Het dobbelspel van de strategie-klassieker!

Transcriptie

1 Het dobbelspel van de strategie-klassieker! Die Burgen von Burgund (het dobbelspel) Alea, 2017 Stefan FELD & Christoph TOUSSAINT 2-4 spelers vanaf 12 jaar ± 90 minuten

2 DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 2 / 15 -

3 Het dobbelspel SPELIDEE De vallei van de Loire in de vijftiende eeuw. Als invloedrijke vorsten zetten de spelers alles op alles om hun landerijen door verstandig handelsverkeer te laten openbloeien. Nu bepalen dobbelsteencombinaties de actiemogelijkheden, maar de beslissingen worden uiteindelijk door de spelers zelf genomen. En of het nu de veehouderij of de goederenhandel, of de stedenbouw of de wetenschappelijke vooruitgang betreft, vele verschillende wegen leiden naar welstand en aanzien van de spelers! Winnaar is de speler die aan het einde de meeste zegepunten bezit. SPELIDEE De spelers voeren in de rol van Bourgondische vorsten van de vijftiende eeuw door het verstandig gebruik maken van dobbelsteencombinaties verschillende acties uit in hun vorstendom zoals goederenhandel, stedenbouw, veehouderij, of zilverontginning om zoveel mogelijk zegepunten te behalen. De speler die aan het einde van het spel de meeste zegepunten heeft behaald, is de winnaar van het spel. SPELMATERIAAL 1 notitieblok (met ongeveer 100 blaadjes en dat betekent 50x 4 verschillende vorstendommen A, B, C & D) 5 potloden 5 dobbelstenen (2x ogen, 2x kleuren, 1x zandloper) DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 3 / 15 -

4 Voordat we beginnen, eerst nog enkele woordjes uitleg over het algemene spelverloop en over de vorstendommen. Elke speler probeert om in talrijke dobbelsteenrondes zijn vorstendom zo snel mogelijk te vullen door het ene veld na het andere met een dobbelgetal te markeren. Daarbij gaat het vooral om de afzonderlijke kleurgebieden die uit één, twee, drie of vier aangrenzende velden bestaan, want daarvoor ontvangt men naast de zegepunten ook nog verschillende boni, die in het verdere spelverloop uitermate nuttig kunnen zijn. Linksboven zijn de boni afgebeeld, die een speler omcirkelt als hij een paars gebied compleet vult (monnik). Daaronder volgen dan de boni voor de grijze gebieden (zilver), blauwe gebieden (goederen), oranje gebieden (arbeiders) en groene gebieden (diversen). Voor het vullen van de gele gebieden ontvangt men dubbele gebiedszegepunten. Bovendien worden hier ook de dobbelvoorwaarden getoond die moeten vervuld worden om een veld van de betreffende kleur te kunnen markeren. Zo mogen bij wijze van voorbeeld in paarse velden alleen een 1 of een 2 ingevuld worden, in grijze velden alleen een 3 of een 4 en in blauwe velden alleen een 5 of een 6. In het midden bevindt zich het vorstendom dat steeds 37 velden bevat. De vorstendommen zijn samengesteld uit talrijke verschillend geordende kleurgebieden. In het geval van vorstendom A zijn dat 3 riviergebieden (met telkens 2 blauwe velden), 2 mijngebieden (2x 2 grijze velden), 4 stadsgebieden (1x 4, 1x 3 + 2x 1 oranje veld), 4 kloostergebieden (3x 2 + 1x 1 paars veld), 4 burchtgebieden (4x 1 groen veld) en 4 weidegebieden (3x 2 + 1x 1 geel veld). Naast het vorstendom zijn de zegepunten te zien die de speler ontvangt die als eerste of respectievelijk als tweede alle velden van de desbetreffende kleur heeft gemarkeerd. Zo ontvangt bij wijze van voorbeeld de eerste die alle gele velden heeft gemarkeerd 4 zegepunten en de tweede nog maar 2 zegepunten. In het midden onderaan is afgebeeld, welk voordeel een speler ontvangt wanneer hij een bonus benut (= aangekruist). DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 4 / 15 -

