australië en Frankrijk, over de hoogste arbeidskosten per land. 30

31 Tabel 29. Aantal gewerkte uren per FTE In deze tabel is per regio gekeken hoeveel er per week gemiddeld gewerkt wordt per werknemer, regio s waar veel uren gemaakt worden zijn hoger geëindigd dan regio s waar minder uren gewerkt wordt. Hoewel dit een goed inzicht geeft over de hoeveelheid uren per week geeft deze tabel geen informatie over de productiviteit per uur. Amsterdam en Amsterdam / Rotterdam hebben gemiddeld de kortste werkweek en scoren zwak op deze indicator. Dubai heeft de langste werkweek met 52 uur per week. Tabel 30. Bruto nationaal product per hoofd van de bevolking Het Bruto Nationaal Product (BNP) per hoofd van bevolking geeft inzicht in de waarde die gecreëerd wordt per inwoner van de regio. Amsterdam en Rotterdam staan in deze tabel bovenaan. Dit geeft aan dat per inwoner van Nederland de meeste toegevoegde waarde gecreëerd wordt. Beijing, Shanghai en Hong Kong hebben het laagste BNP per hoofd van de bevolking. Tabel 31. Totaal factor Human Capital Door gebruik te maken van verschillende indicatoren wordt de factor human capital relatief objectief gemeten. Los Angeles is bovenaan geëindigd met een score van 81. Amsterdam scoort hoog op bruto nationaal product per hoofd van de bevolking (tabel 30) en laag op aantal werkuren per week (tabel 29) en arbeidskosten (tabel 28). Hoewel er laag gescoord wordt op het aantal werkuren, heeft de Amsterdamse regio toch een hoog BNP per hoofd van de bevolking. Dit betekent dat er efficiënt wordt gewerkt in de regio. De regio die het laagst heeft gescoord is Parijs / Le Havre. De regio scoort laag op werkeloosheidspercentage (tabel 25) en arbeidskosten (tabel 28). 31

32 9. Duurzaamheid 9.1 Tussentabellen duurzaamheid Tabel 32. Energy security Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Data tabel 32. en 33. World Energy Council (2013). Absolute getallen vormen de positie op internationale ranglijst. Tabel 33. Energy Equity Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore

33 Tabel 34. Environmental Sustainability Absoluut Positie Punten Amsterdam Amsterdam/Rotterdam Antwerpen/Brussel Beijing Brisbane Busan, Zuid-Korea Dubai, VAE Frankfurt Hamburg Hong Kong Istanbul London Los Angeles New York/New Jersey Parijs/Le Havre Shanghai/Ningbo Singapore Data tabel 34. World Energy Council (2013). 33