Lokale allianties? Oscar Balkenende maakt duidelijk waarom

Transcriptie

1 Op 25 september 2017 organiseerden GGD en Veilig Thuis Gelderland-Zuid een werkbijeenkomst Veilig financieel ouder worden in Gelderland-Zuid. Deze bijeenkomst was een vervolg van de Kick-off van de Regionale Alliantie Veilig financieel ouder worden. Deze vond in juni van dit jaar plaats. Er waren ruim 80 deelnemers uit Nijmegen, Wijchen, Berg en Dal, Heumen, Beuningen, Druten en Rivierenland. Aftrap Maaike Geertzen opent de bijeenkomst. Zij is projectleider van GGD Gelderland-Zuid van het project Ouderen in veilige handen. Deze werkbijeenkomst is bedoeld om gemeenten te inspireren aan de slag te gaan met lokale allianties. Dit zijn netwerkgroepen die in de praktijk willen werken aan preventie en aanpak van financieel misbruik van ouderen. Samenwerkingspartners en professionals in zorg, welzijn en de financiële, juridische en justitiële sector trekken daarin samen op. Film In de film Veilig Financieel Ouder Worden Gelderland-Zuid vertelt een ervaringsdeskundige hoe haar moeder slachtoffer werd van financieel misbruik. Diverse ambassadeurs uit de regio spreken zich uit over het belang van meer bewustwording en samenwerking tussen de diverse sectoren. De film is beschikbaar voor iedereen die het onderwerp onder de aandacht wil brengen. De film ontlokt een prangende vraag bij één van de deelnemers. Vanuit welzijn en zorg bouwen we met cliënten aan een stevig persoonlijk netwerk. Maar uit de film en verhaal van Oscar Balkenende blijkt dat financieel misbruik juist vaak door personen uit dit netwerk wordt gepleegd Hoe ga je hiermee om? Oscar antwoordt: je bedoelt dat je met dit netwerk ook de wolf in huis kunt halen? Inderdaad, mensen uit dit netwerk doen niet alleen goede dingen. Daarom is het zo belangrijk dat meer personen meekijken en betrokken zijn. Lokale allianties? Oscar Balkenende maakt duidelijk waarom Oscar Balkenende is directeur van het Nationaal Registratie Instituut (NRI). In zijn werk bij het afwikkelen van nalatenschappen (erfenissen) komt hij veel financieel misbruik tegen. Hij brengt al lange tijd deze problematiek landelijk onder de aandacht. Diverse landelijke instanties en groeperingen, die op verschillende manier te maken (kunnen) krijgen met financieel misbruik van ouderen, 1