5 Rechtsboven zijn drie tijdskolommen (I, II, III) afgebeeld, waarin de gedobbelde zandlopers worden aangeduid. Als een kolom compleet is gevuld, eindigt een etappe. Na de derde etappe eindigt het spel. Rechts in het midden zijn de zegepunten afgebeeld die een speler ontvangt wanneer hij een kleurgebied (bestaande uit 1, 2, 3 of 4 velden) compleet heeft gevuld. Hoe vroeger men hierin lukt, des te meer punten men ontvangt. Wie bij wijze van voorbeeld in de eerste etappe een gebied van 3 velden compleet heeft gevuld, ontvangt 8 zegepunten, in de tweede etappe zijn er dat nog 6 en in de derde etappe nog maar 4 punten. Wie bij wijze van voorbeeld een goed (blauw) verkoopt, ontvangt hiervoor één zilverstuk (grijze kring) en 2 zegepunten. Rechtsonder bevinden zich lege kolommen om telkens de zegepunten te noteren van de drie etappes. In het grote sterrenveld wordt het eindresultaat genoteerd en boven het sterrenveld staat de letter van dit vorstendom. DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 5 / 15 -

6 SPELVOORBEREIDING SPELVOORBEREIDING Elke speler ontvangt één blaadje van het notitieblok (dat is zijn vorstendom) en een potlood. Beginners kunnen het best starten met vorstendom A. Later kan de groep dan vrij beslissen met welk vorstendom er wordt gespeeld; belangrijk is dat alle spelers steeds met hetzelfde vorstendom spelen! Per speler: - 1 blaadje - 1 potlood De 5 dobbelstenen worden gegeven aan de eigenaar van het spel. Hij dobbelt met de dobbelstenen voor de rest van het spel en dat betekent dat de dobbelstenen dus niet worden doorgegeven aan de volgende speler. Eén speler dobbelt voor de rest van het spel met alle 5 dobbelstenen. Vóór het spel begint, moet iedere speler één van de vier burchten (groen) in zijn vorstendom markeren door het gekleurde vierkante veld aan te kruisen (zie afbeelding). Links op zijn blad omcirkelt de speler dan het passende ringveld (naast de groene zeshoek) en hij kan vanaf nu gebruik maken van deze bonus. Iedere speler bezit nu al ofwel een monnik (paars) of een zilverstuk (grijs) of een goed (blauw) of een arbeider (oranje). Iedere speler markeert een startburcht en ontvangt de passende bonus. AANDACHT Het aanduiden van de startburcht gebeurt door alle spelers op hetzelfde moment, zodat geen enkele speler kan zien welke startburcht zijn medespelers hebben gekozen. Zo kan het dus gebeuren dat meerdere of zelfs alle spelers dezelfde startburcht hebben gekozen. Aangezien de spelers steeds voor het markeren van het laatste veld van een kleurgebied zegepunten ontvangen, is dit eerste zegepunt voor de startburcht (= een kleurgebied van 1) al aangeduid in zijn eerste zegepuntenkolom onderaan rechts op zijn notitieblaadje. Deze speler heeft als startburcht de burcht uitgekozen met het blauwe vierkant en daarom ontvangt hij nu één goed. DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 6 / 15 -