2 hebben op initiatief van het ministerie van VWS in 2015 hun krachten gebundeld in de zogenaamde Brede Alliantie. Het doel hiervan is het vergroten van bewustwording en zorgen voor deskundigheidsbevordering op een zo groot mogelijke schaal. In navolging van deze Brede Alliantie vormen zich nu overal in Nederland lokale allianties. Dit is een netwerk van deskundigen en slagvaardige professionals, die ernaar streven financieel misbruik van ouderen aan te pakken en zoveel mogelijk te voorkomen. Inmiddels zijn er 30 lokale allianties actief en 18 in oprichting. Enkele partijen illustreren hoe belangrijk bewustzijn en samenwerking rond financieel misbruik is: Notaris Cees Gips bij Ten Berge notarissen Nijmegen geeft aan dat zij steeds vaker op huisbezoek gaan bij ouderen. Zij willen zo beter zicht krijgen op de situatie. Maar wij zijn geen hulpverleners en niet opgeleid om de wilsbekwaamheid vast te stellen. Daar zijn artsen en geriaters voor nodig. Maar wij hebben wel mensenkennis en aan de keukentafel kan en passant veel duidelijk worden. We zorgen ook altijd dat we met een oudere alleen kunnen spreken, zonder zoon, neef of andere betrokkenen. Het vraag om een open mind, heel goed kijken en eventueel inschakelen van anderen. De huisarts bijvoorbeeld, of de wijkverpleegkundige kan een belangrijke rol vervullen. Bureau SIM (Senior in Maatwerk) ondersteunt senioren in de gemeente Berg en Dal met langer en gelukkiger kunnen blijven wonen in hun vertrouwde omgeving. Astrid Lukassen vertelt over een situatie waar ze onlangs mee te maken hadden. Het idee van mogelijk financieel misbruik van een oudere vrouw door haar zoon. Deze zoon had enorm veel overwicht op zijn moeder. Ze hebben geworsteld met de vraag hoe je het sluitend krijgt. Wanneer weet je dat je moet doorpakken en moet overhevelen?. Wie moet je inschakelen? Je hebt elkaar daarbij heel erg nodig. Ouderen trekken zelf vaak niet of veel te laat aan de bel. Huisartsen kunnen een belangrijke rol vervullen. Zij zijn vaak een lage drempel. Vrijwilliger Bert Nijborg is ouderenvoorlichter vanuit de ANBO en verbonden aan de Brede alliantie. Hij benadrukt het belang van het betrekken van vrijwilligersorganisaties als de ouderenbonden, de Zonnebloem, Humanitas en andere (welzijn)organisaties waar vrijwilligers werken. Zij hebben bijvoorbeeld formulierenbrigades die ouderen helpen met financiën. Zij komen bij ouderen thuis en kunnen belangrijke signaleerders zijn. Betrek hen bij de lokale allianties. ThuisPluisKwartet Oscar Balkenende heeft het ThuisPluis kwartet ontworpen. Met dit kwartet wil hij het vormen van een keten ter bescherming van kwetsbare ouderen bevorderen. Heel diverse beroepsgroepen kunnen financieel misbruik van ouderen in hun werk tegenkomen. Door het spelen van het kwartetspel worden deze beroepsgroepen zich bewust van de problematiek. "Als medewerkers van een bank en een notariskantoor, een politievertegenwoordiger, een huisarts, een mentor en een bewindvoerder samen het kwartet spelen, ontdekken ze waar ze hun krachten kunnen bundelen. En dat is in het belang van de kwetsbare ouderen in hun stad of dorp." 2

3 Aan de tafels vinden tijdens het spelen van het kwartet levendige discussies plaats. De kracht van het spel zit in de voorbeelden die het kwartet geeft: vormen van financieel misbruik, van signalen en van partijen die een rol kunnen spelen in preventie en aanpak. Het spel maakt duidelijk dat er breder samengewerkt kan en moet worden dan met de gebruikelijke zorgaanbieders en de politie. Het notariaat en banken kunnen zo een belangrijke rol spelen in de aanpak van financieel misbruik van ouderen. Ook de rol van bewindvoerders en mentoren is groot. Enkele reacties: Door het kwartet leer je elkaar kennen. Je gaat het gesprek aan met diverse partijen. En je hoort wat zij meemaken en welke rol zij wel en niet kunnen spelen. Het helpt je om heel laagdrempelig in gesprek te komen en je leert partijen kennen die voorheen niet zo in beeld waren, zoals bewindvoerder en notaris. Ikzelf ben aandachtsfunctionaris ouderenmishandeling in het Radboud ziekenhuis. Het kwartet brengt werelden bij elkaar. Wegwijzer Veilig financieel ouder worden Er is een sociale kaart ontwikkeld om meer inzicht te krijgen in betrokken partijen ontwikkeld, de Wegwijzer. Hierin staan (vrijwel) alle professionals beschreven die een rol kunnen hebben bij de preventie en aanpak van financieel misbruik van ouderen. Zowel uit de zorg- en welzijnssector als uit de financiële, juridische en justitiële sector. Welke rol en taken hebben zij wel en niet in de meldcode en waar zijn grenzen aan hun (wettelijke) mogelijkheden? In de Wegwijzer is ruimte om de eigen lokale samenwerkingspartners en gegevens in te vullen. De Wegwijzer is digitaal beschikbaar op de website van Veilig Thuis. Lokaal aan de slag Met de Wegwijzer in de hand bespreken deelnemers hoe de ideale alliantie in hun gemeente er uit zou kunnen zien. Wie hebben elkaar al gevonden en wie ontbreken nog aan tafel?, De laatste vraag aan de deelnemers is of al duidelijk is wie de kar gaat trekken en wat de eerstvolgende stap is na deze middag. Een paar antwoorden: Wij gaan op korte termijn een vervolgbijeenkomst plannen waarbij diverse partijen breed worden uitgenodigd. (Berg en Dal). Wij gaan als KBO een kerngroep formeren en een actieplan opstellen. In Heumen zijn we al bezig met voorlichting en scholing. (Wijchen). Wij gaan aan de slag met het sociaal team en het formeren van een werkgroep. Het elkaar ontmoeten vandaag was al heel belangrijk. 3