7 SPELVERLOOP SPELVERLOOP Het spel verloopt over drie etappes (etappe I, II en III). Elke etappe op zijn beurt bestaat uit meerdere dobbelrondes (minstens 5 en hoogstens 10), die allen op dezelfde wijze verlopen. Het spel verloopt over drie etappes met telkens 5 tot 10 dobbelrondes. Allereerst dobbelt de eigenaar van het spel met alle 5 dobbelstenen en markeert als eerste het aantal gedobbelde zandlopers (1 of 2) in de actuele tijdskolom van zijn notitieblad door deze vakjes steeds van boven naar onder doorlopend aan te kruisen. Dobbelt hij de dubbele blauwe zandloper dan maakt hij dit nog eens extra kenbaar aan iedereen (zie onder het hoofdstuk Goederen op pagina 12). Vooreerst worden de gedobbelde zandlopers aangekruist. Ook alle andere medespelers kunnen de vakjes voor de zandlopers aankruisen, maar moeten dit niet doen. Daarna benutten alle spelers gelijktijdig de resterende vier dobbelstenen. In gedachten kiest elke speler één combinatie van een ogendobbelsteen en een kleurendobbelsteen en gebruikt deze combinatie om een nieuw veld in zijn vorstendom te markeren door dit aantal ogen in dat veld te noteren. Dit veld moet altijd aan minstens één al gemarkeerd veld grenzen (aan het begin van het spel dus aan de startburcht). Daarna kiest elke speler in gedachten één combinatie van telkens een ogendobbelsteen en een kleurendobbelsteen en markeert het passende veld in zijn vorstendom. Kan of wil een speler geen dobbelsteencombinatie benutten, ontvangt hij in de plaats hiervan één arbeider. Dit betekent dat hij links op zijn notitieblad naast de oranje zeshoek een nog vrij kringveld omcirkelt. BELANGRIJK De spelers kiezen de dobbelsteencombinatie uiteraard steeds in gedachten en niet in werkelijkheid. De dobbelstenen blijven liggen en worden niet door de spelers in de hand genomen. De vier dobbelstenen zijn dus steeds ter beschikking voor iedereen. DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 7 / 15 -

8 Als iedere speler iets heeft genoteerd, dobbelt de eigenaar van het spel opnieuw met alle 5 dobbelstenen en kruist opnieuw de vakjes van het aantal gedobbelde zandlopers aan. Daarna benut elke speler op zijn beurt opnieuw een combinatie voor zover mogelijk enzovoort. Alle volgende dobbelrondes verlopen op dezelfde wijze tot een etappe eindigt. Als er een dubbele blauwe zandloper wordt gedobbeld en er nog slechts één laatste vrije veld in de actuele tijdskolom over is, wordt alleen dit veld aangekruist en de tweede zandloper wordt dus niet in de volgende tijdskolom aangekruist. Met betrekking tot de goederenverkoop (zie verder) geldt dit wel als een dubbelworp. De tweede en de derde etappe worden op dezelfde wijze gespeeld. Daarna eindigt het spel en wordt de winnaar bepaald. De tweede en de derde etappe worden net zo gespeeld. De kloostervelden Als een speler een kloosterveld wil markeren, heeft hij hiervoor een paarse kleurendobbelsteen nodig en een ogendobbelsteen die een 1 of een 2 toont. Als deze combinatie voorhanden is, noteert hij daarna het getal 1 of 2 in het kleine witte vierkant van het gekozen kloosterveld. Als dit het laatste vrije veld van een kloostergebied was, ontvangt de speler nu de desbetreffende bonus. Dit betekent dat hij linksboven, naast de paarse zeshoek, een vrij kringveld met een monnik erin omcirkelt. Bovendien noteert hij de zegepunten voor het compleet vullen van een kleurgebied (afhankelijk van de grootte en de etappe) in de kolom rechtsonderaan (zie voorbeeld op pagina 10). Kloosters kunnen alleen met paars en een 1 of een 2 worden gemarkeerd. Het laatste veld van een kloostergebied levert zegepunten op + 1 monnik. TER VERDUIDELIJKING Men ontvangt pas dan een bonus als het laatste veld van een kleurgebied wordt gemarkeerd. In het geval van de gebieden van grootte één (zoals bijvoorbeeld alle burchten) ontvangt men de bonus meteen. De mijn- en de riviervelden Deze velden worden op dezelfde wijze als de kloostervelden gemarkeerd, met dit verschil dat bij een mijnveld er een combinatie nodig is van een grijze dobbelsteen en een 3 of een 4 en bij een rivierveld Mijnen kunnen alleen met grijs en een 3 of een 4 worden gemarkeerd en rivieren alleen met blauw en een 5 of een 6. DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 8 / 15 -

9 een combinatie van een blauwe dobbelsteen en een 5 of een 6. Als bonus voor een compleet gevuld mijngebied of respectievelijk een compleet gevuld riviergebied ontvangt men de passende zegepunten en een zilverstuk (= grijze kring) of een goed (= blauwe kring) (zie voorbeeld op pagina 10). Voor het laatste veld van een mijn- of rivierveld ontvangt men zegepunten + 1 zilverstuk / + 1 goed De stadsvelden Als een speler een stadsveld wil markeren, heeft hij hiervoor een combinatie van een oranje kleurendobbelsteen nodig en een ogendobbelsteen met een willekeurig getal. In elk geval moet een nieuw getal verschillend zijn van elk ander al genoteerd getal in hetzelfde stadsgebied! Met andere woorden: in één stadsgebied mogen alleen verschillende getallen staan (onafhankelijk van de getallen in de andere stadsgebieden!). Als bonus voor een volle stad ontvangt men de desbetreffende zegepunten en een arbeider (= oranje kring) (zie voorbeeld op pagina 10). Steden kunnen alleen gemarkeerd worden met oranje en telkens verschillende getallen. Voor het laatste veld van een stadsgebied ontvangt men zegepunten + 1 arbeider. De burchtvelden Als een speler een burchtveld wil markeren, heeft hij hiervoor een combinatie van een groene kleurendobbelsteen nodig en een ogendobbelsteen met een willekeurig getal. In elk geval moet dit getal al in minstens één aangrenzend buurveld van deze burcht genoteerd zijn. Als bonus ontvangt men naast 1 zegepunt ofwel een monnik, een zilverstuk, een goed of een arbeider en dit naargelang de kleur van het vierkantje waarin de speler zonet het getal heeft genoteerd. De overeenstemmende kring wordt onderaan links naast de groende zeshoek omcirkeld en niet bij de desbetreffende kleur (zie voorbeeld op pagina 10). Burchten kunnen alleen gemarkeerd worden met groen en een aangrenzend getal. De bonus is passend aan de gemarkeerde burcht: 1 zegepunt + 1 monnik of 1 zilverstuk of 1 goed of 1 arbeider DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 9 / 15 -

10 De weidevelden Als een speler een weideveld wil markeren, heeft hij hiervoor een combinatie van een gele kleurendobbelsteen nodig en een ogendobbelsteen met een willekeurig getal. In elk geval moet een nieuw getal in hetzelfde weidegebied identiek zijn aan de vorige getallen in dit weidegebied. Met andere woorden: in één weidegebied mogen alleen identieke getallen staan (onafhankelijk van de getallen in de andere weidegebieden!). Als bonus voor een vol weidegebied ontvangt men nog eens de gebiedszegepunten (zie voorbeeld). Weiden kunnen alleen gemarkeerd worden met geel en telkens identieke getallen. Het laatste veld van een weide: zegepunten x2. Voor deze speler zijn er vele mogelijkheden om de afgebeelde dobbelstenen te benutten. Hij kan bijvoorbeeld een arbeider doorstrepen en dan geel / 3 benutten om het weidegebied rechtsonderaan compleet te maken A. Hiervoor mag hij dan 3 zegepunten noteren (voor het vullen van een 2-gebied in de tweede etappe) plus nog eens 3 zegepunten voor de bonus van de weide, dus 6 zegepunten in totaal. De speler kon echter ook een arbeider sparen en een 4 of een 6 noteren in één van de velden van de bovenste weide B. Oranje kan hij op dit moment niet benutten omdat hij geen vrij aangrenzend stadsveld heeft. Hij kan natuurlijk één van zijn twee monniken doorstrepen om één kleurendobbelsteen als blauw (met de 6) C / D of als grijs (met de 4) E te benutten DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 10 / 15 -