4 Wij zorgen dat de groep die vandaag aan tafel zit opnieuw bij elkaar komt. We gaan in kaart brengen wie wat doet en wie er nog bij uitgenodigd moeten worden. We nemen als gemeente het initiatief. Rugnummers Oscar Balkenende benadrukt het belang van het delen van namen en rugnummers. Ook moet er bereidheid zijn om geconsulteerd te kunnen worden. Zorg voor een kerngroep dat de kar trekt en een flexibele schil eromheen. Maak afspraken waar je terecht kunt als je vragen hebt. Bijvoorbeeld bij Veilig Thuis of de GGD als het al uit de hand gelopen is. Maar vraag ook de nieuwe ketenpartners want zij kunnen heel veel helpen te voorkomen. Projectleider Maaike Geertzen wijst op het netwerk van aandacht functionarissen in zorg- en welzijnsorganisaties. Dat kan ook betrokken en ingezet worden, vooral als het gaat om delen van kennis en expertise. En nu verder! Oscar Balkenende geeft tips om een eigen lokale alliantie op te bouwen. Begin met het vormen van een expertgroep. Benader daarvoor lokaal de professionals die in hun werk financieel misbruik tegenkomen. Bijvoorbeeld medewerkers van gemeente, Veilig Thuis, GGD, thuiszorg, politie, bank, een bewindvoerder, mentor, huisarts, notaris, woningbouwvereniging, enzovoort. Wanneer u samenkomt, kunt u ervaringen uitwisselen en inzichten delen. U ziet dan waar uw expertises elkaar aanvullen of overlappen. U vormt samen een keten die de kwetsbare ouderen in uw gemeente kan beschermen. Eerste stappen om tot een lokale alliantie te komen Als initiatiefnemer kunt u eerste stappen nemen met de deelnemers: Inventariseer het kennis- en ervaringsniveau met elkaar. Bespreek (periodiek) casuïstiek en stel naar behoefte (nieuwe) partners voor. Introduceer gezamenlijk het onderwerp bij medewerkers van de deelnemers Maak gezamenlijk een sociale kaart waarin de deelnemers zich voorstellen aan het publiek. Vind aansluiting met maatschappelijke partners als ouderenorganisaties, goede doelen, zorginstellingen, etc. Organiseer met en voor elkaar lezingen en voorlichting binnen uw regio. Bundel lokale expertise in een lokale alliantie. Maak zo vroegtijdige signalering en aanpak, én preventie van financieel ouderenmisbruik mogelijk. Wanneer u partijen mist, neem contact op met projectleider Maaike Geertzen. Zij kent nagenoeg alle spelers in de regio. 4

5 Afsluiting Na afloop krijgen alle deelnemers een ThuisPluis kwartet, de Wegwijzer en de Wijzer Grijzer map. Hiermee kan je ook lokaal aan de slag. Op de website van Veilig Thuis Gelderland-Zuid is daarnaast een digitale toolkit beschikbaar. De toolkit bevat onder meer achtergrondinformatie, voorlichtingsmateriaal, voorbeelden factsheets en posters, beeld- en filmmateriaal, informatie over beschikbare trainingen en voorlichten. Dat mag allemaal gebruikt worden. Het ThuisPluis kwartet is beschikbaar om lokaal in te zetten. Ook is informatie aanwezig over het netwerk van aandachtsfunctionarissen ouderenmishandeling. Maaike Geertzen sluit de bijeenkomst af met de wens dat de bijeenkomst iedereen heeft geïnspireerd om in een lokale alliantie aan de slag te gaan. Heeft u vragen? Wilt u samen met haar overleggen welke ondersteuning mogelijk is? Neemt u dan met haar contact op. Zij blijft graag op de hoogte van mooie lokale initiatieven. Zij komt graag in contact met lokale kartrekkers/allianties. Laat van u horen! Maaike Geertzen, projectleider, mgeertzen@ggdgelderlandzuid.nl / Wilt u gebruik maken van het ThuisPluiskwartet of WijzerGrijzer mappen? Stuur een bericht naar gezondleven@ggdgelderlandzuid.nl 5