11 DE BONI (een samenvatting van de symbolen kan men onderaan het vorstendom terugvinden) Principieel geldt dat een speler in zijn volledige speelbeurt (die maximaal uit het benutten van twee verschillende dobbelsteencombinaties kan bestaan) slechts maximaal één bonus mag benutten, nooit meer! Monnik Als een speler een monnik benut door een al eerder omcirkelde paarse kring (ofwel naast de paarse ofwel naast de groene zeshoek) te doorstrepen, mag hij hiervoor een kleurendobbelsteen met een andere kleur naar keuze gebruiken om deze met het passende getal te combineren. Ook dit veranderen van de kleurendobbelsteen gebeurt uiteraard alleen in gedachten; dit betekent dat in de realiteit alle dobbelstenen ongewijzigd voor de medespelers blijven liggen. Hetzelfde geldt bij de arbeidersbonus. DE BONI Per speelbeurt en per speler kan men maximaal één bonus benutten! Ter verduidelijking Op basis van deze spelregel kan niemand een kleurendobbelsteen en een ogendobbelsteen tegelijkertijd draaien. Evenmin kan men een tweede veld markeren als men hiervoor een nieuwe bonus zou nodig hebben als men bij het eerste markeren al een bonus heeft gebruikt. Zilverstuk Als een speler een zilverstuk benut door een al eerder omcirkelde grijze kring te doorstrepen, mag hij hiervoor een volgende dobbelsteencombinatie benutten en hiermee in deze speelbeurt een tweede veld markeren. Hierbij mag men echter niet dezelfde dobbelsteen nog eens gebruiken, maar moet men minstens een nieuwe gebruiken. Voorbeeld 1 De speler markeert een stadsveld met een 2, betaalt dan een zilverstuk en markeert een tweede stadsveld met een 4. Voorbeeld 2 De speler markeert een weideveld met een 1, betaalt dan een zilverstuk en markeert een volgend weideveld met de andere 1. Hier doet de speler geen inbreuk aan de spelregel omdat hij hiervoor een andere 1 gebruikt. Met dubbel geel en een 1 zou de speler hetzelfde hebben kunnen doen. DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 11 / 15 -

12 Goederen Als er aan het begin van een dobbelronde een dubbele zandloper (blauw) wordt gedobbeld, mag iedere speler al zijn omcirkelde blauwe kringen (= goederen) verkopen en deze kringen dus doorstrepen. Voor elk doorstreept goed ontvangt men 1 zilverstuk door een vrije grijze kring (naast de grijze zeshoek) te omcirkelen en 2 zegepunten die men onderaan rechts in de zegepuntenkolom noteert. Het doorstrepen van een blauwe kring (het verkopen van goederen) telt niet als het benutten van een bonus. De bonusregel heeft pas effect bij het vormen van dobbelsteencombinaties. Arbeider Hierbij geldt hetzelfde als bij de monnik, met dit verschil dat bij het doorstrepen van een arbeider een getallendobbelsteen met een ander getal naar keuze kan worden benut. Extra zegepunten voor complete kleuren Zodra een speler het allerlaatste veld van een kleur in zijn vorstendom markeert (bijvoorbeeld het vierde grijze of het zesde blauwe veld), meldt hij dit luidop aan zijn medespelers, maar steeds pas aan het einde van de lopende dobbelronde. Dan ontvangt hij de extra zegepunten zoals ze onder de desbetreffende kleine zeshoek zijn aangeduid en noteert deze zegepunten onderaan rechts in zijn zegepuntenkolom. Vervolgens doorstrepen ook alle andere speler dit puntensterretje als geheugensteuntje om aan te geven dat deze punten al werden uitgedeeld. Als het laatste veld van een kleur wordt gemarkeerd, ontvangt men de bijbehorende zegepunten DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 12 / 15 -

13 Als er meerdere spelers in slagen om in dezelfde ronde het laatste veld van een kleur te markeren, ontvangen al deze spelers het volledige puntenaantal. Ook de tweede plaats valt hierdoor niet weg en kan dus nog worden behaald, ook al zijn er meerdere eerste plaatsen in een ronde. Van zodra ook de punten voor de tweede plaats zijn uitgedeeld aan één of meerdere spelers, kunnen vanaf dan geen extra punten meer worden behaald bij die kleur. Als meerdere spelers hierin lukken, ontvangen ze allen het volledige puntenaantal. EINDE VAN HET SPEL Na het uitvoeren van de dobbelronde waarin het laatste veld van de derde tijdskolom werd doorstreept, eindigt het spel. Iedere speler berekent en noteert voor de laatste keer een tussentotaal. Dan telt iedere speler zijn drie tussenresultaten op en noteert die in het grote sterrenveld onder de letter van zijn vorstendom. De speler die de meeste zegepunten heeft, is de winnaar van het spel. Bij een gelijke stand wint van die spelers de speler die nog de meeste niet doorstreepte boni over heeft. Als er dan nog een gelijke stand is, zijn er meerdere winnaars. De speler die aan het einde de meeste zegepunten heeft, wint het spel. VARIANTEN Allemaal verschillend (maximaal 4 spelers) Men kan aan het begin van het spel afspreken dat iedere speler met een andere startburcht begint. De eigenaar van het spel kiest als eerste, daarna steeds de volgende speler met de wijzers van de klok mee. VARIANT 1 Alle spelers beginnen met een andere startburcht. DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 13 / 15 -

14 Allemaal gelijk Omgekeerd aan de vorige variant, kan men aan het begin van het spel afspreken dat iedere speler met dezelfde startburcht begint. De spelers spreken samen af welk burcht dit is, komen ze niet overeen dan beslist de eigenaar van het spel. VARIANT 2 Alle spelers beginnen met dezelfde startburcht. Een speler speelt alleen Hier probeert men om een zo hoog mogelijk puntenaantal te bereiken. Per etappe worden precies 8 rondes gespeeld (de zandloperdobbelsteen wordt wel meegedobbeld om de goederenverkoop mogelijk te maken). Als extra zegepunten voor een complete kleur ontvangt men in de 1 ste en de 2 de etappe het hogere getal en in de 3 de etappe alleen nog het lagere getal. Wie er in lukt om meer dan 50 zegepunten te behalen, heeft goed gespeeld. Wie er in lukt om meer dan 60 zegepunten te behalen, heeft zeer goed gespeeld. Wie er in lukt om zelfs 70 zegepunten te behalen, heeft voortreffelijk gespeeld. DE SOLOVARIANT Per etappe 8 rondes. Extra zegepunten voor complete kleuren: - in etappe 1 en 2 het hogere getal - in etappe 3 het lagere getal. De auteur en de uitgever danken de vele testspelers voor hun groot engagement en hun talrijke suggesties, in het bijzonder de spelgroepen uit Bad Aibling, Bödefeld, Gengenbach, Grassau, Karlsruhe, Oberhof, Reutte und Siegsdorf. Als men kritiek, vragen of suggesties heeft bij dit spel, schrijf dan naar onderstaand adres of neem contact op: DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 14 / 15 -

15 We bevinden ons in de vallei van de Loire in de vijftiende eeuw. Als invloedrijke landsheren zetten de spelers alles op alles om hun vorstendom, door het verstandig gebruik van de dobbelstenen, te laten openbloeien en tot grote welstand te brengen. De geliefde klassieker nu als snel dobbelspel: een leuk tussendoortje, maar nog steeds uitdagend en amusant tot op het einde! vertaling: Herman BELLEKENS 29 augustus 2017 DIE BURGEN VON BURGUND (HET DOBBELSPEL) - 15 / 15 -